Alissandra Anne L.

Claveria
G10- Mango

Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo

Bago pa man bumalik sa sariling bayan si Jose Rizal noong Oktubre 1887, marami
ng kasawiang dinanas ang kanyang mga kamag-anakan at kaibigan dahil sa
pagkakasulat niya ng Noli Me Tangere. Nang mga panahong yao’y nagdaranas din
ng suliranin sa lupa ang mga magsasaka ng Calamba. Ito ay kanilang inilapit kay
Rizal na humingi naman ng tulong ang pagdinig sa kasi ng problema sa lupa,
napasabay pa sa pagdinig ng kaso ni Rizal ukol sa pagpapalathala ng tinaguriang
“makamandag” na babasahing Noli Me Tangere. Maraming mga tuligsa at
pagbabanta ang tinanggap ni Rizal. Ang kanyang pamily ay giniyagis din ng
maraming mga panggigipit.

Sinimulan ni Rizal and nobelang El Filibusterismo sa harap ng karanasang ito.

Magkakabisa sa kanya kaipala ang mga sakit sa loob na dinanas niya at ng kanyng
pamilya. Bagaman may mga pagpapalagay na mayplanosi Rizal para sa ikalwang
nobela, naiba ito ng mga pangyayaring kinasangkutan niya sa pagbabalik sa
sariling bayan. Tuwiran at di-tuwiran, naapektuhan ito ng wala pang anim na
buwang pagkamalas niya ng mga kasamaang ginagawa ng mga pari, katulad ng
“pagpapayaman sa kanilang mga asyenda, pang-aakit sa mga babae, panggugulo,
pagliligpiy sa mga kaaway atbp.”

Nilisan ni Rizal ang Pilipinas noong Pebrero 3, 1888 dahil sa pangamba niyang
manganib ang buhay ng mga mahal sa buhay. Katakut-takot na liham ng mga
pagbabanta na karamihan ay walang lagda ang dumarating at ipinayo ng
gobernador na bumalik siya sa ibang bansa. Ani Rizal sa isang sulat na ipinadala
niya kay Blumetritt habang naglalakbay.

“Lahat ng mga punong panlalawigan at mga arsobispo ay naparoroon sa

Gobernador Heneral araw-araw upang ako’y ipagsumbong. Ang buong ahente ng
Dominiko ay sumulat ng sumbong sa mga alkalde na nakita nila akong lihim na
nakikipagpulong sa mga babae at lalaki sa itaas ng bundok. Totoong ako’y
naglalakad sa bundok kung bukangliwayway na kasama ng mga lalaki, babae at
bata upang damhin ang kalamigan ng umaga ngunit laging may kasamang
tenyente ng guwardiya sibil na marunong managalog…
Inalok ako ng salapi ng akong mga kababayan para lisanin ang pulo. Hiniling nila
ang mga bagay na ito hindi lamang sa aking kapakanan kundi sa kanila na rin
sapagkat marami akong kaibigan at kasalamuha na maaaring ipatapon kasama ko
sa Balabag o Marianas. Dahil dito kahit may kaunting karamdaman, ako’y dali-
daling nagpaalam sa aking pamilya.”

Hindi nagwakas sa paglisan ni Rizal ang suliranin. Ang kanyang pamilya ay

inusig. Umakyat ang kaso sa lupa ng mga Mercado-Rizal hanggang Kataastaasang
Hukuman ng Espanya. Maraming kamag-anakan niya ang namatay at pinag-usig.
May isa pang tinanggihang mapalibinng sa libingang Katoliko. Sa gitna ng mga
pag-aalalang ito, ginigiyagis si Rizal ng mga personal at pulitikal na suliranin;
nangungulila siya kay Leonor Rivera at waring walang kasiglahan ang
insipirasyong dulot ng paniningalang-pugad kay Nellie Boustead; sinasagot niya
ang kabi-kabilang tuligsang tinatamo ng Noli Me Tangere; namatayan siya ng
dalawang kaibigan at mababa ang pagkikilalang iginagawad sa kanya ng mga
kasama sa Kilusang Propaganda. Bukod dito’y dumanas si Rizal ng suliranin sa
pananalapi. Naisiwalat ni Rizal ang kanyang paghihirap sa isang liham na
naipadala kay Jose Maria Basa:

