ΟΡΗ ΒΡΟΝΤΟΥΣ ΛΑΪΛΙΑΣ ΤΟ ΔΑΣΩΜΕΝΟ ΒΟΥΝΟ PDF

ΟΡΗ ΒΡΟΝΤΟΥΣ
ΛΑΪΛΙΑΣ
ΤΟ ΔΑΣΩΜΕΝΟ ΒΟΥΝΟ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Μ. ΒΑΒΑΛΕΚΑΣ
2007
ΛΑΪΛΙΑΣ Το δασωμένο βουνό .Προσέγγιση –γνωριμία . Σελίδα 1 από 176
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
TΑ ΠΡΩΤΑ... ............................................................................................................................................................ 3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο ............................................................................................................................................................................................................................................ 6
Λιαϊλιάς ή Λαϊλιάς ................................................................................................................................................................................ 6
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ................................................................................................................................................ 7
Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΛΑΪΛΙΑ ........................................................................................................................... 9
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ- ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ................................................................................................................ 9
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ................................................................................................................................. 12
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ................................................................................................................................... 16
ΒΟΣΚΗ .................................................................................................................................................................. 18
ΚΑΤΑΦΥΓΙΩΤΕΣ .................................................................................................................................................... 19
ΚΑΥΣΟΞΥΛΕΥΣΗ ................................................................................................................................................... 22
ΥΔΡΟΠΡΙΟΝΕΣ. ..................................................................................................................................................... 24
ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΔΑΣΗ- ΥΨΩΜΕΝΑ ΔΕΝΔΡΑ Η ΔΑΣΗ. .................................................................................. 27
ΑΝΘΡΑΚΟΠΟΙΪΑ -ΞΥΛΑΝΘΡΑΚΕΣ ......................................................................................................................... 30
ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΒΙΟΤΕΧΝΙΕΣ ............................................................................................................................. 32
Η ΑΣΒΕΣΤΟΠΟΙΪΑ .................................................................................................................................................. 33
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο ....................................................................................................................................................... 34
ΓΕΩΛΟΓΙΑ ............................................................................................................................................................. 34
1. Γενικά ............................................................................................................................................................................................ 34
2. Τεκτονική ...................................................................................................................................................................................... 35
3. Στρωματογραφία ........................................................................................................................................................................ 36
ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΚΑ . .................................................................................................................................................... 36
ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ. .................................................................................................................................. 36
ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ. .............................................................................. 38
ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ. ........................................................ 39
Κλίμα του νομού ................................................................................................................................................................................. 39
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο ....................................................................................................................................................... 40
Η ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ ........................................................................................................... 40
Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ .......................................................................................................................................... 66
Θηλαστικά ........................................................................................................................................................................................... 66
Πτηνά .................................................................................................................................................................................................. 67
Ιχθείς ................................................................................................................................................................................................. 68
Eρπετά ................................................................................................................................................................................................ 69
Αμφίβια ............................................................................................................................................................................................... 69
Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΥΤΩΝ ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ .................................................................................................................... 71
ΠΤΕΡΙΔΟΦΥΤΑ ...................................................................................................................................................... 72
ΑΓΓΕΙΟΣΠΕΡΜΑ .................................................................................................................................................... 72
ΔΙΚΟΤΥΛΗΔΟΝΑ ................................................................................................................................................... 72
ΜΟΝΟΚΟΤΥΛΙΔΟΝΑ ............................................................................................................................................. 77
ΧΩΡΟΛΟΓΙΑ .......................................................................................................................................................... 79
ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ. ..................................................................................................................................................... 83
ΔΑΣΕΡΓΑΤΕΣ ........................................................................................................................................................ 91
ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΔΙΚΟΥ ΔΑΣΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΛΑΪΛΙΑ ....................................................................................... 96
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο ......................................................................................................................................................................................................................................... 97
ΠΙΝΑΚΕΣ -ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ ................................................................... 97
ΤΑ ΠΤΗΝΑ ....................................................................................................................................................................................... 98
ΤΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ ..........................................................................................................................................................................119
EΡΠΕΤΑ ............................................................................................................................................................................................ 125
ΦΥΤΑ ................................................................................................................................................................................................. 130
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄ ................................................................................................................................................... 169
ΧΑΡΤΕΣ- ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ..................................................................................................................................... 169
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ΄ ................................................................................................................................................... 174
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ.................................................................................................................................................... 174
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ............................................................................................................................. 175
Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Σέρρες-2007
Εικόνα 1. Ηλιοβασίλεμα στο δάσος

Σέρρες-2007
ΛΑΪΛΙΑΣ
ΤΟ ΔΑΣΩΜΕΝΟ ΒΟΥΝΟ
Δάσος ….Πλήθος δένδρων τα οποία συζούν σε μεγάλη εδαφική επιφάνεια με άλλα φυτά και ζώα
1
και σε τέτοια απόσταση μεταξύ τους, ώστε με αμοιβαία επίδραση, μεταξύ τους και με το
περιβάλλον (έδαφος, ατμόσφαιρα, ζωικοί και άλλοι οργανισμοί) αποκτούν ιδιάζουσα μορφή και
υφή και να δημιουργούν στην επιφάνεια αυτή ιδιαίτερο περιβάλλον, αποτελούν το δάσος.
Το Δάσος , σύμφωνα με τα παραπάνω, αποτελεί μια βιοκοινότητα φυτών και ζώων, στην οποία
προέχουν οι φυσικοί οργανισμοί και μεταξύ αυτών τα δένδρα. Αυτά αποτελούν το κυριότερο
χαρακτηριστικό γνώρισμα της βιοκοινότητας «Δάσος» .
Δάσος . ..Μία επιβλητική, ογκώδης (λόγω μεγάλης εκτάσεως, μεγάλου ύψους) και καλύπτουσα το
έδαφος μορφή βλαστήσεως, αποτελούσα φυτοκοινωνίαν, της οποίας τα κυριολεκτικώς ανώτερα
(υψηλότερα ) κοινωνικά στρώματα, αποτελούντα και την κυριολεκτικώς άρχουσαν τάξιν,
συνίσταται από δένδρα , ενώ τα κυριολεκτικώς κατώτερα (χαμηλότερα) κοινωνικά στρώματα , τα
οποία συγχρόνως είναι υποτελή εις τα ανώτερα , αποτελούνται από άλλας φυτικάς μορφάς, ήτοι
θάμνους , πόας, βρύα κλπ Το δάσος , όπως κάθε κοινωνία , αναφαίνεται, διαπλάσσεται, ακμάζει
και θνήσκει. (Αναστ. Οικονομόπουλος, Καθηγητής Δασολογίας Α.Π.Θ -1947)
Tα πρώτα...
1
Για τις ανάγκες των φυτών του δάσους , για τη ζωή και την αύξηση αυτών ο Αριστοτέλης λέγει στο θαυμάσιο έργο του
«Περί φυτών»: Καθολικώ δε λόγω πάν φυτόν τεττάρων τινών δείται, σπέρματος διωρισμένου, τόπου αρμοδίου, ύδατος
συμμέτρου και αέρος ομοίου. Όταν ούν ταύτα πάντα συντελεσθώσι, γεννάται φυτόν και αυξάνει ότε δε ταύτα
υποχωρήσουσιν, ασθενεί τη αποχωρήσει και το φυτόν. (Περί φυτών Β, VII).
Σέρρες-2007
Τ α όρη Βροντούς, που αναπτύσσονται στα βόρεια της πόλης των Σερρών,
στην κεντρική τους γεωλογική έξαρση, αναδεικνύουν με έμφαση το αξιόλογο
για την δομή του δασικό σύμπλεγμα Λαϊλιά, που αποτελεί για πολλά χρόνια μια
ξεχωριστή οντότητα για όλους τους Σερραίους.
Η ομορφιά του δασωμένου βουνού, η απρόσμενη εγγύτητά του με την πόλη των
Σερρών, η πληθωρικά ευεργετική του προσφορά στην υγιεινή του νομού, η
πολύχρονη συμμετοχή του στην επιβίωση του πληθυσμού, στα δύσκολα χρόνια
των καταστροφών και η αμέτρητη συνδρομή του στην ικανοποίηση των
σύγχρονων ανθρώπινων αναγκών, έδωσαν την αφορμή για ποικίλες γραφές που
παρέμειναν όμως στο μέγεθος μερικών ψηφίδων ενός μεγάλου μωσαϊκού.
Η ολοκλήρωσή του ποτέ δεν θα πραγματοποιηθεί αν δεν υπάρξει η επιθυμητή
συλλογική εργασία που θα καλύπτει τα κοινωνικά, ιστορικά και φυσικά δεδομένα
της περιοχής.
Το κείμενο, που έχετε στα χέρια σας και που μόλις αρχίσατε να διαβάζετε, είναι
γραμμένο, πρώτον για να αξιολογηθεί καλύτερα η παραπάνω αξίωση, και
δεύτερο, για να γίνουν εμφανή, σε πραγματική διάσταση, ορισμένα στοιχεία που
υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν ή να αλλοιωθούν.
Τέλος, σε κάθε περίπτωση, η δημοσιοποίηση των γνώσεων που προέκυψαν από

την εργασιακή σχέση με αυτό καθαυτό το χώρο, προετοιμάζουν καλύτερα την
γενική κατανόηση των λειτουργιών που πρέπει να διερευνηθούν βαθύτερα και
ασφαλέστερα.
Στην διάπλαση της μελέτης γίνονται γνωστά τα ιστορικά στοιχεία, τα

φυσιογνωμικά του σταθμού, τα φυσικά στοιχεία (πανίδα –χλωρίδα-βλάστηση-
μετεωρολογικά-γεωλογικά), τα ανθρωποκεντρικά, τα λειτουργικά, τα θεσμικά και
όλα όσα συναρθρώνονται με τις κυρίαρχες δραστηριότητες.
Όπως σημειώνεται παραπάνω, δεν εξαντλείται σε καμιά περίπτωση το υλικό των

γνώσεων στο πραγματικό τους βάθος. Είναι όμως χρήσιμο να υποθέσουμε πως
θα υπάρξει συνέχεια, συμπλήρωση ακόμη και πιθανή διόρθωση.
Το υλικό συμπληρώνεται με φωτογραφίες και παραπομπές που θεωρήθηκαν

χρήσιμες και αξιοποιήσιμες από τους επόμενους ερευνητές. Στο αντίστοιχο
κεφάλαιο παρατίθενται αντιπροσωπευτικές εικόνες από τα είδη της
καταγραμμένης πανίδας και χλωρίδας.
Τέλος η λεγόμενη τουριστική ανάπτυξη του Λαϊλιά δεν προσφέρεται για την
πολιτική αγορά μια και το «προϊόν» δεν αντέχει στην ανταγωνιστικότητα της
περιοχής. Εν τούτοις παρουσιάζονται οι υπάρχουσες υποδομές και γίνεται απλή
αναφορά σ΄αυτά που η φέρουσα ικανότητα του χώρου μπορεί να προσφέρει.

Σέρρες-2007
Εικόνα 2. Δορυφορική εικόνα της περιοχής Σερρών και του ορεινού όγκου, απο ύψος
14.876 ποδών (5,0 χλμ περίπου) (πηγή Google)

Σέρρες-2007
Εικόνα 3. Άποψη, της νότιας πλευράς του δάσους από την κορυφή Πρ. Ηλίας.
Διακρίνεται ο κεντρικός δρόμος ενώ η γκρίζα απόχρωση εκφράζει την επικράτηση της
οξιάς στο τμήμα της εικόνας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο
Λιαϊλιάς ή Λαϊλιάς
Η
όμορφη πόλη των Σερρών, ο πλούσιος και παραγωγικός της νομός, το
πολυσχιδές της φυσικό περιβάλλον, η ιστορία και οι άνθρωποι, συνδέονται,
υποστηρίζονται, δημιουργούν.
Το κείμενο δεν είναι ιστορικό. Αγγίζει όμως, από κάποια οπτική γωνία, αυτά τα
ιστορικά γεγονότα που επηρέασαν ή σχετίζονται με το φυσικό αυτό μνημείο που
αναφέρεται ως Λαϊλιάς, δάσος Λαϊλιά, όρη Βροντούς.

Σέρρες-2007
Γεωγραφική θέση
Βόρεια της πόλης των Σερρών και σε μικρή απόσταση από αυτή, υψώνονται τα
όρη Βροντούς, τα οποία αποτελούν τις νοτιότερες παραφυάδες του ορεινού
συγκροτήματος του Ορβήλου. Αυτός αποτελεί το αλπικό σύστημα της Β.Α
Μακεδονίας, που διαχωρίζεται από τον ποταμό Στρυμόνα, στον Α. Ορβηλο
(Πιρίν) και στον Δ. Ορβηλο (Κερκίνη –Μπέλες-Μπελάσιτσα).
Ο Δ. Ορβηλος, στην κορυφογραμμή του, οροθετεί την Ελληνική επικράτεια,

προς βορά, με την Βουλγαρική. Ο νομός Σερρών δέχεται τις νότιες πλευρές του,
που αναπτύσσονται στην επαρχία Σιντικής.
Εικόνα 4. Χάρτης της ευρύτερης περιοχής
Η διαχρονική διαδικασία ταυτοποίησης των διοικητικών διαμερισμάτων του

νομού διαμορφώνεται με τις παρακάτω διοικητικές πράξεις αναδεικνύοντας το
ιστορικό χρονικό του από την εποχή της απελευθέρωσης.
o Ο νομός Σερρών, με πρωτεύουσα τις Σέρρες, συστήθηκε με το Β.Δ της

31ης Μαρτίου /1ης Απριλίου 1915 (ΦΕΚ 120) «περί διοικητικής διαιρέσεως

Σέρρες-2007
των Νέων Χωρών» με έδρα τας Σέρρας. Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε με

εξουσιοδότηση του με αριθ. 524 Νόμου της 24/31 Δεκεμβρίου 1914
(ΦΕΚ404), περί διοικητικής διαιρέσεως και διοικήσεως των Νέων Χωρών.
Με το παραπάνω Β.Δ, ο νομός χωρίστηκε στις επαρχίες (Υποδιοικήσεις) :
Σερρών, Ζίχνης, Σιδηροκάστρου και Νιγρίτης.
o Με το Ν.Δ της 6ης/10ης Μαρτίου 1925 (ΦΕΚ 57) καταργήθηκε η

Υποδιοίκηση (Επαρχία ) Νιγρίτας η οποία παρέμεινε σαν διοικητική
περιφέρεια.
o Με το Δ/γμα 12ης/21ης Δεκεμβρίου 1927 (ΦΕΚ304) η Επαρχία

Σιδηροκάστρου μετονομάστηκε σε επαρχία Σιντικής.
o Με το Δ/γμα 1ης/5ης Δεκεμβρίου 1928 (ΦΕΚ 256) «περί μετονομασίας
Γενικών Διοικήσεων και Επαρχιών» μετονομάστηκαν οι Επαρχίες Ζίχνης
και Νιγρίτας , αντίστοιχα σε Φυλλίδος και Βισαλτίας.
o Στην κατοχή του 1941, με το Ν. Δ 1972/1942 (ΦΕΚ 292) «περί διοικήσεως

του εντεύθεν του Στρυμώνος τμήματος του νομού Σερρών, μετονομάστηκε
νομός «Στρυμώνος» και έδρα του Νομάρχη ορίστηκε η πόλη της Νιγρίτας.
o Με τον Νόμο 1930/1944 (ΦΕΚ 232) ο νομός μετονομάστηκε σε « Νομός
Σερρών» με έδρα τις Σέρρες
Ο νομός Σερρών ουσιαστικά διαμορφώνεται σαν ένα μεγάλο βύθισμα με

περιμετρικές εξάρσεις ορεινών όγκων, που στις βόρειες ασυνέχειες των Ορέων
Βροντούς και Κερκίνης διοχετεύεται η πορεία του Στρυμόνα ποταμού, η διαγώνια
κατεύθυνση του οποίου, καταλήγει στο διέξοδο της ασυνέχειας των Κερδυλλίων
Ορέων και του Παγγαίου.
Ο Ορβηλος συνδέεται προς Β. με το ορεινό συγκρότημα Πιρίν και Ρίλα με το

ορεινό σύστημα της Βουλγαρίας ενώ προς Ν. διασπάται σε τρεις κλάδους
ακολουθώντας Β.ΒΔ-Ν.ΝΑ κατεύθυνση, σε ένα Α. κλάδο, το Φαλακρό όρος της
Δράμας , σε ένα κεντρικό κλάδο , το Μενοίκιο και σε ένα Δ. κλάδο των ορέων της
Βροντούς.
Από τα Δ. αντιστηρίγματα των ορέων αυτών αναπτύσσεται ένας ΝΔ κλάδος
παράλληλος του Τσιγγελίου όρους με τον οποίο σχηματίζει την κοιλάδα του
Αχλαδοχωρίου, μέχρι την κορυφή Λαϊλιά (Προφ. Ηλίας 1850μ) και στην συνέχεια
χαμηλώνοντας παίρνει ΝΑ κατεύθυνση , περιβάλλοντας από ΒΑ την πεδιάδα των
Σερρών.

Σέρρες-2007
Η περιοχή του Δάσους Λαϊλιά
Ιστορικά στοιχεία- Δραστηριότητες
Στα αρχαία χρόνια, η περιοχή περιλαμβάνονταν στη χώρα των Οδομαντών που
είχαν κατακλύσει αυτήν με την βοήθεια πιθανώς των Περσών.2
Οι Οδόμαντες ήταν αρχαίος λαός εγκατεστημένος στην περιοχή μεταξύ
Στρυμόνα και Νέστου, βορείως του Παγγαίου, η οποία έγινε γνωστή ως
Οδομαντίς ή Οδομαντική. Παλαιότερα επικρατούσε η αντίληψη ότι ανήκαν στα
Θρακικά φύλα, αλλά σύμφωνα με τις νεότερες απόψεις θεωρούνται Φρυγικής
καταγωγής λαός, ο οποίος στην συνέχεια αναμίχθηκε πιθανόν με γειτονικά
Θρακικά φύλα.
Οι Οδόμαντες σχετίζονταν στενά με τα φύλα των Ηδωνών, των Βιστώνων, των
Μυγδόνων και των Βισαλτών. Εξάλλου υπήρχε η παράδοση σύμφωνα με την
οποία ο Ηδωνός, ο Μύγδων, ο Οδόμας και ο Βιστωνός ήταν αδέλφια.
Οι Οδόμαντες για πρώτη φορά μνημονεύονται από τον Ηρόδοτο οποίος αναφέρει
ότι εκμεταλλεύονταν τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου του Παγγαίου. Οι
Οδόμαντες θα υποταχθούν οριστικά στον Φίλιππο Β¨ της Μακεδονίας και θα
αποτελέσουν τμήμα του Μακεδονικού Βασιλείου, οπότε θα αφομοιωθούν και
εξαφανιστούν ως ξεχωριστό φύλο3.
Το όνομα Λαϊλιάς, είναι παραφθορά της τούρκ. λέξης Γιαϊλιάς4ή Γιαϊλάς5 και
δόθηκε στο βουνό από το ομώνυμο θέρετρο των Τούρκων που υπήρξε εκεί.
Πρώτη φορά μνημονεύεται με το όνομα αυτό από τον Παπασυνοδινό το 1604.
Μισό αιώνα αργότερα λέγονταν Ανά ντάγ. Αργότερα πήρε και διάφορες άλλες
ονομασίες όπως : Αλί μπάμπα ( από την ψηλότερη κορυφή), Σαρλίγια ,
Καπακλή (σκεπαστός,καλυμμένος τόπος) , Εγρισού, Βροντού και Καρά ντάγ.
Κατά τον Εβλιά Τσελεμπή, (διάσημος τερατολόγος), στην περιοχή του Λαϊλιά
2
Στέφανος Βυζάντιος …Οδόμαντοι, έθνος Θράκης.
3
Δημήτριος Ε.Ευαγγελίδης «Λεξικό των αρχαίων ελληνικών και περι-ελλαδικών φύλων» Θεσσαλονίκη 2005
4
«Γιαϊλιά» ή Γιαϊλά λέγεται το οροπέδιο στα τουρκικά, αντίστοιχο με τη λέξη «παρχάρι» που χρησιμοποιούν οι πόντιοι.
Επίσης σημαίνει τόπο ξέφαντο, αναψυχής, παραθερισμού, εξοχή, μα και κατοικία εξοχική. Κατά τον Cousinery (Voyage
dans la Macedoine, Paris 1831, τομ. Α΄σ. 184) σημαίνει «λειβάδι, βοσκή πάνω σε ορεινές τοποθεσίες ..γενικότερα
σημαίνει διαμονή θερινή, ευχάριστη.. ο ίδιος πληροφορεί (σελ. 171) ότι στα τέλη του 18ου αι. υπήρχαν δύο Λιαϊλάδες , ο
Απάνω (θέρετρο τουρκικό) και ο Κάτω (θέρετρο βλαχοποιμένων). Διατηρήθηκαν μέχρι το 1941 οπότε και καταστράφηκαν.
Το ίδιο αναφέρει και ο Κωνσταντίνος Οικονόμου στο « εγχειρίδιο περί της επαρχίας Φιλιππουπόλεως, Βιέννη 1819,
σελ.41:» την μεταξύ του Παγγαίου όρους και του όρους Ροδόπης, ό καλείται Γιαϊλάς..» (Γ. Καφταντζής 1968)
5
Σερραϊκή χρονογραφία του Παπασυνοδινού- Γ.Καφταντζής. Εκδοση Ι.Μ Σερρών και Νιγρίτης. Σελ 17-1968 …Εις την
στράταν του Γιαϊλάν ευρέθησαν Τούρκοι σκοτωμένοι. Εδή άλλος δεν τους ασκώτοσεν, μόνον οι χριστιανοί οπού έχουν τα
τηστήρια…
Σέρρες-2007
(Ανά ντάγ) υπήρχε το θέρετρο του άσχημου βασιλιά Ζάλ, μυθικού ήρωα των
Περσών και οι Τούρκοι εκεί δημιούργησαν δύο χιλιάδες επαύλεις με σαράντα
τζαμιά , ένα λουτρό, δύο χάνια, ένα τεκέ και πεντακόσια πρατήρια…!!!
Η ευρύτερη περιοχή του δάσους Λαϊλιά κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας

φαίνεται πως ήταν μέσα στις πρώτες προτιμήσεις των Τούρκων που ενώ
διαφέντευαν όλη την πεδιάδα, που τους γέμιζε νωχέλεια και δυσφορία με την
ζέστη, την υγρασία και το κρύο, βρήκαν τις καλύτερες συνθήκες που πρόσφερε ο
ορεινός χαρακτήρας της περιοχής. Αυτό φαίνεται και από τον μεγάλο αριθμό
«μαχαλάδων» που λειτουργούσαν σε μέρη που και νερό άφθονο υπήρχε και
εύκολη πρόσβαση διέθεταν. Το μεγαλύτερο όμως και πιο αξιόλογο τμήμα
αποτελούσε τσιφλίκι Μπέη και ονομάστηκε Λαϊλιάς (Γιαϊλιάς) από την
λειτουργικότητά του τους θερινούς μήνες. 6
Λίγα χρόνια πριν η περιοχή της Μακεδονίας αποκτήσει την ελευθερία της,
επίδοξοι άρπαγες της, με επικεφαλής την Ρωσία και την αντίζηλό της Αγγλία
δημιούργησαν ένα τερατούργημα, τους Βούλγαρους κομιτατζήδες. Σκοπός τους,
να οικειοποιηθούν, με την κατευθυνόμενη δράση αυτών, τον χώρο της
Μακεδονίας και της Θράκης, με τρομοκρατικές ενέργειες και εξαναγκασμούς σε
βάρος του γηγενούς ελληνικού πληθυσμού.
Στα 1903, 9 Ιουλίου, καθορίστηκε η ημερομηνία του κινήματος που θα

εκδηλωνόταν στις 20 Ιουλίου ημέρα του Πρ. Ηλία. Το κίνημα αυτό ονομάστηκε
έτσι κίνημα ή εξέγερση του Ηλιν-ντέν.
Ξεχύθηκαν λοιπόν οι Ρώσοι προπαγανδιστές να πείσουν τους Βούλγαρους πως
«τα δικαιώματά τους στην Μακεδονία είναι πανάρχαια και αναφαίρετα και πως η
ανάκτηση των εδαφών αυτών είναι έργο αποκατάστασης του Βουλγαρικού
δικαίου».
Έτσι άρχισε ο ένοπλος αγώνας που στο τέλος δικαίωσε τους Έλληνες για την
Μακεδονία, άφησε όμως σημαντικές απώλειες και ανοικτές πληγές που για πολύ
καιρό αιμορραγούσαν.
Στην περιοχή βόρεια των Σερρών δρούσε η συμμορία του αρχικομιτατζή Ράντεφ
6
Sevan Nisanyan/ Mujde Nisanyan – Εύξεινος Πόντος –Ταξιδιωτικός οδηγός (Karadeniz/black sea) 2002
Η ανάβαση στην γιαϊλιά.
…Όσο μακριά και αν είναι ο τόπος μόνιμης κατοικίας τους, οι περισσότεροι ξενιτεμένοι επιστρέφουν κάθε καλοκαίρι για
διάστημα μερικών ημερών έως δύο μηνών, προκειμένου να ανέβουν στη "γιαϊλιά", τα ορεινά βοσκοτόπια που στην
δυτικότερη περιοχή του όρους λέγονται και παρχάρια.
Από τις αρχές Ιουνίου άνθρωποι κάθε ηλικίας, υπέργηροι παππούδες, ενήλικες, έφηβοι, παιδιά και μικρά μωρά, κάνουν
το δύσκολο ταξίδι των 2-3 ημερών με τα πόδια. Την πομπή συνοδεύουν , στα νεότερα χρόνια, μικρά φορτηγά με τα
απαραίτητα για την καλοκαιρινή διαμονή αλλά και οι Μερσεντές , τώρα, των ξενιτεμένων, που κολλούν στη λάσπη.
Οι περισσότεροι περπατούν. Οι γυναίκες κουβαλούν στην πλάτη τα μοίρα τους και προσπαθούν συγχρόνως να κρατήσουν
τα ζώα σε σειρά ενώ οι άντρες μένουν πίσω πίνοντας ρακί και κουβεντιάζοντας.
Ανά διαστήματα στο δρόμο βρίσκει κανείς μικρές πανσιόν και εστιατόρια που προσφέρουν προσωρινό κατάλυμα και
τροφή στους ταξιδιώτες.
Ο οικισμός στον οποίον φτάνουν τελικά δεν είναι τίποτε άλλο από μια συστοιχία παλιών πέτρινων σπιτιών πάνω από τα
τελευταία δέντρα του βουνού, πολλές φορές στα όρια της περιοχής που είναι μόνιμα χιονοσκέπαστη.
Σχεδόν αμέσως μόλις εγκατασταθούν στα σπίτια αυτά, αρχίζουν οι γιορταστικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν
ταυρομαχίες, για να αναδειχθεί ο δυνατότερος ταύρος, γλέντι και χορό με το "τουλούμ" και φαγοπότι, όπου το ρακί ρέει
άφθονο. Η μυρωδιά του πευκόξυλου και της ξερής κοπριάς (τεζέκ) που καίγεται μαζί με τους καπνούς που ανεβαίνουν
στο διάφανο αέρα είναι μια από τις πλέον χαρακτηριστικές.

Σέρρες-2007
και στην περιοχή του Σιδηροκάστρου ο Σίτσο Ατσεφ. Η κύρια επιδίωξη των
συμμοριών ήταν να ξεκαθαρίσουν την κατάσταση από τους Έλληνες στα
βορειότερα διαμερίσματα της Μακεδονίας, που συνόρευαν με την Βουλγαρία, για
να μπορέσουν, σε δεύτερη φάση, να προχωρήσουν πιο αποτελεσματικά στον
αφελληνισμό των νοτιότερων περιοχών, όπου η αντίσταση του πληθυσμού
παρουσιάζονταν πιο ισχυρή.
Ένα από τα πρώτα θύματα ήταν ο πρόκριτος της Βροντούς Πέτρος

Παπαβασιλείου, που κατακρεουργήθηκε μπροστά στα μάτια των οικείων του.
Λίγο αργότερα δολοφονήθηκε, στην Βροντού πάλι, ο Χατζηδημητρίου
Μαντούρης. Ακολούθησε μια σειρά από δολοφονίες, από τους κομιτατζήδες,
κάτω από την αδιάφορη στάση των Τούρκων. Μεταξύ των θυμάτων ήταν ο
Παπαηλίας από την Ανω Ορεινή, ο Γιώργος Μανδέλας από την Κ. Ορεινή, ο
ιερέας Παπαντώνης και ο αγροφύλακας Γεωργάς από την Βροντού, ο έπαρχος
της περιοχής Μινδούνης ή Ιακώβου από το χωριό Λάκκος, το παιδί του (13ων
ετών) τσέλιγκα Χρήστου Κεχαγιά , ο Μουχτάρης του Αχλαδοχωρίου Ιωάννης
Μπουρουβάνης , ο Μποζίκης Άγγελος από το Βαμβακόφυτο και οι συγχωριανοί
του Λιόντας Αθανάσιος, Χασιρτζής Άγγελος και από το Σιδηρόκαστρο ο Ιωάννης
Γούναρης που κάηκε ζωντανός στον φούρνο δεμένος μέσα σε σάκο. 7
Από το 1913 και μέχρι το 1934 το δάσος ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο ως
διάδοχου του Τουρκικού, δικαιώματι πολέμου, από το οποίο διαχειριζόταν και
μόνο τα έτη 1916-17 κατά την Βουλγαρική κατοχή, διαχειριζόταν από τους
Βουλγάρους για τις στρατιωτικές τους ανάγκες.
Το 1934, το δάσος με εντελώς ασαφή όρια που περιέκλειαν συνολική έκταση

2.700 εκτ. περίπου, αναγνωρίστηκε ως ανταλλάξιμο και διαχειρίζονταν μέχρι 30-
6-1959 από την οικεία Υπηρεσία Διαχείρισης Ανταλλαξίμων Κτημάτων , με
στοιχεία Α.Κ 11.097 ανταλλαξίμου κτήματος.
Με την απόφαση 39040/1434/14.2.1959 του Υπουργού Οικονομικών
παραχωρείται στο Υπουργείο Γεωργίας αντί καθορισθέντος τιμήματος 1.020.409
μεταλλικές δραχμές που μετατρέπονται σε χάρτινες κατά τον χρόνο της
πληρωμής σύμφωνα με την ισχύουσα χρονικά τιμή της μεταλλικής.
Στην παραχώρηση αυτή εξαιρείται τμήμα εκτάσεως του δάσους ίσο με 76,50 στρ.
στη θέση Κατσαμπά που παραχωρήθηκε το έτος 1934 με απόφαση του
Υπουργού Βόρειας Ελλάδας στον Φυσιολατρικό Σύλλογο Σερρών, με την
επωνυμία « Αηλιάς» για ανέγερση θέρετρου με προσωρινά κτίσματα.
Μέχρι το 1940 έχουν ανεγερθεί αρκετά μόνιμα κτίσματα και κατά το 1952 η
παραχώρηση της έκτασης καθίσταται οριστική με την έκδοση οριστικών τίτλων
από την Νομαρχία Σερρών ( 19309/21.7.1959).
Δεδομένου όμως ότι το δάσος Λαϊλιά και η παραχωρημένη έκταση ήταν ακόμη
ανταλλάξιμη έκταση (όταν παραχωρήθηκε) στην κυριότητα της Υ.Δ.Α.Μ.Κ του
Υπουργείου Οικονομικών, θεωρήθηκε άκυρη η παραχώρηση και ζητήθηκε η
ανάκληση των οριστικών τίτλων με την αριθ. 309853/4.10.1952 Δ/γή του Υπ.
Οικονομικών –Δ/νση Υ.Δ.Α.Μ.Κ. Οι εγκαταστάσεις καταστράφηκαν κατά την
περίοδο του πολέμου και από τότε μέχρι σήμερα τα ερείπια αφομοιώθηκαν στην
ανεπτυγμένη δασική βλάστηση.
7
Εταιρεία ΜακεδονικώνΣπουδών-Τόμος 27- Παύλος Δ. Τσάμης «Μακεδονικός Αγών» Θεσ/νίκη 1973
Σέρρες-2007
Με τη λήξη του Ελληνο-Ιταλικού-Γερμανικού πολέμου και την υπό των Γερμανών

παραχώρηση της Ανατολικής Μακεδονίας στους Βουλγάρους, η διοίκηση της
δασικής υπηρεσίας ανατέθηκε αποκλειστικά στους Βούλγαρους υπαλλήλους. Στο
Δασαρχείο Σερρών τοποθετούνται δύο Δασάρχες και αρκετοί μεσοδασικοί και
δασοφύλακες Βούλγαροι. Κατά τα δύο πρώτα χρόνια της κατοχής διενεργήθηκαν
αρκετές υλοτομικές εργασίες στα πρεμνοφυή και στο σπερμοφυές δάσος του
Λαϊλιά. Στα μεν πρώτα οι υλοτομίες διεξάγονται αποψιλωτικά και χωρίς
παρακρατήματα, με τομές πρέμνων κεκλιμένες. Στο σπερμοφυές δάσος του
Λαϊλιά, οι υλοτομίες περιορίζονται σε μερικές συστάδες. Αφαιρείται ολόκληρο το
ποσοστό αύξησης της οξιάς, η οποία λόγω των ευνοϊκών συνθηκών απειλούσε
να εκτοπίσει την δασική Πεύκη. Αργότερα διενεργήθηκαν και αναδασωτικές
εργασίες. Η συντηρητική αυτή κατάσταση δεν διαρκεί πολύ και γρήγορα
επικρατεί αναρχία και ασυδοσία στην διαχείριση του δάσους. Ο Βουλγαρικός
στρατός κατοχής κατανοώντας την προσωρινή του παρουσία στη χώρα, υλοτομεί
ληστρικά 15.000 στρ. δάσους από τις υπό της ΥΣΣΥΕΜ αναδασωμένες εκτάσεις
των περιοχών Σερρών, Χρυσοπηγής και Ελαιώνα.
Μετά την απελευθέρωση η διοίκηση της Δασικής υπηρεσίας περιέρχεται στα
χέρια του Ε.Α.Μ και στο Δασαρχείο Σερρών τοποθετείται σαν Δασάρχης ο
γεωργός Ζαχαρίας Λαζίδης. Γίνεται σοβαρή προσπάθεια να περιοριστούν οι
λαθραίες υλοτομίες, αλλά η άγνοια του αντικειμένου και η έλλειψη ειδικευμένων
υπαλλήλων δεν μπόρεσε να πετύχει παρά μόνο πενιχρά αποτελέσματα , ούτε και
να ικανοποιήσει τις τεράστιες ανάγκες των κατοίκων σε προϊόντα του δάσους.
Έτσι την 26η Απριλίου του 1945 Δασάρχης αναλαμβάνει ο δασολόγος Κων.
Αργυρίου από τον δασονόμο Κων. Μπαλωμένο και στη συνέχεια η διοίκηση του
δασαρχείου ακολουθεί την κανονική πορεία που υπαγορεύει ο κανονισμός του
Υπ. Γεωργίας.
Η διαχείριση του δάσους
Με την εξαγορά του δάσους, από το Ελληνικό δημόσιο, συστήθηκε Κρατική

Εκμετάλλευση αυτού, με την αριθ. 186678/6987/7.10.1959 απόφαση του
Υπουργού Γεωργίας και σαν πρώτη ενέργεια κρίθηκε η οριοθέτηση του γιατί τα
όρια του , ως ανταλλάξιμου κτήματος, ήταν ασαφή και ακαθόριστα με τα γύρω
από αυτό δημόσια δάση.
Στη συνέχεια κρίθηκε, ως βασική προϋπόθεση, η σύνταξη μελέτης διαχείρισης
του δάσους η οποία συντάχθηκε από το τότε Δασάρχη Σωκράτη Κωνσταντίνου
και εγκρίθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας –Γενική Δ/νση Δασών με την αρ.
53957/25.05.1960 απόφαση, ύστερα από την 459/1960 γνωμοδότηση του
Τεχνικού Συμβουλίου Δασών.
Η ισχύς της μελέτης καθορίζεται για δέκα χρόνια, μέχρι 1968/69. Στην έγκριση
γίνεται αναφορά στην αμφισβητούμενη έκταση του Φυσιολατρικού Συλλόγου και
δίνεται εντολή στον Δασάρχη να υποβάλει ειδική πρόταση για την επίλυση ή την
διευθέτηση του θέματος.
Και η μελέτη αυτή, που χαρακτηρίστηκε «έκθεσις προσωρινής διαχειρίσεως
του δημοσίου δάσους Λαϊλιά για την περίοδο 1959/60 έως 1968/69», δεν
επιλαμβάνεται της οροθέτησης και του αποτερματισμού του δάσους, υπό την
πίεση της υπαγωγής του σε άμεση και επιβεβλημένη ανάγκη συστηματικής
Σέρρες-2007
δι΄αυτεπιστασίας διαχείρισής του. Επί πλέον, επειδή τα όρια του ανταλλαξίμου

δάσους ήταν ασαφή και γενικά ακαθόριστα, συμπεριλήφθηκαν και δημόσιες
δασικές εκτάσεις και δάση που βρίσκονταν γύρω από αυτό ώστε τα όρια να
καταστούν σαφέστερα και να ασκηθεί ενιαία διαχείριση.
Όμως σε πολλές θέσεις τα όρια καθορίζονται με νοητή γραμμή δημιουργώντας
έτσι ασάφειες και προβλήματα.
Η γραμμή που καθορίζει τα όρια του δάσους αποτυπώνεται στην παρακάτω

περιγραφή :
Ανατολικά όρια : Θέση Τσερίβιδο8( πολύκορφο 1641μ), νοητή γραμμή μέχρι τις
γυμνές επιφάνειες κάτω από την κορυφή του Προφήτη Ηλία (Αλή Μπαμπά) με
νότια κατεύθυνση.
Νότια όρια: Στρέφονται με ορθή γωνία προς τα δυτικά ακολουθώντας νοητή
πάλι γραμμή, τέμνοντας την κύρια ράχη του Αλή Μπαμπά (Πρ. Ηλία 1849μ) ,
δημιουργούν μια κύρτωση μέχρι τη κορυφή Λυκόλοφος (Κούρ λόφος) 1667μ και
συνεχίζοντας κανονικά τη διαδρομή πάνω στη ράχη, διέρχονται από την κορυφή
Αούλ Ταρλά ( 1489μ) καταλήγουν στην άλλη κορυφή Ντεμίρ Καπού
(Σιδερόπετρα 1.381μ ).
Δυτικά : Από Ντεμίρ Καπού (Σιδερόπετρα) ακολουθούν την ράχη προς ρέμα
Μαϊμούνα (Καρά ρέμα) και από τα υψώματα (νοητή γραμμή) Άγουρο γιαντάρι
(Κακόβατο1004μ) , Καρά Καγιά, Φλάμπουρο 1378μ. καταλήγουν στην κορυφή
Ντάμπο βέτο ( Μεσέδες 963μ),.
Βόρεια : Ακολουθεί την κορυφογραμμή Μπιλμέτ (955μ), θέσεις Λαγουρα –

Αρτζούπα ( Μόκρα 1268μ) , Κράστα μάνδρα, και Μέστα Πούλια (νοητή γραμμή)
και καταλήγει στη θέση Τσερβίλιβο από όπου άρχισε.
Η συνολική έκταση υπολογίστηκε σε 3.227,50 Ηα9, έναντι των 2.700,00 Ηα που
είχε αναγνωριστεί ως ανταλλάξιμο, με τελείως ασαφή όρια.
Από την έκταση των 3.227,50 Ηα, τα 459,50 Ηα υπάγονται διοικητικά, στον δήμο
Σιδηροκάστρου, 520,50 Ηα στην κοινότητα Αχλαδοχωρίου, 930,00 Ηα στον
οικισμό Καπνοφύτου και 1.317,50 Ηα στην Κοινότητα Ορεινής (Ανω και Κάτω) με
τον οικισμό Ξηροτόπου .
Στην ευθύνη των Δασαρχείων τα 1.910, 00 Ηα υπάγονται στο Δασαρχείο
Σιδηροκάστρου και τα 1.317,50 Ηα στο Δασαρχείο Σερρών.
Με απόφαση όμως του Υπουργείου Γεωργίας-Γ. Δ/νση Δασών, η διαχείριση και
εκμετάλλευση, ολόκληρου του συμπλέγματος, έχει ανατεθεί στο Δασαρχείο
Σερρών .
8
Αναγράφονται οι ξενόφερτες ονομασίες όπως ίσχυαν ακόμη το έτος 1957-58 και υπάρχουν στην μελέτη διαχείρισης του
δάσους Λαϊλιά, που συνέταξε ο Δασολόγος Σωκράτης Κωνσταντίνου το 1958. Είναι γνωστό ότι Σέρβοι και Βούλγαροι
καταπάτησαν την περιοχή των Σερρών συνολικά 70 χρόνια από το 1201 μέχρι το 1371 και είναι πολύ φυσικό να άφησαν
τραυματικά υπολείμματα στη γλώσσα, στα ονόματα και αλλού, σημάδια της τυραννικής κατάκτησης.(Γεώργιος Κόκκινος-
Σερραϊκά Ανάλεκτα 1993-94).
9
Ηα=εκτάριο 10,0 στρ.
Σέρρες-2007
Εικόνα 6. Το Δασικό φυλάκιο στη θέση του παλιού οικισμού.
Η σημερινή διαχειριζόμενη έκταση (δάσος, δασικές εκτάσεις, μερικώς

δασοσκεπείς, γυμνές, άγονες) το συνολικό ξυλαπόθεμα, η μέση ετησία αύξηση
του δάσους και το ετήσιο λήμμα παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες:
ΔΑΣΙΚΟ
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ ΣΕ ΣΤΡ. ΔΑΣΟΣ ΜΕΡΙΚΩΣ ΔΑΣΟΣΚΕΠΗΣ ΕΚΤΑΣΗ ΓΥΜΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΑΓΟΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ
ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ
32.437 27.695 1.417 1.778 1.547
ΛΑΪΛΙΑ
100% 85,38% 4,37% 5,48% 4,77%
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΜΕΣΟ ΕΤΗΣΙΟ

ΔΑΣΟΣΚΕΠΗΣ ΕΚΤΑΣΗ ΥΠΟ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΕΤΗΣΙΑ ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΗ
ΔΑΣΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΞΥΛΑΠΟΘΕΜΑ ΚΑΙ ΛΗΜΜΑ
ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΣΕ ΣΤΡ. ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΗ ΣΕ Μ3 ΑΝΑ ΣΤΡΕΜΜ. ΣΕ Μ3
ΜΕΣΟ / ΣΤΡ. ΣΕ Μ3 ΣΕ Μ3 /ΣΤΡ.
441.127
ΛΑΪΛΙΑ 26.504 12.006 0,453 6.300
16,644

Σέρρες-2007
Εικόνα 7. Δασικός δρόμος ασφάλτου προς το Chalet.

