Aralin 9

1. Pagiging lubos na makapangyarihan ng simbahan

2. Saan nakasaad na hindi dapat labagin ang paghihiwalay ng Simbahan at Estado?
3. Mga paring regular
4. Tumutukoy sa mga paring espanyol na ipinadala sa Pilipinas upang pamahalaan
ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo
5. May halong dugong Espanyol at Tsino
6. Ugnayang simbahan at pamahalaan kung saan ang pamahalaan ay may
mahalagang papel sa pangangasiwa ng simbahan
7. Saan nagmula ang mga mangangalakal na nagnais bumitaw sa kolonya
8. Saan mula ang sedang dinadala ng mga mangangalakal?
9. Saan dinadala ng mga mangangalakal ang Seda na ito?
10. Isang pang kawang gawang pundasyon na itinayo ng spain upang tumanggap ng
donasyon
11. Prayle na humiling na tanggalin ang prohibisyon sa pag mamayari ng lupa upang
makalikom ng sapat na pondo para masuportahan ang pagmimisyon
12. Unang hakbang sa pagtanggap ng Kristiyanismo
13. Inilimbag noong 1593 upang maipaliwanag ang mga aral sa mga katutubo
14. Pag aalay ng lalaki ng kayamanan sa magulang ng babae
15. Pagdiriwang ng komunyon
16. Pagkakaroon ng ninong at ninang sa binyag
17. Kadalasang ginagamit sa mga ritwal gaya ng pagpapakasal, paglilibing at iba pa

Aralin 10
1. Kilala bilang Kalakhang Katedral Basilika ng Maynila
2. Tagalog na kataga na tumutukoy sa naninirahan na isang mataas na tao
3. Nagsilbing tahanan ng kinatawan ng Spain sa Intramuros
4. Opisyal na tirahan ng pangulo ng Pilipinas
5. Naging simbolo ng kapangyarihan ng Spain sa bansa
6. Siya ang nagtagumpay sa pananakop sa Pilipinas
7. Saan nahahati ang Spanish empire
8. Kolonyang pinangangasiwaan ng isang hinirang na kinatawan ng hari ng spain sa
mga sakop nitong bansa sa mundo
9. May hawak ng ehekutibo at siyang nagpapatupad ng batas mula spain.
10. May hawak ng kapangyarihang hudisyal bilang pinakamataas ng hukuman ng
kolonya.
11. Tatlong gampanin sa pamamahala ng pinakamataas ng pinunong Espanyol na
nasa Pilipinas
12. Hinirang na kauna-unahang gobernador heneral ng Pilipinas
13. Huling gobernador heneral ng Pilipinas
14. Anim na sakop o hurisdiksyon ng Royal Audencia
15. Bumubuo sa Royal Audencia
16. Mapayapang lalawigan
17. Hindi napayapang military zone o lalawigan
18. Opisyal ng military na tumutugis sa mga taong tutol sa pamamahala ng mga
Espanyol sa lugar.
19. Pinuno ng mapayapang lalawigan
20. Pinuno ng di mapayapang lalawigan
21. Tawag sa pribilehiyo ng makalahok sa kalakalan at negosyo
22. Mga pamayanang naging ciudad sa bansa
23. Dating katawagan ng Cebu
24. Lalawigan nahahati sa mas maliit ng yunit political
25. Pinakamataas ng posisyon sa pamahalaan na maaaring hawakan ng isang
Filipino o mestizong Tsino
26. Listahan ng sisingilin ng tributo
27. Mga tungkuling ng isang gobernadorcillo
28. Pinakamaliit ng yunit ng pamahalaang local
29. May pangunahing tungkulin na lumikom ng tributo o buwis.
 30. Isang pagsusuri upang matiyak ang maayos na panunungkulan ng gobernador
heneral
31. Hukumang tagasiyasat sa mga Gawain ng gobernador heneral sa pagtatapos ng
kaniyang panunungkulan.
32. Siyang nagpapataw ng parusa o magpapalaya sa kasong isinampa sa gobernador
heneral
33. Nagsasagawa ng visita sa mga gobernador heneral at iba pang pinuno ng bayan o
lalawigan sa kolonya
34. Pagpapadala ng hari ng Spain ng tagasiyasat upang imbestigahan ang
pamamahala ng mga opisyal ng walang abiso.

