TEMA OVOG PREGLEDA

NALAZA NOVCA U OKOLINI

KRUŠEVCA, ODNOSNO
RASINSKOG OKRUGA,
OBUHVATA PERIOD, OD NEKIH
63 GODINE ISTORIJE ROMEJA U
POMORAVLJU
TAČNIJE REČENO:
OD 9. AUGUSTA 378. GODINE, PORAZ KOD
HADRIJANOPOLJA (SA SVIM POSLEDICAMA TOG PORAZA)–
DO 441/3. GODINE, ODNOSNO PROVALE HUNA U
POMORAVLJE
 ŠTO SE KRUŠEVAČKOG
KRAJA TIČE, TAJ PERIOD
RIMSKE ISTORIJE TAČNO
OGRANIČAVAJU:
1) SKUPNI NALAZ
NOVCA/OSTAVA
PRONAĐENA NA
LOKALITETU KONOPLJARA
U SELU ČITLUK
(DATOVANA U 378/9. GODINU) I
2) SKUPNI NALAZ/OSTAVA NOVCA SA LOKALITETA UKOSA U
SELU GRAD STALAĆ (DATOVANA U 441/3 . GODINU)
ČITLUK - KONOPLJARA

SKUPNI NALAZ NOVCA PRONAĐEN TOKOM ISKOPAVANJA LOKALITETA KONOPLJARA

PORED OSTAVE
NOVCA, NA
KONOPLJARI JE U
MASI JEDNOG
SPALJENOG
ANTIČKOG OBJEKTA,
PRONAĐEN NOVČIĆ,

NOVAC, KOVANJE
CARA VALENSA,
ZAPEČEN U MASU
LEPA OBJEKTA NA
KONOPLJARI
VALENSOV NOVAC SA OSTACIMA LEPA, PRE ČIŠĆENJA
NASELJE U ČITLUKU JE MOGLO STRADATI U BORBAMA
CARA TEODOSIJA PROTIV NAJEZDE, I TO U PERIODU OD
USTOLIČENJA TEODOSIJEVOG, U SIRMIUMU, JANUARA
379. GODINE, DO PROSLAVE TRIJUMFA NAD ALANIMA,
GOTIMA I HUNIMA, U KONSTANTINOPOLISU,
NOVEMBRA ISTE GODINE.
NEPREKIDAN RAT POREMETITI ĆE CIRKULACIJU
NOVCA NA ČITAVOM BALKANU, PA I POMORAVLJU RAT
JE PROUZROKOVAO POREMEĆAJ SNABDEVANJA
NOVCEM NA BALKANU.
 GRACIJAN JU JE POSEGAO ZA MEROM KOVANJA
NOVOG TIPA NOVCA. U PERIODU OD 378 DO 383. KUJE
SE NOVI TIP REPARATIO REIPUB.
TIM NOVCEM FINANSIRANA JE ODBRANA
PROVINCIJA .
NA LOKALITETIMA U OKOLINI KRUŠEVCA NOVO
KOVANJE (REPARATIO REIPUB) NALAZIMO UGLAVNOM
U APOENIMA Ae 2, KOVNICE SISCIJA.
NALAZIŠTA RIMSKOG NOVCA U OKOLINI KRUŠEVCA
NOVI TIP REPARATIO REIPUB, U APOENIMA Ae 2,
PRONAĐENI SU NA 4 LOKALITETA U OKOLINI
KRUŠEVCA, ODNOSNO RASINSKOM OKRUGU: DUGA
NJIVA U ATARU SELA MAKREŠANE, GRADAC KOD SV.
PETKE NA JASTREBCU, GRADIŠTE U SELU PUHOVAC I
NEBESKE STOLICE NA KOPAONIKU

1. DUGA NJIVA-MAKREŠANE, 2. GRADAC KOD SV.

PETKE, 3. GRADIŠTE-PUHOVAC,
4. NEBESKE STOLICE-KOPAONIK
“DUGA NJIVA”-MAKREŠANE, U MOJSINJSKIM
PLANINAMA
“DUGA NJIVA”, PROPLANAK U MOJSINJSKIM BRDIMA
POGLED SA “ DUGE NJIVE” NA KRUŠEVAC

