insider / Skiathos

H Σκιάθος του πνευματοσ

Η Αθηνά Παπαγεωργίου, διευθύντρια του Μουσείου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
μας οδηγεί στα βήματα του σπουδαίου Σκιαθίτη συγγραφέα.

Inspirational Skiathos
Athena Papageorgiou, director of the Alexandros Papadiamantis Museum, leads us in
the footsteps of the great Skiathian writer whose works serve as an ode to the island.

Νιώθουμε ευγνώμονες όσοι ζούμε ως μόνιμοι κάτοικοι, αλλά και ό-
σοι επισκέπτονται την «καταπράσινον, την ευωδιάζουσαν, την γαλη-
νιώσαν ως ευσεβή ψυχήν, την πολύκολπον, την ευλίμενον, την δασο-
στεφή, την βοσπορίζουσα, την περικαλλή» Σκιάθο. Την αποκαλούν επί-
σης και «νήσoν των λογίων», διότι, εκτός από τον κορυφαίο Αλέξανδρο
Παπαδιαμάντη, και άλλοι λόγιοι και συγγραφείς έχουν πατρίδα τους
τη Σκιάθο (όπως ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, ο Ζήσης Οικονόμου και ο
Γεώργιος Ρήγας). Υψίστης σημασίας για τη Σκιάθο ιστορικό διατηρητέ-
ο μνημείο αποτελεί το σπίτι-μουσείο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Είναι το πατρικό του σπουδαίου Σκιαθίτη συγγραφέα, όπου έζησε, μεγά-
λωσε και άφησε την τελευταία του πνοή στις 3 Ιανουαρίου 1911. Κτίσμα
του 1860, ντόπιας αρχιτεκτονικής, διώροφο, με το ανώγι και το κατώ-
Those of us who live here on Skiathos, as well as those who visit,
feel grateful to be in a place described by Alexandros Papadiamantis
(1851-1911) as verdant, fragrant, spiritually serene, laced with bays,
sheltered from the winds, richly forested and beautiful. It is also
known as the “island of scholars,” as it was the place that not just
Papadiamantis, but also Alexandros Moraitis, Zisis Economou and
Georgios Rigas called home.
Papadiamantis’ home is one of the island’s foremost listed his-
toric monuments. It was here – in this two-storey vernacular building
from 1860 – that he spent his life and died.
Today it is a museum showcasing photographs and memorabil-
ia on the writer, as well as the family’s furniture and clothing. The
Συμεών Χατζηαναστασιάδης, SHUTTERSTOCK

γι του. Το κοσμούν φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα του συγγρα-
φέα, έπιπλα και ρούχα της οικογένειας και άλλα ενθυμήματα. Το ισό-
γειο διαμορφώθηκε από τον Δήμο Σκιάθου, στον οποίο ανήκει το μου-
σείο, σε εκθεσιακό χώρο-βιβλιοπωλείο για την προβολή του συγγρα-
φικού έργου του. Η Σκιάθος οφείλει την πνευματική και κοινωνική της
υπόσταση στον Παπαδιαμάντη, τον μοναδικό αυτό άνθρωπο που είχε
τόσο τάλαντο ώστε να μπορεί να κάνει τη μικρή αυτή κοινωνία μικρο-
γραφία του σύμπαντος κόσμου. Ο κυρ Αλέξανδρος περιέγραψε και ύ-
μνησε «μετ’ έρωτος» όλο το νησί του. Έτσι, αν ξεκινήσουμε τον περί-
πατό μας για να το γνωρίσουμε, στην περιοχή Κοχύλι απ’ τον γιαλό θα
ground floor has been redesigned by the Municipality of Skiathos,
which owns the museum, as an exhibition space and bookstore pro-
moting the writer’s work.
Skiathos owes much of its intellectual and social status to Pa-
padiamantis. It is indeed a beautiful island, but Greece has many
beautiful islands. What attracts visitors to Skiathos is this great figure
of modern Greek letters, this unique man who had such a wealth of
talent that he was able to depict this tiny community as a miniature
version of the universe. Papadiamantis described and sung the prais-
es of every aspect of this island.

