09 Ddyt

TMMOB İNŞAAT MÜ
MÜHENDİ
HENDİSLERİ
SLERİ ODASI KAPSAM
SAKARYA ŞUBESİ
UBESİ
PROJE DENETÇ
DENETÇİLERİ
LERİNE YÖ
YÖNELİ
NELİK
Meslekiç
Meslekiçi Eğitim Semineri Proje ve Proje Üretimi Nedir
Betonarme Projede Taşıyıcı Sistem Seçimi
Döşeme, Kiriş, Kolon Sistemi
Yapıda Dilatasyonlar
Betonarme Yapılarda Taşıyıcı Sistem Malzeme seçimi
Düzenlenmesi ve Betonarme Proje Taşıyıcı Sistemin Modellenmesi ve Analizi
Statik ve Betonarme Hesapların Sunumu
Uygulamaları Betonarme Proje Denetimi
Y.DOÇ.DR. MUSTAFA KUTANİS Mimari Projelerin İncelenmesi, Statik Proje ile Mimari
kutanis@sakarya.edu.tr
Sakarya Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü
Projenin Uyumu
Yapı Anabilim Dalı Zemin Etüdleri ve Geoteknik Raporun İncelenmesi
24.10.2008
24 EKİM 2008 Sakarya
24.10.2008 DR.MUSTAFA KUTANİS SLIDE 1 DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 2
ÖNSÖZ- Depremler değil, binalar öldürür!.. Yönetmeliklerde Kusur Bulmayalım!..

Deprem…
Deprem…. Kasırga, hortum, tayfun, sel, yangın gibi tek Türkiye'nin Deprem Bölgelerinde yapılacak yapıların
başına, insanları öldüren, yeryüzünü yıkan, eko-sistemi hesap ve tasarım esaslarını belirleyen ve bu konuda proje
bozan doğa olaylarından biri değildir (Tsunami- Heyelan dolaylı). mühendislerine yol gösteren modern ve kapsamlı bir
yönetmeliği vardır.
Deprem kayıpları ve zararları, sadece, insanoğlunun 1975 yılından bu yana kullanılmakta olan bu yönetmelik,
hatalarından kaynaklanmaktadır: yeni hesap esasları ve tasarım yöntemlerini içerecek
Yoğun kentleşme biçimde 1997 ve 2007 yılında yenilenmiştir.
Kaçak yapılaşma Hem öncekiler, hem de yeni yönetmeliğe uygun
Arazının hatalı kullanımı projelendirilmiş ve bu projelere uyularak inşa edilmiş bir
yapının böylesi bir depremde göçmesi veya yıkıma neden
Proje ve imalat hataları, denetimsizlik olacak düzeyde ağır hasar görmesi beklenmez.
İMAR AFLARI...
24.10.2008
24.10.2008
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 3 DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 4
BİGİSAYAR DESTEKLİ YAPI ANALİZİ YAPI ÜRETİMİ PROJE İLE BAŞLAR
Hardy Cross çok büyük bir Proje “yapının ömrü boyunca, yapıya etkimesi olası
yükleri belirli bir güvenlikte taşıyabileceğini gösteren
insandı. Bu büyük adam ne bir belge” olarak tanımlanır.
demiş: Yapı kullanı
kullanım amacı
amacına bağlı olarak tanımlanan işletme
“Analizden sayısal yüklerine ve yapının bulunduğu bölgenin depremselliğine
bağlı olarak tanımlanan deprem yü yüklerine göre tasarlanır.
sonuçlar elde edilir. Cahil Proje, güvenli bir yapı için gerekli bir ön koşuldur. (Projesi
mühendisler yapılan olan yapı
yapıya biz mü
müh hizmeti gö
görmü
rmüş yapı
yapı)
varsayımları unutarak
çıkan sayıları gerçek Doğru bir proje olmadan doğru ve güvenli bir yapı
inşa etmek olanaklı değildir.
sanıp bunların problemin
24.10.2008
24.10.2008
çözümü olduğuna
inanırlar”.
Zincirde Her Halka Güçlü Olmalı Proje denetçisi

Mühendis yapıyı tasarlarken, hem yapı taşı
taşıyyıcı sistemlerinin Proje denetçisi, koşullar elveriyor ise denetleyeceği proje
davranışı
davranışınnı bilmeli hem de malzemeyi ve çevre koş koşulları
ullarını çok iyi
tanımalıdır daha tamamlanmadan ilgili projeci meslektaş ile temasa
Yapı üretim süreci ardışık bir dizi etkinliği içinde barındıran bir geçip proje üzerindeki değerlendirmelerini projeci
zincirdir. Bu zincirde her halka yeterince güç güçllü olmalı
olmalıdır. Zayıf bir meslektaşa aktarmasında büyük yarar vardır. Böylece
halka işin tümümün kalitesini ve güvenliğini düşürür. Bu süreçte olası geri dönüşler azalır, hem de proje daha çabuk
görev alan herkes, ödevini doğruca terine getirmelidir. Aksi takdirde
yapılacak bir hata işin bütünü etkiler. üretilir.
Proje denetimi, önce proje üretim sürecine; sonra da yapı üretim Bazen de proje müellifi çok deneyimli olabilir, bu
sürecine bir şekilde katılmaktır. Denetim daha nitelikli bir yapının durumda da proje müellifinin deneyimlerinden
oluşmasına katkıda bulunmaktır. Denetim diğer bir anlam da
bilginin ve deneyimin paylaşılması, bu süreçte görev alan kişilerin yararlanmak, edinilen deneyimleri diğer projelere
kendini yenilemesi ve genç meslektaşların da meslekiçi eğitimi taşımak çok yararlı olur.
demektir.
24.10.2008
24.10.2008
Sağlanması Gerekli Koşullar Dayanım
DAYANIM (Strength) Malzemenin mukavemeti, genellikle akma mukavemeti,
σy (fy) olarak tanımlanır.
Yeterli dayanımdan amaç, öncelikle taşıyıcı sistem elemanları,
kendilerine etkiyen yük, yada yük etkileri nedeniyle oluşan
kesit tesirlerini (M, N, V ve Mt) göçmeden (taşıma gücü
aşılmadan) taşıyabilmesidir.
SINIRLI YER DEĞİŞTİRME (Drift); RİJİTLİK
P-Δ etkisi (→ikinci mertebe momentleri) nedeniyle yapısal
olmayan hasarın (kullanılabilirlik L) artması ve stabilite
probleminin ortaya çıkması
STABİLİTE - Kararlılık
SÜNEKLİK (Ductility)
Taşıma gücünde azalma olmadan, enerji tüketebilme
yeteneğidir. (Malzeme-kesit; Eleman; Sistem)
24.10.2008
24.10.2008
Dayanımları aynı Rijitlikleri farklı

DAYANIM - RİJİTLİK
Kuvvet
daha kuvvetli
y Y kC
X
daha sert, rijit
kB
x
kA
24.10.2008
24.10.2008
Deformasyon
Yer Değiştirmeyi Sınırlandırmalıyız DEPREMİN BİZE VERDİĞİ DERS:
AŞIRI SÜNEK KOLON
Süneklik (elastik ötesi deformasyon).... Nereye kadar? 1971 SAN FERNANDO
KALİFORNİYA DEPREMİ
Fazla sünek→ P-Δ etkileri + Stabilite problemi
SPİ
SPİRALLİ
RALLİ KOLON
1.00 METRE KADAR
ÖTELENMİŞ
YAPI YIKILMAMIŞ
YIKILMAMIŞ
CAN KAYBI YOK

ANCAK ONARILAMAZ
DÜZEYDE HASARLI
YIKTIRILMIŞ
24.10.2008
24.10.2008
N.Bayülke, 2008
Süneklik Dayanıma Göre (Kuvvet Esaslı) Tasarım (1/3)

