Professional Documents
Culture Documents
Gm°Ëds Nona: Gpå (BV Amá (G (DB/ Àda Ayrzñw Godm
Gm°Ëds Nona: Gpå (BV Amá (G (DB/ Àda Ayrzñw Godm
a. bham| go b. Ádma-^mQ> m go JbV h¡? VWm ZrMo {XE JE Hy$ Q> H$ m Cn¶moJ H$ aVo hþE
c. YmamAm| go d. gwZm‘r bham| go a. S> moS> r Vmb- CÎmaH$ mer ghr CÎma Mw{ZE
(a) gdm©{YH$ VQ> r¶ AnaXZ H$ s {H«$ ¶m bham| Ho$ b. Xod[a¶m Vmb - {Q> har gyMr-I (XmoAm~) gyMr-II (Z{X¶m±)
Ûmam hmoVr h¡& gmJar¶ bha|, VQ> r¶ ^mJ na c. ~oZr Vmb - M‘mobr
A. {~ñQ> 1. amdr VWm {MZm~ Ho$ ‘ܶ
d. ~mgwH$ s Vmb - éXà¶mJ
AnaXZmË‘H$ H$ m¶© ‘| g~go A{YH$ gh¶moJ àXmZ B. ~mar 2. amdr VWm ì¶mg Ho$ ‘ܶ
H$ aVr h¢& VQ> r¶ ^mJ ‘| bha| AnKf©U, Kmobm ¶m (b) Xod[a¶m Vmb {Q> har ‘| pñWV Zht h¡, ¶h C. aMZm 3. ì¶mg d gVbO Ho$ ‘ܶ
amgm¶{ZH$ {H«$ ¶m Ûmam Ob Xm~ Ûmam AnaXZ H$ s éÐà¶mJ ‘| {ñWV h¡& AV… ¶w½‘ (b)$ JbV h¡& D. MmO 4. {MZm~ VWm Pob‘ Ho$ ‘ܶ
{H«$ ¶m H$ mo gånm{XV Ed§ g§Mm{bV H$ aVr h¡& 21. IVqbJ ½bo{e¶a H$ hm± pñWV h¡? Hy$ Q>
14. dm¶w‘ÊS> b H$ s g~go {ZMbr naV a. {Q> har J‹T> dmb A B C D A B C D
H$ m¡Z-gr h¡? b. CÎmaH$ mer a. 3 2 1 4 b. 1 2 3 4
c. M‘mobr c. 4 3 2 1 d. 1 4 2 3
a. g‘Vmn ‘ÊS> b
b. AmoOmoZ ‘ÊS> b d. {nWm¡amJ‹T (a) XmoAm~ Xmo Z{X¶m| Ho$ ~rM Ho$ joÌ H$ mo H$ hVo
c. Am¶Z ‘ÊS> b (a) IVqbJ ½bo[e¶a {Q> har J‹T> dmb {Obo ‘| h¢& {~ñQ XmoAm~ ì¶mg VWm gVbO Ho$ ‘ܶ, ~mar
d. jmo^ ‘ÊS> b pñWV h¡& IVqbJ J‹T> dmb {h‘mb¶ H$ m EH$ XmoAm~ amdr VWm ì¶mg ZXr Ho$ ‘ܶ aMZm XmoAm~
(d) jmo^‘ÊS> b, dm¶w‘ÊS> b H$ s g~go {ZMbr ‘hËdnyU© ½bo{e¶a h¡& ¶h ½bo{e¶a {^b§JZm ZXr amdr VWm {MZm~ ZXr Ho$ ‘ܶ pñWV h¡, O~{H$
naV h¡& dm¶w‘ÊS> b H$ mo 5 {d{^ÝZ naVm| ‘| H$ m g«moV h¡& MmO XmoAm~ {MZm~ VWm Pob‘ Ho$ ‘ܶ pñWV h¡&
{d^m{OV {H$ ¶m J¶m h¡jmo^‘ÊS> b, g‘Vmn‘ÊS> b, 27. {ZåZ{b{IV ‘| go ^maV ‘| H$ m¡Z
gm°ëdS> nno a
gm°ëdS> nno a
c. H$ mQ> m}g¡Q> d. BZg¡Q> hoVw {deof Cnm¶ H$ aZo go Zht amoHo$ Jm& AZwÀN> oX
39. bmb ~hmXþa emñÌr amîQ´> r¶ àemgH$ s¶ 16(IV) ‘| ‘m¡OyX H$ moB© ^r Cn~ÝY amÁ¶ H$ mo {nN> ‹S> o
(d) ^maVr¶ amîQ´> r¶ CnJ«h àUmbr (BZg¡Q> ) AH$ mX‘r pñWV h¡
Bgamo Ûmam ewê$ ~hþCX²Xoer¶ ^y-pñWa CnJ«hm| H$ s dJm] hoVw nXm| H$ m AmajU H$ aZo go Zht amoHo$ Jm, naÝVw
a. {Xëbr ‘| b. Z¡ZrVmb ‘|
EH$ ûm¥§Ibm h¡, Omo Xÿag§Mma, àgmaU, ‘m¡g‘ {dkmZ AmajU H$ moB© àmßV {H$ ¶m Om gH$ Zo dmbm A{YH$ ma
c. ‘gyar ‘| d. h¡Xam~mX ‘|
Am¡a ImoO Am¡a ~Mmd H$ m¶© Ho$ {bE Cn¶moJ hmoVm h¡& Zht ¶h ‘mÌ amÁ¶ H$ s BÀN> m na {Z^©a H$ aVm h¡&
(c) bmb ~hmXþa emñÌr amîQ´> r¶ àemgH$ s¶
33. X{jU J§JmoÌr ³¶m h¡? AH$ mX‘r (Eb~rEgEZEE) ‘gyar (CÎmamIÊS> ) ‘| 45. ^maVr¶ JUamÁ¶ Ho$ g§{dYmZ H$ m H$ m¡Z-gm
a. AmÝY« àXoe ‘| ZXr KmQ> r pñWV h¡& ¶h g§ñWmZ CÀMV {g{db godmAm| Ho$ AZwÀN> oX ì¶p³V H$ s "àmU Ed§ X¡{hH$
b. AÊQ> mH©$ {Q> H$ m ‘| ^maVr¶ emoY Ho$ ÝÐ A{YH$ m[a¶m| H$ mo à{ejU àXmZ H$ aZo Ho$ {bE ñdVÝÌVm' Ho$ g§ajU go gå~{YV h¡?
c. J§JmoÌr Ho$ X{jU ‘| J§Jm ZXr H$ m {ÛVr¶ òmoV g‘{n©V ^maV H$ m AJ«Ur g§ñWmZ h¡& a. AZwÀN> oX-19 b. AZwÀN> oX-21
d. AÊQ> mH©$ {Q> H$ m Ho$ {ZH$ Q> {hÝX ‘hmgmJa ‘| Ûrn c. AZwÀN> oX-20 d. AZwÀN> oX-22
40. CÎmamIÊS> bmoH$ godm Am¶moJ Ho$ àW‘ (b)
(b) X{jU J§JmoÌr AÊQ> mH©$ {Q> H$ m ‘| ^maV H$ m àW‘ Aܶj H$ m¡Z Wo?
AZwg§YmZ Ho$ ÝÐ h¡& BgH$ s ñWmnZm df© 1984 ‘| H$ s a. Enr ZdmZr 46. g§{dYmZ Ho$ {H$ g AZwÀN> oX Ûmam n¥WH$ $
JB© Wr& dV©‘mZ ‘| ¶h ñQ> oeZ ApñVËd ‘| Zht h¡& b. lr EHo$ Xmg AZwgy{MV OZOm{V Am¶moJ H$ m JR> Z {H$ ¶m
34. V{‘bZmSw> H$ m g‘wÐVQ> H$ hbmVm h¡ c. bo.OZab OrEg ZoJr J¶m h¡?
d. bo.OZab E‘gr ^ÊS> mar a. 337 b. 338 c. 338-H$ d. 340
a. {gaH$ ma VQ> b. H$ m|H$ U VQ>
c. ‘mbm~ma VQ> d. H$ moamo‘ÊS> b VQ> (a) CÎmamIÊS> bmoH$ godm Am¶moJ Ho$ àW‘ (c) AZwÀN> oX-338-H$ Ho$ AÝVJ©V ¶h àmdYmZ
Aܶj Enr ZdmZr Wo& {H$ ¶m J¶m h¡& AZwgy{MV OZOm{V¶m| Ho$ {bE EH$
(d) V{‘bZmSw> H$ m g‘wÐVQ> H$ moamo‘ÊS> b VQ>
Am¶moJ hmoZm Mm{hE {Ogo AZwgy{MV OZOm{V¶m| Ho$
H$ hbmVm h¡& H$ moamo‘ÊS> b VQ> ^maVr¶ àm¶Ûrn H$ s 41. {ZåZ{b{IV ‘| go CÎmamIÊS> H$ s ‘{hbm {bE amîQ´> r¶ Am¶moJ Ho$ Zm‘ go OmZm OmEJm&
X{jU-nydu VQ> aoIm H$ mo {X¶m J¶m Zm‘ h¡& ¶h joÌ amÁ¶nmb H$ m¡Z Wt?