Σέρρες-2007
Οι σχέσεις με το δάσος
Πολλά στοιχεία για την ανθρώπινη δραστηριότητα στο δάσος κατά την βυζαντινή
περίοδο δεν είναι γνωστά. Από την κατάκτηση της πόλης των Σερρών από τους
Τούρκους το 1383 και για τους πρώτους αιώνες αυτής της τυραννίας, επειδή
εγκαινιάστηκε με δραματικές αλλαγές στο παραδοσιακό γεωκτητικό σύστημα,
προκάλεσε τη δημογραφική συμπίεση του χριστιανικού στοιχείου εξαιτίας των
αθρόων εγκαταστάσεων μουσουλμάνων εποίκων στην πεδιάδα. Η κατάσταση
αυτή προκάλεσε την απόγνωση των κατοίκων εξωθώντας πολλούς στη φυγή
προς τα ορεινά.10
8Ο οικισμός στον Λαϊλιά
Εικ.των
Εικόνα 9 Ο οικισμός 5. Σερραίων
Ο Οικισμός
στο στον Λαϊλιά πριν από το 1940
Λαϊλιά
Ανεξάρτητα όμως με αυτούς που επέλεξαν την μετεγκατάστασή τους στα

ημιορεινά και ορεινά μέρη, ζητώντας ασφάλεια και σχετική ελευθερία, πολλοί
ακολούθησαν στα ύστερα χρόνια την προσωρινή διαμονή στα ορεινά για λόγους
θεραπείας ή ξεκούρασης και ηρεμίας.
Οι παραθεριστές αυτοί, ανέβαιναν στο Λαϊλιά τα πρώτα χρόνια με βοϊδάμαξες και
αλογόκαρα και αργότερα με αυτοκίνητα ειδικά διασκευασμένα. Η μεγαλύτερη
στάση κατά την διάρκεια της πορείας , για την ξεκούραση ζώων και αυτοκινήτων
αργότερα, γινόταν στην Χρυσοπηγή. Η πρώτη μεγάλη συγκέντρωση γινόταν
στην εορτή των Αγίων Αποστόλων, επέτειος απελευθέρωσης των Σερρών. Η
μεγαλύτερη όμως γιορτή ήταν τον δεκαπενταύγουστο, όπως και σήμερα γίνεται.
Οι παραθεριστές αποχωρούσαν από τις αρχές μέχρι τις 20 του μηνός
Σεπτεμβρίου .
Στο κεντρικότερο σημείο του οικισμού υπήρχε το εργαστήριο του μπάρμπα

Κάλλιου που παρασκεύαζε τον περίφημο ακανέ Λαϊλιά από το κατσικίσιο
βούτυρο της περιοχής. Στο υψηλότερο σημείο βρίσκονταν τα «Γιατσέϊκα» όπου
διέμεναν οι Σερραίοι ηπειρώτικης καταγωγής και αποτελούσε κατά κάποιο τρόπο
10
Ι.Κ.Χασιώτης «Η Μακεδονία της τουρκοκρατίας», Θες/νίκη 1992.
Σέρρες-2007
μια ξέχωρη συνοικία.
Προς την βόρεια κατεύθυνση από τον οικισμό στο «καμένο δάσος11» , υπήρχαν
τα καμίνια του ξυλοκάρβουνου που λειτουργούσαν μέχρι και την περίοδο του
1944 από καρβουνιάρηδες της Χαλκιδικής.
Με την εξαγορά του δάσους από το Ελληνικό δημόσιο συστήθηκε η Κρατική

Εκμετάλλευση αυτού, με την αριθ. 186678/6987/7.10.1959 απόφαση του
Υπουργού Γεωργίας και σαν πρώτη ενέργεια κρίθηκε η οριοθέτηση του γιατί τα
όρια του, ως ανταλλάξιμου κτήματος, ήταν ασαφή και ακαθόριστα με τα γύρω
από αυτό δημόσια δάση.
Εικόνα 6. Έλληνες Δασολόγοι και δασοφύλακες στο ορόσημο του Ορβήλου μαζί με
Έλληνες και Βούλγαρους φρουρούς, στα 1938.
11
Το καμένο δάσος, περιοχή 4.000 στρ. που κάηκε στις 2/11/1926 από άγνωστους δράστες (πολλοί ισχυρίζονται πως η
αιτία της πυρκαγιάς ήταν τα καμίνια).
Σέρρες-2007
Η Κοινότητα Ορεινής –Κοινότητα Κάτω Φρασταίνης, αναγνωρίστηκε με το Β.Δ

28.12.1919, ΦΕΚ Α 2)1920. Οι συνοικισμοί που απάρτιζαν αρχικά την κοινότητα
ήταν: η Κάτω Φράσταινα, η Άνω Φράσταινα και ο Λιαϊλιάς. Από αυτές
προήλθαν αντίστοιχα η Ορεινή και η Άνω Ορεινή ενώ προσαρτήθηκε η
καταργηθείσα κοινότητα Ξηροτόπου, (Β.Δ 30.6.1947 , ΦΕΚ Α 182).
Αργότερα , το 1961 ο συνοικισμός Ξηρότοπος προσαρτήθηκε στον Δήμο Σερρών
με το Β.Δ 825/21.10.1961, ΦΕΚ Α 211/1961. Ο πληθυσμός των κοινοτήτων και
των συνοικισμών αυτών διακυμάνθηκε κατά τα έτη 1920-1961 ως εξής:
Ετος Κοινότητα Πληθυσμός

1920 Κ. Φράσταινα 653
Α. Φράσταινα 373
Ορεινή (Κ.Φράσταινα) 632
1928
Α.Ορεινή (Α.Φράσταινα) 133
Λαϊλιάς 19
1940 Ορεινή 827
Α.Ορεινή 216
Ορεινή 809
1951
Α. Ορεινή 198
Ξηρότοπος 297
Κ.Ορεινή 982
1961
Α.Ορεινή 316
Ξηρότοπος 498
Ο Συνοικισμός Λιαϊλιάς διαγράφηκε ως ακατοίκητος με την Α.Υ Εσωτ. 43923/

1927.
Πέραν αυτού όμως υπήρχαν και άλλα οξύτερα προβλήματα που έπρεπε να
διευθετηθούν για την σωστή απόδοση της αρχόμενης ορθολογικής διαχείρισης.
Τα προβλήματα αυτά την εποχή εκείνη θεωρούνταν τα κατ ‘ εξοχή κοινωνικά και
αφορούσαν τη βοσκή και την καυσοξύλευση που ασκούσανε οι παραδασόβιοι
πληθυσμοί στο δάσος.
Βοσκή
Στην περίμετρο του δάσους αναπτύσσονται κύρια σημαντικές κοινότητες με

έντονη κτηνοτροφική δραστηριότητα κατά την περίοδο αυτή της έναρξης της
κρατικής εκμετάλλευσης του δάσους (1959) που αριθμούν 17.400 αίγες, 25.600
πρόβατα, 3.500 βοοειδή και 1.275 ζώα φόρτου. Σημασιολογικές της
κτηνοτροφίας οι ονομασίες των τσελιγκάτων στην περιοχή: καλύβια Μπεξή,
καλύβια Καραλή, καλύβια Πολίτη, Βλάχικα καλύβια , καλύβια Τυχάλα, Μάνδρες,
καλύβια Γαρουφαίϊκα κλπ.

Σέρρες-2007
Ο παρακάτω πίνακας παρέχει την δυναμικότητα της κάθε κοινότητας (1959).
Κτηνοτροφικό κεφάλαιο
Δήμος-
α/α
Κοινότητα Ζώα
Αίγες Πρόβατα Βοοειδή
φόρτου
1. Σιδηροκάστρου 3.000 9.500 950 260
2. Αχλαδοχωρίου 2.400 5.200 1.250 400
3. Καπνοφύτου 3.000 3.000 600 85
4. Ορεινής 9.000 7.900 700 530
Σύνολο 17.400 25.600 3.500 1.275
Από το 1836, με το Δ/γμα της 4/16 Σεπτεμβρίου «Περί του κανονισμού της
βοσκής των δασών», στην ελεύθερη Ελλάδα και μέχρι το 1929 (Ν. 4173/1929)
και στην υπόλοιπη, καθιερώνονται μέτρα αστυνομικά για τις παραβάσεις που
διαπράττονται στα δάση με την βοσκή και παράλληλα επιδιώκεται με πνεύμα
καλής πίστης η ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ δάσους και κτηνοτροφίας.
Το σκεπτικό του διατάγματος αυτού στηρίχθηκε στην άποψη πως εφόσον τότε
υπήρχαν επαρκείς εκτάσεις βοσκοτόπων δεν υπήρχε λόγος να δημιουργούνται
προστριβές της δασικής υπηρεσίας και των «βοσκολόγων».
Ο νομοθέτης (Βαυαρός) αγνοούσε την δύναμη της παράδοσης και τον τρόπο
που σκέπτεται ο νομάδας κτηνοτρόφος. Αυτός κατάκαιγε τα δάση όχι εξαιτίας της
στενότητας των βοσκοτόπων, αλλά για δημιουργία μεγάλης προσφοράς λιβαδιών
με συνέπεια την μείωση των μισθωμάτων. Tα κατάκαιγε επίσης για να
δημιουργήσει την αποκλειστικότητα του στον χώρο για την επόμενη θερινή
περίοδο, αφού οι πυρκαγιές γίνονταν πάντοτε το φθινόπωρο, εποχή που
αναχωρούσαν οι κτηνοτρόφοι από τα ορεινά λιβάδια για τα χειμαδιά.
Τέτοιες πυρκαγιές έγιναν πολλές στην περιοχή του Λαϊλιά.
Από το 1937 (άρθρο 3 του Α.Ν 875/37 «περί βοσκής..» ρυθμίζεται το δικαίωμα
βοσκής εντός των δημοσίων δασών αποτελεσματικότερα και από το 1946
(απαγορευτική διάταξη του Δασαρχείου Σερρών ) απαγορεύτηκε εντός του
δάσους Λαϊλιά η βοσκή για αόριστο χρόνο.
Καταφυγιώτες
Όταν, για το δάσος Λαϊλιά, αποφασίστηκε, με την αρ. 186678/6987/07.09.1959

απόφαση του Υπ. Γεωργίας, η με αυτεπιστασία εκμετάλλευσή του από το
δημόσιο με σκοπό την πρότυπη εκμετάλλευση και αναγωγή του από την
ακανόνιστη μορφή σε κανονική, δημιουργήθηκε η ειδική υπηρεσία κρατικής
εκμετάλλευσης του Λαϊλιά.

Σέρρες-2007
Εικόνα 10. Λαϊλιάς -Καταφυγιώτες υλοτόμοι

Σέρρες-2007
Για την οργάνωση αυτής της υπηρεσίας και για την αποτελεσματική ανταπόκριση
στις απαιτήσεις της έντονης δασοπονίας, θεωρήθηκε απαραίτητο η συμμετοχή
στις δασοπονικές εργασίες ειδικευμένου προσωπικού δασεργατών που η
περιοχή δεν διέθετε. Αδήριτη λοιπόν προέκυψε η ανάγκη να αναλάβουν οι
Καταφυγιώτες δασεργάτες που αποτελούσαν την μοναδική, για τις ικανότητές
τους, κοινωνία των ειδικευμένων δασεργατών της χώρας και οι οποίοι από το
1947 είχαν επιδείξει τις ικανότητές τους στο δασικό σύμπλεγμα, μετακληθέντες
από τον Δασάρχη Σερρών Βασίλειο Καραμπάτσιο.
Έτσι λοιπόν αυτοί ανέλαβαν τις υλοτομικές εργασίες και από αυτούς προέκυψαν
ως μαθητευόμενοι στην αρχή και ως ολοκληρωμένοι τοπικοί εργάτες σε μερικά
χρόνια, γιατί μέχρι τότε οι κάτοικοι της Ορεινής αποτελούσαν τους εργάτες
ξυλανθράκων της περιοχής. Αυτός ήταν και ένας από τους επιδιωκόμενους
σκοπούς της κρατικής εκμετάλλευσης του δάσους Λαϊλιά δηλ. να προετοιμάσει
τέλεια σε επιστημονική και πρακτική εκμάθηση όλων των υλοτομικών εργασιών
τους περιοίκους πληθυσμούς ώστε να γίνουν άριστοι ειδικευμένοι δασεργάτες
και να μπορούν πλέον να εξασφαλίζουν εργασία με καλά σχετικά ημερομίσθια.
Αξίζει όμως να πούμε λίγα λόγια γι’ αυτούς τους περίφημους Καταφυγιώτες
υλοτόμους που συνέδεσαν την μοναδική παρουσία τους με την ανόρθωση του
δάσους του Λαϊλιά.
Καταφυγιώτες, από το Καταφύγιο Κοζάνης πάνω στα δυτικά Πιέρια, όλοι

υλοτόμοι, φεύγουν από το χωριό τους και δουλεύουν σ’ όλα τα δάση της
Ελλάδας κι’ άλλοτε στο εξωτερικό. Περίφημοι τεχνίτες και τίμιοι και καλοί
άνθρωποι, δουλεύουν στην ξενιτιά όλο το χρόνο και γυρίζουν στο χωριό τους των
Αγίων Αποστόλων, όπου γίνεται μεγάλο πανηγύρι. Από το πανηγύρι αυτό δεν
λείπει κανείς.
.. Στο Σγούρο πάει ο Στεφανής, στο Λιαϊλιά ο Στεργιούλας

Στο Λινοτόπι ο Διαμαντής, ο Αργύρης στην Αρίνα,
Άλλος για τ’ άγραφα τραβά κι’ άλλος για το Περτούλι
Κι’ άλλοι στη Ζύρια , στο Χελμό, στη Μόρνα, στου Κανέλλη.
Ο Κουραστής ο λυγερός κ’ οι στραφτερές πελέκες

Λαλούν βαθειά στη ρεματιά παράξενο τραγούδι ,
Στην ξάϊδρα φαρδοφλέβικες στοιβάζονται κολώνες
πλανιέται ολόχαρη ζωή στο σκοτεινό το δάσος..
(Απόσπασμα από το ποίημα του Δ.Καρρά «οι Καταφυγιώτες»).

Σέρρες-2007
Εικόνα 11. Ο αγώνας της επιβίωσης
Καυσοξύλευση
Τα τζάκια και οι φούρνοι φαίνεται ότι κατανάλωναν πολύ ξυλεία χωρίς να

ικανοποιούν τις ανάγκες για ζέστη και παρασκευή φαγητού. Έτσι η
καυσοξύλευση έμοιαζε να «τυραννάει» το δάσος αλλά και τους κατοίκους των
παραδασόβιων κοινοτήτων και οικισμών μέχρι που άρχισαν να χρησιμοποιούνται
οι θερμάστρες12. Αυτές μείωσαν σημαντικά την ένταση και την αγωνία των
ανθρώπων αλλά αύξησαν την πώληση καυσόξυλων σε τρίτους κατακόρυφα.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η ποσότητα των καυσόξυλων που δικαιούνται οι
κάτοικοι της Ορεινής την δεκαετία 1959-1968 έφθανε τους 800 τόνους τον χρόνο,
τους οποίους προμηθεύονταν ατελώς από το δημόσιο δασικό σύμπλεγμα του
Λαϊλιά. Μεγάλο μέρος από αυτή την ποσότητα είχαν δικαίωμα να μεταφέρουν
για πώληση στην πόλη των Σερρών.
Η ρύθμιση της καυσοξύλευσης για τις ανάγκες των περιοίκων γίνονταν με βάσει
την ρυθμιστική διάταξη του Δασαρχείου που εκδίδονταν σύμφωνα με το άρθ. 12,
παρ. 2 του Α.Ν 2204/40 και επέτρεπε στους κατοίκους των όμορων κοινοτήτων
του δάσους να υλοτομούν , να συλλέγουν καυσόξυλα και να τα μεταφέρουν με
ζώα για πώληση στις πόλεις Σερρών και Σιδηροκάστρου, δύο φορές την
εβδομάδα.
12
Μετά την ανώμαλη περίοδο των πολέμων το Υπουργείο Γεωργίας, επωφελούμενο της ευκαιρίας της ανοικοδόμησης
των καταστραφέντων χωριών, απευθύνθηκε στο Υπουργείο Ανοικοδόμησης και ζήτησε όπως τα νέα σπίτια να κτίζονται
χωρίς τζάκια αλλά με θερμάστρες τύπου «θερμαστρομαγειρείου».
Σέρρες-2007
Εικόνα 12. Μεταφορά καυσοξύλων με τα ζώα
Το 1964, για πρώτη φορά στη δασική ιστορία του τόπου, η Δασική υπηρεσία
αναλαμβάνει την προμήθεια καυσόξυλων για τις ατομικές ανάγκες των ορεινών
πληθυσμών, με υλοτομίες που ενήργησε με αυτεπιστασία στα δημόσια δάση. Το
νέο μέτρο εφαρμόστηκε σε ορεινές κοινότητες 11 δασαρχείων της χώρας, μεταξύ
των οποίων και στο δασαρχείο Σερρών. Τα αναγκαία για την κάλυψη των
αναγκών των κατοίκων καυσόξυλα, υλοτομήθηκαν με κανονικές υλοτομίες από
τα πλησιέστερα δημόσια δάση. Η υλοτομία διενεργήθηκε από τους ίδιους τους
κατοίκους , οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν με ημερομίσθιο στις με αυτεπιστασία
υλοτομικές εργασίες. Τα καυσόξυλα μετατοπίστηκαν από τα υλοτόμια στους
διαδρόμους , όπου, συγκεντρώθηκαν σε στοιβάδες και διανεμήθηκαν στους
κατοίκους των ορεινών χωριών , είτε με καταβολή μικρού συμβολικού τιμήματος ,
είτε δωρεάν. Σε κάθε οικογένεια διατέθηκαν 5-10 χωρικά κυβικά μέτρα
καυσόξυλων. Τα ποσά που εισπράχθηκαν από τη διάθεση των καυσόξυλων,
διατέθηκαν όλα για την προμήθεια θερμαστρών- μαγειρείων, ειδικού τύπου για τις
οικογένειες των ορεινών οικισμών. Το μέτρο αυτό αποβλέπει στην μείωση κατά
50% της ποσότητας των καυσόξυλων που χρησιμοποιούνται στα τζάκια. Με τις
θερμάστρες επιτυγχάνεται καλλίτερη θέρμανση και εξυπηρέτηση στο μαγείρεμα.

Σέρρες-2007
Εικόνα 13. Καυσόξυλα οξιάς έτοιμα για διάθεση
Υδροπρίονες.
Στον χώρο της Μακεδονίας και της Θράκης η τεχνολογία των υδροκίνητων
εργαστηρίων σημείωσε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ου αι.
Και αυτό γιατί η συγκεκριμένη τεχνολογία ανταποκρίθηκε στις αυξημένες ανάγκες
της ελληνικής κοινωνίας, που ήδη από τον 18ο αι. παρουσίαζε σημάδια
ανάκαμψης με την αφύπνιση του γένους , την άνθηση του εμπορίου και τη
δημιουργία νέας αστικής τάξης. Η εκμετάλλευση της ενέργειας του τρεχούμενου
νερού με σκοπό την κίνηση μιας μηχανής για παραγωγή έργου ήταν ο πιο
διαδεδομένος τρόπος αξιοποίησης των πηγών ενέργειας στην παραδοσιακή
κοινωνία.
Με την υδροκίνηση ο άνθρωπος πέρασε από το στάδιο των εργαλείων στο
στάδιο της μηχανής, αφού η πρώτη μηχανή που λειτούργησε για να παράγει
έργο ήταν ένας νερόμυλος, που τον 1ο αι. π.χ άλεσε σιτάρι, την πιο βασική τροφή
του ανθρώπου. Από τότε, ως τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση επινοήθηκαν
υδροκίνητες μηχανές για διάφορες χρήσεις , όπως για την κατεργασία μετάλλων,
πρίση κορμόξυλων κ.α .
Στο δάσος Λαϊλιά εγκαταστάθηκαν και λειτούργησαν έως το 1924, 3-4

υδροπρίονες σε σειρά, στη θέση «πριόνια»- «Καρά τεπέ, ( συστάδα 4β) και με
την αξιοποίηση των νερών του ρέματος Μαϊμούνα επεξεργάστηκαν πριστέα
ξυλεία δασικής Πεύκης και παρήγαγαν πριστή ξυλεία όγκου 550 m3 από το
σύνολο της ετήσιας παραγομένης ξυλείας των 1.290m3.

Σέρρες-2007
14. Σχηματική τομή υδροπρίονα
Η πιο πολύπλοκη και άξια του ονόματός της δασική μηχανή είναι το
υδροπρίονο. Έργο λαϊκής επινόησης και κατασκευής, το υδροπρίονο ή ο
πριονόμυλος ή ταβλόμυλος ή απλά πριόνι δικαιούται την τεχνικοοικονομική
έννοια του όρου και τον τίτλο της μηχανής, διότι σχεδιάστηκε να παράγει το
μεγαλύτερο, σε ωφέλιμο έργο, αποτέλεσμα, με την μικρότερη δαπάνη σε χρόνο ,
κόπο και χρήμα.
Με την χρήση του υδροπρίονα έγινε εφικτό το αποτέλεσμα της παραγωγής
ποιοτικής ξυλείας για μήκη πριστής ξυλείας μεγαλύτερα των δύο μέτρων, που
ήταν οι δυνατότητες με την χρήση του χειροπρίονα ή του πέλεκα, διότι κατά την
έναρξη του ελεύθερου βίου στην Ελλάδα υπήρχε μεγάλη έλλειψη τεχνικού ξύλου
, αλλά και μεγάλη ζήτηση.
Το υδροπρίονο δεν είναι απλά μια ξυλοπριστική μηχανή, αλλά ένα ολόκληρο
εργοστάσιο οργανωμένο σε δύο ορόφους. Στον κάτω όροφο βρίσκονται τα
μηχανήματα της κίνησης και στον άνω όροφο οι ξυλοπριστικές εγκαταστάσεις.
Στην καθ’ όλη οργάνωση του υδροπρίονα διακρίνονται τρία τμήματα:

Το πρώτο τμήμα της υδατικής διάταξης περιλαμβάνει την υδροληψία, την μεταφορά του νερού και
την δημιουργία της υδατόπτωσης.
Το δεύτερο τμήμα της κίνησης περιλαμβάνει το σύστημα της αρχικής κίνησης (φτερωτή-
άτρακτος), η οποία είναι περιστροφική κίνηση.
Το τρίτο τμήμα είναι το σύστημα της μεταμορφωμένης κίνησης με το οποίο η περιστροφική κίνηση
μεταβάλλεται σε ευθύγραμμη (ντουλάς ή βόλτα) παλινδρομική, κατακόρυφη μεν στην κίνηση του
πλαισίου των πριονιών, οριζόντια δε (πλιάκος, ρέθ, ροδάνι) στην κίνηση του φορείου μεταφοράς
του κορμοτεμαχείου για πρίση.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχουν οι ονομασίες των διαφόρων εξαρτημάτων του

υδροπρίονα, που υπερβαίνουν τα σαράντα. Χαρακτηριστικά που φανερώνουν
τις βελτιώσεις και διασκευές που προήλθαν από τις τοπικές χρήσεις κατά την
Σέρρες-2007
διάρκεια των ετών χρήσης. Ακούγονται περίεργα αλλά φανερώνουν λειτουργίες

και ρυθμίσεις όπως : αυλάκι, δέση, κάναλη, κρέμαση, γέρος, γριά, λεπίδα,
μασχαλίδα, πλιέσιμο, πριόνι, πριονόμυλος, ταβλόμυλος, ροδάνι,
σταματήρα, φαλάγγι, φτερωτή, βόλτα, μάτσικα, μπάμια, ντερέκε, ντουλάς,
πλιάκος, ρέθ, σόπι, σοπάκι, τσοπράκι κ.ά
Η δασική υπηρεσία για να ανταπεξέλθει στα κοινωνικά της καθήκοντα

αποφάσισε να οργανώσει την παραγωγή τεχνικής ξυλείας με υλοτομίες στα
δημόσια δάση. Σε περιπτώσεις μαζικής παραγωγής στα δάση της νότιας
Ελλάδας, μαστόροι και δασεργάτες βορειοελλαδίτες μετακαλούνταν και
προσέρχονταν οργανωμένοι σε συνεργεία , κατασκεύαζαν το υδροπρίονο στην
κατάλληλη θέση , διαχειρίζονταν ολόκληρη την πριστική επιχείρηση και μετά την
εξάντληση του λήμματος αναχωρούσαν αφού φρόντιζαν να διαλύσουν την
εγκατάσταση του υδροπρίονα για να διαφυλάξουν το μυστικό της τέχνης τους.
Εδώ αξίζει να αναφερθεί η καθοριστική για τον τρόπο διαχείρισης των

καστανοδασών του Αγίου Όρους στην μετατροπή των σε πρεμνοφυή μορφή και
την οικονομική ανακούφιση της Ιερής Κοινότητας. Γιατί με τον τρόπο αυτό έγινε
δυνατό να παραχθούν σημαντικές ποσότητες χρήσιμης ξυλείας που μπορούσαν
πλέον να κινηθούν σε όλες τις αγορές του Αιγαίου και να αποφέρουν τις
αναγκαίες οικονομικές προσόδους που στερήθηκαν οριστικά οι μονές μετά την
ανακήρυξη , το 1861, της Ρουμανίας σε βασίλειο όταν και χάθηκαν όλα τα
προσοδοφόρα κτήματα που διατηρούσε το Άγιο Όρος εκεί.
Η καθοριστική αυτή διαχείριση των καστανοδασών πραγματοποιήθηκε από δύο

σημαντικούς δασεργάτες που ο ένας από αυτούς ονόματι Βελτίσκος,
κατάγονταν από την Βροντού και ο άλλος από την Κιουτέζη της Κορυτσάς. Τα
συνεργεία τους αποτελούνται από 500 ικανούς δασοτεχνίτες και μαστόρους και
η εργασία τους κάλυψε 50 περίπου χρόνια. Σήμερα συνεχίζεται η ίδια μορφή
καλλιέργειας που αποτελεί μοναδική δασοπονική διαχειριστική εργασία.

Σέρρες-2007
Προστατευόμενα δάση- Υψωμένα δένδρα ή δάση.
Η δημιουργία και ύπαρξη τέτοιων δασών είναι

αρχαιότατη, η δε διαχείρισή τους περιορίζεται στη
φύλαξη από υλοτομία, ξύλευση, βοσκή, κλαδονομή
κλπ.
Για ενίσχυση της προστασίας, το δάσος, αφιερώνεται

σε κάποιον Άγιο στη μνήμη του οποίου δημιουργείται
μια μικρή εκκλησία. Η ανακήρυξη και η αφιέρωση του
δάσους γίνεται με ιεροτελεστία που τελείται κάποια
Κυριακή μετά την απόλυση της εκκλησίας.
Ο ιερέας ακολουθούμενος από όλο το εκκλησίασμα,
πηγαίνει επί τόπου και διαβάζει ευχές κηρύσσοντας το
υπό την προστασία της εκκλησίας. Άλλοτε η
ιεροτελεστία γίνεται και με τους ιερείς των γειτονικών
χωριών για να δώσει επισημότερη σημασία στο
γεγονός.
Τα δάση ή δασύλλια αυτά ονομάζονται Κουρί και είναι

χαρακτηριστικό πως δεν λείπουν από όλα σχεδόν τα
ορεινά χωριά της Ελλάδος13. Έτσι ξέρουμε για το μικρό
και μεγάλο Κουρί του Ξηροτόπου, το Κουρί της Ορεινής
, του Ελαιώνα κλπ.
Πολλές φορές η κήρυξη του δάσους Κουρί γίνεται με

την «ύψωση» δηλ με την ιεροπραξία κατά την οποία
επιλέγεται ένα μεγάλο και καλό δένδρο, στον κορμό του
οποίου ανοίγεται μια μικρή τρύπα και τοποθετείται
μέσα της προηγιασμένος άρτος που σφραγίζεται με
κερί.
Ο άρτος αυτός που είναι το γνωστό «ύψωμα» χαρακτηρίζει το δένδρο ως
«υψωμένο» και με τον τρόπο αυτό προστατεύεται και το χωριό από τον κίνδυνο
κάποιας επιδημίας κλπ.
Όλη αυτή η διαδικασία είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν μεγάλα αιωνόβια
δένδρα και σημαντικά δασύλλια γύρω από κάθε εκκλησία ή ακόμη εκεί που
υπήρχαν τα υψωμένα δένδρα. Τέτοιες μοναδικές εικόνες μπορεί κανείς να
αντικρύσει στην Ορεινή , τον Ξηρότοπο, στο Αχλαδοχώρι, στον Ελαιώνα δίπλα
στο νεκροταφείο με τα πανύψηλα και πολύχρονα πουρνάρια.
13
Ν.Δ /γμα 11.5.1929 (Ν.4173) «περί Δασικού Κώδικος» Αρθ. 49. Δάση ή τμήματα δασών , εκτάσεως ουχί μείζονος των
2.000στρ., υπερκείμενα πόλεων , χωρίων, ή συνοικισμών και έχοντα χαρακτήρα προστατευτικόν των υποκειμένων ως
άνω , παραχωρούνται δι’ αποφάσεως του Υπουργού Γεωργίας, μετά σύμφωνο γνώμη του Συμβουλίου Δασών, κατά
νομήν , εις τα νομικά πρόσωπα των οικείων δήμων ή κοινοτήτων , εφ΄όσον αναλαμβάνουν ταύτα την μέριμναν της
προστασίας και κανονικής εκμεταλλεύσεως αυτών.
Σέρρες-2007
Εικόνα 15. Τελετή ύψωσης δένδρου

στην Τούμπα Σερρών
Ο δια της θρησκείας μυστηριώδης δεσμός των ανθρώπων προς τα δένδρα

αποτελεί ασφαλή εγγύηση για την συντήρηση και προστασία αυτών. Αυτό ήταν
σημαντικό χρέος και στους αρχαίους Έλληνες. Όπως μαρτυρεί ο Ηρόδοτος,
απαγορεύονταν η εκρίζωση της ελιάς χωρίς άδεια. Η ποινή ήταν 200 δραχμές ,
εκ των οποίων τις 100 έπαιρνε το κράτος και τις άλλες 100 ο καταγγέλλων. Αν
κάποιος ξερίζωνε ελιά τότε η ποινή ήταν ο θάνατος γιατί τα δένδρα αυτά
θεωρούνταν ιερά. Σε πολλές επιγραφές των αρχαίων βρίσκει κανείς σοφές
διατάξεις για την χρήση εκμισθωμένων δασικών γαιών. Τέτοιες είναι οι
διαλαμβανόμενες , ως όροι, για την εκμίσθωση των ιερών γαιών του Διονύσου:
Ελαάν δε φυτά εμβαλεί εις την σχοίνον εκάσταν μη μείον ή τετόρας.
Επιμελήσονται δε και των υπαρχόντων δενδρέων, αι δε τίνα και γήρα ή ανέμω εκπέτωνται, αυτοί εξόντι.
Ταύτα δε πάντα πεφυτευμένα παρέξοντι και ενδεδιωκότα.
Αι δε τις κα επιβή ή νέμει…. Ή των δένδρων τι κόπτη ή θραύση ή πριώ ή άλλο τι συνήται ο μεμισθωμένος
εγδικάξηται ως πωλίστων και ότι λάβει αυτός εξεί.
Ού κοψεί δε των δένδρων ουδέ θραυσεί ουδέ πριωσεί.
Των δε ξύλων των εν τοίς δρόμοις ουδέ των εν τοίς σκίροις ού πωλησόντι, ουδέ εμπρισόντι, ουδέ άλλο
εασόντι, …των δε ξηρών κοψόντι όσσα αυτοίς πότ΄οικίαν ες χρείαν. Τοίς δε σκίραις και τοίς δρόμοις
χαρασσόντι τοί μισθωσάμενοι αν την αυτώ μερίδα έκαστος.
Και για την κοπή των δένδρων γύρω από τους ιερούς χώρους:
Μηδείς κοπτέτω εκ του ιερού τόπου, αν δε τις αλώ ο μέν δούλος μαστιγούσθω υπό των ιερών, ο δε
ελεύθερος αποτεισάτω όσον και οι ιεροί επικρίνωντι, ο δε επιτυχών αγέτω αυτούς επί τους ιερούς και
λαμβανέτω το ήμισυ.
Από τα ιερά άλση δεν ήταν επιτρεπτή στον κάθε τυχόντα η υλοτομία, αλλά μόνο
από πρόσωπο ταγμένο για τον σκοπό αυτό και μόνο για χάρη της θυσίας των
προσκυνητών. (Παυσανίου Ηλιακά ΙΓ). « ¨Εστι δε και ξυλεύς είς των οικετών του Διός, έργον
δ΄αυτώ πρόκειται τα εις τας θυσίας ξύλα τεταγμένου λήμματος και πόλεσι παρέχει και ανδράσιν
ιδιώταις»,

