Fakulteti i Shkencave Natyrore dhe Humane.

Tema:Inteligjenca Artificiale dhe Robotika.

Punoi:Dhionisa Kotka
Dhionis Kotka
Inteligjenca artificiale
Inteligjenca artificiale (IA) i referohet aftësisë së një kompjuteri për të kryer
funksione dhe arsyetime që aktualisht janë tipike vetëm të mendjes njerëzore.
Shpesh termi i referohet edhe degës së shkencës kompjuterike që ka për qëllim
krijimin e saj. Tekstet e librave përkufizojnë këtë fushë si "studimi dhe krijimi
i agjentëve inteligjent " ku një agjent inteligjent është një sistem që e percepton
mjedisin e tij dhe merr masa për të maksimizuar shanset e tij për sukses [2]. John
McCarthy, i cili solli termin më 1956, e përkufizon si "shkenca dhe inxhinieria e
bërjes së makinave inteligjente " .
Fusha u themelua mbi pohimin se një veti qendrore e njerëzve, inteligjenca
(urtësia e njeriut) mund të përshkruhet me hollësi të mjaftueshme sa të mund të
simulohet nga një makinë . Kjo ngre çështje filozofike për natyrën e mendjes dhe
etikën e krijimit të qenieve artificiale, çështje të cilat janë trajtuar
nga miti, trillimi dhe filozofia që në lashtësi

Historia
Në lashtësi, krijimi i makinave dhe qenieve artificiale janë paraqitur në mitet
greke, si Talosi i Kretës, robotët e artë të Hefestit dhe Galatea e Pigmaljonit
Mekanika është zhvilluar nga filozofët dhe matematikanët që në antikitet. Studimi i
logjikës çoi direkt në shpikjen e kompjuterit dixhital , elektronik të
programueshëm, bazuar në punën e matematikanit Alan Turing dhe të tjerë. Teoria
e llogaritjes e Turing sugjeroi se një makinë që vepron mbi simbole të thjeshta si
"0" dhe "1", mund të simulojnë çdo arsyetim të mundshëm matematikore
Kjo, së bashku me zbulimet e rishta në neuroshkencë, teorinë e
informacionit dhe kibernetikë, frymëzoi një grup të vogël studiuesish të fillojnë të
marrin seriozisht mundësinë e ndërtimit të një truri elektronik .
Fusha e studimit për Inteligjencë Artificiale është themeluar në një konferencë në
kampusin e Dartmouth College në verën e vitit 1956 Të pranishmit, përfshirë John
McCarthy, Marvin Minsky, Allen Newell dhe Herbert Simon, u bënë krerët e
studimit në Inteligjencë Artificiale për disa dekada. Ata dhe studentët e tyre
shkruan programet që, për shumicën e njerëzve, ishin thjesht të
mahnitshme: kompjuterët zgjidhnin problema të algjebrës, duke vërtetuar teorema
logjike dhe të duke folur anglisht Nga mesi i viteve 1960, hulumtimi në SHBA u
financuar kryesisht nga Departamenti i Mbrojtjes dhe laboratorët ishin të
shpërndarë përreth globit. Themeluesit e Inteligjencës artificiale ishin thellësisht
optimistë për të ardhmen e fushës së re: Herbert Simon parashikoi se "makina do të
jetë në gjendje, brenda njëzet vjetësh, të bëjë çfarëdo pune që mund të bëjë një
njeri" dhe Marvin Minsky e mbështeti, duke shkruar se «brenda një brezi [...]
problemi i krijimit të “inteligjencës artificiale”, do të jetë zgjidhur në thelb.

Avancimi i fushës së robotikës me të vetmin qëllim që të përmirësohet dhe

lehtësohet jeta e njerëzve në shekullin 21, ka qenë shumë i dukshme gjatë
10 viteve të fundit, por koncepti i bisedës dhe komunikimi po shqetëson
shkencëtarët.