Mmob amOd§e Ûmam em{gV ahm h¡& AV… Bgo àmMrZ a. H$ ‘bm ~oZrdmb
H$ mb ‘| Mmob‘ÊS> b ^r H$ hm OmVm Wm& b. ‘¥Xþbm {gÝhm
c. ‘maJ«oQ> Aëdm
35. H$ m¡Z-gm amÁ¶ g‘yh ^mI‹S> m-Zm§Jb d. erbm Xr{jV
n[a¶moOZm go Ob àmßV H$ aVm h¡?
a. Oå‘y-H$ í‘ra, h[a¶mUm, n§Om~ (c) CÎmamIÊS> H$ s àW‘ ‘{hbm amÁ¶nmb OmZ| BÝh| ^r
b. {h‘mMb àXoe, n§Om~, h[a¶mUm ‘maJ«oQ Aëdm Wt& amîQ´> r¶ gyMZm {dkmZ Ho$ ÝÐ (EZAmB©gr)
c. h[a¶mUm, n§Om~, amOñWmZ 42. ^maVr¶ g§KdmX ‘| "{d{dYVmAm| ‘| EH$ Vm' ¶h Bbo³Q´> m°{Z³g Ed§ gyMZm {d^mJ Ho$
d. h[a¶mUm, CÎma àXoe, amOñWmZ H$ mo àmoÝZV H$ aZo hoVw {ZåZ{b{IV ‘| go {H$ Z AÝVJ©V Xoe H$ m EH$ à‘wI gyMZm-
(c) ^mI‹S> m-Zm§Jb n[a¶moOZm n§Om~ ‘| gVbwO g§ñWmZm| H$ mo Amdí¶H$ ‘mZm J¶m h¡? àm¡Úmo{JH$ s g§JR> Z h¡& BgH$ s ñWmnZm
ZXr na pñWV g~go ~‹S> r ~hþCX²Xoer¶ ZXr KmQ> r a. AÝVam©Á¶ n[afX Ed§ amîQ´> r¶ {dH$ mg n[afX df© 1976 ‘| H$ s JB© Wr& V~ go ¶h
n[a¶moOZm h¡& ^mI‹S> m ~m±Y H$ m nmZr n§Om~, h[a¶mUm, b. {dÎm Am¶moJ Ed§ joÌr¶ n[afX AmYma^yV ñVa B©-gaH$ ma/B©-àemgZ
{Xëbr, amOñWmZ O¡go amÁ¶m| H$ mo {‘bVm h¡& c. EH$ b ݶm{¶H$ ì¶dñWm Ed§ A{Ib ^maVr¶ EßbrHo$ eZ/ gmoë¶yeÝg Ho$ à‘wI
godmE± {Z‘m©Vm VWm B©-àemgZ Ho$ {bE
36. ^maV Ho$ g§{dYmZ Ho$ {H$ g AZwÀN> oX Ho$ AmB©grQ> r T> m±Mo Ho$ àXmZH$ Vm© Ho$ ê$ n ‘|
d. Cnamo³V g^r
AZwgma amÁ¶ Ho$ amÁ¶nmb Ho$ Ûmam ‘w»¶‘ÝÌr H$ m¶© H$ a ahm h¡& AnZo AmB©grQ> r
H$ mo {Z¶w³V {H$ ¶m OmVm h¡? (d) ^maVr¶ g§KdmX ‘| {d{dYVmAm| ‘| EH$ Vm ZoQ> dH©$ "EZAmB©gr ZoQ> ' Ho$ ‘mܶ‘ go
a. AZwÀN> oX-163 b. AZwÀN> oX-164 H$ mo àmoËgm{hV H$ aZo ‘| Cnamo³V {XE JE g^r EZAmB©gr Ho$ Ow‹S> md Ho$ ÝÐ gaH$ ma Ho$
c. AZwÀN> oX-165 d. AZwÀN> oX-166 g§ñWmAm| H$ m ‘hËdnyU© ¶moJXmZ h¡ {XE JE g§ñWmZ g^r ‘ÝÌmb¶m|/{d^mJm|, 35
(b) amÁ¶nmb Ûmam ‘w»¶‘ÝÌr H$ s {Z¶wp³V g§K Am¡a amÁ¶m| Ho$ ~rM nmañn[aH$ gm‘§Oñ¶ Ho$ amÁ¶m|/Ho$ ÝÐ em{gV àXoem| VWm 625
AZwÀN> oX-164 Ho$ AÝVJ©V H$ s OmVr h¡& g§{dYmZ Ho$ AmYma na {d{dYVm ‘| EH$ Vm H$ s g§H$ ënZm H$ mo {Obm àemgZ go h¡&
AZwÀN> oX-163 ‘| amÁ¶nmb H$ mo ghm¶Vm Am¡a gbmh àmoÝZV H$ aZo ‘| gh¶moJ XoVo h¢&
47. g§¶w³V amîQ´> g§K Ho$ àOmVÝÌrH$ aU H$ s 53. df© 2016 ‘| {ZåZ ‘| go {H$ gH$ mo amîQ´> r¶ 58. {ZåZ{b{IV H$ m¶m] ‘| go H$ m¡Z-gm H$ m¶©
UK PSC gpå‘{bV amÁ¶ {g{db/àda A{YZñW àm. narjm
‘m±J H$ m gå~ÝY ‘w»¶V¶m h¡ Xb H$ s ‘mݶVm Xr JB©? ñWmZr¶ ñdemgZ go gå~pÝYV Zht h¡?
a. ‘hmg^m go a. AmB©EZEbS> r b. AH$ mbr Xb a. OZ-ñdmñ϶
b. Am{W©H$ Ed§ gm‘m{OH$ n[afX go c. Q> rE‘gr d. EAmB©ES> rE‘Ho$ b. ñdÀN> Vm H$ m à~ÝY
c. gwajm n[afX go (c) A{Ib ^maVr¶ V¥U‘yb H$ m±J«og Xb H$ mo c. OZ-Cn¶moJr godmE±
d. ݶmg n[afX go 2 {gVå~a, 2016 H$ mo {Zdm©MZ Am¶moJ Zo amîQ´> r¶
d. bmoH$ -ì¶dñWm H$ m AZwajU
(c) g§¶w³V amîQ´> g§K Ho$ àOmVÝÌrH$ aU H$ s ‘m±J Xb Ho$ ê$ n ‘| ‘mݶVm àXmZ H$ s& (d) ñWmZr¶ ñdmemgZ H$ m VmËn¶© ñWmZr¶ bmoJm|
H$ m gå~ÝY ‘w»¶V¶m gwajm n[afX go h¡& gwajm H$ s ^mJrXmar Ûmam ñWmZr¶ emgZ H$ s ì¶dñWm gwMmé
n[afX Ho$ nm±M ñWm¶r Am¡a 10 AñWm¶r gXñ¶ 54. {ZåZ{b{IV ‘| go {H$ g {dÛmZ Zo ê$ n go H$ aZm Am¡a Cg ì¶dñWm H$ mo bmoH$ VmpÝÌH$
hmoVo h¢& AñWm¶r gXñ¶m| H$ m {Zdm©MZ Xmo dfm] Ho$ ñdVÝÌVm Ho$ àmapå^H$ dfm] H$ s ^maV H$ s ~ZmZm, {Oggo g‘ñ¶m H$ m {ZXmZ hmo, go h¡& {dH$ ën
{bE hmoVm h¡& gwajm n[afX Ho$ ñWm¶r gXñ¶m| H$ s Xbr¶ ì¶dñWm H$ m EH$ Xbr¶ à^wËddmbr (a), (b), (c) ñWmZr¶ ñdemgZ go gå~pÝYV h¢,
g§»¶m H$ mo ~‹T> mZo Ho$ ~mao ‘| H$ m’$ s {ddmX h¡& ì¶dñWm Ho$ ê$ n ‘| dU©Z {H$ ¶m? O~{H$ {dH$ ën (d) bmoH$ ì¶dñWm H$ m AZwajU
a. ‘mBaZ drZa b. aOZr H$ moR> mar
c. Am°pñQ> Z d. ^rIy nmarI
ñWmZr¶ ñdemgZ go gå~pÝYV Zht h¡&
48. ^maV ‘| gmH©$ gå‘obZ, gd©àW‘ {H$ g
df© Am¶mo{OV {H$ ¶m J¶m Wm? (b) ^maV Ho$ à‘wI amOZr{VemñÌr Am¡a 59. {ZåZ{b{IV AZwÀN> oXm| ‘| go H$ m¡Z-gm
a. 1986 b. 1995 {dH$ mgerb g‘mO Ho$ g§ñWmnH$ aOZr H$ moR> mar Zo AZwÀN> oX n§Mm¶Vm| ‘| AZwgy{MV Om{V¶m| Ed§
c. 2007 d. BZ‘| go H$ moB© Zht {ÛXbr¶ Am¡a ~hþXbr¶ àUm{b¶m| H$ s àM{bV AZwgy{MV OZOm{V¶m| Ho$ {bE grQ> m| H$ m
(a) ^maV ‘| gmH©$ gå‘obZ, gd©àW‘ ì¶m»¶mAm| go AbJ hQ> H$ a ^maVr¶ Xbr¶ àUmbr AmajU àXmZ H$ aVm h¡?
