Mousikos Kosmos Teacher PDF

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Εισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Χρήσιμες οδηγίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Στοιχεία συγγραφέα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Εισαγωγική δραστηριότητα: Γνωριμία με το μουσικό εκπαιδευτικό
λογισμικό Μουσικός Κόσμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
ΤΑΞΗ Γ΄
Δραστηριότητα 1: Γνωριμία με τον ήχο – Ρυθμικές δραστηριότητες . . . . . . . . . . 17
Δραστηριότητα 2: Συνοδεία τραγουδιού με ρυθμικά κτυπήματα . . . . . . . . . . . . . . . 22
Δραστηριότητα 3: Τι είναι μουσική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Δραστηριότητα 4: Φθογγόσημα ή νότες της μουσικής –
Ψηφιακά μουσικά παιχνίδια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Δραστηριότητα 5: Τραγούδι – Χρήση εικονικής ακουστικής ορχήστρας . . . . . . . . 32
Δραστηριότητα 6: Το κλειδί του ΣΟΛ και η χρησιμότητά του . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Δραστηριότητα 7: Μουσική ανάγνωση και γραφή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
ΤΑΞΗ Δ΄
Δραστηριότητα 1: Διαστολές και μέτρο της μουσικής – Σημεία επανάληψης . . . . 41
Δραστηριότητα 2: Εκτέλεση μουσικών οργάνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Δραστηριότητα 3: Στιγμή διαρκείας – Χρονική στιγμή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Δραστηριότητα 4: Ρυθμός – Μελωδία: Τραγούδι και ρυθμική συνοδεία
με κρουστά όργανα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Δραστηριότητα 5: Ρυθμικά σχήματα στο μέτρο 7/8
του Καλαματιανού Ρυθμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Δραστηριότητα 6: Αερόφωνα – Χορδόφωνα – Μεμβρανόφωνα –
Ιδιόφωνα όργανα της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Δραστηριότητα 7: Σύνθεση μελωδίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Δραστηριότητα 8: Μελωδική ανάγνωση – Μισό παρεστιγμένο . . . . . . . . . . . . . . . . 60
ΤΑΞΗ Ε΄
Δραστηριότητα 1: Συνοδεία τραγουδιού με μουσικά όργανα – Τραγούδι . . . . . . . 63
Δραστηριότητα 2: Μουσική – Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και internet
(Διαθεματική προσέγγιση) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
3
Δραστηριότητα 3: Το ελλιπές μέτρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Δραστηριότητα 4: Δυναμικά σύμβολα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Δραστηριότητα 5: Πρόσθετη γνωριμία με τα φθογγόσημα, όλες τις παύσεις,
τα κλειδιά και άλλα σημεία της μουσικής, μέσα από ψηφιακά μουσικά παιχνίδια . . . 74
Δραστηριότητα 6: Η συμφωνική ορχήστρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Δραστηριότητα 7: Μουσική ακρόαση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Δραστηριότητα 8: Μελωδική ανάγνωση τραγουδιού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
ΤΑΞΗ ΣΤ΄
Δραστηριότητα 1: Τραγούδι – Προετοιμασία για μία σχολική εορτή . . . . . . . . . . . . 85
Δραστηριότητα 2: Είδη ελληνικής παραδοσιακής μουσικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Δραστηριότητα 3: Ρυθμικά σχήματα – Ηχώ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Δραστηριότητα 4: Σώμα – Φωνή – Μουσικά όργανα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Δραστηριότητα 5: MIDI – Μουσική ακρόαση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Δραστηριότητα 6: Studio ηχογραφήσεων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Δραστηριότητα 7: Ψηφιακά μουσικά παιχνίδια: Σχημάτισε με puzzle
τα μουσικά όργανα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Δραστηριότητα 8: Θεωρία της μουσικής – Μελωδική ανάγνωση –
Τραγούδι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
4
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Στο βιβλίο που έχετε στη διάθεσή σας περιέχονται δραστηριότητες για τις τάξεις:
Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ του δημοτικού σχολείου, οι οποίες αφορούν το μάθημα της
μουσικής αγωγής και διεξάγονται με τη βοήθεια του μουσικού εκπαιδευτικού
λογισμικού Μουσικός Κόσμος.
Οι νέες Τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ), όπως

γνωρίζετε, αποτελούν πλέον μέρος του κόσμου μας, έχουν δε ενταχθεί στο
εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας, με στόχο, μεταξύ άλλων, την ποιοτικότερη
και αποτελεσματικότερη εκπαιδευτική διαδικασία διδασκαλίας-μάθησης.
Σε όλα πια τα γνωστικά αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένης και της μουσικής

αγωγής, είναι απαραίτητη η χρήση των νέων τεχνολογικών μέσων, όπως είναι ο
υπολογιστής, τα δίκτυα κ.ά. Σημαντική παράμετρος δεν είναι ο απλός χειρισμός
των μέσων αυτών, αλλά ο τρόπος αναζήτησης πληροφοριών, ταξινόμησης και
κωδικοποίησης της γνώσης – στοιχείο που, διαθεματικά, καλλιεργείται μέσα από
τις δραστηριότητες αυτές.
Μαθαίνουμε ασκούμενοι, αλλάζουμε διαρκώς, εφαρμόζοντας νέους τρόπους και

διαδικασίες, χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες των νέων μέσων για την
εκπαιδευτική διαδικασία, διευρύνοντας τις υπάρχουσες υποδομές. Καταρτισμένοι
μαθητές, όχι μόνο στο γνωστικό αντικείμενο της μελέτης τους, αλλά και στις Νέες
Τεχνολογίες, μελλοντικά θα σημαίνει καλύτερα καταρτισμένα στελέχη τα οποία θα
συντελέσουν στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου.
Η μουσική αγωγή, εναρμονισμένη με την ψηφιακή πραγματικότητα, θα συμβάλει

σε μία τεχνολογικά εύρωστη κοινωνία, όπως, επίσης, και στη διανοητική και
αισθητική απόλαυση και καλλιέργεια των παιδιών.
Ντινόπουλος Κωνσταντίνος
Μουσικολόγος – καθηγητής μουσικής – συνθέτης

Διδάκτορας Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου
Διδάσκων στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Α.Π.Θ.
CV: http://www.daedalus.gr/PARTNERS/KNtinopoulos/CVKNtinopoulos.htm
E-Mail: kdinopoulos@yahoo.gr
5
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος και οι «Εκπαιδευτικές

Δραστηριότητες», που το συνοδεύουν, αποτελούν μία νέα πρόταση για τη
διδασκαλία και τη μάθηση της μουσικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Ο
εκσυγχρονισμός της προσφερόμενης γνώσης, μέσω του πλαισίου αυτού,
αναβαθμίζει την εκπαιδευτική διαδικασία της μουσικής, συμβάλλοντας καθοριστικά
στο νέο σχολικό περιβάλλον που ανατέλλει, εισάγοντας τη νέα ψηφιακή αντίληψη
στους νέους ανθρώπους και γενικότερα υποστηρίζοντας τις τέχνες και τον
πολιτισμό.
Η χρησιμότητα των πολυμέσων και ειδικότερα των «ψηφιακών πολυμέσων»

(ελεγχόμενη από υπολογιστή ολοκλήρωση κειμένου, γραφικών, ακίνητης και
κινούμενης εικόνας, animation, ήχου κ.λπ.) αναδεικνύεται μέσα από τις
δραστηριότητες και στοχεύει στο να προσεγγίσουν οι μαθητές ένα θέμα, όπως
ψηφιακό ήχο και εικόνα, video, γραφικά, κείμενο, μουσικό κείμενο, midi κ.ά., από
πολλές πλευρές.
Άλλωστε, σύμφωνα με έρευνες, η ενίσχυση της σχέσης μεταξύ της ακουστικής και
της οπτικής αναπαράστασης της μουσικής (να βλέπει κανείς ένα διάστημα, μια
μελωδία, ένα ρυθμό ή μια συγχορδία, και παράλληλα να την ακούει) θεωρείται το
κυριότερο πλεονέκτημα της διδασκαλίας της μουσικής με την υποστήριξη
ηλεκτρονικού υπολογιστή – στοιχείο που προβληματίζει κάθε σπουδαστή της
μουσικής ο οποίος δεν έχει, για παράδειγμα, τη δυνατότητα ακρόασης του
μουσικού θέματος που μελετά.
Η συγγραφή των δραστηριοτήτων βασίστηκε στο Δ.Ε.Π. Προγράμματος Σπουδών

Μουσικής (http://www.pi-schools.gr/programs/depps/) του Π.Ι. και αντιμετώπισε
τους περισσότερους στόχους του προγράμματος κάτω από ένα σύγχρονο πρίσμα.
Οι μαθητές των τάξεων Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ Δημοτικού έχουν τη δυνατότητα να
απολαύσουν με τις αισθήσεις τους (π.χ. μέσα από τα πολυμέσα και τις Νέες
Τεχνολογίες) το μουσικό νόμο και τη χαρά της μουσικής, με στόχο, μεταξύ άλλων,
την αύξηση της μουσικής τους δημιουργικότητας.
Οι μουσικές δραστηριότητες, όπως: ρυθμικές δραστηριότητες, τραγούδι,

χρήση μουσικών οργάνων, μουσική ακρόαση, δημιουργικές εργασίες,
μουσική ανάγνωση και γραφή, που καλούνται οι μαθητές να εκτελέσουν με τα
μέσα μουσικής έκφρασης, δηλαδή το σώμα, τη φωνή, τα μουσικά όργανα,
στηρίζονται και εμπλουτίζονται από τις δυνατότητες των Νέων Τεχνολογιών, από
τα νέα μέσα, όπως είναι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το μουσικό εκπαιδευτικό
λογισμικό Μουσικός Κόσμος. Παραδείγματα όπως:
• ένα grand piano για να συνοδεύει τις φωνές των παιδιών κατά την
ανάγνωση των φθόγγων της μουσικής,
• εικονικές ακουστικές ορχήστρες για να συνοδεύουν με ένα «κλικ» τις
φωνές μιας χορωδίας ή μιας τάξης, σε διάφορες τονικότητες,
επιτυγχάνοντας οφέλη, όπως τονική ευστάθεια, ορθότερη τοποθέτηση της
φωνής, αρτιότερο tempo κ.ά.,
7
είναι μερικά από τα στοιχεία τα οποία θα έχετε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε
κατά την εκπαιδευτική πράξη, ακολουθώντας τη μέθοδο-πορεία της
δραστηριότητας.
Η οργάνωση της τάξης, και συγκεκριμένα του σχολικού εργαστηρίου

πληροφορικής, επιτρέπει στους μαθητές να εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων
απέναντι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ), ή, ακόμη, και να σχηματίζουν
μεγαλύτερες των δύο ατόμων ομάδες για πρόσθετες μουσικές δραστηριότητες.
Λαμβάνοντας υπόψη το ωρολόγιο πρόγραμμα μουσικής αγωγής, οι δραστηριότητες

αυτές εφαρμόζονται σε συγκεκριμένο απαιτούμενο χρόνο, για παράδειγμα, σε
μία ή δύο διδακτικές ώρες, συμπεριλαμβανομένης και της αξιολόγησης, η οποία
αφορά το γνωσιολογικό, το συναισθηματικό και τον ψυχοκινητικό τομέα
ανάπτυξης του παιδιού μέσα από την ολική συμμετοχή του: φυσιολογική,
διανοητική, συναισθηματική, κοινωνική.
Ν. Κ.
8
Χρήσιμες οδηγίες
Σχετικά με το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος:
Τεχνικές προδιαγραφές λειτουργίας:
Ο Μουσικός Κόσμος ανταποκρίνεται πλήρως στις τεχνικές προδιαγραφές των

σχολικών εργαστηρίων πληροφορικής της χώρας μας, διασφαλίζοντας έτσι την
ομαλή του λειτουργία με τα λειτουργικά συστήματα της υπάρχουσας
εγκατεστημένης βάσης στα σχολικά εργαστήρια πληροφορικής και στους
υπολογιστικούς πόρους.
Ελάχιστες απαιτήσεις συστήματος: Pentium III 500 MHz, Windows

9x/NT/Me/2000/XP, 128 MB RAM, DVD ROM 2x, οθόνη SVGA (ανάλυση
1024x768), κάρτα ήχου (συμβατή με Soundblaster).
Αναπαραγωγή video:
Play video: 1
Stop video: 2
Προσωρινή διακοπή video: 3
Η ταινία προς τα εμπρός: 4
Η ταινία προς τα πίσω: 5
Έξοδος video: 6
Αρχεία MIDI:
Τα αρχεία midi του εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος είναι ιδιαιτέρως

χρήσιμα. Η αποθήκευσή τους, π.χ., σε μία δισκέτα (Floppy Disk) και η μεταφορά
τους σε ένα σύγχρονο music keyboard δίνουν τη δυνατότητα αναπαραγωγής του
εκάστοτε μουσικού θέματος σε όλες τις τονικότητες.
Για παράδειγμα: ακρόαση της μουσικής συνοδείας του τραγουδιού «Άγια Νύχτα»
προς φωνητική ερμηνεία από τους μαθητές της τάξης σε τονικότητα C# (ΝΤΟ
δίεση μείζονα).
Εκτύπωση:
Επιλέγοντας την εντολή «Εκτύπωση» (κάτω μέρος της οθόνης), εκτυπώνεται το

θέμα που μελετάμε-παρατηρούμε κάθε φορά (π.χ. στίχοι, μουσικό κείμενο, κείμενο
κ.ά.).
Ένα παράδειγμα: Εκτυπώνουμε τους στίχους του τραγουδιού «Ήταν ένα μικρό
καράβι» για μελέτη και κατοπινή φωνητική ερμηνεία-τραγούδι από τους μαθητές
της τάξης προς ένα ακροατήριο.
9
Κλικ σε εικονίδιο κ.ά.
Πολύ συχνά, κατά την «πορεία» μιας δραστηριότητας, οι μαθητές καλούνται,

προκειμένου να αντλήσουν πληροφορίες, να κάνουν κλικ σε κάποιο εικονίδιο κ.λπ.
Αυτό μπορεί να γίνει πατώντας την αριστερή περιοχή του ποντικιού (mouse) ή το
αριστερό μικρό πλήκτρο –δίπλα στην επιφάνεια πλοήγησης– ενός φορητού
υπολογιστή (laptop).
Τάξεις και δραστηριότητες
Σε ό,τι αφορά τους μαθητές που βρίσκονται σε μεγαλύτερες τάξεις και έρχονται για
πρώτη φορά σε επαφή με τη μουσική αγωγή και τις νέες Τεχνολογίες της
Πληροφορικής και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ), προτείνεται, ενδεικτικά, να
κατανοήσουν πρώτα το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων μικρότερων τάξεων.
Επίσης, χρήσιμο θα είναι, για όλες τις τάξεις, να κατανοηθεί εισαγωγικά το

περιεχόμενο της εισαγωγικής δραστηριότητας: «Γνωριμία με το μουσικό
εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος» που υπάρχει στο βιβλίο του καθηγητή
(Οργάνωση τάξης: Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων απέναντι
από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή.)
Σχετικά με το σχολικό εργαστήριο πληροφορικής:
Κάθε εργαστήριο πληροφορικής που υπάρχει στις σχολικές μονάδες της

χώρας μας διαθέτει υπολογιστικό και δικτυακό εξοπλισμό τεχνολογίας αιχμής.
Για πρόσθετη ανάδειξη των δυνατοτήτων του, αλλά και των δυνατοτήτων του
εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος, καλό θα ήταν να προσαρμοστεί
στον εξοπλισμό του ένα ζεύγος αυτοενισχυόμενων ηχείων (μικρού οικονομικού
κόστους) για την εξασφάλιση ποιότητας ήχου Hi-Fi, για ορθή συνολικότερη
ψηφιακή ακρόαση κ.ά.
Για παράδειγμα, ακρόαση μουσικού θέματος από όλους τους μαθητές
συγχρόνως, ταυτόχρονη μελωδική ανάγνωση του μουσικού κειμένου ή των
στίχων ενός τραγουδιού, τα οποία θα προβάλλονται διαμέσου της μηχανής
προβολής που διαθέτει το σχολικό εργαστήριο πληροφορικής.
Επίσης, ιδιαιτέρως χρήσιμη θα ήταν η παρουσία στο χώρο διδασκαλίας ενός

music keyboard το οποίο να υποστηρίζει General MIDI (π.χ. για μεταφορά των
midi δεδομένων/αρχείων από το λογισμικό, για μουσική συνοδεία κ.ά.).
Σχετικά με το «Βιβλίο Μαθητή»:
Στο «Βιβλίο του μαθητή» υπάρχουν στο τέλος των δραστηριοτήτων

ενσωματωμένα πεντάγραμμα για τη λύση των ζητούμενων ασκήσεων, καθώς
και για άλλες εργασίες (γραφή της μουσικής κ.ά.). Οι μαθητές έχουν τη
δυνατότητα να τα χρησιμοποιούν, προκειμένου να έχουν όλο το υλικό
αξιολόγησης, και γενικότερα της μελέτης τους, σε ενιαία μορφή.
10
Συντομογραφίες:
Η/Υ: Ηλεκτρονικός Υπολογιστής
Τ.Π.Ε.: Τεχνολογίες Πληροφορικής Επικοινωνιών
11
Στοιχεία συγγραφέα:
_____________________________________________________
Ντινόπουλος Κωνσταντίνος
Μουσικολόγος – καθηγητής μουσικής – συνθέτης

Διδάκτορας Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου
Διδάσκων στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Α.Π.Θ.
**************************************
Web Site:
http://www.kastaniotis.com/new-site/direct.php?book=01144
http://www.makemusic.gr/forum/vbarticles.php?do=article&articleid=5
DINOPOULOS KONSTANTINOS
Musicologist, professor of music, composer
PhD, Dept. of Music Studies, Ionian University
56, Artakis St., N. Smyrni

171 24, Athens
Tel.: +30 6977 716 816 & +30 210 93 70 660
12
Εισαγωγική δραστηριότητα
Τάξη: _
Θέμα: Γνωριμία με το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος
Στόχοι:
1. Να κατανοηθεί η δομή του εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος.
2. Εισαγωγική εμπειρία πλοήγησης του εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός
Κόσμος.
Μέσα:
Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ), μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός
Κόσμος
Οργάνωση:
Εργασία απέναντι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ)
Απαιτούμενος χρόνος: Δύο (2) διδακτικές ώρες

_________________________________________________________________
Μέθοδος – Πορεία:
Γίνεται εκκίνηση του λογισμικού (Start) με διπλό κλικ στο εικονίδιό του ή μέσω
της αυτόματης εκτέλεσης. Μετά τους εισαγωγικούς τίτλους κειμένου και εικόνας
επιλέγεται η «γλώσσα» παρουσίασης των κειμένων του λογισμικού (ελληνικά-
αγγλικά). Επιλέξτε ελληνικά, κάνοντας κλικ στην ελληνική σημαία. (Πριν από την
επιλογή της γλώσσας και με μικρή αναμονή μπορεί να γίνει ακρόαση του πρώτου
συμφωνικού μουσικού θέματος του λογισμικού Μουσικός Κόσμος.)
Με την ολοκλήρωση της επιλογής γλώσσας θα παρατηρήσετε, εκ πρώτης, τα

πλούσια γραφικά του λογισμικού που ξετυλίγονται στην οθόνη του υπολογιστή,
όπως: τους ανθρώπινους χαρακτήρες, οι οποίοι συνοδεύουν την περιήγηση, τα
διάφορα εικονίδια, τη συνεχιζόμενη «μπάρα-ταινία» του μουσικού κειμένου που
κινείται στο επάνω μέρος της οθόνης κ.ά. Στο κάτω μέρος της οθόνης διαβάζετε
τις αναγραφόμενες εντολές-εικονίδια του λογισμικού, όπως: «Βοήθεια»,
«Εκτύπωση», «Συντελεστές» κ.ά.
Οδηγήστε το βελάκι του ποντικιού σε διάφορα εικονίδια και παρατηρήστε πιθανές

αλλαγές τους (στο χρώμα κ.ά.). Τοποθετήστε το βελάκι του ποντικιού στο
εικονίδιο με την ονομασία «Βοήθεια» (κάτω μέρος της οθόνης). Παρατηρήστε
προσεκτικά τα εικονίδια που εμφανίζονται και το διαβάστε το κείμενο που
περιλαμβάνει καθένα από αυτά.
Κάθε φορά που δεν αντιλαμβάνεστε τη σημασία ενός εικονιδίου, μπορείτε να
ανατρέχετε σε αυτή την επιλογή («Βοήθεια») προς επίλυση της απορίας σας.
Μετακινήστε το ποντίκι και κάντε κλικ στο εικονίδιο με την ένδειξη «Εκτύπωση».
Εκτυπώστε ό,τι εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή σας – δυνατότητα η οποία
υπάρχει στο μεγαλύτερο μέρος του λογισμικού. Το εικονίδιο με την ένδειξη
«Έξοδος» τερματίζει τη λειτουργία-εκτέλεση του λογισμικού.
Εξακολουθείτε να παρατηρείτε συνολικά την ίδια εικόνα όπως και πριν. Διαβάστε
τους διαλόγους των χαρακτήρων-παιδιών, όπως: «Θέλεις να πάμε να
παρακολουθήσουμε μια συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής;» Δίπλα ακριβώς από τους
διαλόγους υπάρχει το εικονίδιο του «Βίντεο». Κάντε κλικ επάνω του.
13
Πειραματιστείτε με τα «κουμπάκια-εντολές» του βίντεο (αναπαραγωγή, παύση
κ.ά.). Δείτε το βίντεο.
Αποσύρετε την αναπαραγωγή του βίντεο κάνοντας κλικ στο μικρό εικονίδιο «x».
Διαβάστε όλους τους υπόλοιπους διαλόγους της οθόνης. Δείτε και ακούστε όλα τα
βίντεο αυτών των διάλογων. Στον τελευταίο χαρακτήρα, ο οποίος αναρωτιέται:
«Μα τι είναι μουσική και όλοι μιλούν γι’ αυτή;» υπάρχει ένα εικονίδιο, μέσω του
οποίου μεταφερόμαστε στην επόμενη οθόνη-επόμενο θέμα διδασκαλίας της
μουσικής. Κάντε κλικ επάνω του. Έχετε μεταφερθεί στο επόμενο θέμα. Με τον ίδιο
τρόπο μπορείτε να πάτε μπροστά ή πίσω. Πειραματιστείτε και εξερευνήστε.
Συνεχής έλεγχος από τον εκπαιδευτικό της μουσικής σε περίπτωση που η

δραστηριότητα εκτελείται από μαθητές.
Σε όποιο «κεντρικό» σημείο και αν βρίσκεστε, επιλέξτε το εικονίδιο με την ένδειξη

«Επιλογές», κάνοντας κλικ πάνω σε αυτό (βρίσκεται, όπως ίσως προσέξατε, στο
αριστερό και προς το επάνω μέρος της οθόνης). Θα εμφανιστεί:
(α) Ένας θεματικός κατάλογος (ή θεματικές ενότητες ή θεματικοί άξονες)

περιεχομένων του λογισμικού (όπως: «Θεωρία της Μουσικής – Μουσική
Γραφή», «Μουσική Ανάγνωση & Τραγούδι», «Τα Πρώτα μας
Τραγούδια», «Ρυθμικά Σχήματα» κ.ά.).
(β) Οι τίτλοι των περιεχομένων της κάθε θεματικής ενότητας.
Διαβάστε τους τίτλους που βλέπετε και το θεματικό κατάλογο του λογισμικού. Από
τον πρώτο θεματικό κατάλογο επιλέξτε «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Επιλέξτε και
πάλι το εικονίδιο με την ένδειξη «Επιλογές», κάνοντας κλικ επάνω σε αυτό.
Διαβάστε τους τίτλους των περιεχομένων αυτής της θεματικής ενότητας (όπως:
«Μια ωραία πεταλούδα», «Ήταν ένα μικρό καράβι» κ.λπ.). Επιλέξτε τώρα μια άλλη
θεματική ενότητα, π.χ. «Ρυθμικά Σχήματα». Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και
διαβάστε τους νέους τίτλους περιεχομένων που έχουν εμφανιστεί και αντιστοιχούν
στη θεματική ενότητα που επιλέξατε πιο πριν («Ρυθμικά Σχήματα»).
Από τις «Επιλογές» επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια».
Επιλέξτε ακόμη μια φορά τις «Επιλογές» και κάντε κλικ στον τίτλο του τραγουδιού
«Τι Χαρά». Παρατηρήστε ό,τι έχει εμφανιστεί στην οθόνη.
Για να κάνετε ακρόαση (να ακούσετε) το τραγούδι που επιλέξατε κάντε κλικ στο
πρώτο εικονίδιο επάνω δεξιά της οθόνης (απεικονίζεται ένα παιδί που τραγουδάει).
Σύρετε το ποντίκι στο εικονίδιο «Βοήθεια» (στο κάτω μέρος της οθόνης) και βρείτε
το ίδιο εικονίδιο της ακρόασης. Διαβάστε τη λέξη που αντιστοιχεί σε αυτό
(«Τραγούδι»). Σύρετε το ποντίκι προς μία κατεύθυνση. Στη συνέχεια κάντε κλικ
στο εικονίδιο με το κόκκινο κεφαλαίο γράμμα Α (δεξιά και προς τα κάτω της
οθόνης). Θα εμφανιστούν οι στίχοι του τραγουδιού· διαβάστε τους. Για να τους
εκτυπώσετε κάντε κλικ στο εικονίδιο με την ένδειξη «Εκτύπωση» (στο κάτω μέρος
της οθόνης). Για να αποσύρετε τους στίχους από την οθόνη κάντε κλικ επάνω στο
κείμενό τους.
Πειραματιστείτε με τον ίδιο τρόπο και εξερευνήστε τις θεματικές ενότητες,

διαβάζοντας τους τίτλους των περιεχομένων που αντιστοιχούν κάθε φορά σε
αυτές. Επιλέξτε τους τίτλους των περιεχομένων των θεματικών ενοτήτων.
Συμβουλευτείτε το εικονίδιο της «Βοήθειας» για τα διάφορα σύμβολα που
συναντάτε στην πλοήγησή σας.
Δείτε, ακούστε, διαβάστε, χαρείτε. Μόλις έχετε εισέλθει στο Μουσικό Κόσμο.
14
Αξιολόγηση:
1. Ποιοι είναι οι τίτλοι των περιεχομένων (τραγούδια) της θεματικής ενότητας

«Τα Πρώτα μας Τραγούδια»;
Τα Πρώτα μας Τραγούδια

1. ΜΙΑ ΩΡΑΙΑ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ
2. ΗΤΑΝ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΚΑΡΑΒΙ
3. ΤΙ ΧΑΡΑ
4. ΠΟΥΝ «ΤΟ ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ
5. ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΑΚΙ
6. ΕΛΛΑΔΑ
7. Η ΦΡΕΓΑΤΑ
8. Η ΒΑΡΚΟΥΛΑ
9. ΜΠΑΡΜΠΑ-ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΝΑΤΑΣ
2. Πόσοι τίτλοι μουσικών παιχνιδιών υπάρχουν με την επιλογή της θεματικής

ενότητας «Μουσικά Παιχνίδια»;
1 2 3 4 5
ΝΑΙ
3. Επιλέξτε προς ακρόαση το τραγούδι «Ελλάδα» από τη θεματική ενότητα

«Τα Πρώτα μας Τραγούδια».
4. Εμφανίστε στην οθόνη του Η/Υ τους στίχους του τραγουδιού «Τρίγωνα
Κάλαντα» από τη θεματική ενότητα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών
Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου». Στη συνέχεια εκτυπώστε τους στίχους
του τραγουδιού.
5. Σε ποια θεματική ενότητα ανήκει ο τίτλος «Κλειδιά της μουσικής»;
Στη θεματική ενότητα: Θεωρία της Μουσικής – Μουσική Γραφή
6. Επιθυμείτε να συνεχίσετε τη μουσική σας εμπειρία με το μουσικό

εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος και γιατί;
ΝΑΙ ΟΧΙ
Γιατί:
15
ΤΑΞΗ Γ΄
Δραστηριότητα 1
Τάξη: Γ΄ Δημοτικού
Θέμα: Γνωριμία με τον ήχο – Ρυθμικές δραστηριότητες
Στόχοι:
1. Παραγωγή ήχων και κατανόηση της παραγωγής του ήχου.
2. Κατανόηση της διαφοράς μουσικού ήχου και θορύβου.
3. Οι μαθητές να ερευνούν, να επιλέγουν και να συνδυάζουν ήχους που
παράγονται από τη φωνή, το σώμα και τα μουσικά όργανα, με σκοπό να
παραράγουν απλές ρυθμικές ηχητικές συνθέσεις.
4. Εκτέλεση ρυθμικών σχημάτων.
Μέσα:
Κόσμος, κρουστά μουσικά όργανα τάξης
Οργάνωση τάξης:
1. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων απέναντι από έναν
ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ).
2. Οι μαθητές σχηματίζουν ομάδες μεγαλύτερες των δύο ατόμων για
πρόσθετες μουσικές δραστηριότητες.