Megjithatë, tani ka filluar të qarkullojë teoria se mësimi i gjuhës së njerëzve sa i

përket inteligjencës artificiale mund të jetë e rrezikshme. Kiki Hempleman,
linguist i kompjuterëve që mundohet t’ua mësojë humorin e njerëzve, pretendon
se robotët do të mund të vrasin njerëz nëse gjërat nuk shkojnë sipas planit, pasi
mund ta cilësojnë këtë veprim si “diçka qesharake”, transmeton
Telegrafi.“Inteligjenca artificiale kurrë nuk do ta kuptojë humorin si njerëzit.
Ata thjesht nuk kanë nevojë për humor, pasi plotësisht e keqkuptojnë kontekstin
e ndonjë fjalie”, ka shtuar ai.“Nëse ia mësoni inteligjencës artificiale humorin e
njerëzve mund të jetë diçka e rrezikshme, pasi mund ta kuptojnë humorin
ndryshe dhe ta përdorin aty ku nuk duhet. Madje mund të fillojnë të vrasin
njerëz duke përdorur fjalë në kuptimin qesharak, siç është ‘do të vrasë nëse më
lë të pres'”, ka shtuar Hempleman. Megjithatë, Dr Tristan Miller, shkencëtar i
shkencave kompjuterike dhe linguist në Fakultetin e Teknologjisë në Gjermani,
e sheh këtë çështje nga prizmi pozitiv. “Kufijtë e inteligjencës artificiale janë
pothuajse të pakufizuara, dhe teknologjia e ardhshme do të mund të ishte mjaft e
avancuar, në mënyrë që robotët të mësojnë dhe njohin sarkazmin e madje edhe
gjuhë të ndryshme”, ka shtuar Miller.

Megjithatë, ai pranon se shkenca është ende larg asaj ku robotët do të mund të

kishin “njohuri reale rreth botës reale” në mënyrë që të mund të komunikojnë
duke përdorur batuta të ndryshme. “Gjuha kreative, e në veçanti humori, është
një nga gjërat më të vështira që mund t’i pranojë dhe kuptoj inteligjenca
artificiale”, ka shtuar ai.Robotika është një degë ndërdisiplinore e inxhinierisë
dhe shkencës që përfshin inxhinieri mekanike , inxhinieri elektronike ,
inxhinieri informatike , shkenca kompjuterike dhe të tjerët. Robotika merret me
projektimin, ndërtimin, operimin dhe përdorimin e robotëve , si dhe sistemet
kompjuterike për kontrollin e tyre, reagimet shqisore dhe përpunimin e
informacionit .Këto teknologji përdoren për të zhvilluar makina që mund të
zëvendësojnë njerëzit dhe të përsërisin veprimet njerëzore. Robotët mund të
përdoren në shumë situata dhe për shumë qëllime, por sot shumë përdoren në
mjedise të rrezikshme (përfshirë zbulimin dhe deaktivizimin e bombave ),
proceset e prodhimit ose ku njerëzit nuk mund të mbijetojnë (p.sh. në hapësirë).
Robotët mund të marrin në çdo formë, por disa janë bërë që të ngjajnë njerëzit
në dukje. Kjo thuhet për të ndihmuar në pranimin e një robot në disa sjellje të
përsëritura zakonisht të kryera nga njerëzit. Robotë të tillë përpiqen të përsërisin
ecjen, ngritjen, fjalimin, njohjen dhe në thelb çdo gjë që njeriu mund të bëjë.
Shumë nga robotët e sotëm janë të frymëzuar nga natyra, duke kontribuar në
fushën e robotikës bio-frymëzuese .Koncepti i krijimit të makinave që mund të
funksionojnë në mënyrë autonome daton nga koha klasike , por kërkimet mbi
funksionalitetin dhe përdorimet potenciale të robotëve nuk u rritën ndjeshëm
deri në shekullin e 20-të. Gjatë gjithë historisë, është marrë shpesh nga studiues
të ndryshëm, shpikësit, inxhinierët dhe teknikët që robotët një ditë do të jenë në
gjendje të imitojnë sjelljen njerëzore dhe të menaxhojnë detyrat në një mënyrë
njerëzore. Sot, robotika është një fushë me shpejtësi në rritje, ndërsa përparimet
teknologjike vazhdojnë; hulumtimi, dizajnimi dhe ndërtimi i robotëve të rinj u
shërbejnë qëllimeve të ndryshme praktike, qoftë vendas , komercial apo
ushtarak. Shumë robotë janë ndërtuar për të bërë punë që janë të rrezikshme për
njerëzit, siç janë shpërbërja e bombave, gjetja e të mbijetuarve në rrënojat e
paqëndrueshme dhe eksplorimi i minave dhe anijesh. Robotika përdoret
gjithashtu në STEM (shkencë, teknologji , inxhinieri dhe matematikë) si ndihmë
për mësimdhënie. Ardhja e nanoroboteve, robotëve mikroskopikë që mund të
injektohen në trupin e njeriut, mund të revolucionarizojnë mjekësinë dhe
shëndetin e njeriut. Robotika është një degë e inxhinierisë që përfshin
konceptimin, projektimin, prodhimin dhe funksionimin e robotëve. Kjo fushë
përputhet me elektronikë , shkenca kompjuterike , inteligjencë artificiale ,
mekatronikë , nanoteknologji dhe bio-inxhinierinë .