Süneklik, taşıma gücünde önemli bir azalma olmadan 1. Bir ön boyutlama yap (Betonarme istemlerde donatıların seçilmesi
enerji tüketebilme yeteneğidir. (Nasıl ?→ Plastik Mafsal) zorunlu değil).
2. Lineer elastik davranışa karşı gelen eşdeğer deprem yükünü
Yönetmeliğimizde, yapı elemanlarının sünek davranarak (yüklerini), elastik ivme spektrumundan (50 yıllık bir süre içinde
yeterli enerjiyi tüketebilecekleri varsayımı ile, kestirilen aşılma olasılığı %10) yararlanarak hesapla.
deprem kuvvetleri R katsayıları ile azaltılmaktadır. Bu T1=? → S(T1),A0,I=? → A(T)
nedenle Yönetmelikteki kuvvetler kullanılarak yapılan
bir tasarımda süneklik mutlaka sağlanmalıdır. Vt= W·A(T)
Süneklik sağlanmadığı takdirde yönetmelikteki süneklik 10.00
düzeyi "normal sistemler" temel alınmalı ve R katsayısı yarı 8.00
yarıya azaltılmalıdır. 6.00
Sae
4.00
2.00
24.10.2008
24.10.2008
0.00
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3
Periyot
Dayanıma Göre (Kuvvet Esaslı) Tasarım (2/3) B/A Taşıyıcı Sistemler, R katsayısı=?
Enerjinin tü
tümü tek
mafsalda,
mafsalda R=6 (?) Plastik mafsallar bağ kirişlerinde de oluşur, R=7
R daha küçük olabilirdi...
Göçme
konumuna değişik
mekanizmalarla
24.10.2008
24.10.2008
ulaşılır., R=8
Dayanıma Göre (Kuvvet Esaslı) Tasarım (3/3) TDY-2007’de Depreme Dayanıklı Tasarım Kriterleri
3. (a) Sistemin tümü için geçerli, “kabul edilebilir” bir süneklik Eğer yapı Şartnameye göre tasarlanmışsa (CG performansı)
oranını (μ) seç. (Sistemin bu “süneklik kapasitesi”ne sahip 50 yılda %50 50 yılda %10 50 yılda %2
olduğunu varsay) ; (b) Sistemin tümü için geçerli bir Dayanım Tasarım Depremi Çok Şiddetli Deprem
Orta Şiddette Deprem
Fazlalığı Katsayısı (D) seç. (D≈1.5) (overstrength factor)
•Yapı işlevselliği •Yapı işlevselliği Can kaybı olmamalıdır
4. (a) + (b) → Taşıyıcı Sistem Davranış Katsayısı (R) kaybolmayacak kaybolmayacak
•Taşıyıcı olmayan
5. Deprem Yükü Azaltma Katsayısı (Ra) yı hesapla •Taşıyıcı olmayan •Taşıyıcı olmayan elemanlarda çok ağır
elemanlarda çok hafif elemanlarda ciddi hasar kopmalar, büyük kitle
6. (2)’deki lineer yükleri Ra ’ya bölerek azalt. Taşıyıcı hasar oluşabilir fakat oluşabilir fakat işlevi düşmeleri olur
sistemi lineer davranış varsayımı ile analiz et. işlevi aksamaz kaybolmaz
•Taşıyıcı sistemde
7. Elde edilen kesit tesirlerine göre seçilen kesitlerin •Yoğun çatlak patenleri •Taşıyıcı sistemde yaygın hasar oluşur
dayanımlarının yeterli olduğunu göster. olabilir ama donatıda geniş çatlaklar oluşur ve
•Hasarların onarımı
akma olmamalıdır donatıda akma olabilir
mümkün olmayabilir
•Ve betonda ezilme •Ve betonda yer yer ezilme ama çökmemelidir
24.10.2008
24.10.2008
olmamalıdır olabilir
Vt=W· A(T) / Ra GÖ
HK •Ekonomik ölçüler içinde
yapı onarılabilir
TDY-2007’de Depreme Dayanıklı Tasarım Kriterleri TMMOB İNŞAAT MÜ
MÜHENDİ
HENDİSLERİ
SLERİ ODASI
SAKARYA ŞUBESİ
UBESİ
PROJE DENETÇ
DENETÇİLERİ
LERİNE YÖ
YÖNELİ
NELİK
Eğer yapı Şartnameye göre tasarlanmışsa (CG performansı) Meslekiç
Meslekiçi Eğitim Semineri
Orta Şiddette Çok Şiddetli Deprem

Tasarım Depremi
Deprem
Onarımın
0.0001*Maliyet (0.1~0.4)*Maliyet 1*Maliyet
Ekonomiye
Maliyeti
(10,000/1) (%10-%40) %100
Betonarme Taşıyıcı Sistemler
Çökme ihtimali Olmaz Olmaz Olmaz
Can Kaybı Olmaz Olmaz Olmaz
24.10.2008
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 21 24.10.2008 DR.MUSTAFA KUTANİS SLIDE 22
TAŞ
TAŞIYICI Sİ
SİSTEMLER
ÇERÇEVELİ PERDE KARMA

SİSTEMLER DUVARLI SİSTEMLER
Taşıma Döşeme+Kiriş+ Kolon Döşeme+Perde Döşeme+Çerçeve+Perde

Kabulleri
Yatay yüklerin yaklaşık
Taşıma Yatay ve Düşey Yatay ve Düşey % ?’ i perdeler taşır
Mekanizması yüklerin tamamını yüklerin tamamını
Kabulleri çerçeveler taşır perdeler taşır
Dikkat
1. Kolon-Kiriş düğüm noktaları rijittir. [Varsayım]
2. Kuvvetli kolon-zayıf kiriş davranışı gerçekleşmelidir. [Şartname]
3. Yanal ötelenme rijitliği yeterli oranda sağlanmalıdır [Göreli kat ötelemesi, Şartname].
24.10.2008
24.10.2008
4. Sünek kırılma sağlanmalı, plastik mafsallaş

mafsallaşma kolonlarda oluş
oluşturulmamalı
turulmamalıdır, yoksa
yapıda göçme mekanizması çabuk oluşur. [2. madde ile ilgili]
5. Döşemelere sonsuz rijit plak davranışı mutlaka kazandırılmalıdır.
Betonarme Taşıyıcı Sistemler B/A Taşıyıcı Sistemlere Örnek
Taşıyıcı Sistem
Kolon ve kirişlerin oluşturduğu çerçeveler,
Perdelerden veya boşluklu perdelerden oluşan sistemler,
Çerçeve ve perdelerin birlikte kullanımı ile oluşturulan sistemler.
Döşeme Sistemi
Kiriş – plak, (Bir doğrultuda çalışan- İki doğrultuda çalışan )
Kirişsiz döşeme
Dolgulu, dolgusuz dişli döşeme ( tek yönlü-çift yönlü)
Klasik kaset sistem
Temel Sistemi
Tekil,
Sürekli ( tek yönlü-çift yönlü),
24.10.2008
24.10.2008
Radye ( plak-kirişli radye),
Kazıklı temel.
Döşemeler
Döşemelerin temel işlevi yapılardaki mekanları
mekanların dü
düşey yü
yüklerini ve
kendi ağı
ağırl
rlııkları
klarını taşımaktır. Pek çok değişik döşeme sistemi vardır.
Döşemeler bütün düşey taşıyıcıları, kat düzeylerinde birbirlerine
bağlar.
Depremlerde döşemelerin bir başka önemli gö görevi vardır: Kata
etkiyen yatay deprem yüklerini düşey taşıyıcılara aktarmak.
Depremlerde yapılara gelen yükler (Depremin oluşturduğu Bir Doğrultuda Çalışan Bir Doğrultuda Çalışan İki Doğrultuda Çalışan
eylemsizlik kuvvetlerini) yapının ağırlığı ile orantılı olarak kat
hizasında düşey taşıyıcı elemanlara dağıtılır.
Yapı
Yapıda ağı
ağırl
rlığı
ığı (kü
(kütlesi) olan her bö
bölüme deprem yü
yükü gelmektedir:
F=m·
F=m·a
Konut ve işyeri tipindeki yapıların ağırlıkları genellikle kat
düzeylerinde toplanmaktadır.
Yapılara depremlerde gelen yatay yükler ağırlıkla orantılı ve de yapı
24.10.2008
24.10.2008
ağırlığı katlarda toplanmış olduğu için yapıların kat döşemeleri deprem

sırasında düzlemleri içinde etkiyen yatay kuvvetlerle zorlanmaktadır. Kirişsiz Döşeme Kirişsiz başlıklı Kaset
SLAB_02
Kiriş-Plak
Kiriş-plak sistemlerde, kolon ve kirişlerin oluşturduğu
çerçevelerde, kirişlerin kolonlar ile birlikte tam bir
çerç
erçeve oluş
oluşturması
turmasına dikkat edilmelidir.
(Döşemede süreksizlik ??)
Aks açıklıkları olabildiğince birbirine yakın (3m-6m)
olmalıdır
Birbirine yakın kolonların arasındaki kirişlerin özellikle yatay yükler
altında aşırı zorlanacağı, büyük kesme kuvvetlerine maruz kalacağı
(bağ kirişi örneği ) unutulmamalıdır.
24.10.2008
24.10.2008
Klasik Kaset Döşemeler

Genellikle ofis ve işyeri türü yapılarda uygulanır.
Döşemeler kare ya da kareye yakın dikdörtgen boyutlara
sahiptir.
Bu şekilde yapılan uygulamalarda kolon araları daha kolay
açılır, depo, antrepo gibi katlı yapılarda büyük hareketli
yükler taşınabilir.
Tavsiye edilen uygulama, genellikle kirişler arasında
kalan bölgeye her iki yönde ikişer sürekli kiriş atılarak
kolonlar arasında 9 gözlü bir döşeme sistemi
oluşturulmasıdır. Böylece hem plak kalınlıkları azaltılır ve
döşeme yükleri her iki yönde dağıtılarak kirişlerdeki
sehimler sınırlandırılır
24.10.2008
24.10.2008
Dolgulu Dişli Döşemeler
Tesisat ve ses izolasyonu açısından belirli avantajlar sağlamakla birlikte
kat ağı
ağırl
rlııkları
kları kiriş plak sisteme göre daha fazladır.
fazla Ayrıca karkas
maliyeti daha yüksektir. Yatay ötelenmeleri sınırlayabilmek için daha
fazla perde kullanmak gerekebilir. Dikdörtgen boyutlu döşemelerde dişli
döşeme yönleri uzun doğrultuya paralel olarak yerleştirilmelidir. Böylece diş
dişler
kısa aç
açıklı
klıklı
klı kiriş
kirişlere oturtulmuş
oturtulmuş olur. Büyük boyutlu kareye yakın
döşemelerde ise çift yönlü dişli döşeme kullanmak uygun olur.
Dikdörtgen boyutlu döşemelerde çift yönlü dişli döşeme kullanmaktan
kaçınmak gerekir, aksi halde yükler kısa boyut doğrultusuna akar ve çift
yönlü dişli döşeme kullanılması anlamını yitirir.
Dişli döşemelerde yapı dış hatlarında konsollar oluşturulmalı, bu
yapılamıyor ise derin kirişler kullanılmalıdır. Bu düzenleme ile kolon
kiriş birleşimi daha sağlıklı oluşturulabilecek, kiriş
kiriş donatı
donatıları
ları kolonlara Nervür kirişin yükü azdır
daha iyi kenetlenebilecektir. Kirişleri tekil yüklerle yüklerler
Kiriş boyutu kısa ise sorun çıkmaz
24.10.2008
24.10.2008
Kirişsiz Döşemeler TS 500’e Bakınız