_________________________________________________________________
Γίνεται εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε
ακρόαση του μικρού εισαγωγικού μουσικού συμφωνικού έργου (δύο, τρεις ή και
περισσότερες φορές – το μικρό συμφωνικό έργο επαναλαμβάνεται χωρίς δική σας
πρόσθετη εντολή). Εδώ οι μαθητές καλούνται να περιγράψουν προφορικά αν αυτό
που ακούν περιέχει και ανθρώπινες φωνές ή παράγεται μόνο από μουσικά όργανα.
Μετά την προφορική τοποθέτηση των μαθητών σημειώνεται από τον εκπαιδευτικό
ότι το μουσικό θέμα που ακούσανε δεν περιείχε ανθρώπινες φωνές, αλλά ήταν
μόνο «οργανικό», δηλαδή είχε εκτελεστεί μόνο από μουσικά όργανα. Επιλέγεται η
ελληνική γλώσσα, κάνοντας κλικ στην ελληνική σημαία.
Επιλέξτε το εικονίδιο με την ένδειξη «Επιλογές», κάνοντας κλικ επάνω σε αυτό

(βρίσκεται αριστερά και προς το επάνω μέρος της οθόνης, όπως ήδη γνωρίζετε).
Κάντε κλικ στη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Κάντε και πάλι κλικ
στο εικονίδιο «Επιλογές». Από τους τίτλους των τραγουδιών που έχουν εμφανιστεί
επιλέξτε τον τίτλο του τραγουδιού «Τι Χαρά». Παρατηρήστε το νέο περιεχόμενο
της οθόνης (χρώματα, σχήματα κ.ά.).
Ακούστε το τραγούδι, κάνοντας κλικ, όπως ήδη γνωρίζετε, στο πρώτο εικονίδιο
επάνω δεξιά της οθόνης (απεικονίζεται ένα παιδί που τραγουδάει). Ακούστε
προσεκτικά όλο το τραγούδι. Επισημάνετε αν το τραγούδι που ακούτε
παρουσιάζεται μόνο από μουσικά όργανα ή και από ανθρώπινες φωνές (το
ερμηνεύει κάποιος άνθρωπος, δηλαδή το τραγουδάει). Ακούστε ακόμη μια φορά το
τραγούδι. Περιγράψτε αυτό που ακούσατε. Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει στους
μαθητές, μετά τη δική τους περιγραφή, ότι το τραγούδι που άκουσαν έχει
τραγουδηθεί από ανθρώπινη φωνή την οποία συνόδευσαν μουσικά όργανα.
17
Προσέξτε το δεύτερο εικονίδιο επάνω δεξιά της οθόνης (βρίσκεται κάτω από το
εικονίδιο με το παιδί που τραγουδάει). Απεικονίζεται ένα συννεφάκι όπου, εκτός
των άλλων, υπάρχει και ένα μουσικό όργανο (την ίδια μορφή και σημασία έχει και
το παρακάτω εικονίδιο). Επιλέξτε ένα από αυτά, κάνοντας κλικ επάνω του
(προτιμήστε το δεύτερο εικονίδιο από επάνω, in C). Ακούστε όλο το τραγούδι και
προσέξτε, όπως και προηγουμένως, αν υπάρχουν ανθρώπινες φωνές. Περιγράψτε
αυτό που ακούσατε. Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι το τραγούδι που ακούστηκε
δεν είχε ανθρώπινες φωνές· ήταν μόνο «οργανικό», δηλαδή παρουσιάστηκε μόνο
από μουσικά όργανα. Ξανακούστε το τραγούδι μόνο «οργανικά», κάνοντας κλικ
στα ανάλογα εικονίδια (δηλαδή στα εικονίδια με το συννεφάκι και το μουσικό
όργανο).
Ο εκπαιδευτικός επιλέγει μερικά από τα κρουστά μουσικά όργανα της τάξης (π.χ.
ντέφι, ξυλάκια ή, αν υπάρχει στη σχολική μονάδα, ένα keyboard music, μία κιθάρα
ή, έστω, ένας αυλός-φλογέρα). Οι μαθητές παρακολουθούν τον εκπαιδευτικό, από
τον οποίο περιμένουν να τους παίξει για λίγα λεπτά της ώρας μια μικρή μουσική
σύνθεση (ρυθμική ή μελωδική) με κάποιο από τα παραπάνω μουσικά όργανα.
Τη θέση της σύνθεσης, όμως, παίρνουν οι ήχοι της αίθουσας και οι συνδυασμοί
αυτών που δημιουργούνται στο χώρο. Κατόπιν οι μαθητές περιγράφουν τους
ήχους που ακούσανε, δοκιμάζουν να δημιουργήσουν παρόμοιους ήχους και
προσπαθούν να εξηγήσουν «τι είναι ήχος».
Με αφορμή την παραπάνω ενότητα, οι μαθητές προσπαθούν να
καταλάβουν πώς δημιουργήθηκαν, πώς παράχθηκαν οι διάφοροι ήχοι.
Οι μαθητές κατανοούν πώς παράγεται ένας ήχος, για παράδειγμα: (α)
τρίβοντας τα χέρια τους, (β) κτυπώντας τα χέρια (παλαμάκια) ή τα πόδια τους,
(γ) φυσώντας, (δ) τσαλακώνοντας ή κτυπώντας ένα φύλλο χαρτί, (ε)
τραγουδώντας μία συλλαβή (π.χ. να, λα κ.ά.) ή λεξικές φράσεις κ.ά.
Επισημαίνεται η διαφορά ήχου και θορύβου με κριτήρια, αφενός, τους ήχους
που δημιούργησαν οι μαθητές και, αφετέρου, τους «οργανωμένους» ήχους
των μουσικών οργάνων, αλλά και της ανθρώπινης φωνής του τραγουδιού «Τι
Χαρά» που προήλθε από το λογισμικό Μουσικός Κόσμος. Κατόπιν οι μαθητές
συνεχίζουν την εργασία τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (Η/Υ).
Επιλέξτε το εικονίδιο με την ένδειξη «Επιλογές», κάνοντας κλικ σε αυτό. Από τη

θεματική ενότητα επιλέξτε τα «Ρυθμικά Σχήματα». Ακούστε και στη συνέχεια
περιγράψτε αυτό που ακούσατε. Ο εκπαιδευτικός, μετά την περιγραφή των
μαθητών, επισημαίνει ότι πρόκειται για κρουστά μουσικά όργανα (όπως εκείνα της
τάξης, αλλά περισσότερα και ποιοτικότερα) και ότι οι παραγόμενοι ήχοι τους είναι
σε οργανωμένη βάση. Υπογραμμίζει, επίσης, ότι «η οργάνωση των ήχων και των
παύσεων (παύση των ήχων) δημιουργεί τη μουσική».
Διαβάστε το περιεχόμενο της οθόνης. Εισάγεται ο όρος «ρυθμός». Ο εκπαιδευτικός
αναφέρει γενικά παραδείγματα για το ρυθμό και τη σημασία που έχει, για
παράδειγμα, οι ρυθμικοί κτύποι της καρδιάς και οι σταθεροί ρυθμικοί κτύποι του
ρολογιού (όλοι σε ίσα χρονικά μέρη), αλλά και η ροή του εικοσιτετραώρου, με την
εναλλαγή ημέρας και νύχτας, ο κτύπος του σχολικού κουδουνιού την ίδια ώρα
κάθε ημέρα κ.ά.
Κάντε κλικ στην κόκκινη λέξη «συνοδεύσουμε» που υπάρχει στο κείμενο του
διαλόγου που εκφράζει ο νεαρός με τα μαύρα γυαλιά που βλέπετε στην οθόνη του
υπολογιστή σας (μπορείτε να δώσετε ένα όνομα στο νεαρό αν επιθυμείτε, π.χ.
«Ορφέας»). Παρατηρήστε το περιεχόμενο της νέας οθόνης που ξετυλίγεται
μπροστά σας και διαβάστε το κείμενό της. Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο (επάνω
δεξιά της οθόνης) που απεικονίζει ένα συννεφάκι και κάποια χέρια να κτυπούν
παλαμάκια «ρυθμικά». Ακούστε τα ρυθμικά κτυπήματα και κάντε και εσείς το ίδιο.
Κάντε κλικ στο αμέσως επόμενο, ίδιο, εικονίδιο και ακούστε το περιεχόμενό του.
Επαναλάβετε αρκετές φορές, εναλλάξ. Προσπαθήστε να μιμηθείτε ό,τι ακούτε και
18
συγχρόνως προσπαθήστε να κάνετε και εσείς το ίδιο με τα χέρια σας (επαναλάβετε
κτυπώντας ρυθμικά κάποιο σημείο του σώματός σας, π.χ. τους μηρούς). Μόλις
γνωρίσατε τα ρυθμικά κτυπήματα. Το λογισμικό θα σας συνοδεύει ακούραστα, για
όσο χρόνο εσείς επιθυμείτε και θέλετε να εξασκηθείτε. Πατήστε το κόκκινο βέλος
δίπλα στο νεαρό, για να μεταφερθείτε στην προηγούμενη «οθόνη» (περιεχόμενο
προηγούμενης οθόνης).
Ακούστε και πάλι. Διαβάστε ξανά το κείμενο και πατήστε το κόκκινο βέλος (δεξιά
της οθόνης) επάνω από το δεύτερο νεαρό με το σκυλάκι (μπορείτε να δώσετε ένα
όνομα στο νεαρό αν επιθυμείτε, π.χ. «Απόλλων») και ακούστε το περιεχόμενό του.
Παρατηρήστε τα νέα δεδομένα της οθόνης. Στο μέσον αυτής βλέπετε κάποιες
μουσικές νότες· πρόκειται για «τέταρτα», όπως ονομάζονται. Όλα μαζί είναι ένα
«ρυθμικό σχήμα». Καθένα από αυτά τα «τέταρτα» είναι και ένα ρυθμικό κτύπημα
(π.χ. ένα παλαμάκι). Κάντε κλικ στο εικονίδιο (συννεφάκι και χέρια) για να
ακούσετε τα «ρυθμικά σχήματα». Επαναλάβετε τη διαδικασία (το ρυθμικό σχήμα
που βλέπετε ακούγεται, χωρίς δική σας εντολή, για άλλη μια φορά από την αρχή).
Μην ξεχνάτε: κάθε τέταρτο και ένα κτύπημα. Ακούστε ξανά το ρυθμικό σχήμα.
Παρατηρήστε με προσοχή: τα τέταρτα βρίσκονται το ένα επάνω στο άλλο, δηλαδή
δύο τέταρτα, όσα και τα χέρια σας. Βλέπετε, λοιπόν, συνολικά οκτώ διπλά τέταρτα,
δηλαδή τέσσερα και τέσσερα (4 + 4 = 8). Μετά τα τέσσερα (4) διπλά τέταρτα
υπάρχει μία κάθετη γραμμούλα και ακολουθούν τα υπόλοιπα τέσσερα (4) τέταρτα.
Μιμηθείτε με τα χέρια σας ό,τι ακούτε (το ρυθμικό σχήμα επαναλαμβάνεται). Κάντε
το ίδιο αρκετές φορές, κτυπώντας παλαμάκια, κτυπώντας τους μηρούς ή άλλα
σημεία του σώματός σας. Ορίστε αριθμητικά τους κτύπους του ρυθμικού σχήματος,
δηλαδή, συγχρόνως με τα κτυπήματα μπορείτε να τονίζετε/να λέτε τους αριθμούς:
1, 2, 3, 4, μέχρι την κάθετη γραμμούλα, και ξανά το ίδιο, μέχρι το τέλος του
ρυθμικού σχήματος – όσα δηλαδή κτυπήματα κάνετε και επαναλαμβάνετε.
Οργανώστε τους ήχους που παράγετε, κάντε μουσική. Επαναλάβετε τη
δραστηριότητα, χρησιμοποιώντας τα κρουστά μουσικά όργανα της τάξης.
Θα πρέπει να γίνεται συνεχής έλεγχος από τον εκπαιδευτικό για την ορθότητα του
ρυθμικού σχήματος και το συντονισμό των ομάδων-ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Οι μαθητές χωρίζονται σε τρεις (3) ομάδες.
Παρουσιάστε το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στις οθόνες των υπολογιστών με τα

κρουστά μουσικά σας όργανα. «Πρέπει να είστε συγχρονισμένοι, ώστε να πετύχετε
το σωστό μουσικό αποτέλεσμα».
Η ομάδα (α) μπορεί να εκτελεί το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στις οθόνες των
υπολογιστών, με το οποίο πειραματίστηκε προηγουμένως. Τα μουσικά όργανα που
θα χρησιμοποιεί μπορεί να είναι, π.χ., μικρά τύμπανα.
Η ομάδα (β) μπορεί να κτυπά κάθε φορά το πρώτο από τα τέσσερα τέταρτα,
δηλαδή να κτυπά πάντα τον «πρώτο χρόνο» (1). Τα όργανα που θα χρησιμοποιεί
μπορεί να είναι, π.χ., κουδουνάκια.
Η ομάδα (γ) μπορεί να απαγγέλλει αριθμητικά τους κτύπους του ρυθμικού
σχήματος (δηλαδή να λέει πάντα τους χρόνους του ρυθμικού σχήματος: 1, 2, 3,
4). Στον τρίτο (3) χρόνο μπορεί να κτυπά, π.χ., ένα ντέφι.
Οι ομάδες εναλλάσσουν τους ρόλους τους.
Οι μαθητές συνεχίζουν την εργασία τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (Η/Υ).

Στις οθόνες των υπολογιστών εμφανίζεται το προηγούμενο ρυθμικό σχήμα.
Παρατηρήστε τα πολύχρωμα κουτάκια-κύβους στο επάνω μέρος της οθόνης. Κάθε

κύβος είναι και ένα «ρυθμικό σχήμα». Πατήστε τον «κίτρινο κύβο». Δείτε με
προσοχή το νέο ρυθμικό σχήμα που εμφανίστηκε στην οθόνη. Κάντε κλικ στο
σχετικό εικονίδιο για να ακούσετε το ρυθμικό σχήμα (όπως ήδη γνωρίζετε,
πρόκειται για το εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια»).
19
Μόλις ακούσετε το σχήμα, το οποίο επαναλαμβάνεται, θα εμφανιστεί ένα άλλο
εικονίδιο (ένα ζεύγος ηχείων με ένα «Χ»). Σύρετε το ποντίκι στο εικονίδιο
«Βοήθεια» και γνωρίστε τη σημασία του. Ενώ ακούτε το ρυθμικό σχήμα, διακόψτε
τη ροή του κάνοντας κλικ στο σχετικό εικονίδιο (ζεύγος ηχείων με ένα «Χ»).
Πειραματιστείτε με αυτές τις εντολές.
Ακούστε ολόκληρο το ρυθμικό σχήμα και συνοδέψτε το με παλαμάκια. Τονίστε,
απαγγείλετε αριθμητικά τους χρόνους του (αποτελείται από «δύο (2) χρόνους»,
στοιχείο που ορίζει και ο κλασματικός αριθμός ή το σημείο/σύμβολο στην αρχή του
ρυθμικού σχήματος, όπως 2/4, 4/4 κ.ά.). Επαναλάβετε τη διαδικασία, αυτή τη
φορά με κτυπήματα σε άλλα σημεία του σώματός σας ή με μουσικά όργανα.
Παρουσιάστε το ρυθμικό σχήμα με μεγαλύτερες ομάδες. Αυτοσχεδιάστε και
δημιουργήστε ρυθμικές δραστηριότητες.
Έχετε αρχίσει να κατακτάτε το «ρυθμό», ένα από τα βασικά στοιχεία της μουσικής.
Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό.
1. Οι μαθητές αξιολογούνται συνεχώς από τον εκπαιδευτικό τόσο κατά τη

διάρκεια της εργασίας τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, όσο και κατά
την εκτέλεση των μουσικών δραστηριοτήτων (είτε σε ομάδες των δύο
ατόμων είτε σε μεγαλύτερες ομάδες).
2. Επιλέξτε από τη θεματική ενότητα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών

Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου» το τραγούδι «Τρίγωνα Κάλαντα». Αυτό
που ακούτε μετά την επιλογή σας είναι μουσικός ήχος ή θόρυβος;
ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΗΧΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ

ΝΑΙ
3. Μετά την έναρξη του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού δείτε και κυρίως
ακούστε το βίντεο του πρώτου διαλόγου («Θέλεις να πάμε να
παρακολουθήσουμε… μουσικής;»). Αυτό που ακούτε είναι «οργανικό» ή
περιέχει και ανθρώπινες φωνές (τραγούδι);
Είναι οργανικό: ΝΑΙ ⎫ ΟΧΙ
4. Μετά την έναρξη του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού δείτε και κυρίως
ακούστε το βίντεο του δεύτερου διαλόγου («Όταν ταξιδεύουμε…
μουσική».). Αυτό που ακούτε είναι «οργανικό» ή περιέχει και ανθρώπινες
φωνές (τραγούδι);
Είναι οργανικό: ΝΑΙ ⎫ ΟΧΙ
5. Από τη θεματική ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Τέταρτα και
όγδοα», το ρυθμικό σχήμα που εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή:
(α) Πόσους χρόνους έχει μέχρι την κάθετη γραμμούλα (οι οποίοι
επαναλαμβάνονται);
2 χρόνους 3 χρόνους 4 χρόνους

ΝΑΙ
20
(β) Εκτελέστε το ορθά (με παλαμάκια, κρουστά όργανα ή κτύπους σε
κάποιο σημείο του σώματός σας κ.ά.), συγχρόνως με το λογισμικό.
όγδοα», το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον «κίτρινο κύβο»:
(α) Πόσους χρόνους έχει μέχρι την κάθετη γραμμούλα (οι οποίοι

ΝΑΙ
(β) Εκτελέστε το ορθά (με παλαμάκια, κρουστά όργανα ή κτύπους σε

κάποιο σημείο του σώματός σας κ.ά.), συγχρόνως με το λογισμικό.
(γ) Εκτελέστε το ορθά (με τα κρουστά όργανα της τάξης), σχηματίζοντας

δύο μεγάλες ομάδες, από τις οποίες η πρώτη να κτυπά μόνο στον
«πρώτο (1) χρόνο» του ρυθμικού σχήματος.
(δ) Αποτελείται από τέταρτα ή από άλλες νότες;
Τέταρτα Άλλες νότες

ΝΑΙ
όγδοα», το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στο δεύτερο κύβο (ανοικτό μπλε
χρώμα) αποτελείται από τέταρτα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
⎫
8. (α) Ζωγραφίστε τέταρτα.

(β) Γράψτε τέταρτα στο τετράδιο της μουσικής.
9. Πλοηγούνται οι μαθητές σωστά στο μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό

Μουσικός Κόσμος κατά τη διενέργεια της αξιολόγησης;
10. Έχουν θετική «στάση» απέναντι στη δραστηριότητα, στην αξιολόγησή της
και γενικότερα στη μουσική;
21
Θέμα: Συνοδεία τραγουδιού με ρυθμικά κτυπήματα
Στόχοι:
1. Να εκτελούν οι μαθητές ρυθμικά πρότυπα από μνήμης και από σύμβολα.
2. Να πραγματοποιούν εκτελέσεις, ανταποκρινόμενοι σε σημεία ή σύμβολα,
συνθήματα και από μνήμης.
3. Κατανόηση της σχέσης «Ρυθμός λόγου».
4. Εισαγωγή στη χρήση κρουστών οργάνων για συνοδεία τραγουδιού.
5. Καλλιέργεια θετικής στάσης προς τη μουσική και τις Νέες Τεχνολογίες.
Μέσα:
Κόσμος, κρουστά μουσικά όργανα τάξης

_________________________________________________________________
κλικ στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική
ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα». Ακούστε. Επιλέξτε ακόμη μια φορά τις «Επιλογές»
και κατόπιν κάντε κλικ στον τίτλο «Τέταρτα και όγδοα». Ακούστε. Περιγράψτε
αυτό που ακούσατε και αναγνωρίστε πιθανά μουσικά όργανα-ήχους. Παρατηρήστε
το περιεχόμενο της οθόνης στον υπολογιστή σας.
Ακούστε το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στην οθόνη σας, κάνοντας κλικ στο
εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια». Παρατηρήστε προσεκτικά το ρυθμικό σχήμα
τετάρτων. Ξανακούστε το ρυθμικό σχήμα, κάνοντας κλικ στο ίδιο εικονίδιο. Όπως
ίσως παρατηρήσατε, μέχρι την κάθετη γραμμούλα ο πρώτος (1) χρόνος/τέταρτο
του ρυθμικού σχήματος είναι ένα κρουστό μουσικό όργανο, ενώ οι υπόλοιποι τρεις
(3) χρόνοι/τέταρτα είναι παλαμάκια. Συνολικά, μέχρι την κάθετη γραμμούλα, είναι
τέσσερις χρόνοι (1 + 3 = 4) οι οποίοι επαναλαμβάνονται, όπως και όλο το ρυθμικό
σχήμα, από την αρχή. Ακούτε συνεχώς το ρυθμικό σχήμα (κάνοντας κλικ κάθε
φορά), μέχρι να κατανοήσετε όλα τα παραπάνω.
Εκτελέστε το ρυθμικό σχήμα συγχρόνως με το λογισμικό, κτυπώντας στον πρώτο

(1) χρόνο το αριστερό χέρι στον «πάγκο εργασίας» (είναι η επιφάνεια -θρανίο-
στην οποία βρίσκονται οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές), ενώ στους άλλους τρεις (3)
χρόνους κτυπήστε ρυθμικά κάποιο σημείο του σώματός σας (π.χ. τους μηρούς).
Επαναλάβετε τη δραστηριότητα αρκετές φορές. Να είστε συγχρονισμένοι με αυτό
που ακούτε από το λογισμικό. Στη συνέχεια επαναλάβετε χωρίς να ακούτε το
ρυθμικό σχήμα από το λογισμικό. Αυτοσχεδιάστε επάνω στο ίδιο ρυθμικό σχήμα,
κτυπώντας άλλα σημεία (π.χ. πρώτος χρόνος παλαμάκια και υπόλοιποι τρεις
χρόνοι-κτυπήματα στον «πάγκο εργασίας»).
22
Εκτελέστε το ίδιο ρυθμικό σχήμα, χρησιμοποιώντας τα κρουστά μουσικά όργανα
της τάξης. Αυτοσχεδιάστε με αυτά. Σχηματίστε τρεις μεγάλες ομάδες μαθητών και
κάντε συνδυασμούς με παλαμάκια και κρουστά όργανα κ.ά. (π.χ. η ομάδα (α) να
κτυπά παλαμάκια στον πρώτο χρόνο, η ομάδα (β) να κτυπά ντέφια στους
υπόλοιπους τρεις χρόνους, η ομάδα (γ) να απαγγέλλει αριθμητικά-ρυθμικά όλους
τους χρόνους του ρυθμικού σχήματος, λέγοντας: 1, 2, 3, 4). Κάντε εναλλαγές
στους ρόλους των ομάδων.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στη θεματική ενότητα τα «Πρώτα μας Τραγούδια».
Επιλέξτε ακόμη μια φορά τις «Επιλογές» και κάντε κλικ στον τίτλο του τραγουδιού
«Τι Χαρά». Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο επάνω δεξιά της οθόνης («συννεφάκι-
παιδί που τραγουδάει») και ακούστε το τραγούδι. Στη συνέχεια επιλέξτε το
εικονίδιο με το κόκκινο κεφαλαίο γράμμα Α (δεξιά και προς τα κάτω της οθόνης).
(Μπορείτε να σύρετε το ποντίκι στο εικονίδιο «Βοήθεια» και να διαβάσετε τη
σημασία του εικονιδίου «κεφαλαίο κόκκινο γράμμα Α» – ανατρέξτε στη «Βοήθεια»
κάθε φορά που δεν κατανοείτε ένα εικονίδιο.) Διαβάστε τους στίχους του
τραγουδιού που εμφανίζονται. Ξανακούστε το τραγούδι κάνοντας κλικ στο σχετικό
εικονίδιο. Προσπαθήστε να το τραγουδήσετε, διαβάζοντας τους στίχους του
συγχρόνως με το λογισμικό. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα.
Ακούστε ξανά το τραγούδι και συνοδέψτε το με παλαμάκια (τέσσερα παλαμάκια,

