Professional Documents
Culture Documents
Магистерска finalna
Магистерска finalna
КИРИЛ И МЕТОДИЈ”
Златко Ѓурчиноски
“Подобрување на енергетската ефикасност во системите за
управување со енергија со примена на програмабилни логички
контролери”
Магистeрска Работа
Скопје, 2019
________________________________________________________________________________________________________________________________________
2
________________________________________________________________________________________________________________________________________
АПСТРАКТ
Главната цел на овој труд е да направи паралела помеѓу две професии кои на прв поглед
немаат многу заеднички допирни точки. Едната професија е програмирање на програмабилни
логички контролери, а другата професија е имплементација и/или водење на системи за
управување со енергија.
3
________________________________________________________________________________________________________________________________________
ABSTRACT
The main goal of this paper is to make a parallel between two professions which at first glance
do not have many common points of contact. One profession is programming of programmable logic
controllers, and the other profession is the implementation and/or running of energy management
systems.
In Second topic, by examining the public opinion of representatives from both professions, it
was evaluated the level of knowledge that ones has for the profession of others and the potential for
starting or deepening their mutual cooperation.
The third topic of the paper is used to present the acquired experiences from a real case of the
implementation of the energy management system in a production company, in order to gain an
approximate representation of the scope and complexity.
Fourth topic is reserved for presenting the acquired experiences from automating the existing
process with the help of a programmable logic controller as well as a review of the cost-effectiveness of
the project. It is interesting that the project whose automation is shown in the fourth topic is an idea
gained from the implementation of the energy management system presented in the third topic of this
paper.
The paper ends with a brief conclusion where the existence of space and need for deepening
the cooperation of these two professions is found, in the direction of increasing the scope of realization
of projects toward energy efficiency improvement!
4
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Содржина
1. Вовед ....................................................................................................................................................6
1.1. Област на истражување..............................................................................................................6
1.1.1. Програмабилни логички контролери ...............................................................................6
1.1.2. Системи за Управување со Енергија (СУЕ) ........................................................................7
1.2. Цели на истражувањето .............................................................................................................8
1.3. Методологија на истражување..................................................................................................9
1.4. Организација на магистерската работа ..................................................................................10
2. Истражување на јавното мислење ..................................................................................................11
2.1. Анкета за енергетски менаџери ..............................................................................................11
2.2. Анкета за стручни лица од областа на програмабилните контролери ................................17
3. Имплементација на Систем за Управување со Енергија во Вардар Доломит.............................23
3.1. Претставување на Вардар Доломит ........................................................................................23
3.2. Представување на проектот ....................................................................................................26
3.3. Текот на имплементација на СУЕ во Вардар Доломит ..........................................................28
3.3.1. Градење на посветеност за промени ..............................................................................29
3.3.2. Планирање ........................................................................................................................34
3.3.3. Спроведување на плановите и секојдневно работење.................................................41
3.3.4. Проверка на резултатите..................................................................................................44
3.4. Резултати од имплементацијата на СУЕ во Вардар Доломит ...............................................45
4. Пример на автоматизирање на процес со програмабилен логички контролер со цел
зголемување на енергетската ефикасност .............................................................................................48
4.1. Опис на постоечката ситуација ................................................................................................49
4.2. Опис на идејата .........................................................................................................................52
4.3. Новопредвидена ситуација......................................................................................................53
4.4. Опис на работата на системот за топловодно греење по имплементирање на измените58
4.5. Анализа на трошоци и користи ...............................................................................................67
4.5.1. Сумирање на вкупните трошоци .....................................................................................68
4.5.2. Верификација и вреднување на реализираните придобивки ......................................69
4.5.3. Период на враќање на инвестицијата ............................................................................72
4.6. Програмски код на контролерот .............................................................................................73
5. Заклучок .............................................................................................................................................86
6. Користена Литература ......................................................................................................................88
5
________________________________________________________________________________________________________________________________________
1. Вовед
1.1.Област на истражување
1.1.1. Програмабилни логички контролери
6
________________________________________________________________________________________________________________________________________
1.1.2. Системи за Управување со Енергија (СУЕ)
7
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заедничка цел која доаѓа како комбинација на претходните е на инженерите кои работат
со програмирање на контролери, од една страна, како и на енергетските менаџери и
консултанти кои работат на примена на системите за управување со енергија, од друга
страна, да им се презентираат можностите (потенцијалот) на примената на
програмабилни контролери во насока на зголемување на енергетската ефикасност, односно
подобрување на енергетските перформанси. На тој начин, на обете целни групи, може да им се
предочи потенцијалот, потребата и ползата од нивната меѓусебна соработка, во насока на
обостран интерес.