16-17 Zdå~a, 1986 H$ mo ~|Jbwé (nwamZm Zm‘ H$ s EH$ nmQ> u Ho$ dM©ñd dmbr àUmbr Ho$ ê$ n ‘| a. 243 (D) b. 243 (C)
gm°ëdS> nno a
~¢Jbmoa) ‘| hþAm Wm& AV… {dH$ ën (a) g˶ h¡& ‘m¡{bH$ ì¶m»¶m H$ s& c. 243 (B) d. 243 (A)
(a) AZwÀN> oX-243(D) H$ m gå~ÝY n§Mm¶Vm| ‘|
49. df© 1997 ‘| {díd n¶m©daU gå‘obZ 55. {ZåZ ‘| go H$ m¡Z ^maV ‘| amOZr{VH$ Xbm| AZwgy{MV Om{V¶m| Ed§ AZwgy{MV OZOm{V¶m| Ho$
Am¶mo{OV {H$ ¶m J¶m Wm H$ mo ‘mݶVm àXmZ H$ aVm h¡? {bE grQ> m| Ho$ AmajU go gå~pÝYV h¡&
a. [a¶mo-{S> -OoZoamo ‘| b. Z¡amo~r ‘| a. ^maV H$ m amîQ´> n{V
c. ³¶moQ> mo ‘| d. ݶy¶m°H©$ ‘| b. ^maV H$ m {Zdm©MZ Am¶moJ 60. "godm Ho$ A{YH$ ma' H$ s AdYmaUm àmaå^
(c) H$ m~©Z S> mBAm°³gmBS Ho$ dmVmdaU ‘| c. {d{Y Ed§ ݶm¶ ‘ÝÌmb¶ hþB©
CËgO©Z Ho$ ’$ bñdê$ n ^y-‘ÊS> b Ho$ Vmn‘mZ ‘| d. bmoH$ g^m H$ m Aܶj a. g§¶w³V amÁ¶ A‘o[aH$ m ‘|
{ZaÝVa d¥{Õ hmo ahr h¡& Bgr ^y-‘ÊS> br¶ Vmn‘mZ (b) ^maV ‘| amOZr{VH$ Xbm| H$ mo ‘mݶVm ^maV b. pñdQ²> Oab¡ÊS> ‘|
‘| d¥{Õ IVam| na OmnmZ Ho$ ³¶moQ> mo eha ‘| 1-10 H$ m {Zdm©MZ Am¶moJ àXmZ H$ aVm h¡& {Zdm©MZ c. J«oQ> {~«Q> oZ ‘|
Am¶moJ amOZ¡{VH$ Xbm| H$ m n§OrH$ aU H$ aVm h¡& d. MrZ ‘|
{Xgå~a, 1997 VH$ Obdm¶w n[adV©Z na EH$
AÝVam©îQ´> r¶ n¶m©daU gå‘obZ H$ m Am¶moOZ {H$ ¶m gmW hr JbV {Zdm©MZ Cnm¶m| H$ m Cn¶moJ H$ aZo (c) "godm Ho$ A{YH$ ma' H$ s AdYmaUm J«oQ> {~«Q> oZ
J¶m Wm& dmbo ì¶{³V¶m| H$ mo {Zdm©MZ Ho$ {bE A¶mo½¶ Kmo{fV ‘| àmaå^ hþB©& {OgHo$ AÝVJ©V OZVm H$ mo ¶h
H$ aZm ^r {Zdm©MZ Am¶moJ H$ m H$ m¶© h¡& g§{dYmZ Ho$ A{YH$ ma h¡ {H$ dh Hw$ N> gmd©O{ZH$ godmAm| H$ mo V¶
50. ^maV Ho$ na‘mUw-{gÕmÝV ‘| gpå‘{bV h¡ AZwÀN> oX-324(1) Ho$ AÝVJ©V ^maV {Zdm©MZ g‘¶md{Y ‘| nmZo H$ m hH$ aIVr h¡&
a. nhb Z H$ aZm
Am¶moJ Ho$ nmg Aݶm| Ho$ gmW-gmW ^maV Ho$ 61. CÎmamIÊS> amÁ¶ Ho$ df© 2016-17 Ho$ ~OQ>
b. EH$ Va’$ m à{V~ÝY
c. ݶyZV‘ {dídgZr¶ {ZdmaU
amîQ´> n{V Am¡a Cn-amîQ´> n{V Ho$ nXm| Ho$ {Zdm©MZ ‘| {ZåZ{b{IV ‘Xm| ‘| go {H$ gH$ mo A{YH$
d. Cnamo³V g^r
Am¶mo{OV H$ aZo Ho$ g§MmbZ, {ZX}eZ Am¡a {Z¶ÝÌU YZam{e AmdpÊQ> V H$ s JB© h¡?