Σέρρες-2007
Τα δένδρα του άλσους θεωρούνταν ιερά και έμεναν άθικτα. Φύλλα και κλάδοι
δεν αφαιρούνταν από τα δένδρα ούτε φύλλα πεσμένα στο έδαφος και φρύγανα
επιτρέπονταν να μεταφερθούν. Ιερή επιγραφή προειδοποιούσε «μη κόπτειν το ιερόν
του Απόλλωνος, μηδέ αιρείν ξύλα , μηδέ κούρον, μηδέ φρύγανα, μηδέ φυλλόβολα εκ του ιερού».
Η μόλυνση του άλσους με την μεταφορά εκεί κοπριάς κλπ. απαγορεύονταν ρητά.
«Επί της ιεράς γής κόπρον μη άγειν μηδεμίαν».
Το δάσος , με την μεσολάβηση της θρησκείας , μετατρέπεται σε άλσος ( άλτις

κατά τον Πίνδαρον), αφιερωμένο συνήθως στην λατρεία θεών14.
Δεν ήταν όμως μόνο τα δάση ιερά, αλλά και τα δένδρα. Όπως η Δρυς ήταν ιερή
του Διός, ειδικά στην Δωδώνη και η άγρια ελιά του Διός στην Ολυμπία, από την
οποία λαμβάνονταν ο κότινος των Ολυμπιονικών. Η Δάφνη του Φοίβου
Απόλλωνα, η Λεύκη του Ηρακλή, η Μυρτιά της Αφροδίτης, η Ελάτη του Πάνα, το
Κυπαρίσσι του Πλούτωνα15 (Αδη), η Ελιά της Παλλάδος Αθηνάς, η Συκιά της
Δήμητρας, ο Κισσός και η Άμπελος του Βάκχου, τα Κέδρα ιερά δένδρα των
Ευμενίδων ( όπως και σήμερα για ξόρκισμα των Ερινύων, των παγανών)16 κ.ο.κ.
Κάθε δένδρο πλάθονταν στην φαντασία των αρχαίων σαν Νύμφη, σαν Δρυάδα,
που κατοικούσε μέσα στο δένδρο και ταύτιζε τις τύχες της με αυτό17.
Οι αρχαίοι Ελληνες ονόμαζαν τα πυκνά δάση Δαύλια ή Δαύλα και θεός μέγας
και προστάτης των Όρέων και των Δασών ήταν ο Πάν.
Οι Νύμφες ήταν προστάτιδες των Όρέων, δασών σπηλαίων, δένδρων ποταμών ,
πηγών και κατοικούσαν μέσα στα δένδρα. Μεταξύ των νυμφών υπήρχαν οι
Δρυάδες , προστάτιδες όλων των δένδρων, οι Αμαδρυάδες18, η κάθε μία από
αυτές προστάτευε ένα μόνο δένδρο, στο οποίο κατοικούσε και γεννιόνταν και
πέθαινε μαζί με αυτό.(Σχολ. Απολ.Ροδ.Β 479)
Από όλα αυτά , όμως, δεν σημαίνει ότι τα δάση της αρχαίας Ελλάδας δεν
υλοτομούνταν. Η Ναύπακτος ονομάστηκε έτσι , κατά τον Απολλώδορο, διότι ο
Τήμενος ναυπήγησε εκεί τον στόλο των Δωριέων. Όλα τα παράλια του
Σαρωνικού κόλπου ήταν γεμάτα από δάση δρυών σαρωνίδων και γι’ αυτό
ονομάστηκε έτσι ο Σαρωνικός. Τέλος, η γέφυρα της Αμφίπολης που
κατασκευάστηκε το 425 π.χ στο Στρυμόνα, στηριζόταν σε περισσότερους από
12.000 κορμούς19 που υλοτομήθηκαν από κοντινά δάση.
Τα δάση της Μακεδονίας είχαν μεγάλη αξία για ξυλεία , έγιναν αιτία πολέμων και
αποίκησης και η ξυλεία τους ήταν αντικείμενο συμβάσεων μεταξύ πόλεων –
κρατών. Το ξύλο ήταν υλικό με στρατηγική σημασία. Κατά τον Θεόφραστο, στα
εκτεταμένα δάση της Μακεδονίας ζούσαν λιοντάρια και βίσωνες. «Τα λιοντάρια
14
Στην Ολυμπία η πασίγνωστη Αλτις, στην Δωδώνη το άλσος των δρυών, στα Τρίκαλα ιερά άλση σε πηγές και ιαματικά
νερά αφιερωμένα στον Ασκληπιό κλπ.
15
Σήμερα έχουμε τα κυπαρίσσια στα νεκροταφεία
16
Ό Κέδρος, το διαρκέστερο ελληνικό ξύλο. «Αναιώνιος» ονομάζεται από τους χωρικούς. Πάσσαλοι, κούπες, βαρέλες,
βιδούρες κλπ είναι από κέδρο. Σε τέτοιο , από Κέδρο, τάσι θέλει το γάλα του ο ποιητής: «..και το βράδυ ακολουθώντας
του μαντριού το ερμητήρι γάλα αφρόστεφο θα πίνουμε σε κέδρινο ποτήρι¨. (Δροσίνης)
17
Σχολ. Απολ. Ρόδ. Β 479.
18
Εκ των Αμαδρυάδων επισημότερες και γνωστότερες ήταν οι Χρυσόπεια ( από την οποία ο Αρκάς γέννησε τον Ελατο
και τον Αμφιδάμαντα), η Ατλαντεία και Φοίβη, από τις οποίες ο Δαναός γέννησε τέσσερες θυγατέρες. Κατά άλλους αυτές
ήταν συνολικά οκτώ τις οποίες γέννησε ο Οξυλος, γιος του Ορείου από την αδελφή αυτού Νύμφη Αμαδρυάδα, της
οποίας πήραν το όνομα , αλλά η κάθε μία είχε και δικό της όνομα: Καρύα, Βάλανος , Κρανεία, Ορεία, Αίγειρος, Πτελέα,
Αμπελος και Συκή. Κάθε μία από αυτές προστάτευε το δένδρο το οποίο ονομάστηκε με το ίδιο αυτής όνομα. (Απόλλων Β
477 και Σχολ.Θεόκρ, Ειδύλλια Γ 13 , 480 Μνης. Παρ΄Ιωνιά 307)
19
Baumann, H. 1982.Diegriechische Pflanzenwelt-in Mythos, Kunst und Literatum. Hirmer Verlag Munchen
Σέρρες-2007
επιτέθηκαν στη στρατιά του Ξέρξη και τραυμάτισαν τις καμήλες που μετέφεραν
εφόδια» , γράφουν ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας.
Ανθρακοποιϊα -ξυλάνθρακες
Οι μεγάλες αποστάσεις που έπρεπε να μεταφερθεί το καυσόξυλο για να καλύψει

τις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων, έγιναν η αιτία να αναπτυχθεί η
ανθρακοποίηση του καυσόξυλου σε μεγάλη κλίμακα.
Στην εργασία αυτή ειδικευμένοι θεωρούνταν οι δασεργάτες της Χαλκιδικής οι
επονομαζόμενοι «μαυροθαλασσίτες». Αυτοί ήταν οι μοναδικοί που με τους
κατοίκους της Ορεινής, ανάπτυξαν στο Λαϊλιά την τέχνη της ανθρακοποιϊας
οργανώνοντας τα καμίνια στη θέση «καμένο» δάσος (Δασικό τμήμα 15 του
δασοπονικού χάρτη) από τις αρχές του 1900.
Έκοβαν τα ξύλα από την εορτή του Αγίου Δημητρίου μέχρι του Αγ. Γεωργίου και
τα άφηναν να τραβήξουν λίγο την υγρασία τους. Μετά τον Άγιο Γεώργιο άρχιζε η
ανθρακοποίηση .
Πρώτα ανοίγονταν οι «μουντζιές», τα καμινάλωνα που ήταν η βάση της
ανθρακοκάμινου. Το σχήμα ήταν ελλειψοειδές επειδή το καμίνι είναι στερεό
ημιπαραβολοειδές εκ περιστροφής. Στο κέντρο της βάσης τοποθετούνταν ένα
χονδρό ξύλο όρθιο, μήκους 2-3 «μπόγια» και γύρω από αυτό στήνονταν το καμίνι
με την τοποθέτηση όρθιων ή κεκλιμένων ξύλων . Το κατασκευασμένο έτσι σχήμα
της ανθρακοκαμίνου ονομάζονταν τουρλούκι και σκεπάζονταν με φύλλα πάνω
στα οποία ρίχνονταν χώμα, το οποίο δεν επιτρέπει την απανθράκωση των
ξύλων, αλλά μόνο την ανθρακοποίηση της καύσης, που τροφοδοτούνταν με
μικρή ποσότητα αέρα, ο οποίος ρυθμίζονταν από τις οπές που ανοίγονταν στην
βάση της καμίνου.
Τα ξυλοκάρβουνα20 τα διέθεταν στην αγορά των Σερρών και τα

χρησιμοποιούσε21 ο κόσμος κυρίως για θέρμανση στα μαγκάλια που τα
τοποθετούσαν σε δωμάτια που δεν είχαν καμινάδες. Βέβαια η καύση του
ξυλοκάρβουνου έπρεπε να γίνει τέλεια γιατί υπήρχε ο κίνδυνος της
δηλητηρίασης από το μονοξείδιο του άνθρακα που εκλύονταν από την ατελή
καύση.
Τα ξυλοκάρβουνα διακρίνονταν σε δύο κατηγορίες:
20
Ο ξυλάνθρακας, είναι οπωσδήποτε από τις αρχαιότερες και απλούστερες ανακαλύψεις των ανθρώπων. Το ξύλο πρώτα
εμφανώς μετατρέπεται σε κάρβουνο και μετά σε στάχτη. Ανάβοντας ξανά και ξανά την ίδια πυρά, ήταν πολύ εύκολο να
διαπιστώσουν ότι τα μισοαπανθρακωμένα ξύλα που έσβησαν βιαστικά, διατηρούσαν περίφημα την 9κανότητά τους ως
κάρβουνα. Η βίβλος αναφέρεται πολλές φορές στους «άνθρακες πυρός» που χρησιμοποιούνται για ιερατική χρήση και
που σημαίνει ότι από τη μεριά τουλάχιστον των ιερέων, η φύλαξη σβησμένων ανθράκων για κάθε ιερατική χρήση, ήταν
οπωσδήποτε γνωστή.
21
…Περί των δασών εσυστήσαμεν ίνα η δασοφυλακή γίνη στρατιωτική, ίνα εδρεύη εν τοις δάσεσι και ίνα επιτηρή,
καλλιεργή και φυτεύη αυτά συγχρόνως συγχωρή την ξύλευσιν εις ορισμένα μέρη κατά σειράν, αλλά τις ακούσων εν Ελλάδι
το ωφέλιμον αγαθόν; Γενομένου τούτου, περιορισθείσεται η εξάλλειψις των μικράς ηλικίας δένδρων εξ ών παράγονται
σήμερον ως επί το πολύ οι ξυλάνθρακες και εντός ολίγων ετών κατασταθήσονται παρ΄ημίν και αύθις δάση, εξ ων ουχί
μόνον αφθόνους ξυλάνθρακας θέλομεν εξάγει, άνευ της σημερινής απαντωμένης βλάβης, ως εκ του ότι τα δάση
αφέθησαν έρμαιον των ανθρακέων …. Δημοσιεύθηκε το 1868 και φέρει υπογραφή Δ.Κ. Παπαζαφειρόπουλος
Σέρρες-2007
Στα σκληρά (άγρια ξυλοκάρβουνα) με μεγάλο βάρος και μεγάλη σκληρότητα στην
μονάδα όγκου και στα μαλακά (ήμερα κάρβουνα) με μικρότερο βάρος της
προηγούμενης κατηγορίας και περισσότερο εύθραυστα.
Όμως οι φυσικές ιδιότητες του ξυλοκάρβουνου είναι εξαρτημένες από πολλούς
παράγοντες , κυριότεροι των οποίων είναι:
o Η θερμοκρασία που επιτεύχθηκε κατά την παραγωγή τους ( υψηλή
θερμοκρασία σημαίνει μεγάλη περιεκτικότητα σε άνθρακα).
o Ο τρόπος της εξανθράκωσης (κλειστά δοχεία, ανθρακοκάμινος )
o Το χρησιμοποιούμενο ξύλο ( νεαρά ή γηραιά άτομα, ρίζες, κορμοί κλπ)
Τα καμίνια αυτά λειτουργούσαν στο Λαϊλιά μέχρι το τέλος περίπου της δεκαετίας
του 1940.
Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία Σκωτσέζου στρατιώτη που στρατοπέδευσε η
μονάδα του στον Λαϊλιά το 1945, για τους καπνούς που αναδύονταν στο δάσος
συνεχώς για πολλές ημέρες χωρίς να καίγεται το δάσος. Δεν μπόρεσε ποτέ να
καταλάβει τον λόγο αυτής της ενέργειας22.
Εικόνα 16. Νεαρό δάσος οξιάς
22
Το έτος 1929 , το ποσό των αποληφθέντων ξυλανθράκων στην Ελλάδα φθάνει τις 74.233 οκάδες, σύμφωνα με τον Π.
Κοντό Ακαδημαϊκό και καθηγητή της Δασολογικής Σχολής Α.Π.θ, ενώ την αντίστοιχη περίοδο οι εισαγωγές τις 25.522
οκάδες.

Σέρρες-2007
Μεταποιητικές βιοτεχνίες
Οι μεταποιητικές βιοτεχνίες της πόλης των Σερρών, χρησιμοποιούσαν τα

προϊόντα της πρωτογενούς δασικής παραγωγής.
Η βυρσοδεψία αποτελούσε μια από τις σοβαρότερες βιοτεχνίες του τόπου και
για την κατεργασία των σολοδερμάτων χρησιμοποιούσε τον φλοιό (πέτκα) της
Πεύκης, ενώ για τα επανωδέρματα τα βαλανίδια της δρυός, την ρίζα του πρίνου,
τον σχοίνο, το δρυόξυλο , την ιτιά κ.ά.
Για την αξιοποίηση του φλοιού της Πεύκης ,που τον αφαιρούσαν από το
κατώτερο μέρος του δένδρου, περίμεναν να ξεραθεί και μετά τον άλεθαν σε
μύλους και τον κονιορτοποιούσαν. Τον έβαζαν μετά σε νερό και το εκχύλισμα το
χρησιμοποιούσαν στην βαφή των δερμάτων.
Η βαφική ήταν μια άλλη βιοτεχνία που χρησιμοποιούσε φυτικές πρώτες ύλες,
όπως τα φύλλα και τον φλοιό της δρυός, της μελιάς, της πτελέας, του σκλήθρου
για μαύρο χρώμα, ενώ για κόκκινο τις κηκίδες του πρίνου, το χρυσόξυλο κ.ά.
Κίτρινο χρώμα έδιναν ο φλοιός της ξυνομηλιάς και της γκορτσιάς
(αγριοαχλαδιάς), ενώ το καφέ τα φύλλα και η φλούδα της καρυδιάς.
Καστανόμαυρο η βαλανιδιά, πράσινο η μολόχα και μπέζ οι φλούδες και λίγο το
ξύλο της κορομηλιάς.
Η σαγματοποιϊα, αρκετά διαδεδομένη μέχρι την δεκαετία του 1960,

χρησιμοποιούσε το πυξάρι σαν κύριο υλικό κατασκευής. Τα σαμάρια των ζώων
έπρεπε να είναι γερά και καλοστημένα γιατί όλη η καύσιμη και παλαιότερα
χρήσιμη ξυλεία, κατέβαινε από τον Λαϊλιά στην πόλη φορτωμένη στα σαμάρια
των ζώων23. Οι σαμαράδες ήταν επαγγελματίες σεβαστοί και αφοσιωμένοι στην
δουλειά τους. Δεν ήταν πολλοί, αλλά ήταν πολύ καλοί τεχνίτες και διάλεγαν το
ξύλο με προσοχή και σοβαρότητα.
Το σαμάρι24 είναι μια αξιοθαύμαστη επινόηση για την εξυπηρέτηση κάθε είδους
μεταφοράς με φορτιάρικο ζώο. Σχεδιάστηκε και κατασκευάζεται με τέτοιες
συναρμογές ώστε, πρώτον να εκμεταλλεύεται στο έπακρο τις μηχανικές ιδιότητες
του ξύλου και δεύτερο να είναι άρτιο από λειτουργικής πλευράς. Τα βασικά μέρη
του σαμαριού είναι:
• Το ξυλίκι (αρχ. Αστράβη). Είναι ο ξύλινος σκελετός που είναι ο φέρων
οργανισμός του σαμαριού. Είναι φτιαγμένος από ξύλο οξιάς ή πλατάνου ή
συκιάς. Βασικά του στοιχεία είναι το μπροστάρι (προσθία αψίς) και το
πιστάρι (οπισθία αψίς) , με τα κοτσάκια τους και οι σαμαροπάιδες
(παραπλευρίδια).
• Στρωματιά (τύλη). Φωλιάζει μέσα στο σκελετό και μεταφέρει ομαλά τις
δυνάμεις του φορτίου στις πλάτες του ζώου. Το κέλυφος της εσωτερικά
είναι κατασκευασμένο από σαμαροσκούτι και εξωτερικά από
κατεργασμένο δέρμα ή ακατέργαστο γουρουνοτόμαρο. Το όλο κέλυφος
γεμίζεται με ψαθί η σάλωμα.
• Τα διάφορα. Με τα μπαλτίμια, τη ζώστρα και ενίοτε τις αμασχαλιές
προσδένεται το σαμάρι στην πλάτη του ζώου. Με την σαμαροτριχιά και
23
40-50 οκάδες (48,640-60,800 κιλά) το μεγαλύτερο βάρος φορτίου, μεταφερόμενο με ζώα. ( 1 οκά= 400 δράμια=1216
γραμμάρια ή 1 δράμι=3,04 γραμ.)
24
Ευρυτανικά νέα- Αλέκος Χουλιαράς
Σέρρες-2007
τις θηλιές δένεται πάνω στο σαμάρι κάθε είδος φορτίου. Τέλος το
ασβοτόμαρο , το καρφωμένο στο μπροστάρι, προφυλάσσει το ζώο από
κάθε κακό μάτι.
Η ασβεστοποιϊα
Στα ανατολικά προάστια της πόλης, κοντά στη γέφυρα του Αγ. Γεωργίου,
λειτουργούσαν δύο ή τρία ασβεστοκάμινα για παραγωγή ασβέστου. Τα
οικοδομικά στοιχεία του ενός είναι ακόμη ορατά σε καλή κατάσταση.
Η λειτουργία τους ήταν συνδεδεμένη με την δασική παραγωγή και χρήση
καυσοξύλων που προέρχονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους από το δάσος
Λαϊλιά.
Η απαραίτητη καύσιμη ύλη για την παραγωγή του ήταν οι θάμνοι, τα καυσόξυλα
και τα καυσόξυλα της καψάλας. Ανεξάρτητα από το είδος καύσιμου που
χρησιμοποιούνταν η καταβολή του δασικού φόρου ήταν ανάλογη.
Η εύρεση της ποσότητας του καυσίμου ξύλου γινόταν από την γνώση της
ποσότητας του ασβέστη και για υπολογιστεί αυτή έπρεπε να είναι γνωστές οι
διαστάσεις του ανθρακοκάμινου.
Τελικά η απόδοση σε ασβέστη πολλαπλασιάζονταν με το συντελεστή 1,3 όταν
τα ξύλα ήταν θάμνοι, με το 1,1 όταν ήταν καυσόξυλα και με το 0,9 αν ήταν
καυσόξυλα καψάλας και υπολογίζονταν η ποσότητα της ξυλώδους καύσιμης
ύλης.
Έτσι αν ένα ασβεστοκάμινο απέδιδε π.χ 16,700 τόνους ασβέστη τότε θα
χρειάζονταν 16,700χ1.3=21,670 τόνους θάμνους ή 16,700Χ 1,1=18,337 τόνους
καυσόξυλα. Οι υπολογισμοί γίνονταν με την βοήθεια ειδικών πινάκων25 και
διευκολύνονταν έτσι η απόδοση του δασικού φόρου.
25
Εγκύκλιος Υπ. Γεωργίας αριθ. 59305/1924
Σέρρες-2007
ΓΕΩΛΟΓΙΑ
1. Γενικά
Γεωλογικά, όλο το ορεινό συγκρότημα Όρέων Βροντούς- Λαϊλιά βρίσκεται μέσα

στην κρυσταλλοσχιστώδη μάζα της Ροδόπης. Προς Β. βρίσκεται σε επαφή με την
αλγώγκειο μάζα μαρμάρου του Ορβήλου, προς Α. διακόπτει σειρά γνευσίων και
μαρμαρυγιακών σχιστόλιθων, ενώ προς Ν. και Δ. καλύπτεται από τα νεογενή
ιζήματα. Η όξινη πλουτώνεια εμφάνιση του Λαϊλιά , που η υψηλότερη έξαρση
του είναι ο γρανιτικός όγκος του προφ. Ηλία (1850μ.), εκτείνεται μέχρι την
Ελληνοβουλγαρική μεθόριο.
Η μάζα της Ροδόπης αναπτύσσεται στον Ελλαδικό χώρο μεταξύ των ποταμών
Στρυμόνα - Έβρου και των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων, περιλαμβάνοντας
την Θάσο και το νότιο τμήμα της Βουλγαρίας. Συγκροτείται γενικά από
πετρώματα υψηλού βαθμού μεταμόρφωσης, μέσα στα οποία διεισδύουν
πλουτωνικά σώματα. Στα νότια περιθώρια της συγκολλούνται αλπικά ιζήματα
της Περιροδοπικής Ζώνης, ενώ στο εσωτερικό της αναπτύσσονται Τριτογενείς
ιζηματογενείς λεκάνες .
Η πρώτη μελέτη της Ελληνικής Ροδόπης έγινε από τον Osswald (1938), ο
οποίος διαίρεσε το κρυσταλλοσχιστώδες της Ροδόπης σε τέσσερις σειρές
(ορίζοντες), που από τις βαθύτερες προς τις ανώτερες είναι οι εξής
(Μουντράκης, 1985):
Η σειρά Ε των γνευσίων της βάσης με πάχος περίπου 7 Km κατέχει τη Δυτική
Ροδόπη και περιλαμβάνει κατά σειρά μοσχοβιτικούς γνευσίους, βιοτιτικούς
και διμαρμαρυγιακούς γνευσίους, μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους, αμφιβολίτες
και λεπτές ενστρώσεις μαρμάρων και σιπολινών. Πρόκειται για μια παλιά
ιζηματογενή σειρά με βαθμιαία μετάβαση προς την υπερκείμενη σειρά των
μαρμάρων.
Η σειρά F των μαρμάρων που εκτείνεται στην Ανατολική Μακεδονία μέχρι το
Νέστο. Αποτελείται κυρίως από μάρμαρα με ενστρώσεις σιπολινών,
μαρμαρυγιών σχιστολίθων, ασβεστούχων μαρμαρυγιακών σχιστολίθων και
αμφιβολιτών. Το πάχος της υπολογίζεται σε 5,5 - 7 Km.
Η σειρά G των μαρμαρυγιακών σχιστολίθων που εμφανίζεται στην περιοχή
του Νέστου με πάχος 5 Km αποτελούμενη από μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους
που συχνά μεταπίπτουν σε γνευσίους, ενώ σπάνια παρεμβάλλονται
αμφιβολίτες καθώς και φακοί μαρμάρων.
Η σειρά Η των σχιστολίθων και μαρμάρων που αναπτύσσεται στην ΒΑ
πλευρά του Νέστου, με πάχος περί τα 3 Km και συνίσταται κυρίως από
σχιστόλιθους και μάρμαρα.
Αν και τα πετρώματα αυτά θεωρούνται παλαιοζωϊκής ηλικίας, έχουν επηρεαστεί
σημαντικά από τις διεργασίες των αλπικών πτυχώσεων, όπως έδειξαν οι
έρευνες του Kronberg και των συνεργατών του (1969 - 1971) στην Ελληνική
Ροδόπη.
Σέρρες-2007
Έντονα υπήρξαν τα φαινόμενα μαγματισμού στην Ροδόπη ηλικίας Ηωκαίνου -

Ολιγοκαίνου , με την επικράτηση όξινων πλουτωνιτών και ηφαιστιτών. Από τους
πλουτωνίτες επικρατούν οι γρανίτες, γρανοδιορίτες, μονζονίτες, χαλαζιακοί
μονζονίτες και πυρίτες (Παγγαίου, Βρόντους, Συμβόλου, Παρανεστίου κλπ).
Από τους ηφαιστίτες επικρατούν κυρίως οι ρυόλιθοι, ανδεσίτες, δακίτες και
δολερίτες (Φερρών, Σαππών, Ξάνθης).
Έρευνες των Παπανικολάου & Παναγόπουλου (1981), διαχώρισαν την μάζα της
Ροδόπης σε δύο ενότητες, διαχωριζόμενες από την γραμμή Νέστου: την
κατώτερη (Ενότητα Παγγαίου) και την ανώτερη (Ενότητα Σιδηρόνερου).
Συμπληρωματικές έρευνες των Ζάχου & Δημάδη (1983) έδειξαν ότι ο βαθμός
μεταμόρφωσης της ανώτερης (υπερκείμενης - Σιδηρόνερου) τεκτονικής
ενότητας, είναι υψηλότερος αυτού της κατώτερης (υποκείμενης - Παγγαίου).
Η ανώτερη ενότητα Σιδηρόνερου (ανατολικά του Νέστου) περιλαμβάνει
μιγματίτες, ορθογνεύσιους, μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους, αμφιβολίτες και λεπτές
ενστρώσεις μαρμάρων.
Η κατώτερη ενότητα του Παγγαίου (μεταξύ Στρυμόνα - Νέστου)
αποτελείται από τρεις ορίζοντες : τον κατώτερο των ορθογνευσίων, τον
μεσαίο των μαρμάρων και τον ανώτερο των εναλασσομένων σχιστολίθων
και μαρμάρων. Η ενότητα του Σιδηρόνερου εφιππεύει στην ενότητα
Παγγαίου από βορά προς νότο.
Εικόνα 17Γεωλογικός χάρτης ευρύτερης περιοχής
2. Τεκτονική
Η περιοχή αυτή και γενικότερα η Ν.Δ Ροδόπη έχει επηρεαστεί από την
Σέρρες-2007
Σρεδνογόρεια φάση της Αλπικής πτύχωσης. Τεκτονικά φαινόμενα συνεχίζονται

και μετά το Ηώκαινο, επικρατούν όμως οι κατακόρυφες κινήσεις ανύψωσης ή
καταβύθισης. Ο σχηματισμός της κοιλάδας του Στρυμόνα οφείλεται σε μια τέτοια
βύθιση της Ροδόπης, κατά τον άξονα βορά-νότου.
Στην μάζα της Ροδόπης αναγνωρίζονται γενικά τρεις κύριες φάσεις
πτυχώσεων (ορογενέσεων):
μια Πρώτη φάση Παλαιοζωϊκής ηλικίας, που προκάλεσε ισοκλινείς

συμμεταμορφικές πτυχές με αξονική διεύθυνση Β - Ν. .
μια Δεύτερη φάση πιθανώς κάτω Παλαιοζωϊκής ηλικίας. Η φάση αυτή
δημιούργησε τις κλασσικές για την Ροδόπη υποϊσοκλινείς πτυχές με άξονες
ΒΑ - ΝΔ έως ΑΒΑ - ΔΝΔ. Τα όρη Παγγαίο, Μενοίκιο και Άγγιστρο
αποτελούν μέγα - αντίκλινα με προσανατολισμό ΒΑ - ΝΔ, ενώ τα ενδιάμεσα
βυθίσματα αποτελούν μέγα - σύγκλινα των ίδιων πτυχοσιγενών δομών.
μια Τρίτη σύνθετη φάση Αλπικής ηλικίας, που τοποθετείται κυρίως στο
Τριτογενές. Στην Ροδόπη κατά την φάση αυτή σχηματίστηκαν ανοιχτές πτυχές με
διεύθυνση ΒΔ - ΝΑ που επαναπτύχωσαν τις παλαιότερες πτυχές, ενώ η
ενότητα Σιδηρόνερου εφίππευσε στην ενότητα Παγγαίου.
3. Στρωματογραφία
Η λεκάνη Κάτω Νευροκοπίου έχει πληρωθεί από αλλουβιακές αποθέσεις
αργίλου, άμμου, χαλίκων, κροκαλών σημαντικού πάχους, οι οποίες έχουν
αποτεθεί πάνω στο μεταμορφωμένο υπόβαθρο της μάζας της Ροδόπης, που
στην περιοχή αυτή αποτελείται από τους παρακάτω σχηματισμούς :
Στα δυτικά, προς τον Νομό Σερρών και στα βόρεια, προς τα σύνορα με την
Βουλγαρία, επικρατούν οι γνεύσιοι (διμαρμαρυγιακοί, μοσχοβιτικοί,
αμφιβολιτικοί).
Στα ανατολικά και νότια εμφανίζονται τα μάρμαρα του Φαλακρού όρους (
γκρίζα ταινιωτά ή λευκά τεφρά συμπαγή με στρώσεις σημαντικού πάχους
δολομιτικών μαρμάρων).
Στο μεταμορφωμένο σύστημα και κοντά στην περιοχή μελέτης, έχουν διεισδύσει
οι γρανίτες Βρόντους, Πανοράματος (Παλιού Καλαποτίου) και Γρανίτη.
ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΚΑ .
Η εμφάνιση του πετρώματος αποδίδεται στον κεροστιλβικό γρανίτη,

πορφυροειδή τις περισσότερες φορές, με συηνιτικό χαρακτήρα. Τα συστατικά του
είναι ορθόκλαστο, πλαγιόκλαστο, κεροστίλβη, βιοτίτης,και χαλαζίας.
ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ.
Η περιοχή του Λαϊλιά αποτελεί κυρίως τμήμα της λεκάνης απορροής του
ποταμού Κρουσοβίτη , όπως και των χειμάρρων Καμενικίων (Αγ. Βαρβάρας), και
Αγίων Αναργύρων , των οποίων οι υδροκρίτες αποτελούνται από τις
Σέρρες-2007
κορυφογραμμές Φλάμπουρο, Υγρόν (Μόκρα), Μεγ.Μαϊμούνι, Πολύκορφο

(Τσερβίλι), Πρ. Ηλίας (Αλή Μπαμπάς) και Λυκοφωλιά (Κούρ λόφος).
Τα πηγαία και επιφανειακά ύδατα εκφορτίζονται σε μικροχειμάρρους οι οποίοι
κατευθύνονται άλλοι από Β. προς τον Ν. και άλλοι αντίθετα συμβάλλοντες τελικά
στα δύο κύρια ρέματα, που κατευθύνονται από Α. προς Δ, τα ρέματα Μακρύρεμα
(Κουσλού) και Μαύρο ρέμα (Μαϊμούνα), με τελικό αποδέκτη τον Κρουσοβίτη
χειμαρροπόταμο.
Από το ρέμα Μαυρόρεμα ( Μαϊμούνα) εξακολουθεί και σήμερα να υδρεύεται ο

δήμος Σιδηροκάστρου, ο οποίος τα τελευταία χρόνια δημιούργησε δύο χωμάτινες
δεξαμενές στην περιοχή Πολυβρύσου για την αποθήκευση νερού, ενώ από το
ρέμα Μακρύρεμα (Κουσλού) το Καπνόφυτο, που και αυτό έχει μια χωμάτινη
δεξαμενή ΒΑ του οικισμού.
Η διαδρομή και των δύο ρεμάτων ακολουθεί δυτική κατεύθυνση και ο αρχικός
τους γειτονικός σχηματισμός διαχωρίζεται από την οριογραμμή Φλάμπουρο
(1317μ), ενώ με την έξοδό τους από τα όρια του δάσους, η απόκλισή τους
ολοκληρώνεται και πριν τη συμβολή τους με τον Κρουσοβίτη στρέφονται προς
Βορά.

Σέρρες-2007
Κλιματολογικές συνθήκες στην περιοχή του Λαϊλιά.
Στην περιοχή του Ορεινού όγκου δεν λειτουργεί κανένας μετεωρολογικός

σταθμός. Οι ενδείξεις που παρείχε παλαιότερα ο τοπικός σταθμός, στο κέντρο
δασικών ερευνών Χρυσοπηγής,(υψ. 600,0μ) και αξιοποιούνταν για την έρευνα
και εφαρμογή δασοπονικών επεμβάσεων, έπαψαν αρχικά να παρέχονται με
σταθερή χρονική σειρά και τελικά διακόπηκαν εξαιτίας της αποδιοργάνωσης της
υπηρεσίας, όπως και πολλές άλλες δραστηριότητες.
Ο πλησιέστερος Μ.Σ βρίσκεται στην πόλη των Σερρών και απέχει 27,00 χλμ
από τον ορεινό όγκο.
Τα στοιχεία που δίδονται για την περιοχή αφορούν επεξεργασία παλαιότερων
που υπάρχουν σε πολλές μελέτες της δασικής υπηρεσίας.
Παράλληλα με το τοπικό κλίμα της περιοχής του ορεινού όγκου, παρουσιάζονται
και αυτά του Μ.Σ της πόλης Σερρών. Η σύγκριση είναι αναγκαία για την
διαμόρφωση αξιόπιστης εικόνας που επικρατεί , κατά γενικό κανόνα, στο πεδίο
ενδιαφέροντος.
To τοπικό κλίμα του Λαϊλιά.

Γενικά η περιοχή υπάγεται στον τύπο του ορεινού κλίματος, που εξαιτίας του
υψομέτρου απομακρύνεται του μεσογειακού και πλησιάζει με το
μεσευρωπαϊκό.
( το υψόμετρο δημιουργεί κλιματικές διαφορές ανάλογες με αυτές που
δημιουργεί η αύξηση του γεωγραφικού πλάτους).
Ο ορεινός όγκος του Λαϊλιά ασκεί εκτός των άλλων και σημαντική επίδραση
στην κατανομή των βροχοπτώσεων και ενεργεί σαν δεξαμενή νερού το
καλοκαίρι.
Τα γύρω λεκανοπέδια δέχονται κατά μέσο όρο 500-600mm βροχής τον
χρόνο ενώ ο Λαϊλιάς 1.100mm.
 H μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται στους +7 0C.
 Η μέση θερμοκρασία του μηνός Ιουλίου ανέρχεται σε +160C,
 η δε μέση του μηνός Φεβρουαρίου κατέρχεται σε -20C.
Ο χειμώνας είναι τραχύς με πολλά χιόνια, το δε καλοκαίρι δροσερό με πολλές
βροχές.
Οι επικρατέστεροι άνεμοι είναι οι Β και ΒΔ ενώ το καλοκαίρι και το
φθινόπωρο οι Ν. Ισχυρότερος όλων είναι ο Β.Δ (Ρουπελιώτης).

Σέρρες-2007
Μετεωρολογικά και κλιματολογικά στοιχεία του νομού Σερρών.

Κλίμα του νομού
Τα κλιματολογικά στοιχεία μιας περιοχής αποτελούν

ουσιαστικούς παράγοντες διαμόρφωσης του υδρολογικού κύκλου και κατά
συνέπεια του υδρολογικού ισοζυγίου της. Η γνώση δε των παραμέτρων του
υδρολογικού ισοζυγίου συμβάλλει στη βελτιστοποίηση της διαχείρισης των
υδατικών πόρων της περιοχής.
Ο τύπος κλίματος του Νομού Σερρών, είναι ένας μεταβατικός ενδιάμεσος
τύπος μεταξύ του έντονου-μέσο Μεσογειακού και του ασθενούς-μέσο
Μεσογειακού. Το κύριο χαρακτηριστικό του κλίματος είναι η γλυκύτητα και
η ηπιότητα. Η ψυχρή εποχή είναι ήπια.
Η περιοχή χαρακτηρίζεται από σχετικά χαμηλό ύψος βροχοπτώσεων, ήπιο
χειμώνα και ξηρή περίοδο μεγάλης διάρκειας. Το θέρος, είναι σχετικά δροσερό
και διαρκεί από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Θερμότεροι μήνες είναι ο
Ιούλιος και ο Αύγουστος. Στην περιοχή αυτή, παρατηρείται σπάνια παγετός ενώ,
η θερμοκρασία σπάνια πέφτει κάτω από 0 οC. Οι θερμοκρασιακές αποκλίσεις
είναι ήπιες.
Η μέση νέφωση κυμαίνεται μεταξύ περίπου 4,6 (όγδοα) τον Ιανουάριο και 2,4
όγδοα τον Ιούλιο. Ο μέσος αριθμός αίθριων ημερών (νέφωση μεταξύ 0 και 1,5
όγδοα) κυμαίνεται μεταξύ 4,0 περίπου τον Μάιο και 14,6 ημερών τον Αύγουστο
στις πεδινές περιοχές.
Ειδικότερα στην περιοχή, κύριο χαρακτηριστικό του κλίματος είναι το ήπιο αυτού,
με τις σχετικά υψηλές εν γένει θερμοκρασίες κατά την χειμερινή περίοδο.

