Bahagi ng pananalita

Labels: Pananalita
1. Pangngalan
Mayroong sampung bahagi ng pananalita sa Filipino. Ito ang
pangngalan, panghalip, pandiwa, pangatnig, pang-ukol, pang-angkop, Ang pangngalan ay bahagi ng pananalita na tumutukoy sa ngalan ng
pang-uri, pang-abay, pantukoy at pangawil o pangawing. tao, hayop, lugar, bagay, pook, pangyayari at kaisipan.
1. Pangngalan - (noun) mga pangalan ng tao, hayop, pook, bagay, Halimbawa:
pangyayari. Ginamit ito sa pagtawag sa pangalan ng mga hayop, tao, nars
atbp. Felisa
Halimbawa: Corazon Aquino, bata, babae aso
Luneta
2. Panghalip - (pronoun) paghalili sa pangngalan. kompyuter
Halimbawa: ako, ikaw, siya, atin, amin, kanya. binyag
kasalan
3. Pandiwa - (verb) bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos. kapayapaan
Halimbawa: sayaw, tuwa, talon.

4. Pangatnig - (conjunction) ginagamit para ipakita ang relasyon ng 1.1 Dalawang Uri ng Pangngalan
mga salita sa pangungusap.
Halimbawa: dahil, maging, man, gawa ng, upang, nang, para, samantala 1. Pambalana (Common) - Ito ay tumutukoy sa pangkalahatang ngalan
atbp. ng tao, hayop, lugar, bagay, pook, pangyayari at kaisipan.

5. Pang-ukol - (preposition) ginagamit kung para kanino o para saan Halimbawa:

ang kilos. doctor
paaralan
6. Pang-angkop - (ligature) bahagi ng pananalita na ginagamit para bulaklak
maging maganda pakinggan ang pagkakasabi ng pangungusap. pusa
Halimbawa: na, ng, g. magandang bata.
2. Pantangi (Proper) - Ito ay tumutukoy sa tiyak o tanging ngalang ng
7. Pang-uri (adjective) - naglalarawan ng katangian ng pangngalan o tao, hayop, lugar, bagay, pook, pangyayari at kaisipan. Ito ay nagsisimula
panghalip. sa malaking titik.
Halimbawa: Magandang bata.
Halimbawa:
8. Pang-abay - (adverb) naglalarawan sa pang-uri, pandiwa at kapwa Dr. Santos
nito pang-abay Don Alejandro Roces High School
Bantay
9. Pantukoy - (article o determiner ) tinutukoy ang relasyon ng paksa at Araw ng Kalayaan
panag-uri sa pangungusap

10. Pangawing - (linker) nagpapakilala ng ayos ng mga bahagi ng

1.2 Kasarian ng Pangalan
pangungusap.
1. Panlalaki - bumabanggit sa tiyak na ngalan ng lalaki.
 Si Maria (pangngalan) ay bumili ng bangus. Bumili rin si Maria ng mga
Halimbawa: gulay.
tatay Si Maria ay pumunta sa palengke. (Maaaring hindi na muna ihalili ang
lolo panghalip sa pangngalan sa unang pangungusap dahil hindi
kuya mauunawaan ang susunod na mga pangungusap.) Siya ay bumili ng
ninong bangus. Bumili rin siya ng mga gulay.
pastor
2. Ibigay mo ang mga aklat kay Rosa
2. Pambabae - bumabanggit sa tiyak na ngalan ng babae. Ibigay mo ang mga ito sa kanya.

Halimbawa: 3.Kay Mila ang mga rosas na nasa mesa.

nanay Sa kanya ang mga iyan.
lola
ate 4. Sina Jose at Pedro ay naliligo sa ilog.
ninang Sila ay naliligo sa ilog.

3. Di-tiyak – kung ito’y tumutukoy sa ngalang pambabae or panlalaki 5. Ang pag-heheersisyo ay mabuti sa katawan ni Juan.
Ito ay mabuti sa katawan niya.
Halimbawa:
guro
doktor
2.1 Gamit ng Panghalip
pulis
manggagamot
1. Ginagamit Bilang Simuno o Paksa ng Pangungusap
4. Walang Kasarian o pambalake - kung ito’y bumabanggit sa mga
pangngalan na walang buhay Halimbawa:
Ikaw ay matalino.
Halimbawa: Ang kotseng ito ay para sa iyo.
silya
saging 2. Ginagamit Bilang Panaguri ng Pangungusap
aklat Halimbawa:
kandila Ang lapis ay kanya.
Ang mansanas ay kanila.

2. Panghalip 3. Ginagamit Bilang Panuring Pangngalan

Ang panghalip (o pronoun) ay bahagi ng pananalita na inihahali o Halimbawa:

ipinapalit sa pangngalan (noun) upang mabawasan ang paulit-ulit na Ang ganitong kulay ay maganda.
pagbanggit sa pangngalan na hindi magandang pakinggan. Ang ganiyang tatak ng relo ay maganda.

Halimbawa: 4. Ginagamit Bilang Pantawag

1. Si Maria (pangngalan) ay pumunta sa palengke.
Halimbawa:
Ikaw, halika dito. a. Tayo nang pumunta sa Antipolo.
Kayo, hindi ba kayo kakain? b. Kami ay kakain sa JoliMc.
Ikaw, umalis ka na. c. Bisitahin natin si Lola.
Sila, hindi pa ba sila sasama? d. Atin ang pulang kotse.
e. Amin ang bahay na kulay bughaw.
5. Ginagamit Bilang Kaganapang Pansimuno
Taong Kausap:
Halimbawa: (Isahan: Ikaw, ka)
Tayo ay aalis na. a. Ikaw ang iniibig ko.
Iyan ang pag-aaralan mo. b. Pumunta ka sa opisina ng punong-guro.