“Ako’y nanghihinawa na sa paniniwala sa ating mga kababayan. Parang sila’y

nagkakaisa upang maging mapait ang aking buhay; pinipigilan nila ang aking
pagbabalik, nangangakong bibigyan ako ng tustos, at pagkatapos na gawin sa
loob ng isang buwan ay kalilimutan nang muli ako… Naisanla ko na ang aking
mga alahas, nakatira ako sa isang mumurahing silid, kumakain ako sa mga
pangkaraniwang restawran upang makatipid at mailathala ko ang aking aklat.
Hindi naglao iyon, ititigil ko kung walang darating sa aking salapi. A, sasabihin
ko sa iyong kung hindi lamang sa iyo, kung hindi lamang ako naniniwalang may
mga mabubuti pang Pilipino, nais kong dalhin ang aking mga kababayan at ang
lahat sa demonyo…”

Sa kabutihang palad, nang lahat ang pag-asa ni Rizal, dumating ang hindi niya
inaasahang tulong ni Valentin Ventura mula sa Paris. Ipinadala niya ang kabuuang
gugol sa pagpapalimbag ng aklat matapos mabalitaan ang pangangailangan ni
Rizal sa salapi.
Natapos limbagin ang aklat noong Setyembre 18, 1891 saGhent,Belgium.
Inihandog ni Rizal ang nobela sa alaala ng mga paring sina
Gomez,BurgosatZamora.

Ang pagkahandog na ito sa tatlong paring martir ng ikalawang nobela ni Rizal ang
panunahing dahilan kung bakit ito ay itinuturing na isang nobelang political.
Naglalahad dito sa isang malatalaarawang pagsasalaysay ang mga suliranin ng
sistema ng pamahalaan at ang mga kaakibat na problema: problema sa lupa,
pamamahala, pamamalakad ng relihiyon at edukasyon, katiwalian atbp. Tuwiran at
di-tuwiran, masasalamin din ang mapapait na karanasang gumiyagis kay Rizal sa
ilang mga eksena at yugto ng nobela.

Masagisag at malarawan ang ebolusyon ni Simoun mula kay Crisostomo Ibarra,

bagaman hindi maiiwasang makilala ang mga kapaitan at kabiguan sa paraang
hindi maipagkakamali – kasama na pati ang pangungulila at pag-aasam sa pag-
ibig.

Sa El Filibusterismo, ipinakilala ni Rizal ang isang pagbabanyuhay niya bilang

nobelista.
Talambuhay ni Dr. Jose Rizal

Si Dr. Jose Protacio Rizal ay ang Pambansang Bayani ng Pilipinas. Siya

ay isinilang sa Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861. Ang kanyang
mga magulang ay sina G. Francisco Mercado at Gng. Teodora Alonzo.

Ang kanyang ina ang naging unang guro niya, maaga siyang nagsimula
ng pag-aaral sa bahay at ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa
Biñan, Laguna. Nakapag tapos siya ng Batsilyer sa Agham sa Ateneo de
Manila noong Marso 23, 1876 na may mataas na karangalan. Noong
1877 ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Unibersidad ng
Santos Tomas at Unibersidad Central de Madrid hanggang sa matapos
niya ng sabay ang medisina at pilosopia noong 1885. Natuto rin siyang
bumasa at sumulat ng iba’t ibang wika kabilang na ang Latin at Greko.
At nakapagtapos siya ng kanyang masteral sa Paris at Heidelberg.

Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo.”

naglalahad ng mga pang-aabuso ng mga prayle sa mga Pilipino at mga
katiwalian sa pamahalaan ng Kastila.

Noong Hunyo 18, 1892 ay umuwi ng Pilipinas si Dr. Jose P. Rizal.

Nagtatag siya ng samahan tinawag ito na “La Liga Filipina.” Ang layunin
ng samahan ay ang pagkakaisa ng mga Pilipino at maitaguyod ang pag-
unlad ng komersiyo, industriya at agricultura.

Noong Hulyo 6, 1892 siya ay nakulong siya sa Fort Santiago at

ipinatapon sa Dapitan noong Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya
namalagi sa Dapitan kung saan nanggamot siya sa mga maysakit at
hinikayat niya ang mamamayan na magbukas ng paaralan, hinikayat din
niya ang ito sa pagpapaunlad ng kanilang kapaligaran.