Σέρρες-2007
Η ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ
Εικόνα 18. Sorbus aucuparia
Σημαντικό στοιχείο, που προσδίδει ξεχωριστή διάσταση στον ορεινό όγκο,

αποτελεί η βλάστηση και η χλωρίδα26 του.
Η φυσική βλάστηση της περιοχής είναι αποτέλεσμα συνεπίδρασης διαφόρων

παραμέτρων και κυρίως της χλωρίδας, των βιοκλιματικών συνθηκών, της
26
Η χλωρίδα μιάς περιοχής είναι το σύνολο των διαφορετικών φυτικών ειδών, δηλαδή πόσα και ποια είδη φυτών
υπάρχουν στην περιοχή
Σέρρες-2007
ορεογραφικής διαμόρφωσης, της πετρολογικής –γεωλογικής σύστασης, του

εδάφους και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που ασκήθηκαν και συνεχίζουν
να ασκούνται κατά την ιστορική εξέλιξη της περιοχής από το παρελθόν μέχρι
σήμερα (Ντάφης 1973&1986) .
Η Βλάστηση27 παρουσιάζεται χωροταξικά, στην ανοδική διάρθρωσή της, προς

τον Λαϊλιά, διακεκομμένη και αυτό οφείλεται στην ισχυρή ανθρωπογενή
επίδραση που έχει υποστεί από τις αρχές ακόμη του εικοστού αιώνα.
Στους πρόποδες του όρους και μέχρι του υψομέτρου των 600-700μ, η αυτοφυής
βλάστηση κατορθώνει να διατηρείται πυκνή και αποτελούμενη από πρίνο,
σπάρτο, παλιούρι, φράξο, άρκευθο, χνοώδη Δρυ , γαύρο, σορβιά, ιτιά, μαύρη και
χαλέπιο Πεύκη, ακακία, κ.ά.
Από τα ποώδη συναντάει κανείς πολλά είδη ψυχανθών (Trifolium,Vicia,

Melilotus, Lotus), είδη αγρωστωδών, συνθέτων, χειλανθών, καρυοφυλλιδών και
διαφόρων άλλων οικογενειών των γενών Campanula, Hypericum, Verbascum,
Convolvulvus, Echium, Achillea, Caucalis, Thymus, Onosma, Centaurrium,
Dianthus και άλλων.
Εικόνα 19.Viola odorata
Όσο το υψόμετρο αυξάνει, μετά τα 600-700μ, διαπιστώνει κανείς ότι έχει

εξαφανιστεί τελείως η ζώνη των δρυοδασών που υπήρχε εκεί. Έχουν απομείνει
ελάχιστοι ποώδεις σχηματισμοί χαλαρών φυτοκοινωνιών σε αποσαρθρωμένα
εδάφη γρανιτικού υπόβαθρου. Η έλλειψη της ζώνης της φυλλοβόλου δρυός
αποδεικνύει την έντονη και παρατεταμένη ανθρώπινη επίδραση στην περιοχή
τόσο με την υλοτόμηση όσο στη συνέχεια και με την έντονη βοσκή.
Ιστορικά θα μπορούσε κανείς να δικαιολογήσει την απώλεια αυτή αν αναλογιστεί
τις μεγάλες ανάγκες του γειτονικού πληθυσμού αλλά και του πληθυσμού της
πόλης των Σερρών από τις ασύλληπτες σε μέγεθος εχθρικές δηώσεις και
καταστροφές των νοικοκυριών εξαιτίας των επιδρομών.
Έτσι λοιπόν μέχρι το υψόμετρο 1.000μ περίπου δεν υπάρχει οργανωμένη φυσική
27
Βλάστηση είναι η μορφή που έχουν τα φυτικά είδη σε μια περιοχή και ο τρόπος που είναι τοποθετημένα στο χώρο.
Ετσι η βλάστηση διακρίνεται σε πυκνή, ή αραιή, χαμηλή ή υψηλή. Η βλάστηση μιάς χώρας είναι το αποτέλεσμα της
συνεπίδρασης διαφόρων παραγόντων και κυρίως της χλωρίδας, του γενικού κλίματος, της ορογραφικής διαμόρφωσης,
της πετρολογικής-γεωλογικής σύστασης του εδάφους και της ανθρώπινης επίδρασης, η οποία εμφανίζεται στην ιστορική
εξέλιξη και την οικονομική δομή μιάς χώρας.
Σέρρες-2007
βλάστηση. Υπεράνω αυτού και από τα 1.300μ αρχίζει η εμφάνιση του Fagetum28
με την μορφή κανονικού δάσους οξιάς με αμιγή σύνθεση ή με μίξη με την δασική
Πεύκη. Παρατηρείται ότι η Πεύκη επικρατεί στα φτωχότερα εδάφη ενώ η οξιά στα
γόνιμα. Σε εδάφη μέτριας γονιμότητας τα δύο είδη διατηρούνται σε μίξη.
Γνωστό είναι ότι η οξιά σε περιοχές της Β. Ευρώπης εμφανίζεται σε

ασβεστολιθικά εδάφη, στην βαλκανική χερσόνησο είναι αδιάφορη προς το
πέτρωμα, ενώ νοτιότερα , στην Ελλάδα, προτιμά τα πυριτικά κυρίως εδάφη και
τις υγρές βόρειες εκθέσεις. Η διαφορετική αυτή συμπεριφορά της οξιάς εξηγείται
από το γεγονός ότι στην μεν Ευρώπη έχει ανάγκη υψηλότερης θερμοκρασίας
ενώ στη χώρα μας έχει ανάγκη περισσότερης υγρασίας γι’ αυτό και αποφεύγει τα
ευκολότερα στραγγιζόμενα ασβεστολιθικά πετρώματα.
Και τα δύο κύρια είδη του Λαϊλιά, Δασική Πεύκη και Οξιά, έχουν βόρεια
προέλευση.
Η οξιά κατήλθε προς νότο από την κεντρική Ευρώπη σαν προέκταση των δασών
της ολαρκτικής ζώνης, εμφανιζόμενη εντός του Ελληνικού γεωγραφικού χώρου
μέχρι το όρος Οξιά της Στερεάς Ελλάδος.
Η δασική Πεύκη είδος ευρύτοπο, με μεγάλη προσαρμοστικότητα στο περιβάλλον
, εξαπλώνεται από τα πολικά δασοόρια της Β. Σκανδιναβίας, Ρωσίας και Σιβηρίας
μέχρι την Ελληνική Μακεδονία, τον Όλυμπο και προς Ν.Δ μέχρι την Ισπανία.
Οι ζώνες βλάστησης του Λαϊλιά, ως αποτέλεσμα συνεπίδρασης διαφόρων

παραμέτρων και κυρίως της χλωρίδας, των βιοκλιματικών συνθηκών, της
ορεογραφικής διαμόρφωσης, της πετρολογικής –γεωλογικής σύστασης, του
εδάφους και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που ασκήθηκαν και συνεχίζουν
να ασκούνται κατά την ιστορική εξέλιξη της περιοχής από το παρελθόν μέχρι
σήμερα, εμφανίζονται σε δύο διαφορετικές χρονικά μεταξύ τους κατατάξεις, στη
συνέχεια:
28
Fagetum Ζώνη βλάστησης όπου επικρατεί η οξιά (Fagus sp) ή σε μίξη με την υβριδογενή ελάτη και που εκτείνεται μέχρι
τα ανθρωπογενή δασοόρια (1.800-1.900μ)
Σέρρες-2007
Α. Σύμφωνα με την κατάταξη των Rubel και Brockmann-Jerosch

οι ζώνες βλάστησης29 του Λαϊλιά μπορούν να καθοριστούν οριζόμενες καθ ’ύψος
όπως παρακάτω:
Α.α ΖΩΝΗ ΥΠΟΖΩΝΗ

Ι. Durilignosa : Ζώνη των σκληρόφυλλων, αείφυλλων ξυλωδών στοιχείων
1. Υποζώνη Quercetum mixtum: μικτού
Aestilignosa :Ζώνη των φυλλοβόλων δρυοδάσους που έχει καταστραφεί στον
II. δασών οριζόμενη σε υποζώνες, 1 Λαϊλιά
και 2
2. Υποζώνη δάσους Fagetum: οξιάς
Pinetum: Ζώνη των κωνοφόρων –βελονοφύλλων (Aciculilignosa) την οποία εκφράζει
ΙΙΙ.
η ένωση της δασικής Πεύκης(Pinetum sylvestris)
IV. Ζώνη ορεοφύτων, άνω από τα δασοόρια.
Μεταξύ των φυτοκοινωνικών ενώσεων Fagetum (ΙΙ.2) και Pinetum (ΙΙΙ) υπάρχει
μια ασταθής ισορροπία εξαρτώμενη από το περιβάλλον. Η σύσταση του εδάφους
και το φως ρυθμίζουν σαφώς την κυριαρχία της μιας ένωσης σε βάρος της άλλης.
Αν ληφθεί υπόψη ότι οι αραιές συστάδες της δασικής Πεύκης δεν αναγεννώνται
εύκολα φυσικώς εξαιτίας της πυκνής υποβλάστησης από το «μαυραδάκι-
μύρτιλος» Vaccinium myrtillus, το οποίο δεν επιτρέπει, με την πυκνότητα της
κάλυψης του εδάφους, την πτώση στο έδαφος και φύτρωση των σπερμάτων,
τότε προκύπτει καθαρά ότι η προοδευτική διαδοχή και η εξέλιξη των
φυτοκοινωνιών οδηγεί στην ένωση Klimax30 της οξιάς η οποία τείνει να
αντικαταστήσει την ένωση της δασικής Πεύκης.
Εικόνα 20 -. Vaccinium myrtillus- Μαυραδάκι- Μύρτιλλος
29
Οι ζώνες βλάστησης διαμορφώνονται από την επίδραση και συνεπίδραση διαφόρων παραγόντων και κυρίως της
χλωρίδας, του κλίματος, της ορογραφικής διαμόρφωσης, της πετρολογικής-γεωλογικής σύστασης του εδάφους και της
ανθρώπινης επίδρασης. Στον Ελλαδικό χώρο διαμορφώνονται έτσι πέντε κυρίως ζώνες βλάστησης οι οποίες διακρίνονται
σαφώς οικολογικά, φυσιογνωμικά, χλωριστικά και ιστορικά. Τα όρια των ζωνών αυτών πολλέ φορές συμπλέκονται και
αλληλοσυγχέονται, σε τρόπο ώστε να γίνονται ασαφή, η δε ανταπόκρισή τους στον χάρτη να είναι δυνατή μόνο με κάποια
αφαίρεση, μικρή ή μεγάλη. ( Ντάφης Σ. « Ταξινόμησις της δασικής βλάστησης της Ελλάδος» Εκδοση Υ. Γεωργίας- Αθήνα
1976.)
30
Υπο την επίδραση του κλίματος η εξέλιξη του εδάφους και της βλάστησης τείνει σε μια κατάσταση ισορροπίας η οποία
ονομάζεται «Κλίμαξ». Η φυτοκοινωνική αυτή ένωση δεν πρέπει να θωρείται σαν ομοιόμορφη κατάσταση ισορροπίας σε
όλη την επιφάνεια που επικρατεί ενιαίο κλίμα. Ανάλογα με το έδαφος , τις υδατικές συνθήκες και το ανάγλυφο,οδηγείται σε
κλίμαξ-δέσμη. ( Ντάφης Σπ.: Δασική φυτοκοινολογία. Θεσ/νίκη 1969)
Σέρρες-2007
Β. Ταξινόμηση της δασικής βλάστησης κατά την διάκριση Ντάφη Σπ.
Η βλάστηση του χώρου εξεταζόμενη από τις χαμηλότερες προς τις υψηλότερες
θέσεις διακρίνεται σε δύο κύριες ζώνες όπως παρακάτω:
Παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης (Quercetalia pubescentis)
Η ζώνη αυτή καταλαμβάνει την λοφώδη, υποορεινή και το κατώτερο τμήμα της
ορεινής περιοχής των κλιτύων του όρους. Τα κατώτερα τμήματά της ζώνης
φθάνουν μέχρι την πεδιάδα των Σερρών και τα ανώτερα μέχρι ύψος 600-800μ
που ανήκει στην υποζώνη Ostryo- Carpinetum (Οστριάς και Γαύρου) και ειδικά
στον αυξητικό χώρο Coccifero-Carpinetum.
Μέχρι τα 900-1200μ η περιοχή καλύπτεται από αγρούς, λιβάδια και κυρίως

άγονες εκτάσεις. Απομεινάρια δρυοδασών φανερώνουν ότι πρόκειται για έντονα
υποβαθμισμένη υποζώνη, Quercion conferte.
Στο κατώτερο τμήμα της υποζώνης παραμένουν λίγα άτομα Quercus

pubescens(Χνοώδους Δρυός). Πάνω από τα 1000μ εμφανίζεται διάσπαρτα η
Quercus dalachampii που δείχνει ότι στο ανώτερο τμήμα της υποζώνης
επικρατούσε ο αυξητικός χώρος της Quercetum Montanum.
Ζώνη δασών οξιάς-ελάτης (Facetalia).
Η ζώνη αυτή αντιπροσωπεύεται με τον αυξητικό χώρο Fagetum moesiacae της

υποζώνης Fagion moesiacae. Η οξιά εμφανίζεται κατά θέσεις από ύψος 800-
900μ αλλά η κύρια εξάπλωσή της περιορίζεται στα 1200-1600μ.
Ο αυξητικός αυτός χώρος (Fagetum moesiacum) διακρίνεται σε δύο
δευτερεύοντες αυξητικούς χώρους:
α. Fagetum submontanum, στις χαμηλές θέσεις. και

β. Fagetum montanum, που περιλαμβάνει τις σημαντικότερες αμιγείς και μεικτές
συστάδες.

Σέρρες-2007
Πίνακας διάκρισης ζωνών βλάστησης
Α.α Ζώνη Υποζώνη Αυξητικός χώρος Α Αυξητικός χώρος Β

Υποζώνη:Quercion Αυξητικός χώρος
Ζώνη confertae Quercetum montanum
Ι. Quercetalia
pubescentis Υποζώνη: Ostryo Αυξητ. Χώρος
carpinum Quercetum confertae
Αυξ.χώρος Β
Ζώνη Υποζώνη Αυξ. Χώρος Fagetum momtanum
II.
Fagetalia Fagion moesiace Fagetum moesiacae Aυξ. Χώρος Β
Fagetum subalpinum
Αυξητ. Χώρος
III. Εκτός ζώνης
Pinetum silvestris
Η εμφάνιση της δασικής Πεύκης είναι εξωζωνική . Ετσι ο αυξητικός χώρος

Pinetum sylvestris παρουσιάζει αζωνική εμφάνιση μόνο στο ανώτερο τμήμα της
υψηλότερης κορυφής (Πρ. Ηλίας) όπου η δασική Πεύκη σχηματίζει τα
δενδροόρια.
Οικολογική συμπεριφορά έναντι παραγόντων του περιβάλλοντος για τα

δύο κύρια δασικά είδη του Λαϊλιά
Συγκριτική έρευνα σε εδάφη με δασοσυστάδες οξιάς και δασικής Πεύκης, στο

δάσος Λαϊλιά, από τον Σ. Αλεξανδρή (Ίδρυμα Δασικών Ερευνών) απέδειξε ότι
στους επιφανειακούς χουμώδεις ορίζοντες Α η επίδραση του δασοπονικού
είδους ήταν έντονη και δημιούργησε σημαντικές διαφορές σε όλες σχεδόν τις
φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες. Αντίθετα η επίδραση του δασοπονικού
είδους στους κατώτερους εδαφικούς ορίζοντες Β και C ήταν πολύ μικρότερη με
αποτέλεσμα να μη δημιουργούν σημαντικές διαφορές στις περισσότερες
εδαφικές ιδιότητες.
Στα εδάφη οξιάς η φυσική υγρασία σε όλη τη βλαστητική περίοδο ήταν

μεγαλύτερη κατά ποσοστό 15-20% από την αντίστοιχη των εδαφών της Πεύκης.
Επίσης το πορώδες ήταν μεγαλύτερο κατά 8-22%.
Οι ανωτέρω μεγάλες διαφορές στο πορώδες δεν οφείλονται σε διαφορές της
μηχανικής σύστασης των εδαφών , που ήταν ίδια σε όλα τα εδάφη, αλλά στις
μεγάλες διαφορές των ποσοστών χούμου ( Οξιά 7,31%, Πεύκη 4,74% ), αλλά και
στα ποσοστά λεπτών ριζίδιων στους χουμώδεις ορίζοντες(Οξιά 1,685t. Ha-1 cm-
1
, Πεύκη 1,01t.ha-1.cm-1).
Τα εδάφη οξιάς βρέθηκαν πολύ πλουσιότερα σε βάσεις , άζωτο και φώσφορο και
τα εναλλακτικά κατιόντα Ca, Mg ήταν περίπου τριπλάσια στα εδάφη οξιάς από
της Πεύκης.
Γενικά γίνεται αντιληπτό , ότι τα δάση οξιάς, αναμφίβολα συντηρούν και

βελτιώνουν πολύ περισσότερο το έδαφος , όσο τα δάση της Πεύκης.

Σέρρες-2007
Με την οξιά, εκτός από την δασική (Pinus sylvestris) και Παλλασιανή Πεύκη
(Pinus nigra ssp.pallasiana), βρίσκονται σε μείξη διάφορα δενδρώδη και
θαμνώδη , φυλλοβόλα κατά το πλείστον, είδη :
Acer hyrcanum - Σφένδαμνος

Acer obtusatum - Σφένδαμνος
Acer platanoides - Σφένδαμνος ο πλατανοειδής
Acer pseudoplatanus - Σφένδαμνος ο ψευτοπλάτανος
Alnus gludinosa -Σκλήθρο
Betula pendula -Σημύδα η κρεμοκλαδής
Betula pubescens -Σημίδα η χνοώδης
Carpinus orientalis - Γαύρος ο σκυλόγαυρος
Cornus mas - Κρανιά
Corylus avellana - Λεπτοκαρυά-Φουντουκιά
Cotoneaster integerrimus - Κυδωνίαστρο
Crataegus monogyna - Τσαπουρνιά, Μουμουτζιλιά
Evonymus latifolius - Ευώνυμος
Fagus orientalis -Οξιά η ανατολική
Fagus moesiaca -Οξιά η μεσιακή
Fagus sylvatica -Οξιά η δασική
Fraxinus ornus -Φράξοςο όρνος ή μελιός, μέλεγος, μηλιάρι
Juniperus oxycedrus -Οξύκεδρος
Juniperus communis -Αρκευθος η κοινή, Κέδρος ο κοινός
Ostrya carpinifolia -Οστριά η καρπινόφυλλη, κοινός μελιόγαυρος
Pyrus amygdaliformis -Αγρια αμυγδαλιά
Pyrus divaricata -Προύνος ο δικρανώδης
Pinus silvestris -Πεύκη η δασική, Λιάχα
Pinus nigra -Πεύκη η μαύρη
Pinus nigra ssp.pallasiana -Πεύκη η παλλασιανή
Platanus orientalis -Πλάτανος
Populus tremula -Λεύκη η τρέμουλα
Prunus spinosa -Τσαπουρνιά, γκοριτσιά
Rosa και Rubus sp. -Αγριοτριανταφυλλιά και βατόμουρο
Quercus petraea -Δρυς
Salix. sp. -Ιτιά, είδος
Salix alba -Ιτιά η λευκή
Salix caprea -Ιτιά με στρόγγυλα φύλλα
Salix fragilis -Ιτιά η εύθραυστος
Salix purpurea -Ιτιά με κόκκινους ανθήρες
Salix triandra -Ιτιά με τρεις στήμονες
Sambucus nigra -Σαμπούκος-κουφοξυλιά
Sorbus aucuparia -Σορβιά των πτηνών ή μουσμουλιά
Sorbus graeca -Σορβιά η ελληνική
Sorbus tormihalis -Σορβιά η δυσεντερική
Sorbus aria -Αγριοκυδωνιά κ.ά
Εκτός από τα παραπάνω αυτοφυή είδη, διαπιστώνεται η παρουσία ξενικών

ειδών ως αποτέλεσμα αναδασωτικών εργασιών που προέκυψαν κατά τις αρχές
του 1960. Για τον σκοπό αυτό είχε ιδρυθεί και το δασικό φυτώριο εκεί όπου
σήμερα καλύπτεται από την θέση του σφαγνώνα.
Τα είδη που εμφανίζονται είναι: Pseudotsuga douglasii (ψευδοτσούγκα), Picea
omorica (ερυθρελάτη), Picea sitchensis, Pinus ponterosa (Πεύκη η
πενταβέλονος) , Abies alba(Λευκή ελάτη), Betula pubescens, Sorbus aucuparia.
Σέρρες-2007
Στο δάσος αναπτύσσεται πλούσια δασική υποβλάστηση από Αγρωστώδη όπως:

Agropyron, Anthoxanthum, Arrhenatherum, Briza, Bromus, Calamagrostis,
Dacrtylis, Festuca, Holcus, milium, Phleum, Poa, όπως και Vaccinium myrtillus,
Rubus,, Cytisus, Asperula, Gallium, cardamine, Fragaria, Veronica, πτέριδες
Pteridium aquilinum κ.ά
Από τα βολβόφυτα και κονδυλόφυτα έχουμε την παρουσία των:

Crocus biflorus C.pulchellus, C. chrysanthus, Corydalis densiflora, Scilla bifolia,
Primula columae, Gagea pratensis, Muscari,κ.α
Εικόνα 21. Οι βορεινές πλαγιές του δάσους

Σέρρες-2007
Η δασική οξιά (Fagus sylvatica)
Είναι ένα μεγάλο δέντρο, ικανό να φθάσει σε ύψη μέχρι 48 μ και διάμετρο κορμού 3m, αν και πιο
χαρακτηριστικά, η διάμετρος κορμού φθάνει τα 1,5 μ όταν το ύψος του είναι 25-35 μ. Έχει μια
χαρακτηριστική διάρκεια ζωής 150 έως 200 ετών, αν και μερικές φορές μέχρι 300 έτη. Η εμφάνιση ποικίλλει
σύμφωνα με το βιότοπό της και γενικά τείνει να έχει
έναν μακρύ, λεπτό ανοικτό γκρι κορμό με μια στενή
κορώνα και τους κάθετους κλάδους, μεμονωμένα. Ο
κορμός είναι σχετικά κοντός με ενα μεγάλο και ευρύ
στέμμα (κόμη) με τους πολύ μακριούς κλάδους.
Τα φύλλα του είναι εναλλασσόμενα, απλά, 5-10 εκατ.
μακριά και 3-7 εκατ. πλατιά, με 6-7 φλέβες σε κάθε
πλευρά του φύλλου. Οι οφθαλμοί είναι μακριοί και
λεπτοί, 15-30 χιλ. μήκος και 2-3 χιλ. πάχος.
Οι ευρωπαϊκές οξιές ανθίζουν όταν είναι μεταξύ 30-80
ετών. Τα λουλούδια είναι μικρά που εμφανίζονται
αμέσως μετά από τα φύλλα την άνοιξη. Οι σπόροι είναι
μικροί τριγωνικοί, βαλανίδια ,15-20 χιλ. μήκος και 7-10
χιλ. πλάτος. Στη βάση υπάρχουν δύο βαλανίδια σε κάθε
κάψουλα, που ωριμάζει το φθινόπωρο 5-6 μήνες μετά
από τη γονιμοποίηση. Η παραγωγή λουλουδιών και
σπόρου είναι ιδιαίτερα άφθονη στα έτη μετά από ένα
καυτό, ηλιόλουστο και ξηρό καλοκαίρι, εν τούτοις
σπάνια για δύο έτη σε μια σειρά. Τα βαλανίδια είναι
σημαντικά τρόφιμα για τα πουλιά, τρωκτικά και στο παρελθόν επίσης για τους ανθρώπους αν και δεν
τρώγονται πλέον. Ελαφρά τοξικά στο άτομο, εάν φαγωθούν σε μεγάλες ποσότητες, λόγω της τανίνης που
περιέχουν. Τα βαλανίδια εν τούτοις συμπιέζονται για να προκύψει ένα είδος καύσιμου που στα μέσα του
ου
19 αιώνα χρησιμοποιήθηκε στην Αγγλία για το μαγείρεμα και στους λαμπτήρες. Αν αλεστούν παράγεται
ένα είδος αλεύρι, το οποίο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αν εξαχθούν οι τανίνες με την ενυδάτωση. Στη
χώρα μας η οξιά αναπτύσσεται στα πλέον γόνιμα δασικά εδάφη.
Η Δασική Πεύκη
Η δασική Πεύκη (το σκωτσέζικο πεύκο) Pinus sylvestris είναι ένα
κοινό δέντρο που ευδοκιμεί στην Μεγάλη Βρετανία έως και στην
Ανατολική Ισπανία, την ανατολική Σιβηρία και στα Βουνά
Καυκάσου, ως και στον μακρινό Βορρά όπως στο Λαμπραδόρ. Στις
βόρειες περιοχές, εμφανίζεται σε υψόμετρο 1000μ από τη στάθμη
θάλασσας, ενώ στις νότιες περιοχές του, σε υψόμετρο 1200-2500 μ.
Στα Βρετανικά νησιά αυτό είναι τώρα ενδημικό μόνο στη Σκωτία,
αλλά τα ιστορικά αρχεία δείχνουν ότι εμφανίστηκε επίσης στην
Ιρλανδία, Ουαλία και Αγγλία .
Αυξάνεται μέχρι ύψος 25m όταν είναι ώριμο, εξαιρετικά φθάνει σε 35-40m σε μια πολύ παραγωγική περιοχή
(στην Εσθονία, υπάρχουν δέντρα ηλικίας περίπου 220 ετών που είναι 46 μέτρα ψηλά). Ο φλοιός είναι
παχύς, φολιδωτός σκοτεινός γκρίζος-καφέ στο χαμηλότερο σημείο και λεπτός, λεπιοειδής και πορτοκαλής
στο ανώτερο μέρος του κορμού και στους κλάδους. Η συνήθης μορφή του ώριμου δέντρου οφείλεται
διακριτικά στον μακρύ, γυμνό και ευθύ κορμό του που ολοκληρώνεται από μια στρογγυλευμένη ή επίπεδα
ολοκληρωμένη μάζα του φυλλώματος.
Στα ώριμα δέντρα τα φύλλα (οι βελόνες) είναι πολύ ελκυστικά γαλαζοπράσινα, 3-5 εκατ. μακριά και
εμφανίζονται ανά ζεύγη, αλλά στα νέα σφριγηλά δέντρα τα φύλλα μπορούν να είναι δύο φορές πιο μακριά,
και να εμφανιστούν περιστασιακά στις άκρες των ισχυρών βλαστών. Οι κώνοι του είναι ωοειδείς στη μορφή
και είναι 3-7 εκατ. στο μήκος.
Το ξύλο είναι χλωμό καφετί-κόκκινο, και χρησιμοποιείται για γενικές εργασίες κατασκευής. Ξηρό έχει
πυκνότητα περίπου 470 kg/m3 (που ποικίλλει με τους όρους αύξησης), ανοικτό πορώδες 60%, σημείο
κορεσμού ινών 0,25 κλ/του κλ και ενός κορεσμού περιεκτικότητα σε υγρασία 1,60 κλ/κλ

Σέρρες-2007
Και τα δύο παραπάνω είδη είναι χαρακτηριστικά της περιοχής του Λαϊλιά.
Αποτελούν απώτερους μετανάστες μιας ταραγμένης κλιματικά εποχής που
σάρωσε την Ευρώπη και ολόκληρη τη γη.
Η διαδικασία της μετανάστευσης των δασικών φυτών εξαιτίας της μεταβολής των
κλιματικών συνθηκών του Πλειστοκαίνου μπορεί να αποδοθεί με ένα
απλοποιημένο και υποθετικό παράδειγμα: Έστω λοιπόν ότι ένα είδος δένδρου
που συνθέτει ένα αμιγές δάσος μιας μεγάλης περιοχής στο βορειότερο τμήμα της
οποίας βρίσκονται τα ψυχροόρια και στο αντίθετο τα θερμοόριά του. Αυτό
σημαίνει ότι το δάσος δεν μπορεί να επεκταθεί ούτε προς βορρά ούτε προς νότο
, γιατί οι θερμοκρασίες είναι απαγορευτικές για την ανάπτυξη των συγκεκριμένων
δένδρων (πολύ ψυχρές βορειότερα , πολύ θερμές νοτιότερα). Αν αρχίσει μια
επιδείνωση του κλίματος με γενική πτώση της θερμοκρασίας, τότε στο
βορειότερο τμήμα η θερμοκρασία θα πέσει κάτω από το απαιτούμενο σημείο για
την επιβίωση του δάσους. Το δάσος θα εξαφανιστεί από το τμήμα αυτό μετά το
θάνατο, είτε από το ψύχος είτε από γήρας των υπαρχόντων δένδρων, αφού η
επικρατούσα πλέον θερμοκρασία δεν θα επιτρέπει την ανάπτυξη απογόνων.
Αντίθετα όμως στις νοτιότερες περιοχές έξω από την περιοχή εξάπλωσης, τα νέα
επίπεδα θερμοκρασίας που θα είναι εξαιτίας της πτώσης της χαμηλότερα από τα
θερμοόρια του είδους, θα επέτρεπαν την εγκατάσταση του είδους και επομένως
την επέκταση του δάσους σ’ αυτές.
Το τελικό αποτέλεσμα της υποχώρησης από τη μια και της επέκτασης από την
άλλη πλευρά του δάσους φαίνεται σαν μετανάστευση αυτού προς νότο. Το
αντίθετο μπορεί να συμβεί με την αύξηση της θερμοκρασίας αντί της μείωσης,
οπότε θα είχαμε μετανάστευση προς βορά.
Γενικά λοιπόν μέσα από αυτές τις διαδικασίες , σε απλές γραμμές, έχουν
μεταναστεύσει τα κύρια αυτά δασικά είδη του Λαϊλιά από τον βορά, λίγο μετά τον
τελευταίο παγετώνα (Wurm) την εποχή του Ολόκαινου31 (πριν από 20.000
χρόνια).
Η εναλλαγή των φάσεων της δασικής βλάστησης μιας περιοχής είναι σημαντικό
ότι μπορεί να ανιχνευτεί αρκετά πειστικά με την μέθοδο της ανάλυσης της γύρης
των δένδρων.
Η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε και στο δάσος του Λαϊλιά από τον επικ. Καθηγητή
της Δασολογικής σχολής του Α.Π.Θ Αχιλλέα Γερασιμίδη32 (1985) και στηρίζεται
στα δεδομένα της επιστήμης που ονομάζεται Παλυνολογία ( από το αρχαίο ελληνικό
Πάλυνος=πολύ λεπτόκοκκο υλικό επίστρωσης) .
Η γύρη των διαφόρων δένδρων παράγεται κάθε χρόνο σε μεγάλες ποσότητες και
μεταφέρεται κυρίως από τον άνεμο και τα έντομα στο στίγμα άλλων ανθέων.
Ελάχιστη ποσότητα όμως από αυτή κατορθώνει να εκπληρώσει την αποστολή
31
Α’ - Τελική Παγετώδης Περίοδος (10.000 έτη π.χ ) α) Φτωχή ή χωρίς δάση β) Περίοδος πεύκης-σημύδας-10.000-
9.000 π.χ-γ) Περίοδος φτωχή ή χωρίς δάση (9.000 -8.200 π.χ
Β’- Μεταπαγετώδης περίοδος (8.000-6.800 π.χ- α) Περίοδος σημύδας-πεύκης-λίγα θερμόφυλλα είδη δρυός κλπ-β)
Περίοδος λεπτοκαρυάς (6.800-5.500π.χ –Λεπτοκαρυά –σημύδα-πεύκη-δρυοδάση. Γ) πρώτη περίοδος μεικτών
δρυοδασών (5.500-4.000 π.χ) Δρύς –φτελιά-φιλυρα-λεπτοκαρυά-κλήθρα-ελάτη-δ) Δεύτερη περίοδος μεικτών δρυοδασών
(4.000-2.500 π.χ –Δρύς λεπτοκαρυά κλήθρα-πεύκη-ερυθρελάτη-φράξος-δημητριακά-οξιά. –ε) Περίοδος μεικτών
δρυοδασών και οξιάς (2.500-600 π.χ) –Μείωση δρυοδασών-λεπτοκαρυάς-αύξηση οξιάς –κλήθρου-γαύρου-ερυθρελάτης.
στ) Περίοδος οξιάς (600π.χ-1.000μ.χ) –οξιά-ελάτη-γαύρος-πεύκη . ζ) περίοδος έντονης εκμετάλλευσης των δασών 1.00
μ.χ έως σήμερα.
32
Α. Γερασιμίδης. Α.Π.Θ –Διδακτορική διατριβή : Σταθμολογικές συνθήκες και μεταπαγετώδης εξέλιξη της βλάστησης στα
Δάση Λαϊλιά και Καταφυγίου Πιερίων. Θεσσαλονίκη 1985.
Σέρρες-2007
αυτή. Το μεγαλύτερο μέρος χάνεται εκτός στίγματος και σε λίγες μέρες ή και ώρες
χάνει την ικανότητα γονιμοποίησης.
Σε αντίθεση με αυτή την εφήμερη και αμφίβολη διαδικασία παραγωγής και
αχρήστευσης των γυρεοκόκκων το εξωτερικό τους περίβλημα, που ονομάζεται
εξίνη , παρουσιάζει μια εξαιρετική ανθεκτικότητα που του επιτρέπει να
διατηρείται απεριόριστα κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.
Η ιδιότητα αυτή της εξίνης και η ποικιλομορφία των γυρεοκόκκων αποτελούν τη
βάση εφαρμογής της μεθόδου ανάλυσης της γύρης.
Η ανθεκτικότητα της εξίνης οφείλεται στη χημική της σύσταση η οποία

αποτελείται από μια ουσία την σποροπολλενίνη, που είναι το αποτέλεσμα
οξειδωτικού πολυμερισμού καροτένιων και εστέρων καροτένιων.
Η σποροπολλελίνη παρουσιάζει μειωμένη ανθεκτικότητα μόνο στην οξείδωση και
στη μηχανική τριβή. Χάρη σ’ αυτές τις ιδιότητες αυτή μπορεί να διατηρηθεί
ακέραια και για ολόκληρους γωολογικούς αιώνες.
Οι ιδανικότερες συνθήκες για τη διατήρηση των γυρεοκκόκων επικρατούν μόνιμα

σε υγρές θέσεις. Η γύρη που καταλήγει σε μια υγρή περιοχή, επιπλέει για ένα
διάστημα και κατόπιν καταβυθίζεται και ενσωματώνεται στον πυθμένα.
Η ιζηματογένεση που πραγματοποιείται στον πυθμένα, θάβει σταδιακά και με τη
σειρά εναπόθεσης τους γυρεοκόκκους. Η μόνιμη υπερκάλυψη του ιζήματος από
το νερό εμποδίζει την οξείδωση των γυρεοκόκκων εξασφαλίζοντας έτσι τη
διατήρησή τους.
Η βασικότερη προυπόθεση για τη δυνατότητα έρευνας της ιστορικής εξέλιξης της
βλάστησης μιας περιοχής με τη μέθοδο ανάλυσης της γύρης είναι η ύπαρξη,
μέσα ή κοντά στην περιοχή αυτή, μιάς θέσης συνήθως μόνιμα υγρής για
ναδιατηρηθούν οι γυρεόκοκκοι μέσα στα στρώματα του ιζήματός της.
Η λήψη δείγματος, για την ανάλυση, γίνεται με τη βοήθεια ενός ειδικού
δειγματολήπτη (τρυπάνι) σε αντιπροσωπευτικό βάθος του ιζήματος. Μετά την
εξαγωγή του δείγματος γίνεται η χημική επεξεργασία για την απομάκρυνση των
διάφορων ξένων συστατικών και μετά ακολουθεί ο προσδιορισμός των
γυρεοκόκκων με μικροσκόπιο. Το μέγεθος των ΓΚ ποικίλει μεταξύ 5-200μ, αλλά
συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 20-50μ. Ο προσδιορισμός των ΓΚ, όπως πιο πάνω,
γίνεται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε τύπου ΓΚ όπως το μέγεθος, το
σχήμα, την επιφάνεια, γιατί κάθε φυτικό είδος διαθέτει το δικό σχήμα ΓΚ.
Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζονται διάφοροι τύποι ΓΚ για μια οπτική
επιβεβαίωση των στοιχείων που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό.
ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΤΥΠΩΝ ΓΥΡΕΟΚΟΚΚΩΝ

Σέρρες-2007
Στον Λαϊλιά η θέση που συγκεντρώνει αυτά τα χαρακτηριστικά είναι το Μπαλτά

Τσαΐρι ή βάλτος, ή Σφαγνώνας, ένα όξινο βαλτώδες λιβάδι σε υψόμετρο 1470μ,
στο κέντρο σχεδόν του συμπλέγματος.
Στον χώρο αυτό, που επικράτησε να αναφέρεται ως Σφαγνώνας, εφαρμόστηκε η
μέθοδος της ανάλυσης της γύρης των δένδρων, από την οποία αναδείχτηκε η
μεταπαγετώδης εξέλιξη της βλάστησης του δάσους.
Ο Σφαγνώνας στο Δασικό Σύμπλεγμα Λαϊλιά.