6. Ginagamit Bilang Layon ng Pang-ukol (Dalawahan: kita, kata)

Halimbawa: a. Magkikita kita sa tapat ng monumento ni Gat. Jose Rizal.
Nagpapaganda si Ana para sa iyo. b. Maghuhulog kata ng pera sa bangko.
Para sa akin ito.
(Maramihan: Kayo, inyo, ninyo)
7. Ginagamit Bilang Tagaganap ng Pandiwa sa Balintiyak na Ayos a. Kayo ang kanyang mga magulang.
b. Sa inyo ang asong nasagasaan.
Halimbawa: c. Nasusunog ang bahay ninyo!
Binigyan niya sila ng pera.
Ang prutas na pinitas ko ay matamis. Taong Pinag-uusapan:
(Isahan: Siya, niya, kanya)
a. Siya ang sumuntok sa akin.
2.2 Mga Uri ng Panghalip b. Binigyan niya ako ng kendi.
c. Ibibigay ko ang damit na ito sa kanya.
1. Panghalip na Panao (Personal Pronoun)– ay ipinapalit sa ngalan ng (Dalawahan: kita, kata)
taong nagsasalita, sa taong kausap at sa taong pinag-uusapan. a. Ayaw nila kata sa atin. (Ayaw nila sa ating dalawa.)
May kailanan ang panghalip na panao. Ito ay maaaring isahan, b. Kita ay pinayagan nilang magpakasal sa huwes.
dalawahan at maramihan, tulad ng - ako, ko, akin, amin, kami, kayo, atin,
inyo, kita, kata, mo, siya, kanila, siya, kanya (Maramihan: Sila, kanila, nila)
a. Nagbigay sila ng donasyon sa simbahan.
Halimbawa: b. Kanila ang ospital na iyon.
Taong Nagsasalita c. Bibigyan nila tayo ng mga pasalubong.
(Isahan: Ako, akin, ko)
a. Ako ay pupunta sa Maynila. 2. Panghalip na Pamatlig (Demonstrative Pronoun) – ay inihalili sa
b. Akin ang laruang hawak mo. pangngalang nagtuturo ng lugar na kinalalagyan ng pangngalan. Iinihalili
c. Ibigay ko ito sa aking ina. rin ito sa pangngalan na malapit o malayo sa nagsasalita, kinakausap o
(Dalawahan: kita, kata) nag-uusap.
a. Kita nang maligo sa ulan. (Maligo tayong dalawa sa ulan.)
b. Kata nang manood ng sine. (Manood tayong dalawa ng sine.) Malapit sa Nagsasalita
(Maramihan: Tayo, kami, natin, naming, atin, amin)
-ito/ ire ( Ito ay masarap na prutas. Ire ay ibinigay sa akin ng aking
butihing ina.) Ganoon - Malayo sa nag-uusap
-heto ( Heto na ang pasalubong ko sa inyo.) Ganoon ang tamang pagtatapas ng niyog
-dito ( Dito ka maghiwa ng mga gulay.)
5. Panghalip na Pananong (Interrogative Pronoun) - inihahalili sa
Malapit sa Kausap pangngalan kung nagtatanong.
-iyan ( Iyan ang libro ko.)
-hayan/ ayan (Hayan/Ayan na sa likod mo ang asong ulol!) Halimbawa:
-diyan (Diyan mo ilapag ang mga bayong.) ano, anu-ano, sino, sinu-sino, nino, alin, alin-alin
a. pangtao (sino, kanino)
Malayo sa Nag-uusap Sino ang umutot?
-iyon (Iyon ang bahay nila Paulo.) Sino ang kumuha ng bolpen ko?
-hayun/ ayun (Hayun/Ayun ang magnanakaw!) Kanino ang kalamay na ito?
-doon (Doon tayo kumain.) Kanino kaya ang mapupunta ang gantimpala?

3. Panghalip na Panaklaw (Indefinite Pronoun)- ay mga panghalip na b.bagay, hayop, lugar (ano, alin)
sumasaklaw sa kaisahan at dami o kalahatan ng kinatawang pangngalan, Ano ang laman ng kahon?
tulad ng - lahat, madla, sinuman, alinman, anuman, pawang Alin dito ang sa iyo?

Nagsasaad ng Kaisahan c. bagay, hayop, lugar, tao (ilan)

a. Isa (Isa tayo sa pinagpala ng Diyos.)
b. Isapa (Isapa ang pagpuputol ng kahoy sa gubat.)
c. Iba (Iba ang bahay sa tahanan.)
d. bawat isa (Bawa't isa ay mayroon tungkulin sa bayan.)
Nagsasaad ng dami o kalahatan
a. Lahat (Lipulin ang lahat ng peste!)
b. Madla (Mananagot siya sa madla dahil sa kanyang kabuktutan.)
c. Pulos (Pulos kalokohan ang pinagsasabi niya.)
d. Balana ( Iniisip nila na walang ginawa si Pangulong Marcos para sa
kabutihan ngbalana.)
e. Pawang (Ang iginanti niya ay pawang kabutihan.)
4. Panghalip na Patulad – ay inihalili sa itinutulad na bagay.
Ganito/Ganire - Malapit sa nagsasalita
Ganito/Ganire ang paggawa niyan.
Ganito/Ganire kung umarte si Nora Aunor.
Ganyan - Malapit sa kausap
Ganyan nga kung umiyak si Momay.
Ilan sa inyo ang sasali sa paligsahan?
Ilang halaman ang ating dadalhin?
6. Panghalip na Pamanggit (Relative Pronoun) - Ito ay kataga o
parirala ng tagapag -ugnay ng dalawang kaisipan o pananalita. Ginagamit
ang daw,raw,umano,diumano,ani,sa ganang akin/iyo.
Halimbawa:
Ang pagpapatawad daw ang pinakamatamis na paghihiganti.
2.3 Kaukulan ng Panghalip
1. Kaukulang palagyo- kung ang panghalip ay ginagamit bilang
simuno(subject) ng pangungusap.
Halimbawa:
1. Siya ay tutungo sa kapitolyo upang ilatag sa gobernador ang
ating mga kahilingan.
2. Tayo ay magtitipid upang mabili natin ang gusto nating mga
laruan.
3. Sila ay mga kinatawang nangungurakot sa kaban ng bayan.
 2. Kaganapang Layon - bahagi ng panagri na nagsasaad ng bagay na
2. Kaukulang Paari - Ito ay nagsasaad ng pang-aangkin nag isang tinutukoy o ipinahahayag ng pandiwa. Ginagamit din dito ang
bagay sa loob ng pangungusap. panandang ng.