MEĐU NALAZIMA NA LOKALITETU

“DUGA NJIVA” NAJZANIMLJIVIJI JE
KASNOANTIČKI PRIVESAK U OBLIKU
AMFORE
NARODNI MUZEJ U
KRUŠEVCU
POSEDUJE
ZANIMLJIVU
ZBIRKU NOVCA 4.
VEKA PRONAĐENIH
NA LOKALITETU
“DUGA NJIVA” U
MAKREŠANIMA
MEĐU NALAZIMA NOVCA
NA LOKALITETU “DUGA
NJIVA” ISTIČU SE DVA
PRIMERKA KOVANJA
REPARATIO REIPUB REČ JE O
PRIMERCIM GRACIJANA
KOVNICE SISCIA
 GRADAC
KOD
SV. PETKE
GRADAC KOD SVETE PETKE, ZAVUČEN U OKRILJE VELIKOG
JASTREBCA
GRADAC KOD SV. PETKE
SVETA PETKA NA JASTREBCU
LOKALITET GRADAC JE MESTO NALAZA BROJNIH OSTATAKA
MATERIJALNE KULTURE IZ KASNOANTIČKOG PERIODA
SA LOKALITETA GRADAC POTIČE I NALAZ VEĆ PUBLIKOVANE
OSTAVE-SKUPNOG NALAZA, OD 43 KOMADA NOVCA 4/5.
VEKA
MEĐUTIM NAJZANIMLJIVIJI NALAZI NOVCA NA LOKALITETU
GRADAC KOD SV. PETKE SU 8 PRIMERAKA KOVANJA
REPARATIO REIPUB, OD TIH 8 PRIMERAKA DOKUMENTOVALI
SMO 7 KOMADA NOVCA
GRADIŠTE U PUHOVCU

PRILAZ NA GRADIŠTE
U PUHOVCU
GRADIŠTE
 NA GRADIŠTU
CRKVICA SV.
NEDELJE
ZAVIČAJNI MUZEJ
ŽUPE U
ALEKSANDROVCU
POSEDUJE
ZANIMLJIVU ZBIRKU
NOVCA 4. VEKA
PRONAĐENIH NA
GRADIŠTU U
PUHOVCU
NALAZ IZ PUHOVCA:

NALAZ IZ PUHOVCA: DN THEODO-SIUS PF AVG /REPARATIO

REIPVB/ASISC•

NALAZ IZ PUHOVCA, TEODOSIUS I SALVS REI PVBLICAE

 NEBESKE STOLICE

TOKOM VIŠEGODIŠNJIH ISKOPAVANJA LOKALITETA “NEBESKE

STOLICE” PRONAĐENO JE 96 KOMADA NOVCA
TOKOM VIŠEGODIŠNJIH ISKOPAVANJA LOKALITETA “NEBESKE
STOLICE” PRONAĐENO JE 96 KOMAD NOVCA OD KOJIH JE
JEDAN REPARATIO REIPUB NAKON DEŠAVANJA 378. GODINE
CIRKULACIJA NOVCA NA POLOŽAJU CRKVE NA KOPAONIKU JE
GOTOVO ZAMRLA I NOVAC V VEKA NA LOKALITETU SVODI SE
NA 3 KOMADA V VEKA

GRATIANVS REPARATIO REIPUB

 KOVANJE:
DN IOHAN-NES PF AVG/SALVS REI-PVBLICAE
NALAZI NOVCA PRVE POLOVINE V VEKA, POJEDINAČNI I
SKUPNI NALAZI, PA I OSTAVE, NA LOKALITETIMA VISINSKIH
UTVRĐENIH NASELJA SVEDOČE DA SE NASELJA IZ MORAVSKE
DOLINE NA VISINSKE POLOŽAJE, KOJI UGLAVNOM NOSE
NAZIV GRADAIŠTE/GRADAC, SELE KRAJEM IV/ POČETKOM V
VEKA
 1. UKOSA-GRAD STALAĆ, 2. JERININ GRAD-TRUBAREVO, 3.
GRADAC KOD SV. PETKE, 4. GRADIŠTE-PUHOVAC, 5.
GRADAC/GRADIŠTE-DUBCI, 6. NEBESKE STOLICE