Aplikime

Meqë gjithnjë e më shumë robotë janë të dizajnuara për detyra specifike kjo
metodë e klasifikimit bëhet më e rëndësishme. Për shembull, shumë robotë janë
të dizajnuara për punë të montimit, të cilat mund të mos jenë lehtësisht të
adaptueshme për aplikacione të tjera. Ata quhen "robotë të asamblesë". Për
saldim me shtresa, disa furnizues ofrojnë sisteme të plota të saldimit me robot
dmth. Pajisjet e saldimit së bashku me objektet e tjera të trajtimit të materialeve,
si rreshta, etj. Si një njësi e integruar. Një sistem i tillë robotik i integruar quhet
"robot i saldimit" edhe pse njësia e tij e manipulimit diskrete mund të përshtatet
në një sërë detyrash. Disa robot janë të dizajnuara posaçërisht për manipulim të
rëndë të ngarkesës dhe janë etiketuar si "robotë të rëndë". Atlas Robot është një
robot humanoid i dizajnuar për të ndihmuar shërbimet emergjente në
operacionet e kërkim-shpëtimit

Aplikacionet aktuale dhe potenciale përfshijnë:

Robotët ushtarakë .

Robotët industrialë . Robotët përdoren gjithnjë e më shumë në prodhim (që nga

vitet 1960). Sipas të dhënave të Shoqatës së Industrive Robotike në SHBA, në
2016 industria e automobilave ishte konsumatori kryesor i robotëve industrialë
me 52% të shitjeve totale. Në industrinë e automobilëve, ato mund të përbëjnë
më shumë se gjysmën e "punës". Ka edhe fabrika të " dritave off " si një fabrikë
prodhimi të tastierës IBM në Teksas që ishte automatizuar plotësisht që në
2003.

Cobots (robota bashkëpunuese).

Robotë ndërtimi. Robotët e ndërtimit mund të ndahen në tri lloje: robotët

tradicionalë, krahu robotik dhe eksoskeleti robotik

Robots bujqësore (AgRobots). Përdorimi i robotëve në bujqësi është i lidhur

ngushtë me konceptin e AI -assisted bujqësisë precize dhe telekomanduar
përdorimit. Hulumtimi 1996-1998 gjithashtu provoi se robotët mund të kryejnë
një detyrë të shtruar .

Robotë mjekësorë të llojeve të ndryshme (të tilla si Da Vinci Surgical System

dhe Hospi ).

Kitchen automation. Commercial examples of kitchen automation are Flippy

(burgers), Zume Pizza (pizza), Cafe X (coffee), Makr Shakr (cocktails), Frobot
(frozen yogurts) and Sally (salads)Home examples are Rotimatic (flatbreads
baking) and Boris (dishwasher loading).