όσα και τα τέταρτα του ρυθμικού σχήματος, τα οποία θα επαναλαμβάνονται
συνεχώς). Ξεκινήστε να κτυπάτε παλαμάκια από το σημείο έναρξης των στίχων,
δηλαδή από εκεί που ξεκινά η ερμηνεία του τραγουδιού. Προσέξτε: Κάθε συλλαβή
των στίχων είναι ένα παλαμάκι, εκτός από ορισμένες που έχουν δύο παλαμάκια,
όπως, «Τι χαρά, τι χαρά» (η συλλαβή «-ρά» έχει δύο παλαμάκια). Κατανοήστε
τους χρόνους και τη σημασία «ρυθμός λόγου». Πειραματιστείτε με τα παραπάνω.
Ο εκπαιδευτικός συντονίζει τις προσπάθειες των μαθητών.
Ενώ ακούτε το τραγούδι, όπως και πριν, κτυπήστε στον πρώτο (1) χρόνο (είναι η
συλλαβή «Τι») το αριστερό σας χέρι στον «πάγκο εργασίας». Στους υπόλοιπους
τρεις (3) χρόνους (είναι οι συλλαβές «χα-ρά», η συλλαβή «-ρά» δύο χρόνοι)
κτυπήστε ρυθμικά κάποιο σημείο του σώματός σας (π.χ. τους μηρούς).
Επαναλάβετε τη δραστηριότητα αρκετές φορές· είναι το ίδιο με το ρυθμικό σχήμα
που εκτελέσατε παραπάνω, με τη διαφορά ότι τώρα συνοδεύετε ένα ολόκληρο
τραγούδι. Τονίστε τον πρώτο χρόνο του, κτυπώντας λίγο δυνατότερα. Να είστε
συγχρονισμένοι με αυτό που ακούτε από το λογισμικό. Εξασκηθείτε με τα ρυθμικά
κτυπήματα. Επαναλάβετε αυτή τη φορά χωρίς να ακούτε το τραγούδι από το
λογισμικό, αλλά απαγγέλλοντας τους στίχους του τραγουδιού.
Εφόσον κατανοήσετε τους χρόνους του τραγουδιού σε σχέση με τους στίχους, και
ενώ ακούτε το τραγούδι όπως και πριν, κτυπήστε στον πρώτο (1) χρόνο
παλαμάκια και στους υπόλοιπους τρεις (3) χρόνους τον πάγκο εργασίας. Κάντε
εναλλαγές στους ρόλους σας. Συνδυάστε τις δύο παραπάνω ρυθμικές συνοδείες.
Συνοδέψτε το τραγούδι από την αρχή, πριν αρχίσει η φωνητική του ερμηνεία. Η
έναρξη της εισαγωγής θα σας βοηθήσει πολύ στο να κατανοήσετε τους χρόνους
του. Μην κτυπάτε με δύναμη, μην προκαλείτε θόρυβο, οργανώστε τους ήχους,
δημιουργήστε μουσική.
Συνοδέψτε το τραγούδι με τα κρουστά μουσικά όργανα της τάξης. Κτυπήστε με τα

όργανα που διαθέτετε (τύμπανο, ντέφι κ.ά.) μόνο τον πρώτο χρόνο, ακούγοντας
ταυτόχρονα το τραγούδι από το λογισμικό. Συνεχίζοντας, προσπαθήστε να
κτυπάτε με τα κρουστά όργανα το δεύτερο και τέταρτο χρόνο (π.χ. από το δεύτερο
στίχο «Το τραγούδι μας… τρελό» κτυπάτε αρχικά τις συλλαβές «τρα-» και «-δι»).
23
Πειραματιστείτε όσες φορές θέλετε. Το λογισμικό Μουσικός Κόσμος θα σας
συνοδεύει πάντα στις μουσικές σας περιπλανήσεις, προκειμένου να κατανοήσετε
όλα αυτά. Αυτοσχεδιάστε με δικές σας ρυθμικές συνοδείες το τραγούδι.
Δημιουργήστε μεγαλύτερες ομάδες. Συντονιστείτε και χαρείτε τη μουσική.
Αποκτήστε μουσικές εμπειρίες, συμμετέχοντας στις ρυθμικές εκτελέσεις ως άτομα
και ως μέλη της ομάδας. Κατανοήστε το ρυθμό.

όγδοα»:
(α) Πόσους χρόνους-τέταρτα έχει το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον

πρώτο κύβο μέχρι την κάθετη γραμμούλα (οι οποίοι χρόνοι-τέταρτα
2 χρόνους 3 χρόνους 4 χρόνους 5 χρόνους

ΝΑΙ
(β) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, το

ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον πρώτο κύβο.
(γ) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, από μνήμης και χωρίς το λογισμικό,

το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον πρώτο κύβο.
(δ) Επιλέξτε το ρυθμικό σχήμα του πρώτου κύβου. Κτυπήστε ρυθμικά

τον πρώτο χρόνο του με το αριστερό σας χέρι στον πάγκο εργασίας και
τους υπόλοιπους χρόνους κτυπήστε παλαμάκια στην αρχή μαζί με το
λογισμικό και στη συνέχεια από μνήμης.
(ε) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, τον

πρώτο και τρίτο χρόνο του ρυθμικού σχήματος που αντιστοιχεί στον
πρώτο κύβο.
(στ) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, το

δεύτερο και τέταρτο χρόνο του ρυθμικού σχήματος που αντιστοιχεί
στον πρώτο κύβο.
όγδοα»:
(α) Πόσους χρόνους-τέταρτα έχει το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον

κόκκινο κύβο μέχρι την κάθετη γραμμούλα (οι οποίοι χρόνοι-τέταρτα

ΝΑΙ
24
(β) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, το
ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο. Παράλληλα
απαγγέλλετε αριθμητικά τους χρόνους του.
(γ) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, από μνήμης, χωρίς το λογισμικό, το

ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο. Παράλληλα
απαγγέλλετε αριθμητικά τους χρόνους του.
(δ) Επιλέξτε το ρυθμικό σχήμα του κόκκινου κύβου. Κτυπήστε ρυθμικά

τον πρώτο χρόνο του με το αριστερό σας χέρι στον πάγκο εργασίας και
τους υπόλοιπους χρόνους κτυπήστε παλαμάκια στην αρχή μαζί με το
λογισμικό και στη συνέχεια από μνήμης.
(ε) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, τον τρίτο

χρόνο του ρυθμικού σχήματος που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο.
(στ) Κτυπήστε ρυθμικά με κρουστά όργανα όλους τους χρόνους του

ρυθμικού σχήματος που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο, συγχρόνως με
το λογισμικό.
όγδοα»: Εκτελέστε με παλαμάκια ή κρουστά όργανα, συνεχόμενα και από
μνήμης, το ρυθμικό σχήμα του πρώτου κύβου και το ρυθμικό σχήμα του
κόκκινου κύβου, και αντίστροφα, τονίζοντας πάντα τους πρώτους χρόνους
αυτών.
5. Από τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια» και το τραγούδι «Τι
Χαρά» απαγγείλετε ρυθμικά τους στίχους του τραγουδιού, κτυπώντας
παλαμάκια ρυθμικά.
6. Από τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια» επιλέξτε το τραγούδι

«Τι Χαρά» και συνοδέψτε το, συγχρόνως με το λογισμικό, με κρουστά
όργανα, όπως ντέφι κ.ά., τονίζοντας πάντα τον πρώτο του χρόνο.
7. Αισθάνεστε όμορφα ή χαρούμενα κάθε φορά που εκτελείτε τις μουσικές

δραστηριότητες συγχρόνως με το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό και
χρησιμοποιώντας τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές;
ΝΑΙ ΟΧΙ
8. Θέλετε να συνεχιστεί αυτή η εκπαιδευτική διαδικασία;
ΝΑΙ ΟΧΙ
25
Θέμα: Τι είναι μουσική
Στόχοι:
1. Να κατανοήσουν οι μαθητές σε ένα βαθμό τι είναι μουσική.
2. Να γνωρίσουν το πεντάγραμμο.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
κλικ στην ελληνική σημαία και μελετήστε τους διαλόγους προσεκτικά. Δείτε και
ακούστε τα βίντεο κάθε διαλόγου, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Βίντεο»
(ανατρέξτε στη «Βοήθεια» για να δείτε τη σημασία των εικονιδίων). Για να
αποσύρετε την αναπαραγωγή του βίντεο κάντε κλικ στο μικρό εικονίδιο με το
γράμμα «x». Όταν θα έχετε διαβάσει, θα έχετε δει και θα έχετε ακούσει τα βίντεο
των διάλογων, κάντε κλικ στο μικρό εικονίδιο (βελάκι) του τελευταίου κειμένου
(χαρακτήρας: παιδί-σκυλάκι) το οποίο θα σας μεταφέρει στην επόμενη ενότητα.
Παρατηρήστε το περιεχόμενο της οθόνης σας. Κατά τη διάρκεια της περιήγησής

σας οι δύο παιδικοί χαρακτήρες (το παιδί με τα μαύρα γυαλιά, μπορείτε να τον
ονομάσετε «Ορφέα», και το παιδί με το σκυλάκι, μπορείτε να τον ονομάσετε
«Απόλλωνα») σας εξηγούν τι συμβαίνει σε αυτή την ενότητα. Διαβάστε προσεκτικά
το κείμενο που υπάρχει στην οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή σας. Εφόσον
διαβάσατε και κατανοήσατε το περιεχόμενό του, κάντε κλικ στο μικρό εικονίδιο
(βελάκι) δεξιά της οθόνης για να μεταφερθείτε στην επόμενη ενότητα. Αν
επιλέξετε το αριστερό μικρό εικονίδιο (βελάκι) θα πάτε στην προηγούμενη
ενότητα. Πειραματιστείτε με αυτές τις εντολές και συνεχίστε.
Στην οθόνη σας έχετε ένα κείμενο το οποίο αναφέρεται στο πεντάγραμμο.
Διαβάστε το πολύ προσεκτικά, προσέχοντας τα χρώματα και τις λέξεις. Εφόσον το
μελετήσετε, κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και Παιχνίδι».
Κάντε την αξιολόγηση παίζοντας.

Επιλέξτε το πρώτο ερώτημα «Πόσες γραμμές έχει το πεντάγραμμο;» και απαντήστε
σύροντας το ποντίκι στους αριθμούς δίπλα από το ερώτημα. Επιλέξτε αυτό που
νομίζετε σωστό. Κάντε το ίδιο με το επόμενο ερώτημα, αλλά και με το τελευταίο.
Στις λάθος απαντήσεις σας θα ακούγεται ένας ήχος από σπασμένα κρύσταλλα, ενώ
στις σωστές όλοι σας θα χειροκροτούν. Συγχρόνως θα ακούτε τον ανάλογο ήχο και
θα βλέπετε τις «Επιδόσεις» σας (πράσινο χρώμα: Σωστή απάντηση, κόκκινο
χρώμα: Λάθος απάντηση).
26
Αν δεν τα καταφέρετε, ξεκινήστε τη δραστηριότητα από την αρχή, λαμβάνοντας
όλες τις πληροφορίες από την αρχή. Θέλει χρόνο για να κατακτήσει κανείς τη
μουσική. Για να βγείτε από την οθόνη της αξιολόγησης πατήστε το κόκκινο βέλος
κοντά στον «Ορφέα». Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό.
1. Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την ορθότητα της ψηφιακής αξιολόγησης των

μαθητών.
2. Εξηγήστε με απλά λόγια τι είναι μουσική και πού γράφεται;
3. Ζωγραφίστε ένα μουσικό πεντάγραμμο.
4. Ζωγραφίστε ένα μουσικό πεντάγραμμο και βάλτε κόκκινο χρώμα στο πρώτο
και στο τρίτο διάστημα. Επίσης, βάψτε πράσινη την πρώτη και την τέταρτη
γραμμή του πενταγράμμου.
5. Κατασκευάστε ένα μουσικό πεντάγραμμο με μακαρόνια ή άλλα υλικά.
6. Τι σας έκανε εντύπωση από αυτή τη δραστηριότητα;
27
Θέμα: Φθογγόσημα ή νότες της μουσικής – Ψηφιακά μουσικά παιχνίδια
Στόχοι:
1. Να αναγνωρίζουν οι μαθητές το τέταρτο, το ήμισυ, το ολόκληρο, καθώς και
τη χρονική τους αξία.
2. Να γνωρίσουν μουσικές γραφές.
3. Να κατανοήσουν ότι η μουσική παράγεται µε διαφορετικούς τρόπους και
περιγράφεται µέσω εδραιωμένης και επινοημένης μουσικής σημειογραφίας.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
κλικ στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τον τίτλο
«Πού γράφεται η μουσική». Μελετήστε πολλές φορές το κείμενο που εμφανίζεται
στην οθόνη του υπολογιστή (τους δύο διαλόγους). Κάντε κλικ στο μικρό εικονίδιο
(βελάκι) δεξιά της οθόνης για να μεταφερθείτε στην επόμενη ενότητα.
Μελετήστε προσεκτικά το κείμενο της πρώτης παραγράφου. Σύρετε το ποντίκι
επάνω στην κόκκινη λέξη «γράμματα» και προσέξτε το περιεχόμενο της εικόνας
που εμφανίζεται. Αναζητήστε κεφαλαία γράμματα στην εικόνα (δηλώνουν: αρχαία
ελληνική μουσική σημειογραφία), σύμφωνα με το κείμενο που διαβάσατε
προηγουμένως. Σύρετε το ποντίκι προς μία κατεύθυνση. Συνεχίστε τη μελέτη από
εκεί που σταματήσατε. Κάντε κλικ στην κόκκινη λέξη «φθογγόσημα». Για να
εξηγήσετε τη σημασία των εικονιδίων που έχουν εμφανιστεί ανατρέξτε στη
«Βοήθεια». Ακούστε το μουσικό θέμα «More», κάνοντας κλικ στο εικονίδιο δεξιά
της οθόνης «συννεφάκι-ηχεία». Ακούστε προσεκτικά και δείτε συγχρόνως τις
νότες του μουσικού κομματιού που ακούτε. Για να δείτε όλες τις νότες του, ενόσω
το ακούτε, κάντε κλικ στα κόκκινα βέλη (δεξιά και αριστερά της οθόνης).
Παρατηρήστε τις νότες. Ξανακούστε το μουσικό κομμάτι. Αναγνωρίστε αν είναι
οργανικό ή φωνητικό με συνοδεία μουσικών οργάνων. Για να αποσύρετε το
περιεχόμενο-παράθυρο που βλέπετε στην οθόνη σας κάντε κλικ στο εικονίδιο που
έχει σχήμα ένα μεγάλο κόκκινο «Χ».
Συνεχίστε τη μελέτη σας έως και το φθογγόσημο «το τέταρτο». Προσέξτε το

σχήμα των μουσικών φθόγγων: ολόκληρο, μισό και τέταρτο, το οποίο γνωρίζετε
από τις προηγούμενες ρυθμικές δραστηριότητες.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και παιχνίδι». Επιλέξτε με ένα κλικ αυτό που
θέλετε να αναγνωρίσετε (ολόκληρο, ήμισυ, τέταρτο) και αναζητήστε το, κάνοντας
κλικ στις νότες που εμφανίζονται. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα και για τα
28
υπόλοιπα φθογγόσημα. Ακούστε τους ήχους των απαντήσεών σας (σπάσιμο
κρυστάλλων = λάθος, χειροκροτήματα = σωστά). Μάθετε μουσική παίζοντας
ψηφιακά. Με κλικ στο εικονίδιο «κόκκινο βέλος» αποσύρετε το περιεχόμενο-
παράθυρο «Αξιολόγηση και παιχνίδι» που υπάρχει στην οθόνη σας.
Ρυθμός-κίνηση:
Σχηματίστε τρεις ομάδες. Κάθε ομάδα θα έχει και ένα όνομα:
(α) Η ομάδα του ολοκλήρου η οποία θα κτυπά τέσσερα παλαμάκια-χρόνους, όση
είναι και η χρονική αξία αυτού του φθογγόσημου.
(β) Η ομάδα του μισού (ή ήμισυ) η οποία θα κτυπά δύο παλαμάκια-χρόνους, όση
και η χρονική αξία αυτού του φθογγόσημου.
(γ) Η ομάδα του τετάρτου η οποία θα κτυπά ένα παλαμάκι-χρόνος, όση και η
χρονική αξία αυτού του φθογγόσημου.
Η κάθε ομάδα εκτελεί-κτυπά παλαμάκια και ταυτόχρονα κινείται μέσα στο χώρο
του σχολικού εργαστηρίου πληροφορικής τόσα βήματα όσα και τα παλαμάκια που
κτυπά (δηλαδή: συγχρόνως παλαμάκια-βήματα ή ρυθμός-κίνηση). Όλες οι ομάδες
έχουν την ίδια αφετηρία και κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Μόλις οι τρεις
ομάδες ολοκληρώσουν τα κτυπήματα-φθογγόσημα, θα πρέπει να παρατηρήσουν
την απόσταση που έχει καλύψει η καθεμία από αυτές. Ο εκπαιδευτικός τονίζει τη
διαφορά-απόσταση των ομάδων και εξηγεί τους λόγους που συμβαίνει αυτό. Στη
συνέχεια οι ομάδες εναλλάσσουν τους ρόλους τους. Το ίδιο μπορεί να γίνει με
τρεις μόνο μαθητές κάθε φορά ή, ακόμη, αποτελούμενη η κάθε ομάδα από τόσους
μαθητές όσα είναι και τα παλαμάκια–κτυπήματα–χρόνοι που αναλογούν σε κάθε
φθογγόσημο.
Οι μαθητές συνεχίζουν την εργασία τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Από το σημείο που διακόψατε την εργασία σας (τίτλος: «Πώς γράφεται η μουσική,
φθογγόσημα ή νότες» της θεματικής ενότητας «Θεωρία της Μουσικής-Μουσική
Γραφή») κάντε κλικ στο εικονίδιο της λέξης «Περισσότερα» (κάτω δεξιά του
μεγάλου κειμένου-διαλόγου). Δείτε προσεκτικά την αναλογία: ολόκληρο, μισό,
τέταρτο. Παρατηρήστε πόσα μισά και πόσα τέταρτα έχει ένα ολόκληρο.
Προσπαθήστε να συσχετίσετε την παραπάνω ρυθμική δραστηριότητα με όσα
βλέπετε. Πατήστε το κόκκινο βέλος και στη συνέχεια το εικονίδιο «συννεφάκι-
ηχεία». Δείτε και ακούστε προσεκτικά το περιεχόμενό του. Παρατηρήστε τη
γραμμική αναπαράσταση της αξίας των φθογγόσημων που γνωρίσατε (ολόκληρο,
μισό, τέταρτο). Ακούστε και δείτε ξανά το περιεχόμενο του εικονιδίου «συννεφάκι-
ηχεία». Η γραμμική αναπαράσταση της αξίας των φθογγόσημων θα σας βοηθήσει,
μεταξύ άλλων, να κατανοήσετε ένα από τα χαρακτηριστικά του ήχου: τη
«διάρκεια» (δηλαδή πόσο σύντομος ή μακρύς μπορεί να είναι ένας ήχος). Τα
υπόλοιπα φθογγόσημα θα διδαχθούν σε άλλη δραστηριότητα. Επαναλάβετε τη
δραστηριότητα, κάνοντας κλικ στο συγκεκριμένο εικονίδιο όσες φορές θέλετε.
Προσπαθήστε να συσχετίσετε την παραπάνω δραστηριότητα «ρυθμός-κίνηση» με
όσα βλέπετε και ακούτε. Αν θελήσετε να αποσύρετε το περιεχόμενο-παράθυρο που
υπάρχει στην οθόνη σας, κάντε κλικ στο εικονίδιο που έχει σχήμα ένα μεγάλο
κόκκινο «Χ».
Ο εκπαιδευτικός συντονίζει τις προσπάθειες των μαθητών και συμβάλλει στην

κατανόηση των εννοιών.
Γνωρίστε καλύτερα τα παραπάνω φθογγόσημα, παίζοντας ψηφιακά παιχνίδια.

Κάντε κλικ στις «Επιλογές». Επιλέξτε με κλικ τα «Μουσικά Παιχνίδια». Διαβάστε τα
κείμενα-διαλόγους. Κάντε άλλη μια φορά κλικ στις «Επιλογές» και επιλέξτε το
πρώτο ψηφιακό μουσικό παιχνίδι: Overdrive. Δείτε και ακούστε με προσοχή το νέο
περιεχόμενο της οθόνης. Έχετε εισέλθει σε μια ακόμη ψηφιακή διασκέδαση. Κάντε
κλικ στο εικονίδιο «Play». Διαβάστε προσεκτικά το κείμενο που εμφανίζεται.
29
Διαλέξτε «όχημα» και ορίστε με κλικ επίπεδο δυσκολίας: «Εύκολο». Συνέχισε
κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Start». Παρατηρήστε προσεκτικά και διάβασε ό,τι
εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή. Στο επάνω μέρος της οθόνης υπάρχει το
«Επίπεδο: Εύκολο» που ορίσατε προηγουμένως, καθώς και το «Παιχνίδι:1ο». Το
«Παιχνίδι:1ο» σημαίνει πως όταν ολοκληρώσετε με επιτυχία το παιχνίδι αυτό, θα
οδηγηθείτε στο «Παιχνίδι:2ο». Με τα δύο αυτά παιχνίδια θα γνωρίσετε ακόμη
καλύτερα τα φθογγόσημα: ολόκληρο, ήμισυ ή μισό, τέταρτο. Για να ξεκινήσετε το
όχημά σας, να το πλοηγήσετε και να κατανοήσετε τι ακριβώς πρέπει να κάνετε,
ακολουθήστε τις οδηγίες που εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή.
Πειραματιστείτε με τα εικονίδια και το πληκτρολόγιο του υπολογιστή. Το «σκορ»
του παιχνιδιού δηλώνει σε τι βαθμό κατανοήσατε τα φθογγόσημα αυτά (όσο
μεγαλύτερο τόσο περισσότερα κατανοήσατε). Ανακοινώστε το «σκορ» κάθε
ομάδας. Αποκτήστε δεξιότητες στη χρήση υπολογιστών μέσα από τη μουσική, μέσα
από το Μουσικό Κόσμο. Καλή επιτυχία.
Για να αποσυρθείτε από το παιχνίδι κάντε κλικ στο εικονίδιο «Exit» και ύστερα στις
«Επιλογές». Εκεί επιλέξτε μία άλλη θεματική ενότητα, εκτός από τα «Μουσικά
Παιχνίδια». Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό.