Dişli döşemelere benzer noktalar söz konusudur. Kirişsiz
döşemelerde dış hatlarda konsollar yok ise derin kirişler
kullanılmalıdır. Ayrıca yapı içindeki boşlukların etrafı da
derin kirişler ile dönülmelidir (???).
İç kolonların üstünde de zımbalama dayanımını
karşılamak için başlık yapılmasında büyük yarar vardır.
Kirişsiz döşemelerde kolonlara yakın bölgelerde
döşemede delik yapılmamalıdır.
Zımbalama etkisinin tamamen beton ile karşılanmasına
çalışılmalı zımbalama donatısı kullanmaktan
kaçınılmalıdır.
24.10.2008
24.10.2008
Döşeme – Diyafram etkisi zayıflatılmamalı Kirişler (1/3)
Keskin
köşelerde
döşemede
olabilecek
keskin
köşelerde
ρ’
başlayan ρ ρ’
çatlaklar,
sonsuz rijit
diyafram
kabulünü
Döşemeden kuvvet aktarımı küçük bir uzunlukta oluşur. geçersiz ρ
Bu bağlantı yeterli olmazsa perdenin yatay yük taşıma kılabilir
etkinliği büyük ölçüde kaybolur
Perde ancak döşeme-perde bağlantı uzunluğunun yatay
24.10.2008
24.10.2008
kuvvet aktarma kapasitesi kadar yatay yük taşıyabilir
K.Darılmaz
Kirişler (2/3) Kirişler (3/3)

Kirişlerde basınç donatısının varlığı sünekliği
arttırmaktadır.
Tüm özellikleri özdeş olan kiriş kesitinde basınç
donatısının çekme donatısına oranı arttıkça süneklik
artmaktadır.
Deprem yönetmeliğine göre kesitlerde basınç donatısı
kullanılması zorunludur. Bunun nedeni basınç donatısının
sünekliği arttırmasıdır.
24.10.2008
24.10.2008
Kirişlerde donatı oranı arttıkça kesitin sünekliği azalmaktadır.

Tüm özellikleri özdeş olan kiriş kesitinde çekme donatısının oranı arttıkça süneklik azalıyor.
Deprem yönetmeliğinde çekme donatısı oranının üst sınırı 0.02 olarak belirlenmiştir.
Kolonlar (1/3) Kolonlar (2/3)
DOĞRU YANLIŞ
24.10.2008
24.10.2008
Kolonlar (3/3) Perdeler (1/3)

Perdelerde en çok zorlanan bölgeler perde alt
bölgeleridir. Perdelerde enerji yutma işleminin
çoğunluğu bu bölgelerde olur. Bu bölgelerin
detaylandırılmasına daha fazla özen gösterilmelidir.
Perdelerde, kolonlarda ve kirişlerde etriyelerin
çapına,
na aralığına ve kanca biçimine son derece önem
verilmelidir. (Yönetmelik koşuluna uyulmalıdır! )
Perdeler, burkulma stabilitesine sahip, rijitlikleri simetrik
ve temelde devrilmeye karşı
karşı yeterli gü
güvenlikte olmalıdır.
Perdeleri planda yerleştirirken, beklenen plastik şekil
değiştirmelerin bina planında düzgün bir şekilde
dağılmasını sağlamak uygundur.
24.10.2008
24.10.2008
Perdeler (2/3)
Yapının deprem hesap yükleri altındaki yatay ötelenmesinin
kısıtlanması, “perde duvarlı” yapı tasarımını gerektirir.
24.10.2008
24.10.2008
PERDE KESİTLERİ Perdeler (3/3)

Narin
Bodur
24.10.2008
24.10.2008
Perdelerin göçme biçimleri (1/2) Perdelerin göçme biçimleri (2/2)
Eğilme göçmesinde, perdenin en büyük moment kısmındaki donatı elastik sınırı
geçerek yatay plastik sınır içinde uzar ve akma platosundaki belirli bir Diğer göçme biçimi perde ve temel birleşiminde kayma
uzamadan sonra pekleşme sınırına girilir ve donatıdaki sabit gerilme tekrar ile meydana gelir. Yanal deprem kuvvetinden dolayı
yükselmeye başlar. Bunun sonucu olarak, donatıdaki çekme kuvveti şiddeti de oluşan gerilmelere bağlı perde-temel birleşiminde yeterli
artar. Kesit içindeki kuvvet çiftlerinin büyümesiyle kesitin taşıyabileceği
moment de artar. Oluşan bu pekleşmeli momentin ardından perde kesitindeki filiz donatısının olmaması nedeni ile perdenin rijit bir
deformasyonlara bağlı göçme meydana gelir kütle hareketi yaparak yatay düzlem üzerinde kayması
Kesme kırılmasında, betonun kesme dayanımı yüksek olup, betonda kesme sonucu oluşan göçmedir.
kuvvetlerine bağlı olarak ortaya çıkan eğik asal çekme gerilmelerinden dolayı Perde temelinde ankastre mesnedin sağlanamaması
kesit kesme kapasitesine ulaşarak göçer
durumunda, perde devrilme momentinin etkisiyle rijit
kütle yaparak devrilebilmektedir.
Son göçme şekli de eğilme ve taban kaymasının bir
arada olması ile meydana gelen göçme şeklidir
24.10.2008
24.10.2008
a) b)
DR. MUSTAFA KUTANİS c)
SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ d)
SLIDE 49 DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 50
İdeal Taşıyıcı Sistem (1/2)

PLANDA:
1. Basit ve düzenli plan geometrileri tercih edilmelidir.
2. Olabildiğince simetrik plan geometrileri tercih
edilmelidir.
YÜKSEKLİK BOYUNCA:
1. Yatay kuvvetlere karşı koyan çerçeveler ve
perdeler, ötelenme rijitliği simetrik olacak şekilde
yerleştirilmelidir.
2. Yatay ötelenme rijitliği yükseklik boyunca ani
değişiklikler göstermemelidir.
İki asal yönde, düşey taşıyıcılar sürekli bir temel sistemi
ile birbirine bağlanmalıdır. Bir bölümü kaya, bir bölümü
24.10.2008
24.10.2008
toprak üzerinde olan temellerden kaçınılmalıdır.

İdeal Taşıyıcı Sistem (2/2) NEDEN İDEAL TAŞIYICI SİSTEM?
Simetrik (Planda ve düşeyde) olmalı. Çünkü :
Yapıda simetri olmaması burulma momentlerinin ÇÜNKÜ HER DEPREM BİZE YENİ DERSLER VERİR
oluşmasına neden olur. Burulma momentleri, özellikle [Yakın fay etkisi -Büyük Hız ve Büyük Periyod Etkisi- şartnamelerde
çevre kolonlarına ek kesme kuvvetleri getirir. Simetrinin henüz tam şekillenmemiştir !...)
bozulması Şekil (a)'da gösterildiği gibi taşı
taşıy
yıcı sistemden
kaynaklanabileceği gibi, hesapta dikkate alınmayan dolgu
DEPREME DERS KONUSU OLMAK İSTEMİYORUZ
duvarlardan da kaynaklanabilir. ÇOK İYİ BİLDİĞİMİZ BİR KONU VAR:
1. DEPREM BASİT YAPILARLA BARIŞIKTIR
2. DEPREM KOMPLEX YAPILARDAN NEFRET EDER
3. YA ÇOK YÜKSEK MALİYETLERE
KATLANACAĞIZ... YADA İDEAL TAŞIYICI
24.10.2008
24.10.2008
SİSTEMLERİ TERCİH EDECEĞİZ
Sistem Hataları DÜZENSİZ BİNALAR

Planda ve dü düşeyde simetri bozukluğ
bozukluğu
Taşıyıcı sistem düzensizliği sonucu:
Yetersiz yanal rijitlik
Yetersiz burulma rijitliğ
rijitliği
Düzensiz kütle dağılımı
1. Gerilme yoğunlaşması (Stress Concentrations )
Yükseklik boyunca ani rijitlik ve dayanım değişikliği
Yumuşak kat 2. Burulma (Torsion) kuvvetleri- GEVREK
Yükseklik boyunca kat alanında büyük değişme
Çerç
erçevenin sü sürekliliğ
rekliliği
Düzensizliklerin telafisi için:
Çerçeve elemanlarında süreksizlik
Taşıyıcı eleman süreksizliği
Kuvvetli kiriş - zayıf kolon 1. Tasarım kuvvetlerinin arttırmak
Kısa kolon oluş
oluşumu (%90Şantiyedeki uygulamadan, mimari) 2. İleri hesap yöntemlerine yöneltmek
Büyük kanatlı bina sistemi seçimi 3. Düzensizliklere asla izin vermeme
24.10.2008
24.10.2008
Bitişik nizam yapım (yetersiz derz)
PLANDA DÜZENSİZLİK DURUMLARI A1 Burulma Düzensizliği
24.10.2008
24.10.2008
Eksantrisite- Dışmerkezlik (1/2) Eksantrisite- Dışmerkezlik (2/2)