Aralin 11
1. Isang malaking sasakyang pandagat at pangkalakalan sa siyang pangungunahing
nagdadala ng mga produkto at mga bagong kaalaman at teknolohiya sa Pilipinas
2. Pakikipagpalitan ng isang ani o produkto para sa ibang uri ng ani o produkto
3. Batay sa dami ng bullion, o ginto at pilak ng pagmamay ari
4. Yunit ng pananalapi na ginagamit ng Spain mula ika 14 na siglo
5. Sistema ng pagbubuwis
6. Ginagamit upang matustusan ang mga gastusin at pangangailangan ng Pilipinas
bilang isang kolonya ng Spain
7. Unang patakarang pang ekonomiko na ipinatupag ng mga Espanyol
8. Magbigay ng mga produkto na nasa anyong salapi o katumbas na halaga o ano
mang tampok na produkto sa particular na lalawigan o rehiyon.
9. Dalawang paraan ng pagbabayad ng tributo
10. Sa panahon niya nalutas ng pamahalaan ang suliranin ng pagtaas ng taripa
11. Ipinagbawal ang pagbabayad ng buwis at hinikayat niya ang mamamayan na
paghusayin ang kanilang pagsasaka upang tumaas ang kanilang ani na siyang
pambayad sa pamahalaan.
12. Uri ng pagbubuwis na ipinatupad ng mga Espanyol sa Pilipinas
13. Nagkakahalaga ng kalahating reales o katumbas na halaga nito sa palay na
siningil sa mga taga – Zamboanga upang masupil ang mga Moro.
14. Buwis na sinisingil sa mga naninirahan malapit sa mga pampang ng Bulacan at
Pampanga bilang tulong sa pagdepensa sa bantang pananalakay ng mga Muslim
15. Sinisingil sa mga taga – Camarines Sur, Cebu, Misamis at karatig na mga
lalawigan
16. Kapirasong papel na katumbas ng pagkakakilanlan bilang mamamayan ng isang
lalawigan
17. Kinakailangang magbayad ng cedula
18. Katawagan sa mga bangkang may makukulay na layag sa Sulu at sa sayaw ng
mga Moro.
19. Sapilitang paggawa
20. Puwersahang pinalahok ang mga Filipino sa iba’t ibang mabibigat ng trabaho
21. Tawag sa manggagawa ng polo
22. Katumbas na halaga ng salaping paggawa
23. Pribilehiyong matatanggap ng mga piolista alinsunod sa dekreto ng Hari ng Spain
sa patakarang polo y servicio
24. Sapilitang pagbili ng pamahalaan ng ani ng mga magsasaka
25. Karaniwang ipinambayad ng pamahalaan sa mga magsasaka kapalit ng mga
produkto
26. Ipinatupad na patakarang pang - agrikultura ng mga Espanyol sa Pilipinas
27. Rutang tinatahak ng mga galyon sa pakikipagkalakalan sa ibang bansa
28. Lugar na karaniwang pinapadala ang mga polista upang gumawa ng galyon
29. Naging tanyag na pinunong Espanyol ng Pilipinas dahil sa pagpapatupad niya ng
mga repormang pang – ekonomiya.
30. Tatlong programang ekonomiko ng Pilipinas sa panahon ni Basco
31. Ipinag – utos ni Gob. Hen. Basco ang pagtatanim ng punong ito upang
mapanirahan ng silkworm na pinanggagalingan ng hibla sa paggawa ng seda.
 32. Isang produkto o serbisyo kung ito ay eksklusibong kontrolado ng isang kompanya
o pangkat ng kompanya o tao.
33. Mga lugar na pinagtatanim ng tabako
34. Naging pangunahing tagapagluwas ng sigarilyo sa Pilipinas
35. Tagapangasiwa ng kompanya ng sigarilyo sa Pilipinas
36. Itinatag noong Marso 10, 1785 ayon sa pag – uutos ni Haring Carlos III. Hangarin
ng kompanya na paunlarin ang agrikultura at industriya ng kolonya
37. Lugar ng plantasyon ng sili at cinnamon
38. Ipinagtanggol niya sa kanyang ulat sa Hari ng Spain noong 1794, ang kompanya
ay nagdudulot ng kaunlaran sa kondisyon ng Pilipinas.