Ο Σφαγνώνας ή σφαγνώδη είναι μια βαλτώδης και ελώδης έκταση, τόπος των
εύκρατων και ψυχρών ή ορεινών περιοχών του βορείου ημισφαιρίου με κύριο
ευδόκιμο είδος τα φυλλόβρυα της τάξης των σφαγνωδών (μοναδικό γένος το
Σφάγνον-Sphagnum με 350 είδη) που είναι βρύα με βλαστό όρθιο που φθάνει τα
30 cm ύψος , πολύκλαδο με πυκνό φύλλωμα.
Ιδιάζουσα η μορφολογική τους και ανατομική διάπλαση με παρουσία υδροφόρου

ιστού από νεκρά κύτταρα στο βλαστό και τα φύλλα. Η κάτω πλευρά του βλαστού
νεκρώνεται με το χρόνο και με τη μακροχρόνια χωρίς οξυγόνο αποσύνθεση και
δημιουργεί την « τύρφη». Τα σφάγνα χάρις στα νεκρά υδροφόρα κύτταρα του
βλαστού και των φύλλων του αποτελούν ιδεώδες υλικό για την συσκευασία και
μεταφορά φυτών.
Ξηρά σφάγνα χρησιμοποιούνται ως αιμοστατικά και για την παρασκευή
αντισηπτικής σφαγνόλης.

Σέρρες-2007
Η σύνθεση33 της βλάστησης του σφαγνώνα του Λαϊλιά έχει ως εξής :
Sphagnum palustre
Sphagnum contortum
Drepanocladus exanulatus
Mnium affine
Carex echinata
Carex rostrata
Scirpus silvaticus
Eriophorum angustifollium
Geum coccineum
Geum rivale
Potentilla erecta
Mardus striata
Orchis latifolia
Lusula sudetica
Filipendula ulmaria
Agrostis alba
Galum palustris
Ranunculus acer
Trifolium spadiceum
Myosotis palustris
Από τον παραπάνω κατάλογο διαπιστώνει κανείς ότι στην σύνθεση της
βλάστησης του σφαγνώνα συμμετέχουν είδη που είναι σπάνια για την Ελληνική
χλωρίδα και επομένως πρέπει να προστατευθούν.
Επιστημονικά το τυρφώδες της περιοχής παρέχει τη δυνατότητα λήψης προφίλ
για ανάλυση γύρης για την εξακρίβωση της ιστορικής εξέλιξης της βλάστησης του
δασικού συμπλέγματος.
Ο σφαγνώνας κηρύχθηκε ως διατηρητέο Μνημείο της φύσης με την αριθ. 105497/6459/11.08.86

απόφαση του Υπουργού Γεωργίας: « .. κηρύσσουμε ως Διατηρητέο μνημείο της φύσης το σφαγνώνα
που βρίσκεται στη θέση ¨Μπαλτά Τσαϊρ΄του δασικού συμπλέγματος Λαϊλιά Σερρών, συνολικής
έκτασης 39 στρεμμάτων, στη σύνθεση της βλάστησης του οποίου συμμετέχουν είδη σπάνια της
Ελληνικής χλωρίδας και η οποία παρουσιάζει παλαιοβοτανικό ενδιαφέρον(ανάλυση γύρης) για την
μελέτη της ιστορικής εξελίξεως της δασικής βλάστησης της περιοχής.»
Σήμερα η έκταση του σφαγνώνα αποτελεί ένα περιφραγμένο βαλτώδες πεδίο. Η

κατάσταση της ξύλινης περίφραξης δεν μπορεί να χαρακτηριστεί καλή, ενεργεί
όμως απωθητικά στους καλοκαιρινούς καταληψίες.
33
Ν. Αθανασιάδης .Καθηγητής Πανεπιστ. Θεσ/νίκης

Σέρρες-2007
Εικόνα 22. Αποψη του σφαγνώνα
Εικόνα 23 . Παρόμοια άποψη του Σφαγνώνα

Σέρρες-2007
Φυτικά είδη χαρακτηριστικά του Σφαγνώνα.
Εικόνα 25. Sphagnum

contortum
Εικόνα 24. Orhis latifolia
Εικόνα 26. Sphagnum palustre Εικόνα 27 Carex echinata
Η διερεύνηση της μεταπαγετώδους εξέλιξης του δάσους Λαϊλιά έγινε από την
συλλογή και ανάλυση της γύρης των δένδρων που είχε παραμείνει άθικτη στην
βαλτώδη μάζα του σφαγνώνα. Η ανάλυση συνδυάστηκε με όλα τα ιστορικά
γεγονότα της περιοχής και αποδεικνύει σε βάθος χρόνου 3.000 ετών περίπου,
την μετέπειτα εξέλιξη της βλάστησης.
Σήμερα , στο δάσος, επικρατεί η φυτοκοινωνική ένωση Luzulo- Fagetum

Σέρρες-2007
moesiacum34 και η οξιά τείνει να κυριαρχήσει ολοκληρωτικά, εκτοπίζοντας τη

δασική Πεύκη, προς οριακές θέσεις.
Η βλάστηση όμως του Λαϊλιά κατά την τελική θερμή μεταπαγετώδη εποχή,
καθώς και κατά την μετάβαση προς τη μετά-θερμή εποχή, παρουσιάζει κοινά
χαρακτηριστικά με την αντίστοιχη της ΒΔ περιοχής της οροσειράς Ρίλα
(Βουλγαρία). Στη συνέχεια όμως, οι έντονες ανθρωπογενείς επιδράσεις
διαφοροποιούν την εξέλιξη της βλάστησης του Λαϊλιά από την αντίστοιχη της
βουλγαρικής οροσειράς.
Οι γενικότερες οικολογικές συνθήκες που επικρατούν στη δασική περιοχή Λαϊλιά,
αλλά και η ιστορική εξέλιξη της βλάστησης της, δείχνουν ότι η εγκατάσταση της
ελάτης στην περιοχή είναι δυνατή.35
Εικόνα 28. Αποψη τμήματος του Σφαγνώνα
Πρώτες ενδείξεις: 2.000-2.500 χρόνια π.χ.
Πρώτη φάση.
Το δάσος εμφανίζεται ως μεικτό δρυοδάσος με υπόροφο από φιλύρα

(φλαμουριά), και λεπτοκαρυά. Η ποσοτική διαφορά που παρουσιάζει όμως η
φιλύρα απέναντι στα άλλα πλατύφυλλα οδηγεί τελικά τον χαρακτηρισμό του
δάσους σε « μεικτό δάσος φιλύρας» και η μορφή που επικρατεί κατά την περίοδο
34
Τα δάση οξιάς όξινου χούμου, όπως χαρακτηρίζεται η συνένωση Luzulo- Fagetum, αναπτύσσονται πάντα σε όξινα
εδάφη πυριτικών πετρωμάτων και σε μέσες ορεινές κλιματικές συνθήκες, αποφεύγοντας έντονες καταστάσεις ξηρασίας,
υγρασίας και παγετών.
35
Α. Γερασιμίδης-,Δασολόγος. Διδακτορική διατριβή : Θεσ/νίκη 1985. «Σταθμολογικές συνθήκες και μεταπαγετώδης
εξέλιξη της βλάστησηςστα δάση Λαϊλιά και Καταφυγίου Πιερίων.».
Σέρρες-2007
αυτή ανήκει στην παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης ( Quercetalia pubescentis)

που η σημερινή της εξάπλωση βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα, που σημαίνει ότι οι
κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε ήταν ξηροθερμικότερες από τις
σημερινές. Καλύπτει ευρεία περιφέρεια, τα όρια της οποίας φθάνουν στις
παρυφές της πόλης των Σερρών. Η οξιά και η δασική Πεύκη εμφανίζονται
σποραδικά. Στο χωριό Τούμπα και στο Αχλαδοχώρι υπάρχουν ήδη πριν από
3.000 χρόνια πρώιμοι νεολιθικοί οικισμοί. Έχουν περάσει εξάλλου 1.000 περίπου
χρόνια που εμφανίστηκαν οι Πελασγοί και τώρα είναι η σειρά των
πρωτοελλήνων.
Οι κλιματικές συνθήκες αρχίζουν να αλλάζουν. Ο καιρός γίνεται υγρότερος και
ψυχρότερος. Το τέλος της εποχής του χαλκού (1100-1000 π.χ) φθάνει και η
βλαστητική αυτή φάση τελειώνει.
Δεύτερη φάση.
Εμφανίζονται οι Σιριοπαίονες στην περιοχή και η αλλαγή της βλάστησης (ανήκει

στη ζώνη δασών οξιάς-ελάτης –Faget;alia), ακολουθεί τον δικό της ρυθμό. Για
αρκετά χρόνια εμφανίζεται και επικρατεί τώρα η ελάτη ενώ η φιλύρα υποχωρεί
σταδιακά μέχρι που χάνεται. Σειρά πλέον της οξιάς να διεκδικήσει την παρουσία
της. Αναπτύσσεται έντονα και εκτοπίζει την ελάτη. Η δασική Πεύκη διατηρείται
σποραδικά όπως η δρυς και η λεπτοκαρυά.
Οι βροχοπτώσεις αυξάνονται δραματικά και το έδαφος αποπλύνετε από τα
φυσικά του συστατικά. Γίνεται φτωχότερο και οξύτερο σε βάρος της φιλύρας και
της λεπτοκαρυάς ενώ η δρυς διατηρεί μια σχεδόν σταθερή τιμή, εκτός από το
τελευταίο τμήμα της φάσης οπότε εμφανίζει σημαντική αύξηση. Η άφθονη και
παρατεταμένη πτώση κατακρημνισμάτων κατά την περίοδο αυτή έχει σαν
αποτέλεσμα την έκπλυση του εδάφους, την απομάκρυνση θρεπτικών στοιχείων
και την αύξηση της οξύτητας. Αποτέλεσμα της υποβάμισης αυτής του εδάφους
είναι να απομακρυνθούν όλα τα απαιτητικά δασικά είδη από την περιοχή. Ετσι
οπισθοχωρεί η παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης προς τα χαμηλότερα και η
ελάτη καταλαμβάνει τις θέσεις τους.
Είναι η ώρα να εμφανιστούν οι Οδόμαντες και οι Ηδωνοί. Αρχαίο κάστρο και
μικρή πόλη στην Ορεινή. Έντονη και ραγδαία η παρουσία στη συνέχεια των
Μακεδόνων. Η ελάτη εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο.
Τέλος του 2ου αιώνα π.χ αρχίζουν οι καταστρεπτικές επιδρομές των Σκορδίσκων,
Μαίδων, Δαρδάνων, Σιντών κλπ. Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών επιζητούν
καταφύγιο στις ορεινές δασώδεις περιοχές του Λαϊλιά. Η ρωμαϊκή απειλή προ
των πυλών. Τα δημητριακά εξαπλώνονται και η καρυδιά που δεν είναι ενδημικό
ελληνικό είδος εμφανίζεται στο χώρο του Λαϊλιά, προερχόμενο από
ανατολικότερες περιοχές, δείγμα της εποίκισής του.
Η ανθρώπινη επέμβαση συνεχίζεται με περισσότερη ή λιγότερη ένταση. 379-380
μ.χ οι Γότθοι εισβάλλουν. Ούνοι, Κουτριγούροι, Βούλγαροι, Αβαροι και Σλάβοι
εμφανίζονται από τον 6ο μέχρι τον 8ο αιώνα. Μετά επικρατεί ηρεμία (1040+80
μ.χ). Η βλάστηση επανακτά έδαφος με εντυπωσιακή αύξηση της οξιάς και
ανάλογη της δρυός που σε συνδυασμό και με την αύξηση της οστρυάς και των
γαύρων φανερώνει επέκταση της ζώνης Quercetalia pubescentis προς τις
υψηλότερες θέσεις.
Η ανθρώπινη όμως επίδραση, εκτός από την ποσοτική αλλαγή επέφερε και
ποιοτική που δικαιολογείται από την επιλογική υλοτομία της ελάτης έναντι της
οξιάς. Επακόλουθο η καταστροφή της.

Σέρρες-2007
Τρίτη φάση , από το 104+80μ.χ έως 1700+80 μ.Χ.
Έξη αιώνες γεμάτοι από επιδρομές και καταστροφές. Και πάλι ο ανθρώπινος
παράγοντας αλλοιώνει την σειρά εξέλιξης. Η οξιά και η δρυς υποχωρούν και
εμφανίζεται έντονα και δυναμικά η δασική Πεύκη που βρίσκει γυμνά και φωτεινά
περιβάλλοντα, προετοιμάζοντας την επιστροφή της οξιάς.
Τέταρτη φάση από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα.
Η οξιά και πάλι ανακάμπτει μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Νέες όμως
συγκρούσεις και καταστροφές την οδηγούν σε οπισθοχώρηση μέχρι πριν από 6
δεκαετίες όταν αρχίζει πλέον η ορθολογική διαχείριση του δάσους και απαγορεύει
την βοσκή και την ασύδοτη υλοτομία.
Η σημερινή φυσική εξέλιξη στο σύνολο της περιοχής του Λαϊλιά τείνει στη
δημιουργία αμιγούς δάσους οξιάς. Η εμφάνιση κατά θέσεις συστάδων Acer
pseudoplatanus και Acer platanoides είναι ενδεικτική της δυνατότητας επέκτασής
τους. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για άλλα πλατύφυλλα είδη, όπως η σορβιά, η
τρέμουσα λεύκη , η δρυς. Η μείξη με ελάτη είναι επιθυμητή και οι δυνατότητες
συμβίωσης με την οξιά είναι απόλυτα δεδομένη εξαιτίας τόσο των οικολογικών
συνθηκών της περιοχής όσο και από την επιδεικνυόμενη ανταγωνιστικότητα της
ελάτης.
Προστατευτικές και λοιπές διατάξεις
Το σύνολο του συμπλέγματος περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000 με

χαρακτηριστικό κωδικό τόπου GR 1260007.
Στην πρόταση για ένταξη της περιοχής στο δίκτυο, περιγράφονται εννέα (9) τύποι
οικοτόπων που εμφανίζονται στην περιοχή. Για κάθε τύπο γίνεται αξιολόγηση της
σπουδαιότητας και της ευπάθειάς του καθώς και περιγραφή (αναφορά σε
κοινωνίες, χαρακτηριστικά είδη).
Οι εννέα τύποι έχουν ως εξής:
ΤΥΠΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ GR 1260007. Ορη Βροντούς-Λαϊλιάς

Α/Α Τύπος Περιγραφή Σημασία –σπουδαιότητα -Ευπάθεια
Ο οικότοπος απαντά σε μεγάλα υψόμετρα
(>1.200μ) σε όξινα , πηλώδη εδάφη.
Ο οικότοπος αυτός έχει μεγάλη
Εμφανίζεται με τη μορφή υψηλών δασών που
οικολογική, οικονομική και αισθητική
Δάση οξιάς της Luzula – κυριαρχούνται από την παρουσία της Fagus
1 αξια. Φαίνεται να είναι σταθερός και
Fagetum sylvatica και Fagus moesiaca. Είναι ο
να μην κινδυνεύει από την μέχρι
σημαντικός ανταγωνιστής των δασών της
σήμερα διαχείριση.
Pinus sylvestris ιδιαίτερα στις καλές ποιότητες
τόπου , όπου την εκτοπίζει
Ο τύπος αυτός που απαντάται σε
Αλουβιακά υπολειματικά Απαντάται στα μεγαλύτερα ρέματα σε μεσαία ρέματα που συνορεύουν με
2. δάση (Alnion glutinoso- υψόμετρα και κυριαρχείται από την παρουσία γεωργικές καλλιέργειες κινδυνεύει με
incanae) του Alnus glutinosa. υλοτόμηση. Με ιδιαίτερη αισθητική και
οικολογική σημασία και με μια σχετική

Σέρρες-2007
αστάθεια φαίνεται ότι επιβάλλει ένα

ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας τους.
Απαντάται πολύ σπάνια κατά θέσεις σε Οι συνδεδρίες –λόχμες της Populus
υψόμετρα αρκετά μεγάλα (1300μ) κυρίως σε tremula σε μίξη με τα δάση της οξιάς
Υπερ μεσογειακές
όξινα , μέτρια βαθιά, πηλώδη εδάφη δημιουργούν τόπους μεγάλης
3. συστάδες Τρέμουσας
προερχόμενα από πυριτικά υποστρώματα. αισθητικής αξίας. Η οικονομική αξία
λεύκης
Εμφανίζεται στη ζώνη οξιάς με αρκετά υψηλά της από ‘άποψη ξύλου είναι πολύ
άτομα του Populus tremula. μικρή.
Αρκετά υψηλά δάση με σημαντική
Απαντάται σε χαμηλότερα υψόμετρα (800-
οικονομική αξία. Δεν κινδυνεύουν,
1200μ) από τον οικότοπο δασών οξιάς της
Δάση οξιάς με Quercus είναι αρκετά σταθερά και χλωριδικά
4. Lusulo- Fagetum, κυρίως σε όξινα πηλώδη
frainetto αποκτούν σημασία από την ύπαρξη
εδάφη. Κυριαρχούνται από Fagus moesiaca,
ορχεοειδών καθώς και του σπάνιου
(πλέον θερμόφιλη οξιά).
Paeonia mascula ssp. Triternata.
Η πρεμνοφυής κατάσταση, η
Απαντάται σε μεσαία υψόμετρα (800-1100μ ), θαμνώδης μορφή και η όλη εμφάνισή
σε όξινα εδάφη. Ο τύπος εμφανίζεται με τη τους υποδηλώνουν έντονα την
Θερμόφιλα δρυοδάση
μορφή ανοιχτού υποβαθμισμένου, θαμνώδους άσησηβοσκής και μη επιθυμητών
5. της Αν. Μεσογείου και
δρυοδάσους με κυρίαρχο είδος το Quercus καυσοξυλεύσεων. Η εμφάνιση
της βαλκανικής.
petraea ssp. Medvediewii καθώς και από αρκετών ειδών της οικογένειας
Quercus pubescens. Orchidaceae, απαιτεί προστατευτικά
μέτρα.
Απαντάται σε μεσαία υψόμετρα (800-1100μ)
σε όξινα αβαθή εδάφη. Εμφανίζεται με τη Η πρεμνοφυής κατάστασή τους , η
Δάση Οστριάς, μορφή ανοικτού, υποβαθμισμένου, εμφάνισή τους και η θαμνώδης μορφή
6. ανατολικού γαύρου και θαμνώδους δάσους με κυρίαρχο είδος το τους υποδηλώνουν την μεγάλη
μικτά θερμόφιλα είδη. Carpinus orientalis και Ostrya carpinifolia. άσκηση βοσκής.
Αλλα χαρακτηριστικά είδη είναι τα Fraxinus Απαιτούνται προστατευτικά μέτρα.
ornus, Quercus coccifera, Quercus petraea.
Απαντάται σε μεγάλα υψόμετρα (1000-1500μ)
σε όξινα εδάφη. Υψηλά άτομα αποτελούν τον
Ο οικότοπος αυτός έχει μεγάλη
ανώροφο. Τους θάμνους και τις πόες
οικονομική αξία, οικολογική αλλάκαι
συμπηρώνουν τα είδη: Rubus canascens,
αισθητική. Φαίνεται σταθερός χωρίς
Rosa arvensis, Dactylis glomerata, Veronica
να κινδυνεύει από την ανθρώπινη
chamaedrys, Epilobium parviflorum,
Ελληνικά δάση δασικής επέμβαση όπως στο παρελθόν,.
7. Euphorbia amygdaloides, Mycelis muralis,
πεύκης. Όμως υποχωρεί συνεχώς από την
Fragaria vesca, Juniperus communis, Rubus
ανταγωνιστική οξιά και πριορίζεται
idaeus Prunus divarica, Chamaecytisus sp.
στις πλέον δυσμενείς ποιότητες
Pteridium aquilinum, Clinopodium vulgare,
τόπου. Ανάγκη διαχειριστικών μέτρων
Calamagristis arundinaceae, Elymus
προστασίας.
communis, Galium rotundifolium,Stellararia
media.
Εμφανίζεται σε σχέση με τον οικότοπο της
Έχει οικονομική, οικολογική και
δασικής Πεύκης σε περιορισμένη έκταση και
αισθητική αξία. Είναι σταθερός, όμως
Μεσογειακά δάση σε χαμηλότερα υψόμετρα (900-1300μ). Ο
η μοναδικότητα και η περιορισμένη
8. Πεύκης με ενδημικά ανώροφος αποτελείται από υψηλά άτομα
εμφάνιση για την περιοχή επιβάλλουν
είδη μαύρης Πεύκης. Pinus nigra ssp. Pallasiana. Ο όροφος των
τη λήψη διαχειριστικών μέτρων
θάμνων έχει μικρό ποσοστό κάλυψης ενώ οι
διατήρησης αυτών των συστάδων.
πόες με πολύ υψηλότερα ποσοστά κάλυψης.
Απαντάται σε μεσαία υψόμετρα (900-1400μ).
στον ανώροφο (όροφος θάμνων) εμφανίζονται
Ο οικότοπος αυτός εμφανίζεται στα
πολύ μικρά ποσοστά κάλυψης, μέχρι 15%,
Ορο-μεσογειακά λιβάδια διάκενα των δασών και βρίσκεται
9. κυρίως από Juniperus oxycedrus,
Ononido-Rosmarineta. κάτω από την άσκηση βοσκής. είναι
Chamaecytisus eriocarpus , Daphne oleoides.
σταθερός και δεν κινδυνεύει.
Οι πόες χαρακτηρίζονται από πλούσια
χλωριδικήσύνθεση.
Περιγραφή της ζώνης Natura 2000 Gr1260007
Από το 22ο χλμ της οδού Σερρών –Λαϊλιάς και μέχρι το 24ο ακολουθεί τον
δρόμο. Στη συνέχεια βορειότερα και διέρχεται , με νοητή γραμμή, από τους
πρόποδες της έξαρσης του Πρ. Ηλία(1849μ), αφήνοντας έξω το ορειβατικό
καταφύγιο και το Chalet στη θέση Κατημέρια, κατέρχεται μέχρι τον δρόμο Ερ.
Λαϊλιά –Βροντού, ακολουθώντας την πορεία του μέχρι τα καλύβια Μπεξή,
στρέφεται ανατολικά μέχρι το υψόμετρο 1249μ από το οποίο φθάνει μέχρι τον
δρόμο προς Βροντού και αμέσως οπισθοχωρεί σχηματίζοντας μια μύτη, προς
την θέση Κορυφή ( 1430μ), την οποία αφήνει εκτός και στρέφεται ΝΔ προς την

Σέρρες-2007
περιοχή της κορυφής Κουτσουρεμένη (1414μ), διέρχεται από την θέση

Κιτρινότοπος και στρέφεται από τη θέση Γυμνό προς τα ανατολικά, ανέρχεται
στην κορυφή Επίμηκες και αφού περάσει τον δρόμο Σερρών -Βροντού, αμέσως
μετά το 23ο χλμ, φθάνει στο διαβολόρεμα και επανακάμπτει προς βορά
ακολουθώντας την διαδρομή προς τη θέση καλύβια Καραλή και μετά στη θέση
παλιά Μουρίτσα(1232μ), προς Βορά, φθάνει στην θέση Μεγάλο καμίνι (1123μ)-.
Στρέφεται πλέον προς τα δυτικά μέχρι τη θέση Στραβά Δένδρα και αμέσως μετά
ΝΔ προς τη θέση Μπάτσου Μάντρα, νότια στη θέση Σκαπάνη και ανατολικά
πλέον προς τις θέσεις Κερασιές , Λυκόλοφος και καταλήγει στο 22ο χλμ από
όπου άρχισε.
Οι συντεταγμένες του κέντρου της περιοχής αυτής είναι: Γεωγραφικό μήκος

0
50′ 00″ και γεωγραφικό πλάτος 410 16′ 00″. Η συνολική επιφάνεια είναι
11.500 Ηα. Το ελάχιστο υψόμετρο 600μ και το μέγιστο 1.700μ.
Η πορεία της περιμέτρου ακολουθεί, στο μεγαλύτερο μέρος της, ασαφή όρια με
νοητή γραμμή που δημιουργούν αντικειμενικές δυσκολίες σε περιπτώσεις
αμφισβητήσεων και ακολουθίας δεσμεύσεων για διάφορες δραστηριότητες. Η
επιλογή της νοητής γραμμής, πιθανόν να οφείλεται στην προσπάθεια
περιορισμού της διάσπασης του συνόλου ενός συγκεκριμένου οικότοπου. Δεν
παύει όμως να δημιουργεί συγκεκριμένα προβλήματα εφαρμογής.

Σέρρες-2007
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΧΑΡΤΗ
ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ NATURA 2000 –ΟΡΗ ΒΡΟΝΤΟΥΣ-ΛΑΪΛΙΑΣ
Ελεγχόμενη Κυνηγετική Περιοχή (E.K.Π)

Η συνολική έκταση του δασικού συμπλέγματος Λαϊλιά αποτελεί μέρος της
Ελεγχόμενης Κυνηγετικής Περιοχής Σερρών, που ιδρύθηκε το 1977 με απόφαση
του Υπουργού Γεωργίας και σύμφωνα με το Π.Δ 453/77 (ΦΕΚ 141Α-24.05.1977)
Από το έτος 1993 το κεντρικό τμήμα του δάσους λειτουργεί σαν καταφύγιο
θηραμάτων –δεξαμενή ανανέωσης του θηραματικού πληθυσμού της ΕΚΠ. Τα
θετικά αποτελέσματα αυτής της ρύθμισης είναι ορατά πλέον. Ο πληθυσμός των
θηλαστικών έχει αναπτυχθεί σε σημαντικό βαθμό και δεν είναι περίεργο
φαινόμενο οι ημερήσιες παρουσίες δορκάδων και αγριοχοίρων.
Η ασκούμενη θηραματική διαχείριση που επιβάλλει το ελεγχόμενο κυνήγι

αποφέρει ένα σημαντικό ετήσιο λήμμα αξιοποιώντας και τα παραγόμενα πτερωτά
θηράματα του εκτροφείου Χρυσοπηγής.
Η ανάπτυξη της ΕΚΠ συντέλεσε στην κατασκευή έργων υποδομής σε

περιμετρικό πεδίο, στην απασχόληση ικανού αριθμού εργατοτεχνιτών, στην άρση
της απομόνωσης των οικισμών και στην παροχή ευκολιών αγροτικής
εκμεταλλεύσεως μεγάλης έκτασης εγκαταλειμμένων αγρών, ειδικά στην περιοχή
της κοινότητας Ορεινής (πατατοκαλλιέργειες κλπ), και Καπνοφύτου.
Διανοίχθηκαν δασικοί δρόμοι, από την κοινότητα Ορεινής προς περιοχή
Κιτρινότοπου (Σαρί γιάρ), από Ερείπια Καρυών προς το 17ο χλμ Σερρών –
Βροντούς (Φυλάκιο Άρτεμης), από Λαϊλιά προς Καπνόφυτο, από Λαϊλιά (καλύβια
Μπεξή ) προς Καρυδοχώρι, ενώ συντηρήθηκαν και βελτιώθηκαν πολλά
χιλιόμετρα άλλων δασικών δρόμων. Παράλληλα δημιουργήθηκαν περιφραγμένες
εκτάσεις με οικήματα και αποθήκες, ως πυρήνες απελευθέρωσης πτερωτών

Σέρρες-2007
θηραμάτων, στις περιοχές Κιτρινότοπου Ορεινής, Βλάχικα καλύβια στον κάτω

Λαϊλιά και στην περιοχή «καταρράκτης» του Καπνοφύτου.
Για τον έλεγχο και την παραμονή των θηροφυλάκων και κυνηγών
εγκαταστάθηκαν πέντε ξύλινα λυόμενα οικήματα και αναμορφώθηκαν και
επεκτάθηκαν όλες οι εγκαταστάσεις του εκτροφείου Χρυσοπηγής.
Το 1981 η δασική υπηρεσία άρχισε να εφαρμόζει τον εμπλουτισμό του ρέματος

Μαϊμούνα με γόνο πέστροφας, που παράγονταν στον ιχθυογεννητικό σταθμό
Αγγίστρου. Κατασκευάστηκαν δεκάδες μικρά ξύλινα φράγματα, ουδοί και
πρόβολοι καθώς και λιθόδμητα επάλληλα φραγματίδια για την δημιουργία μικρών
υδροστασίων, για την συγκράτηση του υδάτινου όγκου, την δημιουργία
καταφυγίων και την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ιχθυδίων. Η
δραστηριότητα αυτή φάνηκε ότι είχε θετικά αποτελέσματα αμέσως μετά δύο
χρόνια, όμως σταδιακά ατόνησε και τελικά σταμάτησε για λόγους καθαρά
υπηρεσιακούς.
Εικόνα 29. Δασική αναψυχή

Σέρρες-2007
Εικόνα 30. Θέση παρατήρησης στην περιοχή Καλιθέας
Λοιπές δραστηριότητες
Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Σερρών.
Η παρουσία του Ε.Ο.Σ στο ορεινό συγκρότημα

Βροντούς είναι σημαντική και μακρόχρονη.
Ποικίλες δραστηριότητες του συλλόγου είχαν και
έχουν ακόμη αφετηρία αυτόν τον ορεινό όγκο και
ειδικότερα την περιοχή του δάσους Λαϊλιά. Αυτό
ειχε σαν στόχο τη δημιουργία ενός ξενώνα που θα
εξυπηρετούσε όλες τις δράσεις σ’αυτό το χώρο
στην αρχή και αργότερα την διευρυνση του πεδίου
Εικόνα 31 Το καταφύγιο
και βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών
του Ε.Ο.Σ Σερρών
προσφοράς. Από το έτος 1956 ο ΕΟΣ , αγοράζει
έκταση 1.000 τ.μ , στη θέση Ολύμπια (στις Νότιες υπώρειες του Προφ. Ηλία) του
Δάσους Λαϊλιά, από την Υπηρεσία Ανταλλαξίμων για την ανέγερση ορειβατικού
καταφυγίου και το έτος 1958 θεμελιώνεται το κτίσμα. Η ανέγερση προχωρά
γρήγορα με προσφορά εθελοντικής εργασίας από τα μέλη του συλλόγου. Η
ολοκλήρωσή του αποδίδει 80 κλίνες και αίθουσα φαγητού και συγκέντρωσης.
Τα επόμενα χρόνια η κατασκευή βελτιώνεται και ηλεκτροδοτείται, ενώ από το
1980-81 ασφαλτοστρώνεται το κατάστρωμα του δρόμου από την διασταύρωση
Ορεινής μέχρι το δάσος. Την ίδια χρονιά με απόφαση της Δ/νσης Δασών Σερρών
διανοίγεται χιονοδρομικός διάδρομος 800,0 μ περίπου στην βόρεια πλαγιά της
κορυφής Πρ. Ηλίας. Κατασκευάζεται το χιονοδρομικό περίπτερο με δαπάνες της
Γ.Γ Αθλητισμού, σε παραχωρημένη έκταση από την Δ/νση Δασών Σερρών και
Σέρρες-2007
παραχωρείται για χρήση στον Ε.Ο.Σ. Ο χιονοδρομικός διάδρομος εξοπλίζεται με

συρόμενο αναβατήρα και πλαισιώνεται από ειδικούς χιονοστρωτήρες.
Το 1988 ο Ε.Ο.Σ επιδιώκει την παραχώρηση έκτασης 250 στρ. για την
δημιουργία μεγαλύτερης χιονοδρομικής πίστας που καταλήγει στο Μπαλτά
Τσαϊρ. Για τον σκοπό αυτό υποβάλει σχετικές μελέτες και διαγράμματα και με
θετική γνωμοδότηση από το αρμόδιο Υπουργείο αναμένει την χρηματοδότηση
του έργου με την συμβολή της Νομαρχίας Σερρών. Στην τελική όμως φάση της
διαδικασίας παραχώρησης της έκτασης,
το Υπ. Γεωργίας ζητάει την αποστολή
εξαρτημένου τοπογραφικού
διαγράμματος για τον καθορισμό των
ορίων.
Το διάγραμμα αυτό τελικά δεν
υποβάλλεται και η διαδικασία
ακυρώνεται για λόγους ουσίας.
Από τότε η ιστορία επαναλαμβάνεται με
τα γνωστά σχόλια και υποσχέσεις χωρίς
να υπάρχει τίποτε το θετικό και
αξιόλογο.
Ο Ε.Ο.Σ είναι μη κερδοσκοπικό αθλητικό σωματείο. Διαχειρίζεται ένα

υποτυπώδες χιονοδρομικό κέντρο για λογαριασμό της Γ.Γ Αθλητισμού36.
Σκόπιμο και πρακτικό είναι να αναδείξει τις περιορισμένες δυνατότητες του
υπάρχοντος κέντρου με απόλυτη προσπάθεια αξιόπιστης διαχείρισης
προσφέροντας ποιοτικές και συνεπείς διευκολύνσεις στο μέγεθος που πρέπει και
όχι να οριοθετεί στόχους που δεν μπορεί να διαχειριστεί οικονομικά αλλά και
οργανικά. Πιστεύω πως δεν χρειάζονται ουτοπίες όταν δεν αξιοποιείς σωστά
αυτά τα λίγα που μπορείς.
Αν τελικά οδηγηθεί η διαχείριση σε φορέα τότε θα πρέπει να κατανοήσει κανείς
πως οι δυνατότητες ανάπτυξης ενός χιονοδρομικού κέντρου εξελίξιμου είναι πολύ
λίγες. Η μορφολογία του ορεινού όγκου δεν προσιδιάζει για συμφέρουσες
επενδύσεις. Έτσι γρήγορα θα οδηγηθούμε σε υποανάπτυξη και τελικά σε
εγκατάλειψη της επένδυσης.
Στις δραστηριότητές του ο ΕΟΣ συμπεριλαμβάνει και μια πίστα δρόμων αντοχής.
Η πίστα αυτή διαμορφώθηκε σε υπάρχοντα μονοπάτια, σύρτες και δασόδρομους
που συνθέτουν ένα κύκλωμα 10.000 μ. περίπου που αναπτύσσεται περιμετρικά
του υγρολίβαδου Μπαλτά τσαϊρ , χωρίς αναβατήρες και εκχερσώσεις ενώ
διαθέτει θέσεις ανεπτυγμένες για σκοποβολή σε τεχνητούς στόχους, και οι
επιμήκους κλίσεις κυμαίνονται σε αποδεκτά όρια των διεθνών προδιαγραφών.
Όλη όμως η προσπάθεια απαιτεί την ίδια διαδικασία, που δεν είναι άλλη από την
παραχώρηση της έκτασης για χρήση και την δυνατότητα διαχείρισης του έργου.
Η μορφή αυτή αθλητισμού παρέχει πολλές δυνατότητες ανάπτυξης γιατί
συνδυάζει την μορφολογία του εδάφους με την επιδιωκόμενη χρήση και επι
πλέον δεν απαιτεί πολυδάπανες επενδύσεις και προβληματισμούς για την
αντοχή του περιβάλλοντος. Ο διατιθέμενος χώρος εξάλλου προσφέρει εύκολη
διαμονή και ικανό ανάπτυγμα για τις περισσότερες ανάγκες των επισκεπτών, ενώ
36
Το 1993-94 παραχωρήθηκε η έκταση των 48,2 στρ. του χιονοδρομικού διαδρόμου στην Γ.Γ αθλητισμού η οποία
εγκατέστησε τον ΕΟΣ Σερρών σ΄αυτήν για να εκπληρώνει τις αθλητικές του δραστηριότητες.
Σέρρες-2007
μπορεί να μετασχηματιστεί τους καλοκαιρινούς μήνες σε διάδρομο αγώνων με

ποδήλατα βουνού.
Ευρωπαϊκό Ε6 –Μικτό Ε4/6 και το Εθνικό Ο4, μονοπάτια

Τα μονοπάτια αυτά καθιερώθηκαν για να προσελκύσουν επισκέπτες φυσιολάτρες
που προέρχονται από όλη την Ευρώπη. Παράλληλα συνένωσαν και τοπικές
δράσεις μικρότερης εμβέλειας ώστε να αξιοποιήσουν ιδιαιτερότητες που δεν
μπορούσαν να καλυφθούν από τα μεγάλα Ευρωπαϊκά. Επίσης τα μικτά
συνέδεσαν μεταξύ τους τα άλλα δύο.
Γενικά όλα τα μονοπάτια δεν αντιπροσωπεύουν αυτό που με τη στενή έννοια
λέγεται μονοπάτι. Πολλές φορές είναι αγροτικός ή δασικός δρόμος που διέρχεται
έξω και μακριά από το εθνικό ή το επαρχιακό δίκτυο.
Την σηματοδότησή τους και πρώτα την πρόταση για την καθιέρωσή τους
ανέλαβε η ομοσπονδία των ορειβατικών συλλόγων της χώρας.
Στην περιοχή του νομού μας η διαμόρφωση των μονοπατιών αυτών εμφανίζεται
ως εξής:
Το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6 εισέρχεται από τον Προμαχώνα, διέρχεται από την
γέφυρα του Στρυμόνα ποταμού (Ν.Πετρίτσι) και από το Σιδηρόκαστρο
προσεγγίζει τον οικισμό Καπνοφύτου. Από τον οικισμό αυτό ακολουθώντας τον
δασικό δρόμο Καπνοφύτου –Λαϊλιά ανέρχεται στο δάσος. Στη συνέχεια φθάνει
στη συμβολή των δρόμων Άνω και Κάτω Βροντού και ακολουθεί την πορεία
προς Κ.Βροντού - Φαλακρό όρος - Σταυρούπολη-Ξάνθη- Κομοτηνή –
Αλεξανδρούπολη, με πορεία προς την Τουρκία.
Στη περιοχή Λαϊλιά διαχωρίζεται ένας κλάδος του προς την Ι.Μ. Προδρόμου
αποτελώντας τμήμα του Εθνικού μονοπατιού : Λαϊκιάς- Σέρρες-Ι.Μ Προδρόμου-
Βροντού Ο4.
Το μικτό μονοπάτι Ε4/6 ακολουθεί τη διαδρομή Γέφυρα Στρυμόνα- Ροδόπολη και
φθάνει μέχρι Φλώρινα, Πρέσπες και καταλήγει στην Ηγουμενίτσα με
ανταπόκριση την Ιταλία και κατάληξη στις Βόρειες Σκανδιναβικές χώρες
Εικόνα 32. Ενδεικτική πινακίδα του διεθνούς μονοπατιού Ε6/Ε4 στο δάσος Λαϊλιά

Σέρρες-2007
Ελεύθεροι κατασκηνωτές.
Για πολλά χρόνια λειτουργεί στο Μπαλτά Τσαϊρ (το βάφτισαν πλατεία
ξυλοκόπων, ενώ η ονομασία προέρχεται από το Βάλτος-Μπάλτος-υγρό λιβάδι)
ελεύθερη κατασκήνωση, βλάχων κατά το πλείστον, που ανοργάνωτη και
απείθαρχη κατάντησε απαράδεκτη. Ημιμόνιμες κατασκευές, κατοχύρωση, με το
έτσι θέλω, των θέσεων, καταιγισμός απορριμμάτων και λυμάτων σε απεριόριστη
ακτίνα, κάθε λογής τροχοφόρα, μπαγαζιέρες, τροχόσπιτα, στέγαστρα, κυνηγετικά
σκυλιά κλπ., συνθέτουν ένα σύνολο αχαρακτήριστο. Η καταληκτική γιορτή της
Παναγίας, τον 15/ Αύγουστο, αφήνει πίσω της την άλλη μέρα τόνους
απορριμμάτων που καλείται ο δήμος Σερρών και η κοινότητα Ορεινής να
καθαρίσουν.
Η δασική υπηρεσία στην προσπάθειά της να ελέγξει αρχικά την κατάσταση,
δημιούργησε οργανωμένο χώρο δασικής αναψυχής με κάθε είδος βοηθητικών
έργων. Πλην όμως δεν τόλμησε ποτέ να επιβάλει τα διοικητικά μέτρα που
χρειάζονται για την ελεγχόμενη παραμονή επισκεπτών. Έτσι οι κατασκευές
σχεδόν ιδιοποιήθηκαν από κατασκηνωτές και η αναρχία βασιλεύει κάθε καλοκαίρι
στο χώρο.