Düşeyde simetri çıkmalarla bozulabilir.
Düşey simetri bozuk yapılarda kütle merkezleri katlarda değişebilir.
Yapıda ağırlığı (kütlesi) olan her bölüme

deprem yükü gelmektedir: Simetrik
Kat Planı
Asimetrik
Yeterli
RM Taşıyıcı elemanlarda Burulma
⊕ karşı (direnç) tepkiler Modülü
Deprem kuvveti kat ürettiren rijitliklerin Çok Düşük
döşemesi seviyesinde ∑Fi ⊕
vektörel anlamda kat
kütle merkezine etkidiği KM seviyesinde etki
kabül edilir. Yok
merkezi.
Eksantrisite
Burulmanın Oluşması
Vi Çok Yüksek
24.10.2008
24.10.2008
Ayrıntılı bilgi için bkz: E., Atımtay, B/A Sistemlerin Tasarımı, Sf. 557
Dışmerkezlik – Burulma –Simetri (1/3) Perde niye dışa yerleştirilmeli?
Eksantrisite: YOK
M Burulma Modülü: Yeterli (!)
Kat planı: Simetrik
R
Eksantrisite: Çok yüksek

M Burulma Modülü: Çok düşük
R
Kat planı: Simetrik
M: Kütle Merk
24.10.2008
24.10.2008
R: Rijitlik Merk
Dışmerkezlik – Burulma –Simetri (2/3) Öneri…

Rijit Diyafram (?) Amerikan Deprem Yönetmeliklerinde (ATC-3) yapı içinde
yönde en az 4 adet perde duvar bulunması
her iki asal yö bulunması
Eksantrisite: YOK M önerilmektedir
M
Burulma Modülü: Çok düşük
Kat planı: Asimetrik R
Eksantrisite: YOK
R
Bunun nedeni yapının kenarında olan iki perde duvardan
Burulma Modülü: Çok düşük
Kat planı: Asimetrik
birinde depremde herhangi bir nedenle olan hasar yapıda
rijitlik merkezinin büyük miktarda yer değiştirmesine ve
burulmaya neden olmasıdır.
Buna karşılık eğer 4 adet perde duvar varsa, bunlardan
birinin hasarı ile yapı
yapıdaki rijitlik merkezinin yeri fazla
değ
değişmemekte ve bü büyük burulma etkileri
oluşmamaktadır.
24.10.2008
24.10.2008
Yatay yükleri alan çok sayıda eleman olmalı, Her iki yönde perde duvarların biri hasar
elemanlar yapı içinde dağılmış olmalı görürse yapıda büyük burulma olacaktır.
Dışmerkezlik – Burulma –Simetri (3/3) A2 Düzensizliği
R
R R
BURULMA AÇISINDAN KARARSIZ SİSTEMLER
R R
R
24.10.2008
24.10.2008
TORSIONALLY STABLE SYSTEMS - KARARLI
ÖRNEK GÖSTERİMLER A3 Düzensizliği: Planda Çıkıntılar Bulunması

24.10.2008
24.10.2008
Yapının Geometrisine Bağlı Olarak Uygun Deprem
Derzleri Düzenlenmesi
Yapının geometrisine bağlı olarak uygun

deprem derzleri düzenlenmesi
24.10.2008
24.10.2008
DEPREMİN BİZE VERDİĞİ DERS ÇÖZÜM

24.10.2008
24.10.2008
Yapıda Dilatasyonlar (Derzler) DERZ BOŞLUKLARI
Farklı zemin oturmalarına bağlı temel öteleme ve Mevcut eski bina için hesap yapılmasının mümkün olmaması
dönmeleri ile sıcaklık değişmelerinin etkisi dışında, bina durumunda eski binanın yerdeğiştirmeleri, yeni bina için aynı
katlarda hesaplanan değerlerden daha küçük alınmayacaktır.
blokları veya mevcut eski binalarla yeni yapılacak binalar
a) Komşu binaların veya bina bloklarının kat döşemelerinin bütün katlarda
arasında, sadece deprem etkisi için bırakılacak derz aynı seviyede olmaları durumunda α =R/4 alınacaktır.
boşluklarına ilişkin koşullar aşağıda belirtilmiştir: b) Komşu binaların veya bina bloklarının kat döşemelerinin, bazı katlarda
TDY 2.10.3.1 – 2.10.3.2’ye göre daha elverişsiz bir sonuç elde olsa bile, farklı seviyelerde olmaları durumunda, tüm bina için α =R/2
edilmedikçe derz boşlukları, her bir kat için komşu blok veya alınacaktır.
binalarda elde edilen yerdeğiştirmelerin karelerinin toplamının TDY 2.10.3.2 – Bırakılacak minimum derz boşluğu, 6 m yüksekliğe
karekökü ile... aşağıda tanımlanan α katsayısının çarpımı kadar en az 30 mm olacak ve bu değere 6 m’den sonraki her 3 m’lik
yükseklik için en az 10 mm eklenecektir.
sonucunda bulunan değerden az olmayacaktır.
TDY 2.10.3.3 – Bina blokları arasındaki derzler, depremde blokların
Gözönüne alınacak kat yerdeğiştirmeleri, kolon veya bütün doğrultularda birbirlerinden bağımsız olarak çalışmasına
perdelerin bağlandığı düğüm noktalarında hesaplanan olanak verecek şekilde düzenlenecektir.
24.10.2008
24.10.2008
azaltılmış di yerdeğiştirmelerinin kat içindeki
ortalamaları olacaktır.
DERZ BOŞLUKLARI ... devam

Bodrum katları olan yapılarda dilatasyon oluştururken daha bir özen
gerekir. Etrafı çepeçevre perde ile çevrili uzun bir yapının, dilatasyon Temellerde dilatasyon yapılması da zaman zaman
ile iki parçaya ayrıldığını farz edelim. Oluşan iki yapının her birinin üç tasarımda tartışmalara neden olmaktadır.
tarafı perde ile çevrili olmasına karşın dilatasyon bölgeleri boşta
kalmıştır. Her bir yapı parçası bir yönde büyük burulma etkilerine Eğer dilatasyonla ayrılmış yapılar fonksiyon olarak da
maruz kalacaktır. Bu olumsuzluğu hafifletebilmek için diltasyon tamamen birbirinden kopuksa temellerde de dilatasyon
akslarında her bir yapı için yapı içindeki kullanıma zarar vermeyecek yapılabilir.
biçimde 1 veya 2 gözde kirişler perde haline getirilebilir.
Zaten bu uygulama şehir içindeki bitişik nizam
yapılarda zorunlu olarak kendiliğinden
Soğ
Soğuk Derz (Yapı Malz Dile getirilmeli) gerçekleşmektedir.
Bodrum perdelerinde, perdenin plandaki izi 10-12m’yi geçtiğinde düşey Ama aynı parsel içinde fonksiyon olarak birbiri ile ilişkili
çatlaklar oluşur. Bunun önünü almak için bodrum kat perdeleri 12m’lik
anolar halinde, aralarında da (0.6m-1.0m) boşluklar bırakılarak, beton ve ortak kullanılan yapılarda ise temellerde kesinlikle
dökülecek şekilde düzenlenir. Birinci fazda 12m’lik anolar dökülür, bu dilatasyon YAPILMAMASI gerekir.
parçalarda rötrenin bir kısmını aldıktan sonra arada bırakılan
boşlukların betonları dökülür. Donatı süreklidir. Böylece uzun
perdelerde çatlak boyutları minimize edilir ve çatlaklar kontrol altına
24.10.2008
24.10.2008
alınmış olur.
Bu tür yapıların projelerinde, bodrum kat perdelerindeki soğ
soğuk derzler
projelerde tanı
tanımlanmalı
mlanmalıdır.
Dikkat
Yeterli Deprem Derzi Bulunmayan Bitişik Binalarda
Çekiçleme Etkisi
Özellikle zemin kaya değilse, orta ve zayıf nitelikte
heterojen zeminlerde dilatasyon bölgelerinde her bir
yapı temeli farklı oturma yapabilir. Bu durumda kat
döşemeleri seviyelerinde farklılıklar oluşabilir.
Dilatasyon malzemeleri ve o bölgedeki kaplamalar zarar
görebilir.
İki yapının temellerinin ayrılması durumunda, en
azından her iki yapının dilatasyondaki kolonları etkin ve
çok katlı olan yapının temelleri üzerine oturtulur, alçak
olan yapının bu bölgedeki kirişlerinde temellerde farklı
oturmaya karşı tedbir alınır. ( Örnek olay: 8-10 katlı
çok sayıda bloğun bir arada yapıldığı killi zemine
oturan bir yapı grubunda bu olay yaşanmıştır.)
24.10.2008
24.10.2008
Ders: Bitişik binalarda çekiçleme etkisi DÜŞEY DOĞRULTUDA DÜZENSİZLİK DURUMLARI