Unang Panauhan (akin, ko, amin, atin, naming, natin) Halimbawa:

Ikalawang Panauhan(mo, iyo, ninyo, inyo) 1. Si Pedro ay bibili ng bagong laptop sa SM Megamall. (Bibili ng ano?)
Ikatlong Panauhan(niya, kaniya, nila, kanila) 2. Nagpamudmod sila ng salapi. (Nagpamudmod sila ng ano?)

Halimbawa: 3. Kaganapang Tagatanggap - bahgi ng panaguri na nagpapahayag

1. Ang bahay nila ay malapit sa paaralang iyong papasukan. kung sino ang makikinabang sa kilos na isinasaad ng pandiwa. Ang mga
2. Ang aking lolo ay isang sastre. panandang para sa at para kayay kalimitang ginagamit dito.
3. Ang inyong damit ay nalabhan na.
Halimbawa:
3. Kaukulang Palayon - ginagamit na layon ng pang-ukol (preposition) 1. Nagbigay ng donasyon ang Pamilya Santos para sa mga sinalanta ng
o pandiwa (verb). bagyong Juan. (Para kanino ang donasyong ibinigay?)
2. Nagbuwis siya ng buhay para kay Lolo Jose.
Halimbawa:
1. Ang batas na ito ay makasasama para sa madla. 4. Kaganapang Ganapan - bahagi ng panaguri na nagsasaad ng lugar
2. Ang kamalig ay sinunog nila. o pook na pinaggaganapan ng kilos na ipinahahayag ng pandiwa.

Halimbawa:
3. Pandiwa 1. Nanood ng palatuntunan sa silid-aklatan ang mga mag-aaral. ( Saan
nanood ang mga mag-aaral?)
3.1 Kaganapan ng Pandiwa 2. Pupunta kami sa Manila Zoo.