8
________________________________________________________________________________________________________________________________________
9
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Првата тема од магистерската работа е воведна тема која е искористена за во кратки црти
да се презентираат областите на истражување, да се дефинираат целите на истражувањето како и
да се образложи користената методологија.
10
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Оваа анкета е наменета за луѓе чиј составен дел од секојдневна работа е енергетскиот
менаџмент. Тука спаѓаат стручните лица за имплементирање на системи за управување со
енергија, енергетските менаџери и сл. Целта на оваа анкета е преку неколку прашања да се
одреди степенот на информираност на анкетираните лица од областа на Програмабилните
логички контролери. Во продолжение следуват прашањата што ги содржи анкетата заедно со
понудените одговори. Непосредно под секое од прашањата следува графичка интерпретација на
резултатите односно на добиените одговори.
80.00%
61.54%
60.00%
30.77%
40.00%
7.69%
20.00%
0.00%
Слика 2-1
60.00% 53.85%
30.77%
40.00%
15.38%
20.00%
0.00%
Слика 2-2
58.33%
60.00%
40.00% 33.33%
20.00% 8.33%
0.00%
Слика 2-3
12
________________________________________________________________________________________________________________________________________
100.00% 76.92%
50.00% 23.08%
0.00%
Одговор А Одговор Б
Слика 2-4
5. Дали знаете за некој случај каде што програмабилен логички контролер е искористен за
подобрување на енергетските перформанси?
- А) Не
- Б) Да, еден
- В) Да, повеќе од еден
Графичката распределба на одговорите на ова прашање се прикажани на Слика 2-5
57.14%
60.00%
35.71%
40.00%
20.00% 7.14%
0.00%
Слика 2-5
13
________________________________________________________________________________________________________________________________________
60.00%
46.15%
40.00% 30.77%
23.08%
20.00%
0.00%
0.00%
Слика 2-6
60.00% 46.15%
40.00% 30.77%
23.08%
20.00%
0.00%
Слика 2-7
8. Какви беа резултатите во случаите каде што вие имавте предложено користење на
програмабилен логички контролер за подобрување на енергетските перформанси?
- А) Не знам
- Б) Лоши
- В) Просечни
- Г) Добри
- Д) Мојот предлог не беше прифатен
- Ѓ) Идејата сеуште не е целосно имплементирана
Графичката распределба на одговорите на ова прашање се прикажани на Слика 2-8
14
________________________________________________________________________________________________________________________________________
38.46%
40.00%
30.77%
20.00% 15.38%
7.69%
0.00% 7.69%
0.00%
Слика 2-8
40.00%
20.00%
7.69%
0.00%
Слика 2-9
15
________________________________________________________________________________________________________________________________________
69.23%
80.00%
60.00%
40.00% 23.08%
20.00% 7.69%
0.00%
Слика 2-10
16
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Степенот на запознаеност на стручните лица, односно инженерите кои се занимаваат со
програмабилни логички контролери, со системите за управување со енергија е утврден исто така
со помош на анкета која беше доставена до голем дел домашни но и странски експерти кои
работат во оваа област. Прашањата што ги ги содржи оваа анкета како и резултатите од истата се
исто така дел од овој труд.