24.10.2008
24.10.2008
Zayıf Kat- Yumuşak Kat- Kısa Kolon Kısa kolon
Ülkemizde rastlanan en yaygın hasar, yumuşak veya zayıf kattan
kaynaklanmaktadır. Deprem Yönetmeliği'ne göre, herhangi bir kattaki
etkili kesme alanının bir üsttekine oranı 0.8'den azsa, zayıf kat
oluşur.
Yumuşak kat ise bir katın (özellikle zemin kat) diğerlerine göre daha
az rijit olmasından kaynaklanır. Yumuşak kat oluşumu, taşıyıcı sistem
veya dolgu duvar nedeniyle oluşabilir.
Diğer bir sistem zayıflığı da kısa kolondur. Kısa kolon taşıyıcı
elemanlar nedeniyle oluşabileceği gibi, duvardan duvara uzanan
pencereler nedeniyle de oluşabilir. Hesapta dolgu duvarlar ihmal
edildiğinden, bu ikinci tür kolayca gözden kaçabilir. Şekil de
gösterildiği gibi burada kolonun etkili boyunu kısaltan dolgu duvardır.
Herhangi bir kolon deprem etkileri altında her iki ucunda da taşıma
gücüne erişebilir. Bu durumda uçlardaki moment kapasiteleri Mpi ve
Mpj olursa, kolonu zorlayan kesme kuvveti aşağıdaki gibi ifade edilir:
24.10.2008
24.10.2008
Zayıf Kat Yumuşak Kat (B2) Düzensizliği (Rijitlik düzensizliği)

24.10.2008
24.10.2008
YUMUŞAK KAT :ÇÖZÜM ? B2
Yumuşak
Kat
İlave Kolon
Payanda
Çapraz
24.10.2008
24.10.2008
Yumuşak Kat Ve Zayıf Kat Oluşumu, Zemin Kat

Ders: 17 Ağustos Örneği Kolonlarının Mekanizma Durumuna Gelmesi
Yapı yükseklik boyunca ani rijitlik ve dayanım
değişikliği yumuşak kat oluşumlarına yol açar. Bu gibi
durumlarda göreli kat ötelenmeleri çok büyür.
Bu tür sistemlerde mafsallaşma zayıf kat kolonlarında
olacağından, bu kat kolonlarında bir de yeterli süneklik
yoksa göçme kaçınılmaz sonuç olur….
24.10.2008
24.10.2008
Kobe: Normal Katta Yumuşak Kat Oluşması
24.10.2008
24.10.2008
Zayıf kolon-Kuvvetli kiriş Kuvvetli kolon-Zayıf kiriş
Düşük süneklik Yüksek süneklik
Perde Duvarların Düşey Sürekliliği Düşeyde Düzensizlikler: B3 Düzensizliği

Perde duvarlar yapının temelinden başlayıp en üst kata
kadar sürekli olarak yapılmalıdır. Çeşitli nedenlerle zemin
katında hiç yapılmaması ya da en üst kata kadar Eleman kesitlerinde
uzatılmayıp ara bir yerde kesilmesi deprem açısından çok ani değişiklikler
sakıncalıdır. olması gerilme
yığılmalarına ek
Zemin katta betonarme perde duvar yapılmaması yanında olarak bu bölgelerde
zemin katta betonarme çerçeveler arasında tuğla dolgu rijitlik ve dayanım
duvar konulmayıp, dolgu duvarların bir üst kattan azalmasına da yol
açar.
yapılması, ki bu zemin katın otopark dükkan vb olarak
kullanılması amacı ile sık yapılan bir uygulamadır, bu tür
taşıyıcı olmayan tuğla yığma duvarların yapı içindeki
süreksizliği deprem açısından sakıncalı olmaktadır. Zemin
katta perde duvarın süreksizliği tıpkı zemin katı esnek
24.10.2008
24.10.2008
yapı davranışına yol açmaktadır

B3 Yükseklik Boyunca
B
H/B<6
YANLIŞ DOĞRU
24.10.2008
24.10.2008
Yükseklik Boyunca Düzensizlikler devam...
Basamaklı sistem,
kısa-kolon kırılması
k=12EI/L3
24.10.2008
24.10.2008
Burulma yaratacak,
farklı rijitlikte kolonlar
Düzensiz Binalara İlişkin Koşullar Düzensiz Binalara İlişkin Koşullar
2.3.2.4 – B3 türü düzensizliğin bulunduğu binalara ilişkin koşullar, bütün
2.3.2.1 – A1 ve B2 türü düzensizlikler, 2.6’da (Hesap Yönteminin Seçilmesi) deprem bölgelerinde uygulanmak üzere, aşağıda belirtilmiştir:
belirtildiği üzere, deprem hesap yönteminin seçiminde etken olan
düzensizliklerdir. (a) Kolonların binanın herhangi bir katında konsol kirişlerin veya alttaki
kolonlarda oluşturulan guselerin üstüne veya ucuna oturtulmasına hiçbir zaman
2.3.2.2 – A2 ve A3 türü düzensizliklerin bulunduğu binalarda, birinci ve ikinci izin verilmez.
derece deprem bölgelerinde, kat döşemelerinin kendi düzlemleri içinde deprem
kuvvetlerini düşey taşıyıcı sistem elemanları arasında güvenle aktarabildiği
(b) Kolonun iki ucundan mesnetli bir kirişe oturması durumunda, kirişin bütün
hesapla doğrulanacaktır.
kesitlerinde ve ayrıca gözönüne alınan deprem doğrultusunda bu kirişin
bağlandığı düğüm noktalarına birleşen diğer kiriş ve kolonların bütün
2.3.2.3 – B1 türü düzensizliğinin bulunduğu binalarda, gözönüne alınan i’inci
kesitlerinde, düşey yükler ve depremin ortak etkisinden oluşan tüm iç kuvvet
kattaki dolgu duvarı alanlarının toplamı bir üst kattakine göre fazla ise, ηci’nin değerleri %50 oranında arttırılacaktır.
hesabında dolgu duvarları gözönüne alınmayacaktır. 0.60 ≤ (ηci)min < 0.80
aralığında Tablo 2.5’te verilen taşıyıcı sistem davranış katsayısı, 1.25 (ηci)min (c) Üst katlardaki perdenin altta kolonlara oturtulmasına hiçbir zaman izin
değeri ile çarpılarak her iki deprem doğrultusunda da binanın tümüne verilmez.
uygulanacaktır. Ancak hiçbir zaman ηci < 0.60 olmayacaktır. Aksi durumda,
24.10.2008
24.10.2008
zayıf katın dayanımı ve rijitliği arttırılarak deprem hesabı tekrarlanacaktır. (d) Perdelerin binanın herhangi bir katında, kendi düzlemleri içinde kirişlerin
üstüne açıklık ortasında oturtulmasına hiçbir zaman izin verilmez.
Kısa kolon oluşumları Ders: Kısa kolon hasarları

24.10.2008
24.10.2008
Ders: Kısa kolon hasarları Kısa Kolon
24.10.2008
24.10.2008
Kısa Kolon Ders: Kısa Kolon Hasarları

24.10.2008
24.10.2008
TMMOB İNŞAAT MÜ
MÜHENDİ
HENDİSLERİ
SLERİ ODASI Yapısal Analiz (1/2)
SAKARYA ŞUBESİ
UBESİ
PROJE DENETÇ
DENETÇİLERİ
LERİNE YÖ
YÖNELİ
NELİK
Meslekiç
YAPI ANALİZİ VE MODELLEME

(Varsayımlar)
Yapı Sistemi → İdealleştirilmiş Sistem → Hesap Modeli

Statik çözümlemesi yapılan yapı değildir!..
24.10.2008
Onun matematik modelidir.
Modeling and Analysis of Building Yapısal Analiz (2/2)

Yapısal analiz yararlı ve zorunlu. Ancak varsayımlar
nedeni ile elde edilen sonuçlar kesin olmaktan çok
uzaktır.
Varsayımlar değiştirilirse sonuçlar da değişir. Mühendis bu
varsayımların esiri olmamalı.
SAP 2000 Sayılar davranışın daha iyi anlaşılması için yol gösterici.
Karar, bu sayılar, davranış bilgisi, önsezi ve tecrübe ile
değerlendirilerek verilmeli.
Davranışı anlamaya çalışmadan, sayılara güvenerek
oluşturulan bir yapı, deprem sırasında sağlıklı bir davranış
göstermeyebilir.
Bilgisayarlar, parametreleri değiştirip çok sayıda analiz
yapmak için yararlı. Çok sayıda analiz karara daha fazla
24.10.2008
24.10.2008
yardımcı olur.
Varsayımlar !...
Dayanımla (malzeme) ile ilgili; Betonarme acayip bir malzeme; elastik değil, doğrusal değil,
Tüm yapıda homojen dağılım; Hook kanunu, …. homojen değil, izotropik değil, davranışı geçmişe bağlı, davranışı
geçmişte uygulanan yüklere bağlı çok karmaşık davranışı olan bir
Rijitlik (?), malzemedir.
Yapı sistemlerinin modellerken;
Çubuk sistem; Rijit birleşim; Mesnetler, …. gibi Betonarmede, yapı elemanlarının eylemsizlik momentleri ve
Statik çözümleme yaparken; elastisite modülünu doğru olarak bulmak mümkün değil. Çünkü
elastide modüle zamanın bir fonksiyonu olarak değişiyor, kirişte veya
Lineer elastik; Küçük deformasyonlar; Süperpozisyon kuralı…
kolonda da çatlaklar başladıktan sonra eylemsizlik momenti eleman
Yüklerle ilgili; boyunca değişiyor, sabit değildir.
Deprem yükleri→noktasal ; Tasarım spektrumu …
Dinamik davranış RİJİTLİK, zamana ve yük geçmişine göre değişir (!). Elastisite modülü
Kütle merkezi, dışmerkezlik, diyafram... E, yükleme hızı, eksenel yük düzeyi ve zamanla büyük çapta değişir
(üçte birine kadar azalması doğaldır).
Zemin...
24.10.2008
24.10.2008
Betonarmede servis yükleri altında, çatlama; deprem de ise yer
Lineer Elastik, Homojen, İzotrop mu? yer akma olur. Bu durumda EI=??
Örnek: Davranış spektrumu→Tasarım Spektrumu B/A Yapıların Deprem Dayanımı ile İlgili Gerçekler
1. Yer hareketini ve yapıda oluşturduğu kuvvetleri tam