180 - blue magazine

insider / Skiathos
Ο ναός του Αγίου Νικολάου
/ The Church of Agios Nikolaos
φτάσει στα αυτιά μας «Το μοιρολόγι της φώκιας» από το ομότιτλο διή-
γημά του, που έλεγε περίπου τα εξής: «[…] Σαν να ’χαν ποτέ τελειωμό
τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου». Συνεχίζοντας, αξίζει να ανέβουμε
στον λόφο όπου δεσπόζει ο ναός του Αγίου Νικολάου, για να απολαύ-
σουμε μια πανοραμική άποψη της πόλης με τα δύο λιμάνια της, τα ο-
ποία χωρίζει η χερσονησίδα Μπούρτζι (ενετικό φρούριο) και τα ασφα-
λίζουν δύο καταπράσινα νησάκια, ο Τσουγκριάς και ο Μαραγκός, τα ο-
ποία ο Παπαδιαμάντης με τη γεμάτη λυρισμό πένα του περιέγραψε στα
διηγήματά του «Βαρδιάνος στα σπόρκα» και «Άνθος του γιαλού».
Η γνωριμία μας με την πόλη της Σκιάθου θα ολοκληρωθεί με έ-
ναν περίπατο προς τον μύλο, στην περιοχή του αεροδρομίου, «ολό-
γυρα στη λίμνη», όπου θα βρεθεί μπροστά μας νοερά η Πολύμνια του
Παπαδιαμάντη, «με την ξανθοπλόκαμον κώμη», να μας ξεναγήσει στον
«μεγάλο ταρσανά», ο οποίος μαρτυρεί την πάνω από 170 χρόνια ναυπη-
γική και ναυτική ιστορία της Σκιάθου.
Επιστρέφοντας ακολουθούμε την παραλιακή ζώνη και ολοκληρώ-
νουμε τον περίπατό μας στο παλιό λιμάνι, όπου θα μας αποζημιώσει η
επίσκεψη στη λαογραφική έκθεση του Συλλόγου Γυναικών Σκιάθου,
γνωρίζοντας τη σκιαθίτικη λαϊκή παράδοση και γευόμενοι τα σπιτικά
τοπικά προϊόντα, όπως λικέρ, μέλι και γλυκά (χαμαλιά, αμυγδαλωτά, ά-
σπρο και ροζέδες) με οικοδέσποινες τα μέλη του Συλλόγου. Μια σημα-
ντική δραστηριότητα που έχουν επίσης αναλάβει είναι αυτή της ανάδει-
ξης της τοπικής κουζίνας, συμμετέχοντας σε γαστρονομικά φεστιβάλ,
όπου συστήνουν τις γευστικές συνταγές μας, όπως τις παραδοσιακές πί-
τες και τα καλαπόδια, το κρέας με κυδώνια, τις καραβίδες με άγρια χόρ-
τα, τις πλακόπιτες με γαλοτύρι, το χταπόδι στιφάδο. Αναζητήστε τες και
απολαύστε τες στα οικογενειακά ταβερνάκια εντός και εκτός της πόλης.
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει να ανακαλύψετε το θαυμάσιο πε-
ριβάλλον της ενδοχώρας, με τα ορεινά και ημιορεινά τοπία και τα πλού-
σια δάση, τους υδροβιότοπους και τα δαντελωτά ακρογιάλια της. Για να
το πραγματοποιήσετε, επιλέξτε όποια διαδρομή σάς ταιριάζει, οδοιπο-
ρική, οδική ή θαλάσσια. Μία από τις αγαπημένες διαδρομές των ντόπιων
είναι αυτή που μας οδηγεί στον πιο ιερό τόπο της Σκιάθου, αυτόν της ευ-
ρέσεως της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας Εικονίστριας, προστά-
τιδας του νησιού, όπου χτίστηκε το ομώνυμο μοναστήρι στα τέλη του
17ου αιώνα. Σε μικρή απόσταση από την Ιερά Μονή λειτουργεί από το
1995 καταφύγιο αδέσποτων ζώων, όπου οι φιλόζωοι επισκέπτες μπο-
ρούν να συνδυάσουν έναν περίπατο στη φύση συντροφιά με ένα σκυ-
λάκι. Η διαδρομή συνεχίζεται μέσα από ένα πυκνόφυτο πευκοδάσος με
κουμαριές, πουρνάρια και ρείκια, διασχίζει το ρέμα του Αχειλά με τα αι-
ωνόβια πλατάνια και καταλήγει στις παραλίες Λυγαριές και Κεχριά, τα
«ρόδινα ακρογιάλια» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
182 - blue magazine
Κουκουναριές / Koukounaries
If you wish to walk in his footsteps, a great place to start is Kochy-
li, where you can almost hear “The Seal’s Dirge” (one of his short
stories) whispered among the waves, saying, “Man’s troubles and sor-
rows never end.”
Then climb the hill to the Church of Agios Nikolaos to enjoy the
panoramic view of the town and its two harbours, separated by the
narrow strip of the Venetian Bourtzi fortress and sheltered by two
emerald islets, Tsougrias and Marangos, both described with such lyr-
icism by Papadiamantis in his short stories “Vardianos at Sporka” and
“The Flower of the Sea.”
This introduction to Skiathos town ends with a walk to the mill
near the airport, where it’s easy to imagine Papadiamantis’ fair-
haired Polymnia telling you about the old shipyard, a site that encap-
sulates the island’s 170-plus year history in shipbuilding and maritime
commerce.
Next, take the coastal road past the restaurants, cafés and bars
that emerged with the advent of tourism, to the old harbour, home
to the folk art exhibition of the Skiathos Women’s Association and
where you can learn about traditional customs and crafts, while par-
taking of local products such as liqueur, honey and sweets under the
guidance of the association’s members, who since 1984 have lovingly
and selflessly dedicated their time to promoting the island’s cultural
identity.
Another important initiative of these ladies is the promotion of
the local cuisine. To this end, they take part in food festivals both
on Skiathos and beyond, sharing delicious recipes such as traditional
pies, meat and quince stews, scampi in wild greens, crispy cheese
flatbreads and octopus stew with shallots. Look out for these dishes
at the island’s tavernas.
Also take the time to explore the island’s natural treasures: its
upland meadows and forests, its wetlands and the lacework of its
coast, gorgeous whether seen on foot, by car or by sea.
One of the locals’ favourite excursions is to the late 17th century
Monastery of Panagia Ikonistria, built on the spot where this miracu-
lous icon of the Virgin Mary, the island’s patron saint, was discovered.
Just a short walk from the monastery, there is a shelter for stray an-
imals that invites visitors to take the dogs out for walks in the coun-
tryside.
And let’s not forget the island’s fantastic beaches. Head to
Lygaries and Kechria through the thick forest of pines, arbutus, holly
and heather, across the plane-shaded stream of Achilas and down
to the rose-coloured coast that Papadiamantis so vividly described.