Robot combat for sport – hobby or sport event where two or more robots fight
in an arena to disable each other. This has developed from a hobby in the 1990s
to several TV series worldwide.

Cleanup of contaminated areas, such as toxic waste or nuclear facilities

Domestic robots.Nanorobots.Swarm robotics.Autonomous drones.

Cili është ndryshimi
ndërmjet robotikës dhe
inteligjencës artificiale?
A është pjesa robotike e AI? A është pjesë e AI e robotikës? Cili
është ndryshimi midis dy termave? Ne i përgjigjemi kësaj pyetjeje
themelore.
Robotika dhe inteligjenca artificiale shërbejnë për qëllime shumë të
ndryshme. Megjithatë, njerëzit shpesh i marrin ato të
përziera. Shumë njerëz pyesin nëse robotika është një mesin e
inteligjencës artificiale ose nëse ato janë e njëjta gjë.
Le t'i bëjmë gjërat drejt.

A janë robotët dhe inteligjenca

artificiale e njëjta gjë?
Gjëja e parë që sqarohet është se robotika dhe inteligjenca artificiale nuk janë
aspak të njëjta gjë. Në fakt, të dy fushat janë pothuajse tërësisht të ndara.
Një diagram Venn i të dyjave do të dukej kështu:

Supozoj që njerëzit nganjëherë i ngatërrojnë të dyja për shkak të mbivendosjes në

mes tyre: Robots Artificial Intelligent.
Për të kuptuar se si këto tre terma lidhen me njëri-tjetrin, le të shohim secilin prej
tyre individualisht.

Çfarë është robotika?

Robotika është një degë e teknologjisë që merret me robotët. Robotët janë makina
të programueshme që zakonisht janë në gjendje të kryejnë një sërë veprimesh në
mënyrë autonome ose gjysmë autonome.
Sipas mendimit tim, ka tre faktorë të rëndësishëm që përbëjnë një robot:
 1. Robotët bashkëveprojnë me botën fizike nëpërmjet sensorëve dhe
aktuatorëve.
2. Robotët janë programueshëm.
3. Robotët zakonisht janë autonome ose gjysmë autonome.

Unë them se robotët janë "zakonisht" autonome, sepse disa robotë nuk
janë. Telerobotët, për shembull, kontrollohen tërësisht nga një operator human por
telerobotika ende klasifikohet si një degë e robotikës. Ky është një shembull ku
përkufizimi i robotikës nuk është shumë i qartë.
Është çuditërisht e vështirë që ekspertët të pajtohen saktësisht se çfarë përbën një
"robot". Disa njerëz thonë se një robot duhet të jetë në gjendje të "mendojë" dhe të
marrë vendime. Megjithatë, nuk ka definicion standard të "mendimit
robot". Kërkimi i një robot për të "menduar" sugjeron se ka një nivel të
inteligjencës artificiale.
Megjithatë ju zgjidhni të përcaktoni një robot, robotika përfshin projektimin,
ndërtimin dhe programimin e robotë fizik. Vetëm një pjesë e vogël e saj përfshin
inteligjencën artificiale.