H$ s ep³V {Z{hV h¡& a. ñHy$ br {ejm b. H¥$ {f {dH$ mg
(d) ^maV Ho$ na‘mUw {gÕmÝV Ho$ AÝVJ©V
56. {ZåZ{b{IV ‘| go {H$ g g{‘{V/Am¶moJ Zo c. Am¡Úmo{JH$ {dH$ mg d. g‹S> H$ {Z‘m©U
em{‘b h¡ nhb Z H$ aZm, {dídmg Ho$ ‘mhm¡b
{Z‘m©U H$ aZm gmW hr AnZr Amoa go na‘mUw ݶm¶ n§Mm¶Vm| Ho$ JR> Z H$ s {g’$ m[ae H$ s h¡? (a) CÎmamIÊS> amÁ¶ Ho$ df© 2016-17 Ho$ ~OQ
Am¶wYm| Ho$ àW‘ à¶moJ H$ mo à{V~pÝYV H$ aZm& a. ~bdÝVam¶ ‘ohVm g{‘{V ‘| ñHy$ br {ejm na A{YH$ YZam{e AmdpÊQ> V H$ s JB©
b. AemoH$ ‘ohVm g{‘{V h¡& df© 2016-17 Ho$ ~OQ ‘| {ejm H$ mo {deofV…
51. df© 2001 ‘| "{~«H$ ' eãX H$ mo {H$ gZo J‹T> m c. OrdrHo$ amd g{‘{V ñHy$ br {ejm H$ mo àmW{‘H$ Vm àXmZ H$ s JB© h¡&
Wm? d. gaH$ m[a¶m Am¶moJ
a. {O‘ Amo' Zrb b. ~amH$ Amo~m‘m 62. CÎmamIÊS> amÁ¶ H$ s g~go ~‹S> r
(b) AemoH$ ‘ohVm g{‘{V Zo ݶm¶ n§Mm¶Vm| Ho$
c. Om°Z H¡$ ZoS> r d. ìbm{X{‘a nw{VZ Ob-{dÚwV n[a¶moOZm h¡
JR> Z H$ s {g’$ m[ae H$ s& AemoH$ ‘ohVm g{‘{V H$ m a. emaXm n[a¶moOZm b. ImXmoar n[a¶moOZm
(a) df© 2001 ‘| JmoëS> ‘¡Z g¡³e go Ow‹S> o Am{W©H$ JR> Z df© 1977 ‘| AemoH$ ‘ohVm H$ s AܶjVm ‘|
{díbofH$ {O‘ Amo' Zrb Zo g~go nhbo {~«H$ (X{jU c. nWar n[a¶moOZm d. {Q> har n[a¶moOZm
{H$ ¶m J¶m Wm&
A’«$ sH$ m em{‘b Zht) H$ s AdYmaUm Xr& (d) CÎmamIÊS> amÁ¶ H$ s g~go ~‹S> r Ob-{dÚwV
57. "n§Mm¶V amO' ì¶dñWm H$ m {ZåZ ‘| go n[a¶moOZm {Q> har n[a¶moOZm h¡& ^mJraWr Am¡a
52. {H$ gHo$ emgZ H$ mb ‘| ^maV ‘| CXmarH$ aU {H$ g‘| CëboI h¡? {^b§JZm ZXr Ho$ g§J‘ na pñWV ^maV gaH$ ma Ho$
Ho$ àW‘ MaU H$ mo Amaå^ {H$ ¶m J¶m? a. g§K gyMr b. amÁ¶ gyMr Bg ~hþCX²Xoer¶ n[a¶moOZm Ho$ VhV 260.5 ‘r
a. amOrd Jm±Yr b. nrdr Za{gåhm amd c. g‘dVu gyMr d. BZ‘| go H$ moB© Zhr§ D±$ Mo H$ m’$ a ~m±Y H$ m {Z‘m©U {H$ ¶m J¶m h¡, Omo{H$
c. AQ> b {~hmar dmOno¶r d. EMS> r XodJm¡‹S> m
(b) n§Mm¶V amO amÁ¶ gyMr H$ m {df¶ h¡& amÁ¶ E{e¶m H$ m g~go D±$ Mm VWm Xþ{Z¶m H$ m Mm¡Wm g~go
(b) ^maV ‘| OwbmB©, 1991 ‘| Am{W©H$ gwYmam| gyMr Ho$ AÝVJ©V {XE JE {df¶ na amÁ¶ gaH$ ma D±$ Mm ~m±Y h¡& Bg n[a¶moOZm H$ s {dembVm Ho$
H$ s à{H«$ ¶m ñnîQ> d A{YH$ ì¶mnH$ ê$ n go bmJy H$ s H$ mZyZ ~ZmVr h¡, amîQ´> r¶ {hV go gå~pÝYV hmoZo na H$ maU Bgo "amîQ´> H$ m Jm±d' H$ s g§km Xr JB© h¡&
JB©& BgHo$ VhV EbnrOr (CXmarH$ aU, {ZOrH$ aU Ho$ ÝÐ gaH$ ma ^r H$ mZyZ ~Zm gH$ Vr h¡& g§{dYmZ Ho$
d d¡ídrH$ aU) go Ow‹S> o {d{^ÝZ H$ m¶©H«$ ‘ AnZmE 63. CÎmamIÊS> H$ m "haobm' nd© gå~pÝYV h¡
bmJy hmoZo Ho$ g‘¶ BgHo$ AÝVJ©V 66 {df¶ Wo, a. nm¡Ym amonU b. bmoH$ Z¥Ë¶
JE& nrdr Za{gåhm amd Ho$ H$ mb ‘| ^maV ‘| dV©‘mZ g‘¶ ‘| Bg‘| 62 {df¶ h¢&
CXmarH$ aU Ho$ àW‘ MaU H$ mo Amaå^ {H$ ¶m J¶m& c. newnmbZ d. BZ‘| go H$ moB© Zht
(a) "haobm nd©' CÎmamIÊS> Ho$ n[adoe Am¡a (d) ^maV ‘| amîQ´> r¶ Am¶ H$ s JUZm H$ s 74. {ZåZ{b{IV ‘| go dV©‘mZ ‘| ^maVr¶
gm°ëdS> nno a
66. df© 2011 H$ s OZJUZm Ho$ AZwgma
CÎmamIÊS> Ho$ {ZåZ{b{IV ‘| go {H$ g {Obo (d) 14d| {dÎm Am¶moJ Zo Ho$ ÝÐr¶ H$ am| ‘| amÁ¶m| e¡j{UH$ CnbpãY Ed§ à{V ì¶p³V Am¶ Ho$ AmYma
H$ s OZg§»¶m g~go H$ ‘ h¡? H$ s {hñgoXmar ~‹T> mH$ a 42% H$ aZo H$ m gwPmd {X¶m na ‘mnm OmVm h¡& AV… {dH$ ën (c) ghr h¡&
a. éÐà¶mJ b. ~mJoída c. MånmdV d. M‘mobr h¡& [anmoQ> © ‘| H$ hm J¶m h¡ "Á¶mXm H$ a hñVmÝVaU go 76. ^maV ‘| gr‘mÝV OmoV H$ m AmH$ ma h¡
(a)df© 2011 H$ s OZJUZm Ho$ AZwgma amÁ¶ gaH$ mam| H$ mo AnZr Oê$ aVm| Am¡a a. 5 ho³Q> o¶a go A{YH$
CÎmamIÊS> ‘| g~go H$ ‘ Am~mXr dmbm {Obm A{Zdm¶©VmAm|' Ho$ AZwgma ¶moOZmAm| Ho$ {dÎm nmofU b. 2 ho³Q> o¶a go 4 ho³Q> o¶a
éÐà¶mJ h¡& Am¡a {S> OmBZ ‘| A{YH$ ñdm¶ÎmVm {‘boJr& c. 1 ho³Q> o¶a go 2 ho³Q> o¶a
73. ^maV ‘| H$ m¡Z-gm joÌ g~go A{YH$ d. 1 ho³Q> o¶a go H$ ‘
67. {ZåZ{b{IV Xoem| ‘| go H$ m¡Z-gm EH$ Xoe
^maV Ho$ {dXoer ì¶mnma ‘| g~go ~‹S> m gmPoXma à˶j {dXoer {Zdoe (E’$ S> rAmB©) Bp³dQ> r àdmh (d) 1 ho³Q> o¶a go H$ ‘ OmoV H$ mo gr‘mÝV OmoV
h¡? H$ mo AmH$ {f©V H$ aVm h¡? H$ s loUr ‘| aIm J¶m h¡& ^maV ‘| gr‘mÝV OmoV H$ m
a. ¶yEgE b. ¶yHo$ c. ’«$ m§g d. MrZ a. {Z‘m©U joÌH$ b. D$ Om© joÌH$ AmH$ ma 1 ho³Q> o¶a go H$ ‘ h¡&
c. godm joÌH$ d. Am°Q> mo‘mo~mBb joÌH$
(d) Am±H$ ‹S> m| Ho$ AZwgma MrZ, ^maV Ho$ {dXoer 77. "{~«H$ ' g§K {H$ g df© "{~«³g' ‘| n[ad{V©V
ì¶mnma ‘| g~go ~‹S> m gmPoXma h¡& AmYw{ZH$ Am±H$ ‹S> m| (c) ^maV ‘| "godm joÌH$ ' g~go A{YH$ à˶j hþAm?
Ho$ AZwgma ^maV Am¡a MrZ H$ m ì¶mnma $ 49.5 {dXoer {Zdoe (E’$ S> rAmB©) Bp³dQ> r àdmh H$ mo a. 2010 b. 2015 c. 2009 d. 2012
Aa~ na nhþ±M J¶m h¡, {Og‘| ^maV H$ s ^mJrXmar AmH$ {f©V H$ aVm h¡&
(a) {gVå~a, 2010 ‘| ݶy¶m°H©$ ‘| {~«H$ (~«mOrb,
8.7% h¡& ê$ g, ^maV, MrZ) Xoem| Ho$ {dXoe ‘pÝ̶m| H$ s ~¡R> H$
68. amîQ´> r¶ H¥$ {f ~r‘m ¶moOZm ^maV ‘| {H$ g ‘| X{jU A’«$ sH$ m H$ mo em{‘b H$ aHo$ "{~«H$ ' H$ mo
df© ‘| àmaå^ hþB© Wr? "{~«³g' ‘| {dñVma H$ aZo na gh‘{V ~Zr Wr&
a. 1997-98 b. 1998-99 78. dm{UpÁ¶H$ godmAm| Ho$ {Z¶m©V ‘| ^maV H$ m
c. 1999-2000 d. 2000-2001 {díd ‘| df© 2014 ‘| ³¶m ñWmZ Wm?