Σέρρες-2007
Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ

Η περιοχή του ορεινού συγκροτήματος και το άμεσα ευρύτερο περίγραμμά του
δημιουργούν ένα αξιοσημείωτο ενδιαίτημα, για επιλεκτικά του χώρου, είδη της
πανίδας.
Από αυτά διακρίνονται:
Θηλαστικά37
1. Erinaceus concolor - Σκαντζόχοιρος

2. Lepus europaeus –Λαγός
3. Meles meles -Ασβός
4. Mus musculus -Σταχτοποντικός Εικόνα 33.Vulpes vulpes.
5. Myotis myotis-Τρανομυωτίδα Αλεπού
6. Pipistrellus pipistrellus -Νανονυχτερίδα
7. Rhinolophus mehelyi-Ρινόλοφος του Μehely
8. Talpa caeca -Τυφλοπόντικας
9. Talpa europaea- Ασπάλαξ
10. Vulpes vulpes- Αλεπού
11. Μyotis oxygnathus - Μικρομυωτίδα
12. Capreolus capreolus- Ζαρκάδι
13. Sus scrofa- Αγριόχοιρος
14. Felis sylvestris -Αγριόγατα
15. Canis lupus -Λύκος
16. Martes foina -Πετροκούναβο Εικόνα 34. Meles meles
17. Martes martes-Δασοκούναβο (Ασβός)
18. Mustela putorius-Βρωμοκούναβο
19. Sciurus vulgaris-Σκίουρος
20. Mustela nivalis- Νυφίτσα
21. Martes foina- Κουνάβι
22. Citelus citelus-Λαγόγυρος
23. Driomys nitedula-Δενδρομυωξός
24. Glis glis-Δασομυωξός
25. Apodemus sylvaticus-Δασοποντικός
26. Apodemus flavicolis-Κρικοποντικός
27. Rattus rattus- Μικροεπιμύς
28. Mus musculus-ποντικός
Εικόνα 35. Canis lupus
(Λύκος)
37
Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 116 είδη θηλαστικών από τον ελληνικό χώρο. Ο αριθμός αυτός όμως αμφισβητείται
γιατί δεν έχει γίνει ακόμη συστηματική έρευνα σχετικά με την παρουσία και την κατανομή αρκετών ειδών. Η δυσκολία
άμεσης παρατήρησης , ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει τα θηλαστικά, δεν επιτρέπει την παροχή πολλών χρήσιμων
πληροφοριών στους λίγους σχετικά, ερευνητές, οι οποίοι αρκούνται στη χρήση και αξιολόγηση βιοδηλωτικών ιχνών
(περιττώματα, ίχνη, υπολείμματα τροφής κλπ). Στην πλειονότητά τους τα θηλαστικά είναι νυκτόβια και κρυπτικά
πλάσματα που αποφεύγουν τον άνθρωπο έχοντας σαν κύριο μέσο άμυνας τις οξύτατες αισθήσεις τους.
Σέρρες-2007
Πτηνά38
1. Accipiter nisus – Ξεφτέρι

2. Alauda arvensis- Σταρίθρα
3. Alcedo atthis - Αλκυόνη
4. Anthus campestris- Χαμοκελάδα
5. Bupo bubo- Μπούφος
6. Buteo buteo -Ποντικοβαρβακίνα
7. Cettia cetti- Ψευταϊδόνι
8. Circaetus gallicus- Φιδαετός
9. Columbia livia -Αγριοπερίστερο
10. Coracias garrulous-Καρακάξα
11. Corvus corax - Κοράκι
12. Falco peregrinus- Πετρίτης
13. Lanius collurio –Αετομάχος
14. Luscinia megarynchos- Αηδόνι
15. Monticola saxatilis-Πετροκότσυφας
16. Motacilla flava- Κιτρινοσουσουράδα
17. Otus scops- Γκιώνης
18. Perdix perdix - Λιβαδοπέρδικα
19. Petronia petronia- Πετροσπουργίτης
20. Phoenicurus ochruros - Καρβουνιάρης
21. Pica pica- Καρακάξα
22. Ptyonoprogne rupestris- Πετροχελίδονο
23. Saxicola ruberta- Καστανολαίμης
24. Streptopelia decaocto- Δεκαοκτούρα
25. Turtus merula - Κότσυφας
26. Tyto alba -Πεπλόγλαυκα
27. Upopa epops – Τσαλαπετεινός
28. Tetrao urogallus -Αγριόγαλος
29. Picus viridis -Δρυοκολάπτης
30. Lanius minor - Γαϊδουροκεφαλάς
31. Alectoris graeca-Πετροπέρδικα
32. Erithacus rubecula-Κοκκινολαίμης
33. Ficedula hypoleuca-Μαυρομυγοχάφτης
34. Ficedula parva-Νανομυγοχάγτης
35. Oenanthe hispanica-Ασπροκωλίνα
36. Phylloscopus collybita-Δενροφυλλοσκόπος
37. Merops apiaster-Μελισσοφάγος
38. Picus canus-Σταχτοτσικλιτάρα
38
Τα περισσότερα πουλιά είναι ημερόβια, όπως οι άνθρωποι. Σημειώνουμε το τραγούδι τους, την μορφή τους και το
υπέροχο πέταγμά τους. Από όλα τα ζώα μόνο τα θηλαστικά και τα πουλιά έχουν ομοιοθερμία, δηλ. είναι ενεργητικά σε
όλους τους βιότοπους όλες τις εποχές. Τα πουλιά πλάστηκαν σαν ιπτάμενες μηχανές με πούπουλα , δυνατά φτερά, κοίλα
οστά, θερμό αίμα και πολύ δυνατή καρδιά. Ολα αυτά συνιστούν δύο κύρια χαρακτηριστικά οποιασδήποτε ιπτάμενης
μηχανής: Μεγάλη δύναμη και χαμηλό βάρος. Το κυκλοφοριακό σύστημα των πτηνών είναι δομημένο για τις ανάγκες της
πτήσης. Ένα χελιδόνι καταναλώνει 2,5 Kcal/kg/km πτήσης, ενώ ενας ποντικός που κινείται επίγεια καταναλώνει
41Kcal/kg/km. Η καρδιά του σπουργιτιού έχει βάρος 1,68% του σώματος του και δίνει 460 σφυγμούς /λεπτό , ενώ του
ανθρώπου το 0,42% του σώματος με 78 σφυγμούς/λεπτό. Το αίμα των πτηνών δεν είναι πλουσιότερο σε αιμογλοβίνη
από το αίμα των θηλαστικών. Το περιστέρι έχει 15gr/100cc αίματος, αιμογλοβίνη , ίση ακριβώς με του ανθρώπου. Το
δέρμα των πτηνών, όπως και των σπονδυλωτών, αποτελείται από την επιδερμίδα, εξωτερικά και το δέρμα εσωτερικά.
Κύριο καθήκον του είναι να συγκρατήσει την απώλεια αίματος και άλλων υγρών, να βοηθήσει την ισορροπία της
θερμοκρασίας του σώματος, να διευκολύνει την κίνηση και να στεγάσει τα αισθητήρια όργανα του πόνου, θερμότητας,
πίεσης.
Σέρρες-2007
39. Galerida cristata- Κατσουλιέρης

40. Hirundo rustica-Σταυροχελίδονο
41. Hirundo daurica-Δενδροχελίδονο
42. Anthus trivialis-δενδροκελάδα
43. Motacilla cinerea- Σταχτοσουσουράδα
44. Motacilla alba-Λευκοσουσουράδα
45. Troglodytes troglodytes-Τρυποφράκτης
46. Pyrrula pyrrula-Πύρρουλας
47. Sitta europaea-Δενδροτσομπανάκος
48. Silvia communis-Θαμνοτσιροβάκος
49. Parus major-Καλόγηρος
50. Fringilla coelebs-Σπίνος
51. Columba palumbus-Φάσσα
52. Passer domesticus-Σπιτοσπουργίτης
53. Cuculus canorus-Κούκος
54. Caprimulgus europaeus-Γυδοβύζι
55. Accipiter gentillis Διπλοσάϊνο
56. Falco sybuteo Δενδρογέρακας
57. Streptopelia turtur Τρυγόνι
58. Athene noctua κουκουβάγια
59. Aegolius funereus Χαροπούλι
60. Dendrocopus minor Νανοτσικλιτάρα
61. Oenanthe oenanthe –Σταχτοπετροκλής
62. Turtus pilaris- Δενδρότσιχλα
63. Sylvia hortensis –Δενδροτσιροβάκος
64. Muscicapa striata- Σταχτομυγοχάφτης
65. Oriolus oriolus- Συκοφάγος
66. Garrulus glandarius- Κίσσα
67. Corvus corone- Κουρούνα
68. Corvus monedula –Κάργα
69. Carduelis chloris-Φλώρος
70. Carduelis carduelis – Καρδερίνα
71. Emberiza hortulana- Βλάχος
72. Emberiza rustica-
73. Scolopax rusticola- Μπεκάτσα
74. Sturnus vulgaris-
75. Milvus nigrans-Τσίφτης
Ιχθείς
1. Barbus plebejus cyclolepis- Βιργιάνα, Μπριγιάνα
2. Gobio gobio bulgaricus- Μουστακάς
3. Leuciscus cephalus macedonicus- Τσαϊλάκι
4. Salmo truta –Πέστροφα (εισαγόμενη)

Σέρρες-2007
Eρπετά39
Εικόνα 36. Podarcis taurica
1. Elaphe quatuorlineata- Λαφίτης

2. Εlaphe situla- Σπιτόφιδο
3. Coluber caspius- Ζαμενής
4. Malpolon monspessulanus- Σαπίτης-Μαυρόφιδο (δηλητήριο στα πίσω
δόντια- οπισθόγλυφο)
5. Coronella austriaca- Ασινόφιδο
6. Natrix natrix –Νερόφιδο
7. Vipera ammodytes –Οχιά (δηλητήριο εμπρός-πρωτερόγλυφο-
Σωληνόγλυφο)
8. Emys orbicularis -Βαλτοχελώνα
9. Lacerta viridis- Πρασινόσαυρα
10. Lacerta agilis - αμμόσαυρα
11. Αnguis fragilis-Κονάκι
12. Ophisaurus apodus-Τυφλίτης
13. Testudo hermanni- Ονυχοχελώνα
14. Testudo graeca- Ελληνική χελώνα
15. Podarcis mouralis- Τοιχόσαυρα
Αμφίβια
1. Salamandra salamandra-Σαλαμάνδρα
2. Τriturus cristatus – Τρίτωνας κ.α
3. Bombina variegata- Κιτρινογάστορας
4. Bufo bufo-Χωματόφρυνος
39
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ερπετών , που διαφοροποιεί αυτή τη ζωική μονάδα από όλες τις άλλες , είναι το γεγονός
ότι η επιφανειακή στιβάδα του δέρματος σχηματίζει φολίδες ή κεράτινες πλάκες. Οι φολίδες αυτές ειιναι αναδιπλώσεις του
δέρματος και δεν αποσπώνται μεμονωμένα όπως τα λέπεια στα ψάρια ή τα φτερά στα πουλιά. Σε πολλά είδη φιδιών η
κάτω σιαγόνα είναι κινητή και με την βοήθεια χόνδρινων συνδέσμων επιτρέπει την κατάποση μεγαλόσωμης λείας. Τα
μάτια των φιδιών καλύπτονται από διαφανές δέρμα. Το ακουστικό άνοιγμα είναι ανεπτυγμένο σε πολλές σαύρες ενώ
λείπει τελείως από τα φίδια, που είναι κουφά και αντιλαμβάνονται δονήσεις δια μέσου του εδάφους. Οι φολίδες του
δέρματος έχουν σταθερό αριθμό, μορφή και διάταξη για κάθε είδος και αποτελούν το βασικότερο κριτήριο αναγνώρισης
των ειδών. Οι φολίδες ή πλάκες του κεφαλιού, στις σαύρες και στα φίδια, είναι τοποθετημένες χαρακτηριστικά για κάθε
είδος και για κάθε μια υπάρχει ξεχωριστή ονομασία. Πολλά φίδια και σαύρες μπορούν να συλλαμβάνουν χημικούς
ερεθισμούς από το περιβάλλον με τη βοήθεια της γλώσσας, που συχνά είναι διχαλωτή. Τα χημικά ερεθίσματα
μεταφέρονται σε ένα όργανο που βρίσκεται στον ουρανίσκο και είναι γνωστό σαν όργανο του Jacobson. Εκεί αναλύονται
και το ζώο εντοπίζει τη θέση αλλά και την υφή, στοιχείων από το περιβάλλον, όπως πιθανή τροφή. Στην Ελλάδα
υπάρχουν δύο κατηγορίες δηλητηριωδών φιδιών, από τις οποίες η μία μόνο περιλαμβάνει είδη επικίνδυνα για τον
άνθρωπο. Η πρώτη κατηγορία είναι των Οπισθόγλυφων, δηλ. των φιδιών που έχουν τα δόντια που χρησιμοποιούνται για
το δηλητήριο στο πίσω μέρος του στόματος και περιλαμβάνει το Αγιόφιδο Telescopus fallax και τον Σαπίτη Malpolon
monspensulanum. Το πρώτο έχει μικρό στόμα και δεν μπορεί να λειτουργήσει τα πίσω δόντια αν δαγκώσει άνθρωπο. Η
δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τα Σωληνόγλυφα όπως είναι οι επικίνδυνες οχιές που διαθέτουν ισχυρό δηλητήριο στα
εμπρός κινητά κούφια δόντια.
Σέρρες-2007
5. Bufo viridis- Πρασινόφρυνος

6. Rana dalmatina- Ευκίνητος βάτραχος
7. Rana balcanica – Λιμνοβάτραχος
8. Hyla arborea- Δενδροβάτραχος
Εικόνα 37. Rana dalmatica
Εικόνα 38. Triturus cristatus
Εικόνα 39. Hyla arborea-Δενδροβάτραχος

Σέρρες-2007
Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΥΤΩΝ ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ40
Η καταγραφή των φυτικών ειδών του δάσους Λαϊλιά είναι αποτέλεσμα των
διαδοχικών ερευνητικών εργασιών που απασχόλησαν τους παρακάτω ερευνητάς
για μία χρονική περίοδο 60 ετών :
K. H. Rechinger fil. 1936

Α. Μυρίδου-Μακρή, Ι.Παναγιωτίδης και Γ.Αγαθοκλής 1961
Σ. Κωνσταντίνου . Δασάρχης Δασαρχείου Σερρών-1956
Κ. Γουλιμής 1965
Χ. Μουλόπουλος – Καθηγητής Α.Π.Θ -1969
Δρ. Δημ. Βολιώτης – Διδακτορική διατριβή-1976
Για την ονοματολογία των φυτών ακολουθήθηκε η Flora Europaea καθώς και τα
έργα των EHRNDORFER, RECHINGER fil και HAYEK. Ο χρόνος ανθοφορίας
σημειώνεται με λατινικούς αριθμούς στο τέλος του ονόματος κάθε είδους, όπως στην
εργασία του Δ.ΒΟΛΙΩΤΗ.
Εικόνα 40. Στην δεξιά άκρη, τμήμα του Ορβηλου
40
Εργασία Δρος Δημ. Βολιώτη Α.Π.Θ-1976)

Σέρρες-2007
ΠΤΕΡΙΔΟΦΥΤΑ
ASPIDIACEAE ΑΓΓΕΙΟΣΠΕΡΜΑ
1. Dryopteris filix-mas -VII-IX
2. Gymnocarpium dryopteris -VII-IX ΔΙΚΟΤΥΛΗΔΟΝΑ
3. Polystichum aculeatum -VI-IX
4. Polystichum longitis -VII-IX ACERACEAE
26. Acer hyrcanum IV-V
ASPLENIACEAE 27. Acer obtusatum IV-V
5. Asplenium septentrionale -IV-IX 28. Acer platanoides (Νεροπλάτανος) IV-V
6. Asplenium trichomanes (Πολυτρίχι) 29. Acer pseudoplatanus IV-V
IV-VIIII
7. Ceterach oggicinarum -I-XII APIACEAE
30. Aegopodium podagraria V-VIII
ATHYRIACEAE 31. Chaerophyllum aureum VI-VIII
8. Athirium filix-femina -VI-X 32. Eryngium campestre (μοσχάγγαθο)VI-
9. Cryptopteris fragilis -V-IX VIII
33. Heracleum sphondylium VI-VIII
EQUISETACEAE 34. Oenanthe silaifolia VI-VII
10. Equisetum arvense (πολυκόμπι-)IV-V 35. Seseli peucedanoides VI-VII
11. Equisedum hyemale VI-VIII 36. Toritis japonica VII-VIII
12. Equisetum palustris IV-V
13. Equisetum ramosissimum V-VIII ASTERACEAE
37. Achillea chrysocoma VI-VIII
HYPOLEPIDACEAE 38. Achillia crithmifolia V-VII
14. Pteridium aquilinum (Φτέρη, Βλάχλα) 39. Achillia millefolium V-VIII
VII-IX 40. Antennaria dioica V-VIII
41. Anthemis macedonica VVII
OPHIOGLOSSACEAE 42. Anthemis tinctoria (Χρυσανθεμίδα)V-IX
15. Botrychium lunaria V-VIII 43. Arctium minus (Κολλητσίδα) VII-VIII
44. Arctium tomentosum VII-IX
POLYPODIACEAE 45. Artemisia campestris VI-IX
16. Polypodium vulgare I-XII 46. Carduus armatus VI-IX
47. Carlina vulgaris VII-VIII
ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΑ 48. Centaurea cyanus (Γιρανίτσα) V-VIII
ΓΥΜΝΟΣΠΕΡΜΑ 49. Centaurea orbelica V-VII
50. Centaurea tatarea VII-IX
CUPRESSACEAE 51. Centaurea velenovskyi V-VII
17. Juniperus communis III-IV 52. Cirsium appendiculatum VII-IX
18. Juniperus communis nana III- IV 53. Cirsium arvense (Νεράγκαθο) VI-X
19. Juniperus oxycedrus (κέδρος) III-IV 54. Cirsium vulgare VII-X
55. Doronicum orphanidis VII-VIII
PINACEAE 56. Erigeron acer VI-VIII
20. Abies borisii Regis (έλατο) V-VI 57. Gnaphalium sylvaticum VII-VIII
21. Larix deciduas (Λάρικα) V-VI 58. Senecio macedonicus VI-VII
22. Picea abies 59. Senecio papposus V-VII
23. Picea omorica 60. Senecio rupestris VI-VIII
24. Pinus nigra (Πεύκη μαύρη) IV-VI 61. Senecio viscosus VI-IX
25. Pinus sylvestris (Δασική Πεύκη) V-VI 62. Solidago virgaurea VIII-X
63. Tanacedum parthenium V-VII
Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –Σέρρες-2007
64. Tanacedum vulgare VII-VIII 102. Campanula sphaerothrix IV-VII

65. Tripleurospermum tenuifolium 103. Campanula spruneriana IV-VII
66. Tussilago farfara (χαμόλευκα) IV-V 104. Campanula trachelium (καμπανούλα)VII-
67. Xanthium spinosum VII-IX VIII
105. Jasione heldreichii VI-VIII
BALSAMINACEAE
68. Impatiens noli- tangere VII-IX CAPRIFOLIACEAE
106. Sambucus ebulus (βούζια) VI-VIII
BETULACEAE 107. Sambucus nigra (κουφοξυλιά) IV-VI
69. Betula pendula (Σημύδα) IV-V
70. Betula pubescens (Σημύδα) CARYOPHYLLACEAE
108. Agrostemma githago V-VII
BORAGINACEAE 109. Cerastium rectum (αγριογαρύφαλλο) V-
71. Anchusa officinalis (Βοϊδόγλωσσα) V- VIII
IX 110. Dianthus pinifolius VII-VIII
72. Anchusa procera 111. Dianthus pubescens V-VII
73. Buglossoides arvensis ( 112. Dianthus sanguinetus VI-VIII
Σκυλόγλωσσο) II-V 113. Dianthus strymonius
74. Cynoglossum hungaricum V-VIII 114. Herniaria glabra IV-VIII
75. Echium vulgare ( Βούγλωσσο) VI-IX 115. Lychnis coronaria (σταυρουδάκι)V-VII
76. Lithospermum officinale V-VII 116. Lychnis flos- cuculi V-VII
77. Myosotis scorpioidesV-VII 117. Lychnis viscaria ssp.atropurpurea v-vii
78. Myosotis stricta V-VII 118. Moenchia mantica IV-VII
79. Myosotis sylvatica (μη με λησμόνει)V- 119. Saponaria officinalis (σαπουνόχορτο) VI-IX
VIII 120. Scleranthus annuus V-VIII
80. Pulmonaria obscura IV-V 121. Scleranthus perenis V-VIII
81. Pulmomaria rubra IV-V 122. Scleranthus perenis v. marginatusV-VIII
82. Symphytum bulbosum (Ξεκούλι )IV- 123. Silene armeria V-VIII
VI 124. Silene conoidea
83. Symphytum ottomanum IV-VII 125. Silene densiflora V-VII
126. Silene italica V-VII
BRASSICACEAE=CRUCIFERAE 127. Silene longiflora VII-VIII
84. Alliaria petiolata IV-VI 128. Silene vulgaris (κουκάκι) IV-VIII
85. Arabis glabra V-VII 129. Spergularia rubra V-VIII
86. Bertroa stricta VI-IX 130. Stellaria graminea V-VII
87. Capsela bursa-pastoris 131. Stellaria media II-X
(αγριόκαρδο)I-X
88. Cardamine amara (κάρδαμο)IV-VI CELASTRACEAE
89. Dentaria bulbifera IV-V 132. Euonymus latifolius V-VI
90. Erophila verna (κουτσουλόχορτο)IV-V
91. Erysimum diffusum IV-VII CHENOPODIACEAE
92. Nasturtium officinale IV-V 133. Chenopodium bonus-henricusVI-IX
93. Rorripa thracica VI-VII 134. Chenopodium foliosum
94. Sinapis arvensis V-VIII 135. Chenopodium opulifolium VI-X
CALLITRICHACEAE CICHORIACEAE
95. Callitriche palustris V-VIII 136. Cichorium intypus V-IX
137. Hieracium bifidum VI-VIII
CAMPANULACEAE 138. Hieracium cymosum VI-VIII
96. Campanula macrostachya 139. Hieracium erythrocarpum VII-VIII
(καμπανούλα) 140. Hieracium hoppeanum ssp.macrathum
97. Campanula moesiaca VI-VIII
98. Campanula persicifolia VI-VIII 141. Hieracium hoppeanum ssp. Osmanicum
99. Campanula pinifolia VI-X VI-VIII
100. Campanula racemosa VI-IX 142. Hieracium jankae ssp.
101. Campanula rapunculoides macranthelophorum VI-VII
143. Hieracium jankae ssp. Patendiramum 179. Sedum tenuifolium VI-VII

VI-VII 180. Sempervivum marmoreum VII-IX
144. Hieracium laschii V-VII 181. Umbilicus erectusV-VII
145. Hieracium olympicum
146. Hieracium pavichii ssp. CUSCUTACEAE
Oligorrhabdum VI-VII 182. Cuscuta europaea VII-VIII
147. Hieracium pavichii ssp. Sub-pavichii
VI-VII DIPSACACEAE
148. Hieracium pilosela VI-IX 183. Knautia arvensis VI-VIII
149. Hieracium pilosissimum 184. Knautia interfolia V-VIII
150. Hieracium pseudolympicum 185. Knautia rechingeri VI-IX
151. Hieracium sparsum VI-VIII 186. Scabiosa triniaefoliaVI-VIII
152. Hieracium sparsum 187. Scabiosa webbiana VI-VIII
ssp.acropoliantelum VI-VIII
153. Hieracium sparsum ERICACEAE
ssp.paniculissimumVI-VIII 188. Brucenthalia spiculifolia
154. Hieracium sparsum ssp.schultzianum 189. Vaccinium myrtillus
VI-VIII
155. Hieracium sparsum ssp. Sparsum VI- EUPHORBIACEAE
VIII 190. Euphorbia amygdaloides
156. Hieracium sylvaticum VI-VIII (γαλατσίδα)IV-VIII
157. Hieracium sylvatium ssp. 191. Euphormia cyparissias IV-VI
MalacodiapharumVI-VIII 192. Euphormia platyphyllos VI-VII
158. Hypochoeris maculata V-VIII 193. Euphormia seguierana VI-VII
159. Lapsana communis
(σφαλαγγόχορτο)VI-IX FABACEAE=PAPILIONACEAE
160. Leontodon asperV-VII 194. Astragalus glycyphyllos VI-VII
161. Mycelis muralis VII-IX 195. Chamaecytisus eriocarpus VI-VIII
162. Prenanthus purpurea VII-VIII 196. Chamaecytisus eriocarpus v.
163. Sonchus asper V-VIII absintoidesVI-VIII
164. Taraxacum magalorrhizon III-VIII 197. Chamaecytisus hirsutus IV-V
165. Taraxacum officinale (πικραλίδα)V-X 198. Cicer arietinum
166. Taraxacum palustre V-X 199. Coronila varia V-VIII
167. Tragopogon porrifolius (γένεια του 200. Genista carinalisVI-VII
τράγου) IV-VI 201. Lathyrus laxiflorusV-VII
202. Lathyrus pratensis V-VII
CISTACEAE 203. Lathyrus sphaericus IV-VI
168. Helianthemum nummulariumV-VII 204. Lotus corniculatus V-X
205. Medicago lupulina V-IX
CONVOLUACEAE 206. Melilotus albus V-IX
169. Convolvulvus arvensis V-VIII 207. Melilotus officinalisV-IX
208. Ononis spinosa VI-IX
CORNACEAE 209. Pisum arvense V-VII
170. Cornus mas (κρανιά) III-IV 210. Trifolium alpestre VI-VIII
211. Trifolium arvense V-VII
CORYLACEAE 212. Trifolium aureum V-IX
171. Carpinus orientalis (γαύρος)IV-V 213. Trifolium hybridum VI-IX
172. Corylus avellana (φουντουκιά) II-III 214. Trifolium medium V-IX
173. Corylus avellana ssp.glandulosaII-III 215. Trifolium repens V-X
174. Ostrya carpinifolia (Οστρυά)IV-V 216. Trifolium resupinatum IV-X
217. Trifolium spadiceum VI-VIII
CRASSULACEAE 218. Trifolium velenovskyi V-IX
175. Sedum annum VI-VII 219. Vicia grandiflora IV-VII
176. Sedum athour VI-VIII 220. Vicia hirsuta IV-VII
177. Sedum hispanicum V-VI 221. Vicia lathyroides III-VI
178. Sedum maximum VII-IX 222. Vicia seratifolia IV-VI
223. Vicia tetrasperma IV-VII 264. Stachys plumosus VI-VII

224. Vicia villosa III-VII 265. Stachys sylvaticus VI-IX
266. Stachys tymphaeus VI-VIII
FAGACEAE 267. Teuricum chamaedrys VI-IX
225. Fagus moesiaca IV-V 268. Thymus degenii VII-X
226. Fagus orientalisIV-V 269. Thymus praecox ssp. Polytrichus
227. Fagus sylvatica IV-V 270. Thymus praecox ssp. Skorpilii VI-X
228. Quercus petraea IV-V 271. Thymus praecox v. pantotrichus
272. Thymus sibthorpii
GENTIANACEAE 273. Thymus stojanovii VI-IX
229. Centaurium erythraea V-VIII
LYTHRACEAE
GERANIACEAE 274. Lythrum salicaria VI-IX
230. Geranium asphodeloides V-VIII
231. Geranium columbinum V-VIII MALVIACEAE
232. Ceranium macrorrhizum VI-VIII 275. Malva aleea VI-IX
233. Geranium purpureum IV-VIII 276. Malva neglecta V-X
234. Geranium pyrenaicum V-VIII 277. Malva sylvestris V-IX
235. Geranium robertianum V-VIII
236. Geranium sanguineum V-VIII MONOTROPACEAE
237. Geranium sylvaticum VI-VIII 278. Monotropa hypophegea VI-VIII
HYPERICACEAE OLEACEAE
238. Hypericum aucheri 279. Fraxinus ornus IV-V
239. Hypericum barbatum VI-VII
240. Hypericum cerastoides VI-VIII ONAGRACEAE
241. Hypericum magulatum VI-IX 280. Epilobium angustifoliumVI-VIII
242. Hypericum olympicum V-VIII 281. Epilobium angusrifolium L.fa.
243. Hypericum perforatum VI-VIII Albiflorum VI-VIII
282. Epilobium collinum VII-VIII
LAMIACEAE=LABIATAE 283. Epilobium lanceolatum VI-VII
244. Acinos alpinus V-VIII 284. Epilobium montanum VII-VIII
245. Acinos alpinus. ssp.Alpinus var. 285. Epilobium roseum VI-VIII
Granatensis V-VIII
246. Acinos alpinus ssp. Hungaricus OROBANCHACEAE
V-VIII 286. Orbanche alba V-VI
247. Ajuga genevensisIV-VII
248. Ajuga retans IV-VII OXALIDACEAE
249. Betonica officinalis VI-IX 287. Oxalis acetosella IV-V
250. Caramintha grandiflora VI-VIII
251. Lamium album V-VIII PAPAVERACEAE
252. Lamium garganicum IV-VIII 288. Chelidium majus V-VI
253. Lamium maculatum IV-VI 289. Corydalis solida IV-VII
254. Marrubinum peregrinum VI-IX 290. Fumaria densiflora IV-X
255. Mentha longifolia V-IX 291. Papaver rhoeas V-VII
256. Nepeta pannonica VI-VIII
257. Nepeta panonica fa. PARNASSIACEAE
DensifloraVI-VIII 292. Parnassia palustris VII-IX
258. Nepeta panonica var. parviflora
VI-VIII PLANTAGINACEAE
259. Origanum vulgare VI-VIII 293. Plantago holosteum VI-VIII
260. Origanum vulgare var. 294. Plantago lanceolata IV-VIII
prismaticum VI-VIII 295. Plantago major V-IX
261. Prunella laciniata V-VIII
262. Prunella vulgaris V-IX PLUMBAGINACEAE
263. Sideritis scardica VII-VIII 296. Armenia canescens VI-VIII
297. Armenia rumelica VI-VIII 337. Filipendula vulgaris V-VII

338. Fragaria vesca (αγριοφράουλα)IV-
POLYGALACEAE VI
298. Polygala comosa V-VII 339. Fragaria viridis IV-VI
340. Geum rivale V-VII
POLYGONACEAE 341. Geum urbanum V-VIII
299. Fallopia dumetorum VI-IX 342. Malus sylvestris V
300. Polygonum alpinum 343. Potentilla argentea V-VIII
301. Polygonum arenarium VII-XI 344. Potentilla erecta V-VIII
302. Polygonum aviculare V-XI 345. Potentilla inclinata VI-VII
303. Polygonum bistoria V-VIII 346. Potentilla micrantha
304. Polygonum lapathifolium V-IX (αγριοφράουλα) IV-VI
305. Rumex acetosa V-VII 347. Potentilla recta V-VII
306. Rumex acetosella V-VII 348. Potentilla reptansVI-VIII
307. Rumex acetosella var. 349. Prunus avium (Κερασιά) IV-V
Multifidus V-VII 350. Prunus cerasifera (τσαπουρνιά)
308. Rumex crispus VI-VIII 351. Prunus cerasusIV-V
309. Rumex cristatus VI-VIII 352. Prunus domestica IV-V
310. Rumex obtusifoliusVI-VIII 353. Prunus spinοsa (Τσαπουρνιά)IV-V
354. Pyrus amygdaliformis (γκορτσιά)III-
PORTULACACEAE IV
311. Portulaca aleracea V-IX 355. Rosa corymbifera
(Αγριοτριανταφυλιά) V-VI
PRIMULACEAE 356. Rosa glutinosa VI-VIII
312. Anagallis foemina IV-X 357. Rosa glutinosa var.leiocladaVI-VIII
313. Lysimachia punctata VI-VIII 358. Rosa heckeliana VI-VIII
314. Lysimachia vulgarisVI-VIII 359. Rosa pimpinellifolia VII
315. Primula veris IV-VII 360. Rosa sicula V-VII
361. Rubus canecens (βάτος) V-VII
PYROLACEAE 362. Rubus hirtus VI-VIII
316. Orchilia secunda VI-VII 363. Rubus idaeus(σμεουριά) VI-VII
317. Pyrola chlorantha V-VII 364. Rubus sanguineus VI-VII
318. Pyrola minor VI-VII 365. Rubus saxatilis V-VI
366. Sanguisorba minor V-VII
RANUNCULACEAE 367. Sorbus aucuparia (αγριοκυδωνιά)
319. Actaea spicata V-VII V-VI
320. Caltha laeta IV-VI 368. Sorbus graeca V-VII
321. Clematis vitalba VI-VIII 369. Sorbus torminalis V-VI
322. Panunculus acris V-X
323. Ranunculus Ficaria IV-V RUBIACEAE
324. Ranunculus illyricus V-VII 370. Asperula nestia
325. Ranunculus incoparabilisV-VI 371. Asperula purpurea VI-VIII
326. Ranunculus nemorosus V-VII 372. Cruciata glabra IV-VI
327. Ranunculus polyanthemus V- 373. Cruciata laevipes IV-VI
VII 374. Cruciata pedemontana V-VI
328. Ranunculus repens V-VII 375. Galium aparine V-IX
329. Ranunculus acer V-VI 376. Galium mirum
330. Talictrum aquilegifolium V-VIII 377. Galium odoratum IV-VI
378. Galium palustre V-IX
ROSACEAE 379. Galium rhodopaeum
331. Agrimonia eupatoria VI-X 380. Galium samothracicum
332. Alchemilla hybrida VI-X 381. Galium verum (Βατόχορτο) VI-VIII
333. Alchemilla vulgaris VI-VIII
334. Cotoneaster integerrimus V-VI SALICACEAE
335. Crataegus monogyna V-VI 382. Populus tremula (αγριόλευκα η
336. Filipendula ulmaria VI-VIII τρέμουσα) III-IV
383. Salix alba (ιτιά) IV-V