Noong Setyembre 3, 1896 habang papunta siya sa Cuba upang magsilbi

bilang siruhano at inaresto siya. Noong Nobyembre 3, 1896 ibinalik sa
Pilipinas at sa pangalawang pagkakataon nakulong siya sa Fort
Santiago.
Noong Disyembre 26, 1896 si Dr. Jose Rizal ay nahatulan ng kamatayan
sa dahilang nagpagbintangan siya na nagpasimula ng rebelyon laban sa
mga Kastila.

Bago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang “Mi Ultimo
Adios” (Ang Huling Paalam) upang magmulat sa mga susunod pang
henerasyon na maging makabayan.

Noong Disyembre 30, 1896, binaril si Dr. Jose P. Rizal sa Bagumbayan

(na ngayon ay Luneta).
El Filibusterismo: Mga Tauhan
Simoun
-Ang mapagpanggap na mag-aalahas na nakasalaming may kulay

Isagani
-Ang makatang kasintahan ni Paulita

Basilio
-Ang mag-aaral ng medisina at kasintahan ni Juli

Kabesang Tales
-Ang naghahangad ng karapatan sa pagmamay- ari ng lupang sinasaka na
inaangkin ng mga prayle

Tandang Selo
-Ama ni Kabesang Tales na nabaril ng kanyang sariling apo

Ginoong Pasta
-Ang tagapayo ng mga prayle sa mga suliraning legal

Ben-zayb
-Ang mamamahayag sa pahayagan

Placido Penitente
-Ang mag-aaral na nawalan ng ganang mag-aral sanhi ng suliraning
pampaaralan

Padre Camorra
-Ang mukhang artilyerong pari

Padre Fernandez
-Ang paring Dominikong may malayang paninindigan
Padre Florentino
-Ang amain ni Isagani

Don Custodio
-Ang kilala sa tawag na Buena Tinta

Padre Irene
-Ang kaanib ng mga kabataan sa pagtatatag ng Akademya ng Wikang
Kastila

Juanito Pelaez
-Ang mag-aaral na kinagigiliwan ng mga propesor; nabibilang sa kilalang
angkang may dugong Kastila

Makaraig
-Ang mayamang mag-aaral na masigasig na nakikipaglaban para sa
pagtatatag ng Akademya ng Wikang Kastila ngunit biglang nawala sa oras
ng kagipitan.

Sandoval
-Ang kawaning Kastila na sang-ayon o panig sa ipinaglalaban ng mga mag-
aaral
Donya Victorina
-Ang mapagpanggap na isang Europea ngunit isa namang Pilipina; tiyahin
ni Paulita

Paulita Gomez
-Kasintahan ni Isagani ngunit nagpakasal kay Juanito Pelaez

Quiroga
-Isang mangangalakal na Intsik na nais magkaroon ng konsulado sa
Pilipinas

Juli
-Anak ni Kabesang Tales at katipan naman ni Basilio
Hermana Bali
-Naghimok kay Juli upang humingi ng tulong kay Padre Camorra

Hermana Penchang
-Ang mayaman at madasaling babae na pinaglilingkuran ni Juli

Ginoong Leeds
-Ang misteryosong Amerikanong nagtatanghal sa perya

Imuthis
-Ang mahiwagang ulo sa palabas ni G. Leeds
TALAMBUHAY NI DR. JOSE RIZAL
Jose Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda ang buong pangalan ni Dr. Jose Rizal.
Labing-isa silang magkakapatid at ikapito siya. Ang kanyang mga magulang ay sina
Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro at Teodora Morales Alonso Realonda y
Quintos. Nakita niya ang unang liwanag noong ika-19 ng Hunyo, 1861 sa Calamba,
Laguna.

Kung susuriin ang pinagmulan niyang angkan, ang kanyang ama na si Francisco
Mercado ay anak ng isang negosyanteng Instik na nagngangalang Domingo Lam-co at
ang kanyang ina ay isa ring mestisang Intsik na ang pangalan ay Ines dela Rosa.