olarak kestirmek olanaksızdır. Ancak tahmin edilebilir,
doğru dürüst bilmeye imkân yok.
2. Yapı şiddetli depremler altında ancak elastik olmayan
deformasyonlar yaparak ayakta kalabilir. Davranış elastik
değildir.
3. Yapının davranışı, yer hareketi kadar, yapının dinamik
özelliklerine bağlıdır (kütle, rijitlik (stiffness), sönüm).
4. Varsayımlar konusunda en az ± %40 hata [Uğur Ersoy]
5. Davranışta taşıyıcı olmayan elemanlarda etkili. Bölme
duvarlar gibi..
24.10.2008
24.10.2008
Charles S. Whitney Modelleme
Taşıma Gücü Teorisini çıkaran adamdır, yani bugün kullandığımız Yapıda modellemede yapılan kabuller yapının
taşıma gücünün sahibi odur.
gerçek davranışına uygun olmalıdır.
Büyük mühendis Charles Whitney, biraz ekstrem (aşırı) giderek yapı Döşeme ve duvar yükleri mimari projeye uygun
mekaniği hakkında âdeta matrak geçiyor, diyor ki: olarak tanımlanmalıdır.
Mimari projede tanımlı sistem detaylarına uygun
“Yapı mekaniği teorisi, mevcut olmayan olarak döşeme yük analizleri yapılmalıdır.
malzemelere, gerçek olmayan özellikler
verilerek oluşturulmuştur”
24.10.2008
24.10.2008
Modelleme Modelleme
Normal kat döşemelerinde kaplama kalınlıkları en az 8- Bazı durumlarda ıslak hacimlerin bulunduğu bölgelerde,
bu duvarların plandaki izlerinin toplamı uzun olur. Bu
10cm alınmalıdır. Genellikle kaplama kalınlığı 5cm döşeme üzerindeki toplam duvar ağırlığı döşeme
alınmaktadır, bu kalınlık uygulamada tabliye betonunda alanına bölündüğünde birim alana düşen yük
oluşan kot hataları nedeni ile artmaktadır. Az katlı 150kg/m2’den fazla olabilir. Bu durumda döşeme
yapılarda sorun olmamakla birlikte çok katlı yapılarda üzerine oturan duvar yükleri dikkate alınarak döşeme
gerçek kolon yükleri hesaplardaki değerlerden daha ölü yükleri arttırılır.
büyük değerlere ulaşır.
Hareketli yükler ilgili yönetmeliklere uygun olarak
Duvar yükleri de gerçeğe uygun bir şekilde kirişlere döşemelere etkitilir. Döşeme veya kirişlerin üstüne
aktarılmalıdır. Döşemeye oturan 10cm’lik duvarların oturan özel ekipman yükleri döşeme ve kirişlerde
oluşacak eğilme tesirlerini büyütmeyecek şekilde
plandaki izleri kısa ise hareketli yük arttırımı ile oluşturulan bir şase ile yapıya aktarılmalıdır.
(Δp=150kg/m2) duvar yükleri tanımlanabilir.
24.10.2008
24.10.2008
Yapı elemanlarının boyut ve konumları modele doğru Kolon ve perdelerdeki aks kaçmaları kalıplara uygun
bir şekilde aktarılmalıdır. Özellikle döşemelerden olarak tanımlanmalı kirişlerin perde içinde kalan rijit
bölgeleri doğru olarak tanımlanmalıdır. Bu noktaya
kirişlere ve kirişlerden de kolonlara yük akışında, hata özen gösterilmez ise kirişlerdeki eğilme tesiri
oluşmayacak bir şekilde modellemeye özen büyüklükleri hatalı olabilir. Bu tür hatalardan sakınmak
gösterilmelidir. Döşeme akslarının, kiriş aksları ile için, kolon yükleri kabaca yük alanları ile hesaplanarak
çakışmaması durumunda döşeme yüklerinin kirişlere bilgisayar sonuçları ile karşılaştırılıp mertebe kontrolu
yapılmalıdır.
transferinde hatalar oluşabilmekte hem kirişlerde hem
Genel yapı davranışına uymayacak, yapı davranışını
de kolonlarda yük dağılımı hatalı olmaktadır. olumsuz etkiyecek yapı elemanları öncelikle izole
edilmeli eğer bu mümkün olmuyor ise olduğu gibi
modellenmeli tasarımda gerekli önlemler alınmalıdır.
Birbirine yakın aksların kullanıldığı yapılarda kiriş baş Perdeler sonlu elemanlar ile modellenebildiği gibi fiktif
ve son noktaları da hatalı tanımlanabilir ve kirişin bir rijit çubuklar kullanılarak ta modellenebilir. Rijit
mesnedi yok olur, sürekli kiriş parçası modelde konsol doğrultuda iki perde arasında kalan kirişlerde kayma
24.10.2008
24.10.2008
kiriş haline gelebilir. rijitliği modele aktarılmalı, kiriş uçlarındaki plastik
şekil değiştirmeler dikkate alınarak kirişleri atalet
momentleri (0.4-0.6) oranında düşürülmelidir.
TMMOB İNŞAAT MÜ
MÜHENDİ
HENDİSLERİ
SLERİ ODASI
SAKARYA ŞUBESİ
UBESİ
Çok katlı yapılarda perdeler ile çerçevelerin birlikte PROJE DENETÇ
DENETÇİLERİ
LERİNE YÖ
YÖNELİ
NELİK
Meslekiç
kullanılması ile oluşturulan taşıyıcı sistemlerde, bir ucu
perdeye bir ucu da kolona oturan kirişlerde, kirişin
perdeye oturan ucunda çatlama meydana gelebilir.
Bunun nedeni eksenel yükler altında, perde ve
kolonlarda oluşan farklı boy kısalmalarıdır. Bu kirişlerin
perdeye birleşen ucunda kesit rijitlikleri düşürülmeli ve Statik ve Betonarme Hesapların Sunumu
betonarme tasarım bu duruma göre yapılmalıdır. Bazı
çok katlı yapılarda bir kısım kolonlar üst katlara devam
etmez. 15-20 kat taşıyan bir kolon ile 3-4 kat taşıyan
bir kolonu bağlıyan kirişte de, kirişin az katlı kolona
bağlanan ucu çatlayabilir.
Yapı temelleri modellenirken, zemin çökme ve dönme

yayları ile idealize edilerek hesaba katılmalıdır. Aksi
24.10.2008
durumda perde altlarındaki dönmeler dikkate