Оваа анкета е наменета за луѓе кој во својата секојдневна работа се среќаваат со програмабилни
логички контролери. Целта на анкетата е преку десетина прашања да се одреди степенот на
запознаеност на оваа целна група со системите за управување со енергија. Во продолжение
следуваат прашањата, понудените одговори и резултатите од анкетата
80.00%
60.10%
60.00%
39.90%
40.00%
20.00% 0.00%
0.00%
Слика 2-11
2. Дали имате искуство со други типови на системи за автоматизација (роботика, SCADA системи
и сл.)?
- А) НЕ, само со програмабилни контролери
- Б) Може да се каже
- В) Да
Графичката распределба на одговорите на ова прашање се прикажани на Слика 2-12
17
________________________________________________________________________________________________________________________________________
80.00%
60.24%
60.00%
40.00% 29.87%
9.89%
20.00%
0.00%
Слика 2-12
60.00% 49.75%
39.90%
40.00%
10.34%
20.00%
0.00%
Слика 2-13
18
________________________________________________________________________________________________________________________________________
89.22%
100.00%
50.00%
10.78%
0.00%
Одговор А Одговор Б
Слика 2-14
5. Дали сте запознати со некој случај каде програмабилен логички контролер се користи за
подобрување на енергетски перформанси?
- А) НЕ
- Б) Да, еден
- В) Да, повеќе од еден
Графичката распределба на одговорите на ова прашање се прикажани на Слика 2-15
80.00% 72.73%
60.00%
40.00%
9.09% 18.18%
20.00%
0.00%
Слика 2-15
19
________________________________________________________________________________________________________________________________________
60.00% 51.02%
39.80%
40.00%
20.00% 9.18%
0.00%
0.00%
Слика 2-16
7. Дали некогаш вие сте им препорачале на луѓето што се занимаваат со системи за управување
со енергија да искористат програмабилен контролер за подобрување на енергетските
перформанси?
- А) Не, никогаш
- Б) Да, еднаш
- В) Да, повеќе од еднаш
Графичката распределба на одговорите на ова прашање се прикажани на Слика 2-17
57.69%
60.00%
40.00% 28.85%
13.46%
20.00%
0.00%
Слика 2-17
20
________________________________________________________________________________________________________________________________________
39.60%
40.00%
Слика 2-18
80.00% 66.67%
60.00%
40.00% 19.05%
20.00% 14.29%
0.00%
Слика 2-19
10. Дали ги гледате Системите за Управување со енергија коко поле од интерес за идна
соработка?
- А) Не
- Б) Можеби
- В) Да
Графичката распределба на одговорите на ова прашање се прикажани на Слика 2-20
21
________________________________________________________________________________________________________________________________________
40.00%
20.00% 1.94%
0.00%
Слика 2-20
22
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Слика 3-1
Денес, Вардар Доломит во своите три производни погони, со окулу 150 вработени,
произведува окулу 36 000 тони огноотпорни производи (максималниот производен капацитет е
окулу 60 000 тони огноотпорни производи годишно). Процесот на производство започнува со
синтерување на суровината Суров Доломит. Синтерувањето се врши во две вертикални шахтни
23
________________________________________________________________________________________________________________________________________
печки, на висока температура од окулу 2000°C. На Слика 3-2 е прикажан погонот во кој се
шахтните печки, а пред погонот се гледа одредена залиха на суров доломит.