ατόμων είτε σε μεγαλύτερες ομάδες). Ο εκπαιδευτικός ελέγχει, επίσης, την
ορθότητα της ψηφιακής αξιολόγησης των μαθητών.
2. Ποιο ήταν το «σκορ» στο «Παιχνίδι:1ο» και στο «Παιχνίδι:2ο»;
«Παιχνίδι:1ο» «Παιχνίδι:2ο»
3. Ποια είναι η χρονική αξία του ολοκλήρου, του μισού και του τετάρτου;
Ολόκληρο Ήμισυ Τέταρτο

4/4 2/4 1/4
4. Κτυπήστε ρυθμικά με τη «μύτη» του ποδιού σας τη χρονική αξία του

ολοκλήρου, του μισού και του τετάρτου.
5. Πώς γραφόταν η μουσική από τους αρχαίους Έλληνες; Πώς γράφεται

σήμερα;
6. Γράψτε ολόκληρα, μισά και τέταρτα. Στη συνέχεια γράψτε την αξία τους.
7. Στο πρώτο διάστημα ενός πενταγράμμου γράψτε ολόκληρα, στη δεύτερη

γραμμή ενός επόμενου πενταγράμμου γράψτε μισά και στο τρίτο διάστημα
ενός άλλου πενταγράμμου γράψτε τέταρτα.
30
8. Από τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας τραγούδια» επιλέξτε το τραγούδι
«Τι χαρά» και απαντήστε: Πόσα τέταρτα βλέπετε στο πρώτο πεντάγραμμο
του τραγουδιού και πόσα ήμισυ;
Τέταρτα Ήμισυ
1 2 3 6 10 11 1 2 3 6 10 11
ΝΑΙ ΝΑΙ
9. Από τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας τραγούδια» επιλέξτε το τραγούδι

«Τι χαρά» και απαντήστε: Πόσα τέταρτα βλέπετε στο δεύτερο πεντάγραμμο
του τραγουδιού, πόσα ήμισυ και πόσα ολόκληρα;
Τέταρτα Ήμισυ Ολόκληρα

1 2 8 1 2 8 1 2 8
ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ
10. Από τη θεματική ενότητα «Θεωρία της Μουσικής – Μουσική Γραφή»

επιλέξτε τον τίτλο «Πώς γράφεται η μουσική, φθογγόσημα ή νότες».
Κατόπιν επιλέξτε το εικονίδιο «περισσότερα», πατήστε το κόκκινο βέλος,
ακούστε τη «Γραμμική αναπαράσταση αξίας φθογγόσημων» και απαντήστε:
Ποιος ήχος είναι πιο σύντομος, του ολοκλήρου ή του τετάρτου;
Του ολοκλήρου Του τετάρτου

ΝΑΙ
11. Επιθυμείτε να συνεχίσετε τις μουσικές σας περιπλανήσεις, έτσι ώστε να

αποκτήσετε και άλλες γνώσεις και δεξιότητες στη μουσική, αλλά και στις
Νέες Τεχνολογίες;
ΝΑΙ ΟΧΙ
31
Θέμα: Τραγούδι – Χρήση εικονικής ακουστικής ορχήστρας
Στόχοι:
1. Να ακούν οι μαθητές προσεκτικά μουσική, να ανταποκρίνονται και να
αναγνωρίζουν μουσικά στοιχεία, όπως ύψος, διάρκεια και ρυθμό.
2. Να ανακαλύψουν τη φωνή τους ως εκφραστικό μέσο.
3. Να τραγουδούν, έχοντας ως βάση μια πλήρη συνοδεία σύγχρονης
ορχήστρας, σε σταθερό tempo και σωστή τονικότητα, με δυναμικές και
καλή ποιότητα φωνής, επιθυμώντας να παρουσιάσουν το αποτέλεσμα όχι
μόνο στην αίθουσα, αλλά και σε ένα ακροατήριο.
4. Να αντιληφθούν ακόμη περισσότερο τα οφέλη της διδασκαλίας της
μουσικής με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών.
Μέσα:
Κόσμος, μηχανή προβολής

_________________________________________________________________
ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους που έχουν
εμφανιστεί. Κάντε κλικ και πάλι στις «Επιλογές» και επιλέξτε το τραγούδι «Ήταν
ένα μικρό καράβι». Παρατηρήστε το νέο περιεχόμενο της οθόνης του υπολογιστή
σας. Ανατρέξτε στη «Βοήθεια» και κατανοήστε τη σημασία των εικονιδίων.
Μετακινήστε το ποντίκι προς μία κατεύθυνση.
Αρχίζει η εκμάθηση του τραγουδιού. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί

που τραγουδάει» (πρώτο εικονίδιο δεξιά επάνω της οθόνης) και ακούστε
προσεκτικά το τραγούδι που επιλέξατε. Αναγνωρίστε αν το τραγούδι που ακούσατε
ήταν οργανικό (μουσική εκτέλεση μόνο από όργανα ή περιείχε και φωνητική
ερμηνεία-τραγούδι). Κάντε κλικ στο δεύτερο εικονίδιο κάτω από αυτό που είχατε
επιλέξει παραπάνω (επάνω δεξιά της οθόνης, εικονίδιο «συννεφάκι-όργανο» (in A)
και ακούστε το τραγούδι από την αρχή. Περιγράψτε τη διαφορά των δύο
τραγουδιών. Ο εκπαιδευτικός παρακολουθεί τις περιγραφές των μαθητών και
διορθώνει τις όποιες ανακρίβειες.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-κεφαλαίο κόκκινο γράμμα Α» (κάτω δεξιά

της οθόνης) για να δείτε τους στίχους του τραγουδιού. Μελετήστε τους και
αναλύστε το νόημά τους. Διαβάστε τους μερικές ακόμη φορές, ώστε να είναι
εύκολη η ανάγνωσή τους. Εκτυπώστε τους κάνοντας κλικ στο εικονίδιο
«Εκτύπωση» (βρίσκεται κάτω και προς τα αριστερά της οθόνης). Διαβάστε τους
στίχους από τις εκτυπωμένες σελίδες και συγχρόνως ακούστε το τραγούδι «Ήταν
32
ένα μικρό καράβι» το οποίο έχετε ορίσει να παίζει, κάνοντας κλικ στο πρώτο
εικονίδιο επάνω δεξιά της οθόνης («συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει»). Σημειώστε
στις εκτυπωμένες σελίδες τα μουσικά μέρη, όπως έναρξη μουσικής (εισαγωγή),
φωνητική ερμηνεία τραγουδιού κ.τ.λ. Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την ορθότητα των
σημειώσεων.
Κάντε και πάλι κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει».
Προσπαθήστε να προσεγγίσετε το τραγούδι με τη φωνή σας. Τραγουδήστε
ταυτόχρονα με αυτό που ακούτε, διαβάζοντας τους στίχους του τραγουδιού είτε
από τις εκτυπωμένες σελίδες είτε από την οθόνη του υπολογιστή. Κατανοήστε τα
μουσικά μέρη που το απαρτίζουν. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα.
Οι μαθητές σχηματίζουν μία μεγάλη ομάδα-χορωδία. Το τραγούδι παρουσιάζεται

από τη μηχανή προβολής την οποία έχει συνδέσει ο εκπαιδευτικός σε έναν
υπολογιστή. Προτείνεται: ένα ζεύγος αυτοενισχυόμενων ηχείων για ορθή συνολική
ψηφιακή μουσική ακρόαση.
Οι μαθητές παρακολουθούν όλοι μαζί τους στίχους του τραγουδιού μέσω της
μηχανής προβολής. Ακούν το τραγούδι και συγχρόνως το τραγουδούν. Ο
εκπαιδευτικός χειρίζεται την πλοήγηση. Οι μαθητές παρακολουθούν προσεκτικά,
ενόσω τραγουδούν, τις υποδείξεις του εκπαιδευτικού (κινήσεις χεριών κ.ά.).
Ο εκπαιδευτικός επιλέγει μία τονικότητα «εικονικής ακουστικής ορχήστρας» από

εκείνες που προσφέρει το λογισμικό Μουσικός Κόσμος (προτείνεται η τονικότητα:
in C – είναι το εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο in C). Αν το θεωρεί
απαραίτητο, ορίζει μία νέα τονικότητα. Με αυτό τον τρόπο γίνεται χρήση μιας
σύγχρονης πλήρους εικονικής ορχήστρας από το λογισμικό για τη συνοδεία των
μαθητών. Κάντε κλικ στο εικονίδιο με την τονικότητα που επιλέξατε (είναι μόνο
οργανικό, για φωνητική συνοδεία) και ξεκινήστε το τραγούδι σας. Αποδώστε
σωστά τις «δυναμικές» του τραγουδιού και προσέξτε το ρυθμό του, ώστε να μην
ξεφεύγετε από αυτόν – να έχετε σταθερό tempo. Τραγουδήστε με καλή ποιότητα
φωνής. Μη διστάζετε να τραγουδήσετε, έχετε μια ακούραστη ορχήστρα που σας
συνοδεύει για να μάθετε να τραγουδάτε σωστά.
Πειραματιστείτε με τη φωνή σας η οποία μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι το πιο

εκφραστικό όργανο της ορχήστρας.
Οι μαθητές ενθαρρύνονται σε κάθε τους βήμα. Ως κίνητρο για την αύξηση της
μουσικής δημιουργικότητας μπορεί να τους γνωστοποιηθεί η ανάπτυξη
δραστηριοτήτων, όπως αυτές που ακολουθούν.
Πρόσθετες δραστηριότητες:
Ένας στόχος μπορεί να είναι η παρουσίαση αυτού του τραγουδιού ή και άλλων,
π.χ. στο πλαίσιο μιας σχολικής μουσικής συναυλίας (με κοινό άλλους μαθητές,
γονείς κ.λπ.), ή, ακόμη, η ψηφιακή ηχογράφηση του τραγουδιού και η δημιουργία
ενός Audio-CD, το οποίο θα αποτελέσει αναμνηστικό των μαθητικών χρόνων με
σχετικές φωτογραφίες κ.ά. Επίσης θα μπορούσε να αναρτηθεί στο internet, π.χ.
στην ιστοσελίδα της σχολικής μονάδας ή σε άλλη σχετική ιστοσελίδα, π.χ. του
σχολικού δικτύου, γεγονός που θα ενθαρρύνει και άλλες ανάλογες προσπάθειες
σχολικών μονάδων, ακόμη και μουσικών διαγωνισμών μέσω internet –
δραστηριότητες τις οποίες υποστηρίζει το λογισμικό Μουσικός Κόσμος.

33
2. Χρησιμοποιούν οι μαθητές τη φωνή τους στο σωστό τόνο;
3. Ακούν προσεκτικά τη μουσική συνοδεία, ώστε να τραγουδούν χωρίς να

βγαίνουν από το ρυθμό, από το tempo, από από το χρόνο του τραγουδιού;
4. Έχουν σωστή άρθρωση των λέξεων;
5. Χρησιμοποιούν σωστά τις δυναμικές, έχοντας συγχρόνως καλή ποιότητα

φωνής;
6. Ανταποκρίνονται θετικά στις υποδείξεις του εκπαιδευτικού κατά την

εκτέλεση του τραγουδιού;
7. Νιώθετε μεγαλύτερη ικανοποίηση τραγουδώντας με ήχο-συνοδεία

ολόκληρης ορχήστρας;
ΝΑΙ ΟΧΙ
8. Νιώθετε σίγουροι ότι μπορείτε να παρουσιάσετε το τραγούδι σας σε ένα

ακροατήριο;
ΝΑΙ ΟΧΙ
9. Επιθυμείτε να ηχογραφηθεί η προσπάθειά σας σε ένα Audio-CD;
ΝΑΙ ΟΧΙ
10. Αντιμετωπίζετε πλέον τη μουσική με μεγαλύτερο σεβασμό τώρα που τη

γνωρίσατε μέσα από τη χρήση πολυμέσων, όπως το λογισμικό που
χρησιμοποιείτε;
ΝΑΙ ΟΧΙ
34
Θέμα: Το κλειδί του ΣΟΛ και η χρησιμότητά του
Στόχοι:
1. Αναγνώριση νέων μουσικών συμβόλων.
2. Κατανόηση της σημασίας του κλειδιού του ΣΟΛ.
Μέσα:
Κόσμος
Απαιτούμενος χρόνος: Μία (1) διδακτική ώρα

_________________________________________________________________
Γίνεται εκκίνηση του λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε κλικ στην ελληνική
σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Μουσική
Ανάγνωση και Τραγούδι» και πατήστε το κόκκινο βέλος που υπάρχει στην οθόνη
του υπολογιστή.
Παρατηρήστε προσεκτικά το πεντάγραμμο, με τους μουσικούς φθόγγους και τα

διάφορα άλλα σύμβολα, που έχει εμφανιστεί στην οθόνη σας. Πατήστε το κόκκινο
βέλος (κάτω δεξιά της οθόνης) με την ένδειξη «Έναρξη» (μπορείτε αν θέλετε να
ανατρέξετε στη «Βοήθεια» για να δείτε και τη σημασία του εικονιδίου). Ακούστε τη
μελωδία «Ήλιος» που βλέπετε στο πεντάγραμμο. Προσέξτε την υπογράμμιση του
κάθε μουσικού φθόγγου· σημαίνει ότι εκτελείται εκείνη τη στιγμή. Επαναλάβετε τη
δραστηριότητα. Προσέξτε το πρώτο σύμβολο-σημείο στην αρχή του
πενταγράμμου. Είναι το κλειδί του ΣΟΛ το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία για όλους
τους φθόγγους του πενταγράμμου. Πατήστε τον «κύβο» με την ονομασία
«Θάλασσα» (κάθε κύβος είναι και μια μελωδία) και απαντήστε στα παρακάτω
ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Πόσα κλειδιά του ΣΟΛ βλέπετε στη μελωδία «Θάλασσα»; Δύο.
Ερώτηση 2: Σε ποια σημεία κάθε πενταγράμμου της μελωδίας βρίσκεται το κλειδί

του ΣΟΛ; Στην αρχή του κάθε πενταγράμμου.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Θεωρία της
Μουσικής-Μουσική Γραφή». Κάντε ακόμη μια φορά κλικ στις «Επιλογές» και
κατόπιν στον τίτλο «Κλειδιά της μουσικής». Μελετήστε με προσοχή το κείμενο
μέχρι και τη δεύτερη παράγραφό του (μέχρι και το κλειδί του ΣΟΛ). Κάντε κλικ
στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και παιχνίδι», επιλέξτε το πρώτο ερώτημα και
απαντήστε, κάνοντας κλικ στην απάντηση που θεωρείτε σωστή. Ακούστε το
αποτέλεσμα της απάντησής σας και δείτε τις επιδόσεις σας. Απαντήστε στα
παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 3: Πώς αλλιώς ονομάζονται τα κλειδιά της μουσικής; Γνώμονες.
35
Ερώτηση 4: Πού γράφεται το κλειδί του ΣΟΛ; Στη δεύτερη γραμμή του
πενταγράμμου.
Πατήστε το κόκκινο βέλος για να αποσύρετε το παράθυρο της αξιολόγησης. Κάντε

κλικ στο εικονίδιο δίπλα στο νεαρό με το σκυλάκι, προκειμένου να απαντήσετε το
ερώτημα που θέτει. Μελετήστε προσεκτικά την απάντηση που έχει εμφανιστεί στην
οθόνη του υπολογιστή. Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:
Ερώτηση 5: Τι ακριβώς καθορίζουν τα κλειδιά της μουσικής; Την ονομασία των

φθογγόσημων που γράφονται στο πεντάγραμμο και έξω από αυτό.
Ερώτηση 6: Σε ποια γραμμή του πενταγράμμου δίνει το όνομά του το κλειδί του
ΣΟΛ; Στη δεύτερη.
Πρόσθετη αξιολόγηση:
1. Γράψτε πολλές φορές το κλειδί του ΣΟΛ στο πεντάγραμμο.
2. Ζωγραφίστε το κλειδί του ΣΟΛ.
3. Κατασκευάστε το κλειδί του ΣΟΛ με διάφορα υλικά.
36
Θέμα: Μουσική ανάγνωση και γραφή
Στόχοι:
1. Οι μαθητές να εκτελούν, ερμηνεύουν πιο σύνθετα μουσικά σύμβολα, να
εκτελούν πιο πολύπλοκες εντολές και να κατανοούν πιο ικανοποιητικά τα
μουσικά στοιχεία.
2. Να κατανοήσουν τη λειτουργικότητα του πενταγράμμου.
3. Να αναγνωρίζουν τα ονόματα των μουσικών φθόγγων στο πεντάγραμμο
και τη χρονική τους αξία (εισαγωγικά).
4. Να αναγνωρίζουν και να εκτελούν μελωδικά σχήματα.
5. Να εκτελούν φωνητικά μελωδίες με τα ονόματα των φθογγόσημων.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________

ενότητα «Μουσική Ανάγνωση και Τραγούδι». Διαβάστε προσεκτικά τα κείμενα-
διαλόγους που έχουν εμφανιστεί στην οθόνη και κατόπιν πατήστε το κόκκινο
βέλος.
Παρατηρήστε με προσοχή τη μελωδία «Ήλιος» και συγκεκριμένα τους φθόγγους

της μελωδίας που είναι γραμμένοι στο πεντάγραμμο και κάτω από αυτό, την αξία
των μουσικών φθόγγων κ.λπ. Ακούστε τη μελωδία, πατώντας το κόκκινο βέλος
(προσέξτε την υπογράμμιση των φθόγγων), και απαντήστε στα παρακάτω
ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Πώς ονομάζεται το σημείο-σύμβολο που είναι γραμμένο στην αρχή

των πενταγράμμων της μελωδίας; Κλειδί του ΣΟΛ.
Ερώτηση 2: Τα φθογγόσημα της μελωδίας είναι ολόκληρα, μισά ή τέταρτα; Ποια

η χρονική αξία του καθενός; Είναι ολόκληρα και η χρονική αξία του καθενός είναι
4 χρόνοι (4/4).
Ερώτηση 3: Πού είναι γραμμένος ο πρώτος φθόγγος της μελωδίας: κάτω από το
πεντάγραμμο, πάνω από το πεντάγραμμο, στην πρώτη γραμμή του πενταγράμμου
ή στο πρώτο διάστημα του πενταγράμμου; Κάτω από το πεντάγραμμο.
37
Ερώτηση 4: Πού είναι γραμμένος ο δεύτερος φθόγγος της μελωδίας: κάτω από το
ή στο πρώτο διάστημα του πενταγράμμου; Κάτω από το πεντάγραμμο.
Ερώτηση 5: Πού είναι γραμμένος ο τρίτος φθόγγος της μελωδίας: κάτω από το
ή στο πρώτο διάστημα του πενταγράμμου; Στην πρώτη γραμμή του
πενταγράμμου.
Ερώτηση 6: Ο πρώτος και ο τελευταίος φθόγγος της μελωδίας είναι ίδιοι ή

διαφορετικοί; Είναι ίδιοι.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Θεωρία της
Μουσικής – Μουσική Γραφή». Ξανακάντε κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά
επιλέξτε τον τίτλο «Ονομασία φθογγόσημων της μουσικής».
Παρατηρήστε το νέο περιεχόμενο της οθόνης. Μελετήστε με μεγάλη προσοχή την

πρώτη παράγραφο. Σύρετε το ποντίκι σας στην κόκκινη λέξη «ονόματα» και
μελετήστε το περιεχόμενό της. Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 7: Πόσα και ποια είναι τα ονόματα των φθόγγων της μουσικής; Είναι 7
και είναι τα εξής: ΝΤΟ, ΡΕ, ΜΙ, ΦΑ, ΣΟΛ, ΛΑ, ΣΙ.
Ερώτηση 8: Από πού προέκυψε η ονομασία τους, πότε και από ποιον; Από έναν
«Ύμνο στον Άγιο Ιωάνη», την εποχή του Μεσαίωνα, από τον επινοητή του
πενταγράμμου Guido d’ Arezzo.
Μελετήστε το κείμενο από την αρχή και κατόπιν κάντε κλικ στο εικονίδιο «ηχεία».
Παρατηρήστε και ακούστε με μεγάλη προσοχή το περιεχόμενόν του. Διαβάστε σε
κάθε υπογράμμιση φθόγγου το όνομά του και την περιοχή του πενταγράμμου στην
οποία αναγράφεται. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα.
Προσπαθήστε να θυμηθείτε και να βρείτε τους φθόγγους της μελωδίας «Ήλιος»

στα πεντάγραμμα που βλέπετε στην οθόνη σας. Κάθε φορά που ακούγεται ο ήχος
του φθόγγου, πείτε το όνομά του το οποίο βρίσκεται κάτω από την υπογράμμιση.
Επαναλάβετε την προσπάθεια. (Αν δεν θυμόσαστε τους φθόγγους της μελωδίας
«Ήλιος», ανατρέξτε σε αυτήν και δείτε τους ξανά.)
Ερώτηση 9: Ποια είναι τα ονόματα των φθόγγων της μελωδίας «Ήλιος» και σε
ποια θέση του πενταγράμμου αναγράφεται ο καθένας; «ΝΤΟ» (γράφεται κάτω από
το πεντάγραμμο με μία βοηθητική γραμμή στο μέσον του φθόγγου), «ΡΕ»
(γράφεται κάτω από το πεντάγραμμο χωρίς καμία βοηθητική γραμμή), «ΜΙ»
(γράφεται στην πρώτη γραμμή του πενταγράμμου).
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Περισσότερα» και προσπαθήστε να βρείτε το κλειδί του
ΣΟΛ. Κάντε κλικ στο εικονίδιο δεξιά του πρώτου πενταγράμμου που φέρει το
κλειδί του ΣΟΛ (πρώτο εικονίδιο «ηχεία», επάνω δεξιά της οθόνης). Ακούστε τους
φθόγγους που αναγράφονται στο κλειδί του ΣΟΛ. Κάθε φορά που ακούγεται ο
ήχος των φθόγγων της μελωδίας «Ήλιος», πείτε το όνομά του. Κάντε κλικ στο
εικονίδιο με το κόκκινο «Χ» για έξοδο από το παράθυρο αυτό.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και παιχνίδι». Κάντε την αξιολόγηση που
βλέπετε, επιλέγοντας πρώτα το ερώτημα.
Πατήστε το κόκκινο βέλος δεξιά της οθόνης, για να συνεχίσετε την ψηφιακή
«Αξιολόγηση και παιχνίδι». Διαλέξτε, με κλικ, το κλειδί του ΣΟΛ, επιλέξτε όνομα
38
νότας ΝΤΟ και εντοπίστε τη στο πεντάγραμμο (αναζητήστε τις νότες που ήδη
γνωρίσατε και υπάρχουν στη μελωδία «Ήλιος»). Επαναλάβετε τη δραστηριότητα,
επιλέγοντας αυτή τη φορά τη νότα ΡΕ και κατόπιν τη ΜΙ.
Πατήστε το κόκκινο βέλος δεξιά, για να συνεχίσετε την ψηφιακή αξιολόγηση.

Επιλέξτε πρώτα το φθόγγο ΡΕ και αναζητήστε τον στο μουσικό κείμενο του
τραγουδιού «Κάλαντα Χριστουγέννων». Επαναλάβετε τη δραστηριότητα με τον
φθόγγο ΜΙ. Ακούστε και δείτε τις επιδόσεις σας. Για να αποσύρετε το παράθυρο
της αξιολόγησης πατήστε το μεγάλο κόκκινο βέλος (κάτω αριστερά της οθόνης).
Θα πρέπει να γίνεται συνεχής έλεγχος από τον εκπαιδευτικό για την ορθότητα των
απαντήσεων. Οι μαθητές που καλύπτουν τα θέματα της αξιολόγησης και
προχωρούν στα επόμενα, ανεξάρτητα από την πορεία των υπολοίπων.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Μουσική

Ανάγνωση & Τραγούδι». Ξαναδιαβάστε τους διαλόγους. Πατήστε το κόκκινο βέλος.
Κάντε κλικ στο «κόκκινο βέλος-Έναρξη» και ακούστε τη μελωδία «Ήλιος» που
υπάρχει στις οθόνες σας.
Κάθε φθόγγος «ολοκλήρου» της μελωδίας αυτής, όπως ήδη γνωρίζετε, έχει
τέσσερις (4) χρόνους, τέσσερα κτυπήματα, π.χ. τέσσερα παλαμάκια. Οπότε, κάθε
φορά που το διαβάζετε, θα πρέπει αρχικά να λέτε το όνομά του φθόγγου (π.χ.
ΝΤΟ) και στη συνέχεια να επαναλαμβάνετε το τελευταίο του γράμμα για άλλες
τρεις φορές. Συγκεκριμένα θα λέτε: για το φθόγγο ΝΤΟ: ΝΤΟ-Ο-Ο-Ο (κτυπώντας
τέσσερα παλαμάκια συγχρόνως ή τη μύτη του ποδιού σας). Το ίδιο ισχύει και για
άλλους φθόγγους, π.χ. ο ΜΙ: ΜΙ-Ι-Ι-Ι. Πειραματιστείτε ξεκινώντας με τους
αρχικούς φθόγγους της μελωδίας σας. Διαβάστε τους «ρυθμικά» (ρυθμική
ανάγνωση), δηλαδή σύμφωνα με την παραπάνω περιγραφή, χωρίς τη συνοδεία
του πιάνου.
Ο εκπαιδευτικός συντονίζει τις προσπάθειες των μαθητών σε κάθε τους βήμα και
τους ενθαρρύνει συνεχώς.
Εφόσον κατανοήσατε τα παραπάνω, επαναλάβετε τη δραστηριότητα με τη

συνοδεία του πιάνου αυτή τη φορά. Με άλλα λόγια, διαβάστε τους φθόγγους
«μελωδικά» (μελωδική ανάγνωση) και τραγουδήστε τους. Προσέξτε: Θα πρέπει να
ακούτε με προσοχή τη συνοδεία του πιάνου και να παρατηρείτε την υπογράμμιση
των φθόγγων. Έτσι θα ξέρετε ποιος φθόγγος εκτελείται κάθε στιγμή.
Προσπαθήστε να τραγουδήσετε τον ήχο που ακούτε. Καλλιεργήστε τη φωνή και
την ακοή σας. Όσο περισσότερο εξασκείστε, τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα
έχετε. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Έναρξη» και ξεκινήστε. Ενόσω τραγουδάτε,
κτυπήστε παλαμάκια ή τη μύτη του ποδιού σας, μετρώντας τους τέσσερις χρόνους
του κάθε φθόγγου.
Μπορείτε να συνεχίσετε την εργασία σας με τη μελωδία «Θάλασσα». Είναι πολύ

εύκολο. Πειραματιστείτε με τη φωνή σας, το σώμα σας ή τα μουσικά όργανα που
διαθέτετε. Εξερευνήστε. Το «Solfege», όπως ονομάζεται η διαδικασία αυτή, θα σας
αρέσει πολύ και θα σας οδηγήσει πιο βαθιά στον κόσμο της μουσικής.
Οι μαθητές, σχηματίζοντας μια μεγάλη ομάδα-χορωδία, μπορούν να διαβάζουν

ρυθμικά ή μελωδικά τους φθόγγους της μελωδίας, τους οποίους παρακολουθούν
μέσω της μηχανής προβολής (και των αυτοενισχυόμενων ηχείων). Ακόμη, ο
εκπαιδευτικός μπορεί να τους συνοδεύει με ένα μουσικό όργανο, όπως, για
παράδειγμα, ένα keyboard music. Οι μαθητές, τέλος, μπορούν να συνοδεύουν τις
φωνές τους και με κρουστά όργανα κ.ά.
39
Προτείνεται η μελωδική ανάγνωση να γίνεται για λίγα λεπτά της ώρας και κάθε
φορά στο μάθημα της μουσικής. Το λογισμικό Μουσικός Κόσμος διαθέτει πλήθος
μελωδιών για το σκοπό αυτό. Η τακτική αυτή θα επιτρέψει στους μαθητές να
εξοικειωθούν με τη μουσική ανάγνωση και γραφή, επιτρέποντάς τους παράλληλα
την εκμάθηση ενός σύγχρονου μελωδικού μουσικού οργάνου, π.χ. ενός keyboard
music, το οποίο βρίσκεται πιο κοντά στη μουσική τεχνολογία και στις Νέες
Τεχνολογίες γενικότερα.
Πρόσθετη αξιολόγηση:
1. Γράψτε τις νότες: ΝΤΟ, ΡΕ και ΜΙ πολλές φορές στο πεντάγραμμο.
2. Αναγνωρίστε τα ονόματα των παρακάτω φθόγγων.

(Ο εκπαιδευτικός σημειώνει σε δύο πεντάγραμμα τις παραπάνω νότες, με
οποιαδήποτε σειρά, τις οποίες καλούνται οι μαθητές να αναγνωρίσουν.)
3. Κατά τη διάρκεια της ρυθμικής και μελωδικής ανάγνωσης, ο εκπαιδευτικός

αξιολογεί συνεχώς τους μαθητές για: το σωστό τόνο, την καλή ποιότητα
φωνής, το σωστό tempo κ.ά.
4. Ο εκπαιδευτικός αξιολογεί την πλοήγηση των μαθητών στους

ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
5. Βρήκατε ενδιαφέρουσα τη δραστηριότητα «Μουσική ανάγνωση και

γραφή»;
ΝΑΙ ΟΧΙ
40
ΤΑΞΗ Δ΄
Τάξη: Δ΄ Δημοτικού
Θέμα: Διαστολές και μέτρο της μουσικής – Σημεία επανάληψης
Στόχοι:
1. Αναγνώριση πρόσθετων μουσικών σημείων-συμβόλων.
2. Κατανόηση της αξίας του μέτρου.
Μέσα:
Κόσμος
Απαιτούμενος χρόνος: Μία (1) διδακτική ώρα.