5. Kaganapang Kagamitan - bahagi ng pnaguri na nagsasaad kung

Kaganapan ng Pandiwa - bahagi ng panaguri (predicate) na
anong bagay o kagamitan ang ginagamit upang maisagawa ang kilos na
nagpapahayag ng ganap na kahulugan sa pandiwa. Kung ang pokus ng
ipinahahayag ng pandiwa.
pandiwa ay ang relasyon nito sa paksa, ang kaganapan ng pandiwa ay
ang relasyon naman ng panaguri sa pandiwa.
Halimbawa:
1. Iginuhit niya ang larawan ni Mona Lisa sa pamamagitan ng krayola.
1. Kaganapang Tagaganap- bahagi ng panaguri na gumaganap sa
2. Pinatay niya ang ahas gamit ang karit.
kilos na isinasaad ng pandiwa.
Makikilala ito gamit ang mga pananda na ni at ng.
6. Kaganapang Direksyunal - bahagi ng panaguri na nagsasaad ng
direksyong isinasaad ng kilos na ipinahahayag ng pandiwa.
Halimbawa:
1. Ikinalungkot ng mga Filipino ang pagkatalo ni Manny Pacquaio sa
Halimbawa:
katunggaling si Juan Marquez. (Ikinalungkot nino?)
1. Namasyal sila sa Luneta buong maghapon.
2. Kinakain ni Liza ang tsamporadong gawa ni Nanay Huling.
2. Nagsunog siya ng kilay sa silid-akalatan.
(Kinakain nino?)
7. Kaganapang Sanhi - bahagi ng panaguri na nagsasaad ng dahilan ng
pagkakaganap ng kilos na isinasaad ng pandiwa.
Halimbawa:
1. Nagwagi siya sa eleksyon dahil sa kabutihan ng kanyang puso.
2. Nagtagumpay siya sa buhay dahil sa kanyang kasipagan.
3.2 limang paraan ng paglalapi upang
makabuo ng pandiwa
1. Unlapi – ikinakabit ang panlapi sa unahan ng salita.
Halimbawa: umasa, uminom, magbili, pag-iisip
2. Gitlapi – kung ang panlapi’y sa loob ng salita nagsisingit.
Halimbawa: lumipat, binili, tumangkilik, sinabi
3. Hulapi – ang panlapi’y nasa hulihan ng salita ikinakabit
Halimbawa: samahan, awitin, hulihin, bayaran
4. Kabilaan – may unlapi at hulapi; ang salita’y nagigitnaan ng mga
panlapi.
Halimbawa: matulungan, pag-aralan, mag-awitan
5. Laguhan – may unlapi, gitlapi, hulapi; ang panlapi ay nsa una, gitna at
hulihan ng salita.
Halimbawa: pagsumikapan, magdinuguan
3.3 Mga Aspekto ng Pandiwa
1. Perpektibo – Ito ay nagsasabi ng kilos na natapos na ang sinimulang
kilos. Tinatawag din itong panahunang pangnagdaanan o aspektong
naganap.
Halimbawa:
Nagpaalam kami sa nanay mo nang kami’y umalis.
Nagpirito ng isda si Mang Kulas
2. Imperpektibo o Pangkasalukuyan – Ito ay nagsasaad ng kilos na
laging ginagawa o kasalukuyang nangyayari. Tinatawag din itong
panahunang pangkasalukuyan o aspektong nagaganap.
Halimbawa:
Hayan at umuulan na naman.
Naglalaba ng mga damit si Aling Bining sa ilog
3. Kontemplatibo – Ito ay nagpapahayag na ang kilos ay hindi pa
nasisimulan o naisasagawa. Ito ay gagawin pa lamang. Tinatawag din
itong panahunang panghinaharap o aspektong magaganap.
Halimbawa:
Magagawa mo ba ang bagay na ito?
Magbibigay ng pagsusulit ang guro bukas ng hapon.
4. Tahasan - ginaganap ng simuno ang isinasaad ng pandiwa.
Halimbawa:
Si Jose Rizal ang sumulat ng Noli Me Tangere.
5. Balintiyak - hindi ang simuno ang gumaganap sa isinasaad ng
pandiwa.
Halimbawa:
Ang pagtatayo ng gusali ay pinasinayahan ng punong-lungsod
3.4 Kailanan ng Pandiwa
1. Isahan - ang pandiwa ay nasa payak na anyo.
Halimbawa:
Ang guro ay nagtuturo sa mga bata.
2. Maramihan - marami ang simuno at kilos na isinasaad.
Halimbawa:
Nagsisipalakpakan ang mga nanonood sa programa.
3.5 Mga Panagano ng Pandiwa
Isang kakanyahan ng pandiwa ang pagtataglay ng iba’t ibang anyo ayon
sa panahon at panagano. May apat na panagano ng pandiwa.
1. Pawatas – binubuo ng makadiwang panlapi at salitang-ugat, walang
panahon ni panauhan
Mga Halimbawa
Ang magsabi ng totoo’y tungkulin ng tao.
Ang umaawit ng opera ay isang karangalan.
2. Pautos - walang kaibahan sa anyo ng pawatas. Ito’y wala ring tiyak
na panahon at ginagamit sa pag-uutos o pakiusap.
Mga Halimbawa
Umibig tayo sa Diyos.
Magkawanggawa tayo sa mga nagigipit.
Igalang ang karapatan ng isa’t isa.
3. Paturol – Iba sa lahat sapagka’t nag-iiba ang anyo ng pandiawa sa
iba’t ibang aspekto ang perkpektibo, imperpektibo at kontemplatibo.
Mga Halimbawa
Ugat Panlapi Perpektibo Imperpektibo Kontemplatibo
1. luhod um lumuhod lumuluhod luluhod
2. dasal mag nagdasal nagdarasal magdarasal
3. dasal in dinasal dinarasal darasalin
4. buti in ibinuti ibinubuti ibubuti
4. Pasakali – walang kaibahan sa paturol nguni’t ginagamitang lagi ng
mga pangatnig o pang-abay upang maipahayag ang kalagayang
pasubali.
Mga Halimbawa:
1. Baka matuloy kami kung may sasakyan.
2. Kung nabuhay siya disi’y Masaya ako ngayon.
3. Marahil naghihinanakit siya sa atin ngayon.
3.6 Mga Pokus ng Pandiwa
Pokus ang tawag sa relasyong pansemantika ng pandiwa sa simuno o
paksa ng pangungusap. Naipapakita ito sa pamamagitan ng taglay na
panlapi ng pandiwa.
1. aktor-pokus o pokus sa tagaganap
Ang paksa ang tagaganap ng kilos na isinasaad ng pandiwa sa
pangungusap; sumasagot sa tanong na "sino?".
(mag- , um- , mang- , ma- , maka- , makapag- , maki- , magpa-)
Halimbawa:
Naglunsad ng proyekto ang mga kabataan.
Nagluto ng masarap na ulam si nanay para sa amin.
Bumili si Rosa ng bulaklak.
Si Ian ay humingi ng payo sa kanyang kapatid tungkol sa kanyang
suliranin.
2. pokus sa layon
Ang paksa ang layon ng pandiwa sa pangungusap; sumasagot sa
tanong na "ano?".
(-in- , -i- , -ipa- , ma- , -an)
Sa Ingles, ito ay ang direct object.
Halimbawa:
Nasira mo ang mga props para sa play.
Ang ulam na masarap ay niluto ni nanay para sa amin.
Binili ni Rosa ang bulaklak.
3. lokatibong pokus o pokus sa ganapan
Ang paksa ang lugar na ginaganapan ng pandiwa sa pangungusap;
sumasagot sa tanong na "saan?".
(pag-/-an , -an/-han , ma-/-an , pang-/-an , mapag-/-an)
Halimbawa:
Pinagtaniman namin ang bukiran ng maraming gulay.
Pinuntahan ni nanay ang kusina ng bahay para magluto ng masarap na
ulam.
Ang tindahan ang pinagbilhan ni Rosa ng bulaklak.
Pinadausan ng paligsahan ang bagong tayong entablado.
4. benepaktibong pokus o pokus sa tagatanggap
Ang paksa ang tumatanggap sa kilos ng pandiwa sa pangungusap;
sumasagot sa tanong na "para kanino?".
(i- , -in , ipang- , ipag-)
Sa Ingles, ito ay ang indirect object.
Halimbawa:
Kami ay ipinagluto ni nanay ng masarap na ulam.
Ibinili ni Rosa ng bulaklak ang Mahal na Birhen.
5. instrumentong pokus o pokus sa gamit
Ang paksa ang kasangkapan o bagay na ginagamit upang maisagawa
ang kilos ng pandiwa sa pangungusap; sumasagot sa tanong na "sa
pamamagitan ng ano?".
(ipang- , maipang-)
Halimbawa:
Ang kaldero ang ipinangluto ni nanay ng masarap na ulam para sa
amin.
Ipinampunas ni Marco ang basahan sa mesa.
Ipinanghambalos niya ang hawak na tungkod sa magnanakaw.
6. kosatibong pokus o pokus sa sanhi
Ang paksa ang nagpapahayag ng sanhi ng kilos ng pandiwa sa
pangungusap; sumasagot sa tanong na "bakit?".
(i- , ika- , ikina-)
Halimbawa:
Ikinatuwa namin ang pagluluto ng masarap na ulam ng aming nanay.
Ikinatuwa ni Ynez ang pagbili ng rosas ng kanyang nobyo para sa
kanya.
Ikinalungkot ng bata ang hindi nila pagkikitang mag-anak.
7. pokus sa direksyon
Ang paksa ang nagsasaad ng direksyon ng kilos ng pandiwa sa
pangungusap; sumasagot sa tanong na "tungo saan/kanino?".
(-an , -han , -in , -hin)
Halimbawa:
Sinulatan niya ang kanyang mga magulang.
Pinuntahan ni Henry ang tindahan para mamili ng kagamitan.
Pandiwa (The Verb)
Ang pandiwa ay bahagi ng pangungusap na nagpapahayag ng kilos,
gawa o kalagayan,
3.7 Mga Uri ng Pandiwa ayon sa
Kaukulan
1. Payak - ipinalalagay na ito ang simuno (subject).
Halimbawa:
Lubos na mahirap ang nangungurakot sa kaban ng bayan.
2. Katawanin - Ito ay mga pandiwang nagpapahayag na ganap ang kilos
na ginagawa ng simuno. Hindi na ito nangangailangang ng tuwirang
layong.
Halimbawa:
Ang mag-anak ay kumakain ng sabay-sabay. Nagkukuwentuhan pa sila
pagkatapos.
Ang salitang kumakain ay ang salitang nagsasaad ng kilos (pandiwa).
Ang gumaganap ng kilos ay ang mag-anak na siyang simuno ng
pangungusap.
3. Palipat - Ito ay mga pandiwang nangangailanangan pa ng tuwirang
layon (direct object). upang mabuo ang kaisipang nais nitong ipahayag.
Ang layong ito ay pinangungunahan ng mga katagang ng, mga, kay at
kina.
Halimbawa:
Nagpadala ng mga pagkain sa mga katipunero si Tandang Sora.
Nagbigay ng magandang halimbawa sa mga kabataan si Dr. Jose Rizal.
Nagsampay ng damit si Maria.
Tandaan: Ang tuwirang layon ay siyang tagatanggap ng kilos na
isinasaad ng pandiwa. Ito ay maaaring pangngalan o panghalip na
nagbibigay ng kumpletong kahulugan sa kilos na ginagawa ng simuno o
ng tagaganap ng kilos. Karaniwan ito ay sumasagot sa tanong na ano o
kanino.
 4. PANGATNIG Halimbawa:
Wala raw siyang kasalanan kaya humarap pa rin siya sa media.
Ano ang pangatnig?
Tinatawag na pangatnig ang mga kataga o lipon ng mga salitang nag-
uugnay sa dalawang salita, parirala sa kapwa parirala at sugnay sa kapwa 4.1 Mga Uri ng Pangatnig
sugnay upang maipakita ang dalawa o higit pang kaisipan sa loob ng
pangungusap. Ang pangatnig ay ginagamit din sa mga pangungusap na 1. Pamukod - ginagamit sa pagbukod o pagtatangi, gaya ng: o, ni,
tambalan, hugnayan at langkapan. maging, at man.