NAKON 63 GODINE NOVA POHARA PROLAZI KROZ

POMORAVLJE. HUNSKA INVAZIJA 441/3. GODINE ZAHVATILA
JE I STALAĆ. SVEDOČI TO OSTAVA U U GRAD STALAĆU, NAIME
NA BRDU UKOSA MEĐU OSTACIMA NASELJA PRONAĐENA JE
OSTAVA OD 115 KOMADA NOVCA UPRAVO IZ TOG PERIODA.
UKOSA
UKOSA-MESTO NALAZA NOVCA

SKUPNI NALAZ, OSTAVA NOVCA PRONAĐENA TOKOM

IKOPAVANJA NA UKOSI
 OSTAVA SA UKOSE SADRŽI 115 TEŠKO
ČITLJIVIH PRIMERAKA NOVCA NA KOJIMA SE
IPAK RAZAZNAJU REVERSNI TIPOVI, SALVS REI
PVBLICAE, VIRTVS EXERCITI, VICTORIA
AVGGG, VOT/MVLT, VOT/V, GLORIA
ROMANORVM, SPES ROMANORVM I
PREDSTAVA KRST U VENCU. KOVNICE SU: RIM-
RM, AKVILEJA-SMAQ, SISCIJA-АSIS,
KONSTANTINOPOLIS-CONА,CONOB, KIZIK-
SMKА, NIKOMEIDIJA-SMNA I ANTIOHIJA-ANT.
JERININ GRAD- ZANIMLJIV LOKALITET NA JUŽNOJ
MORAVI
ĐENERELŠTABNA KARTA KRALJEVINE SRBIJE IZ 1894. GODINE,
LOKALITET JERININ GRAD OZNAČEN KAO GRADIŠTE
FIBULA PRONAĐENA NA LOKALITETU JERININ GRAD
 NALAZI NOVCA NA LOKALITETU JERININ GRAD PRELAZE BROJ
OD 100 PRIMERAKA, UGLAVNOM APOENA AE4, NALAZI SE PO
BROJNIM PRIVATNIM ZBIRKAMA PA I U ZBIRCI NARODNOG
MUZEJA KRUŠEVAC. MI SMO IZDVOJILI 26 PRIMERAKA,
KOVANJA OD KONSTANTINA I, KONSTANSA, VALENTINIJANA I,
VALENSA 375/378. GODINE DO KOVANJA VALENTINIANA III I
GALA PLACIDIA 425/443(455). GODINE.

CONSTANTIN I

URBS ROMA
CONSTANS
 GRATIANUS-GLORIA
ROMANORUM
 GRATIANUS-GLORIA
ROMANORUM
 Flavius Victor, AE4, Aquileia,387-388. god

D N FL VIC-TOR P F AVG,/ SPES ROMANORVM /SMAQ

 DN MAG MA-XIMUS P F AVG
MAGNUS MAXIMUS GLORIA ROMANORUM
GLORI-A ROM-ANORVM
 VOT V

DN THEODO-SIVS PF AVG
 VIRTVS EXERCITI

DN THEODO-SIVS PF AVG/GLORIA ROMANORVM/SMHA

DN THEODO-SIVS PF AVG, / SALVS REI-PVBLICAE/ CONSA
Valentinian II AE4. 383-388 AD

Valentinian II
Valentinian II
DN ARCADI-VS PF AVG/VIRTVS EXERCITI
NEČITAK PRIMERAK SA AVERNOM PREDSTAVOM, VICTORIA
AVGGG Valentinian III ?
Valentinian III ?

Valentinian III ?
 Valentinian III ?