_________________________________________________________________
Γίνεται εκκίνηση του λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε κλικ στην ελληνική
σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα
«Τραγούδια των Σχολικών Εορτών–Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου». Κάντε και
πάλι κλικ στις «Επιλογές» και επιλέξτε αυτή τη φορά το τραγούδι «Κάλαντα
Χριστουγέννων».
Ακούστε το μουσικό θέμα του τραγουδιού που εκτελείται αυτόματα από το πιάνο
και προσέξτε το μουσικό του κείμενο και κυρίως τις μικρές κάθετες γραμμούλες
που υπάρχουν στο πεντάγραμμο, μεταξύ των μουσικών φθόγγων. Προσέξτε,
επίσης, τον αριθμό που υπάρχει αμέσως μετά το γνώμονα-κλειδί και απαντήστε
στις παρακάτω ερωτήσεις:
Ερώτηση 1: Ποιος είναι ο αριθμός που εμφανίζεται αμέσως μετά το κλειδί του
ΣΟΛ στο τραγούδι «Κάλαντα Χριστουγέννων»; Είναι ο 2/4.
Ερώτηση 2: Ο αριθμός αυτός υπάρχει σε άλλο σημείο του τραγουδιού; Όχι.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και επιλέξτε το τραγούδι «Αγια Νύχτα». Παρατηρήστε
προσεκτικά το μουσικό του κείμενο καθώς ακούτε από το πιάνο μέρος της
μελωδίας του. Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:
Ερώτηση 3: Ποιος είναι ο αριθμός που εμφανίζεται αμέσως μετά το κλειδί του
ΣΟΛ στο τραγούδι «Άγια Νύχτα»; Είναι ο 3/4.
Ερώτηση 4: Ο αριθμός αυτός υπάρχει σε άλλο σημείο του τραγουδιού; Όχι.
Ερώτηση 5: Πόσες μικρές κάθετες γραμμούλες προς το πρώτο πεντάγραμμο

υπάρχουν μετά το κλειδί του ΣΟΛ στο τραγούδι «Άγια Νύχτα»; Πέντε (5).
41
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στη θεματική ενότητα «Θεωρία της Μουσικής-
Μουσική Γραφή». Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε
τον τίτλο «Μέτρο και σύμβολα επανάληψης». Μελετήστε με προσοχή το κείμενο
της πρώτης παραγράφου. Σύρετε το ποντίκι στην κόκκινη λέξη «φιλμ» και δείτε
την εικόνα που εμφανίζεται. Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:
Ερώτηση 6: Πώς ονομάζονται οι γραμμές που κόβουν κάθετα το πεντάγραμμο;

Διαστολές.
Ερώτηση 7: Τι ονομάζεται μέτρο (απλός ορισμός); Η απόσταση μεταξύ των δύο

διαστολών.
Μελετήστε με προσοχή το κείμενο της δεύτερης και τρίτης παραγράφου. Σύρετε το

ποντίκι στην κόκκινη λέξη «κλάσματα» και δείτε τις πληροφορίες που περιέχει.
Συνεχίστε τη μελέτη σας και απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:
Ερώτηση 8: Τι ονομάζεται αξία του μέτρου; Το άθροισμα των φθογγοσήμων και

των παύσεων που υπάρχουν σε κάθε μέτρο.
Ερώτηση 9: Η αξία αυτή πρέπει να είναι η ίδια σε όλα τα μέτρα του μουσικού
κομματιού; Ναι, πρέπει να είναι η ίδια.
Ερώτηση 10: Σε ποιο σημείο του πενταγράμμου γράφονται οι αριθμοί που

μοιάζουν με κλάσματα; Στην αρχή του πενταγράμμου, αμέσως μετά το γνώμονα.
Ερώτηση 11: Τι αντιπροσωπεύει ο επάνω και τι ο κάτω αριθμός; Ο επάνω αριθμός

αντιπροσωπεύει τα μέρη-τους χρόνους του μέτρου, ενώ ο κάτω αριθμός
αναφέρεται στην αξία κάθε μέρους.
Μελετήστε με προσοχή το κείμενο της τελευταίας παραγράφου. Σύρετε το ποντίκι

στην κόκκινη λέξη «σύμβολα επανάληψης» και δείτε τις πληροφορίες που
περιέχει. Συνεχίστε τη μελέτη σας.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «ηχεία», για να ακούσετε και να δείτε το μουσικό
παράδειγμα των παραπάνω, με υπογράμμιση της πλοκής του. Παρατηρήστε όλα
όσα έχετε μάθει και ακούστε με ιδιαίτερη προσοχή. Απαντήστε στις παρακάτω
ερωτήσεις:
Ερώτηση 12: Τι είναι τα σύμβολα επανάληψης; Είναι σημεία τα οποία μας

δείχνουν ότι πρέπει να επαναλάβουμε ένα μουσικό μέρος, ένα σύνολο από μουσικά
μέτρα.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και Παιχνίδι». Ακολουθήστε τις υποδείξεις
που εμφανίζονται στην οθόνη σας και κάντε την ψηφιακή αξιολόγηση παίζοντας.
Ακούστε το αποτέλεσμα των απαντήσεών σας και δείτε τις επιδόσεις σας.
Για να συνεχίσετε στο επόμενο θέμα αξιολόγησης πατήστε το κόκκινο βέλος (δεξιά και
προς τα κάτω της οθόνης). Τα κόκκινα βέλη σας μεταφέρουν, αντίστοιχα, στο επόμενο
και στο προηγούμενο θέμα αξιολόγησης. Εκτελέστε όλα τα θέματα της αξιολόγησης.
Ακούστε τα μουσικά θέματα, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «ηχεία». Το μεγάλο κόκκινο
βέλος, δίπλα στο παιδί με τα γυαλιά, αποσύρει το «παράθυρο» της ψηφιακής
αξιολόγησης (ανατρέξτε στη «Βοήθεια» σε περίπτωση που δεν κατανοήσατε τη σημασία
των εικονιδίων). Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό.
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να ελέγχει την ορθότητα της ψηφιακής αξιολόγησης και

να συντονίζει την εργασία των μαθητών, βήμα προς βήμα, κατά τη διάρκεια κάθε
δραστηριότητας.
42
Θέμα: Εκτέλεση μουσικών οργάνων
Στόχοι:
1. Να ερμηνεύουν οι μαθητές πιο πολύπλοκα ρυθμικά σχήματα, µε βάση
μουσικά σύμβολα, και να κατανοούν τα στοιχεία της μουσικής
σημειογραφίας.
2. Να πειραματιστούν με τον ήχο μέσα από κρουστά μουσικά όργανα,
αναπτύσσοντας τη ρυθμική τους ικανότητα, ως άτομα και ως μέλη της
ομάδας.
3. Να αναπτυχθεί η σχέση: μαθητής-ηλεκτρονικός υπολογιστής.
Μέσα:
Κόσμος, μουσικά όργανα τάξης, μηχανή προβολής

_________________________________________________________________
ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα». Ακούστε και διαβάστε τα κείμενα των διάλογων.
Κάντε κλικ στην κόκκινη λέξη «συνοδεύσουμε». Διαβάστε και παρατηρήστε τι
αντιπροσωπεύει κάθε ομάδα ή χέρι. Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-
χέρια» για να ακούσετε το ρυθμικό σχήμα. Προσπαθήστε να κατανοήσετε τον
τρόπο εκτέλεσής του. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Ακούστε το επόμενο
ρυθμικό σχήμα με τον ίδιο τρόπο. Εκτελέστε το συγχρόνως με το λογισμικό, με
ρυθμικά κτυπήματα σε διάφορα μέρη του σώματός σας. (Συνεχής έλεγχος του
εκπαιδευτικού για την ορθότητα του ρυθμικού σχήματος.) Επαναλάβετε τη
δραστηριότητα και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Σε τι χρόνο είναι γραμμένο το δεύτερο ρυθμικό σχήμα και πόσα

μουσικά μέτρα έχει, τα οποία επαναλαμβάνονται; Είναι σε 3/4 και έχει δύο μέτρα.
Ερώτηση 2: Στο δεύτερο ρυθμικό σχήμα, τα τέταρτα με τις «ουρές» προς τα

επάνω ποιο χέρι αντιπροσωπεύουν για την εκτέλεσή τους: το δεξί ή το αριστερό;
Το δεξί.
Πατήστε το κόκκινο βέλος. Αφού διαβάσατε τους διαλόγους, πατήστε ξανά το

κόκκινο βέλος (δεξιά). Πατήστε τον «κόκκινο κύβο». Παρατηρήστε και ακούστε
προσεκτικά το ρυθμικό σχήμα, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια».
Προσέξτε τις παύσεις του σχήματος (όπως γνωρίζετε, για καθεμία παύση τετάρτου
διακόπτουμε για ένα χρόνο τα κτυπήματα-τέταρτα). Κάντε κλικ για να το ακούσετε
από την αρχή. Εκτελέστε το με κτυπήματα σε διάφορα σημεία του σώματός σας
(μηρούς, παλαμάκια κ.ά.). Αυτοσχεδιάστε καθώς το ακούτε.
43
Πάρτε στα χέρια σας, ο κάθε μαθητής ξεχωριστά, από δύο κρουστά όργανα. Σε
περίπτωση που προτιμάτε κάποιο τύμπανο, θα πρέπει να έχετε δύο ξυλάκια για την
κρούση του οργάνου (ένα για κάθε χέρι).
Με τα κρουστά σας όργανα εκτελέστε, συγχρόνως με το λογισμικό, το ρυθμικό

σχήμα που βλέπετε στην οθόνη του υπολογιστή σας (ο ένας μαθητής της ομάδας
θα κάνει κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια» και ο άλλος θα εκτελεί το ρυθμικό
σχήμα και αντιστρόφως, παρατηρώντας ο καθένας την εκτέλεση του άλλου).
Εκτελέστε το ρυθμικό σχήμα σε διάφορες χρονικές διαβαθμίσεις (αργά, γρήγορα),
χωρίς να το ακούτε από το λογισμικό. Πειραματιστείτε με τον ήχο των οργάνων
και επισημάνετε τα χαρακτηριστικά του ήχου. Μην προκαλείτε θόρυβο. Ο
εκπαιδευτικός ελέγχει και πιθανόν διορθώνει τις προσπάθειες των μαθητών.
Οι μαθητές σχηματίζουν τέσσερις ομάδες. Η κάθε ομάδα έχει και ένα διαφορετικό
ρόλο. Η παρακολούθηση του ρυθμικού σχήματος γίνεται για όλους τους μαθητές
μέσω της μηχανής προβολής.
Ο εκπαιδευτικός συντονίζει όλο το εργαστήριο πληροφορικής, καθώς και τις

ομάδες των μαθητών.
Η ομάδα (α) έχει τύμπανα τα οποία κτυπά μόνο στον πρώτο χρόνο του ρυθμικού
σχήματος.
Η ομάδα (β) έχει «πιατίνια» – πρόκειται για μικρά «κύμβαλα» τα οποία κτυπά μόνο
στον πρώτο χρόνο του ρυθμικού σχήματος.
Η ομάδα (γ) έχει ντέφια τα οποία κτυπά στο δεύτερο και στο τρίτο χρόνο του
ρυθμικού σχήματος.
Η ομάδα (δ) έχει «μαράκες», ή κάτι ανάλογο, τις οποίες κτυπά μόνο στον τρίτο
χρόνο του ρυθμικού σχήματος.
Ο εκπαιδευτικός κάνει κλικ στο εικονίδιο για την έναρξη του ρυθμικού σχήματος
και συντονίζει τις ομάδες. Οι μαθητές παρακολουθούν τα μουσικά σημεία του
ρυθμικού σχήματος από τη μηχανή προβολής (προτείνεται και ένα ζεύγος
αυτοενισχυόμενων ηχείων που εξασφαλίζουν ήχο ποιότητας Hi-Fi) και ξεκινούν
την εκτέλεση του ρυθμικού σχήματος. Ο Η/Υ αντιπροσωπεύει άλλη μία ομάδα στο
σύνολο, ενισχύοντας έτσι ακόμη περισσότερο τη σχέση: μαθητής-ηλεκτρονικός
υπολογιστής.
Γίνεται η εκτέλεση του ρυθμικού σχήματος χωρίς τον ήχο του λογισμικού. Εφόσον
οι μαθητές εκτελούν ορθά το ρυθμικό σχήμα, δημιουργείται μία ακόμη ομάδα
μαθητών (μπορεί να αποτελείται από δύο με τρεις μαθητές ή λιγότερους). Η ομάδα
(ε), λοιπόν, θα έχει αυλούς-φλογέρες (εφόσον στη σχολική μονάδα οι μαθητές
έχουν διδαχθεί το συγκεκριμένο ή κάποιο άλλο μελωδικό όργανο). Σε περίπτωση
που κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν, το ρόλο αυτής της ομάδας θα πάρει ο
εκπαιδευτικός ο οποίος θα εκτελεί τους φθόγγους ΣΟΛ, ΛΑ, ΣΙ (τέταρτα για το
πρώτο μέτρο) και ΣΟΛ (ήμισυ για το δεύτερο μέτρο και παύση τετάρτου). Μπορεί
ακόμη να αυτοσχεδιάσει ένα μουσικό σκοπό επάνω σε αυτό το ρυθμικό σχήμα,
π.χ. το τραγούδι «Πού ’ν’ το το δαχτυλίδι».
Το σύνολο των εκτελεστών παρακολουθεί με ιδιαίτερη προσοχή τους ήχους κάθε

οργάνου και τις μουσικές ακουστικές σχέσεις που δημιουργούνται. Το όλο
αποτέλεσμα μπορεί να εκτελεστεί και μπροστά σε ένα μικρό ακροατήριο.
Οι μαθητές κατασκευάζουν ηχητικά αντικείμενα ή αυτοσχέδια μουσικά όργανα,

κυρίως κρουστά, και εκτελούν την παραπάνω δραστηριότητα. Μέσω αυτών,
πειραματίζονται συνεχώς με τον ήχο –όπως ακριβώς θα πειραματιζόταν με άλλα
44
υλικά, όπως πηλός, πλαστελίνη κ.ά.– και κατανοούν τα χαρακτηριστικά του
(χροιά, ένταση, ύψος, διάρκεια).

ατόμων είτε σε μεγαλύτερες ομάδες). Η αξιολόγησή τους αφορά ζητήματα
όπως:
- Γίνεται ορθά η πλοήγησή στους Η/Υ;
- Εκτελούν σωστά τα ρυθμικά κτυπήματα;
- Εκτελούν σωστά με τα κρουστά όργανα το ρυθμικό σχήμα;
- Δείχνουν ενδιαφέρον για τη δραστηριότητα;
2. Βρήκατε ενδιαφέρουσα την παραπάνω δραστηριότητα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
3. Τι σας έκανε περισσότερο εντύπωση στην παραπάνω δραστηριότητα;
4. Νιώθετε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή ως ένα ακόμη μέλος της ομάδας

εργασίας;
ΝΑΙ ΟΧΙ
45
Θέμα: Στιγμή διαρκείας – χρονική στιγμή
Στόχοι:
1. Να κατανοήσουν οι μαθητές (οπτικά και χρονικά) τα φθογγόσημα με στιγμή
διαρκείας, π.χ. το ήμισυ και το τέταρτο με στιγμή διαρκείας.
2. Να εκτελούν ρυθμικά σχήματα φθογγόσημων με στιγμή διαρκείας.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα». Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη
φορά επιλέξτε τον τίτλο «Παρεστιγμένα». Ακούστε το μουσικό θέμα το οποίο
εκτελείται δίχως δική σας εντολή.
Κάντε κλικ στο ρυθμικό σχήμα του «κόκκινου κύβου» και παρατηρήστε το με
προσοχή. Ακούστε το με ένα κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια». Επαναλάβετε
τη δραστηριότητα και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Σε τι χρόνο είναι γραμμένο το ρυθμικό σχήμα του «κόκκινου

κύβου»; Είναι σε 2/4.
Ερώτηση 2: Τι ακριβώς έχουν δίπλα τους τα φθογγόσημα τέταρτα; Έχουν μια

τελεία.
Ερώτηση 3: Πώς ονομάζεται το τελευταίο φθογγόσημο του μέτρου, του ρυθμικού

σχήματος του «κόκκινου κύβου», και τι χρονική αξία έχει; Ονομάζεται όγδοο και
έχει τη μισή αξία του τετάρτου.
Ερώτηση 4: Η τελεία που υπάρχει στο ρυθμικό σχήμα είναι δεξιά ή αριστερά από
τα τέταρτα; Είναι δεξιά.
Κάντε κλικ στο αντίστοιχο εικονίδιο για να ακούσετε ξανά το ρυθμικό σχήμα.
Προσέξτε τη διάρκεια των ρυθμικών κτυπημάτων του σχήματος που βλέπετε. Το
τέταρτο με την τελεία δίπλα του έχει σαφώς μεγαλύτερη αξία από το άλλο
φθογγόσημο. Εκτελέστε το σχήμα με παλαμάκια. Το πρώτο παλαμάκι, που
αντιπροσωπεύει το τέταρτο με την τελεία, να είναι ένα μεγάλο παλαμάκι, ενώ το
άλλο μικρότερο. Κάντε κλικ στο εικονίδιο και ξεκινήστε. Εκτελέστε το ίδιο σχήμα
με τα δυο σας χέρια. Το αριστερό χέρι κτυπά τα τέταρτα με την τελεία και το δεξί
χέρι το άλλο φθογγόσημο· οι κτύποι μπορεί να είναι σε σημεία που εσείς επιλέγετε.
46
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στη θεματική ενότητα «Θεωρία της Μουσικής –
τον τίτλο «Στιγμή διαρκείας ή χρονική στιγμή». Μελετήστε με προσοχή την πρώτη
παράγραφο. Σύρετε το ποντίκι στις κόκκινες λέξεις: «φθογγόσημων», «παύσεων»,
«μισό». Δείτε τις πληροφορίες που φέρουν. Μελετήστε ακόμη μια φορά το κείμενο
και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 5: Πώς αλλιώς ονομάζεται η στιγμή διαρκείας; Χρονική στιγμή.
Ερώτηση 6: Πού γράφεται και πόσο αυξάνει τη χρονική αξία; Γράφεται δεξιά των
φθογγόσημων ή των παύσεων και αυξάνει την αξία τους κατά το ήμισυ.
Ερώτηση 7: Ένα ήμισυ με στιγμή διάρκειας τι χρονική αξία θα έχει; Θα έχει 3/4.
Ερώτηση 8: Ένα ολόκληρο με στιγμή διάρκειας τι χρονική αξία θα έχει; Θα έχει

6/4.
Ερώτηση 9: Ένα τέταρτο με στιγμή διάρκειας τι χρονική αξία θα έχει; Θα έχει ένα
τέταρτο και ένα όγδοο.
Μελετήστε με προσοχή τη δεύτερη παράγραφο του κειμένου-διαλόγου. Κάντε κλικ

στην κόκκινη λέξη «νόημα». Προσέξτε ιδιαιτέρως το μουσικό κείμενο που
εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή. Βρείτε φθογγόσημα με στιγμή διάρκειας
και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 10: Σε τι χρόνο είναι γραμμένη η μελωδία του τραγουδιού «Άγια

Νύχτα»; Είναι σε 3/4.
Ερώτηση 11: Στη μελωδία της υπάρχουν ολόκληρα με στιγμή διάρκειας; Όχι.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-ηχεία» για να ακούσετε τη μελωδία του

τραγουδιού «Άγια Νύχτα». Ψιθυρίστε, αν θέλετε, τη μελωδία του. Αποσύρετε το
παράθυρο του τραγουδιού κάνοντας κλικ στο εικονίδιο με το κόκκινο «Χ».
Μελετήστε την τελευταία παράγραφο του κειμένου-διαλόγου. Επαναλάβετε τη
μελέτη των κειμένων από την αρχή.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και Παιχνίδι». Ακολουθήστε τις οδηγίες και
κάντε την ψηφιακή αξιολόγηση, ενώ παίζετε. Ακούστε και δείτε τις επιδόσεις σας.
Όταν ολοκληρώσετε την ψηφιακή αξιολόγηση, πατήστε το κόκκινο βέλος.
Μεταφερθείτε στην επόμενη ενότητα, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο (μικρό βελάκι)
που βρίσκεται δίπλα στο νεαρό με το σκυλάκι ο οποίος αναρωτιέται σχετικά με τα
παρεστιγμένα φθογγόσημα. Μελετήστε τα κείμενα-διαλόγους, έως και το τέταρτο
παρεστιγμένο. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και Παιχνίδι». Ακολουθήστε
τις οδηγίες και αναγνωρίστε έως και το τέταρτο παρεστιγμένο. Μετά την
ολοκλήρωση της αξιολόγησης πατήστε το κόκκινο βέλος.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στη θεματική ενότητα «Μουσική Ανάγνωση &
Τραγούδι». Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε τον
τίτλο «Μέτρο 3/4, 4/4, Μισό παρεστιγμένο». Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Έναρξη»
για να ακούσετε τη μελωδία που εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή σας.
Δείτε προσεκτικά το μουσικό κείμενο καθώς ακούτε τη μελωδία του. Απαντήστε
στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 12: Σε τι χρόνο είναι γραμμένη η μελωδία που εμφανίζεται στον οθόνη
του Η/Υ; Σε 3/4.
47
Ερώτηση 13: Πώς ονομάζονται τα φθογγόσημα που υπάρχουν στη μελωδία:
ολόκληρα παρεστιγμένα, μισά παρεστιγμένα ή τέταρτα παρεστιγμένα; Μισά
παρεστιγμένα.
Ερώτηση 14: Τι χρονική αξία έχει το καθένα; Έχει 3/4, τρεις χρόνους.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Έναρξη». Ενώ ακούτε, κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια
τις αξίες των φθόγγων της μελωδίας (τρία παλαμάκια για κάθε φθόγγο).
Παρακολουθήστε το μουσικό κείμενο και εκτελέστε τα ρυθμικά κτυπήματα.
Ο εκπαιδευτικός διαβάζει μελωδικά τους φθόγγους της μελωδίας, την τραγουδάει,

και συγχρόνως συντονίζει και ελέγχει τους μαθητές στις προσπάθειές τους. Οι
μαθητές συμμετέχουν και εκείνοι, διαβάζοντας μελωδικά τους φθόγγους και
συνοδεύοντάς τη ρυθμικά. Ο πρώτος χρόνος κάθε μέτρου τονίζεται με ένα
ισχυρότερο παλαμάκι. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Να είστε συντονισμένοι, μη
βγαίνετε από το χρόνο, διαβάστε σωστά τους φθόγγους της μελωδίας.
Η μελωδία μπορεί να προβάλλεται και μέσω της μηχανής προβολής. Έτσι, η

ρυθμική της συνοδεία με παλαμάκια θα γίνεται συγχρόνως από όλους τους
μαθητές της αίθουσας, σχηματίζοντας έτσι μια μεγάλη ομάδα.
Η ίδια μελωδία και οι αξίες, συγκεκριμένα, των μισών παρεστιγμένων μπορούν να

αποδοθούν και με ρυθμική κίνηση. Για παράδειγμα, ένας μεγάλος βηματισμός για
κάθε μισό παρεστιγμένο. Η συνοδεία της μελωδίας με το πιάνο θεωρείται
απαραίτητη για το σωστό tempo κ.ά., γι’ αυτό κάθε φορά κάντε κλικ στο εικονίδιο
«Έναρξη». Εξερευνήστε και πειραματιστείτε με τα παραπάνω.

