KONTEMPORARYONG DAGLI

Ang dagli ay isang anyong pampanitikan na maituturing na maikling maikling kuwento.

Bagamat walang katiyakan ang pinagmulan nito sa Pilipinas, sinasabing lumaganap ito sa
unang dekada ng pananakop ng mga Amerikano.

Wala ring nakatitiyak sa angkop na haba para masabing dagli ang isang akdang pampanitikan.
Subalit sinasabing kinakailangang hindi ito aabot sa haba ng isang maikling kuwento. Kabilang
sa kilalang mga manunulat ng dagli sina Iñigo Ed. Regalado na may talipanpang Tengkeleng,
Jose Corazon de Jesus, Rosauro Almario (Ric. A. Clarin), Patricio Mariano, Francisco
Laksamana, at Lope K. Santos.

Sa pananaliksik ni Rolando Tolentino, sinabi ni Teodoro Agoncillo na sumulpot ang dagli

noong 1902, kasabay ng pagkakalathala ng pahayagang Muling Pagsilang na pinamahalaan ni
Lope K. Santos, at nagpatuloy hanggang 1930.

Ayon naman kay E. Arsenio Manuel, nag-ugat ang dagli sa panahon ng pananakop ng mga
Kastila. Naging tampok ang mga ito sa mga pahayagang Espanyol at tinawag na Instantaneas.
Gayunman, hindi malinaw kung hinango nga ng mga manunulat sa Tagalog ang ganitong anyo
mula sa mga Español dahil hindi pa malinaw noon kung anong uri ang itatawag sa akdang
anyong prosa ngunit patula ang himig. Nagkaroon lamang ng linaw ang anyong prosang gaya
ng maikling kuwento at nobela pagsapit ng 1920, at mula rito'y lalong sumigla ang
pagpapalathala ng dagling nasa ilalim ng sagisag-panulat

Ayon kay Aristotle Atienza, malaking bilang ng mga dagli na nakalap nila ni Tolentino para sa
antolohiyang “Ang Dagling Tagalog: 1903-1936” ang tumatalakay sa karanasan ng mga lalaki sa
isang patriyarkal na lipunang kanilang ginagalawan. Karaniwan ding iniaalay ang dagli sa
isang babaeng napupusuan subalit may ilan ding ginamit ito upang ipahayag ang kanilang mga
damdaming makabayan at kaisipang lumalaban sa mananakop na Amerikano.

Sa obserbasyon ni Tolentino, nagpapalit-palit ang anyo ng dagli mula sa harap na pahina ng

mga pahayagan hanggang sa maging nakakahong kuwento sa mga tabloid o tampok na
kuwento (feature story) sa mga kolum, pangunahing balita (headline) sa pahayagan, at
telebisyon. Aniya, “na-transform na ang dagli, hindi na ito tinawag na dagli at nagkaroon na ng
ibang lehitimong pangalan at katawagan—anekdota, slice-of-life, day-in the- life, at iba pa at
lehitimasyon (pagpasok ng ganitong uri ng kwento sa media).”

ANG DAGLI SA KASALUKUYAN

Karaniwang napagkakamalang katumbas ng flash fiction o sudden fiction sa Ingles ang dagli.
Nguni't ayon sa panayam kay Dr. Reuel Molina Aguila, naunang nagkaroon ng dagli sa
Pilipinas (1900s) bago pa man nagkaroon ng katawagang flash fiction na umusbong noong
1990. Maaari itong nagmula sa anyong pasingaw at diga ng magbabarkada kung kaya't
masasabing marami sa mga probinsya at malalayong lugar ang nagkaroon ng ganitong paraan
ng kuwentuhan.

Noong 2007, lumabas ang antolohiyang “Mga Kwentong Paspasan” na pinamatnugutan ni

Vicente Garcia Groyon. Taong 2011 naman nang mailathala ang “Wag Lang Di Makaraos (100
Dagli Mga Kwentong Pasaway, Paaway at Pamatay)” ni Eros Atalia kung saan, ayon sa blogger
na si William Rodriguez, tinatalakay ang “samu’t saring pangyayari sa lipunan sa paraang
madaling unawain dahil simple lang ang paggamit ng wika.” Inilathala naman nitong Mayo
2012 ang koleksiyon ng mga dagli ni Jack Alvarez na may pamagat na "Ang Autobiografia ng
Ibang Lady Gaga" na ayon kay Aguila: "Naiangat ni Jack Alvarez ang dagli sa isang sining ng
paglikha ng malaking daigdig mula sa maliit at partikular na karanasan… Isang makabuluhang
kontribusyon ito sa panitikan ng bansa.

Sa kasalukuyang panahon, ang dagli ay halos ihambing din sa tulang tuluyan, pasingaw, at
proto-fiction o micro-fiction sa Ingles. Narito ang isang halimbawa ng dagli na isinulat ni
Salvador R. Barros "Tungkol sa mga bagay na pumapasok sa pandinig, ang lalaki, babae, at
reporter ay may malaking ipinagkakaiba.” "Ang pumapasok sa isang tainga ng lalaki ay
lumalabas sa kabila.” "Ang pumapasok sa dalawang tainga ng babae ay lumalabas sa bibig.”
"At ang pumapasok sa dalawang tainga ng reporter ay lumalabas sa
pahayagan."

Sa pagdaan ng panahon, maraming katawagang nagsulputan na hinango sa flash fiction. Batay

sa naging karanasan ni Abdon Balde Jr., isang manunulat, mula sa isang pulong ng lupon ng
manunulat sa Pilipinas ay pinagtatalunan din kung ano ang itatawag sa higit na pinaikling
maikling kuwento. Lumabas ang “Mga Kuwentong Paspasan,” na inedit ni Vicente Groyon
noong 2007; ang mga kuwento ay walang sukat at karamihan ay lampas ng 150 salita. Si Vim
Nadera ay nagpanukala na ang dapat itawag ay Kagyat. Sabi ni Virgilio S. Almario,
Pambansang Alagad ng Sining sa Panitikan ay maigi ang pangalang malapit sa Flash Fiction.
Nang magpanukala si Michael Coroza ng Iglap ay saka naisip ni Abdon Balde Jr. ang Kislap,
Kuwentong ISang igLAP. Kung kaya ang naging bunga ng paguusap ay naisulat at nailathala
ang aklat na “Kislap” ng manunulat na si Abdon M. Balde Jr. Ang aklat na ito, ayon sa
manunulat ay kalipunan ng mga kuwentong maaaring umabot, maaaring hindi, ngunit hindi
hihigit sa 150 salita. Narito ang isang halimbawa ng KISLAP ni Abdon Balde Jr. Na umabot sa
116 na salita.