(c) H¥$ {f CËnmXZ ‘| hmoZo dmbo {d{^ÝZ Omo{I‘m| à{V¶moJr narjmAm| Ho$ ~XbVo àmê$ n a. gmVdm± b. AmR> dm± c. Zm¡dm± d. Xgdm±
Ho$ AZwgma ~Xbo AnZr aUZr{V
H$ mo ܶmZ ‘| aIVo hþE H¥$ {f ‘ÝÌmb¶ Zo amîQ´> r¶ (b) dm{UpÁ¶H$ godmAm| Ho$ {Z¶m©V ‘| ^maV H$ m
H¥$ {f ~r‘m ¶moOZm H$ mo, {H$ gmZm| H$ mo {d{^ÝZ {díd ‘| df© 2014 ‘| AmR> dm± ñWmZ Wm&
Omo{I‘m| Ho$ {déÕ gwajm àXmZ H$ aZo Ho$ {bE df©
1999-2000 Ho$ a~r ‘m¡g‘ go, Ho$ ÝÐr¶ joÌH$
dñVw{ZîR> gm‘mݶ kmZ 79. Am°J©ZmBOoeZ Am°’$ X noQ´> mo{b¶‘
¶moOZm Ho$ ê$ n ‘| bmJy {H$ ¶m J¶m& E³gnmo{Q> ªJ H$ ÊQ´> rO (AmonoH$ ) H$ m {ZåZ{b{IV
69. df© 2011 H$ s OZJUZm Ho$ AZwgma, ^maV
‘| {ZåZ{b{IV amÁ¶m| ‘| go {H$ g amÁ¶ ‘|
2750 Q ‘| go {H$ g na {deof ~b h¡?
a. noQ´> mo{b¶‘ H$ m CËnmXZ
b. noQ´> mo{b¶‘ H$ s H$ s‘Vm| na {Z¶ÝÌU
ݶyZV‘ qbJ AZwnmV h¡?
a. n§Om~ b. h[a¶mUm
6250 Q c. Cnamo³V XmoZm|
d. Cnamo³V ‘| go H$ moB© Zht
c. Amo{S> em d. amOñWmZ
(c) "AmonoH$ ' noQ´> mo{b¶‘ CËnmXH$ 12 Xoem| H$ m
(b) df© 2011 H$ s OZJUZm Ho$ AZwgma, ^maV g§JR> Z h¡, {OgH$ m {deof ~b noQ´> mo{b¶‘ CËnmXZ
Ho$ h[a¶mUm amÁ¶ ‘| qbJmZwnmV g~go H$ ‘ h¡, Ohm± Ed§ noQ´> mo{b¶‘ H$ s H$ s‘Vm| na {Z¶ÝÌU H$ aZm h¡&
à˶oH$ 1000 nwéfm| na ‘{hbmAm| H$ s g§»¶m 877 h¡&
80. d¡ídrH$ aU ‘| gpå‘{bV Zht h¡
70. ^maV ‘| amîQ´> r¶ Am¶ H$ s JUZm H$ s a. Am¶mV ewëH$ m| ‘| H$ Q> m¡Vr
g‘ñ¶mAm| ‘| go EH$ h¡ b. Am¶mV bmBgopÝg¨J H$ s g‘m{ßV
a. Aën-amoOJma b. ‘wÐmñ’$ s{V c. à˶j {dXoer {Zdoe H$ m ñdVÝÌ àdmh
c. ~MVm| H$ m {ZåZ ñVa d. J¡a-‘m¡{ÐH¥$ V Cn^moJ `160 `270 d. gmd©O{ZH$ joÌ H$ s Bp³dQ> r H$ m {d{Zdoe
(d) gmd©O{ZH$ joÌ H$ s Bp³dQ> r H$ m {d{Zdoe Kaoby 88. {ZåZ{b{IV ‘| go {H$ gZo "Z¡Zmo dmñVd ‘|, do XmoZm| EH$ hr ‘moZmo‘a, ½byH$ moO go ~Zo
UK PSC gpå‘{bV amÁ¶ {g{db/àda A{YZñW àm. narjm
AW©ì¶dñWm Ho$ gÝX^© ‘| {H$ ¶m OmVm h¡& AV… Q> o³Zmobm°Or' eãX H$ m à¶moJ {H$ ¶m Am¡a H$ ~? hmoVo h¢, Am¡a CZH$ s EH$ hr ½byH$ moO AmYm[aV
d¡ídrH$ aU Ho$ AÝVJ©V gmd©O{ZH$ joÌ H$ s Bp³dQ> r a. [aMmS> © ’o$ Z‘¡Z - 1959 nwZamd¥{Îm BH$ mB¶m± hmoVr h¢&
H$ m {d{Zdoe em{‘b Zht hmoJm& AV… {dH$ ën (d) b. Zmo[a¶mo Q> m{ZJwMr - 1974
94. {ZåZ ‘| H$ m¡Z-gr ¶mpÝÌH$ Va§J h¡?
CÎma ghr hmoJm& c. E[aH$ S´> ³gba - 1986 a. ao{S> ¶mo Va§J| b. E³g-Va§J|
d. gw{‘¶mob{O‘m - 1991
81. {díd ~¢H$ Ho$ {H$ VZo gXñ¶ Xoe h¢? c. àH$ me Va§J| d. Üd{Z Va§J|
a. 189 b. 181 c. 164 d. 193 (b) "Z¡Zmo Q> o³Zmobm°Or'$ eãX H$ m à¶moJ Q> mo³¶mo
(d) Üd{Z Va§J| EH$ ¶mpÝÌH$ Va§J h¡, Omo AnZo
{díd{dÚmb¶ Ho$ àmo’o$ ga Zmo[a¶mo Q> m{ZJwMr Zo df©
(a) dV©‘mZ ‘| {díd ~¢H$ Ho$ gXñ¶m| H$ s g§»¶m {ZH$ Q> V‘ n‹S> mo{g¶m| ‘| AnZo H$ Um| Ho$ ‘mܶ‘ go
1974 ‘| {H$ ¶m Wm&
189 h¡& Zm¡ê$ {díd ~¢H$ H$ m 189dm± gXñ¶ Xoe hbMb H$ s pñW{V n¡Xm H$ aVr h¢&
~Zm h¡& 89. "CÎmamIÊS> newYZ {dH$ mg ~moS> ©' H$ m
95. Vmn ~‹T> Zo Ho$ gmW Ðd H$ s í¶mZVm
à{ejU Ho$ ÝÐ pñWV h¡ a. ~‹T> Vr h¡ b. KQ> Vr h¡
82. {ZåZ{b{IV ‘| go H$ m¡Z EH$ "d¡pídH$ a. XohamXÿZ ‘| b. G$ {fHo$ e ‘|
ñnÕm©Ë‘H$ ' gyMH$ m§H$ [anmoQ> © àH$ m{eV H$ aVm h¡? c. An[ad{V©V ahVr h¡
c. H$ mbgr ‘| d. h[aÛma ‘|
a. ¶yEZS> rnr b. {díd Am{W©H$ ’$ moa‘ d. Ðd H$ s àH¥$ {V Ho$ AZwgma ~‹T> ¶m KQ> gH$ Vr h¡
c. AmB©E‘E’$ d. S> ãë¶yQ> rAmo (a) CÎmamIÊS> newYZ {dH$ mg ~moS> © H$ m à{ejU
(b) Vmn ~‹T> Zo Ho$ gmW Ðd H$ s í¶mZVm KQ> Vr h¡&
Ho$ ÝÐ XohamXÿZ ‘| pñWV h¡& CÎmamIÊS> newYZ
(b) {díd Am{W©H$ ’$ moa‘ Ho$ Ûmam "d¡pídH$ Bgo Bg ~mV go g‘Pm Om gH$ Vm h¡ {H$ O~ ’«$ mB§J
{dH$ mg ~moS> © Ho$ ‘mܶ‘ go new Zñb ‘| gwYma H$ mo
ñnÕm©Ë‘H$ ' gyMH$ m§H$ [anmoQ> © àH$ m{eV {H$ ¶m OmVm h¡& noZ ‘| Vob H$ mo J‘© {H$ ¶m OmVm h¡, Vmo J‘© hmoZo Ho$
~‹T> mdm {X¶m OmVm h¡&
níMmV Á¶mXm Ðdr¶ ê$ n go J{Verb hmoVm h¡&
83. gmH©$ gXñ¶ Xoem| H$ mo à{ejU XoZo hoVw
gm°ëdS> nno a
gm°ëdS> nno a
H$ å¶y{ZHo$ eZ H$ m CXmhaU h¡& {gåßbo³g noê$ ‘| hmoZo dmbr Oy{Z¶a dëS> © ~¡S> {‘ÊQ> Z
(c) CÎmamIÊS> ‘| nmE OmZo dmbo ~m§O-~wam§e
H$ å¶y{ZHo$ eZ Ho$ AÝVJ©V g§Mma M¡Zb EH$ {Xem ‘| M¡pån¶Z{en ‘| AnZo gmWr {Ibm‹S> r CÎmamIÊS> H$ s
Ho$ nm¡Yo g‘erVmoîU dZm| H$ s {deofVm h¢&
OmZH$ mar ^oOVm h¡& Hw$ hÿ JJ© Ho$ gmW {hñgm {b¶m Wm&
103. amîQ´> r¶ CÚmZm| ‘| AmZwd§{eH$ {d{dYVm
109. àmoQ> moH$ m°bm| H$ m dh g‘yh Omo g^r 116. "‘m¢U-‘obm' H$ hm± Am¶mo{OV hmoVm h¡?