2. Από τις «Επιλογές» και τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια»
επιλέξτε το τραγούδι «Το εκκλησάκι». Στη συνέχεια απαντήστε στα
(α) Σε τι χρόνο είναι γραμμένη η μελωδία του τραγουδιού; Σε 3/4.
(β) Πώς ονομάζεται το τελευταίο φθογγόσημο κάθε πενταγράμμου της

μελωδίας και ποια η χρονική του αξία; Μισό παρεστιγμένο και έχει αξία
3/4, τρεις χρόνους.
ΝΑΙ ΟΧΙ
4. Θέλετε να συνεχίσετε τη μουσική αγωγή με τη βοήθεια των Η/Υ;
ΝΑΙ ΟΧΙ
48
Θέμα: Ρυθμός–μελωδία: Τραγούδι και ρυθμική συνοδεία με κρουστά όργανα
Στόχοι:
1. Να ξεχωρίζουν οι μαθητές µε αυξανόμενη ακρίβεια τα μουσικά στοιχεία,
όπως το ρυθμό και τη μελωδία.
2. Να κατανοήσουν το συνδυασμό μελωδίας και λόγου.
3. Να μάθουν ένα τραγούδι με την ακοή, τοποθετώντας τη φωνή τους στη
σωστή τονικότητα.
4. Να αναπτύξουν την αίσθηση του ρυθμού.
Μέσα:

_________________________________________________________________
ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή
τη φορά επιλέξτε το τραγούδι «Πού ’ν’ το το δαχτυλίδι». Προσέξτε το μουσικό
κείμενο του τραγουδιού και απαντήστε:
Ερώτηση 1: Σε τι χρόνο είναι γραμμένη η μελωδία του τραγουδιού; Σε 3/4.
Ερώτηση 2: Υπάρχουν παρεστιγμένα φθογγόσημα στο μουσικό κείμενο του

τραγουδιού; Αν ναι, πόσα είναι αυτά και πώς ονομάζονται; Υπάρχουν παρεστιμένα
φθογγόσημα, είναι τέσσερα και ονομάζονται ήμισυ παρεστιγμένα.
Ερώτηση 3: Ποιος είναι ο χαμηλότερος φθόγγος της μελωδίας του τραγουδιού και
ποιος ο υψηλότερος (σε ποιο σημείο του πενταγράμμου γράφονται αυτοί); Ο
χαμηλότερος είναι ο φθόγγος ΡΕ που γράφεται κάτω από το πεντάγραμμο, χωρίς
βοηθητικές γραμμές, και ο υψηλότερος είναι ο φθόγγος ΣΙ που γράφεται στην
τρίτη γραμμή του πενταγράμμου.
Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» και ακούστε
προσεκτικά το τραγούδι. Ανατρέξτε στη «Βοήθεια» για να κατανοήσετε τη σημασία
των εικονιδίων. Μετακινήστε το ποντίκι. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α»
για να δείτε τους στίχους του τραγουδιού, ενόσω το ακούτε. Μελετήστε τους.
Ξανακούστε το τραγούδι και παράλληλα διαβάστε τους στίχους του. Εκτυπώστε
τους στίχους, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Εκτύπωση». Καθώς ακούτε το
τραγούδι από το λογισμικό, προσέξτε και σημειώστε τα μέρη του τραγουδιού τα
που είναι μόνο οργανικά, αποδίδονται δηλαδή μόνο από την ορχήστρα (χωρίς
φωνή). Προσπαθήστε να τραγουδήσετε το τραγούδι, ενώ το ακούτε.
49
Παίξτε το παιχνίδι «Το δαχτυλίδι» για να αντιληφθείτε καλύτερα τα οργανικά μέρη
του τραγουδιού:
Αρχικά χρησιμοποιείται η μηχανή προβολής και, μέσω αυτής, γίνεται προβολή των
θεμάτων του λογισμικού (προτείνεται και ένα ζεύγος αυτοενισχυόμενων ηχείων).
Ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει την πλοήγηση. Ένας μαθητής, έχοντας ένα δαχτυλίδι
κρυμμένο στο χέρι του, το εναποθέτει στην παλάμη ενός συμμαθητή του, χωρίς να
το αντιληφθούν οι υπόλοιποι μαθητές πριν από την ολοκλήρωση του παιχνιδιού. Η
διαδικασία του παιχνιδιού σταματάει στα οργανικά μέρη. Με αυτό τον τρόπο οι
μαθητές κατανοούν την εισαγωγή του τραγουδιού, καθώς και άλλα σημεία του.
Όλοι οι μαθητές τραγουδούν το τραγούδι και ταυτόχρονα παίζουν. Η διαδικασία
επαναλαμβάνεται.
Αφού οι μαθητές κατανοήσουν τα παραπάνω, και έχοντας αποστηθίσει το κείμενο

του τραγουδιού, επιλέγεται με κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο» (in
C) η ορχηστική συνοδεία του τραγουδιού. Οι μαθητές παρακολουθούν μέσω της
μηχανής προβολής. Ο εκπαιδευτικός συντονίζει και διορθώνει τις προσπάθειές
τους, ενώ, παράλληλα, τους ενθαρρύνει να συνεχίσουν. Σημειώνεται και
αναλύεται από τον εκπαιδευτικό η σχέση: μελωδία-λόγος. Σχηματίζονται δύο
ομάδες μαθητών: Η ομάδα (α) τραγουδάει από την αρχή όλο το τραγούδι, η ομάδα
(β) τραγουδάει από την επανάληψη του σημείου «δε θα το βρεις… ποθείς». Οι
ομάδες εναλλάσσουν τους ρόλους τους και τους εκτελούν τραγουδώντας με λα λα
τη μελωδία του τραγουδιού. Εναλλάσσουν και πάλι τους ρόλους τους,
τραγουδώντας όπως και προηγουμένως. Τονίζεται εκ νέου η σχέση: μελωδία-
λόγος. Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την ορθότητα της εκτέλεσης του τραγουδιού.
Ο εκπαιδευτικός, κάνοντας συνεχώς κλικ, επιλέγει από τη θεματική ενότητα

«Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Ρυθμικά σχήματα που εκτελούνται συγχρόνως-
Τέταρτα & όγδοα» το ρυθμικό σχήμα του «κόκκινου κύβου». Οι μαθητές
χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες και εκτελούν το ρυθμικό σχήμα σύμφωνα με τη
Δραστηριότητα 2, έχοντας κρουστά μουσικά όργανα. Στη συνέχεια το εκτελούν
από μνήμης.
Ο εκπαιδευτικός ανατρέχει στο λογισμικό και στο τραγούδι «Πού ’ν’ το το

δαχτυλίδι». Οι μαθητές παρακολουθούν μέσω της μηχανής προβολής.
Συντονισμένοι όλοι οι μαθητές που παρευρίσκονται στο σχολικό εργαστήριο
πληροφορικής –με τα κρουστά τους όργανα και καθώς ακούνε το τραγούδι (κλικ
στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει»)– εκτελούν τους μουσικούς τους
ρόλους, τα μουσικά τους μέρη, συνοδεύοντας το τραγούδι με τα κρουστά μουσικά
τους όργανα ρυθμού. Το επαναλαμβάνουν όσες φορές χρειάζεται, ώστε να το
εκτελέσουν σωστά. Ο εκπαιδευτικός συντονίζει διαρκώς το σύνολο (μαθητές,
υπολογιστές).
Οι μαθητές τραγουδούν το τραγούδι με τη μουσική ορχηστική συνοδεία του

λογισμικού (ο εκπαιδευτικός κάνει κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό
όργανο», in C). Ξεκινάει η ορχηστική μορφή του τραγουδιού. Οι μαθητές
συνοδεύουν με τα κρουστά τους όργανα μόνο τα οργανικά μουσικά μέρη του
τραγουδιού. Στα υπόλοιπα σημεία (μέρος φωνής) οι μαθητές παύουν να παίζουν
με τα κρουστά και τραγουδούν μόνο. Επαναλαμβάνεται η δραστηριότητα. Τονίζεται
και αναπτύσσεται από τον εκπαιδευτικό η σχέση: ρυθμός-μελωδία.
Αυτοσχεδιάστε με τα παραπάνω. Αποκτήστε αντίληψη του ρυθμού και

προσπαθήστε να κατανοήσετε τη μελωδία και τη διαφορά: μελωδία-ρυθμός
μελωδίας.
50
Οι μαθητές, για να αντιληφθούν σε μεγαλύτερο βαθμό, ορθότερα, τη σχέση:

ρυθμός-μελωδία ή μελωδία-ρυθμός μελωδίας, μπορούν να επιλέξουν ένα ρυθμικό
σχήμα από το λογισμικό, σε διαφορετικό χρόνο από αυτό που είναι γραμμένη η
μελωδία τους. Κατόπιν μπορούν να προσπαθήσουν να εκτελέσουν το ρυθμικό αυτό
σχήμα συγχρόνως με τη μελωδία, γεγονός που όμως δεν είναι δυνατόν. Από την
όλη διαδικασία θα κατανοήσουν βαθύτερα τις σχέσεις αυτές, εφόσον θα έχουν
ήδη, μεταξύ άλλων, αρκετές μουσικές εμπειρίες από τις διάφορες ρυθμικές
δραστηριότητες και το τραγούδι.

όπως:
- Γίνεται ορθά η πλοήγησή τους στους Η/Υ;
- Εκτελούν ορθά το ρυθμικό σχήμα με τα κρουστά όργανα;
- Εκτελούν σωστά το τραγούδι και το ρυθμικό σχήμα με τα κρουστά
όργανα;
- Τραγουδούν στο σωστό τόνο;
- Έχουν σωστή άρθρωση των λέξεων του τραγουδιού;
- Παρουσιάζουν καλή ποιότητα φωνής;
- Είναι ρυθμικοί, συντονισμένοι κατά την εκτέλεση του τραγουδιού;
2. Ρυθμός-μελωδία πιστεύετε ότι είναι το ίδιο;
ΝΑΙ ΟΧΙ
⎫
ΝΑΙ ΟΧΙ
4. Νιώθετε ότι είναι απαραίτητη η διδασκαλία της μουσικής με την υποστήριξη

του Η/Υ;
ΝΑΙ ΟΧΙ
5. Επιθυμείτε να συνεχίσετε τη μουσική αγωγή με αυτό τον τρόπο;
ΝΑΙ ΟΧΙ
51
Θέμα: Ρυθμικά σχήματα στο μέτρο 7/8 του Καλαματιανού Ρυθμού
Στόχοι:
1. Να γνωρίσουν οι μαθητές έναν από τους πιο χαρακτηριστικούς ρυθμούς της
ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.
2. Να γνωρίσουν οπτικά και ακουστικά το μέτρο των 7/8 του Καλαματιανού
Ρυθμού.
3. Να κατανοήσουν βασικά ρυθμικά σχήματα του Καλαματιανού Ρυθμού.
4. Να τραγουδούν και να παίζουν μουσική από διάφορες εποχές και
κουλτούρες
5. Δημιουργικότητα και ρυθμικές δραστηριότητες.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
κλικ στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε το θεματικό
άξονα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου». Κάντε
και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε το τραγούδι «Τα
κλεφτόπουλα».
Ακούστε το μουσικό θέμα-απόσπασμα του τραγουδιού που ενεργοποιήθηκε με την

επιλογή σας και το οποίο αποδίδεται με πιάνο. Προσέξτε το μουσικό κείμενο του
τραγουδιού. Ανατρέξτε στη «Βοήθεια» για να κατανοήσετε τη σημασία των
εικονιδίων και στη συνέχεια απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 2: Υπάρχουν παρεστιγμένα φθογγόσημα στο μουσικό κείμενο του

τραγουδιού; Αν ναι, πόσα είναι αυτά και πώς ονομάζονται; Υπάρχει ένα τέταρτο
παρεστιγμένο.
Ξεκινήστε την εκμάθηση του ελληνικού παραδοσιακού τραγουδιού «Τα

κλεφτόπουλα» (είδος: Κλέφτικο), κάνοντας κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-
παιδί που τραγουδάει» (επάνω δεξιά της οθόνης). Ακούστε προσεκτικά το
παραδοσιακό αυτό τραγούδι. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» για να
μελετήσετε τους στίχους του.
Ερώτηση 3: Από τις γνώσεις που έχετε αποκτήσει ως τώρα στο σχολείο πιστεύετε
ότι αυτό το τραγούδι είναι της εποχής μας, σύγχρονο, ή αναφέρεται σε άλλη
52
χρονική περίοδο; Αν ναι, σε ποια; Είναι ένα τραγούδι το οποίο αναφέρεται στα
χρόνια της υπόδουλης Ελλάδας και περιγράφει στιγμές από τη ζωή των Ελλήνων
αγωνιστών.
Ο εκπαιδευτικός αναλύει το κείμενο και αναφέρεται στη χρονική περίοδο των

χρόνων εκείνων. Αναπτύσσει το θέμα διαθετικά, παρουσιάζοντας ιστορικά στοιχεία
στους μαθητές. Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο, όπως και πριν, για να
ξανακούσετε το τραγούδι, ενώ, παράλληλα, δείτε και τους στίχους του.
Τραγουδήστε συγχρόνως με το λογισμικό.
Ρυθμός Λόγου, Ρυθμική κίνηση:

Κάντε κλικ στο δεύτερο εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο» (in Dm). Έχετε μια
ορχήστρα ακούραστη που συνοδεύει τις φωνές σας για την εκμάθηση του
τραγουδιού. Τραγουδήστε το τραγούδι και παράλληλα δείτε τους στίχους του. Αν
θέλετε, μπορείτε να τους εκτυπώσετε με κλικ στο εικονίδιο «Εκτύπωση».
Τραγουδήστε και κτυπήστε παλαμάκια στο χρόνο του τραγουδιού (τρία (3)
παλαμάκια, το πρώτο μεγαλύτερο κατά το ήμισυ από κάθε επόμενο). Επαναλάβετε
αυτή τη φορά με κτυπήματα σε άλλα σημεία του σώματός σας ή, ακόμη, και με τα
κρουστά μουσικά όργανα που υπάρχουν στην τάξη.
Από τη δεύτερη στροφή του τραγουδιού (τρώνε και τραγουδάνε... γλεντάνε)

δώστε σημασία στη λέξη του τραγουδιού «τρα-γου-δά-νε». Σε κάθε συλλαβή της
λέξης κτυπήστε και ένα παλαμάκι (τέσσερα παλαμάκια, το δεύτερο μικρότερο κατά
το ήμισυ από τα άλλα). Επαναλάβετε τη δραστηριότητα, καθώς τραγουδάτε τη
στροφή αυτή. Στη συνέχεια επαναλάβετε και με τις λέξεις «και γλε-ντά-νε».
Τονίστε τις πρώτες συλλαβές των λέξεων.
Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει τους μουσικούς φθόγγους των λέξεων αυτών στο
μουσικό κείμενο που υπάρχει στην οθόνη των υπολογιστών.
Ερώτηση 4: Ποια είναι τα φθογγόσημα που αντιστοιχούν στη λέξη «τραγουδάνε»;

Τέταρτο, όγδοο, τέταρτο και τέταρτο.
Ερώτηση 5: Ποια είναι τα φθογγόσημα που αντιστοιχούν στις λέξεις «και

γλεντάνε»; Τέταρτο, όγδοο, τέταρτο και τέταρτο.
Αν ο εκπαιδευτικός το επιθυμεί –για πρόσθετη κατανόηση του ρυθμικού σχήματος

7/8 του Καλαματιανού Ρυθμού– μπορεί να παρουσιάσει το παραπάνω ρυθμικό
σχήμα και με κίνηση. Για παράδειγμα, τέσσερα (4) βήματα, από τα οποία το
δεύτερο θα είναι πιο σύντομο (μικρότερο κατά το ήμισυ από τα άλλα). Σε κάθε
περίπτωση θα πρέπει να τονίζεται στους μαθητές ότι το ρυθμικό σχήμα που
εκτελούν είναι εκείνο του Καλαματιανού Ρυθμού.
Τραγουδήστε όλο το τραγούδι από την αρχή, συνοδεύοντάς το με το παραπάνω

ρυθμικό σχήμα (τέσσερα παλαμάκια). Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-
μουσικό όργανο» (in Dm) για να ξεκινήσετε. Πειραματιστείτε και αυτοσχεδιάστε
ρυθμικά. Δώστε τον καλύτερό σας εαυτό, μαθαίνοντας έναν από τους πιο
χαρακτηριστικούς ρυθμούς της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.
Ρυθμικά σχήματα:
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στο θεματικό άξονα «Ρυθμικά Σχήματα». Πατήστε
το κόκκινο βέλος, αφού πρώτα διαβάσατε τα κείμενα-διαλόγους. Καθώς ακούτε
διάφορα ρυθμικά σχήματα, πατήστε τον «μπλε κύβο». Κάντε κλικ στο εικονίδιο
«συννεφάκι-χέρια» για να ακούσετε το ρυθμικό σχήμα.
Ερώτηση 6: Πώς ονομάζονται τα φθογγόσημα κάθε μέτρου του ρυθμικού

σχήματος που βλέπετε στην οθόνη του υπολογιστή; Τέταρτο, όγδοο, τέταρτο και
τέταρτο.
53
Εκτελέστε με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, το ρυθμικό σχήμα του
«μπλε κύβου», κάνοντας κλικ στο αντίστοιχο εικονίδιο.
Πατήστε τον «πορτοκαλί κύβο» (δίπλα στον «μπλε κύβο»). Κάντε κλικ στο
εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια» για να ακούσετε το ρυθμικό σχήμα. Εκτελέστε με
παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, το ρυθμικό σχήμα, κάνοντας κλικ στο
αντίστοιχο εικονίδιο.
Ερώτηση 7: Πώς ονομάζονται τα φθογγόσημα κάθε μέτρου του ρυθμικού

σχήματος που βλέπετε στην οθόνη του υπολογιστή; Τέταρτο παρεστιγμένο,
τέταρτο και τέταρτο.
Ερώτηση 8: Το ρυθμικό σχήμα που βλέπετε στην οθόνη του υπολογιστή είναι στο
μέτρο 7/8 του Καλαματιανού Ρυθμού; Ναι.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και επιλέξτε τον τίτλο «Ηχώ-Επαναλάβετε το ρυθμικό
σχήμα που ακούτε». Ακούστε τα διάφορα ρυθμικά σχήματα που εκτελούνται,
χωρίς πρόσθετη δική σας εντολή. Πατήστε τον «κίτρινο κύβο» και παρατηρήστε το
ρυθμικό σχήμα.
Ερώτηση 9: Μπορεί το ρυθμικό σχήμα που βλέπετε στην οθόνη του υπολογιστή
να αντιστοιχεί στον Καλαματιανό Ρυθμό; Ναι.
Διαβάστε τις οδηγίες του ρυθμικού σχήματος και εκτελέστε το σύμφωνα με αυτές,
με παλαμάκια ή κρουστά όργανα. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια» για
να ξεκινήσετε. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα.
Πατήστε το «μοβ κύβο» (δίπλα στον «κίτρινο κύβο») και παρατηρήστε το ρυθμικό
σχήμα.
Ερώτηση 10: Μπορεί το ρυθμικό σχήμα που βλέπετε στην οθόνη του υπολογιστή
να αντιστοιχεί στον Καλαματιανό Ρυθμό; Ναι.
Διαβάστε τις οδηγίες του ρυθμικού σχήματος και εκτελέστε το σύμφωνα με αυτές,
με παλαμάκια ή κρουστά όργανα. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια» για
να ξεκινήσετε. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Πειραματιστείτε με τον
Καλαματιανό Ρυθμό.
Πρόσθετες δραστηριότητες
Γίνεται συζήτηση για την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Αναφέρονται τα είδη της
ελληνικής παραδοσιακής μουσικής και προσεγγίζεται διαθεματικά ο τρόπος ζωής
των ανθρώπων εκείνης της εποχής κ.ά.
Οι μαθητές, κατά την ακρόαση ενός καλαματιανού τραγουδιού, μπορούν να

ζωγραφίσουν τις εικόνες που έρχονται στο μυαλό τους, όπως, επίσης, και πώς
φαντάζονται τον Καλαματιανό Ρυθμό, αν αυτός είχε μορφή και σχήμα. Επίσης,
μπορούν να σχεδιάσουν το ρυθμικό του σχήμα.

54
όπως:
- Εκτελούν ορθά το ρυθμικό σχήμα;
- Εκτελούν σωστά το τραγούδι και το ρυθμικό σχήμα;
- Τραγουδούν στο σωστό τόνο;
2. Γράψτε στο πεντάγραμμο το ρυθμικό σχήμα 7/8 του Καλαματιανού Ρυθμού.
3. Σε τι χρόνο είναι γραμμένα τα καλαματιανά τραγούδια;
3/4 4/4 7/8

NAI
4. Από το θεματικό άξονα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων

& 25ης Μαρτίου» ακούστε το τραγούδι «Κλέφτικη ζωή» και απαντήστε αν
είναι καλαματιανό ή όχι:
Ναι, είναι καλαματιανό Όχι, δεν είναι καλαματιανό

⎫
5. Από το θεματικό άξονα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων

& 25ης Μαρτίου» ακούστε το τραγούδι «Σαράντα παλικάρια» και
απαντήστε αν είναι καλαματιανό ή όχι:
Ναι, είναι καλαματιανό Όχι, δεν είναι καλαματιανό

⎫
55
Θέμα: Αερόφωνα – χορδόφωνα – μεμβρανόφωνα – ιδιόφωνα όργανα της

ελληνικής παραδοσιακής μουσικής
Στόχοι:
1. Να αναγνωρίζουν οι μαθητές μουσικά όργανα της ελληνικής παραδοσιακής
μουσικής.
2. Να αναπτύξουν προσθέτως τις δεξιότητές τους στους ηλεκτρονικούς
υπολογιστές, μέσα από ψηφιακά μουσικά παιχνίδια.
Μέσα:
Κόσμος
Απαιτούμενος χρόνος: Μία (1) διδακτική ώρα.

_________________________________________________________________
άξονα «Μουσικά Παιχνίδια». Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους. Κάντε και πάλι κλικ
στις «Επιλογές» και επιλέξτε το ψηφιακό μουσικό παιχνίδι Dive.
Ακούστε και δείτε το περιεχόμενο της οθόνης του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Κάντε
κλικ στο εικονίδιο «Play» για να εισαχθείτε στο παιχνίδι. Ακολουθήστε τις οδηγίες
που βλέπετε. Για να ξεκινήσετε το παιχνίδι σας κάντε κλικ στα «ζάρια» που
υπάρχουν στην οθόνη του υπολογιστή.
Έχει εμφανιστεί το περίγραμμα ενός ελληνικού παραδοσιακού μουσικού οργάνου.

Πάνω από το περίγραμμα εμφανίζεται η ονομασία του συγκεκριμένου μουσικού
οργάνου (λύρα, ντέφι κ.ά.). Στο κάτω μέρος της οθόνης βλέπετε και άλλα όργανα
της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής: αερόφωνα, χορδόφωνα, ιδιόφωνα,
μεμρανόφωνα. Αναζητήστε το όργανο του περιγράμματος σε αυτά τα όργανα,
κάνοντας κλικ κάθε φορά επάνω στο όργανο που πιστεύετε ότι είναι το σωστό.
Γνωρίστε το σχήμα και τη μορφή τους. Αν έχετε βρει το όργανο του
περιγράμματος, τότε ένας χαρακτηριστικός ήχος «χειροκροτήματα» θα ενθαρρύνει
την προσπάθειά σας για να συνεχίσετε. Αν όχι, τότε θα ακούσετε τον ήχο
«σπασμένα κρύσταλλα». Έχετε τη δυνατότητα να συνεχίσετε, έως ότου βρείτε το
σωστό παραδοσιακό μουσικό όργανο. Σε κάθε περίπτωση συνεχίστε και γνωρίστε
τα ελληνικά παραδοσιακά μουσικά όργανα.
Για να συνεχίσετε το παιχνίδι σας ξανακάντε κλικ στα «ζάρια» – θα εμφανιστεί ένα
ακόμη παραδοσιακό μουσικό όργανο. Αναζητήστε το με τον ίδιο τρόπο, όπως
προηγουμένως.
Παρατηρήστε με προσοχή όλα τα μουσικά όργανα της ελληνικής παραδοσιακής

μουσικής που εμφανίζονται στο ψηφιακό αυτό παιχνίδι. Αν δεν επιθυμείτε να
ακούτε συγχρόνως το μουσικό θέμα που συνοδεύει το παιχνίδι σας, κάντε κλικ στο
56
εικονίδιο «ηχεία-Χ» (για να επαναφέρετε τον ήχο της συνοδείας του παιχνιδιού
κάντε κλικ στο εικονίδιο «ηχεία»). Για να βγείτε από το ψηφιακό παιχνίδι κάντε
κλικ στο εικονίδιο «Exit».
Αναζήτηση πληροφοριών από διάφορες πηγές (π.χ. internet) για την ελληνική
παραδοσιακή μουσική.
Επίσκεψη σε ιστοσελίδες που αφορούν μουσεία μουσικών οργάνων. Για

παράδειγμα, οι ιστοχώροι:
http://www.culture.gr/4/42/421/42109/g4210901.html
(αναφέρεται στα ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα) και
http://www.oeaw.ac.at/kal/agm/index.htm
(αναφέρεται στα αρχαία ελληνικά μουσικά όργανα, με δυνατότητα ακρόασης
αρχαίων μουσικών αποσπασμάτων κ.ά.).
1. Οι μαθητές αξιολογούνται συνεχώς από τον εκπαιδευτικό κατά τη διάρκεια

της εργασίας τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
2. Ποια από τα παρακάτω όργανα της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής είναι:

αερόφωνα, χορδόφωνα, ιδιόφωνα, μεμβρανόφωνα (σημειώστε την
απάντησή σας κάτω από το όνομα του μουσικού οργάνου).
Ζουρνάς Ντέφι Λύρα Κεμετζές Νταούλι

Αερόφωνο Μεμβρανόφωνο Χορδόφωνο Χορδόφωνο Μεμβρανόφωνο
Ούτι Κλαρίνο Κουδούνι Βιολί Τουμπελέκι

Χορδόφωνο Αερόφωνο Ιδιόφωνο Χορδόφωνο Μεμβρανόφωνο
ΝΑΙ ΟΧΙ
4. Θα θέλατε να γνωρίσετε περισσότερα πράγματα σχετικά με την ελληνική

παραδοσιακή μουσική;
ΝΑΙ ΟΧΙ
57
Θέμα: Σύνθεση μελωδίας
Στόχοι:
1. Να συνθέτουν οι μαθητές κομμάτια διαφόρων ειδών και να τα
καταγράφουν µε νότες µε αυξανόμενη ακρίβεια για επόμενη εκτέλεση,
χρησιμοποιώντας κατάλληλα σημεία-σύμβολα.
2. Να αναπτύξουν τη μουσική τους δημιουργικότητα.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
Γίνεται εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε κλικ
στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Από το θεματικό άξονα «Θεωρία της
Μουσικής-Μουσική Γραφή» επιλέξτε τον τίτλο «Μέτρο και σύμβολα επανάληψης».
Διαβάστε μερικές φορές, με ιδιαίτερη προσοχή, τα κείμενα-διαλόγους. Σύρετε το ποντίκι
σε όλες τις κόκκινες λέξεις. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «ηχεία», ακούστε το μουσικό
παράδειγμα του κειμένου και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Σε τι χρόνο είναι γραμμένη η μελωδία του μουσικού παραδείγματος

που υπάρχει στην οθόνη του υπολογιστή; Σε 4/4.
Ερώτηση 2: Τι αξίες φθογγόσημων υπάρχουν στη μελωδία του μουσικού

παραδείγματος που υπάρχει στην οθόνη του υπολογιστή;
Ολόκληρα, μισά, τέταρτα Μισά, τέταρτα, όγδοα Τέταρτα, όγδοα, ολόκληρα

ΝΑΙ
Ερώτηση 3: Υπάρχουν παύσεις στη μελωδία του μουσικού παραδείγματος που

υπάρχει στην οθόνη του υπολογιστή; Αν ναι, ποια η χρονική αξία τους; Υπάρχει η
παύση του μισού και έχει χρονική αξία 2/4.
Ερώτηση 4: Ποιος είναι ο χαμηλότερος και ποιος ο υψηλότερος φθόγγος της

μελωδίας του μουσικού παραδείγματος που υπάρχει στην οθόνη του υπολογιστή
και ποια η θέση του στο πεντάγραμμο; Ο χαμηλότερος φθόγγος είναι η νότα ΦΑ, η
οποία γράφεται στο πρώτο διάστημα του πενταγράμμου, και ο υψηλότερος
φθόγγος της μελωδίας είναι η νότα ΜΙ, η οποία γράφεται στο τέταρτο διάστημα
του πενταγράμμου.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «ηχεία» και ακούστε πάλι το μουσικό παράδειγμα.
Συγχρόνως διαβάστε μελωδικά τη μελωδία του μουσικού παραδείγματος, η οποία
εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή. Προσέξτε ιδιαιτέρως τα μουσικά μέτρα της
μελωδίας και τη χρονική αξία κάθε φθόγγου. Η φωτεινή επισήμανση των φθόγγων
58
θα σας βοηθήσει πάρα πολύ. Να είστε προσεκτικοί, ώστε να αποδώσετε ακριβώς τη
χρονική αξία των φθόγγων και των παύσεων. Προσέξτε τα σημεία επανάληψης.
Παρατηρήστε τα δύο πρώτα μουσικά μέτρα της μελωδίας και γράψτε στο
πεντάγραμμο δύο δικά σας μέτρα με τις ίδιες χρονικές αξίες φθογγόσημων. Η θέση
των φθόγγων της μελωδίας που θα γράψετε στο πεντάγραμμο δεν έχει ιδιαίτερη
σημασία στη συγκεκριμένη φάση. Πριν ξεκινήσετε σημειώστε το χρόνο της
μελωδίας και τοποθετήστε τις διαστολές στο τέλος κάθε μέτρου.
Ερώτηση 5: Σε τι χρόνο θα γράψετε τη μελωδία; Σε 4/4.
Ερώτηση 6: Τι φθογγόσημα θα υπάρχουν στο πρώτο μέτρο και τι στο δεύτερο; Το

πρώτο μέτρο θα έχει δύο μισά και το δεύτερο μέτρο θα έχει δύο τέταρτα και ένα
ήμισυ.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» κα στο θεματικό άξονα «Ρυθμικά Σχήματα». Κάντε και
πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε τον τίτλο «Τέταρτα και
όγδοα». Παρατηρήστε με προσοχή το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στην οθόνη του
υπολογιστή. Ακούστε το κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια» και εκτελέστε το
ρυθμικά με παλαμάκια.
Ερώτηση 7: Σε τι χρόνο είναι το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στην οθόνη του
υπολογιστή; Σε 4/4.
Ερώτηση 8: Από πόσα μουσικά μέτρα αποτελείται; Από δύο.
Ερώτηση 9: Τι αξίες φθογγόσημων υπάρχουν στο ρυθμικό σχήμα που βλέπετε

στην οθόνη του υπολογιστή;
Ολόκληρα, μισά, τέταρτα Μισά Τέταρτα

ΝΑΙ
Γράψτε στο πεντάγραμμο δύο δικά σας μουσικά μέτρα με τις ίδιες χρονικές αξίες
φθογγόσημων, όπως εκείνες του ρυθμικού σχήματος. (Με τον ίδιο τρόπο μπορείτε να
γράψετε μελωδίες και σε άλλους χρόνους, όπως σε 3/4, σε 2/4, σε 7/8 κ.ά.)
Πειραματιστείτε με διαφορετικούς συνδυασμούς φθογγόσημων. Διαβάστε τις μελωδίες
σας ρυθμικά, αλλά και μελωδικά, αν αυτό είναι δυνατόν. Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την
ορθότητα των μελωδιών και τις εκτελεί με κάποιο μουσικό όργανο (φλογέρα, music
keyboard κ.ά.).