39. Mga dayuhan na nagbukas ng bahay kalakal sa Pilipinas
40. Kauna – unahang suspension bridge sa Asya
41. Nagdisenyo ng suspension bridge sa Pilipinas
42. Naiugnay ang Pilipinas sa ibang bansa noong 1880
43. Binuksan noong 1890 at nagtamasa ng serbisyong ito ang buong taga – Maynila
44. Kauna – unahang institusyon sa pananalapi sa kapuluan
45. Kauna – unahang savings bank sa Pilipinas
46. Kauna – unahang bangkong Espanyol na binuksan para sa Espanyol at Pilipino
47. Nagtatag ng bangko Espanyol
48. Dalawang bangkong British na binuksan sa Pilipinas
49. Itinuturing na sentro ng pagbabangko sa bansa noong Panahon ng Espanyol
50. Pinakamatandang bangko sa Pilipinas

Aralin 12
1. Simbolo ng estadong panlipunan
2. Sapilitang paglilipat ng tirahan ng mga katutubong Pilipino sa kabayanan
3. Paninirahan saan mang bahagi ng reduccion na nadidinig pa rin ang tunog ng
kampana ng simbahan
4. Isinasagawa ang sistemang ito upang mas madaling mapangasiwaan ang mga
Pilipino at maipalaganap ang kristiyanismo.
5. Nagpapahiwatig ng katayuan sa lipunan ng pamilyang naninirahan
6. Kalimitang ginagamit na materyales sa pagpapatayo ng tirahan
7. Mga Espanyol na isinilang sa Spain
8. Espanyol na isinilang sa Pilipinas
9. Mga inapo ng datu, maharlika, mayayamang hacendero o may-ari ng lupa at mga
pinonu at dating pinuno ng pamahalaang lokal
10. Sa panahon ng mga Espanyol saan nakabatay ang antas ng tao
11. Binubuo ng tagapangasiwa mg lupa ng mga panginoong may lupa
12. Kinabibilangan ng mga manggagawa at magbubukid
13. Isang mapanghamak na tawag sa mga katutubong Pilipino noong panahon ng
mga Espanyol
14. Naging pinunong panrelihiyon ng mga parokya at simbahan
15. Alamat na nakilala ang mataas na antas ng kababaihan sa kalinga
16. Isa sa mga pangunahing tauhan sa nobela ni Jose Rizal
17. Katangian ng isang huwarang babae sa panahon ng Espanyol
18. Mga kasuutang ipinakilala ng mga Espanyol
19. Nagpatupad ng kautusan upang bigyan ng apelyidong Espanyol ang mga Pilipino
20. Prusisyon na nagsassadula sa pagkakatuklas ni Reyna Helena sa tunay na krus ni
Jesus
21. Pagsasadula sa pagsilang kay Hesukristo
22. Pagsasadula sa pagkikitang muli ng nabuhay na si Kristo at ni Birheng Maria
23. Instrumentong pangmusika na ipinakilala ng mga Espanyol
24. Isang sayaw ng panunuyo o panliligaw kung saan ang babae ay animo nahihiyang
magpakita ng damdamin sa lalaki at itinatago ang mukha gamit ang panyo o
pamaypay
25. Uri ng kundiman o awit ng pagsinta na inaawit sa harap ng tahanan ng dalagang
nililigawan
26. Kinilala sa bansa na pandanggo sa ilaw
27. Kapuwa sikat na sayaw sa mga pista at pagdiriwang
28. Dito hango ang sayaw ng pag – ibig at pananampalataya sa mga santo
 29. Isang sayaw na gumagaya sa paggalaw ng ibong tikling
30. Sari – saring lutuing Espanyol na ipinakilala sa mga Pilipino
31. Nakapreserbang pagkain na ipinakilala ng mga Espanyol
32. Inumin na ipinakilala ng mga Espanyol
33. Unang aklat sa Pilipinas na naglalaman ng mga dasal
34. Berso o tulang nagsasalaysay ng kabayanihan at pakikipagsapalaran ng isang
kabalyero
35. Isang tulang may temang panrelihiyon
36. Dula tungkol sa pagpapakasakit at pagkamatay sa krus ni Hesus
37. Dula tungkol sa tunggalian ng mga kristiyano at Muslim