Слика 3-2
24
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Слика 3-3
25
________________________________________________________________________________________________________________________________________
1
UNIDO – United Nations Industrial Development Organization (Организација на Обединетите Нации за
индустриски развој)
2
REC – Regional Environmental Center (Регионален Центар за Животна Средина)
3
GEF – Global Environmental Facility (Глобален Фонд за Животна Средина)
26
________________________________________________________________________________________________________________________________________
- Во рамките на проектот беше спроведена и експертска обука за оптимизација на
системи за пареа во индустријата и за потребите на обуката беше преведен и
испечатен прирачник на македонски јазикx
- Спроведена беше и експертска обука за оптимизација на системи за компримиран
воздух во индустријата, за чии потреби исто така беше преведен и испечатен
прирачник на македонски јазикxi
Слика 3-4
27
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Градење посветеност
за промени
Проверка на Планирање на
резултатите промените
Спроведување на
плановите
Слика 3-5
4
Microsoft Excel Document
28
________________________________________________________________________________________________________________________________________
3.3.1. Градење на посветеност за промени
Промените самите по себе се тешка работа која бара трпение, време, самооткажување и
така натаму. За да може да се реализираат неопходните промени, најпрво треба да биде
разбрана самата потреба од промени и потребна е поддршка и посветеност, особено од врвното
раководство.
29
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Одредување на опсег5 и граници6 на имплементација на СУЕ
5
Под опсег се подразбира кои извори на енергија се вклучени во СУЕ
6
Граници се подразбира на тоа кои делови од организацијата се вклучени во СУЕ
30
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Слика 3-6
- Да ги насочува aктивностите
- Да го известува највисокото раководство за перформанисите на СУЕ
- Да го известува највисокото раководство за енергетските перформанси на
организацијата
- Да обезбедува поддршка за СУЕ
- Да формира енергетски тим
31
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Во поголемите компании има и представник на раководството и енергетски менаџер,
додека помалите компании најчесто се одлучуваат и двете должности да ги спојат во една,
односно тоа да биде едно лице. Таков беше и случајот со Вардар Доломит, каде што сите
одговорности беа пренесени на енергетскиот менаџер. Во новата верзија на стандардот ИСО
50001, представникот на раководството е изоставен но сепак на компаниите им е оставено
правото на избор дали ќе назначат представник на раководството или не.
32
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Енергетска Политика
Слика 3-7
33
________________________________________________________________________________________________________________________________________
3.3.2. Планирање
Кај горивата треба да се внимава како и на кој начин истите се фактурираат. Дали
фактурата се изготвува и доставува веднаш истовремено со испораката на горивото, или при
испорака на горивото се доставува само испратница, а фактурирањето се врши подоцна, за
неколку испратници одеднаш? Исто така треба да се внимава на постоењето на залиха, односно
резервоари. Количината на набавено гориво е соодветна со количината на потрошено гориво
само доколку не постои резервоар или доколку нивото на гориво во резервоарот на крајот од
месецот е идентично со ниво на гориво во резервоарот на почетокот од месецот.
34
________________________________________________________________________________________________________________________________________
протокомери и беше потребно да се воспостави пракса на редовно следење и отчитување на
нивните состојби и креирање на записи за истите. Онаму каде што немаше постоечки мерачи, беа
вложени дополнителни напори и средства да се инсталираат мерачи за проток на нафта и мазут.
Како и да е, сега во Вардар Доломит точно се знае колку гориво се троши како и точната локација
на потрошувачката на тоа гориво.
Во Вардар Доломит беа идентификувани три листи на ЗПЕ, односно ЗПЕ на електрична
енергија, ЗПЕ на екстра лесно гориво и ЗПЕ на мазут. Листата на ЗПЕ на електрична енергија е
представена на Слика 3-8.
Слика 3-8
7
Согласно стандардот ИСО 50001 значаен потрошувач на енергија (скратено ЗПЕ) е потрошувач кој што
троши значителен дел од енергијата или кај кој постои потенцијал за значително подобрување на
енергетските перформанси
8
Се мисли на кој од вработените има директно влијание врз работата на конкретниот ЗПЕ
9
Се мисли на независните променливи кои влијаат на потрошувачката на енергија на конкретниот ЗПЕ
(обем на производство, надворешна температура, должина на денот и сл)
35
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Утврдување на почетна состојба и дефинирање на начин на следење на енергетските
перформанси
Почетната состојба или енергетска основа се утврдува врз база на историските податоци
за потрошувачката на енергија од претходен период (најчесто од претходна година). Целта на
енергетската основа е да се воспостави референтна точка врз основа на која подоцна ќе се
утврдува дали потрошувачката на енергија е смалена, зголемена или пак непроменета.
