Varyasyon o Barayti ng Wika

Homogeneus at Heterogeneous na wika

Homogeneous ang wika kung pare-parehong magsalita ang lahat ng gumagamit nito.
(Paz, et.al.2003).

Heterogenous na Wika – wikang iba-iba ayon sa lugar, grupo, at pangangailangan ng paggamit

nito, maraming baryasyon na wika. Ito ay nagtataglay o binubuo ng magkakaibang kontent o
element heteros – nangangahulugang magkaiba samantalang ang genos – nangangahulugang
uri o lahi.

Nag-uugat ang mga barayti ng wika sa pagkakaiba-iba ng mga indibidwal at grupo, maging ng
kani-kanilang tirahan, interes, gawain, pinag-aralan at iba pa.

Dayalek/Dayalekto – ito ang barayti ng wikang ginagamit sa isang pangkat ng mga tao mula sa
isang partikular na lugar tulad ng lalawigan, rehiyon at bayan. Ang barayti ng wikang nalilikha ng
dimensyong heograpiko. Tinatawag din itong wikain sa ibang aklat. Ito ang wikang ginagamit sa
isang partikular na rehiyon, lalawigan o pook, malaki man o maliit. Ito rin ang wikang sinasalita
ng isang neyographical.

Halimbawa: pakiurong nga po ang plato (Bulacan – hugasan)

pakiurong nga po ang plato (Maynila – iusog)

Idyolek - ito ay pansariling paraan, nakagawiang pamamaraan o istilo sa pagsasalita. Makikita

rito ang katangian at kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita o ng isang pangkat ng mga
tao. ( uri ng wikang ginagamit at iba pa). Ito rin ang Individwal na estilo ng paggamit ng isang
tao sa kanyang wika.

Halimbawa: Tagalog – Bakit?

Batangas – Bakit ga?
Bataan – Bakit ah?
Ang idyolek ni Marc Logan – paggamit ng salitang magkakatugma
Ang idyolek ni Mike Enriquez – hindi namin kayo tatantanan
Ang idyolek ni Kris Aquino - Aha!, ha, ha… okey! Darla!

Sosyolek - naman ang tawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal o nakabatay sa
katayuan, antas o sa pangkat na kanyang kinabibilangang panlipunan. Tinatawag din itong
sosyal (pamantayan) na barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga pangkat panlipunan,
paniniwala, oportunidad, kasarian, edad at iba pa. Ito ay may kinalaman din sa katayuang
sosyo-ekonomiko ng nagsasalita.

Halimbawa: Wika ng mag-aaral - Oh my God, nakatabi ko kanina sa bio ang crush ko!
Tapos nakasabay ko pa s'yang mag-lib! (estudyante)
Wika ng matanda - Ano ikamo, wala pa ang tatay n'yo diyan? Aba at saan na
naman napunta ang damuhong 'yon? Malilintekan 'yon sa akin! (matanda)

Iba’t Ibang Sosyolek

1. Gay Lingo – ang wika ng mga bakla. Ginamit ito ng mga bakla upang mapanatili ang kanilang
pagkakakilanlan kaya binago nila ang tunog o kahulugan ng salita.

Halimbawa: Churchill para sa sosyal, Indiana jones para sa hindi sumipot, begalou
para sa malaki, Givenchy para sa pahingi, Juli Andrews para sa mahuli.

2. Coňo - tinatawag ding coňotic o conyospeak isang baryant ng Taglish o salitang Ingles na
hinahalo sa Filipino kaya nagkaroon ng coede switching. Kadalasan din itong ginagamitan ng
pandiwang Ingles na make at dinugtong sa Filipino. Minsan kinakabitan pa ito ng ingklitik na pa,
na, lang at iba pa.

Halimbawa: Let’s make kain na… wait lang I’m calling ana pa… We’ll gonna make
pila pa…It’s so haba na naman for sure.