τη συγγραφή των μελωδιών τους στο πεντάγραμμο.
2. Από το θεματικό άξονα «Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Τέταρτα και
όγδοα» επιλέξτε το ρυθμικό σχήμα του «πορτοκαλί κύβου» και γράψτε μία
μελωδία σύμφωνα με τις χρονικές αξίες του ρυθμικού αυτού σχήματος.
3. Γράψτε μία μελωδία σε χρόνο 4/4, η οποία να αποτελείται από 8 μουσικά

μέτρα.

μέτρα.

μέτρα.
59
Θέμα: Μελωδική ανάγνωση – Μισό παρεστιγμένο
Στόχοι:
1. Οι μαθητές να διαβάζουν μελωδικά, με αυξανόμενη ακρίβεια, μουσικά
κείμενα (Solfege).
2. Καλλιέργεια φωνής και ακοής.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
Γίνεται η εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος.
Κάντε κλικ στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε το
θεματικό άξονα «Μουσική Ανάγνωση & Τραγούδι». Κάντε και πάλι κλικ στις
«Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε τον τίτλο «Μέτρο 3/4, 4/4, Μισό
παρεστιγμένο». Κάντε κλικ στο δεύτερο από αριστερά της οθόνης εικονίδιο
«τύμπανο» (επάνω του υπάρχει ένα δέκατο έκτο).
Προσέξτε το μουσικό κείμενο που έχει εμφανιστεί στην οθόνη του υπολογιστή.
Μελετήστε το και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Σε τι χρόνο είναι γραμμένη η μελωδία του μουσικού παραδείγματος

που εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή; Σε 3/4.
Ερώτηση 2: Τι αξίες φθογγόσημων υπάρχουν στη μελωδία του μουσικού

παραδείγματος που εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή;
Μισά, τέταρτα Μισά παρεστιγμένα, τέταρτα Τέταρτα, όγδοα, ολόκληρα

ΝΑΙ
Ερώτηση 3: Υπάρχουν παύσεις στη μελωδία του μουσικού παραδείγματος που

εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή; Αν ναι, ποια η χρονική αξία τους; Όχι,
δεν υπάρχουν.
Ερώτηση 4: Ποιος είναι ο χαμηλότερος και ποιος ο υψηλότερος φθόγγος της

μελωδίας του μουσικού παραδείγματος που εμφανίζεται στην οθόνη του
υπολογιστή και ποια η θέση του στο πεντάγραμμο; Ο χαμηλότερος φθόγγος είναι
η νότα ΝΤΟ, η οποία γράφεται κάτω από το πεντάγραμμο με μία βοηθητική
γραμμή, ενώ ο υψηλότερος φθόγγος της μελωδίας είναι η νότα ΣΟΛ, η οποία
γράφεται στη δεύτερη γραμμή του πενταγράμμου.
60
Διαβάστε «ρυθμικά» το μουσικό κείμενο (αναφέρετε το όνομα κάθε φθόγγου
τόσες φορές όσες είναι και η χρονική του αξία σε τέταρτα). Μην το τραγουδάτε.
Αφού κατανοήσετε το μουσικό κείμενο, επαναλάβετε τη δραστηριότητα,
κτυπώντας τρία (3) παλαμάκια σε κάθε μέτρο (όση και η χρονική αξία του μέτρου)
ή, αν θέλετε, κτυπήστε τη «μύτη» του ποδιού σας στους ίδιους χρόνους (ένας
κτύπος για κάθε τέταρτο).
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Έναρξη» και τραγουδήστε παράλληλα, με τη συνοδεία

πιάνου, τους φθόγγους του μουσικού κειμένου. Με άλλα λόγια, διαβάστε το
«μελωδικά». Κατά τη «μελωδική ανάγνωση» να κτυπήστε όπως και πριν τους
χρόνους του μέτρου (στην ουσία με αυτό τον τρόπο μετράτε τον κάθε χρόνο, ενώ
αντιλαμβάνεστε καλύτερα το ρυθμό). Προσέξτε να είστε στο σωστό τόνο. Μη
βγαίνετε από το χρόνο της μελωδίας, διατηρήστε σταθερό tempo. Σε αυτό θα σας
βοηθήσει η συνοδεία του πιάνου. Ακούστε προσεκτικά, ενώ διαβάζετε «μελωδικά»,
το μουσικό κείμενο. Με αυτό τον τρόπο καλλιεργείτε τη φωνή αλλά και την ακοή
σας. Το λογισμικό Μουσικός Κόσμος σας παρέχει τη δυνατότητα διαρκούς
εξάσκησης, χωρίς όμως να είστε αναγκασμένοι να έχετε δίπλα σας ένα μουσικό ο
οποίος θα σας συνοδεύει με κάποιο μουσικό όργανο. Η ποιότητα του ήχου (στην
περίπτωσή μας το πιάνο) είναι υψηλή, επιπέδου Hi-Fi. Έτσι έχετε την αίσθηση,
αλλά και τη δυνατότητα, ότι τη «μελωδική ανάγνωσή» σας συνοδεύει ένα grand
piano. Πειραματιστείτε.
Ο εκπαιδευτικός ελέγχει συνεχώς την προσπάθεια των μαθητών, τους καθοδηγεί

και τους ενθαρρύνει σε κάθε τους βήμα.
Ολόκληρη η δραστηριότητα, ή μέρος αυτής, ανάλογα με την κρίση του

εκπαιδευτικού, μπορεί να διεξαχθεί με τους μαθητές να έχουν σχηματίσει μία
μεγάλη ομάδα-χορωδία και να παρακολουθούν τα μουσικά κείμενα κ.ά. μέσω της
μηχανής προβολής.

την ανάγνωση του μουσικού κειμένου. Η αξιολόγησή τους αφορά ζητήματα
όπως:
- Εκτελείται ορθά η ρυθμική ανάγνωση;
- Εκτελείται σωστά η μελωδική ανάγνωση;
- Είναι στο σωστό τόνο και tempo κατά τη μελωδική ανάγνωση;
- Εκτελούν ορθά τα ρυθμικά κτυπήματα, ενώ διαβάζουν το μουσικό κείμενο
(ρυθμικά και μελωδικά);
2. Νιώθετε ικανοποίηση και ενθουσιασμό, όταν κατά τη μελωδική σας

ανάγνωση σας συνοδεύει ένα grand piano;
ΝΑΙ ΟΧΙ
61
ΤΑΞΗ Ε΄
Τάξη: Ε΄ Δημοτικού
Θέμα: Συνοδεία τραγουδιού με μουσικά όργανα – Τραγούδι
Στόχοι:
1. Οι μαθητές να ακούν προσεκτικά μουσική, να αναγνωρίζουν τα βασικά της
στοιχεία και να τα ξεχωρίζουν µε αυξανόμενη ακρίβεια.
2. Να τραγουδούν και να παίζουν σε ομάδες ένα πιο απαιτητικό ρεπερτόριο και
να εκτελούν ένα μέρος του, ανεξάρτητα από μια άλλη ομάδα.
3. Να αναπτύξουν το μουσικό τους ρεπερτόριο.
Μέσα:
2. Οι μαθητές σχηματίζουν ομάδες μεγαλύτερες των δύο ατόμων για πρόσθετες
μουσικές δραστηριότητες.

_________________________________________________________________
Εκμάθηση του τραγουδιού «Τρίγωνα Κάλαντα»:
άξονα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου».
Διαβάστε τους διαλόγους και στη συνέχεια πατήστε το κόκκινο βέλος. Διαβάστε
τους νέους διαλόγους προσεκτικά. Πατήστε το νέο κόκκινο βέλος (δεξιά της
οθόνης) και ακούστε το μουσικό θέμα του τραγουδιού «Τρίγωνα Κάλαντα» που
αποδίδεται με πιάνο.
Παρατηρήστε και διαβάστε προσεκτικά το μουσικό κείμενο του τραγουδιού.

Ανατρέξτε στη «Βοήθεια» για να κατανοήσετε τη σημασία των εικονιδίων που
υπάρχουν στην οθόνη του υπολογιστή. Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 2: Στα δύο πρώτα μέτρα του τραγουδιού τι αξίες φθογγόσημων

υπάρχουν;
Ολόκληρα, μισά και τέταρτα Τέταρτα και όγδοα Τέταρτα, όγδοα, ολόκληρα
ΝΑΙ
Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» (δεξιά της
οθόνης) για να ακούσετε το τραγούδι και ύστερα επιλέξτε το εικονίδιο
«συννεφάκι-Α» για να εμφανιστούν οι στίχοι του τραγουδιού. Διαβάστε τους
στίχους του και τραγουδήστε το παράλληλα με το λογισμικό. Επαναλάβετε τη
63
δραστηριότητα. Αν θέλετε μπορείτε να εκτυπώσετε τους στίχους, ή το μουσικό
κείμενο του τραγουδιού, κάνοντας κλικ στην ένδειξη «Εκτύπωση». (Για να
αποσύρετε τους στίχους κάντε κλικ επάνω στο κείμενό τους.)
Αποδώστε το τραγούδι είτε με ρυθμικά κτυπήματα σε διάφορα μέρη του σώματός

σας, είτε με παλαμάκια, κτυπώντας στους χρόνους του τραγουδιού (δύο
παλαμάκια σε κάθε μέτρο – παλαμάκι και τέταρτο), ενόσω το ακούτε, με τον ίδιο
τρόπο όπως και προηγουμένως. Κατόπιν, μπορείτε να κτυπάτε: στον πρώτο χρόνο
παλαμάκια και στο δεύτερο χρόνο τους μηρούς σας. Συνεχίστε τη δραστηριότητα,
προκειμένου να κατανοήσετε ρυθμικά το τραγούδι. Αυτοσχεδιάστε με ρυθμικά
κτυπήματα και συγχρόνως τραγουδήστε το τραγούδι.
Οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες οι οποίες χρησιμοποιούν μουσικά

όργανα. Η κάθε ομάδα έχει και ένα διαφορετικό μουσικό ρόλο. Ο εκπαιδευτικός
αναλαμβάνει το συντονισμό των ομάδων και την πλοήγηση του λογισμικού,
προβάλλοντας μέσω της μηχανής προβολής τα σχετικά μουσικά θέματα του
τραγουδιού, καθώς και άλλες πληροφορίες. (Προτείνεται και ένα ζεύγος
αυτοενισχυόμενων ηχείων για συνολική ποιοτική μουσική ακρόαση.)
Η ομάδα (α) χρησιμοποιεί τα τρίγωνα ως εξής:

Σε κάθε πρώτη στροφή του τραγουδιού (Τρίγωνα, κάλαντα… Πρωτοχρονιά.) κτυπά
τα «τρίγωνά» της σε όγδοα, συγχρόνως τραγουδάει το τραγούδι, ενώ στο
υπόλοιπο μέρος του τραγουδιού κτυπά μόνο στον πρώτο χρόνο (ρυθμικά).
Η ομάδα (β) χρησιμοποιεί τα μικρά τύμπανα ως εξής:

Στο δεύτερο χρόνο του τραγουδιού της πρώτης στροφής (Τρίγωνα, κάλαντα…
Πρωτοχρονιά.) κτυπά τα τύμπανά της, ενώ στο υπόλοιπο μέρος του τραγουδιού
τραγουδάει μόνο.
Η ομάδα (γ) χρησιμοποιεί τις καστανιέτες, ή ξυλάκια (ή και κάποιο άλλο, ίσως
μελωδικό, όργανο) ως εξής:
Σε κάθε πρώτη στροφή του τραγουδιού (Τρίγωνα, κάλαντα… Πρωτοχρονιά.)
εκτελεί το ρυθμικό σχήμα του πρώτου μέτρου (δύο όγδοα και ένα τέταρτο),
συνεχώς, έως ότου ολοκληρωθεί η στροφή. Στο υπόλοιπο μέρος του τραγουδιού
κτυπά παλαμάκια στο δεύτερο χρόνο κάθε μέτρου.
Η ομάδα (δ) χρησιμοποιεί τα ντέφια ως εξής:

Σε κάθε πρώτη στροφή του τραγουδιού (Τρίγωνα, κάλαντα… Πρωτοχρονιά.)
κτυπάει με δύναμη τα ντέφια στο σημείο του επιφωνήματος ε (... του μικρού
Χριστού, ε!), ενώ στο υπόλοιπο μέρος του τραγουδιού κτυπά τα ντέφια σε όγδοα.
Οι ομάδες εναλλάσσουν τους ρόλους τους, τους οποίους και εκτελούν συγχρόνως
με την ακρόαση του τραγουδιού (φωνητικό με συνοδεία μουσικών οργάνων).
Όταν αφομοιώσουν τους ρόλους τους και κατανοήσουν συνολικότερα το τραγούδι
(μελωδία, ρυθμός κ.ά.), θα μπορούν να το εκτελέσουν με τη συνοδεία της
εικονικής ακουστικής ορχήστρας του λογισμικού Μουσικός Κόσμος, κάνοντας κλικ
σε ένα από τα εικονίδια «συννεφάκι-μουσικό όργανο» (in D ή in E).
Μπορούν επίσης να μεταφέρουν τα midi δεδομένα του τραγουδιού (την
ενορχήστρωσή του δηλαδή, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-νότες») σε
ένα keyboard music και να το ερμηνεύσουν από όποια τονικότητα επιθυμούν.
Μία από τις τέσσερις ομάδες των μαθητών, ή και περισσότερες, μπορεί να
χρησιμοποιεί και μελωδικά όργανα, όπως ξυλόφωνα, μεταλλόφωνα, αυλούς,
μελόντικες, ακορντεόν κ.ά., ανάλογα με το μουσικό επίπεδο της τάξης. Απαραίτητη
προϋπόθεση: ο ορισμός της τονικότητας του τραγουδιού.
64

την συνοδεία του τραγουδιού με τα μουσικά τους όργανα. Η αξιολόγησή
τους αφορά ζητήματα όπως:
- Εκτελούνται ορθά τα ρυθμικά κτυπήματα;
- Κατανοούν τη διαφορά μελωδία-ρυθμός;
- Είναι στο σωστό τόνο και tempo, όταν τραγουδούν το τραγούδι;
- Εκτελούν ορθά τους μουσικούς ρόλους οι τέσσερις ομάδες των μαθητών;
2. Νιώθετε ικανοποίηση και ενθουσιασμό, όταν εκτελείτε τις μουσικές

δραστηριότητες παράλληλα με το λογισμικό και με τη συνοδεία της
εικονικής ακουστικής ορχήστρας;
ΝΑΙ ΟΧΙ
65
Θέμα: Μουσική – Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και internet (διαθεματική προσέγγιση)
Στόχοι:
1. Να γνωρίσουν οι μαθητές μέσα από μουσικές δραστηριότητες, όπως
«μουσική ακρόαση» κ.ά., αλλά και γενικότερα μέσα από τη χρήση
μουσικών δεδομένων, περιφερειακές συσκευές ηλεκτρονικών υπολογιστών,
με γενικότερο στόχο την αναζήτηση μουσικών πληροφοριών στο Internet.
2. Να αναπτύξουν πρόσθετες δεξιότητες και γνώσεις στους ηλεκτρονικούς
υπολογιστές.
3. Να αναπτύξουν τις μουσικές τους γνώσεις και δεξιότητες.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
Γίνεται εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος.
Ακούστε το εισαγωγικό μουσικό θέμα του λογισμικού και διακρίνετε την ηχητική
πηγή (από πού ακούγεται). Επιλέξτε τη γλώσσα κάνοντας κλικ στην ελληνική
σημαία.
Παρατηρήστε τα δεδομένα που εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή (κείμενα,

νότες που κινούνται, εικονίδια, γραφικά κ.ά.) και διαβάστε τους διαλόγους. Δείτε
τα σχετικά βίντεο κάθε διαλόγου, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο του βίντεο (δίπλα
στο διάλογο υπάρχει μία κάμερα την οποία πρέπει να πατήσετε). Διακρίνετε την
ηχητική πηγή του βίντεο και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Μπορείτε να επισημάνετε την περιφερειακή συσκευή του

ηλεκτρονικού υπολογιστή, μέσω της οποίας ακούσατε το εισαγωγικό μουσικό θέμα
και γενικότερα λάβατε ηχητικές πληροφορίες;
Οθόνη Πληκτρολόγιο Ποντίκι Ηχεία Εκτυπωτής

(mouse)
ΝΑΙ

ηλεκτρονικού υπολογιστή, μέσω της οποίας λάβατε τις οπτικές πληροφορίες, όπως
κείμενα, βίντεο, κινούμενο μουσικό κείμενο κ.ά.;

(mouse)
ΝΑΙ
66
ηλεκτρονικού υπολογιστή, μέσω της οποίας πλοηγηθήκατε και γενικότερα
επιλέξατε με κλικ πληροφορίες;

(mouse)
ΝΑΙ
Αφού διαβάσετε το κείμενο, κάντε κλικ στο εικονίδιο «μικρό βελάκι» του
τελευταίου διαλόγου, το οποίο αντιστοιχεί στο «παιδί με το σκυλάκι». Διαβάστε τα
νέα κείμενα. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Εκτύπωση» και εκτυπώστε το κείμενο που
διαβάσατε. Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:

ηλεκτρονικού υπολογιστή, μέσω της οποίας εκτυπώσατε το κείμενο που
αναφερόταν στη μουσική;

(mouse)
ΝΑΙ
Ερώτηση 5: Μπορείτε να αναπτύξετε το θέμα «Τι είναι μουσική»;
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στο θεματικό άξονα «Μουσικά Παιχνίδια». Διαβάστε
τα κείμενα-διαλόγους. Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά
επιλέξτε το ψηφιακό μουσικό παιχνίδι Overdrive. Καθώς ακούτε το μουσικό θέμα
του παιχνιδιού, κάντε κλικ στην ένδειξη «Play». Διαλέξτε όχημα, σύμφωνα με τις
οδηγίες του παιχνιδιού που εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή, και επίπεδο
δυσκολίας «Εύκολο». Πατήστε «Start».
Πριν ξεκινήσετε, διαβάστε τις οδηγίες του ψηφιακού παιχνιδιού και ακολουθήστε
τις παρακάτω υποδείξεις: Οδήγησε το όχημά σου και βρες ένα ολόκληρο και ένα
ήμισυ φθογγόσημο. Κτύπησε με παλαμάκια τη χρονική αξία καθενός ξεχωριστά.
Αφού ολοκληρώσετε τα παραπάνω, απαντήστε τα ερωτήματα που ακολουθούν:
Ερώτηση 6: Ποιο είναι το σκορ του παιχνιδιού που προκύπτει σύμφωνα με τις
παραπάνω υποδείξεις; Το σκορ είναι 2.000.
Ερώτηση 7: Πόσα ολόκληρα και πόσα ήμισυ φθογγόσημα έχουν απομείνει στο
λαβύρινθο του ψηφιακού παιχνιδιού; Έχουν απομείνει δέκα ολόκληρα και οκτώ
ήμισυ.
Ερώτηση 8: Πόσους χρόνους συνολικά έχει ένα ολόκληρο και ένα ήμισυ; Έχει
6/4.

ηλεκτρονικού υπολογιστή, μέσω της οποίας οδηγήσατε το όχημά σας για να βρείτε
το ολόκληρο και το ήμισυ φθογγόσημο;
67
(mouse)
ΝΑΙ
Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει τις περιφερειακές συσκευές που χρησιμοποίησαν οι

μαθητές, όπως και την κεντρική μονάδα του ηλεκτρονικού υπολογιστή, και
αναλύει τις δυνατότητες της καθεμιάς. Γίνεται διαχωρισμός υλικού-λογισμικού
(Hardware-Software), ενώ εισάγονται και αναπτύσσονται οι όροι: «internet»,
«δίκτυο», «διαδίκτυο», με τη βοήθεια των οποίων οι μαθητές μπορούν να έχουν
πρόσβαση σε μουσικές ή άλλες πληροφορίες, τις οποίες με τον ίδιο τρόπο-
μεθοδολογία που εφαρμόστηκε στην παρούσα δραστηριότητα, μπορούν να
επεξεργαστούν.
Εισάγεται και αναπτύσσεται ο όρος Νέες Τεχνολογίες.
Εισάγεται και αναπτύσσεται ο όρος «μηχανές αναζήτησης στο internet».
Οι μαθητές μπορούν να συνδεθούν στο internet και μέσω κάποιας μηχανής

αναζήτησης να αντλήσουν πληροφορίες σχετικά με τη μουσική, να ακούσουν
μουσικά θέματα, να δουν βίντεο, να εκτυπώσουν πληροφορίες, π.χ. μουσικά
κείμενα τα οποία μπορούν να εκτελέσουν με κρουστά μουσικά όργανα ή και να τα
τραγουδήσουν κ.ά.
Μπορούν επίσης, μέσω των παραπάνω δράσεων, να αποκτήσουν γνώσεις και να

αναπτύξουν δεξιότητες σε περιβάλλον internet.

της εργασίας τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η αξιολόγησή τους
αφορά ζητήματα όπως:
2. Αναζητήστε πληροφορίες σχετικά με τη μουσική, π.χ. μέσω internet.
ΝΑΙ ΟΧΙ
4. Επιθυμείτε να γνωρίσετε σε βάθος τη μουσική μέσα από τη χρήση των

Νέων Τεχνολογιών (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, internet);
ΝΑΙ ΟΧΙ
68
Θέμα: Το ελλιπές μέτρο
Στόχοι:
1. Να κατανοήσουν οι μαθητές το ελλιπές μέτρο.
2. Να δημιουργούν και να καταγράφουν συνθέσεις, κατανοώντας τα μουσικά
σύμβολα.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
άξονα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή
τη φορά επιλέξτε το τραγούδι «Η φρεγάτα».
Προσέξτε το μουσικό κείμενο του τραγουδιού και κυρίως το πρώτο μουσικό του
μέτρο. Διαβάστε ρυθμικά το πρώτο πεντάγραμμο του τραγουδιού και απαντήστε
στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 2: Τι χρονική αξία έχει το πρώτο μέτρο του τραγουδιού; Έχει 1/4.
Ερώτηση 3: Τι χρονική αξία έχει το δεύτερο μέτρο του τραγουδιού; Έχει 3/4.
Ερώτηση 4: Το πρώτο μέτρο του τραγουδιού έχει όλη τη χρονική αξία που
πρέπει; Όχι.
Ερώτηση 5: Πόσα τέταρτα λείπουν από το πρώτο μέτρο του τραγουδιού,

σύμφωνα με το χρόνο που είναι γραμμένη η μελωδία του; Λείπουν 2/4.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» και ακούστε ένα
μέρος του τραγουδιού.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στο θεματικό άξονα «Θεωρία της Μουσικής –
Μουσική Γραφή. Κάντε και πάλι κλικ τις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε τον
τίτλο «Ελλιπές μέτρο» (βρίσκεται στην κάτω περιοχή των τίτλων). Μελετήστε το
κείμενο και τα μουσικά κείμενα-παραδείγματα με ιδιαίτερη προσοχή. Κάντε κλικ
στο εικονίδιο «ηχεία» για να ακούσετε κάθε μουσικό παράδειγμα. Απαντήστε στα
69
Ερώτηση 6: Σε τι χρόνο είναι γραμμένη η μελωδία του πρώτου μουσικού
κειμένου-παραδείγματος; Σε 2/4.
Ερώτηση 7: Τι χρονική αξία έχει το πρώτο μέτρο της μελωδίας στο πρώτο
μουσικό κείμενο-παράδειγμα; Έχει 3/8 ή ένα τέταρτο και ένα όγδοο.
Ερώτηση 8: Τι χρονική αξία έχει το δεύτερο μέτρο της μελωδίας στο πρώτο
μουσικό κείμενο-παράδειγμα; Έχει 2/4.
Ερώτηση 9: Το πρώτο μέτρο της μελωδίας στο πρώτο μουσικό κείμενο-

παράδειγμα έχει όλη τη χρονική αξία που πρέπει; Όχι.
Ερώτηση 10: Ποια χρονική αξία λείπει από το πρώτο μέτρο της μελωδίας στο
πρώτο μουσικό κείμενο-παράδειγμα, σύμφωνα με το χρόνο που είναι γραμμένη η
μελωδία του; Λείπει ένα όγδοο.
Ερώτηση 11: Πώς ονομάζεται το μέτρο που δεν έχει ολόκληρη τη χρονική του
αξία; Ελλιπές μέτρο.
Γράψτε μία μελωδία στο πεντάγραμμο, σύμφωνα με τη μελωδία του πρώτου

μουσικού κειμένου-παραδείγματος, χρησιμοποιώντας τις ίδιες χρονικές αξίες, αλλά
διαφορετικά ονόματα φθόγγων (μπορείτε να ξεκινήσετε από το φθόγγο ΝΤΟ κάτω
από το πεντάγραμμο και με συνεχόμενους φθόγγους να καταλήξετε στο φθόγγο
ΝΤΟ του τρίτου διαστήματος).
Ερώτηση 12: Σε τι χρόνο θα είναι γραμμένη η μελωδία σας; Σε 2/4.
Ερώτηση 13: Πόσα μουσικά μέτρα θα έχει η μελωδία σας; Τρία μέτρα.
Ερώτηση 14: Τι χρονική αξία θα έχει το πρώτο μέτρο της μελωδίας σας; Θα έχει
3/8 ή ένα τέταρτο και ένα όγδοο.
Κάντε κλικ στην ένδειξη «Αξιολόγηση και Παιχνίδι». Διαβάστε τις οδηγίες της
ψηφιακής αξιολόγησης και προχωρήστε. Έχετε τη δυνατότητα να ακούτε τα
μουσικά παραδείγματα της αξιολόγησης, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Ηχεία».
Πατήστε το κόκκινο βέλος δεξιά της οθόνης για να μεταβείτε στο επόμενο θέμα
αξιολόγησης. Ακολουθήστε τις οδηγίες και ολοκληρώστε την ψηφιακή
«Αξιολόγηση και Παιχνίδι». Για να αποσύρετε το «παράθυρο» της αξιολόγησης
πατήστε ξανά το κόκκινο βέλος (αριστερά της οθόνης). Κάντε κλικ στην «Έξοδο».