Споредбата на реално потрошената енергија наспроти енергетската основа представува
енергетска перформанса и е начин на кој се утврдува дали постои подобрување на енергетската
ефикасност или не.
Во Вардар Доломит беше користен последниот начин, пред се поради можноста што ја
дава, во пресметките покрај обемот на производство, да се вметнат и сите релевантни
променливи кои влијаат врз потрошувачката на енергија. Математичкиот модел се добива со
регресивна анализа направена со помош на програмот Микрософт Ексел. На Слика 3-9 се
представени статистичките податоци на регресивниот модел за електрична енергија за 2016,
добиен врз база на податоците од 2015 година.
36
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Слика 3-9
10
Податоците за топлински степен денови (HDD) се користени од бесплатниот извор
https://www.degreedays.net/
37
________________________________________________________________________________________________________________________________________
450,000
400,000
350,000
300,000
Consumed
250,000
Electricity kWh/m
200,000
Expected El. Energy
150,000
kWh/month
100,000
50,000
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Слика 3-10
50,000
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Actual Savings CUSUM
-50,000
Target Savings CUSUM
-100,000
-150,000
Слика 3-11
38
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Општи Цели, Посебни Цели и Акциони Планови
- Опис на можноста
- За кој енергенс односно за кој ЗПЕ се однесува
- Кој ја предложил
- Проценка на потребна инвестиција
- Проценети заштеди и метод на нивна проценка
- поврат на инвестицијата
- евентуални очекувани ризици
39
Слика 3-12
3.3.3. Спроведување на плановите и секојдневно работење
Оперативна контрола
Оперативна контрола е делот од системот за управување со енергија кој што обезбедува сите
значајни потрошувачи на енергија да работат и да се одржуваат на најдобар можен начин, заради
намалена потрошувачка на енергија.
Слика 3-13
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Обезбедување на свесност и компетентност
За секој вработен чија работа има директно влијание врз еден или повеќе значајни потрошувачи
на енергија, неопходно е да се обезбеди свесност и соодветна компетентност. Ова се однесува и
за надворешно ангажираните лица доколку во компанијата има такви.
Слика 3-14
42
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Набавки и проектирање (дизајн)
Нај едноставно и нај евтино е кога енергетската ефикасност ќе биде земена во предвид
уште во самиот процес на проектирање и ревитализирање на објект, производна линија или
процес. За таа цел потребно е енергетската ефикасност да се вметне како критериум при
оценката на нови проекти. Во Вардар Доломит се направија напори да се отиде и чекор понапред
односно секој нов проект да добие мислење од енергетскиот тим за аспектите кои се поврзани со
потрошувачката на енергија и енергетската ефикасност.
43
________________________________________________________________________________________________________________________________________
44
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Слика 3-15
11
CEM – Clean Energy Ministerial http://www.cleanenergyministerial.org/
45
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Слика 3-16
46
Слика 3-17
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
48
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Котелот се вклучуваше исто така преку гребенаста склопка, а неговата работа беше
контролирана со помош на програмабилно временско реле кое има можност за дневно и
неделно програмирање и е представено на Слика 4-5.
49
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Слика 4-5
Понеделник до Сабота
1
0
00-01h
01-02h
02-03h
03-04h
04-05h
05-06h
06-07h
07-08h
08-09h
09-10h
10-11h
11-12h
12-13h
13-14h
14-15h
15-16h
16-17h
17-18h
18-19h
19-20h
20-21h
21-22h
22-23h
23-24h
Слика 4-6
Недела
1
0
00-01h
01-02h
02-03h
03-04h
04-05h
05-06h
06-07h
07-08h
08-09h
09-10h
10-11h
11-12h
12-13h
13-14h
14-15h
15-16h
16-17h
17-18h
18-19h
19-20h
20-21h
21-22h
22-23h
23-24h
Слика 4-7
50
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Температурата на водата во системот се подесуваше локално, со помош на термостатот
кој е лоциран на горниот дел од котелот. Изгледот на термостатот е прикажан нa Слика 4-8.