3. Jejemon o Jejespeak – ay isang paraan ng pagbaybay ng hehehe at ng salitang mula sa

Hapon na pokemon. Ito ay nakabatay rin sa mga Wikang Ingles at Filipino subalit isinusulat
nang may pinaghalo-halong numero, mga simbolo, at may magkasamang malalaki at maliliit na
titik kaya’t mahirap basahin at intindihin lalo na nang hindi pamilyar sa jejejetyping. Madalas na
nagagamit ang mga titik H at Z.

Halimbawa: 3ow phow, mUsZtAh nA phow kaOw? - Hello po, kumusta po kayo?
aQcKuHh iT2h - Ako ito
iMiszqcHyuH - I miss you

4. Jargon - ang mga tanging bokabularyo ng isang partikular na pangkat ng isang propesyon,
artikula na trabaho, o gawain ng tao.
Halimbawa: abogado – exhibit, appeal, complainant
guro – lesson plan, class record, Form 138

Etnolek – ito ay barayti ng wika mula sa mga etnolengguwistikong grupo. Ang salitang ito ay
nagmula sa pinagsamang etniko at dialek. Taglay nito ang mga salitang nagiging bahagi ng
pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.

Halimbawa: Vakkul – gamit ng mga Ivatan na pantakip sa ulo sa init man o ulan
Bulanon – full moon
Kalipay – tuwa o ligaya
Palangga – mahal o minamahal
Shuwa – dalawa
Sadshak – kaligayahan
Peshen – Preshen

Register – ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri ng wikang
ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap. Nagagamit ng nagsasaita ang pormal na tono ng
pananalita kung ang kausap niya ay isang taong may mataas na katungkulan o kapangyarihan,
nakatatanda o hindi niya masyadong kakilala. Pagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong
nagsasalit o gumagamit ng wika ayon sa:
a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse) – naaayon ang wika sa
sino ang nag-uusap.
b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) – batay sa larangan na tinatalakay
at sa panahon.
c. Paraan o paano nag-uusap ( mode of discourse) – pasalita o pasulat pagtalima sa
mga panunturan dapat sundin batay sa uri ng piniling paraan ng pag-uusap.

Halimbawa: Paggamit ng pormal na wika sa simbahan, talumpati, pagpupulong at

pagsulat ng aklat pangwika o pampanitikan o pormal na sanaysay.
Paggamit ng di pormal na wika sa pagsulat ng komiks, talaarawan at liham
pangkaibigan o di pormal na paraan ng pagsasalita kung ang kausap
ay kaibigan, malalapit na kapamilya, kaklase o kasing-edad

Ekolek - Barayti ito ng wika na karaniwang nabubuo at sinasalita sa loob ng bahay. Taglay nito
ang kaimpormalan sa paggamit ng wika subalit nauunawaan ng mga gumagamit nito.

Halimbawa: Mamita
Lolagets
 Papsy

Pidgin - ito ay umusbong na bagong wika na tinatawag sa Ingles na Nobody’s Native Language o
katutubong wikang di pag-aari ninuman. Ito ay bunga ng pag-uusap ng dalawang taong
parehong may magkaibang unang wika kaya’t di magkaintindihan dahil hindi nila alam ang wika
ng isa’t isa kaya magkakaroon sila ng makeshift language. Dahil dito makakalikha sila ng isang
wikang pinaghalo ang kanya-kanya nilang unang wika.

Halimbawa: Ang pagpunta ng mga Kastila noon sa Zamboanga nakabuo sila ng wikang
pinaghalong Espanyol at Katutubong Wika ng Zamboanga.

Creole - ay isang wika na unang naging pidgin at kalaunan ay naging likas na wika (nativized) na
ng mga batang isinilang sa komunidad ng pidgin. Nagamit ito sa mahabang panahon hanggang
sa magkaroon ng pattern o tuntuning sinusunod na ng karamihan.