Cila është inteligjenca

artificiale?
Inteligjenca artificiale (AI) është një degë e shkencave kompjuterike. Ajo përfshin
zhvillimin e programeve kompjuterike për të përfunduar detyrat të cilat përndryshe
do të kërkonin inteligjencën njerëzore. Algoritmet e UA mund të merren
me mësimin, perceptimin, zgjidhjen e problemeve, kuptimin e gjuhës dhe / ose
arsyetimin logjik.
AI përdoret në shumë mënyra brenda botës moderne. Për shembull, algoritmet e AI
përdoren në kërkimet e Google, motorët e rekomandimit të Amazon dhe gjetësit e
rrugës SatNav. Shumica e programeve të AI nuk përdoren për të kontrolluar
robotë.
Edhe kur AI përdoret për të kontrolluar robotët, algoritmat e AI janë vetëm pjesë e
sistemit më të madh robotik, i cili gjithashtu përfshin sensorë, aktuatorë dhe
programim jo-AI.
Shpesh - por jo gjithmonë - AI përfshin disa nivele të mësimit të makinës, ku një
algoritëm është "i trajnuar" për t'iu përgjigjur një hyrje të caktuar në një mënyrë të
caktuar duke përdorur inputet dhe rezultatet e njohura. Ne diskutojmë mësimin e
makinës në artikullin tonëRobot Vision vs Computer Vision: Cili është ndryshimi?
Aspekti kryesor që dallon AI nga programimi më konvencional është fjala
"inteligjencë". Programet jo-AI thjesht kryejnë një sekuencë të përcaktuar të
udhëzimeve. Programet e AI imitojnë një nivel të inteligjencës njerëzore.

Cilat janë Robots Artificial

Intelligent?
Robotët artificialisht inteligjentë janë urë midis robotikës dhe AI. Këto janë robota
të cilat kontrollohen nga programet e AI.
Shumë robotë nuk janë artificialisht inteligjentë. Deri kohët e fundit, të gjithë
robotët industrialë mund të programoheshin vetëm për të kryer një seri të përsëritur
lëvizjesh. Siç kemi diskutuar, lëvizjet e përsëritura nuk kërkojnë inteligjencë
artificiale.
Robotët jo inteligjentë janë mjaft të kufizuar në funksionalitetin e tyre. Algorithms
AI shpesh janë të nevojshme për të lejuar robot të kryejë detyra më komplekse.
Le të shohim disa shembuj.

Shembull: Cobot jo artificialisht

inteligjent
Një robot i thjeshtë bashkëpunues (cobot) është një shembull i përkryer i një robot
jo inteligjent.
Për shembull, lehtë mund të programoni një cobot për të marr një objekt dhe ta
vendosni atë diku tjetër. Cobot pastaj do të vazhdojë të marr dhe vendosni objekte
në të njëjtën mënyrë derisa ta fikni. Ky është një funksion autonom sepse robot nuk
kërkon ndonjë input njerëzor pasi të jetë programuar. Megjithatë, detyra nuk
kërkon ndonjë inteligjencë.

Shembull: Cobot Artificial Intelligent

Ju mund të zgjasni aftësitë e cobot duke përdorur AI.
Imagjinoni që dëshironi të shtoni një aparat fotografik në kubotën tuaj. Vizioni
robot është nën kategorinë e "perceptimit" dhe zakonisht kërkon algoritme të AI.
Për shembull, thuhet se donit që coboti të zbulonte objektin që po merrte dhe ta
vendoste në një vend tjetër në varësi të llojit të objektit. Kjo do të përfshinte
trajnimin e një programi të specializuar vizion për të njohur llojet e ndryshme të
objektit. Një mënyrë për të bërë këtë është përdorimi i një algoritmi AI të quajtur
Template Matching, të cilën e diskutojmë në artikullin tonë

Përfundimi dhe një konfuzion:

Robotët e softuerit
Siç mund ta shihni, robotika dhe inteligjenca artificiale janë me të vërtetë dy gjëra
të ndara. Robotika përfshin robotët e ndërtimit, ndërsa AI përfshin inteligjencën e
programimit.
Sidoqoftë, ju lë me një konfuzion të vogël: robotë softuerësh.
"Software robot" është termi që i jepet një lloj programi kompjuterik i cili vepron
në mënyrë autonome për të kryer një detyrë virtuale. Ata nuk janë robotë fizikë,
pasi ato ekzistojnë vetëm brenda një kompjuteri. Shembulli klasik është një
webcrawler i motorëve të kërkimit që hedh në internet internetin, skanon faqet e
internetit dhe kategorizon ato për kërkim. Disa robotë të avancuar software mund
të përfshijnë edhe algoritme AI. Sidoqoftë, robotët e softuerit nuk janë pjesë e
robotikës.