Слика 4-8
51
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Бидејќи котелот би требало да се вклучува само тогаш кога ќе има реална потреба,
односно тогаш кога ќе треба да додава енергија во системот, логично беше да се предвиди и
автоматизирање на работата на циркулационите пумпи. Целта на ова е да се избегне нивна
непотребна работа цело време, а со тоа и непотребно трошење на електрична енергија.
52
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
53
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Моторните заштитни склопки имаат помошен контакт со помош на кој на
програмабилниот контролер може да му се сигнализира доколку прореагира заштитата
односно доколку дојде до испаѓање на некоја од пумпите.
54
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
- 9 дигитални влезови
- 2 аналогни/дигитални влезови
- 2 аналогни влезови
- 2 влезови за температурна сонда тип PT100
- 5 релејни излези
- 2 транзисторски PNP излези
- 2 аналогни излези
Бидејќи во фирмата понудувач беа информирани дека овој проект се реализира како
дел од магистерски труд, понудија можност програмабилниот контролер да се земе веднаш за
тестирање (понудениот модел го имаа на залиха), а плаќањето да се изврши откако истиот ќе
биде монтиран. Дополниделно беше понудена бесплатна техничка помош доклоку за тоа се
појави потреба при инсталацијата на контролерот или при пишување на програмскиот код.
Понудените услови беа повеќе од доволни за нивната понуда да биде прифатена и да се
започне со работа. Изгледот на избраниот контролер може да се види на Слика 4-9xiv .
Слика 4-9
55
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
на програмскиот код беа користени упатствотоxv и прирачникотxvi што исто така се достапни за
симнување од страната на производителот.
За регулација на температурата од репрезентативната просторија беше избран
дигитален програмабилен термостат SALUS CONTROLS 091FLxvii чиј изглед може да се види на
Слика 4-10 .
Слика 4-10
56
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
57
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Слика 4-13
58
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Грејната сезона се менува на самиот контролер на следниов начин. Кога на
контролерот е активен Дисплеј Бр.1 (Слика 4-13), се притиска на копчето → (стрелка надесно)
при што се појавува Дисплејот Бр.2 „Промена на сезона“ што е прикажан на Слика 4-14.
Слика 4-14
Слика 4-15
И овој дисплеј е активен само пет секунди и потоа повторно се активира почетниот
дисплеј со таа разлика што сега грејната сезона е активна, што се гледа од Слика 4-16.
Слика 4-16
59
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
ноќното ниво на комфор 10°C, како би се избегнало оштетување на зеленилото и цвеќињата во
управната зграда и би се избегнала опасноста од мрзнење на водоводната или топловодната
инсталација. Иако термостатот дава можност за различен програм за секој ден во неделата, во
конкретниов случај се искористени само 3 различни програми и тоа:
- Програм бр.1 кој се однесува на деновите од Понеделник до Петок и е представен на
Слика 4-17. (Со 1 се претставени периодите на ниско, а со 2 периодите на високо ниво
на комфор)
Програм Бр.1
2
1
0
00-01h
01-02h
02-03h
03-04h
04-05h
05-06h
06-07h
07-08h
08-09h
09-10h
10-11h
11-12h
12-13h
13-14h
14-15h
15-16h
16-17h
17-18h
18-19h
19-20h
20-21h
21-22h
22-23h
23-24h
Слика 4-17
Програм Бр.2
2
1
0
00-01h
01-02h
02-03h
03-04h
04-05h
05-06h
06-07h
07-08h
08-09h
09-10h
10-11h
11-12h
12-13h
13-14h
14-15h
15-16h
16-17h
17-18h
18-19h
19-20h
20-21h
21-22h
22-23h
23-24h
Слика 4-18
Програм Бр.3
2
1
0
00-01h
01-02h
02-03h
03-04h
04-05h
05-06h
06-07h
07-08h
08-09h
09-10h
10-11h
11-12h
12-13h
13-14h
14-15h
15-16h
16-17h
17-18h
18-19h
19-20h
20-21h
21-22h
22-23h
23-24h
-
Слика 4-19
60
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
ќе падне под зададената температура или логичка 0 кога температурата ќе ја надмине
зададената температура за моменталното ниво на комфор.