Ito ay nahahati sa dalawang pangkat : Halimbawa:

a. Ikaw man o ako ay hindi maghahangad na siya ay mabigo.
1. Pangatnig na nag-uugnay sa magkatimbang na yunit. b. Batid ko ang pagkapanalo ng ating grupo kung si Roger man ang
(o, ni, maging, at, ‘t, ngunit, kundi) - pinagbubuklod ang kaisipang pinag- piliing lider natin.
uugnay c. Walang diprensiya sa akin maging si Jose ang magwagi sa
paligsahan.
Halimbawa: d. Ni sermunan ni saktan ay hindi ko ginagawa sa aking anak.
Nakakuha ako ng tubig at tinapay.
Nakatulog ako’t nakapahinga. 2. Panubali - nagsasabi ito ng pag-aalinlangan, gaya ng: kung, kapag,
Mangongopya ka ba o makikipagkwentuhan ka na lamang? pag, sakali, disinsana.
Halimbawa:
(ngunit, subalit, datapwat, bagamat, pero) - pangatnig na panalungat; a. Kung uulan, hindi matutuloy ang ating palatuntunan.
sinasalungat ng ikalawang kaisipan ang ipinahahayag ng nauuna. b. Hindi tayo matutuloy sa sine kapag hindi umuwi nang maaga ang
tatay.
Halimbawa: c. Pag umulan, hindi makakapunta rito si Boyet.
Matalino si Villar subalit maraming isyung naglalabasan kaugnay sa d. Hindi tayo makakahuli ng maraming isda sakaling lumitaw ang
kanya. buwan.
Mabait siya pero istrikto.
3. Paninsay - kapag sinasalungat ng unang bahagi ng pangungusap ang
2. Pangatnig na nag-uugnay sa di-magkatimbang na yunit. ikalawang bahagi nito. Gaya ng: ngunit, datapwat, subalit, bagaman,
(kung, kapag, pag) samantala, kahiman, kahit.

Halimbawa: Halimbawa:
Iboboto ko siya kung wala nang ibang tatakbo na kasintalino niya. a. Nakatakda siyang umani ng tagumpay kahit (kahit na) maraming
naninira sa kanya.
(dahil sa, sapagkat, palibhasa) - nagpapakilala ng sanhi o dahilan b. Nakatapos si Ramon ng medisina bagaman tindera lang sa palengke
ang kanyang ina.
Halimbawa: c. Nanalo pa ring musa si Rosa datapwat may mga kaibigang bomoto sa
Maraming isyung naglalabasan kaugnay sa ilang politiko, palibhasa kalaban niya.
malapit na naman ang eleksyon. d. Maganda nga ang kaibigan mo ngunit suplada naman.