38. Dulang may saliw ng musika at tungkol sa mga karaniwang paksang panlipunan at
pampolitika
39. Sasakyan ng mga imahen ng santo tuwing may prusisyon
40. Altar ng simbahan
41. Dito matatagpuan ang altar na inukit ni Juan de los Santos noong 1617
42. Estilong naging batayan sa estrukturang ng simbahan, gusaling pampubliko, at
bahay na bato
43. Apat na pinagsasama – samahang estilo sa pagbuo ng estruktura buhat sa
Antilles sa Central America
44. Mga lugar kung saan talamak ang isang wikang creole na nabuo sa pagsasama –
sama ng Spanish at katutubong wika
45. Pinakatanyag na ladino
46. Isang patulang salaysay sa pasyon, kamatayan, at muling pagkabuhay ni Hesus
47. Mga wikang Pilipino malaking pagkakatulad sa tunog ng Spanish
48. Ipinagbawal ng mga Espanyol sa pagsusulat
49. Misyonerong kauna – unahang paaralang pamparokya sa Cebu
50. Asignaturang itinuturo sa paaralang pamparokya

Aralin 13
1. Ipinatupad upang pagwatak – watakin ang mga katutubo at hindi sila magkaisa
laban sa Espanyol
2. Mula sa salitang tagalog na golot na nangangahulugang bulubundukin. Sa
pagdagdag ng unlaping I, ito ay nangangahulugang taga-bulubundukin.
3. Itinuturing ng mga Espanyol isang uri ng pagsamba sa mga demonyo
4. Nakatuklas ng mina ng ginto sa Cordillera
5. Pinamunuan ang pagsisiyasat ng gintong ibinebenta ng mga Igorot
6. Ipinadala sa Cordillera upang gawing kristiyano ang mga Igorot
7. Ipinag – utos ang pagpapadala ng misyong relihiyoso sa Cordillera
8. Namumuno sa misyong panrelihiyon sa Cordillera
9. Pamahalaang military na itinatag ng pamahalaang kolonyal upang masigurong
magiging mapayapa ang partikular na teritoryo at susunod sa mga patakarang
Espanyol ang mga nakatira ditto
10. Nagtatag ng pamahalaan military upang masigurong susunod ang mga Igorot sa
ipinatutupad na monopolyo sa tabako
11. Tinatag ito upang nabigyan ng karapatan ang mga Espanyol na magmina sa
rehiyon
12. Historyador na tumatawag sa Igorot ng Cordillera ng tribong malaya
13. Pangkat – etnikong sumakop sa Spain na tulad ng mga katutubong Pilipino sa
Mindanao ay mga tagasunod ng Islam
14. Teritoryong sakop ng sultanato ng Sulu
15. Teritoryong sakon ng sultanato ng Maguindanao
16. Teritoryong sakop ng sultanato ng Buayan
17. Dito nagmula ang mga muslim na sumakop sa Spain noong ika-7 hanggang ika -
14 na siglo
18. Tawag sa serye ng laban ng mga Muslim at Espanyol sa Mindanao
19. Nagsimula nang gawing kolonya ng Spain ang Pilipinas sa pamumuno ni Miguel
Lopez de Legaspi at nagwakas nang salakayin ng mga Espanyol ang Brunei
20. Nagsimula nang magpadala ng ekspedisyong military ang mga Espanyol sa Sulu
at nagwakas nang mapasailalim ng United States ang Pilipinas
21. Banal na digmaan ng mga Muslim upang ipagtanggol ang kanilang relihiyon at
paraan ng pamumuhay
22. Pinuno ng naglunsad ng kauna – unahang banal na digmaan laban sa Espanyol
23. Naganap ang kauna – unahang banal na digmaan laban sa Espanyol
24. Pangunahing dahilan ng pagsalakay sa Cordillera at Mindanao
25. Pagdarasal ng limang beses sa isang araw
26. Isang tradisyon ng mga Igorot ng pakikipagdigma at pagpugot sa kaaway
27. Kinakatakutan ang tradisyong ito ng mga misyonerong prayle sa Cordillera