Intsik na Intsik ang apelyidong Lam-co kung kaya’t kung minsan ay nakararanas si
Domingo Lam-co ng diskriminasyon kaya upang makaiwas sa ganoong pangyayari at
makasunod sa ipinag-uutos ni Gobernador Claveria kaugnay ng pagpapalit ng mga
pangalang Pilipino noong 1849, ang Lam-co ay pinalitan ng apelyidong Kastila at pinili
nila ang Mercado na nababagay sa kanya bilang negosyante, sapagkat ang ibig sabihin
ng Mercado ay palengke. Ang pamilyang Lam-co ay kilalang mangangalakal noon sa
bayan ng Binan, Laguna.

Bagamat ang mga ninuno ni Rizal sa ama ay kilalang negosyante, ang kanyang ama
ay isang magsasaka. Isa siya sa mga kasama sa Hacienda Dominicana sa Calamba,
Laguna.

Ang apelyidong Rizal ay naidagdag sa kanilang pangalan sa bias ng Kautusan

Tagapagpaganap na pinalabas ni Gob. Claveria noong 1849 at ito’y hinango sa salitang
Kastila na luntiang bukid.

Masasabing mayaman ang angkang Rizal sapagkat ang pamilya ay masikap,

matiyaga at talagang nagbabanat ng buto.

Nang tumuntong si Rizal sa gulang na tatlong taon, 1864, siya ay tinuruan ng abakada
ng kanyang ina at napansin niyang nagtataglay ng di-karaniwang talino at kaalaman ang
anak, kahit kulang sa mga aklat ay nagawa ng ginang na ito ang paglalagay ng unang
bato na tuntungan ni Rizal sa pagtuklas niya ng iba’t ibang karunungan.

Nang siya’y siyam na taong gulang, si Jose ay ipinadala sa Binan at nag-aral sa ilalim
ng pamamahala ni Padre Justiniano Aquino Cruz, ngunit pagkalipas ng ilang buwan ay
pinayuhan na ito na lumipat sa Maynila dahil lahat ng nalalaman ng guro ay naituro na
niya kay Rizal.

Noong ika-20 ng Enero, 1872, si Jose ay pumasok sa Ateneo Municipal de Manila.

Siya ay nagpamalas ng kahanga-hangang talas ng isip at nakuha ang lahat ng
pangunahing medalya at notang sobresaliente sa lahat ng asignatura. Sa paaralang ito
natamo niya ang katibayang Bachiller en Artes at notang sobresaliente, kalakip ang
pinakamataas na karangalan.

Nang sumunod na taon sa Pamantasan ng Santo Tomas ay nag-aral siya ng Filosofia

y Letras at Agham sa pagsasaka naman sa Ateneo Municipal de Manila. Kumuha rin siya
ng panggagamot sa naturang pamantasan. Di pa nasiyahan, nagtungo siya sa Europa
noong ika-5 ng Mayo, 1882 upang doon ipagpatuloy ang kanyang pag-aaral.

Nagpatuloy siya sa pag-aaral ng Medicina at Filosofia y Letras sa Madrid, Espana at

tinapos ang kursong ito noong 1884 at 1885.

Noong 1884, si Rizal ay nagsimulang mag-aral ng Ingles; alam na niya ang Pranses
pagkat sa Pilipinas pa lamang ay pinag-aralan na niya ang wikang ito. Bukod sa mga
wikang ito, nag-aral din siya ng Aleman at Italyano dahil naghahanda siya sa paglalakbay
sa iba’t ibang bansa sa Europa. Alam niyang mahalaga ang mga wikang ito sa pag-aaral
ng mga kaugalian ng mga tao roon at ng pagkakaiba nila sa mga Pilipino sa bagay na
ito. At upang mapag-aralan ang kasaysayan ng mga baying nabanggit na
mapaghahanguan ng mga aral na alam niyang makatutulong sa kanyang mga
kababayan. Bunga nito, si Rizal ay maituturing na dalubwika.

Ayon kay Retana, ipinahayag ni Rizal na sinulat niya ang unang kalahati ng Noli Me
Tangere sa Madrid noong magtatapos ang 1884, sa Paris naman ang ikaapat na bahagi
at isa pang bahagi ay sa Alemanya. Ipinalimbag ito sa Berlin, at noon lamang Marso,
1887 ay lumabas ang 2000 sipi. Si Dr. Maximo Viola na taga-San Miguel, Bulacan ang
nagbayad ng pagpapalimbag sa halagang 300 piso.

Ang El Filibusterismo ang kasunod na aklat ng Noli Me Tangere na ipinalimbag sa

Gante, Belhika noong 1891.