alınmadığı için perdelerde hesaplanan yatay yükler,
gerçek durumdan daha büyük bulunur ve deprem
yüklerinden oluşan
DR. MUSTAFA tesirler
KUTANİS hatalı BÖLÜMÜ
SAÜ İNŞ.MÜH. dağıtılmış olur. SLIDE 119 24.10.2008 DR.MUSTAFA KUTANİS SLIDE 120
STATİK VE BETONARME HESAPLARIN
SUNUMU
Yapıdaki duvar yükleri, duvar kalınlıklarına ve duvarın ana
Hesaplar anlaşılır ve takip edilebilir bir şekilde malzemesine bağlı olarak verilmelidir. Ayrıca yapıda
sunulmalıdır. Hesap cildinin içindekiler için bir fihrist cephede özel bir sistem kullanılıyor ise cephe yükleri de
verilmesi takip açısından yararlı olacaktır. tanımlanmalıdır.
Yapıyı kolayca tanıtabilecek şematik kalıp planları ile
Yapıda seçilen döşeme sistemi, taşıyıcı sistem ve temel
kat adetleri, kat isimleri ve kat yüksekliklerini belirten sistemi ile ilgili kısa bir değerlendirme raporu da olmalıdır.
tipik bir kesit verilmelidir. Seçilen sistemlerin neden seçildiği, bu seçimimi yapar iken
Yapıda kullanılan betonarme çeliği sınıfı ve beton sınıfı hangi seçeneklerin sorgulandığına da değinilmelidir.
belirtilmelidir. Yapıda kullanılan döşeme sistemi için
mimari döşeme detaylarına bağlı olarak her farklı Değerlendirme raporunda imalata yönelik, nitelikli demir
işçiliği, nitelikli beton temini kontrolü ve dökülmesi, soğuk
döşeme için yük analizleri yapılmalıdır. ve sıcak havalarda betonun korunması (kür uygulaması) ile
ilgili uyarılar bulunmalıdır.
24.10.2008
24.10.2008
Yapının deprem hesapları ile ilgili özet bir rapor hesapların başında
Ayrıca bu konuya betonarme resimlere konulan genel verilmelidir.
notlarda da yer verilmelidir. Doğru bir yapı üretimi için
imalatın önemi projelerde sürekli vurgulanmalıdır. Kullanılan deprem yönetmeliği; DBYBHY-2007
Deprem analizinde kullanılan yöntem; Eşdeğer deprem yükü yöntemi,
mod süperpozisyonu yöntemi
Genellikle ülkemizde yaygın olarak analiz ve tasarımda Etkin yer ivme katsayısı : Ao
kullanılan bilgisayar programları bilinmekle birlikte, Taşıyıcı sistem davranış katsayısı: R
hangi bilgisayar programının kullanıldığı versiyonu ile Bina önem katsayısı: I
birlikte belirtilmelidir. Dinamik analiz minumun deprem yükü oranı: β
Diyafram adedi,
Deprem yükü eksantrisiteleri : ex, ey
Yapıda kullanılan yükleme durumları ve yük Spektrum karekteristik peryotları: TA, TB
kombinasyonları da belirtilmelidir. Modal analiz yapı periyodları, Tx, Ty, Tb
24.10.2008
24.10.2008
Yapı elemanlarının statik ve betonarme hesaplarının
Her iki yön için dinamik kütle katılım oranları,
belirli bir düzen içinde dökümü
Bina kat deplasmanları x,y yönü için,
Döşemelerin, kirişlerin, kolonların, perdelerin statik ve
Perde taban kesme kuvveti oranları αsx, αsy,
betonarme hesaplarının dökümü sırası ile verilmelidir.
Yapı düzensizliklerinin kontrolü;
A1 burulma düzensizliği ηbi>1.2 olması hali, dinamik analiz ile
çözüm Büyük boyutlu döşeme elemanlarında ayrıca sehim
B1 komşu katlar arası dayanım düzensizliği (zayıf kat) ηci<0.80 kontrolleri yapılmalıdır.
olması hali,
B2 komşu katlar arası rijitlik düzensizliği (yumuşak kat), ηki>2.0
olması hali, Kirişsiz döşeme kullanılmış ise, bu döşemelerde perde ve
Deprem yönetmeliği madde 2.19 etkin göreli kat ötelenmelerinin derin kiriş bağlanmayan her bir kolon için zımbalama
kontrolü, (δi)max/hi <= 0.02, kontrolü yapılmalı ve gerekiyor ise zımbalama donatısı
Deprem yönetmeliği madde 2.20 ikinci mertebe etkilerinin kontrolü hesapları gösterilmelidir.
,θi <=0.12
24.10.2008
24.10.2008
RESİMLERİN SUNUMU
Kirişlerde sehim kontrolü ve süneklik düzeyi yüksek Betonarme projeler açık olmalı, kolayca takip edilebilmeli, özellikle
resimler sadece deneyimli mühendisler değil, genç mühendisler ve
yapılarda kesme güvenliği kontrolü yapılmalı seçilen sahadaki diğer elemanlar tarafından da rahatça okunabilmelidir.
donatıların yeterliliği gösterilmelidir. Uygulamada projenin iyi okunamaması ya da yanlış okunması nedeni ile
hata yapılması beklenen noktalar da ek açıklamalar yapılmalı, özel
uyarı notları konulmalıdır.
Süneklik düzeyi yüksek yapılarda kolonlarda da kesme Genel Notlar,
güvenliği kontrolü, güçlü kolon kontrolü, kuşatılmış Temel Planları,
kolon kontrolü yapılmalıdır. Kalıp planları,
Kolon aplikasyon planları
Detaylar,
Temellerde ise zemin emniyet gerilmesi kontrolü, radye Temeller,
plak temellerde zımbalama dayanımı kontrolü Kolonlar,
yapılmalıdır. Kirişler,
24.10.2008
24.10.2008
Döşemeler,
Merdivenler,
TMMOB İNŞAAT MÜ
MÜHENDİ
HENDİSLERİ
SLERİ ODASI Yapı Kalitesi
SAKARYA ŞUBESİ
UBESİ
PROJE DENETÇ
DENETÇİLERİ
LERİNE YÖ
YÖNELİ
NELİK
Meslekiç
Proje Kalitesi
DENETİM
Denetim
Malzeme İşçilik
Kalitesi Kalitesi
24.10.2008
MİMARİ PROJELERİN İNCELENMESİ, STATİK

PROJE İLE MİMARİ PROJENİN UYUMU
Birçok yapıda bodrum kat ve zemin kat yükseklikleri
Öncelikle Mimari projeler Mekanik ve Elektrik projeleri ile normal katlardan farklı olarak düzenlenir, merdiven
karşılaştırılmalıdır. Mekanik ve elektrik projelerindeki planları ise normal katlara göre hazırlanır. Bu nokta da
delik taleplerinin (rezervasyonlar) mimari projelere dikkatlice sorgulanmalı, kat yüksekliği fazla olan
işlenip iş
işlenmediğ
lenmediği kontrol edilmelidir. katlarda merdivenler yeniden dengelenmeli ya da farklı
düzenleme yapılmalıdır.
Kalıp planları ile mimari planların uyumu kontrol
edilmelidir. Mimari projede görülen 20-20-30cm’
30cm’lik duvarları
duvarların altında
Kalıp planlarının sınırları ile mimari projenin sınırları kiriş yerleştirilmiş olmalıdır.
örtüşmelidir.
Bazen mimari projeler imardaki sınırlara uymakla birlikte En alt bodrum katta, bitmiş döşeme kotu ile temel üst
betonarme projedeki ölçüler daha büyük tutulabiliyor. kotu arasında 40cm-50cm gibi bir boşluk bırakılması
Aksların ölçüleri ve isimleri de mimari projeler ile tesisatın yerleştirilmesi açısından yerinde olur. Temel
örtüşmelidir. plağı içinden, temel kirişleri içinden pissu borularının
geçişlerine izin verilmemeli, olabildiğince
24.10.2008
24.10.2008
kısıtlanmalıdır.
Kat kotları mimari projeler ile uyumlu olmalıdır.
Özellikle farklı kat yüksekliklerinin söz konusu olduğu
yerlerde, bodrum kat, zemin kat, tesisat katı ve çatı
kat yükseklikleri için, statik projelerdeki değerler
mimari projeler ile uyumlu olmalıdır.
Mekanik ve elektrik projelerindeki pis su boruları,

havalandırma kanalları, yangın boruları ve kablo rafları
ile ilgili rezervasyon boşluklarının döşeme plaklarında
düşey, çekirdek perdelerinde uygun boyutlarda ve
pozisyonda iş işlenmiş
lenmiş olması
olmasına dikkat edilmelidir.
24.10.2008
24.10.2008
24.10.2008
24.10.2008
TMMOB İNŞAAT MÜ
MÜHENDİ
HENDİSLERİ
SLERİ ODASI Çerçevelerde süreklilik mutlaka sağlanmalı!..
SAKARYA ŞUBESİ
UBESİ
PROJE DENETÇ
DENETÇİLERİ
LERİNE YÖ
YÖNELİ
NELİK
Meslekiç
Dolayli mesnetleme durumunda
kirislere yük aktarılmasi...
ÖRNEKLER
Lack Of Frame Continuty &
Redundancy
24.10.2008
Planda Taşıyıcı Sistem .
Fazla sarkan kirişler tesisat elemanlarına paralel doğrultuda seçilebilir;

büyük açıklığa tali, küçük açıklığa ana kirişleri yerleştirmek uygun olur;
açıklıklar oranı 2/3 uygun olabilir
24.10.2008
24.10.2008
g) Düşük burulma rijitliğ

rijitliği Yüksek burulma rijitliğ
rijitliği
Kolonları tek doğrultuda bağlayan kirişler, kolondan çıkan, içeriye doğru
devamı olmayan konsollar da çözümü akılcı olmayan sorunlar meydana
getirirler. Maalesef ülkemizde çok yaygın yapılan hataların başında bu Kiriş yükseklikleri ile açıklıkları
tür düzenlemeler gelmektedir. arasında belli bir oranın
sağlanması uygun olur. Yüklere
bağlı olarak bu oran, açıklığın
1/6’ sı ila 1/16’ sı arasında
değiştiği, bazı özel durumlarda
bu sınırların da aşıldığı
söylenebilir; L/10 ila L/12
tavsiye edilir.
Kirişleri düzenlerken, taşıyıcı
sisteme ek etkiler getiren,
ikinci derecede olduğu için
genellikle ihmal edilebileceği
sanılan etkiler ortaya çıkaran
biçimlerden kaçınılmalıdır.
24.10.2008
24.10.2008
Hatalı kirişlemeye örnekler
Uygun Olmayan Taşıyıcı Sistem Örnekleri

24.10.2008
24.10.2008
Uygun Olmayan Taşıyıcı Sistem Örnekleri (Kalıp Planı) Uygun Olmayan Taşıyıcı Sistem Örnekleri (Kalıp Planı)
24.10.2008
24.10.2008
DİŞLİ DÖŞEME (HATALI DİŞ TEŞKİLİ)