Halimbawa: ang wikang Chavacano

Mga sanggunian:

Dayag, Alma at Del Rosario, Mary Grace. Pinagyamang Pluma – Komunikasyon at Pananaliksik
sa Wika at Kulturang Pilipino.

Wennie TM. Barayti ng Wika. Retrieved from

http://wenn-listahanngsanggunian.blogspot.com/2016/07/barayti-ng-wika.html
https://teksbok.blogspot.com/2011/06/varyasyon-ng-wika.html

Varyasyon ng Wika
1.
Dayalek/ Dayalekto
-pagkakaiba
–
iba o baryasyon sa loob ng isang particular na wika.-wikang sinasalita ng isang
neyographical.Hal: pakiurong nga po ang plato (Bulacan
–
hugasan)pakiurong nga po ang plato (Maynila
–
iusog)2.
Idyolek
-nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isang individual o ngisang pangkat ng mgatao. (
uri ng wikang ginagamit at iba pa)-Individwal na estilo ng paggamit ng isang tao sa kanyang
wika.Hal: Tagalog
–
Bakit?Batangas
–
Bakit ga?Bataan
–
bakit ah?3.
Sosyolek
-baryasyon ng wika batay sa katayuan sa lipunan ng nagsasalita osa pangkat na
kanyangkinabibilangan.-may kinalaman sa katayuang sosyo-ekonomiko ng nagsasalitaHal: Wika
ng mag-aaralWika ng matanda4.
Register
-isang baryasyon sa wika na may kaugnayan sa taong nagsasalit ogumagamit ng wika.-mas
madalas nakikita/nagagamit sa isang particular na disiplina.-pagkakaroon ng pagbabago ng wika
sa taong nagsasalit ogumagamit ng wika ayon sa:a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of
discourse)
–
naaayonang wika sa sino ang

nag-uusap.b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse)

–
batay salarangan na tinatalakay at sapanahon.c. Paraan o paano nag-uusap ( mode of
discourse)
–
pasalita opasulat pagtalima samga panunturan dapat sundin batay sa uri ng piniling paraanng
pag-uusap

Sa pagkakaroon ng pilosopiya at sikolohiyang Pilipino, makikilala

ang kaibahan ng “musika sa pilipinas” at “musikang Pilipino.” Kabilang sa“musika sa pilipinas”
ang mga musikang banyagang tinutugtog sa mgatanghalan at iba pa. ang “musikang Pilipino”
naman
ay naglalarawan ngkaluluwa ng Pilipino.
Maaaring ipahayag sa iba’t
-ibang paraan ang problema. Ginagamitdin ang sikolohiya sa pilipinas bilang isang modelo. Ayon
kay Stauffer, angpaggamit ng di-wastong modelo ay nagbubunga ng maling resulta.Sa
pagkakaroon din ng pilosopiya at sikolohiyang Pilipino, ito ay magkahiwalay subalit magkaugnay
na agham. Ayon kay Peters, angpilosopiya at sikolohiya ay katulad ng pag-ibig at pagkapoot,
pag-aasawa atpaghihiwalay. Ayon din kay Mercado, ang ideya ng pilosopiya atsikolohiyanh
Pilipino ay kapwa dinamoko at istatiko.
Ang Papel ng Pilosopiyang Pilipino
Dalawa ang ginagampanang papel ng pilosopiyang Pilipino sasikolohiyang Pilipino: negatibo at
positibo.Ito ay negatibo sapagkat kinakailangang tukuyin ang hakangpilosopikal ng mga
dayuhan. Ito naman ay positibo sapagkat itinuturo ditoang daan para makapanaliksik ang
mga sikolohista.Sa pagtukoy sa mga kahinaan ng sikolohiyang Pilipino, hinati ito

sa (1) Lipunan, (2) Kognisyon at (3) Kalikasan.