Itinatatag naman ni Dr. Jose Rizal ang La Liga Filipina noong ika-3 ng Hulyo, 1892.
Ang kapisanang ito ay lihim na itinatag at layuning magkaroon ng pagbabago sa palakad
ng pamahalaan sa Pilipinas sa pamamagitan ng mapayapang pamamaraan at di sa
paghihimagsik.

Noong ika-5 ng Agosto, 1887, siya ay nagbalik sa Pilipinas. Ngunit noong Pebrero 3,
1888, siya ay muling umalis sapagkat umiilag siya sa galit ng mga Kastila dahil sa
pagkakalathala ng Noli Me Tangere. Bumalik siya sa Maynila noong ika-26 ng Hunyo,
1892.

Noong Hulyo 7, 1892, alinsunod sa kautusan ni Kapitan-Heneral Despujol, si Rizal ay

ipinatapon sa Dapitan, isang maliit na bayan sa hilagang kanluran ng Mindanao, dahil sa
bintang na may kinalaman siya sa paghihimagsikan nang mga araw na iyon. Sa Dapitan,
nagtayo si Rizal ng isang maliit na paaralan na may labing-apat na batang taga-roon na
kanyang tinuturuan.
 Habang nagaganap ang labanan sa pagitan ng Espana at Cuba, sa pangambang
madamay sa kilusang ukol sa paghihimagsik kaya hiniling niya na makapaglingkod siya
sa mga pagamutan sa Cuba. Binigyan niya ng isang liham si Kapitan-Heneral Blanco na
nagpapatunay na kailanman ay di siya nakikilahok sa mga himagsikan sa Pilipinas.
Ngunit noong bago magtapos ang taong 1896, siya’y hinuli ng mga kinauukulan at ibinalik
sa Pilipinas.

Ikinulong si Rizal sa Maynila sa Real Fuerza de Santiago. Nang iharap sa hukumang

militar at litisin, siya ay nahatulang barilin sa Bagumbayan.

Noong ika-29 ng Disyembre, 1896, Sinulat ni Rizal ang kanyang Mi Ultimo Adios
(Huling Paalam) isang tulang kakikitaan ng magigiting na kaisipan at damdamin.

At noong ika-30 ng Disyembre, si Rizal ay binaril sa Bagumbayan na ngayon ay

tinatawag na Luneta.
Mga Tauhan sa El Filibusterismo
Simoun

Siya si Juan Crisostomo Ibarra sa nobelang Noli Me Tangere. Nagpanggap siyang

mag-aalahas na nakasalaming may kulay upang hindi makilala ng mga nais
niyang paghigantihan. Naging kaibigan at taga-payo din siya ng Kapitan Heneral.

Basilio

Ang mag-aaral ng medisina at kasintahan ni Juli. Kalaunan ay naging kakampi

siya ni Simoun.

Isagani

Ang makatang pamangkin ni Padre Florentino at kasintahan ni Paulita Gomez. Isa

rin siya sa mga mag-aaral na sumusuporta sa hangarin na magkaroon ng
eskwelahan para sa wikang Kastila ang Pilipinas.

Kabesang Tales

Naghangad ng karapatan sa lupang sinasaka na inaangkin ng mga pari. Siya’y

kasama sa mga naghimagsik na tinugis noon ng pamahalaan.

Tandang Selo

Ama ni Kabesang Tales na nabaril ng kanyang sariling apo.

Juli

Anak ni Kabesang Tales at apo ni Tandang Selo. Siya ang nobya ni Basilio na
hinalay ng paring matagal nang may pagnanasa sa kanya.
Kapitan Heneral

Pinakamataas na pinuno ng pamahalaan. Siya din ay naging kaibigan ni Simoun.

Placido Penitente

Ang mag-aaral na nawalan ng ganang magtapos ng pag-aaral dahil sa mga

suliraning pampaaralan.

Juanito Pelaez

Ang kubang mag-aaral na may kayabangan ngunit kinagigiliwan ng mga

propesor at nabibilang sa kilalang angkang may dugong Kastila. Siya ang
nakatuluyan ni Paulita Gomez sa bandang huli ng storya.

Donya Victorina

Tiyahin ni Paulita Gomez na mapagpanggap na isang Europea ngunit isa namang

Pilipina.