H$ m aI-aImd {H$ ¶m OmVm h¡ Q´> m§g{‘eZ E³gMoÝOoO H$ mo BÊQ> aZoQ> ‘| EH$ a. CÎmaH$ mer
a. BZ-grQy> g§ajU Ûmam
b. E³g-grQy> g§ajU Ûmam
Amoa go Xÿgar Amoa ^oOZo H$ mo n[a^m{fV H$ aVm b. nmbrnN> mD±$ , Om¡Zgma, admB©
c. OrZ nyb Ûmam h¡, H$ hbmVm h¡ c. M‘mobr
a. CSMA/CD b. TCP/IP$ d. amZrIoV
d. Cnamo³V ‘| go H$ moB© Zht
c. FDDI d. BZ‘| go H$ moB© Zht (b) ‘m¢U ‘obm nmbrnN> mD±$ , Om¡Zgma, admB© ‘|
(a) amîQ´> r¶ CÚmZm| ‘| AmZwd§{eH$ {d{dYVm H$ m
(b) TCP/IP BÊQ> aZoQ> na pñWV {d{^ÝZ àH$ ma Am¶mo{OV {H$ ¶m OmVm h¡& ‘m¢U-‘obm ‘w»¶ ê$ n go
aI-aImd BZ-grQy> g§ajU Ho$ Ûmam {H$ ¶m OmVm h¡&
BZ-grQy> Ho$ ‘mܶ‘ go àOm{V¶m| H$ m g§ajU àmH¥$ {VH$ Ho$ H$ å߶yQ> a d ZoQ> dH©$ Ho$ ~rM H$ å¶y{ZHo$ eZ ‘N> br nH$ ‹S> Zo H$ s naånam go gå~pÝYV h¡&
Amdmgm| H$ m g¥OZ H$ aHo$ {H$ ¶m OmVm h¡& ¶h H$ admZo dmbo H$ å¶y{ZHo$ eZ àmoQ> moH$ m°b H$ m EH$ g‘yh
hmoVm h¡& 117. "{Q> har amÁ¶ àOm ‘ÊS> b' H$ s ñWmnZm
O¡d-{d{dYVm Ho$ g§ajU H$ m g~go Cn¶w³V VarH$ m h¡& {H$ gZo H$ s Wr?
110. {ZåZ ‘| go H$ m¡Z-gr g{d©g bo¶a a. lrXod gw‘Z b. ~Ðr XÎm nmÊS> o¶
104. ^maVdf© H$ m àW‘ amîQ´> r¶ CÚmZ h¡ c. dra MÝÐ qgh J‹T> dmbr d. BÝБUr ~S> moZr
a. ZÝXm Xodr amîQ´> r¶ CÚmZ
³bmCS> H$ å߶yqQ> J ‘| AbJ go CnbãY Zht
b. {O‘ H$ m°~}Q> amîQ´> r¶ CÚmZ hmoVr h¡? (a) "{Q> har amÁ¶ àOm ‘ÊS> b' H$ s ñWmnZm
a. hmS> ©do¶a EoO E g{d©g lrXod gw‘Z Zo 23 OZdar, 1939 H$ mo Wr&
c. amOmOr amîQ´> r¶ CÚmZ
b. ßboQ> ’$ m°‘© EO E g{d©g
d. H$ mÝhm amîQ´> r¶ CÚmZ
c. gm°âQ> do¶a EO E g{d©g 118. ^maV Ho$ {H$ g amÁ¶ ‘| ݶy{Q´> Zmo doYembm
(b) df© 1936 ‘| ^maV H$ m nhbm amîQ´> r¶ CÚmZ d. BÝ’«$ mñQ´> ³Ma EoO E g{d©g ñWm{nV H$ s Om ahr h¡?
Wm& hobr ZoeZb nmH©$ , {Ogo A~ {O‘ H$ m°~}Q> a. Ho$ ab b. V{‘bZmSw>
(a) ³bmCS> H$ å߶yqQ> J EH$ Eogr VH$ ZrH$ h¡, Omo
amîQ´> r¶ CÚmZ Ho$ ê$ n ‘| OmZm OmVm h¡& c. H$ Zm©Q> H$ d. ‘hmamîQ´>
h‘| BÊQ> aZoQ> na Am^mgr g§gmYZm| H$ mo CnbãY
105. "g‘mZmÝVa ’$ gb' H$ m EH$ CXmhaU h¡ … H$ amVr h¡& Am^mgr g§gmYZm| Ho$ Ame¶ h¡ Eogo (b) ^maV ‘| pñWV ݶy{Q´> Zmo doYembm H$ U
a. Amby + YmZ b. Joh±ÿ + gagm| g§gmYZ, {OZHo$ {bE AmnH$ mo AnZo {gñQ> ‘ na ^m¡{VH$ s ‘| emoY Ho$ {bE {Z{‘©V {dkmZ n[a¶moOZm
c. H$ nmg + Joh±ÿ d. Ádma + Amby hmS> © S´> mBd H$ s Oê$ aV Zht hmoVr h¡& h¡& V{‘bZmSw> Ho$ WoZr {Obo H$ s ~moS> r nhm{‹S> ¶m| ‘|
(b) g‘mZmÝVa ’$ gb Ho$ AÝVJ©V Xmo
H$ B© g§ñWmAm| Ho$ gh¶moJ go Bg doYembm H$ s
111. {Q> har [a¶mgV H$ m ^maVr¶ g§K ‘| H$ ~ ñWmnZm H$ s Om ahr h¡&
{^ÝZ-{^ÝZ {dH$ mg AmXVm| dmbr ’$ gb H$ m M¶Z {db¶ hþAm?
{H$ ¶m OmVm h¡, {Og‘| XmoZm| ’$ gbm| Ho$ ~rM eyݶ a. 1 AJñV, 1949 b. 15 AJñV, 1947 119. [a¶mo n¡am{bpån³g ‘| Xrnm ‘{bH$ Zo
à{V¶mo{JVm hmoVr h¡ Am¡a gmW hr XmoZm| ’$ gb| EH$ c. 20 OZdar, 1950 d. 26 OZdar, 1952 {H$ g à{V¶mo{JVm ‘| aOV nXH$ OrVm?
gmW AnZr nyar CnO e{³V H$ m àXe©Z H$ aVr h¢& a. ^mbm ’|$ H$ b. M³H$ m ’|$ H$
(a) {Q> har [a¶mgV H$ m {db¶ amOm ‘mZdoÝÐ emh Ho$
c. VmaJmobm ’|$ H$ d. Jmobm ’|$ H$
106. {ZåZ ‘| go H$ m¡Z EH$ Am°naoqQ> J {gñQ> ‘ H$ ~ybZm‘o Ho$ ~mX ^maV g§K ‘| {db¶ 1, AJñV, 1949
h¡? ‘| hþAm& df© 1949 ‘| {Q> har amÁ¶ H$ mo CÎma àXoe ‘| (d) [a¶mo n¡am{bpån³g ‘| Xrnm ‘{bH$ Zo Jmobm
a. ¶y{Z³g b. Omdm {‘bmH$ a Bgr Zm‘ H$ m EH$ {Obm ~Zm {X¶m J¶m& ’|$ H$ E’$ -53 ‘| aOV nXH$ OrVH$ a n¡ambpånH$ ‘|
c. Am°aoH$ b d. E‘Eg-Am°{’$ g nXH$ hm{gb H$ aZo dmbr Xoe H$ s nhbr ‘{hbm
112. ‘hm^maV ‘| Hw$ {UÝX-Zaoe {H$ g Zm‘ go {Ibm‹S> r ~Zt&
(a) ¶y{Z³g EH$ H$ å߶yQ> a n[aMmbZ VÝÌ h¡, OmZo OmVo Wo?