(kaya, kung gayon, sana) - pangatnig na panlinaw 4. Pananhi - nagbibigay ito ng dahilan o katuwiran para sa pagkaganap
ng kilos. Ang mga ito ay: dahil sa, sanhi sa, sapagkat, mangyari.
 Halimabawa:
Halimbawa: a. Sa ganang akin, ang iyong plano ay mahusay.
a. Namaos siya dahil sa matagal na pagtatalumpati. b. Siya raw ang hari ng sablay.
b. Sanhi sa init ng panahon kaya siya nilagnat. c. Di umano, mahusay umawit si Blanca.
c. Umapaw ang ilog sapagkat walang tigil ang ulan. d. Masisipag daw ang mga taga-Ilokos.
d. Nahilo si Anna mangyari ay ikot siya nang ikot.
9. Panulad - tumutulad ng mga pangyayari o gawa, tulad ng: kung
5. Panapos - nagsasabi ito ng nalalapit na katapusan ng sino…siyang, kung ano…siya rin, kung gaano…siya rin.
pagsasalita, gaya ng: upang, sa lahat ng ito, sa di-kawasa, sa wakas, at
sa bagay na ito. Halimbawa:
a. Kung ano ang mga nangyayari noon, siya ring mangyayari ngayon
Halimbawa: b. Kung sino ang unang tumakbo, siyang mananalo.
a. Sa di-kawasa, ang pulong ay tinapos na. c. Kung gaano ang iyong itinulong, siya ring ibibiyaya sa iyo.
b. Makukuha ko na rin sa wakas ang inaasam kong promosyon sa
trabaho.
c. Sa lahat ng ito, dapat tayong magkaisa.
d. Sa bagay na ito, nasa ating mga kamay na ang paghuhusga. 5. Pang Ukol
6. Panlinaw - ginagamit ito upang ipaliwanag ang bahagi o kabuuan ng Pang-ukol
isang banggit.
Ang pang-ukol o preposition sa wikang Ingles ay bahagi ng pananalitang
Halimbawa: nag-uugnay sa pangngalan, panghalip, pandiwa at pang-abay sa ibang
a. Nagkasundo na ang mag-asawa, kung gayon magsasama na silang salita sa pangungusap.
muli.
b. Nahuli na ang tunay na maysala kaya makakawala na si Berto. Pang-ukol ang ginagamit upang matukoy kung sang lunan o kung anong
bagay ang mula o tungo, ang kinaroroonan, ang pinangyarihan o kina-
7. Panimbang - ginagamit sa paghahayag ng uukulan ng isang kilos, gawa, balak ari o layon. Ang mga ito ay lagging
karagdagang impormasyon at kaisipan, gayang: at - saka, pati, kaya, may layon na maaaring isang pangngalan o isang panghalip.
anupa’t.
Mga uri o mga karaniwang pang-ukol
Halimbawa:
a. Sina Jose at Pedro ay nagtungo sa bukid. sa/sa mga
b. Pati ang gamit ng iba ay kanyang iniligtas. ng/ng mga
c. Anupa't pinagbuti niya ang kanyang pag-aaral para makaahon sa ni/nina
kahirapan. kay/kina
d. Nagtanim siya ng upo at saka patola. sa/kay
labag sa
8. Pamanggit - gumagaya o nagsasabi lamang ng iba, tulad ng: daw, nang may
raw, sa ganang akin/iyo, di umano. tungkol sa/kay
alinsunod sa/kay
hinggil sa/kay
nang wala
para sa/kay Ang kanyang talumpati ay para sa kababaihan.
laban sa/kay Marami siyang kinuwento tungkol sa pagpapalago ng negosyo
ayon sa/kay
tungo sa
mula sa 6. Pang Angkop
Ang Pang-angkop (Ligatures)
5.1 Dalawang pangkat ng Pang-ukol
Pang-angkop - ay mga katagang idinudugtong sa pagitan ng dalawang
1. Ginagamit na pangngalang pambalana : ukol sa, laban sa, hinggil salita upang maging kaaya-aya ang pagbigkas ng mga ito at magkaroon
sa, ayon sa, tungkol sa, para sa. ng ugnayang panggramatika. Ito ay maaaring matagpuan sa pagitan ng
pang-uri at pangngalan. Ang pang-angkop ay ang mga katagang na, ng
Mga Halimbawa: at g.
1. Ukol sa pilipino ang paksa ng usapin.
2. Ang mga piling manggagawa ay binigyan ng bunos
3. Laban sa manggagawa ang kanilang pinapanukala. 6.1 Tatlong pang-angkop sa pag-uugnay
4. Ang mga aklat na ito ay para sa mahihirap. ng mga salita
2. Ginagamit sa ngalan ng tanging tao - ang gawa, ari, layon, at kilos
1. Pang-angkop na -NA – Ito ay nag-uugnay ng dalawang salita na
ay para lamang ngalan ng tao, tulad ng ukol kay, laban kay, para kay,
kung saan ang naunang salita ay nagtatapos sa
tungkol kay, ayon kay, hinggil kay.
mga katinig (consonant) maliban sa titik n. Isinusulat ito nang
kahiwalay sa mga salitang pinag-uugnay.
Mga Halimbawa:
1. Ang gantimpalang pera ay ukol kay Maria.
Halimbawa:
2. Para kay Juan ang pagkaing ito.
1. malalim – bangin = malalim na bangin
3. Hinggil kay Enrico ang kanilang problema.
2. mataas – tao = mataas na tao
4. Ang kanyang nilutong adobo ay para sa lahat.
3. feel – feel = feel na feel
5. Ayon kay Rizal, ang pananaliksik ay nagdaragdag sa ating kaalaman.
4. yamot – yamot = yamot na yamot
5. tulay – bato = tulay na bato
5.2 Mga Gamit ng Pang-ukol
2. Pang-angkop na -NG – Ito ay isinusulat karugtong ng mga salitang
Nagpapakita ng kinalalagyan o patutunguhan ng isang bagay. nagtatapos sa mgapatinig (vowel). [a, e, i, o u].
Halimbawa: Halimbawa:
Ang pera ay nasa loob ng kuwarto ni Lana. 1. malaya – isipan = malayang isipan
2. malaki – bahay = malaking bahay
Upang ipakita ang dahilan o pagmamay-ari. 3. buo – buo = buong-buo
Halimbawa: 4. madamo – hardin = madamong hardin
Ang bagong damit ay para kay Lita. 5. sombrero – pandan = sumbrerong pandan

Ang layon ng pang-ukol ay maaaring pangngalan o panghalip. 3. Pang-angkop na -G – ginagamit kung ang salitang durogtungan ay
Halimbawa: nagtatapos sakatinig na n
Halimbawa:
1. aliwan – pambata = aliwang pambata
7.2 Dalawang uri ng Pang-uri
2. balon – malalim = balong malalim
3. pamayanan – nagkakaisa = pamayanang nagkakaisa 1. Pang-uring naglalarawan - Nagpapakilala ng uri o kabagayan ng
4. pamilihan – bayan = pamilihang bayan isang pangalan o panghalip.
5. institusyon – pangmental = institusyong pangmental
2. Pang-uring pamilang - Nagpapakita ng bilang ng pangngalan o
panghalip.
7. Pang-Uri
Uri ng pamilang na pang-uri
Ang pang-uri ay isang bahagi ng pananalita na binabago ang isang
pangngalan, karaniwang sinasalarawan nito o ginagawang mas 1. Pamilang na patakaran o kardinal - ginagamit sa pagbilang o sa
partikular ito. Ang pang-uri ay nagbibigay ng turing sa isang pangngalan pagsasaad ng dami.
o panghalip.
A. Kardinal na pamahagi - ginagamit kung may kabuuang binabahagi
o pinaghahati-hati.
7.1 Apat ng Kayarian ng Pang-uri
Halimbawa:
1. Payak - Ito'y binubuo ng salitang-ugat lamang. ikaisang bahagi, ikasampung bahagi, kalahati (1/2), kanim (1/6)