Paulita Gomez

Kasintahan ni Isagani ngunit nagpakasal kay Juanito Pelaez.

Don Tiburcio de Espadaña

Pinagtataguan ang asawang si Donya Victorina.

Ben Zayb

Isang mamamahayag na nagsusulat para sa pahayagan ngunit hindi totoo sa

kanyang mga salita. Ginagawan niya ng sariling bersyon ang mga pangyayari o
balita at laging iniisip ang pansariling kagustuhan at hindi ang katotohanan.

Makaraig
Ang mayamang mag-aaral na masigasig na nakikipaglaban para sa pagtatatag ng
Akademya ng Wikang Kastila ngunit biglang nawala sa oras ng kagipitan.

Pecson

Isa sa mga mag-aaral na nagtalumpati sa Panciteria Macanista de Buen Gusto

kung saan kanyang tinuligsa ang mga pari.

Sandoval

Ang kawaning Kastila na sang-ayon o panig sa ipinaglalaban ng mga mag-aaral.

Padre Camorra

Ang mukhang artilyerong pari na gumahasa kay Juli. Nagkaroon siya ng sugat sa
kamay at bukol sa ulo dahil sa panloloob sa bahay liwaliwan.

Padre Fernandez

Ang paring Dominikong may malayang paninindigan

Padre Florentino

Ang amain ni Isagani na pinagtapatan ni Simoun ng tunay niyang katauhan bago

siya malagutan ng hininga.

Padre Irene

Ang kaanib ng mga kabataan sa pagtatatag ng Akademya ng Wikang Kastila.

Padre Millon

Isang batang Dominikong pari na guro sa klase ng Pisika.

Ginoong Pasta
Ang tagapayo ng mga prayle sa mga suliraning ligal.

Don Custodio (Don Custodio de Salazar y Sanchez de

Monteredondo)

Kilala rin sa tawag na “Buena Tinta”. Sa kanyang mga kamay nakasalalay kung
pahihintulutan ang Akademya ng Wikang Kastila sa Pilipinas.

Quiroga

Isang Intsik na mangangalakal na nais magkaroon ng konsulado sa Pilipinas. Sa

kanyang tindahan pansamantalang ipinatago ni Simoun ang mga sandata at
pulbura na gagamitin sa himagsikan.

Hermana Bali

Humimok kay Juli upang humingi ng tulong kay Padre Camorra na mapalaya ang
kasintahang si Basilio.

Hermana Penchang

Ang mayaman at madasaling babae na pinaglingkuran ni Juli noong mga

panahon na kaylangan niya ng pandagdag na salapi para may maipantubos sa
ama na binihag ng mga tulisan.

Ginoong Leeds

Ang misteryosong Amerikanong nagtanghal sa perya.

Imuthis

Ang mahiwagang ulo sa palabas ni Ginoong Leeds

Kabesang Andang
Ina ni Placido Penitente na taga-Batangas.

Pepay

Ang mananayaw na sinasabing matalik na kaibigan daw ni Don Custodio. Siya rin
ang hinilingan ng mga mag-aaral na kumumbinsi kay Don Custodio para
suportahan nito ang paaralang nais nila.

Camaroncocido

Isang Espanyol na ikinahihiya ng kanyang mga kalahi dahil sa kanyang panlabas

na anyo.

Tiyo Kiko

Isang matandang lalaki na sinasabing matalik na kaibigan ni Camaroncocido.

Tano

Kapatid ni Juli, anak ni Kabesang Tales, at apo ni Tandang Selo.

Gertrude

Mang-aawit sa palabas.

Serpolette

Isang mang-aawit sa palabas na kaibigan ni Padre Irene

Paciano Gomez

Kapatid ni Paulita Gomez.

Tadeo
Estudyanteng tamad mag-aral at nagdadahilang maysakit ngunit nakakapasa pa
rin sa klase.

Sinong

Isa siyang kutsero na dalawang beses na nahuli dahil nalimutan niyang dalhin
ang kanyang sedula at walang ilaw ang kanyang kalesa. Siya rin ang tanging
dumalaw kay Basilio nang ito’y nakakulong pa at nagbalita ng tungkol
sa pagkawala ni Tandang Selo at pagkamatay ni Juli.