Кога собниот термостат ќе врати на влезот I1 состојба на логичка единица тогаш и
пумпа бр.1 и пумпа бр.2 ќе се вклучат истовремено односно ќе се активираат излезите на
контролерот O1 I O2. Со тоа се исполнети сите потребни предуслови неопходни за работа на
горилникот. Во ваков случај работата на горилникот ќе биде контролирана само од
температурата на водата во системот според следниве услови:
- Услов за стартување на горилникот односно активирање на излезот O0 на
програмабилниот контролер
𝑇𝑣 ≤ 𝑇𝑟𝑒𝑓 − 1℃ каде што
Т𝑣 – температура на водата во системот
𝑇𝑟𝑒𝑓 – референтна температура
- Услов за запирање на горилникот односно деактивирање на излезот O0
𝑇𝑣 ≥ 𝑇𝑟𝑒𝑓 + 1℃
Tref во зависност од То
80 80
70
60
50
40 40
Слика 4-20
61
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
логичка нула, пумпите ќе запрат, а поради нив ќе запре и горилникот без разлика дали во
меѓувреме е постигната референтната температура на водата или не.
Слика 4-21
62
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Слика 4-22
Слика 4-23
Слика 4-24
63
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
е во црвено алармно ниво а во вториот ред ја испишува причината за појавувањето на
алармот.
Слика 4-25
Слика 4-26
Последна од трите можни причини за појава на црвено алармно ниво е доколку некој го
притисне заштитниот печуркаст тастер „ИТЕН СТОП“, односно на влезот на контролерот I0
добиеме состојба на логичка нула, изгледот на дисплејот ќе биде како на Слика 4-27.
Слика 4-27
64
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
По отклонување на причината на појавување на црвеното алармно ниво, дисплејот број 5 и
црвеното сигнално светло ќе останат активни и контролерот нема да почне со нормална
работа се додека не се ресетира грешката. Ресетирањето на грешката се врши исто како и кај
жолтото алармно ниво односно со притискање на копчето ↑ (стрелка нагоре).
Слика 4-28
Слика 4-29
65
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
Слика 4-30
66
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
67
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
4.5.1. Сумирање на вкупните трошоци
Табела 4-1
68
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
4.5.2. Верификација и вреднување на реализираните придобивки
69
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
се вреднуваат реализираните заштеди. Моделот е направен со помош на точкест дијаграм врз
основа на историските податоци за потрошувачка на екстра лесно гориво на неделно ниво и
топлински степен денови исто така на неделно ниво за периодот од две години пред
реализацијата на проектот (2016 и 2017 година. Точкестиот дијаграм е представен на Слика
4-31.
Слика 4-31
𝑦 = 31.698 × 𝑥 + 1236.3
70
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
4,000.0
2,000.0
0.0
1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52
-2,000.0 Реализир. заштеди
CUSUM
-4,000.0
Целни заштеди CUSUM
-6,000.0
-8,000.0
-10,000.0
-12,000.0
Слика 4-32
71
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
4.5.3. Период на враќање на инвестицијата
562
= 0.71
786
72
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
- 2 аналогни влезови
- 7 дигитални влезови
- 5 дигитални излези
- 3 тајмери
- 7 мемориски цели броеви (memory integer)
- 1 системски цел број (system integer)
- 6 мемориски битови
- 5 системски битови
- 8 HMI променливи (од вкупно 64) и
- 7 различни дисплеи (од вкупно 60)
- Големина на програмата е 150 (од вкупно 2048) зборови (words)
73
________________________________________________________________________________________________________________________________________
74
________________________________________________________________________________________________________________________________________
75
________________________________________________________________________________________________________________________________________
76
________________________________________________________________________________________________________________________________________
77
________________________________________________________________________________________________________________________________________
78
________________________________________________________________________________________________________________________________________
79
________________________________________________________________________________________________________________________________________
80
________________________________________________________________________________________________________________________________________
81
________________________________________________________________________________________________________________________________________
82
________________________________________________________________________________________________________________________________________
83
________________________________________________________________________________________________________________________________________
84
________________________________________________________________________________________________________________________________________
85
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
5. Заклучок
Овој труд започнува со дефинирање на областа на истражување. Во конкретниов случај
постојат две одделни области на истражување. Првата област е програмабилни логички
контролери, а другата област системи за управување со енергија. На почетокот даден е
краток вовед и за двете области поодделно.