Halimbawa: B. Kardinal na palansak o papangkat-pangkat - nagsasaad ng bukod

hinog, sabog, ganda, palit,sabay,nood,larawan sa pagsasama-sama ng anumang bilang, tulad ng tao, bagay, pook
atbp.
2. Maylapi - Ito'y mga salitang-ugat na kinakabitan ng mga panlaping
Ka-, ma-, main,-hin, -in, mala-, kasing-, kasim-, kasin-, sing-, sim-, -sin, Halimbawa:
at kay-. isa-isa, apatan, lilima, lalabing-isa, dadala-dalawampu

Halimbawa: C. Kardinal na pahalaga - nagsasaad ng halaga ng mga bagay.

kabataan, katauhan, tag-ulan, tag-init
Halimbawa:
3. Inuulit - Ito'y binubuo sa pamamagitan ng pag-ulit ng buong salita o mamiso, tig-apat na piso
bahagi ng salita.
2. Pamilang na panunuran o ordinal - ginagamit sa pagpapahayag ng
Halimbawa: pagkakasunud-sunod ng tao,
pulang-pula, maputi-puti, dala-dalawa, halo-halo, ihaw-ihaw, pita-pita,
sinu-sino, Halimbawa:
Pangatlo si Maica sa magkakapatid.
4. Tambalan - Ito'y binubuo ng dalawang salitang pinagtatambal.
Halimbawa: 3. Di-Tiyak
ningas-kugon, ngiting-aso, kapit-tuko, silid-aklatan, bahay kalinga, dapit-
hapon Halimbawa:
maramihan, iilan, kakaunti
Ang mga pang-uring pamilang ay ang mga sumusunod:
1. Patakaran - ito ay ang karaniwang paraan ng pagbilang.
Halimbawa:
Sampung mag-aaral ang tumanggap ng paghanga.
Sanlibong punongkahoy ang itinanim ng mga magsasaka.
2. Panunuran nagsasaad ng ayos o pagkakasunud-sunod ng mga
tao o bagay.
Halimbawa:
Siya ay ikalawang humingi ng tulong.
Ako ay ikalima sa hanay.
3. Patakda - ito ay nagsasaad ng tiyak o hustong bilang.
Halimbawa:
Sasampung piso ang natira sa pera niya.
Si Teresa ay nag-iisang anak.
4. Pahalaga - ito ay tumuturing sa halaga ng isang bagay.
Halimbawa:
Tiglilimampiso ang bili ko sa mga aklat na ito.
Mamera ngayon ang halaga ng mga bayabas.
5. Pamahagi - nagsasaad ng pagbabahagi ng isang kabuuan.
Halimbawa:
Kalahatiang ibinigay ko sa kanyang buwanang sahud.
Kunin mo ang ikatlo ng pizza.
6. Palansak - nagsasaad ng maramihan o minsanang bagay.
Halimbawa:
Daang-libong piso ang pinuhunan ko sa kalakal.
Ang sasakyang ito ay may upuangpandalawahan.
7.3 Kaantasan ng Pang-uri
1. Lantay - Naglalarawan ang pang-uring lantay ng isang pangngalan o
panghalip na walang pinaghahambingan.
Halimbawa:
Kabigha-bighani ang pook na ito.
2. Pahambing - Nagtutulad ang pahambing sa dalawa o higit pang
pangngalan o panghalip.
Halimbawa:
Ganggamunggong pawis ang namuo sa king noo.
a. Pahambing na magkatulad - Ipinakikilala ito ng mga
panlaping ka-, ga-, sing-
/kasing- /magkasing- /magsing-. Ipinakikilala ang magkapantay
na katangian ng dalawang bagay na pinaghahambingan.
Halimbawa:
Magkakasingganda ang mga bulaklak sa hardin.
b. Pahambing na di-magkatulad - Ito ay kung hindi magkapantay
ang katangian ng pinaghahambingan.
• Pahambing na palamang - May katangiang nakahihigit sa
pinaghahambingan.
Ginagamitan ito ng mga salitang higit at lalo at tinutulungan ng
kaysa o kaysa kay.
Halimbawa:
Lalong kahali-halina ang mga bulaklak dito kaysa sa nakita ko sa
Parke.
• Pahambing na pasahol - May katangiang kulang o kapos sa
pinaghahambingan.
Tinutulungan ito ng mga salitang gaano, tulad ni, o tulad ng.
Halimbawa:
Di-gaanong magaganda ang mga moske sa Taguig kaysa sa
mga makikita sa
Zamboanga.
3. Pasukdol - Ang pasukdol ay katangiang namumukod o
nagngingibabaw sa lahat ng pinaghahambingan.
 Walang pananda
Halimbawa: Kahapon, kangina, ngayon, mamaya, bukas, sandali,atb.
Ang ganda-ganda ng Palawan.
Walang kaparis sa ganda si Glenda. Halimbawa:
Manonood kami bukas ng pambansang pagtatanghal ng dulang
Pilipino.
8. Pang Abay Ipagdiriwang ngayon ng ating pangulo ang kanyang ika – 40 na
kaarawan.
Ang pang-abay ay bahagi ng pananalitang nagbibigay-turing sa pandiwa,
pang-uri o kapwa pang-abay. Nagsasaad ng dalas
Araw-araw, tuwing umaga,taun-taon atb.
Ang pang-abay at pang-uri ay kapwa mga salitang naglalarawan. Ang
pang-uri ay naglalarawan ng mga pangngalan at panghalip samantalang Halimbawa:
ang pang-abay ay naglalarawan hindi lamang ng mga pandiwa kundi Tuwing Mayo ay nagdaraos kami sa aming pook ng santakrusan.
gayundin sa mga pang-uri at kapwa nito pang-abay. Ito ay nahahati sa Nag-eehersiyo siya tuwing umaga upang mapanatili ang kanyang
iba’t ibang uri. kalusugan.