Mautang

Isa sa mga Pilipinong gwardiya sibil na nagpahirap sa mga Pilipinong bilanggo.

Carolino

Nakapatay sa kanyang lolo na si Tandang Selo.

Allyssa Mae L. Claveria
G10-Mango
Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo
Isa ang nobelang El Filibusterismo ni Dr. Jose Rizal sa mga natatanging akda na
naisulat at tumatak sa kasaysayan ng rebolusyon at pagkilos ng lahing Pilipino.
Kasunod ito ng naunang nobelang Noli Me Tangere na nailimbag noong Pebrero
1887 sa Berlin, Germany. Nang taong din iyon, nagpasya si Rizal na bumalik sa
Pilipinas makalipas ang limang taon ng paglalakbay at pag-aaral sa Europa upang
muling makapiling ang kaniyang pamilya at makapaglingkod sa kaniyang bayan
bilang isang manggagamot. Ngunit dahil sa kontrobersiyang dala ng kaniyang unang
nobela na naipakalat na rin sa Pilipinas, napilitan siyang lisanin ang bansa at muling
maglakbay sa Europa dahil sa mga banta sa kaniyang buhay at kaligtasan ng
kaniyang pamilya.
Dulot ng kaniyang mga namalas na pagbabago’t mga suliranin sa kaniyang bayan
dahil sa mapang-aping pamamalakad ng mga ganid na prayle, muling sumikdo ang
pagnanais ni Rizal na lumaban sa pamamagitan ng kaniyang panulat.
Pinaniniwalaang sinimulan niyang isulat ang ilang bahagi ng kaniyang ikalawang
nobelang El Filibusterismo na may saling “Ang Paghihimagsik” noong Oktubre
1887 habang siya ay nagpapraktis ng kaniyang panggamot sa Calamba, Laguna.
Nang dumating siya sa London, gumawa siya ng maraming pagbabago sa banghay
ng kuwento nito.
Kasabay ng kaniyang pagsusulat para sa nobelang ito ay ang balita ng mga
paghihirap na dinaranas ng kaniyang mga kamag-anak sa Pilipinas dahil pa rin sa
kontrobersiyang dala ng diumano’y subersibo o rebolusyonaryong Noli Me Tangere.
Ginawa niya ang malaking bahagi ng nobela sa kaniyang paglalakbay sa Paris,
Madrid, at Brussel. Dulot ng paghihirap ng kalooban at iba pang suliranin gaya ng
usaping pinansiyal, hindi agad nailimbag ang aklat, bagaman natapos niya ang
inisyal na manuskripto nito noong Marso 29, 1891 sa Biarritz, France.
Sa tulong ng isang kaibigan mula sa Paris, na si Valentin Ventura, naisakatuparan
ang pagpapalimbag ng aklat na ito. Ngunit dahil limitado lamang ang tulong na
kaniyang maaasahan mula sa mga kaibigan, napilitan si Rizal na ibaba ang bilang
ng kabanata ng El Filibusterismo sa tatlumpu’t walong kabanata. Malayo ito sa
animnapu’t siyam na kabanata ng Noli Me Tangere. Naipalimbag niya ito sa
pinakamurang palimbagan na kaniyang natagpuan sa Ghent, Belgium noong
Setyembre 22, 1891. Dahil sa malaking utang na loob at kasiyahan, ibinigay ni Rizal
ang orihinal na manuskripto ng nobela sa kaibigang si Valentin Ventura. Ibinigay
niya ito kalakip ang isang nilimbag na kopya na may sariling lagda.
Pinadalhan din ni Rizal ng mga kopya ng kaniyang nobela ang matatapat na mga
kaibigang sina Dr. Ferdinand Blumentritt, Marcelo Del Pilar, Graciano Lopez Jaena,
at Juan Luna. Pagkatapos ay ipinadala niya ang ibang kopya sa Hong Kong at ang
iba naman ay sa Pilipinas.

‘Di naglaon, isang masamang balita ang nakarating kay Rizal. Nasamsam ang mga
sipi ng kaniyang nobela sa Hong Kong at sinira naman ng mga Espanyol ang mga
kopyang nakarating sa Pilipinas. Ang ilang kopyang naipuslit ang siyang
nakapagbigay-sigla sa mga Katipunero upang labanan ang pamahalaang Espanyol
at maibalik ang kalayaan ng Pilipinas.