384. Salix amplexicaulis III-V THYMELAEACEAE
385. Salix caprea III-V 423. Daphne oleoides (δάφνη) V-VI
386. Salix fragilis III-V
387. Salix purpurea III-V TILIACEAE
388. Salix triadra III-IV 424. Tilia tomentosa (Φλαμουριά)V-VII
SANTALACEAE URTICACEAE
389. Thesium alpinumVI-VIII 425. Urtica dioica (Τσουκνίδα) VII-IX
426. Urtica urens IV-X
SAXIFRAGACEAE
390. Chrysosplenium alternifoliumIV- VALERIANACEAE
VI 427. Valeriana officinalis V-VIII
391. Saxifraga rotundifolia V-VII
VERBENACEAE
SCROPHULARIACEAE 428. Verbena officinalis V-X
392. Digitalis lanata
(χελιδονόχορτο)VII-VIII VIOLACEAE
393. Disitalis viridiflora VII-VIII 429. Viola hymettia (αγριοπανσές)III-V
394. Euphrasia pectinata VI-VIII 430. Viola odorata III-IV
395. Euphrasia rostkoviana VI-IX 431. Viola parvula V-VI
396. Linaria angustissima VI-IX 432. Viola rechenbachiana IV-VII
397. Linaria genistifolia VI-IX 433. Viola tricolour- αγριοπανσές V-X
398. Linaria pelisseriana V-VII 434. Viola tricolour ssp macedonicaVII-
399. Linaria vulgaris VI-X VIII
400. Odontites vulgaris VII-IX
401. Rhinanthus pindicus VII-IX VISCACEAE
402. Scrophularia aestivalis V-VIII 435. Arceuthobium oxycedri VIII-IX
403. Scrophularia X S. hybrida (S.
peregrinaXS. Aestivalis) V-VIII
404. Scrophularia nodosa VI-VIII ΜΟΝΟΚΟΤΥΛΙΔΟΝΑ
405. Scrophularia scopolii V-VIII
406. Verbascum densiflorum
CUPERACEAE
(φλώμος)V-VII
436. Carex leponica V-VII
407. Verbascum glabratum
437. Carex Montana IV-V
408. Verbascum longifolium VII-VIII
438. Carex polyphylla V-VII
409. Verbascum longifolium
439. Carex vesicaria V-VII
var.pannosum VII-VIII
440. Carex rostrata IV-V
410. Verbascum lychnitis VI-VII
441. Carex echinata IV-V
411. Verbascum nobile VI-VII
442. Eriophorum latifolium IV-V
412. Verbascum anagallis-aquatica
443. Scirpus sylvaticus V-VIII
V-VIII
413. Verbascum chamaedrys IV-VI
IRIDACEAE
414. Verbascum dillenii IV-V
444. Crocus biflorus (κρόκος-
415. Verbascum hederifolia III-VI
σαφράνα) II-IV
416. Verbascum Jaquini V-VII
445. Crocus chrysanthus III-IV
417. Verbascum officinalis V-VIII
446. Crocus pulchellus X-XI
418. Verbascum seryllifolia V-VIII
447. Iris reichenbachii V-VI
SOLANACEAE
JUNCACEAE
419. Atropa bella-dona
448. Juncus effuses (βούρλα) VI-VII
(μπελλαντόνα) VI-VIII
449. Juncus thomasii VI-VIII
420. Hyoscyamus niger V-VII
450. Luzula campestris IV-VI
421. Solanum dulcamara
451. Lusula forsteri IV-VI
(αγριοντομάτα) V-VIII
452. Luzula luzuloides V-VI
422. Solanum nigrum V-IX
453. Luzula multiflora IV-VI 500. Phleum phleoides V-VIII

454. Luzula nivea VI-VIII 501. Poa bulbosa IV-VII
455. Luzula sylvatica V-VI 502. Poa nemoralis VI-VII
456. Luzula sudetica V-VI 503. Poa palustris VI-VIII
504. Poa pratensis V-VI
LILIACEAE 505. Poa pratensis v. Attica V-VI
457. Allium cepa (κρεμμύδι)VII-VIII 506. Poa violacea VI-VIII
458. Allium oleracium VII-VIII 507. Secale cereale. V-VII
459. Allium pulchellum VII-VIII 508. Drepanocladus exanulatus
460. Allium sphaerocephalon VI-VIII 509. Mnium affine
461. Gagea pratensios III-V
462. Lilium martagon VI-VIII
463. Muscari botryoides III-V
464. Muscari comosum (ψωμί του
κούκου) V-VI
465. Ornithogalum nanum III-IV
466. Ornithogalum umbellatum IV-VI
467. Paris quadrifolius V-VI
468. Scilla bifolia (σκύλα) III-IV-V
469. Scilla bifolia v. praecox III-IV-V
ORHIDACEAE
470. Dactylorrhiza cordigera VI-VII
471. Dactylorrhiza maculata VI-VIII
472. Dactylorrhiza majalis V-VIII
473. Dactylorrhiza sambucina IV-VI
474. Epipactis helleborine VII-IX
475. Limodorum abortivum V-VII
476. Neottic nidus- avis IV-VII
POACEAE
477. Agropyropn caninum VI-VIII
478. Agropyropn repens VI-VIII
479. Anthoxanthum odoratum IV-VIII
480. Arrenatherum elatius VI-VII
481. Arundo donax VII-X
482. Avenochloa pratensis V-VIII
483. Briza media (σκουλαρίκια)V-VIII
484. Bromus cappadocius VII
485. Bromus squarrosus V-VIII
486. Calamagrostis arundiacea
(αγριοκάλαμος) VII-VIII
487. Calamagrostis epigeios VI-VIII
488. Dactyliς glomerata
(Δακτυλίδα)V-VIII
489. Festuca coritnicensis VI-VIII
490. Festuca ovina VI-VIII
491. Festuca pratensis VI-VIII
492. Festuca varia VII-VIII
493. Glyceria fluitans VI-VIII
494. Holcus lanatus VI-VIII
495. Hordeum crinitum IV-V
496. Hordeum vulgare (κριθάρι)
497. Koeleria glaucovirens VI-VIII
498. Milium effusum V-VII
499. Phleum montanum VI-VIII
Εικόνα 41. Χιονισμένο τοπίο στον Λαϊλιά
Χωρολογία
Σ
τον ορεινό όγκο του Λαϊλιά συναντώνται είδη διαφορετικής
χωρολογίας. Υπερέχουν όμως τρεις τύποι γεωγραφικής εξάπλωσης :
1. Υπομεσογειακά είδη και είδη βορειότερης εξάπλωσης41

2. Ανατολικά είδη 42
3. Βαλκανικοί ενδημίτες43
Τα ευμεσογειακά είδη δεν απουσιάζουν τελείως, περιορίζονται όμως στους

πρόποδες του όρους.
Μεταξύ των βαλκανικών ενδημιτών πλειοψηφούν εκείνοι οι οποίοι
41
Υπομεσογειακά : Σ΄αυτά εντάσσονται taxa (είδη και υποείδη) που το κέντρο βάρους της γεωγραφικής τους
εξάπλωσης περιορίζεται στη βόρεια παραμεσόγεια περιοχή, στη ζώνη εξάπλωσης της xνοώδους δρυός (Quercetalia
pubescentis).
42
Σ άυτά εντάσσονται taxa που το κέντρο βάρους της γεωγραφικής τους εξάπλωσης εντοπίζεται στη ζώνη του
φυλλοβόλου δάσους της Ευρασίας.
43
Είδη που το κέντρο βάρος της γεωγραφικής τους εξάπλωσης βρίσκεται αποκλειστικά στην ανατολική μεσογειακή
περιοχή δηλ. στη Βαλκανική χερσόνησο.

Σέρρες-2007
απουσιάζουν από την καθαρά μεσογειακή περιοχή. Αριθμός των φυτών

βόρειας εξάπλωσης (υπομεσογειακά έως μεσευρωπαϊκά) απαντώνται στα
ανώτερα σε ύψος πεδία.
Τελικά ο Λαϊλιάς προσεγγίζει περισσότερο προς τον Μεσογειακό-Βαλκανικό

ορεινό τύπο του Regel, ευρισκόμενος ακριβώς στην μεταβατική οριακή ζώνη
της Μακεδονικής-Θρακικής και Βαλκανικής επαρχίας και περιλαμβάνει την
εμφάνιση 507 taxa ( είδη+υποείδη=το εύρος taxa).
Η βλάστηση των διαφόρων κλιματικών περιοχών της γης, εμφανίζεται με

διαφορετική φυσιογνωμία, η οποία είναι αποτέλεσμα της επικράτησης
ορισμένων βιοτικών μορφών (βιομορφών). Αυτές είναι χαρακτηριστικό
γνώρισμα της ιδιοσυγκρασίας των φυτικών ειδών και εκφράζουν την
προσαρμοστικότητα τους στο περιβάλλον. Ειδικότερα , βιομορφή είναι μία
ομάδα φυτικών ειδών , που παρουσιάζουν ανεξάρτητα από τις φυλογενετικές
τους σχέσεις τα ίδια γνωρίσματα προσαρμογής στις συνθήκες του
περιβάλλοντος.
Η εκατοστιαία ποσοτική αναλογία των βιομορφών που συνθέτουν την

χλωρίδα μιάς περιοχής αποτελούν το βιοφάσμα της που εκφράζει σε μεγάλο
βαθμό τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή.
Ετσι σε υγρές τροπικές περιοχές με ομοιόμορφα θερμό και υγρό κλίμα
υπερέχουν τα φανερόφυτα, σε ξηρές περιοχές, με μεγάλης διάρκειας θερινή
ξηρασία, επικρατούν τα θερόφυτα, στις εύκρατες κυριαρχούν τα
ημικρυπτόφυτα, ενώ στις αλπικές τα ημικρυπτόφυτα και χαμαίφυτα.
Φανερόφυτα Ph είναι ξυλώδη είδη που φέρουν τους ανανεωτικούς

οφθαλμούς σε ύψος τουλάχιστον 25-30εκ από το έδαφος και έτσι είναι
περισσότερο εκτεθειμένα στις ατμοσφαιρικές συνθήκες κατά τη
δυσμενή γι΄αυτά περίοδο. Στον Λαϊλιά αντιπροσωπεύονται κατά 12,2%
και συμβολίζονται με Ph.
Χαμαίφυτα (Ch)., είναι ξυλώδη ή ποώδη φυτικά είδη που φέρουν τα

ανανεωτικά τους όργανα πάνω από το έδαφος, αλλά ποτέ ψηλότερα
από 25-30εκ. Είναι εκτεθειμένα στο χειμερινό ψύχος, όσο και στη
θερινή ξηρασία. Συμμετοχή στο Λαϊλιά με 7,7%.
Ημικρυπτόφυτα (Η), είναι διετή –πολυετή φυτικά ποώδη είδη με

ανανεωτικά όργανα στην επιφάνεια του εδάφους. Προστατεύονται κατά
την δυσμενή περίοδο από νεκρά υπολείμματα φύλλων και βλαστών.
Είναι πολύ διαδεδομένα στην εύκρατη ζώνη και σύμφωνα με τον
Raunkiaer, αποτελούν τουλάχιστον το μισό της ευρωπαϊκής χλωρίδας.
Ποσοστό συμμετοχής 54,3% .
Γεώφυτα (G). Είναι πολυετή φυτά με ανανεωτικά όργανα (βολβοί,
ριζοκόνδυλοι, ριζώματα κλπ) καλά προστατευμένα μέσα στο έδαφος
από τις δυσμενείς συνθήκες. Συμμετέχουν κατά 22,0%
Θερόφυτα (Th). Είναι μονοετή φυτά που ολοκληρώνουν τον κύκλο ζωής
τους μέσα σε μια βλαστιτική περίοδο και οι σπόροι τους επιβιώνουν
κατά την δυσμενή περίοδο, μέσα στο έδαφος. Συμμετέχουν κατά

Σέρρες-2007
13,2%.
Δενδροεπίφυτα (ΕΑ) , με συμμετοχή 0,2% και
Υδρόφυτα- Ελόφυτα (ΗΗ), με συμμετοχή 0,4%
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΠΟΣΟΣΤΟΥ ΒΙΟΜΟΡΦΩΝ % ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΩΝ taxa44 ΤΟΥ ΛΑΪΛΙΑ
Ζώνες βλάστησης κατά

Βιομορφή Λαϊλιά Ποσοστό%
Raunkiaer
Α. Τροπική Η =12% Φανερόφυτα PH 12,2
Β. Ερήμων Η=19% Χαμαίφυτα Ch 7,7
Γ. Παραμεσόγειος-Η=29% Ημικρυπτόφυτα Η 54,3
Δ. Εύκρατη Η=54% Γεώφυτα G 12,0
13,2
Θερόφυτα Th
0,2
Δενδροεπίφυτα ΕΑ
0,4
Υδρόφυτα- Ελόφυτα ΗΗ
Η σύγκριση των παραπάνω στοιχείων του βιοφάσματος Λαϊλιά με τα

αντίστοιχα διαφόρων ζωνών βλάστησης, που παρέχονται από τον
Raunkiaer, προσδιορίζει τον τύπο βλάστησης που επικρατεί στην περιοχή του
Λαϊλιά.
Εξάγεται έτσι ότι το βιοφάσμα της περιοχής μοιάζει αρκετά με αυτό της
εύκρατης ζώνης, όπου υπερέχουν τα ημικρυπτόφυτα. Οι μικρές αποκλήσεις
που παρατηρούνται δικαιολογούνται αν λάβουμε υπόψη το υψομετρικό εύρος
της περιοχής (1000-1849μ) και ότι με την αύξηση του υψομέτρου μειώνονται
τα ποσοστά των θεροφύτων και γεωφύτων, ενώ αυξάνονται τα ποσοστά των
ημικρυπτοφύτων και χαμαιφύτων.
Επομένως στο Λαϊλιά επικρατεί κλίμα ημικρυπτοφύτων και ο χαρακτήρας
της βλάστησης της πλησιάζει πάρα πολύ με το Μεσευρωπαϊκό.
44
Taxa είναι ταξινομική μονάδα, το εύρος της οποίας, περιλαμβάνει είδη και υποείδη (ως
μονάδα) ενός φυτικού οργανισμού.

Σέρρες-2007

Σέρρες-2007
Εικόνα 42. Δασικός δρόμος στον Λαϊλιά το 1960
Οδικό δίκτυο.
Στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχε μόνο μία αμαξιτή οδός από την πόλη των
Σερρών που οδηγούσε προς τον ορεινό όγκο, βόρεια αυτής, ενώνοντας τη
πόλη με τον οικισμό της Βροντούς, περνώντας μέσα από τον οικισμό
Ελαιώνα45 (Ντουτλί) και διανοιγμένη ανατολικότερα της σημερινής της
χάραξης.
Αυτή αποτελούσε και τον κύριο οδικό άξονα της ανατολικής πλευράς που
συνέδεε τους οικισμούς και πέρα των συνόρων46.
Τελικά η διαδρομή που ακολουθούσε, ως σύγχρονος δρόμος, δεν ήταν και
πολύ μεγάλη αφού έφθανε, με την επίσημη μορφή της , μόλις μέχρι το 20ο χλμ
Σερρών –Βροντούς. Μετά, μεταμορφωμένη, ως ημιονική χαμήλωνε προς το
ρέμα Προδρόμου, το οποίο υπερπηδούσε με την «διαβολογέφυρα»
ακολουθώντας την ανατολική όχθη του και αμέσως αναπτύσσοντας ένα κλάδο
προς την Κ.Βροντού.
Ο κύριος άξονας επανερχόμενος με άλλη γέφυρα ύστερα από 4 χλμ στο
αριστερό τμήμα του ρέματος και πριν φθάσει στο ύψος της κοινότητας Α.
Βροντού, δημιουργεί νέο κλάδο προς τα ανατολικά (ο οποίος ενώνεται με τον
προηγούμενο της γέφυρας) και αμέσως μετά ένα άλλο προς τα ΒΔ , ο οποίος
ανέρχεται στον Λαϊλιά αγκαλιάζοντας την έξαρση του Πρ. Ηλία από τον νότο.
Τελικά διασχίζοντας όλο το κεντρικό επίπεδο του δάσους διχάζεται
κατερχόμενος προς το Αχλαδοχώρι, ένας κλάδος και προς το Καπνόφυτο
άλλος.
Ως τελικός σταθμός και των δύο φαίνεται ότι είναι το Άγκιστρο και το Λέχοβο.
Απ ‘εδώ η διαδρομή γρήγορα σχηματίζεται με κατεύθυνση εκτός συνόρων
δίνοντας σαφή εικόνα για την σπουδαιότητα των δύο μεγάλων οικισμών. Του
45
Όπως αναφέρει ο Γ. Καφταντζής (Η Σερραϊκή χρονογραφία του Παπασυνοδινού σ.96) Γόριανη, ήταν η παλιά
ονομασία του Ελαιώνα (Ντουτλί) που αναφέρεται σε έγγραφο του μητροπολίτη Σερρών Γαβριήλ (1735-1745) και που
περισώζει από τον αρχαίο κώδικα της μητρόπολης , σελ. 261 ο Π.Παπαγεωργίου (Αι Σέρραι και τα ..σ. 268)
46
Στην περιοχή του οικισμού Ντουτλί (Ελαιώνας) είχαν στρατοπεδεύσει οι Βουλγαρικές δυνάμεις (στρατός και
κομιτατζήδες) όταν μετά την ήττα τους στα υψώματα Λαχανά , διατάχτηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη των Σερρών.
Από τον χώρο αυτό ακολουθώντας τον δρόμο επιτέθηκαν στις 27-6-1913 με λύσσα εναντίον της πόλης, η οποία, με
την βοήθεια και συμμετοχή των Τούρκων , είχε εξοπλιστεί πρόχειρα αναπτύσσοντας μια μεικτή πολιτοφυλακή. Τελικά
οι Βούλγαροι αξιοποιώντας την ισχύ των πυροβόλων τους καταλαμβάνουν την πόλη, την λεηλατούν και την
πυρπολούν καταστρέφοντας το 70% των κτιρίων της. Επίσης στον δρόμο αυτό, προς Νευροκόπι, βρέθηκαν
κατακρεουργημένα τα πτώματα των Παπαπαύλου (γυμνασιάρχης), Χρυσάφη (ιατρός), Φωτιά (φαρμακοποιός),
Σταμούλη (Δ/ντής τράπεζας Ανατολής) και άλλων τεσσάρων που δεν αναγνωρίστηκαν. ( Εφημ. Εμπρός 4.7.1913)

Σέρρες-2007
Αχλαδοχωρίου και του Αγκίστρου.

Από τον μεν πρώτο, έχουμε διαδρομές προς Βροντού, Κατάφυτο, Τέσοβο
(Βουλγαρία), προς Άγκιστρο, Σιδηρόκαστρο, Προμαχώνα, Λαϊλιά, Πέτροβο
(Βουλγαρία) και από τον δεύτερο προς Αχλαδοχώρι, Σιδηρόκαστρο,
Προμαχώνα, Λαϊλιά , Βροντού.
Η μόνη αξιόπιστη διαδρομή από τις Σέρρες για τον Λαϊλιά φαίνεται ότι
παραμένει από τον άξονα της Βροντούς, άσχετα αν το μήκος της είναι
σημαντικό.
Βέβαια υπάρχει και μια διαδρομή από την Ορεινή η οποία ξεκινάει από την
δυτική πλευρά της πόλης των Σερρών και δια του Μετοχίου, Ι.Μ Βύσανης και
Ορεινής ( Ρέμα Α. Ορεινής) καταλήγει στον Λαϊλιά, με το τελευταίο τμήμα της
να περιέχει σημαντικές ανοδικές κλίσεις.
Όλη αυτή η διάρθρωση του οδικού δικτύου αποδεικνύει πως τα δύο μεγάλα
κέντρα Βροντού και Αχλαδοχώρι ( διέθεταν ακόμη και τζαμιά) συγκροτούν την
επικοινωνία και το εμπόριο των ορεινών βόρειων περιοχών επικοινωνώντας
με μεγαλύτερη ευκολία ακόμη και πέραν των ρευστών συνόρων, ενώ οι
Σέρρες ελέγχουν το εμπόριο όλης της πεδιάδας του νομού.
Αργότερα, το 1913 και ειδικά το 1916-17, οι πολεμικές επιχειρήσεις

διαμορφώνουν αμυντικές ζώνες που απαιτούν νέους άξονες επικοινωνίας και
προσέγγισης για τα οχυρωματικά έργα. Διανοίγονται έτσι νέοι δρόμοι και
βελτιώνονται αρκετοί υπάρχοντες προς τα ορεινά. Παράλληλα οι πολεμικές
ανάγκες απαιτούν ικανοποιητικές ποσότητες ξυλείας που η συγκομιδή και η
μεταφορά τους θεωρούνται στρατηγικής σημασίας. Οι δρόμοι συνεχώς
βελτιώνονται έτσι που να δέχονται την κυκλοφορία των αυτοκινήτων τώρα και
όχι μόνο των ζώων φόρτου.
Οι έμποροι δασικών προϊόντων εγκαθίστανται στο δάσος του Λαϊλιά και τα

φορτία της τεχνικής ξυλείας, απαραίτητης πλέον για την επούλωση των
πληγών του πολέμου, ολοένα και αυξάνονται σε βάρος και μήκος. Σιγά –σιγά,
οι άμαξες που έσυραν τα βόδια ή άλογα, αντικαθίστανται από φορτηγά
αυτοκίνητα που απαιτούν καλύτερες οδικές συνθήκες.
Από την άλλη, τα σύνορα έχουν κλείσει οριστικά και η επικοινωνία έχει
διακοπεί μεταξύ των ορεινών οικισμών, που αρχίζουν πλέον να φυτοζωούν.
Αναγκαστικά στρέφονται χαμηλότερα, προς την πεδιάδα.
Όσοι αποφάσισαν να μείνουν λειτουργούν στα όρια της ανοχής. Μικρός
κλήρος, πολλή κτηνοτροφία, μικρή βλαστητική περίοδος, δύσκολες συνθήκες
εργασίας, μεγάλα τα έξοδα διακίνησης των προϊόντων. Ένα μόνο απομένει, η
ξυλεία. Τα ζώα φόρτου γεμίζουν τα μονοπάτια και τους νέους δρόμους
κουβαλώντας μέρα νύχτα καυσόξυλα, ακόμη και χρήσιμη ξυλεία, που
απαιτούν οι ανάγκες των κατοίκων της πόλης. Οι περιοχές γύρω από τους
ορεινούς οικισμούς σταδιακά απογυμνώνονται ακολουθώντας σχηματικά
όμορους κύκλους συνεχώς διευρυμένους.
Ο νέος πόλεμος του 1940, σκληρός και παρατεταμένος, δημιουργεί τις ίδιες
και χειρότερες συνθήκες με τον προηγούμενο. Σαράντα δύο (42) δασικοί
υπάλληλοι εκτελούνται από τους κατακτητές κατά την εκτέλεση του
καθήκοντος και τα δάση λεηλατούνται.
Κάποτε η θύελλα περνάει και η χώρα προσπαθεί να στηθεί στα πόδια της.
Τρία είναι τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει η δασική υπηρεσία:

Σέρρες-2007
Ικανοποίηση άμεσων αναγκών των κατοίκων, ανόρθωση των

κατεστραμμένων δασών και οικονομική στήριξη των ενεργειών. Η
ανασυγκρότηση της χώρας όμως απαιτεί και οργανωμένη δασική υπηρεσία.
Το δάσος πρέπει να τεθεί υπό διαχείριση. Εκατοντάδες εργάτες
προσλαμβάνονται και απασχολούνται στα τεχνικά έργα της οδοποιϊας στις
αναδασώσεις, στα φυτώρια, στα φράγματα, στις υλοτομίες. Οι νέοι δρόμοι
χαράσσονται και διανοίγονται με τις αξιώσεις της δασοπονίας.
Εικόνα 43. Φράγμα ανύψωσης και στερέωσης κοίτης χειμάρρου Αγίων Αναργύρων

Σέρρες-2007
Εικόνα 44. Διαβρώσεις πρανών στον χείμαρρο Αγ.Αναργύρων
Με την εμπειρία που διαθέτει πλέον η δασική υπηρεσία από την μεγάλη
προσπάθεια της διευθέτησης των χειμάρρων, που ο υδροκρίτης τους
σχηματίζεται στις νότιες απολήξεις του δάσους Λαϊλιά, έργο που ξεκίνησε από
το 1930-31, μπορεί να εκτιμήσει σωστότερα τις ανάγκες για ειδικευμένο
προσωπικό, εργοδηγούς, επιστάτες, τεχνίτες, «πελεκάνους» για τον γρανίτη
,εργάτες, αγωγιάτες ακόμη και σιδεράδες και μαγείρους. Και το
ουσιαστικότερο, έχει πλέον την γνώση που θα τους βρει όλους αυτούς.
Η Ορεινή και Ξηρότοπος αναπτύσσονται πλέον σε οικισμούς εργοτάξια. Η

ζήτηση μεγάλη αλλά και η προσφορά μεγαλύτερη. Χαρακτηριστικό είναι το
περιστατικό πως για 100 περίπου εργάτες και εργάτριες η διαδρομή για την
καθημερινή εργασία γινόταν πεζή από τους παραπάνω οικισμούς στο δάσος.

Σέρρες-2007
Μια διαδρομή επίπονη για μια εργασία σκληρή και πολυζήτητη. Θυμάμαι
εργάτες που προτιμούσαν να διανυκτερεύσουν στο δάσος, τις κρύες νύχτες
του Φθινοπώρου το 1957-58, τυλιγμένοι στις κάπες τους, μέσα στις φτέρες,
παρά να καταπονηθούν διανύοντας τις αποστάσεις προς και από τον οικισμό
τους, γιατί φοβούνταν ότι δεν θα ήταν ικανοί να προσφέρουν σωστή εργασία
και θα έχαναν έτσι την δουλειά τους. Τα ημερομίσθια ήταν ελάχιστα και για να
προσληφθεί κανείς έπρεπε να έχει σημείωμα από βουλευτή ή να έχει γνωστό
κάποιον επιστάτη.
Οι εργοδηγοί ήταν αυστηροί και ικανότατοι. Τα έργα γίνονταν με αυτεπιστασία

και ο έλεγχος καθημερινός και πολλαπλός. Υπεύθυνος Δασοκόμος,
Δασολόγος του έργου, Δασάρχης, Διευθυντής και τέλος ο επιθεωρητής
Δασών.
Έπρεπε όλοι καθημερινά σχεδόν να ελέγξουν και να ελεγχθούν. Αλλά και οι
τεχνίτες έπρεπε να καθοδηγηθούν σωστά για να παρουσιάσουν ουσιαστικό
έργο. Οι δασοφύλακες ήταν επιφορτισμένοι με τη φύλαξη τεράστιων εκτάσεων
κινούμενοι σε ανύποπτες ώρες μόνοι τους διασχίζοντας πεζή αφιλόξενες
περιοχές για να προλάβουν παρανομίες και να προβλέψουν αντιδράσεις.
Ελάχιστοι τον αριθμό, διατηρούσαν το τίτλο του «δασάρχη» που τους έδιναν
οι ορεινοί κάτοικοι. Αρκετοί από αυτούς υπέφεραν στωϊκά ακόμη και
βιαιότητες από τους παρανομούντας υλοτόμους ή τσοπαναραίους. Ξέρω,
πως κάποιον τον είχαν δέσει σφικτά σε μια οξιά και έμεινε εκεί δεμένος τρία
μερόνυχτα στο δάσος. Ποτέ δεν το παραδέχθηκε.
Υπήρχαν ένα-δύο φορτηγά της υπηρεσίας, διασκευασμένα, παλιά

στρατιωτικά, οι λεγόμενες καμήλες, που έπρεπε να κινούνται καθημερινά από
το δάσος προς την πόλη τόσο για μεταφορά υλικών όσο και προσώπων.
Στην Χρυσοπηγή και στο Λαϊλιά ιδρύθηκαν τα δασικά φυτώρια για να

καλύψουν τις ανάγκες σε φυτευτικό υλικό των δασοτεχνικών έργων των
χειμάρρων όσο και των αναδασώσεων του δασικού συμπλέγματος Λαϊλιά.

Σέρρες-2007
Εικόνα 45. Φράγμα λιθόδμητο στον χείμαρρο Καμενικίων (Αγίας Βαρβάρας)
Οι χείμαρροι, που οι εργασίες δασοτεχνικής τους διευθέτησης άρχισαν το

1933 και απασχόλησαν έντονα, κατά κύριο λόγο, τις δραστηριότητες της
δασικής υπηρεσίας, είναι ο Χείμαρρος Αγίων Αναργύρων και ο χείμαρρος
Ελαιώνα (Αγ. Γεωργίου).
Οι εργασίες αυτές υπαγορεύτηκαν από το εθνικό πρόγραμμα για την
εξυγίανση της πεδιάδας Σερρών από τη δράση του ποταμού Στρυμόνα. Τότε
έγιναν και τα έργα της αποξήρανσης της λίμνης Αχινού, της κατασκευής του
ρουφράκτη Κερκίνης, της ευθυγράμμισης της κοίτης του ποταμού και της
ρύθμισης των νερών του Αγγίτη ποταμού.
Η συνολική επιφάνεια της λεκάνης απορροής, των παραπάνω αναφερθέντων

χειμάρρων, ανέρχεται σε 103 km2 και θεωρούνται συμβάλλοντες. Ο
υδροκρίτης τους διαμορφώνεται στις νότιες απολήξεις της οριογραμμής του
δάσους Λαϊλιά .
Μέχρι του 1940 κατασκευάστηκε σειρά φραγμάτων σε τέτοια χωρική και

χρονική τάξη , ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι τα προϊόντα διάβρωσης
διαστάσεων χονδρής άμμου, χαλικιών και κροκάλων που παράγονταν,
συγκρατούνταν στο σύνολό τους πλέον.
Για την συγκράτηση της επιφανειακής απορροής του νερού των σταθερών
εδαφών που επιτείνει την διάβρωση των υποκειμένων διαβρωσιγενών
επιφανειών, αναδασώθηκαν χιλιάδες στρέμματα από Τραχεία Πεύκη κυρίως
και Κυπάρισσο κατά δεύτερο λόγο, φυτά που παράγονταν στο φυτώριο
Χρυσοπηγής και σήμερα αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα περιαστικά δάση
της χώρας.

Σέρρες-2007
Παρά την μεγάλη προσπάθεια που έγινε , η διάβρωση των υποκειμένων

διαβρωσιγενών επιφανειών εξακολουθεί.
Εικόνα 46. Η περιοχή Χρυσοπηγής με το φυτώριο και τις εγκαταστάσεις το 1935
Εικόνα 47. Η ίδια περιοχή το 2007

Σέρρες-2007
Τα φυτοκομικά έργα που έγιναν στη συνέχεια στις διαβρωσιγενείς επιφάνειες

είχαν σαν κύριο δασοπονικό είδος την ψευδακακία της οποίας η φύτευση
έγινε κατά την κλασσική μεθοδο σε λάκκους. Τα αποτελέσματα της
προσπάθειας αυτής δεν υπήρξαν ποτέ ικανοποιητικά47. Η αιτία των
αποτυχιών αυτών είναι οι δυσμενείς συνθήκες, εδαφικές και υδατικές που
ασκούν βασική επίδραση στη ρίζωση και στην εξέλιξη των φυτών. Για την
υποβοήθηση του μετριασμού του μεγέθους των παραπάνω συνθηκών, σε
μερικές περιπτώσεις εκτελέστηκαν έργα συγκράτησης των πρανών με
ξυλολίθινα φράγματα- κλαδοπλέγματα και την φύτευση κατά βαθμίδες
χιλιάδων μοσχευμάτων ακακίας με λοστό. Και πάλι όμως η αποτυχία ήταν
εμφανής όταν τα έργα καταστρέφονταν κατά το τρίτο έτος καθώς το έδαφος
συμπαρασύρονταν με τα φυτά εξαιτίας της διάβρωσης.
Πολλοί δεν μπορούν να αντιληφθούν σήμερα την σπουδαιότητα και την

αξεπέραστη τεχνική που ακολούθησαν τις ειδικές μελέτες για την φυτοτεχνική
διευθέτηση των χειμάρρων αυτών. Όμως απολαμβάνουν τον περίπατο και
την διασκέδαση στην κοιλάδα των Αγ. Αναργύρων, που διαμορφώθηκε στις
αρχές της δεκαετίας του 1980 από τον δήμο Σερρών.
Εικόνα 48.Κλαδοπλέγματα και ξηλολίθινα φράγματα στον χείμαρρο Αγίων Αναργύρων
Η ανυποψία τους επηρεάζει ακόμη και τις δημοτικές αρχές για ολοένα και
47
(Δρ. Ι.Παπούλιας Θες/νίκη1967- Κ.Δ.Ε.Β.Ε)

Σέρρες-2007
περισσότερες αστάθμητες επεμβάσεις με ορατό τον κίνδυνο της

καταστροφής σε περίπτωση παρατεταμένης και μέγιστης απορροής.
Πρόσφατα είχαμε ένα μικρό δείγμα αυτής της πιθανότητας με την πλημμύρα
που απλώθηκε σε μεγάλο τμήμα της πόλης και αμέσως μετά την τραγική
επιλογή- πρόταση να κατεδαφιστεί το βασικό φράγμα για να απορροφηθούν
τα πλημμυρικά νερά στην υφιστάμενη κοίτη!! Θέλουμε δηλαδή να
καταστρέψουμε τα θεμέλια μιας οικοδομής και να … αρμενίζει αυτή.
Για την διοικητική και τεχνική παρακολούθηση των έργων κατασκευάστηκαν

μόνιμα και προσωρινά οικήματα στην Χρυσοπηγή που εντυπωσιάζουν για τον
τρόπο κατασκευής τους και σήμερα ακόμη που δεν χρησιμοποιούνται πλέον.
Παράλληλα με τα δασοτεχνικά έργα, η ορθολογική διαχείριση του δάσους

απαιτούσε την εφαρμογή όλων των κανόνων της δασοπονίας, απαραίτητους
για την ανόρθωση του ξυλώδους κεφαλαίου του δασικού συγκροτήματος.
Η δασοπονία, σαν οικονομία, εργάζεται με πολύχρονες περιόδους που
εμπεριέχουν αστάθμητους πολλές φορές παράγοντες κινδύνου.
Πυρκαγιές, ανεμορριψίες, ασθένειες, καταστροφές από θεομηνίες κλπ.
προσδίδουν σημαντικές επιβαρύνσεις στο κανονικό ξυλώδες κεφάλαιο.
Έτσι οι επεμβάσεις λαμβάνουν την μορφή κρίσιμης χειρουργικής επέμβασης
που αποτελεί και τον μοναδικό τρόπο θεραπείας.
Τα αποτελέσματα θα φανούν ύστερα από 50-60 χρόνια και οι τυχόν
λανθασμένες ενέργειες δεν θα μπορούν να διορθωθούν παρά μόνο αφού
περάσουν άλλα τόσα χρόνια.
Τα δασοπονικά θέματα διαχείρισης των δασών είναι θέματα ζωής της φύσης.
Δεν είναι η γεωργική παραγωγή του ενός χρόνου ή της μίας βλαστητικής
περιόδου που μπορεί να καθοδηγηθεί με απλές ρυθμίσεις.
Δασεργάτες
Η απόληψη της ξυλείας που αποκτάται με αφορμή την εφαρμογή του

διαχειριστικού σχεδίου του δάσους, απαιτεί και ικανούς και έμπειρους
δασεργάτες υλοτόμους.
Στις αρχές οι υλοτόμοι αποτελούσαν εξειδικευμένες ομάδες που
ανελάμβαναν, με την υπόδειξη και τον έλεγχο της δασικής υπηρεσίας να
κατευθύνουν τις υλοτομικές ανάγκες.
Αργότερα το Υπουργείο καθοδήγησε την σύσταση των δασικών

συνεταιρισμών που οργανώθηκαν από κατοίκους μιας κοινότητας
παραδασόβιας και ελέγχονταν από την υπηρεσία από την οποία και
αμείβονταν.
Δεν είχαν το δικαίωμα να πωλούν την ξυλεία, παρα μόνο να την τυποποιούν
υλοτομημένη και μεταφερμένη σε συγκεκριμένους χώρους για την παραλαβή
της από την υπηρεσία. Αργότερα48, τα τελευταία χρόνια, απέκτησαν και αυτό
48
Π.Δ 126/17.04.1986 « Διαδικασία παραχώρησης της εκμετάλλευσης, συντήρησης και βελτίωσης των δασών που

Σέρρες-2007
το δικαίωμα της πώλησης και ουσιαστικά της διαχείρισης της ξυλείας.
Στις αρχές και πριν από την έναρξη της κρατικής εκμετάλλευσης των δασών,
τα δάση εκμεταλλεύονταν οι έμποροι οι οποίοι για τον σκοπό αυτό διέθεταν
και τις απαραίτητες ομάδες υλοτόμων και μετατοπιστών.
Με τον καιρό οι έμποροι έχασαν την διαδικασία της εκμετάλλευσης και
δραστηριοποιούνταν μόνο στην αγορά της παραγόμενης ξυλείας και την
μεταφορά της στα πριστήρια, που στις περισσότερες των περιπτώσεων ήταν
και ιδιοκτήτες.
Ετσι οι υλοτόμοι απέκτησαν την κύρια ευθύνη της εφαρμογής της διαχείρισης
του δάσους που καθόριζε η αντίστοιχη μελέτη του , η οποία εκπονούνταν
από την υπηρεσία και εγκρίνονταν για εφαρμογή.
Με την προϋπόθεση αυτή αναζητούνταν οι κατάλληλες ομάδες υλοτόμων και

επιλέγονταν από τον δασάρχη για να αναλάβουν συγκεκριμένη εργασία.
Οι υλοτόμοι εφόσον συμφωνούσαν την εργασία, υπήρχε ένας κανόνας

εργασίας , αναγνώριζαν ένα από αυτούς αρχιμάστορα , ένα γραμματικό και
ένα κάσα (ταμία), οι οποίοι διαχειρίζονταν τα έσοδα της εργασίας και τα έξοδα
της παρέας.
Ο γραμματικός κρατούσε βιβλία πρακτικά, απλά αλλά σαν λογιστικά.
Προσελάμβαναν και ένα μάγειρα, ο οποίος θα ζύμωνε το ψωμί, θα μαγείρευε
κλπ. Αυτός έπρεπε να είναι μικρής ηλικίας.
Μόλις έφθαναν στο δάσος , η πρώτη τους δουλειά ήταν να κατασκευάσουν

την καλύβα η οποία ήταν απλή αλλά κατασκευασμένη από ξύλα.
Εικόνα 49. Καλύβες υλοτόμων
ανήκουν στο δημόσιο και στα νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα στους δασικούς συνεταιρισμούς.

Σέρρες-2007
Η υλοτομία συνήθως συμφωνούνταν κατά αποκοπή δηλ. με το κυβικό μέτρο.