86
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
состојба, идејата и новопредвидената ситуација. Во детали е објаснет принципот на работа на
новото техничко решение и пресметан е периодот на поврат на инвестицијата преку заштедите
од намалената потрошувачка на гориво и електрична енергија. Од презентираниот пример
може да се извлече заклучок дека употребата на програмабилни контролери е се
поисплатлива инвестиција едно поради падот на нивната цена и проширување на нивните
можности но и поради се поголемата достапност на програмери на локално ниво.
87
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
_
6. Користена Литература
i
А.Тунески, Д.Бабунски, Програмабилно мемориско управување – Програмабилни логички контролери,
интерна скрипта за студентите на МФС, Скопје, 2009
ii th
F.D.Petruzella, Programable Logic Controllers, 4 Edition, McGraw-Hill, 2012
iii
Системи за менаџмент со енергија – Барања со упатство за користење MKS EN ISO 50001:2011
iv
International Standard ISO 50001 – Second Edition 2018-08 - Energy management systems — Requirements
with guidance for use
v
ISO 50001 Energy management systems – Practical Guide for SME, 2015
vi
Практичен водич за спроведување на систем за управуање со енергија, Организација на обединетите
нации за индустриски развој (UNIDO), 2016
vii
International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC), Rev.4
viii
Guidance note on Directive 2012/27/EU on energy efficiency, amending Directives 2009/125/EC and
2010/30/EC, and repealing Directives 2004/8/EC and 2006/32/EC
Article 7: Energy efficiency obligation schemes
ix
Guidance note on Directive 2012/27/EU on energy efficiency, amending Directives 2009/125/EC and
2010/30/EC, and repealing Directives 2004/8/EC and 2006/32/EC
Article 8: Energy audits and energy management systems
x
Прирачник за оптимизација на системи за пареа во индустријата, УНИДО, Издание Февруари 2012,
Издание на македонски јазик Септември 2016
xi
Прирачник за оптимизација и проценка на системите за компримиран воздух во индустријата, УНИДО
2018 год.
xii
Opsti oblik jednacina za odredјvanje kliznog dijagrama u kucnoj instalaciji i direktnom sistemu daljinskog
grejanja - Predrag Zekonja, dipl. int., JKP "Beogradske elektrane", DUTwvski kej 33, 11000 Beograd,
i dr Branislav Zivkovic, dipl. int., Masinskijakuitet, 27. marta 80, 11 000 Beograd
xiii
Automation Solution Guide 2008 – Schneider Electric technical publication
xiv TM TM
Jazz Micro OPLC Operator Panel and Programmable Logic Controller User Guide – Unitronics 6/2006
JZ10-21-G20
xv
U90 Ladder Software Manual - UNITRONICS
xvi
U90 Ladder Tutorial - UNITRONICS
xvii
Thermostat Thermo 091FL User’s Manual – SALUS CONTROLS
xviii
Economic evaluation of projects in the Electicity Supply Industry - Hisham Katib - Institution of Engineering
and Technology, London, United Kingdom - 2003
xix
Ladder and Functional Block Programming – W. Bolton
88