Mga Halimbawa: 2. Pang-abay na panlunan – tumutukoy sa pook na pinangyarihan, o

pangyayarihan ng kilos sa pandiwa. Karaniwang ginagamit ang
A. Mabilis na manlalaro si Lydia de Vega. pariralang sa/kay
B. Mabilis siyang tumakbo noong siya'y bata pa.
Sa – ginagamit kapag ang kasunod ay pangngalang pambalana o
Sa unang halimbawa, ang salitang mabilis ay naglalarawan sa salitang panghalip.
manlalala na isang pangngalan samantalang sa pangalawang Kay /kina – ginagamit kapag ang kasunod ay pangngalang pantanging
halimbawa, ang mabilis ay ginamit n panuring sa salitang tumakbo na ngalan ng tao.
isang pandiwa. Samakatuwid ang salitang mabilis ay maaring maging
pang-uri o pang-abay ayon sa pananalitang nilarawan nito. Halimbawa:
Maraming masasarap na ulam ang itinitinda sa kantina.
8.1 Mga Uri ng Pang-abay Nagpaluto ako kina aling Ingga ng masarap ng keyk para sa iyong
kaarawan.
1. Pang-abay na Pamanahon – nagsasaad kung kailan naganap o
3. Pang-abay na pamaraan – naglalarawan kung paano naganap,
magaganap ang kilos na taglay ng pandiwa.
nagaganap, o magaganap ang kilos na ipinahahayag ng pandiwa.
Ginagamit ang panandang nang o na/-ng.
May pananda
Nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula, umpisa,
Halimbawa:
hanggang
Kinamayan niya ako nang mahigpit.
Bakit siya umalis na umiiyak?
Halimbawa
Tumawa siyang parang sira ang isip.
Kailangan mo bang pumasok nang araw-araw?
Tuwing pasko ay nagtitipon silang mag-anak.
4. Pang-abay na pang-agam – nagbabadya ng di-katiyakan sa
Umpisa bukas ay dito ka na manunuluyan
pagganap sa kilos ng pandiwa.
 ba daw/raw pala man
Mga halimbawa: marahil, siguro, tila, baka, wari, atb. kasi din/rin tuloy muna
kaya naman nga pa
Halimbawa: na yata lamang/lang sana
Marami na marahil ang nakabalita tungkol sa desisyon ng
Sandiganbayan. 10. Pang-abay na kundisyunal – nagsasaad ng kundisyon para
Higit sigurong marami ang dadalo ngayon sa Ateneo Home Coming maganap ang kilos na isinasaad ng pandiwa
kaysa nakaraang taon.
Tila patuloy na ang pag-unlad ng turismo sa Pilipinas. -Pinangungunahan ng kung, kapag o pag at pagka

5. Pang-abay na panang-ayon – nagsasaad ng pagsang-ayon. Hal. 11. Pang-abay na kusatibo – tawag sa pang-abay na nagsasaad ng
Oo, opo, tunay, sadya, talaga, atb. dahilan sa pagganap ng kilos ng pandiwa

Halimbawa: - Binubuo ng parirala o sugnay na pinangungunahan ng dahil sa

Oo,asahan mo ang aking tulong.
Talagang mabilis ang pag-unlad ng bayan.
Sadyang malaki ang ipinagbago mo.
6. Pang-abay na pananggi – nag-sasaad ng pagtanggi, tulad ng
hindi/di at ayaw.
Halimbawa:
Hindi pa lubusang nagagamot ang kanser.
Ngunit marami parin ang ayaw tumigil sa paninigarilyo.
7. Pang-abay na panggaano o pampanukat – nagsasaad ng timbang
o sukat. Sumasagot sa tanong na gaano o magkano.
12. Pang-abay na benepaktibo – tawag sa mga pang-abay na
nagsasaad ng benepisyo para sa isang tao dahil sa pagkaganap sa
kilos ng pandiwa o ng layunin ng pandiwa.
13. Pang-abay na pangkaukulan - pinangungunahan ng tungkol,
hinggil o ukol
9. Pangtukoy
Ang pantukoy ay katagang ginagamit sa pagtukoy sa tao, bagay, lunan o
pangyayari. Ito'y nahahati sa dalawang uri.

Halimbawa: Mga halimbawa:

Tumaba ako nang limang libra . Ang bata ay umiiyak dahil wala siyang kaibigan.
Tumagal nang isang oras ang operasyon. Ang grupo ni Lapu-Lapu ay nakitunggali laban sa mga Español.
Si Lisa ay gumagawa ng Valentines card para sa kanyang ina.
8. Pang-abay na pamitagan – nagsasad ng paggalang. Hinahanap ka nina David at Julia.
Kay Maria ko ibibigay ang mga rosas na ito.
Halimbawa: Sa mga lilipat, mag-ingat po sa dadaanang tulay
Kailan po kayo uuwi?
Opo, aakyat na po ako 9.1 Uri ng Pantukoy

9. Ingklitik o paningit – mga katagang lagging sumusunod sa unang Pantukoy na Pambalana - tumutukoy sa mga pangngalang pambalana
salita ng kayariang kinabibilangan ang, ang mga, mga

- Mayroong 16 anim na ingklitik sa Filipino ang (isahan)

Halimbawa:
Ang pinuno ay palaging naglilingkod sa kanyang mga nasasakupan. Pangawing – ang AY ay palatandaan ng ayos ng pangungusap.
Ibinabadya nito ang karaniwang ayos pangungusap. Ang una ang
ang mga (maramihan) panag-uri sa paksa ay nilalagyan ng pagbabago. Palataandaan ito na
Halimbawa: inilipat ng posisyon ang bahaging paksa ng pangungusap. Ito ay pang-
Nagtulung-tulong ang mga mag-aaral sa paggawa ng collage. dugtong sa mga pangungusap na di-karaniwang ayos

mga (maramihan) Halimbawa:

Halimbawa: Ako ay galing sa banyo.
Ang pinuno ay tinulungan ng kanyang mga tagasunod.

Pantukoy na Pantangi - tumutukoy sa pangngalang pantangi (tiyak na

tao)
si, sina, ni, nina, kay, kina

si (isahan)
Halimbawa:
Si Gng. Arroyo ay nagsisikap upang mapabuti ang kalagayan nating
mga Pilipino.

sina (maramihan)
Halimbawa:
Nanguna sa paglilinis ng baranggay sina G. at Gng. dela Cruz.

ni (isahan)
Halimbawa:
Napagalitan ni Coach Dimagiba ang mga manlalaro dahil hindi sila
dumating sa oras.

nina (maramihan)
Halimbawa:
Hindi ikinatuwa ng guro ang pag-aaway nina Anton at Luis.

kay (isahan)
Halimbawa:
Ibinahagi ni Sofia ang kanyang keyk kay Sam.

kina (maramihan)
Halimbawa:
Nakipagkasundo na si Lukas kina Juan at Pedro.

10. Pangawing