O~{H$ Omdm H$ å߶yQ> a H$ s ^mfm h¡& Am°aoH$ b a. gd©loîR> b. ‘ܶ‘ c. {ÛO loîR> d. {ÛO 120. Zmgm H$ m AÝV[aj¶mZ "H¡$ [gZr' {H$ g
ep³Vembr gå~ÝYnaH$ S> mQ> m~og à~ÝYZ àUmbr J«h Ho$ {‘eZ na h¡?
(c) ‘hm^maV ‘| Hw$ {UÝX Zaoe H$ mo {ÛO loîR> Ho$
h¡& E‘Eg-Am°{’$ g H$ å߶yQ> a H$ s EH$ bmoH$ {චa. ~¥hñn{V b. ‘§Jb
Zm‘ go OmZm OmVm Wm&
Am°{’$ g gmBQ> h¡& c. e{Z d. ewH«$
(c) H¡$ [gZrEH$ AÝV[aj¶mZ {‘eZ h¡, Omo df© (d) "H¡$ bme n{dÌ b¡ÊS> ñHo$ n g§ajU VWm (c) "Eg AJoÝñQ> Am°S²> g' nwñVH$ gm{Z¶m {‘Om©
UK PSC gpå‘{bV amÁ¶ {g{db/àda A{YZñW àm. narjm
2004 ‘| h‘mao gm¡a ‘ÊS> b Ho$ Xÿgao g~go ~‹S> o J«h {dH$ mg nhb' H$ m joÌ ^maV, MrZ VWm Zonmb H$ s AmË‘H$ Wm h¡& Bg AmË‘H$ Wm ‘| gm{Z¶m {‘Om©
e{Z Am¡a CgHo$ àmH¥$ {VH$ CnJ«hm| Ho$ Aܶ¶Z Ho$ Ho$ ‘ܶ gh¶moJ h¡& Zo AnZo OrdZ Ho$ ewéAmVr {XZm| go boH$ a {díd
{bE ^oOm J¶m h¡& H$ s Zå~a dZ S> ~ëg {Ibm‹S> r ~ZZo Ho$ g’$ a H$ m
126. {H$ g {ZOr joÌ Ho$ ~¢H$ Zo ^maV ‘| nhbr dU©Z {H$ ¶m h¡&
121. ^maV Ho$ gdm}ÀM ݶm¶mb¶ Zo {H$ g df© ~ma gm°âQ> do¶a amo~mo{Q> ³g H$ m Cn¶moJ {H$ ¶m?
‘| ݶm¶mYrem| H$ s {Z¶wp³V Ho$ {bE H$ m°bo{O¶‘ a. AmB©grAmB©grAmB© ~¢H$ 132. df© 2014 ‘| {H$ go àmÀ¶ ^mfm H$ m XOm©
ì¶dñWm H$ mo AnZm¶m Wm? b. AmB©S> r~rAmB© ~¢H$ {X¶m J¶m h¡?
a. 1993 b. 1996 c. 2000 d. 2004 c. Eop³gg ~¢H$ a. Amo{‹S> ¶m b. JwOamVr c. S> m|Jar d. ~§m½bm
d. ~ÝYZ ~¢H$
(a) (a) df© 2014 Amo{‹S> ¶m H$ mo àmÀM ^mfm H$ m XOm©
(a) {ZOr joÌ Ho$ ~¢H$ AmB©grAmB©grAmB© ~¢H$ Zo {X¶m J¶m& 20 ’$ adar, 2014 H$ mo Ho$ ÝÐr¶
122. {H$ g Xoe ‘| Xþ{Z¶m H$ m g~go bå~m ^maV ‘| nhbr ~ma gm°âQ> do¶a amo~mo{Q> ³g H$ m ‘pÝÌ‘ÊS> b Zo Amo{‹S> ¶m ^mfm H$ mo emñÌr¶ ^mfm Ho$
~wboQ> Q´> oZ H$ m Omb h¡? Cn¶moJ {H$ ¶m& AmB©grAmB©grAmB© ~¢H$ Ho$ {bE BZ
a. ê$ g b. OmnmZ c. ¶yEgE d. MrZ
Vm¡a na dJuH¥$ V H$ aZo H$ s ñdrH¥$ {V àXmZ H$ s&
gm°âQ> do¶a amo~moQ> ' H$ mo IwXam ~¢qH$ J, H¥$ {f ì¶dgm¶,
(d) MrZ ‘| Xþ{Z¶m H$ m g~go bå~m ~wboQ> Q´> oZ H$ mofmJma, ì¶mnma Am¡a {dXoer ‘wÐm Ho$ H$ m¶m] ‘| 133. {H$ g df© ^maV à{VpîR> V Or-20 ’$ moa‘
H$ m Omb h¡& V¡ZmV {H$ ¶m J¶m h¡& H$ s AܶjVm H$ aoJm?
a. 2017 b. 2018
123. {H$ g ^maVr¶ ‘yb Ho$ {M{H$ ËgH$ H$ mo 127. dh {dÎmr¶ gmYZ, {OgHo$ ‘mܶ‘ go c. 2020 d. 2022
A‘o[aH$ m Ho$ amîQ´> r¶ ‘mZ{dH$ s nXH$ -2015 go ^maVr¶ H$ ån{Z¶m± {dXoer ~mOmam| go, én¶o ‘|, (b) ^maV df© 2018 ‘| Or-20 Ho$ Aܶj H$ m
gå‘m{ZV {H$ ¶m J¶m? YZ OwQ> m gH$ Vr h¢, H$ hbmVm h¡…
gm°ëdS> nno a
gm°ëdS> nno a
a. ao½¶yboqQ> J Eo³Q> b. {nQ²> g BpÊS> ¶m Eo³Q>
{‘bVm h¡, O¡go-E[a¶Z, ñQ´> o~mo VWm OpñQ> Z Zo H$ m 50% H$ a {X¶m, dh Wm c. 1813 H$ m MmQ> ©a Eo³Q> d. BZ‘| go H$ moB© Zht
MÝÐJwßV ‘m¡¶© H$ mo goÊS´> moH$ moQ²> g, EpßnZm¶g VWm a. ‘whå‘X-{~Z-VwJbH$ b. AbmCX²XrZ {IbOr
ßbyQ> mH©$ Zo EÊS´> moH$ moQ²> g H$ hm h¡& O~{H$ {Z¶m©H$ g Zo c. {’$ amoOemh VwJbH$ d. ~b~Z (c) {~«{Q> e g§gX Ho$ A{Y{Z¶‘ 1813 H$ m MmQ> ©a
goÊS´> moH$ moQ²> g Zm‘ H$ m CëboI {H$ ¶m h¡& éÐXm‘Z Ho$ Eo³Q> Zo ^maV ‘| ì¶mnma na B©ñQ> BpÊS> ¶m H$ ånZr
(b) AbmCX²XrZ {IbOr Zo àemgZ ‘| H$ R> moa
OyZmJ‹T> A{^boI ‘| MÝÐJwßV H$ m Zm‘ A§{H$ V h¢ Ho$ EH$ m{YH$ ma H$ mo g‘mßV H$ a {X¶m& Bg MmQ> ©a
H$ X‘ CR> mE& Cbo‘mg Am¡a Aݶ Ym{‘©H$ ZoVmAm| Ho$ H$ mZyZ Zo H$ ånZr Ho$ ^maVr¶ joÌm| ‘| B©gmB©
Bggo nVm MbVm h¡ {H$ CgZo gm¡amîQ´> VWm Aݶ XIb na à{V~ÝY bJm¶m& ^y-amOñd ~‹T> mH$ a
npíM‘r joÌm| H$ mo {d{OV {H$ ¶m hmoJm& nmX[a¶m| H$ mo ^r àdoe H$ aZo H$ s AZw‘{V àXmZ H$ s&
CnO H$ m 50% VH$ dgyb {H$ ¶m&
139. {ZåZ{b{IV ñWmZm| ‘| go H$ m¡Z-gm 150. X{jU ^maV ‘| "qgMmB© ì¶dñWm H$ m
144. {ZåZ{b{IV B‘maVm| ‘| go H$ m¡Z-gr AJ«XÿV' {H$ go ‘mZm OmVm h¡?