Ang Lipunan
Ayon kay Mercado, hindi indibidwalista ang mga Pilipino.Kinakailangan niya ang pakikisama sa
kanyang kapwa at makibagay rito.
Sikolohiyang pangangalakal.
Pagulo nang pagulo ang kalakalan
habang ito’y umuunlad.

Pamamatnubay at Pagpapayo.
ang “client centered” na pagpapayo ay
lubhang maraming tagasunod. Ginagamit ng mga Pilipino ang terapiyangRogers sapagkat
karamihan sa tagapayo sa Pilipino ay sinanay sa Amerika. Ayon sa Rogers na terepiya, ang
pilosopiyang panlipunan ay may binabagayan.
Ang “Rogerian Approach” ay batay sa pilosopikal na walang pagka
-pilipino.
Kognisyon
May dalawang kapwa mabisang daan tungo sa katotohanan: angparaang lohikal at paraang
sikolohikal. Ang paraang lohikal ay paraan na nagmumula sa masaklaw tungosa konkreto. Ang
paraang sikolohiya naman ay nagsisimula sa konkretotungo sa masaklaw.
Sikometrika.
Nagkaroon ng masidhing pagnanais na istandardisashin
ang mga “IQ TEST” sapagkat karamihan sa kanila ay Amerikano. Isa sa
mga unang pagsubok para maiangkop sa mga estudyanteng Pilipino ay angNational College
Entrance Examination (NCEE).
Sikolohiyang Pang-edukasyon.
May balak na ang edukasyon ay gawing
“behaviorally oriented”. Kung gayon kinakailangan na ang mga silabus ng
mga kurso ay baguhin at gawing behabyoral.
Batayang Pilosopikal
1. Nakabatay ito sa kaasalan ay katiyakan na tumatanggap lamang ngmaaaring sukatin at
itinatakwil ang hindi masusukat tulad ng
intwisyon.2. Ang karunungan sa paraang behabyoral ay baha-bahagi. Ayon kay Kapfer, ang
bawat dibisyon ay pinaghahati-
hati sa iba’t ibang kategorya:
pagtanngap, pagtugon, pagpapakabuluhan, organisasyon
atkarakterisasyon.3. Ang karunungan sa pamamaraang behabyoral ay may oryentasyongpang-
mag-aaral.
Kalikasan
Pinaniniwalaan nila na ang tao ay sukatan ng lahat ng bagay kayalubos nilang pinahahalagahan
ang kalikasan.

Tungo sa Mabuting Pagtutulungan ng Pilosopiya ay Sikolohiya

Maraming tendensiya katulad ng pagsalungat sa kultura opaggamit ng kultura. Ayon kay
Jocano, sinisikap nilang ipatupad angkaugalian sa larangan ng edukasyon.kung kapwa minimithi
ng pilosopiyangPilipino at
sikolohiyang Pilipino na sila’y maging tunay na Pilipino,
kailangan sundin nila ang karunungan ng kultutrang Pilipino
https://www.scribd.com/doc/148500007/Varyasyon-Ng-Wika

Sa pagpapaliwanag ni Hymes (1972), nangangahulugan itong isang buhay, bukas sasistema ang wika na
nakikipagnteraksyon. "inabago at bumabago sa kapaligiran bilangbahagi ng kultura ng
grupong gumagamit nito. Isa itong kasanayang panlipunan at makatao.

Ayon naman sa isang dalubwikang si Gleason, ang wika ay sistematikong balangkas ngisinatinig na mga
tunog na pinili at isinagawa sa pamamaraang arbitraryo upang magamit sapakikipagtalastasan ng mga
taong nabibilang sa isang kultura. Arbitraryo, na ang ibig sabihinay hindi na pinagtatalunan at
samakatuwid pinagkasunduan na gamitin na lamang
http://www.academia.edu/26333272/Depinisyon_ng_Wikang_Ayon_sa_Ibat-Ibang_Manunulat

https://takdangaralin.ph/barayti-ng-wika/