DN VALENTINIANVS PF AVG, / VOT dot XX / Q

 GALA PLACIDIA: SALVS RE-PVBLICAE

SUVAJA
 PEĆI IZ SUVAJE

NALAZ IZ JEDNE OD
PEĆI U SUVAJI: DN ARCADIVS PF AVG/VICTOR-IA AVGGG/BSIS
ČUKAR NA ISTOČNOJ
IVICI VELIKOG
JASTREBCA, IZNAD
RIBARSKE BANJE, NA
ULAZU U SELO-
BOLJEVAC.
NALAZI, OD OSTAVE
KELTSKIH METALNIH
PREDMETA, DO
MASIVNE DVOZUBE
MOTIKE IZ
KASNOANTIČKOG
PERIODA I JEDAN
NOVČIĆ KOVANJE
MAGNUS MAXIMUSA
POGLED SA ČUKARA U BOLJEVCU NA DOLINU RIBARSKE REKE

ČUKAR U BOLJEVCU
 ČUKAR U BOLJEVCU

Magnus Maximus AE4. DN MAG MA-XIMUS P F AVG,/ SPES

ROMANORVM,/SMAQP.
POSLEDNJE NALAZIŠTE KOJE POMINJEMO U OVOM PREGLEDU
NALAZA I NALAZIŠTA JE GRADIŠTE U SELU DUBCI. REČ JE O
LOKALITETU NA IZDUŽENOM BRDSKOM VISU UISTINU
VELIKIH DIMENZIJA, SA OSTACIMA UTVRĐENOG NASELJA,
KOJE SE PREMA KONFIGURACIJI TERENA PRUŽA NA
NEKOLIKO NOVOA
 POCRTANO CRVENO-GRADIŠTE

IZNAD CRKVE SV. ARHANGELA GAVRILA, U ZASELKU MOŠUTE,

U SELU DUBCI, IZDIŽE SE VIS GRADIŠTE
 JEDNOSTAVNO REČENO
GRADIŠTE JE DANAS ŠUMA
U GOMILAMA KAMENJA
IZ TE ŠUME DRVEĆA I RAZVALINA RAZBACANOG KAMENJA
POTIČE I JEDAN NALAZ TREMISISA TEODOSIJA II
U PERIODU OD POLA VEKA VARVARSKIH INVAZIJA I
POSLEDICA VARVARSKIH NAJEZDI RIMSKO CARSTVO JE
USPELO SUZBITI GOTSKU OPASNOST, ALI HUNSKA NAJEZDA
441/3. GODINE U PODUNAVLJU I POMORAVLJU SRUŠILA JE
RIMSKI NAČIN ŽIVOTA I ZAUSTAVILA CIRKULACIJU NOVCA.
OBNOVA ŽIVOTA I CIRKULACIJE NOVCA U POMORAVLJU
USLEDIĆE U VREME CARA ANASTASIJA 491/518. GOD.
PREMDA IMA ZABELEŽENIH POJEDINAČNIH NALAZA,
KOVANJA LAVA I 457-474. GOD. I ZENONA 474-491. GOD.

 OBNOVU CIRKULACIJE NOVCA I POVRATAK ROMEJA U

POMORAVLJE, PA I KRUŠEVAČKI KRAJ, SIMBOLIZUJE
NALAZ SOLIDUSA CARA ZENONA SA LOKALITETA
UTVRĐENJA GRADIŠTE U SELU DUBCI
 NA KRAJU OVOG KRATKOG PREGLEDA MOŽEMO KAZATI
DA SMO POMENILI UKUPENO NEKIH DVESTOTINJAK
KOMADA NOVCA, KOVANJA DO 443. (455.) GODINE,
PRONAĐENIH NA 8 LOKALITETA
 POSLEDNJI PRIMERAK JE SOLIDUS CARA ZENONA KOJI
POTIČE SA LOKALITETA GRADIŠTE U DUBCIMA,
OGROMNOG NEISTRAŽENOG LOKALITETA UTVRĐENJA U
PODKOPAONIČKOM REGIONU.
 UPRAVO SLABO STANJE ISTRAŽENOSTI I POJEDINAČNI
NALAZI OMOGUĆUJU SPEKULACIJU O NASTANKU OVIH
VISINSKIH NASELJA-TVRĐAVA KRAJEM 4. POČETKOM 5.
VEKA ‚ŠTO JE SAMO SLOBODNA PRETPOSTAVKA