ñWmZ nyd©‘ܶH$ mb ‘| {ejm H$ m Ho$ ÝÐ Zht Wm? B‘maV "emZo ’$ Vohnwa' H$ hr OmVr h¡?
a. ZmbÝXm b. {dH«$ ‘{ebm a. ga AmW©a H$ m°Q> Z b. H$ Z©b ~o¶S> © pñ‘W
a. ~wbÝX XadmOm b. VwH$ s© gwëVmZm H$ m ‘hb c. bo[âQ> ZoÊQ> ãboZ d. H$ Z©b am~Q> © pñ‘W
c. Vj{ebm d. CX²XÝVnwa c. Om‘m ‘pñOX d. ehOmXr Aå~a H$ m ‘hb
(c) Vj{ebm nyd©‘ܶH$ mb ‘| Zht, ~pëH$ àmMrZ (a) ga AmW©a H$ m°Q> Z H$ mo X{jU ^maV ‘| qgMmB©
(c) emZo ’$ Vohnwa Ho$ Zm‘ go Om‘m ‘pñOX H$ mo OmZm ì¶dñWm H$ m AJ«XÿV ‘mZm OmVm h¡& ¶o EH$ {~«{Q> e
^maV ‘| JÝYma Xoe H$ s amOYmZr Am¡a {ejm H$ m OmVm h¡& BgH$ m {Z‘m©U 1656 B©. ‘| emhOhm± Zo H$ adm¶m
à‘wI Ho$ ÝÐ Wm& ¶h {díd{dÚmb¶ {díd Ho$ àmMrZV‘ OZab Am¡a qgMmB© BÝOr{Z¶a Wo& CÝhm|Zo Zham| H$ m
Wm& ¶h ‘pñOX bmb Am¡a g§J‘a‘a Ho$ nËWam| go {Z‘m©U H$ adm¶m VWm H$ nmg H$ s IoVr H$ mo
{díd{dÚmb¶m| ‘| em{‘b h¡& BgH$ m gd©àW‘ CëboI {Z{‘©V h¡& ¶h ^maV H$ s g~go ~‹S> r ‘pñOX h¡&
am‘m¶Êm ‘| {‘bVm h¡& am‘m¶U ‘| Bgo ^aV Ûmam àmoËgm{hV {H$ ¶m&
amOHw$ ‘ma Vj Ho$ Zm‘ na ñWm{nV {H$ ¶m J¶m Wm& 145. V~H$ mV-E-AH$ ~ar {H$ gZo {bIr Wr?
‘hm^maV ¶wÕ Ho$ níMmV amOm nar{jV Ho$ d§eOm| Zo a. A~wb ’$ Ob
¶hm± AnZm A{YH$ ma O‘mE aIm Am¡a OZ‘oO¶ Zo ^r b. AãXþb H$ m{Xa ~XmCZr
AnZm ZmJ¶k ¶ht na gånÝZ {H$ ¶m Wm& c. Aã~mg ImZ gmadmZr
d. {ZOm‘wX²XrZ Ah‘X
OmZ| BÝh| ^r
140. "ݶm¶ Xe©Z' Ho$ g§ñWmnH$ Wo (d)V~H$ mV-E-AH$ ~ar' Ho$ boIH$ {ZOm‘wX²XrZ Q> mQ> m {H$ gmZ Ho$ ÝÐ Q> mQ> m Ho$ {‘H$ ëg
a. H$ {nb b. H$ UmX c. Jm¡V‘ d. O¡{‘Zr {b{‘Q> oS> Zo CÎma àXoe, h[a¶mUm Am¡a
Ah‘X h¢& {ZOm‘wX²XrZ Ah‘X ‘ܶ¶wJrZ ^maV Ho$
(c) ݶm¶ Xe©Z ^maV Ho$ "N> h' d¡{XH$ Xe©Zm| ‘| B{VhmgH$ ma Wo& V~H$ mV-E-AH$ ~ar VrZ ^mJm| ‘| n§Om~ amÁ¶m| Ho$ {H$ gmZm| H$ s ghm¶Vm
go EH$ h¡& ݶm¶gyÌ Bg Xe©Z H$ m g~go àmMrZ Ed§ {d^m{OV h¡, {Og‘| ^maV ‘| ‘wpñb‘ emgZ Ho$ {bE ¶h n[a¶moOZm ewê$ H$ s h¡&
à{gÕ J«ÝW h¡, {OgH$ m lo¶ Jm¡V‘ (bJ^J Xÿgar ñWm{nV hmoZo go boH$ a ~mXemh AH$ ~a Ho$ BgHo$ AÝVJ©V ^m¡Jmo[bH$ gyMZm
eVmãXr B©.ny.) H$ mo {X¶m OmVm h¡& ݶm¶ àUmbr CÝZVmbrgd| df© VH$ H$ m B{Vhmg Xem©¶m J¶m h¡& àUmbr (OrAmB©Eg) H$ s ghm¶Vm go
Jm¡V‘ Am¡a CZHo$ ‘hËdnyU© Amapå^H$ -^mîQ> mH$ ma Bg Vah ‘ܶH$ mbrZ ^maV Ho$ EH$ ~‹S> o ^mJ H$ m {H$ gmZm| go gå~pÝYV ‘hËdnyU©
dmËñ¶m¶Z (bJ^J 450 B©.) go boH$ a CX¶Z 10dt B{Vhmg OmZZo H$ m ¶h EH$ ‘hËdnyU© òmoV h¡& ‘mZXÊS> m| (O¡go‘¥Xm, ^y{‘Ob Am¡a
eVmãXr VH$ "àmMrZ ݶm¶' Ho$ ê$ n go ñWm{nV ahr, ‘m¡g‘) go gå~pÝYV OmZH$ mar
O~ VH$ {H$ ~§Jmb ‘| ݶm¶ Ho$ ZE ‘V (Zì¶ Ý¶m¶ 146. {H$ g {gI Jwé Ho$ Ûmam {gIm| H$ m CnbãY H$ amB© OmVr h¡& OrAmB©Eg
¶m Z¶m ݶm¶) H$ m CX¶ Zht hþAm& Zì¶ Ý¶m¶ Ho$ "Imbgm' ‘| ê$ nmÝVaU {H$ ¶m J¶m Wm?
a. Jwé VoJ ~hmXþa b. Jwé AOw©Z
gm°âQ> do¶a g‹S> H$ m|, Z{X¶m| ¶m ^dZm| Ho$
g~go à{gÕ Xme©{ZH$ BgHo$ g§ñWmnH$ JUoe ~mao ‘| ñWm{ZH$ gyMZm CnbãY H$ amVm
c. Jwé Jmo{dÝX qgh d. Jwé ZmZH$ Xod
(13§dr eVmãXr) Wo& h¡& Bg‘| {S> {OQ> brH¥$ V ‘mZ{MÌm| ‘|
(c) Jwé Jmo{dÝX qgh {gIm| Ho$ Xgd| d ApÝV‘
141. Kmo‹S> o Ho$ Zmb Ho$ AmH$ ma H$ s ‘oham~ Am±H$ ‹S> m| H$ s naV| àñVwV H$ s OmVr h¢,
Jwé$ ‘mZo OmVo h¢& BÝh| 11 Zdå~a, 1675 H$ mo Jwé$ {OZ‘| àemg{ZH$ , gm‘m{OH$ -Am[W©H$
gd©àW‘ à¶moJ ‘| bmB© JB© Wr {Z¶w³V {H$ ¶m J¶m VWm 1708 B©. VH$ Bg nX na
a. BëVwV{‘e Ho$ ‘H$ ~ao ‘| Am¡a ^m¡{VH$ ì¶dñWm Ho$ ~mao ‘|
aho& do {gIm| Ho$ g¡{ZH$ g§JR> Z VWm "Imbgm' Ho$
b. {J¶mgwX²XrZ VwJbH$ Ho$ ‘H$ ~ao ‘| g¥OZ Ho$ {bE à{gÕ Wo& CÝhm|Zo {gI J«ÝW "Xg‘ OmZH$ mar CnbãY ahVr h¡& dV©‘mZ ‘|
c. AbmB© XadmOm ‘| 11 à‘wI {H$ ¶moñH$ h¢&
J«ÝW' (Xgdm± IÊS> ) ^r {bIm&
d. Hw$ ìdV-Cb-Bñbm‘ ‘pñOX ‘|