Εργάζονταν σχεδόν 12 ώρες την ημέρα για να αυξήσουν το ημερομίσθιο. Το
βράδυ εξουθενωμένοι μαζεύονταν γύρω από τη φωτιά συντηρούσαν τα
εργαλεία τους και η βραδιά τελείωνε με ανέκδοτα ή ακόμη και με τραγούδια
αν η δουλειά πήγαινε καλά.
Εικόνα 50. Κορμοπλατεία στρογγύλης ξυλείας

Σέρρες-2007
Εικόνα 51. Acer preudoplatanus - Ψευδοπλάτανος

Σέρρες-2007
Τη γενική ευθύνη των υλοτομιών την είχαν για πολλά χρόνια οι Καταφυγιώτες
υλοτόμοι, σαν οι πιο ικανοί τεχνίτες (πελεκάνοι) ιδίως στην πελεκητή ξυλεία. Η
πριστή απασχολούσε πάντοτε δύο υλοτόμους –πριονάδες, οι οποίοι
πριόνιζαν τον κορμό πάνω σε ένα βάθρο που κατασκεύαζαν με άλλους
κορμούς έτσι ώστε ο ένας να τραβάει το πριόνι (κουριαστή) από κάτω και ο
άλλος να βοηθάει από πάνω τραβώντας το και ακολουθώντας την ευθεία
τομή. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται πλάκες που τις στοίβαζαν με
μοναδικό τρόπο για να τραβήξουν την υγρασία και να μη στραβώσουν.
Εικόνα 52. Δασικός δρόμος εμπρός απο το δασικό φυλάκιο που χαρακτηρίστηκε, το
1956, ως επαρχιακός.

Σέρρες-2007
Το σημερινό δασικό οδικό δίκτυο είναι αρκετά ανεπτυγμένο και περιλαμβάνει

όλες τις κατηγορίες δρόμων :Α, Β και Γ τάξης.
Το συνολικό του μήκος φθάνει τα 82+600 ΧΛΜ, χωρίς να περιλαμβάνεται ο
κεντρικός ασφαλτοστρωμένος δρόμος, που καταλήγει στο χιονοδρομικό
κέντρο, επειδή έχει χαρακτηριστεί επαρχιακός49. Παρακάτω δίνεται αναλυτικά
με μορφή πίνακα όλο το δασικό οδικό δίκτυο με την κατηγορία του δρόμου,
το λειτουργικό του μήκος και το συνολικό του δικτύου.:
ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΔΙΚΟΥ ΔΑΣΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΛΑΪΛΙΑ50
α/α Ονομασία δρόμου Κατηγ. Μήκος χλμ

1. Εκκλησάκι Τζεβελέκου-Μ.Λιβάδι ΔΤ11α Α 4+150
2. Βίλλα Παντζάρη-ΔΤ4(β,γ) Β 4+900
3. Τζεβελέκου-Βλ. καλύβια Β 6+450
4. ΔΤ17-Ρ. Μαϊμούνα-Καπνόφυτο-όρια δάσους Β 8+300
5. Φρούριο-όρια δάσους ΔΤ20(α,β)-ΔΤ21 Γ 3+150
6. Διακλ.(ΔΤ21β-ΔΤ19αβ)όρια 24β-Ντ. Βέτο (επάνω) Γ 5+000
7. Μόκρα-ΔΤ22,24 (κάτω δρόμος) Γ 1+900
8. ΔΤ(22,24)-όρια ΔΤ24α-όρια δάσους Γ 5+000
9. Διακλάδωση Μαϊμούνας- Μαϊμούνα Γ 1+550
10. 3 βρύσες-φλάμπουρο-ΔΤ 24β.γ Γ 4+750
η
11. ΔΤ 25-24δ-1 προσπέλαση φλάμπουρου Γ 0+550
η
12. ΔΤ24γ.δ-σαβάτ -2 προσπέλαση φλάμπουρου Γ 0+950
α
13. ΔΤ 26 -Δτ25α Γ 2+050
14. ΔΤ 25γ-αετοφωλιά Γ 2+750
15. Αετοφωλιά-ρ. κούλ ντερέ (Φαιά Πέτρα) Γ 2+150
16. Ρ. Καρά –Ναούμ βρύση Γ 1+850
17. Διακλάδωση ρ. Μαϊμούνας, πριόνια-ΔΤ4β,γ Γ 1+900
18. ΔΤ4β,γ-κερασιέςΔΤ1,β-όρια δάσους Γ 6+800
19. ΔΤ4β,3γ-διακλάδωση πυροφυλακείου ΔΤ2α Γ 2+600
20. Διακλ. Πυροφυλακείου Α.Ταρλά-Σαρλίγια Γ 2+000
21. Διακλ. Σαρλίγια-Ξηροτόπου-Σαρλίγια-υψομετρ. Γ 2+000
22. Διακλ. Λυκόλοφου-ΔΤ4β,α Γ 1+600
23. ΔΤ4.4β,α-λυκόλοφος-πυροφ. Α. ταρλά ΔΤ2α Γ 1+900
α
24. Μ.Λιβάδι-όρια ΔΤ16β-18 Γ 1+300
25. Μ.λιβάδι-ΔΤ14 Γ 0+450
26. ΔΤ14-ΔΤ15 Γ 0+950
27. Μ.λιβάδι-Κατίγκα-Σαριγιάρ Γ 3+400
ΣΥΝΟΛΟ 82+600
49
Με την από 6ης Φεβρουαρίου 1956 (Ν.3155/1955) Απόφαση του Βασιλέως, καθορίζεται ως επαρχιακή οδός η από
Σέρρας-Χρυσοπηγή προς Βαθύτοπον και Κ. Νευροκόπι δια Λαϊλιά, όπως και η οδός: Σιδηρόκαστρο-Αχλαδοχώρι-
Ανω Βροντού δια Καρυδοχωρίου.
50
Ως ΔΤ αναφέρεται το Δασικό Τμήμα με την αρίθμησή του. (όρα διαχειριστικό χάρτη) και με α,β… η συστάδες που
αποτελούν το τμήμα. Με Α,Β και Γ συμβολίζονται οι κατηγορίες των δρόμων σύμφωνα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά
τους.

Σέρρες-2007
Πινακες -Εικόνες της πανίδας και της χλωρίδας του

ΛΑΪΛΙΑ
Εικόνα 53. Άποψη προς το όρος Ορβηλος

Σέρρες-2007
ΤΑ ΠΤΗΝΑ
1.Pertix perdix Λιβαδοπέρδικα 2.Milvus nigrans
3.Alectoris graeca Πετροπέρδικα 3a.Alectoris graeca Πετροπέρδικα
4.Motacilla alba 5. Scolopax rusticola-Μπεκάτσα

Σέρρες-2007
6.Cuculus canorus-κούκος 7. Sturnus vulgaris-ψαρόνι

Σέρρες-2007
8.Upopa epops-τσαλαπετεινός 9.Troglodytes troglodytes-

Τρυποφράκτης
10.Bubo bubo-μπούφος 11. Oriolus oriolus-συκοφάγος

Σέρρες-2007
12.Turtus merula-κοτσυφας
Εικόνα 14. Sturnus vulgaris -Ψαρόνι
13.Motacilla flava-Κιτρινοσουσουράδα
15.Passer domesicus-
Σπιτοσπουργίτης

Σέρρες-2007
16.Parus major Καλόγηρος 17.Cettia cetti- Ψευταηδόνι
Εικόνα 19. Garrulus fgandarius-Κίσσα

18.Erithacus rubecula- Κοκκινολαίμης
20.Ficedula parva-νανομυγοχάφτης 21. Lanius minor-γαϊδουροκεφαλάς

Σέρρες-2007
22.Caprimulgus europaeus-γυδοβυζάχτρα 23.Anthus campestris-χαμοκελάδα
24.Corvus corax-κόρακα 25.Merops apiaster-μελισσοφάγος

Σέρρες-2007
26.Acipiter nissus-ξεφτέρι
27.Otus scops -γκιώνης 28. Muscicarpa striata-σταχτομυγοχάφτης
29.Buteo buteo-Βαρβακίνα

Σέρρες-2007
30.Carduelis carduelis-Καρδερίνα 31.Emberiza rustica-

Δασοτσίχλονο

Σέρρες-2007
32.Erithacus rubecula-κοκκινολαίμης 33.Lanius collurio-Αετομάχος

Σέρρες-2007
34.Ficedula hypoleuca-Μαυρομυγοχάφτης 35. Oenanthe hispanica-Ασπροκωλίνα
36.Ficedula parva-Νανομυγοχάφτης 37.Phoenicurus ochruros-

Καρβουνιάρης

Σέρρες-2007
38.Phoenicurus ochruros-καρβουνιάρης 39. Phylloscopus collybita-

Δενδροφυλλοσκόπος
40.Pyrrula pyrrula-Πύρρουλας 41.Sitta europaea-

Δενδροτσομπανάκος

Σέρρες-2007
42.Fringilla coelebs-Σπίνος

Σέρρες-2007
44.Passer domesticus- Σπουργίτης
43.Sylvia communis-Θαμνοτσιροβάκος
45.Κόρακες

Σέρρες-2007
46.Accipiter gentillis-Διπλοσάϊνο 47.Aegolius funereus-Χαροπούλι
48.Alauda arvensis-Σταρίθρα 49. Carduelis carduelis-Καρδερίνα

Σέρρες-2007
50.Athene noctua- Κουκουβάγια 51. Dendrocopus minor-Νανοτσικλιτάρα

Σέρρες-2007
54.Hirundo daurica-Μιλτοχελίδονο
Emberiza hortulana- Βλάχος
57.Oenanthe oenanthe-Σταχτοπετροκλής

Σέρρες-2007
55.Motacilla cinerea-Κιτρινοσουσουράδα
56.Galerida cristata- Κατσουλιέρης

-κορυδαλός
58.Picus viridis-Πρασινοτσικλιτάρα 59. Motacilla alba-Λευκοσουσουράδα

Σέρρες-2007
60.Saxicola ruberta-Καστανολαίμης 61.Turtus pilaris-Κεδρότσιχλα
62.Streptopelia turtur-Τρυγόνι
Εικόνα 63.Hirundo rustica- Σταυλοχελίδονο
64.Sylvia communis-Θαμνοτσιροβάκος 65.Silvia hortensis-Δενδροτσιροβάκος

Σέρρες-2007
66.Muscicapa striata-Σταχτομυγοχάφτης
67.Picus canus-Σταχτοτσικλιτάρα
68.Corvus monendula-Κάργα
69. Hirundo daurica-Μιλτοχελίδονο
70.Corvus corone-Κουρούνα

Σέρρες-2007
71.Falco peregrinus-Πετρίτης 72.Circaetus gallicus-Φιδαετός
73.Luscinia megarynchos-Αηδόνι

Σέρρες-2007
74.Tetrao Urogallus-Αγριόγαλλος

Σέρρες-2007
ΤΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ
1.Lepus timidus-λαγός 2.Capreolus capreolus-ζαρκάδι

Σέρρες-2007
3.Canis lupus-λύκος 4.Vulpes vulpes-αλεπού
5.Erinaceus concolor-σκαντζόχοιρος 6.Sciurus vulgaris-Σκιούρος

Σέρρες-2007
7.Sus scrofa-αγριογούρουνο 8. Martes foina-Kουνάβι

Σέρρες-2007
9. Muss musculus 10.Ursus arctos-αρκούδα
11. Meles meles-Ασβός 12. Glis glis-Δασομυωξός

Σέρρες-2007
14.Felix sylvestris-Αγριόγατα
13.Myotis οχυgnathus-Μικρομυωτίδα
16.Apodemus sylvaticus-Δασοποντικός
15.Apodemus flavicolis-Κρικοποντικός
18.Rattus rattus- Μικροεπιμύς
17.Driomys nitendula- Δενδρομυωξός

Σέρρες-2007
19.Mustela nivalis- Νυφίτσα 20.Martes martes-Δασοκούναβο
21.Mustela putorius- Βρωμοκούναβο 22.Pipistrellus pipistrellus- Νανονυχτερίδα
24.Rhinilofus mehelyi
23.Martes foina- Πετροκούναβο

Σέρρες-2007
EΡΠΕΤΑ
1.Elaphe quatuorlineata- Λαφιάτης 2.Podarcis tauricus
3.Vipera ammodytes –Οχιά 4.Τestudo graeca-Γκραικοχελώνα

Σέρρες-2007
5. Malpolon monspenssulanus
6.Bombina variegate- Βομβίνη
7.Bufo viridis-Πρασινόφρυνος

Σέρρες-2007
8.Rana dalmatica-πηδοβάτραχος

Σέρρες-2007
9.Triturus cristatus-Χτενοτρίτουρας
10.Salamandra salamandra- Σαλαμάνδρα51
51
Τοξικότητα Oι Σαλαμάνδρες μπορούν να υπερασπίσουν τον εαυτό τους ενεργητικά μόλις αυτές συλληφθούν από
ένα αρπακτικό ζώο. Εκτός από τις διάφορες αντιδράσεις που μπορούν να έχουν , οι ενήλικες σαλαμάνδρες, είναι σε
θέση να εξωθήσουν τις βαριές τοξικές εκκρίσεις του δέρματός τους π.χ. το νευροτοξικό αλακαλοειδές Samandarin.
Αυτό το αλκαλοειδές προκαλεί ισχυρούς σπασμούς μυών και υψηλή πίεση του αίματος που συνδυάζονται με το
αναπνευστικό σε όλα τα σπονδυλωτά. Οι αδένες δηλητήριων της σαλαμάνδρας συγκεντρώνονται σε ορισμένες
περιοχές του σώματος, ειδικά γύρω από το κεφάλι και τη ραχιαία επιφάνεια στο δέρμα. Οι χρωματισμένες μερίδες του
δέρματος της συμπίπτουν συνήθως με αυτούς τους αδένες. Οι περισσότερες από αυτές τις εκκρίσεις είναι
αποτελεσματικές ενάντια στις βακτηριακές και μυκητιακές μολύνσεις, αλλά μερικές εκκρίσεις θα μπορούσε επίσης να
είναι επικίνδυνες για τον άνθρωπο
Αλκαλοειδές Salamandarin –Χημικός τύπος

Σέρρες-2007
.12. Lacerta graeca- Γκραικόσαυρα

11.Hyla arborea-Δενδροβάτραχος

Σέρρες-2007
ΦΥΤΑ
1.Pinus silvestris- Δασική πεύκη 2.Acer platanoides- Νεροπλάτανος
3.Acer platanoides- Νεροπλάτανος 4.Achillia millefolium-
5.Arabis glabra 6.Campanula trachelium-Καμπανούλα

Σέρρες-2007
7.Centaurea cyanus Γιρανίτσα 8.Corylus avellana-

Φουντουκιά

Σέρρες-2007
9.Epilobium angustifolium 10. Fagus orientalis –Οξιά
11.Fragaria vesca-Φραουλιά
12.Fraxinus ornus-Φράξος ή μελιός

Σέρρες-2007
13.Geranium columbinum 14. Geranium pyrenaicum

Σέρρες-2007
15.Geranium sanguineum 16. Hieracium pilosela
17.Knautia arvensis 18. Populus tremula-

Τρέμουσα λεύκη

Σέρρες-2007
19.Myosotis scorpioides 20.Myosotis sylvatica –μη με

λησμόνει
21.Potentilla argentea 22.Prunela vulgaris
23.Silene vulgaris Κουκάκι 24.Viola odorata

Σέρρες-2007
25.Viola tricolor 26. Fagus sylvatica- Οξιά

Σέρρες-2007
27.Primula veris 28.Arabis sp.
29.Sorbus torminalis 30.Alnus gloutinosa

Σέρρες-2007
31.Anthoxanthum odoratum 32.Arundo donax
33.Asplenium septenrionale 34.Hypericum perforatum
35.Juniperus communis-Ψευτόκεδρος 36.Juniperus oxycedrus

Σέρρες-2007
37.Lupinus perrenus 38.Veronica chamaedrys

Σέρρες-2007
39.Myosotis sylvatica 40.Primula veris
41.Agrimonia eupatoria 42.Corydalis solida

Σέρρες-2007
Crocus 43.Crocus tricolor
44.Cyclamen hederifolium 45. Iris reihenbachii

Σέρρες-2007
46. Lilium martagon 47.Potentilla recta
48.Populus tremuloides-Λεύκη τρέμουσα 49.Rhus cotinus-Χρυσόξυλο

Σέρρες-2007
50.Valeriana officinalis 51.Viola odorata

Σέρρες-2007
52.Xanthium spinosum 53.Potentilla argentea

Σέρρες-2007
54. Orhis latifolia 55. Carex echinata

Σέρρες-2007
56.Carex echinata 57.Shagnum contortum
58.Sphagnum contortum 59.Sphagnum palustre

Σέρρες-2007
59a.Sphagnum palustre

Σέρρες-2007
60.Quercus petraea 60a.Q. Petraea –καρποί
61.Carpinus orientalis

Σέρρες-2007
62.Acer hyrcanum
63.Cornus mas –Κρανιά

Σέρρες-2007
64.Ostrya carpinifolia-Οστριά 65.Sorbus aucuparia-

Σορβιά

Σέρρες-2007
66.S. aucuparia- καρποί 67.Sorbus torminalis
67a.S. torminalis –καρποί 68.Vaccinium myrtillus-

μαυραδάκι

Σέρρες-2007
68a. V. myrtillus -Καρποί 69. Crocus chrysanthus
70.Crocus pulchellus

Σέρρες-2007
71.Atropa belladona
73.Anthemis tictoria
72.Ranunculus acer

Σέρρες-2007
74.Buglossoides arvensis 75.Anchusa officinalis
76.Arctium minus 77.Chaenophyllum aureum
78.Capsela bursa-pastoris 79.Dactylorrhiza maculata

Σέρρες-2007
80.Circium vulgare 81.Senecio rupestris
82Senecio viscosus 83.Impatiens noli tagere
84.Digitalis lanata
85.Filipendula ulmaria

Σέρρες-2007
86.Geum coccinium 87.Geum nivale
88.Epipactis helleborine 89.Limodorum abortivum
90.Ornithogalum umbellatum 91.Milium effusum

Σέρρες-2007
92.Poa nemoralis 93.Scilla bifolia
95.Luzula sudetica

Σέρρες-2007
96.Gallium odoratum
98.Linaria vulgaris
97.Gallium verum
99.Rosa glutinosa

Σέρρες-2007
100.Rosa sicula 101.Betula pubescens
102. Rubus saxatilis 103.Rubus canescens-Ανθη

Σέρρες-2007
104.Ranunculus ficaria
105.Ranunculus acris
106.Rumex cristatus
107.Plantago major
108.Polygonum alpinum
109.Hypericum olympicum

Σέρρες-2007
111.Κώνος Δασικής Πεύκης
110.Mentha logifolia
112.Geum nivale
114.Hieraceum hoppeanum
113.Geum urbanum

Σέρρες-2007
115.Malva sylvestris
116.Allium cepa
117.Hieraceum bifidum
118.Κορμός δασικής
Πεύκης
119.Taraxacum officinale

Σέρρες-2007
120.Silene conoidea
121.Campanula persifolia
122.Mnium affine
123.Campanula pinifolia

Σέρρες-2007
124.Salix fragilis
125.Pteridium aquilinum

Σέρρες-2007
126.Tilia tomentoza
128.Trifolium spadiceum
127.Pinus sylvestris(Λιάχα)
129.Scripus sylvaticus 130.Ranunculus acer

Σέρρες-2007
131.Myosotis palustris

Σέρρες-2007
Η έκλυση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα είναι γνωστό ότι
πυροδοτεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου και αλλάζει το κλίμα της Γης ενώ η
ατμοσφαιρική ρύπανση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και στο
περιβάλλον.
Ένα δένδρο μέσης52 ηλικίας απορροφά περίπου 0,75 τόνους CO2 /έτος και αν
δεχθούμε ότι υπάρχουν 50 δένδρα ανά στρέμμα στο δάσος Λαϊλιά και τελικά στα
30.000 στρ. όλου του δάσους, έχουμε 1.500.000 δένδρα, τότε αυτά μπορούν και
απορροφούν 1.500.000Χ0,75 τ. CO2 /έτος=1.125.000 τόνους CO2 ετησίως.
Το δάσος με τον μεγάλο όγκο της βιομάζας του αποτελεί την πρώτη πηγή οξυγόνου.
Ένα εκτάριο δάσους που αφομοιώνει 5 τόνους άνθρακα , απελευθερώνει 10 τόνους
οξυγόνου. Ο μεγάλος επίσης όγκος του φυλλώματός του μπορεί να συγκρατήσει 70
τόνους καπνού και σκόνης ανά εκτάριο και να φιλτράρει χημικά τον αέρια από πολλά
δηλητηριώδη αέρια, όπως είναι το υδρόθειο, οξείδια του θείου, μονοξείδιο του
άνθρακα, οξείδια του αζώτου και διάφορες δηλητηριώδεις ενώσεις φθορίου, χλωρίου
και μόλυβδου. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το δάσος συγκρατεί 300gr SO2/ha και το
90% της ραδιενέργειας του αέρα.
Ευρωπαίοι επιστήμονες53 διαπιστώνουν σήμερα ότι το CO2 και το μεθάνιο που

υπάρχουν στην ατμόσφαιρα, είναι στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 650.000
ετών. Αυτό σημαίνει ότι το διοξείδιο του άνθρακα είναι σήμερα 30% περισσότερο και
το μεθάνιο 130% από κάθε άλλη περίοδο. Παράλληλα , οι ερευνητές επισημαίνουν
ότι η στάθμη της θάλασσας ανέρχεται δύο φορές ταχύτερα από ότι πριν από 150
χρόνια- μια ακόμη ένδειξη του φαινόμενου του θερμοκηπίου, που προκαλείται από
τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Σύμφωνα με έρευνα ειδικών η στάθμη των
θαλασσών του πλανήτη ανέρχεται 2 χιλιοστά ετησίως, δηλαδή με διπλάσια ταχύτητα
από ότι ανερχόταν για 5.000 χρόνια πριν από τη βιομηχανική εποχή.
Η παραγόμενη ξηρή μάζα ανά έτος και εκτάριο, σε ένα παραγωγικό δάσος ανέρχεται
περίπου σε 10 τόνους(10t/y/Ha). Από αυτή τη μάζα, η μισή είναι άνθρακας. Για την
αφομοίωση 1.gr άνθρακα απαιτούνται 9.972 θερμίδες, τότε για τους 5 ton άνθρακα
απαιτούνται 49,8 δισεκ. θερμίδες. Από το ιλιγγιώδες αυτό ποσό ενέργειας, ένα μεγάλο
μέρος υπάρχει αποταμιευμένο στο μεγάλο όγκο των ριζών, που είναι εξάρτημα του
δασικού εδάφους, ενώ ένα άλλο μέρος έρχεται επίσης στο δασικό έδαφος με το
πέσιμο των φύλλων, κλαδιών κλπ. και χρησιμεύει σαν πηγή ενέργειας για την
ανάπτυξη και πολλαπλασιασμό των αποσυνθετικών μικροοργανισμών και ζωυφίων
ώστε να συμπληρωθεί κατά αρμονικό τρόπο και ισοσκελισμένο ο βιολογικός κύκλος
στη φύση. Το υπόλοιπο ποσό ενέργειας που μένει στο ξύλο, αποδίδεται , κατά την
χρησιμοποίηση του, σαν καύσιμη ύλη.
Σε ένα γραμ. γόνιμου δασικού εδάφους μετρήθηκαν μέχρι 100 εκατομ. βακτήρια,
μέχρι 500 χιλ. μύκητες, πολλές δεκάδες χιλιάδες φύκη και πολλά εκατομ. διάφορα
πρωτόζωα. Όλα αυτά εκφραζόμενα σε ένα εκτάριο εδάφους υπερβαίνουν σε βάρος
τους 10 τόνους.
Το δασικό έδαφος έχει το ιδιαίτερο προνόμιο να δέχεται το φθινόπωρο ολόκληρο το

φύλλωμα της δασοσυστάδας. Η ξηρή μάζα της φυλλάδας που πέφτει κάθε χρόνο
ανέρχεται σε 2 έως 6 τόνους ανά εκτάριο. Σε κλειστές συστάδες οξιάς στο Λαϊλιά
βρέθηκε κατά μέσο όρο 2 έως 2,7 ton /ha, ενώ σε νεαρές κλειστές λόχμες δασικής
Πεύκης το ποσό των βελονών ανήλθε σε 5,4 ton /ha .
Η επιστροφή όλου του φυλλώματος στο δασικό έδαφος σημαίνει ότι το 90% των
52
Προφανώς η ποσότητα του CO2 που απορροφά ένα δάσος εξαρτάται από τη βιοποικιλότητά του, τις
φυτοκοινωνίες που το απαρτίζουν , το είδος και η ηλικία και η πυκνότητα των δένδρων και μια σειρά άλλοι
παράγοντες. Για τον υπολογισμό λαμβάνεται υπόψη δάσος με πυκνότητα 50 δένδρων ανά στρέμμα.
53
Φύλλα οικολογίας 2005 . Γ.Γ.Επικοινωνίας-Γ.Γ Ενημέρωσης-Αθήνα 2006.

Σέρρες-2007
θρεπτικών ουσιών που αντλήθηκαν από το έδαφος επιστρέφει πάλι σ΄αυτό. Η

συνεχής κάλυψη του εδάφους από την φυλλάδα προστατεύει αυτό από την
διάβρωση και αμβλύνει τις ακραίες επιβλαβείς θερμοκρασίες, περιορίζοντας
συγχρόνως την εξάτμιση του εδαφικού νερού.
Το επιφανειακό έδαφος είναι ιδιαίτερα πυκνό σε λεπτά τριχοειδή ριζίδια διαμέτρου
μικρότερου του 1mm. Σε ένα m2 δασικού εδάφους μετρήθηκαν 4,4 km λεπτά τριχίδια,
από τα οποία ποσοστό 80-90% ήταν στην επιφανειακή στρώση των 20cm.
Στο Λαϊλιά βρέθηκε η σχέση βάρους των ριζιδίων ίση με 13ton/ha. Αν στο ποσό αυτό
προστεθούν οι χονδρές στηρικτικές ρίζες και οι λεπτότερες των βαθύτερων
στρωμάτων τότε το ποσό φθάνει στους 25ton/ha.
Η οξιά απαιτεί πλούσιο σε θρεπτικές ουσίες έδαφος, χουμώδες, ψαθυρό,

ασβεστούχο, αργιλλώδες και φωσφορούχο. Κατά τους Hartig και Weber, 1 εκτάριο
οξιάς μεγάλης ηλικίας αναιρεί από το έδαφος 625 kg καλίου, 294 kg Μαγνησίου,
1361 kg Ασβεστίου και 255kg φωσφόρου.

Σέρρες-2007
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄
ΧΑΡΤΕΣ- ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

Σέρρες-2007

Σέρρες-2007

Σέρρες-2007

Σέρρες-2007

Σέρρες-2007
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ΄
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Σέρρες-2007
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
Γιώργος Καφταντζής Σέρρες1989 « Η Σερραϊκή Χρονογραφία του

Παπασυνοδινού. Εκδοση της Ι.Μητροπόλεως Σερρών και Νιγρίτης.
Αχιλλέας Γερασιμίδης Θες/νίκη 1985 « Σταθμολογικές συνθήκες και
μεταπαγετώδης εξέλιξη της βλάστησης στα δάση Λαϊλιά Σερρών και
Καταφυγίου Πιερίων». Διδακτορική διατριβή. Α.Π.Θ. Επιστημονική
επετηρίδα του τμήματος Δασολογίας και Φυσικού περιβάλλοντος.
Παράρτημα αριθ. 7 του ΚΣΤ΄τόμου..
Αντ. Κανέλλη –W . Bauer. Έκδοση του Ελλ. Ορειβ. Συνδέσμου. Αθήνα 1973.
«Τα ονόματα των πουλιών της Ελλάδος».
Δημ. Βολιώτης Dr. Αθήνα 1976 .«Χλωρίς και Βλάστησις της ορεινής
περιοχής Λαϊλιά Σερρών». Εργαστ. Συστηματικής βοτανικής και
φυτογεωγραφίας του Α.Π.Θ . Volume VI, Supplementum - Biologia Gallo-
Hellenica. .
Sevan Nisayan / Müjde Nisayan. Aθήνα 2001. « Εύξεινος Πόντος-
Ταξιδιωτικός οδηγός για τη βόρεια Τουρκία. Έκδοση infoγνώμων..
To Δάσος. Τριμηνιαίο Δασικόν Δελτίον. Εκδότης Υπ. Γεωργίας. Ετος
Β,΄τριμηνία Β&Γ 1948. αρ. τ. 6&7 .
Σωκράτης Κωνσταντίνου. Δασάρχης Σερρών « Έκθεσης προσωρινής
διαχειρίσεως του δημοσίου δάσους Λαϊλιά δια την περίοδο 1959/60 έως
1968/69. Δασαρχείο Σερρών-Κ.Ε.Δ Λαϊλιά.
Πάνος Γρίσπος , Δασολόγος. Έκδοση Υπ.Γεωργίας Αθήνα 1973 .« Δασική
Ιστορία της νεωτέρας Ελλάδος. Από του ΙΕ αιώνος μέχρι του 1971». .
Αχιλλέας Δημητρακόπουλος. Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Αθήνα
1995. «Επιλεγμένα θέματα διαχείρισης περιβάλλοντος-κεφάλαιο ερπετά».
Υφυπουργείο ανοικοδόμησης. Αθήνα 1946 «Πρόγραμμα και Κανονισμοί
έργων Ανοικοδόμησης».
Αναστ. Ε. Κοφινιώτης. Αθήνα 1937. Προϊστάμενος τεχνικών υπηρεσιών
Δ/νσεως Δασών Υπ. Γεωργίας. « Δάση και χείμαρροι».
Σοφία Σφυρόερα. Αθήνα 2006 «Η μυθολογία των Ελλήνων».
Δημήτριος Ε. Ευαγγελίδης. Θες/νίκη 2002. « Λεξικό των Αρχαίων Ελληνικών
και Περι-Ελλαδικών φυλών».
Σπύρος Αθ. Ντάφης . Θες/νίκη 1997. Καθηγητής Δασολογίας Α.Π.Θ.
«Δασική Οικολογία»..
Σπύρου Αθ. Ντάφη. Υπ. Γεωργίας .Αθήνα 1976.
« Ταξινόμησις της Δασικής Βλαστήσεως της Ελλάδος»
Ελένη Ν. Ελευθεριάδου, Θες/νίκη 1992, Δασολόγος. Διδακτορική διατριβή «
Η χλωρίδα δασών ψυχροβίων πλατυφύλλων –κωνοφόρων και υψηλής
εξωδασικής περιοχής Ελατιάς Δράμας». Α.Π.Θ –Σχολή Γεωτεχνικών
Επιστημών-Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού περιβάλλοντος –Εργαστήριο
Δασικής Βοτανικής. Παράρτημα αριθ. 6 του ΛΓ τόμου..
Κλεάνθης Αθ. Νάστος. Θες/νίκη 1971 .« Καταφύγι Πιερίων Κοζάνης-
Ιστορική-λαογραφική επισκόπηση».

Σέρρες-2007
Πέτρος Η. Κοντός. Θες/νίκη 1933. Τακτικός καθηγητής Α.Π.Θ- μέλους

προσέδρου της Ακαδημίας Αθηνών. « Δασική πολιτική , ιδία εν Ελλάδι.
Βιβλίο Βον Παραγωγή, Διανομή».
Οικονομόπουλος Αναστ. Αθήνα1925.Καθηγητής Δασολογίας Α.Π.Θ . «
Υδροπρίονες εν Ελλάδι. Κατασκευή, λειτουργία και σημασία αυτών δια την
εκμετάλλευσιν »
Joel Carl Welty and Luis Baptista. “the life of birds” !988. Saunders College
publishing .NY.
Νόμος 177/75 « Περί αντικαταστάσεως και συμπληρώσεως διατάξεων τινων του Ν.Δ 86/69
–περι δασικού κωδικος»-Αρθρο 4 –αντικατάστασηξ του άρθρου 254 (ίδρυση και λειτουργία
Εκτροφείων θηραμάτων –καταφυγίων –Ελεγχόμενων κυνηγετικών περιοχών.)
Π.Δ 453/1977 « περί των Ελεγχόμενων κυνηγετικών Περιοχών (Ε.Κ.Π) και των όρων και
προϋποθέσεων ασκήσεως θήρας εν αυταίς».
Π.Δ 126/86 « Διαδικασία παραχώρησης της εκμετάλλευσης, συντήρησης και βελτίωσης των
δασών που ανήκουν στο δημόσιο και στα νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα στους
δασικούς συνεταιρισμούς»
Αλεξανδρής Σωτήρης..
Κωνσταντινος Μ Βαβαλέκας

Σέρρες-2007

ΟΡΗ ΒΡΟΝΤΟΥΣ ΛΑΪΛΙΑΣ ΤΟ ΔΑΣΩΜΕΝΟ ΒΟΥΝΟ PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

ΟΡΗ ΒΡΟΝΤΟΥΣ ΛΑΪΛΙΑΣ ΤΟ ΔΑΣΩΜΕΝΟ ΒΟΥΝΟ PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΟΡΗ ΒΡΟΝΤΟΥΣ ΛΑΪΛΙΑΣ ΤΟ ΔΑΣΩΜΕΝΟ ΒΟΥΝΟ PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΟΡΗ ΒΡΟΝΤΟΥΣ

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Εικόνα 1. Ηλιοβασίλεμα στο δάσος

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Τέλος, σε κάθε περίπτωση, η δημοσιοποίηση των γνώσεων που προέκυψαν από

Στην διάπλαση της μελέτης γίνονται γνωστά τα ιστορικά στοιχεία, τα

Όπως σημειώνεται παραπάνω, δεν εξαντλείται σε καμιά περίπτωση το υλικό των

Το υλικό συμπληρώνεται με φωτογραφίες και παραπομπές που θεωρήθηκαν

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Ο Δ. Ορβηλος, στην κορυφογραμμή του, οροθετεί την Ελληνική επικράτεια,

Εικόνα 4. Χάρτης της ευρύτερης περιοχής

Η διαχρονική διαδικασία ταυτοποίησης των διοικητικών διαμερισμάτων του

o Ο νομός Σερρών, με πρωτεύουσα τις Σέρρες, συστήθηκε με το Β.Δ της

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

των Νέων Χωρών» με έδρα τας Σέρρας. Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε με

o Με το Ν.Δ της 6ης/10ης Μαρτίου 1925 (ΦΕΚ 57) καταργήθηκε η

o Με το Δ/γμα 12ης/21ης Δεκεμβρίου 1927 (ΦΕΚ304) η Επαρχία

o Στην κατοχή του 1941, με το Ν. Δ 1972/1942 (ΦΕΚ 292) «περί διοικήσεως

Ο νομός Σερρών ουσιαστικά διαμορφώνεται σαν ένα μεγάλο βύθισμα με

Ο Ορβηλος συνδέεται προς Β. με το ορεινό συγκρότημα Πιρίν και Ρίλα με το

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Η περιοχή του Δάσους Λαϊλιά

Ιστορικά στοιχεία- Δραστηριότητες

Η ευρύτερη περιοχή του δάσους Λαϊλιά κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας

Στα 1903, 9 Ιουλίου, καθορίστηκε η ημερομηνία του κινήματος που θα

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Ένα από τα πρώτα θύματα ήταν ο πρόκριτος της Βροντούς Πέτρος

Το 1934, το δάσος με εντελώς ασαφή όρια που περιέκλειαν συνολική έκταση

Με τη λήξη του Ελληνο-Ιταλικού-Γερμανικού πολέμου και την υπό των Γερμανών

Η διαχείριση του δάσους

Με την εξαγορά του δάσους, από το Ελληνικό δημόσιο, συστήθηκε Κρατική

δι΄αυτεπιστασίας διαχείρισής του. Επί πλέον, επειδή τα όρια του ανταλλαξίμου

Η γραμμή που καθορίζει τα όρια του δάσους αποτυπώνεται στην παρακάτω

Βόρεια : Ακολουθεί την κορυφογραμμή Μπιλμέτ (955μ), θέσεις Λαγουρα –

Εικόνα 6. Το Δασικό φυλάκιο στη θέση του παλιού οικισμού.

Η σημερινή διαχειριζόμενη έκταση (δάσος, δασικές εκτάσεις, μερικώς

ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΜΕΣΟ ΕΤΗΣΙΟ

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Εικόνα 7. Δασικός δρόμος ασφάλτου προς το Chalet.

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

8Ο οικισμός στον Λαϊλιά

Ανεξάρτητα όμως με αυτούς που επέλεξαν την μετεγκατάστασή τους στα

Στο κεντρικότερο σημείο του οικισμού υπήρχε το εργαστήριο του μπάρμπα

μια ξέχωρη συνοικία.

Με την εξαγορά του δάσους από το Ελληνικό δημόσιο συστήθηκε η Κρατική

Η Κοινότητα Ορεινής –Κοινότητα Κάτω Φρασταίνης, αναγνωρίστηκε με το Β.Δ

Ετος Κοινότητα Πληθυσμός

Ο Συνοικισμός Λιαϊλιάς διαγράφηκε ως ακατοίκητος με την Α.Υ Εσωτ. 43923/

Στην περίμετρο του δάσους αναπτύσσονται κύρια σημαντικές κοινότητες με

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Ο παρακάτω πίνακας παρέχει την δυναμικότητα της κάθε κοινότητας (1959).

Όταν, για το δάσος Λαϊλιά, αποφασίστηκε, με την αρ. 186678/6987/07.09.1959

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Εικόνα 10. Λαϊλιάς -Καταφυγιώτες υλοτόμοι

Ερευνα- περιγραφή –σχόλια και συγγραφή:Κωνσταντίνος Μ. Βαβαλέκας –Δασολόγος –

Καταφυγιώτες, από το Καταφύγιο Κοζάνης πάνω στα δυτικά Πιέρια, όλοι