24.10.2008
24.10.2008
17AĞUSTOS MARMARA DEPREMİNDE YIKILAN
BİR BİNANIN KALIP PLANI

17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde Yıkılan Bir 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde Yıkılan
Binanın Kalıp Planı Binanın Kolon Aplikasyonu
24.10.2008
24.10.2008
17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde Yıkılan 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde Yıkılan
Binanın Temel Kalıp Planı Binadan Bir Görünüş
24.10.2008
24.10.2008
17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde Yıkılan
Binadan Bir Görünüş ÖZET (1/4)
Hangi tür olursa olsun, bir betonarme taşıyıcı sistemin düzenlenmesi
sırasında özellikle dikkat edilmesi gereken noktalar aşağıdaki gibi
sıralanabilir:
1. Her iki doğrultuda yatay yükleri karşılayacak çerç
erçeveler meydana
getirilmesi,
getirilmesi yatay yüklerin güvenli biçimde taşınabilmesi için
gereklidir.
2. Taşıyıcı sistemin, yükleri en kısa yoldan zemine aktaracak şekilde
düzenlenmesi, böylece, örneğin burulma gibi bazı ek etkilerin
meydana gelmemesi için çaba harcanmalıdır.
3. Düşey taşyıcı olan kolon ve perdelerle temellere gerekli önemin
verilmesi, özellikle temellerin zemin durumu gözönüne alınarak
belirlenmesi, kolonların zemine kadar kesintisiz devam etmesi
önemlidir.
4. Depremde en çok zorlanan yerlerden birisi kiriş-kolon birleşim
bölgeleridir. Buralarda donatının yerleştirilmesine, kenetlenmesinin
sağlanmasına ve kolon etriyelerinin devam ettirilmesine özen
24.10.2008
24.10.2008
gösterilmelidir.
ÖZET (2/4) ÖZET (3/4)

5. Betonun yeterince sünekliğe sahip olabilmesi ve öngörülen 10. Perdelerin, planda dış kenarlara yakın yerleştirilmesi, yapının tüm
dayanımda olması gerekir. Depremin alışılmışın üzerinde bir plan kesitinin burulma rijitliğini arttırarak, depremden doğacak
yükleme doğuracağı ve yapılan kusurların meydana çıkacağı kesit etkilerinin daha düşük düzeyde kalmasını sağlar.
unutulmamalıdır. 11. Kolon ve kirişlerdeki birleşim noktalarına yakın bölgeler (sarılma
6. Deprem etkisi en fazla alt katlarda ortaya çıkacağı için, buradaki bölgeleri) deprem etkisi altında fazla zorlanacağı için, etriyelerin
kolonların yapım ve düzenlenmesine önem verilmeli, görünüş ve sıklaştırılması ile betonda sarılmadan dolayı dayanımın ve göçme
kullanım gerekleri ile ani rijitlik değişikliğine gidilmemelidir. şekil değiştirmesinin (sünekliğin) artması sağlanabilir. Böylece
deprem etkilerinin neden olacağı hasar daha düşük bir düzeye
7. Taşıyıcı sistemde rijitliğin ve bununla uyumlu taşıma kapasitesinin indirilebilir.
düzgün bir şekilde dağıtılmasının, deprem nedeni ile ortaya çıkan
hasarların bazı bölgelerde yoğunlaşmadan tüm yapıda dağılmasını 12. Taşıyıcı sistemin depremde hasar görmesindeki nedenler önem
sağlayacağı gözden kaçırılmamalıdır. sırasına göre;
8. Taşıyıcı sistemin planda simetrik olarak düzenlenmesi depremden 1. Taşıyıcı sistemin iyi düzenlenmemiş olması,
ortaya çıkacak etkilerin gereksiz yere artmasını önler. 2. Malzeme dayanımlarının düşük olması,
9. Kolon ve perde kesitlerinin, taşıyıcı sistemin iki doğrultudaki 3. Konstrüktif ayrıntılara dikkat edilmemiş olması,
rijitliğini biribirine yakınlaştıracak şekilde belirlenmesi, her iki 4. Statik ve betonarme hesaplarının yeterli olmaması,
doğrultudaki deprem zorlanmasının uyuşumlu olarak taşınmasını olarak sıralanabilir. Buradan, konstrüktif esaslara uymamanın statik ve
24.10.2008
24.10.2008
sağlar. betonarme çözümlemeden daha önce gelen bir hasar nedeni olduğu
anlaşılmaktadır.
ÖZET (4/4) Sonsöz
13.Temel bağ kirişlerinin, temelleri bağlayıp biribirlerine Yapım sırasında özen ve etkili bir denetim sağlanmalıdır.
göre yerdeğiştirmelerini önleyecek şekilde düzenlenmesi
ve donatılarının kenetlenmesinin temel bloku içinde UNUTULMAMALIDIR Kİ!...
yapılması gerekir.
14.Yapılarda kütlesi büyük olan katların zemine yakın Depreme maruz kalan yapı….
düzenlenmesi toplam taban kesme kuvvetini azaltacağı hesaplardaki ve çizimlerdeki yapı değil……
gibi, deprem sırasında meydana gelecek atalet inşa edilen yapıdır.
kuvvetlerinin yapıyı daha az zorlaması da sağlanır.
15.Kirişsiz döşemeli yapılarda, döşeme ve kolonların Donatısı yanlış ve yetersiz yerleştirilen, beton
oluşturduğu çerçeveler yatay yüklere karşı çoğunlukla kalitesi kötü bir yapı projesi, kusursuz dahi
yeterli rijitlik sağlayamadıkları için, deprem perdeleri ile
yapının rijitleştirilmesi uygundur.
olsa hasar görmeye ve yıkılmaya
mahkümdur.
24.10.2008
24.10.2008

09 Ddyt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

09 Ddyt

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

09 Ddyt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TMMOB İNŞAAT MÜ

ÖNSÖZ- Depremler değil, binalar öldürür!.. Yönetmeliklerde Kusur Bulmayalım!..

Zincirde Her Halka Güçlü Olmalı Proje denetçisi

Dayanımları aynı Rijitlikleri farklı

CAN KAYBI YOK

Süneklik Dayanıma Göre (Kuvvet Esaslı) Tasarım (1/3)

düzeyi "normal sistemler" temel alınmalı ve R katsayısı yarı 8.00

yarıya azaltılmalıdır. 6.00

Orta Şiddette Çok Şiddetli Deprem

ÇERÇEVELİ PERDE KARMA

Taşıma Döşeme+Kiriş+ Kolon Döşeme+Perde Döşeme+Çerçeve+Perde

4. Sünek kırılma sağlanmalı, plastik mafsallaş

ağırlığı katlarda toplanmış olduğu için yapıların kat döşemeleri deprem

Klasik Kaset Döşemeler

Kirişsiz Döşemeler TS 500’e Bakınız

Kirişler (2/3) Kirişler (3/3)

Kirişlerde donatı oranı arttıkça kesitin sünekliği azalmaktadır.

Kolonlar (3/3) Perdeler (1/3)

PERDE KESİTLERİ Perdeler (3/3)

İdeal Taşıyıcı Sistem (1/2)

toprak üzerinde olan temellerden kaçınılmalıdır.

Sistem Hataları DÜZENSİZ BİNALAR

Bitişik nizam yapım (yetersiz derz)

Eksantrisite- Dışmerkezlik (1/2) Eksantrisite- Dışmerkezlik (2/2)

Yapıda ağırlığı (kütlesi) olan her bölüme

Eksantrisite: Çok yüksek

Dışmerkezlik – Burulma –Simetri (2/3) Öneri…

BURULMA AÇISINDAN KARARSIZ SİSTEMLER

ÖRNEK GÖSTERİMLER A3 Düzensizliği: Planda Çıkıntılar Bulunması

Yapının geometrisine bağlı olarak uygun

DEPREMİN BİZE VERDİĞİ DERS ÇÖZÜM

DERZ BOŞLUKLARI ... devam

Ders: Bitişik binalarda çekiçleme etkisi DÜŞEY DOĞRULTUDA DÜZENSİZLİK DURUMLARI

Zayıf Kat Yumuşak Kat (B2) Düzensizliği (Rijitlik düzensizliği)

Yumuşak Kat Ve Zayıf Kat Oluşumu, Zemin Kat

Perde Duvarların Düşey Sürekliliği Düşeyde Düzensizlikler: B3 Düzensizliği

yapı davranışına yol açmaktadır

Yükseklik Boyunca Düzensizlikler devam...

Kısa kolon oluşumları Ders: Kısa kolon hasarları

Kısa Kolon Ders: Kısa Kolon Hasarları

YAPI ANALİZİ VE MODELLEME

Yapı Sistemi → İdealleştirilmiş Sistem → Hesap Modeli

Modeling and Analysis of Building Yapısal Analiz (2/2)

1. Yer hareketini ve yapıda oluşturduğu kuvvetleri tam

Yapı temelleri modellenirken, zemin çökme ve dönme

durumda perde altlarındaki dönmeler dikkate

MİMARİ PROJELERİN İNCELENMESİ, STATİK

Mekanik ve elektrik projelerindeki pis su boruları,

Planda Taşıyıcı Sistem .

Fazla sarkan kirişler tesisat elemanlarına paralel doğrultuda seçilebilir;

g) Düşük burulma rijitliğ

Uygun Olmayan Taşıyıcı Sistem Örnekleri

DİŞLİ DÖŞEME (HATALI DİŞ TEŞKİLİ)

17AĞUSTOS MARMARA DEPREMİNDE YIKILAN

BİR BİNANIN KALIP PLANI

ÖZET (2/4) ÖZET (3/4)

You might also like