τη διάρκεια της ψηφιακής αξιολόγησης.
2. Πού συναντάται το ελλιπές μέτρο σε ένα μουσικό κείμενο;
Στην αρχή
Στο τέλος
Στη μέση
Στην αρχή, στο τέλος, ή και στην αρχή και στο τέλος ΝΑΙ
Στη μέση
70
3. Γράψτε μία μελωδία σε χρόνο 2/4, στην οποία να υπάρχει ελλιπές μέτρο.
4. Γράψτε μία μελωδία σε χρόνο 4/4, στην οποία να υπάρχει ελλιπές μέτρο.
71
Θέμα: Δυναμικά σύμβολα
Στόχοι:
1. Να γνωρίσουν οι μαθητές τους όρους: p, f, crescendo, diminuendo.
2. Να κατανοήσουν τη σημασία πρόσθετων μουσικών συμβόλων-σημείων,
προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν σε ρυθμικές ή άλλες δραστηριότητες.
Μέσα:
Κόσμος.

_________________________________________________________________
κλικ στην ελληνική σημαία και στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε το θεματικό άξονα
«Ρυθμικά Σχήματα». Διαβάστε τους διαλόγους και ακούστε το ρυθμικό μουσικό
παράδειγμα. Προσέξτε τους ήχους των κρουστών οργάνων. Πατήστε το κόκκινο
βέλος και ακούστε το ρυθμικό μουσικό παράδειγμα. Πατήστε το «μοβ κύβο».
Μελετήστε το ρυθμικό σχήμα που έχει εμφανιστεί στην οθόνη του υπολογιστή.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια» για να ακούσετε το ρυθμικό σχήμα.
Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Σε τι χρόνο είναι γραμμένο το ρυθμικό σχήμα; Σε 2/4.
Ερώτηση 2: Τι χρονικές αξίες υπάρχουν στο δεύτερο μέτρο του; Ένα τέταρτο και
δύο όγδοα.
Ερώτηση 3: Ποια είναι συνολικά η χρονική αξία του δεύτερου μέτρου; Είναι 2/4.
Εκτελέστε το ρυθμικό σχήμα με παλαμάκια καθώς το ακούτε από το λογισμικό. Το

ρυθμικό σχήμα επαναλαμβάνεται σύμφωνα με τα σημεία επανάληψης που βλέπετε.
Εφόσον το κατανοήσετε ρυθμικά, εκτελέστε το με δυνατά παλαμάκια.
Εκτελέστε το ίδιο ρυθμικό σχήμα με σιγανά παλαμάκια.
Εκτελέστε το ίδιο ρυθμικό σχήμα, ξεκινώντας με σιγανά παλαμάκια και

καταλήγοντας βαθμιαία σε δυνατά.
Εκτελέστε το ίδιο ρυθμικό σχήμα, ξεκινώντας με δυνατά παλαμάκια και

καταλήγοντας βαθμιαία σε σιγανά.
72
Εκτελέστε το ίδιο ρυθμικό σχήμα ως ομάδα εργασίας με την εξής σειρά: ο ένας
μαθητής θα το εκτελεί με σιγανά παλαμάκια και κατόπιν ο άλλος με δυνατά
παλαμάκια, ή το αντίστροφο: «σιγανά προς δυνατά» παλαμάκια.
τον τίτλο «Δυναμικά σύμβολα» (βρίσκεται στο τέρμα των τίτλων).
Μελετήστε με προσοχή τα κείμενα-διαλόγους. Κατόπιν κάντε κλικ στην κόκκινη λέξη

«μουσικής σύνθεσης» και διαβάστε το κείμενο που έχει εμφανιστεί. Κάντε κλικ στο
εικονίδιο «συννεφάκι-ηχεία» και ακούστε για δύο λεπτά της ώρας, ή και περισσότερα,
τη μουσική συμφωνία Νο40 του ιδιοφυούς συνθέτη Wolfgang Amadeus Mozart.
Προσέξτε κατά την εκτέλεση της συμφωνίας τις εναλλαγές στις δυναμικές των
οργάνων (σιγά, δυνατά κ.ά.). Αν επιθυμείτε, επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Κάντε
κλικ στο εικονίδιο «Χ» για να αποσύρετε το παράθυρο της ακρόασης.
Κάντε κλικ στην κόκκινη λέξη «μουσικής δημιουργίας» και διαβάστε το κείμενο
που έχει εμφανιστεί. Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-ηχεία» (επάνω
και δεξιά της οθόνης) και ακούστε για δύο λεπτά της ώρας, ή και περισσότερα, τη
μουσική συμφωνία Νο5 του σπουδαίου συνθέτη V.L. Beethoven. Προσέξτε κατά
την εκτέλεση της συμφωνίας τις εναλλαγές στις δυναμικές των οργάνων (σιγά,
δυνατά κ.ά.). Αν επιθυμείτε επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Κάντε κλικ στο
εικονίδιο «Χ» για να αποσύρετε το παράθυρο της ακρόασης.
Κάντε κλικ στην ένδειξη «Αξιολόγηση και Παιχνίδι». Διαβάστε τις οδηγίες της ψηφιακής
αξιολόγησης και συνεχίστε. Βρείτε τις σωστές σημασίες των «δυναμικών συμβόλων».
Δείτε και ακούστε τις επιδόσεις σας. Πατήστε το κόκκινο βέλος για να αποσύρετε το
παράθυρο της αξιολόγησης. Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό.
Οι μαθητές μπορούν να παρουσιάσουν το ρυθμικό σχήμα της δραστηριότητας και

με βηματισμό, π.χ. σιγανά βήματα, δυνατά βήματα (για παράδειγμα, τα βήματα
ενός γίγαντα) κ.ά.
Μπορούν να δραματοποιήσουν το ρυθμικό σχήμα, χωρισμένοι σε τέσσερις ομάδες,

όπου η καθεμία θα έχει και ένα ρόλο (σιγά, δυνατά, σιγά προς δυνατά, δυνατά
προς σιγά) κ.ά.
Μπορούν να χρησιμοποιήσουν και κρουστά όργανα στις παραπάνω

δραστηριότητες. Επίσης, να έχουν μουσική συνοδεία το εισαγωγικό μουσικό θέμα
του λογισμικού, το οποίο ενεργοποιείται μετά την εκκίνηση του λογισμικού
Μουσικός Κόσμος κ.ά.
την εκτέλεση του ρυθμικού σχήματος. Η αξιολόγησή τους αφορά ζητήματα
όπως:
- Εκτελούν ορθά και με σωστές δυναμικές το ρυθμικό σχήμα;
2. Ποια είναι η σημασία των παρακάτω μουσικών όρων;
P f Crescendo Diminuendo
Σιγά Δυνατά Βαθμιαία αύξηση της έντασης Βαθμιαία ελάττωση της έντασης
73
Θέμα: Πρόσθετη γνωριμία με τα φθογγόσημα, με όλες τις παύσεις, με τα κλειδιά,

καθώς και με άλλα σημεία της μουσικής, μέσα από ψηφιακά μουσικά παιχνίδια
Στόχοι:
1. Να γνωρίσουν και με άλλες διαδικασίες οι μαθητές, π.χ. με το ψηφιακό
παιχνίδι, τα μουσικά φθογγόσημα, τις παύσεις, τα κλειδιά, τα σημεία
επανάληψης, καθώς και άλλα σημεία-σύμβολα της μουσικής.
2. Εξοικείωση με το πληκτρολόγιο του ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε το ψηφιακό μουσικό παιχνίδι
Overdrive. Πατήστε «Play», ενώ ακούτε το μουσικό θέμα του παιχνιδιού. Διαλέξτε
όχημα, σύμφωνα με τις οδηγίες του παιχνιδιού που υπάρχουν στην οθόνη του
υπολογιστή, και επίπεδο δυσκολίας «Δύσκολο». Πατήστε «Start».
Πριν ξεκινήσετε, διαβάστε τις οδηγίες του ψηφιακού παιχνιδιού. Προσέξτε ό,τι
αναγράφεται στην οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή, καθώς και τα μουσικά
σημεία-σύμβολα που υπάρχουν μέσα στο λαβύρινθο του παιχνιδιού.
Επίσης, δείτε προσεκτικά στο επάνω μέρος της οθόνης τις ενδείξεις σχετικά με το
επίπεδο δυσκολίας «Επίπεδο:Δύσκολο» και «Παιχνίδι: 1ο». Στο
«Επίπεδο:Δύσκολο» υπάρχουν πέντε (5) παιχνίδια συνολικά (δηλαδή υπάρχουν
πέντε λαβύρινθοι, όπου θα πλοηγηθείτε με σημεία-σύμβολα της μουσικής).
Προϋπόθεση για να μεταβείτε από το ένα παιχνίδι στο άλλο είναι να μην έχετε
καμιά αποτυχία στο παιχνίδι.
Πριν ξεκινήσετε το παιχνίδι, απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα;
Ερώτηση 1: Πόσα κλειδιά ΣΟΛ και ΦΑ υπάρχουν στο λαβύρινθο του ψηφιακού
μουσικού παιχνιδιού; Υπάρχει ένα κλειδί ΣΟΛ και δύο κλειδιά ΦΑ.
Ερώτηση 2: Πόσες παύσεις τετάρτων υπάρχουν στο λαβύρινθο του ψηφιακού

μουσικού παιχνιδιού; Υπάρχουν τρεις παύσεις τετάρτων.
74
Ξεκινήστε το «Παιχνίδι: 1ο» ακολουθώντας τις υποδείξεις που υπάρχουν στην
οθόνη του υπολογιστή. Προσέξτε το στόχο του κάθε παιχνιδιού.
Πριν ολοκληρώσετε, με επιτυχία, το «Παιχνίδι: 1ο» και βρείτε το τελευταίο

ολόκληρο ή παύση, απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 3: Εκτός από τα κλειδιά της μουσικής που έχουν απομείνει στο
λαβύρινθο του μουσικού παιχνιδιού, αναγνωρίζετε τα υπόλοιπα σημεία-σύμβολα
της μουσικής, και, αν ναι, ποια είναι αυτά; Είναι σημεία επανάληψης.
Προσέξτε το σκορ και ολοκληρώστε το «Παιχνίδι: 1ο».

(Όπως επισημαίνεται, για να μεταβείτε στο επόμενο παιχνίδι θα πρέπει κατά τη
διάρκεια του παιχνιδιού να μην είχατε κάποια αποτυχία. Σε αντίθετη περίπτωση θα
πρέπει να επαναλάβετε το παιχνίδι, προκειμένου να κατανοήσετε καλύτερα όλα τα
μουσικά σημεία-σύμβολα· αυτός είναι άλλωστε και ο στόχος του παιχνιδιού.)
Ερώτηση 4: Αν ολοκληρώσατε με επιτυχία, ποιο ήταν το σκορ στο «Παιχνίδι: 1ο»;

Το σκορ ήταν 20.000.
Κάντε κλικ στην ένδειξη «Συνεχίστε» και μπείτε στο «Παιχνίδι: 2ο». Αν επιθυμείτε
να αποσύρετε τη μουσική συνοδεία του παιχνιδιού κάντε κλικ στο εικονίδιο «ηχεία-
Χ». Προσέξτε το νέο στόχο του «Παιχνιδιού: 2ο». Ξεκινήστε την πλοήγηση και
οδηγήστε το όχημά σας σύμφωνα με το στόχο αυτό. Προσπαθήστε να τερματίσετε
όσο πιο σύντομα γίνεται.
Πριν ολοκληρώσετε, με επιτυχία, το «Παιχνίδι: 2ο» και βρείτε το τελευταίο

ζητούμενο, απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 5: Πόσα τέταρτα έχουν απομείνει στο λαβύρινθο του μουσικού

παιχνιδιού; Έχουν απομείνει δέκα (10) τέταρτα.
Προσέξτε το σκορ και ολοκληρώστε το «Παιχνίδι: 2ο».

(Όπως επισημαίνεται, για να μεταβείτε στο επόμενο παιχνίδι θα πρέπει κατά τη
διάρκεια του παιχνιδιού να μην είχατε κάποια αποτυχία. Σε αντίθετη περίπτωση θα
πρέπει να επαναλάβετε το παιχνίδι, προκειμένου να κατανοήσετε καλύτερα όλα τα
μουσικά σημεία-σύμβολα· αυτός είναι άλλωστε και ο στόχος του παιχνιδιού.)
Ερώτηση 6: Αν ολοκληρώσατε με επιτυχία, ποιο ήταν το σκορ στο «Παιχνίδι: 2ο»;

20.000
Ομοίως συνεχίστε στα επόμενα ψηφιακά μουσικά παιχνίδια και κατανοήστε με έναν
πρωτότυπο και σύγχρονο τρόπο θέματα σχετικά με τη μουσική.

- Αντιμετωπίζουν ορθά τους στόχους των ψηφιακών μουσικών παιχνιδιών;
2. Με τα φθογγόσημα που απέμειναν στο λαβύρινθο κατά το τέλος του

«Παιχνιδιού: 2ο» με «Επίπεδο:Δύσκολο» γράψτε μία μελωδία σε 3/4, στην
οποία το πρώτο μέτρο να είναι ελλιπές.
75
3. Από πόσα μέτρα θα αποτελείται η μελωδία του παραπάνω θέματος
αξιολόγησης που γράψατε, συμπεριλαμβανομένου και του ελλιπές μέτρου;
Θα αποτελείται από 4 μέτρα.
4. Πόσα τέταρτα θα έχει το ελλιπές μέτρο της μελωδίας που θα γράψετε,

σύμφωνα με το παραπάνω θέμα αξιολόγησης; Θα έχει ένα τέταρτο.
5. Βρήκατε ενδιαφέρουσα τη δραστηριότητα των ψηφιακών μουσικών

παιχνιδιών;
ΝΑΙ ΟΧΙ
6. Θέλετε να παίξετε και άλλα ψηφιακά μουσικά παιχνίδια τα οποία θα σας

βοηθήσουν να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας σχετικά με τη μουσική;
ΝΑΙ ΟΧΙ
76
Θέμα: Η συμφωνική ορχήστρα
Στόχοι:
1. Να αναγνωρίζουν οι μαθητές τα όργανα της συμφωνικής ορχήστρας.
2. Κατανόηση διάταξης οργάνων της συμφωνικής ορχήστρας.
3. Να αποκτήσουν πρόσθετες δεξιότητες χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών,
μέσα από μουσικά ψηφιακά παιχνίδια.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
άξονα «Μουσικά Παιχνίδια». Διαβάστε τους διαλόγους. Κάντε και πάλι κλικ στις
«Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε το ψηφιακό μουσικό παιχνίδι Orchestra.
Παρατηρήστε τα δεδομένα της οθόνης. Κάντε κλικ στην ένδειξη «Play».
Είσαστε μπροστά σε μία «μουσική σκηνή», όπου θα πρέπει να τοποθετήσετε όλα

τα μουσικά όργανα της συμφωνικής ορχήστρας τα οποία υπάρχουν στο κάτω
μέρος της οθόνης. Προσέξτε ιδιαιτέρως τα στοιχεία που εμφανίζονται στην οθόνη
του υπολογιστή. Διαβάστε τις οδηγίες του παιχνιδιού και ξεκινήστε. Η
δραστηριότητα αυτή θα σας βοηθήσει να γνωρίσετε τη συμφωνική ορχήστρα.
Κάντε κλικ σε κάθε μουσικό όργανο που βλέπετε και με το ποντίκι σας σύρετέ το
στη σωστή θέση της «μουσικής σκηνής». Προσέξτε, μετά την τοποθέτηση, τον
αριθμό του κάθε μουσικού οργάνου της ορχήστρας κ.ά. Αν θέλετε να αποσύρετε
τη μουσική συνοδεία του παιχνιδιού, κάντε κλικ στο εικονίδιο «ηχεία».
Ξεκινήστε κάνοντας κλικ στο πρώτο μουσικό όργανο (κάτω δεξιά της οθόνης), το
οποίο θα σύρετε στη θέση «Άρπα». Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Πόσες άρπες υπάρχουν σε μία συμφωνική ορχήστρα; Δύο (2) άρπες.
Ερώτηση 2: Μπορείτε να περιγράψετε το μουσικό όργανο άρπα;
• Με τον ίδιο τρόπο κάντε κλικ σε όλα τα μουσικά όργανα και σύρετέ τα στη
σωστή τους θέση. Για να βγείτε από το παιχνίδι πατήστε «Exit».
77
Αναζήτηση πληροφοριών από το internet για τα όργανα της συμφωνικής

ορχήστρας.
Επίσκεψη μέσω internet σε ιστοχώρους (site) σχετικούς με τα όργανα της

συμφωνικής ορχήστρας.
Για παράδειγμα: http://sfr.ee.teiath.gr/htmSELIDES/MusOrg/Instrum02a.htm

- Αντιμετωπίζουν ορθά τους στόχους του ψηφιακού μουσικού παιχνιδιού
Orchestra;
2. Πόσα κόντρα μπάσα υπάρχουν σε μία συμφωνική ορχήστρα; Οκτώ (8)

κόντρα μπάσα.
3. Πόσα βιολοντσέλα υπάρχουν σε μία συμφωνική ορχήστρα; Δέκα (10)

βιολοντσέλα.
4. Πόσες βιόλες υπάρχουν σε μία συμφωνική ορχήστρα; Δώδεκα (12) βιόλες.
5. Πόσα βιολιά» υπάρχουν σε μία συμφωνική ορχήστρα; Τριάντα (30) βιολιά.
6. Περιγράψτε ένα κόντρα μπάσο και ένα βιολί.
• Με τον ίδιο τρόπο γνωρίστε τον αριθμό όλων των μουσικών οργάνων μιας
συμφωνικής ορχήστρας.
• Αναζητήστε πληροφορίες για τα όργανα μιας συμφωνικής ορχήστρας.
• Προχωρήστε στην επόμενη δραστηριότητα.
78
Θέμα: Μουσική ακρόαση
Στόχοι:
1. Να ακούν οι μαθητές μια ποικιλία ειδών μουσικής από διάφορα στιλ και
κουλτούρες, του παρελθόντος και του παρόντος και να αναγνωρίζουν τα
χαρακτηριστικά και τα ξεχωριστά τους στοιχεία.
2. Να αναγνωρίζουν και να δείχνουν γνώση ποικιλίας μουσικών ειδών.
3. Ενθάρρυνση για ακρόαση μουσικής (στο σπίτι, στο σχολείο κ.ά.).
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
άξονα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου». Κάντε
και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε το τραγούδι «Ο χορός του
Ζαλόγγου». Ακούστε το εισαγωγικό απόσπασμα του τραγουδιού το οποίο
αποδίδεται με πιάνο.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» για να δείτε τους στίχους του τραγουδιού.
Διαβάστε τους προσεκτικά και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Ποιο είναι το θέμα των στίχων; Η θυσία που έκαναν οι Σουλιώτισσες
προσφέροντας τη ζωή τους, αρνούμενες να ζουν στη σκλαβιά των κατακτητών.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» και ακούστε

προσεκτικά το τραγούδι. Προσέξτε το ρυθμό του· πρόκειται για ένα ελληνικό
παραδοσιακό τραγούδι το οποίο έχει γραφτεί από το λαό (στίχοι και μουσική),
όπως και όλα σχεδόν τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια μας.
Ο εκπαιδευτικός αναλύει τους στίχους του τραγουδιού, καθώς και τη χρονική

περίοδο στην οποία αναφέρεται. Επισημαίνεται ο Καλαματιανός Ρυθμός του. Οι
μαθητές τραγουδούν το τραγούδι και κτυπάνε παλαμάκια στο χρόνο 7/8, ενώ
συγχρόνως το ακούνε. Στη συνέχεια καλούνται να ζωγραφίσουν τις εικόνες που
έρχονται στο μυαλό τους, όταν ακούνε το τραγούδι αυτό.
Από τις «Επιλογές» επιλέξτε το τραγούδι «Ο Άγιος Βασίλης έρχεται στη χώρα».
Ακούστε το εισαγωγικό απόσπασμα του τραγουδιού το οποίο αποδίδεται με πιάνο.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» για να δείτε τους στίχους του τραγουδιού.
Διαβάστε τους στίχους προσεκτικά και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
79
Ερώτηση 2: Ποιο είναι το θέμα των στίχων; Ο ερχομός του Άγιου Βασίλη.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» και ακούστε

προσεκτικά το τραγούδι. Προσέξτε το ρυθμό του· πρόκειται για ένα τραγούδι της
εποχής μας.
Ο εκπαιδευτικός αναλύει τους στίχους του τραγουδιού, καθώς και τη χρονική

περίοδο στην οποία αναφέρεται. Επισημαίνεται ο ρυθμός του τραγουδιού. Οι
μαθητές τραγουδούν το τραγούδι και κτυπάνε παλαμάκια στο χρόνο του, ενώ
συγχρόνως το ακούνε. Στη συνέχεια καλούνται να ζωγραφίσουν τις εικόνες που
έρχονται στο μυαλό τους, όταν ακούνε το τραγούδι αυτό.
Επισημαίνεται και αναλύεται από τον εκπαιδευτικό η διαφορετικότητα των δύο

ακροάσεων (πρώτο και δεύτερο τραγούδι).
Ερώτηση 3: Μπορείτε να περιγράψετε τις διαφορές των δύο τραγουδιών

(περίσταση ακρόασης του καθενός, ρυθμικά στοιχεία κ.ά.);
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στο θεματικό άξονα «Θεωρία της Μουσικής-
τον τίτλο «Δυναμικά σύμβολα». Κάνετε κλικ στην κόκκινη λέξη του κειμένου
«μουσικής σύνθεσης». Παρατηρήστε και διαβάστε το κείμενο που εμφανίζεται.
Ακούστε μέρος από τη μουσική συμφωνία Νο40 in G Minor, K. 550, του Wolfgang
Amadeus Mozart. Ο εκπαιδευτικός τονίζει τα χαρακτηριστικά στοιχεία του έργου,
αλλά και του συνθέτη, τη χρονική περίοδο σύνθεσης κ.ά.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-ηχεία» για να ακούσετε το απόσπασμα.

Δώστε ιδιαίτερη προσοχή κατά τη διάρκειά του. Παρατηρήστε των ήχο των
οργάνων.
Ερώτηση 4: Το μουσικό θέμα-έργο που ακούσατε ήταν οργανικό ή φωνητικό με

συνοδεία μουσικών οργάνων; Ήταν οργανικό.
Ερώτηση 5: Έχει γραφτεί από το λαό ή από κάποιο συγκεκριμένο συνθέτη; Από
ποιον; Έχει δημιουργηθεί από τον Wolfgang Amadeus Mozart.
Ερώτηση 6: Το μουσικό θέμα-έργο που ακούσατε μπορεί να θεωρηθεί ελληνικό

δημοτικό τραγούδι; Όχι.
Αναζήτηση πληροφοριών, μέσω internet ή άλλων πηγών, για τη ζωή και το έργο
του Wolfgang Amadeus Mozart.
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στο θεματικό άξονα «Θεωρία της Μουσικής-
Μουσική Γραφή». Κάνετε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε
τον τίτλο «Δυναμικά σύμβολα». Κάνετε κλικ στην κόκκινη λέξη του κειμένου
«μουσικής δημιουργίας». Παρατηρήστε και διαβάστε το κείμενο που εμφανίζεται.
80
Θα ακούσετε τη μουσική συμφωνία Νο 5 in C Minor, op.67, του V.L. Beethoven. Ο
εκπαιδευτικός τονίζει χαρακτηριστικά στοιχεία του έργου, αλλά και του συνθέτη,
τη χρονική περίοδο σύνθεσης κ.ά.
Αναζητήστε πληροφορίες, μέσω internet ή άλλων πηγών, για τη ζωή και το έργο
του V.L. Beethoven.
Η μουσική ακρόαση συμφωνιών μπορεί να γίνει και με όλους συνολικά τους

μαθητές, ως ενιαία ομάδα, χρησιμοποιώντας τη μηχανή προβολής και το ζεύγος
των αυτοενισχυόμενων ηχείων.

- Δείχνουν ωριμότητα οι μαθητές κατά τη μουσική ακρόαση;
2. Περιγράψτε τις διαφορές των μουσικών θεμάτων-έργων που ακούσατε.
3. Βρήκατε ενδιαφέρουσα τη δραστηριότητα της μουσικής ακρόασης;
ΝΑΙ ΟΧΙ
4. Επιθυμείτε να κάνετε και άλλες μουσικές ακροάσεις;
ΝΑΙ ΟΧΙ
81
Θέμα: Μελωδική ανάγνωση τραγουδιού
Στόχοι:
1. Να εκτελούν οι μαθητές διάφορα είδη (στιλ) μουσικής, ερμηνεύοντας
διάφορα σημεία, σύμβολα και συνθήματα.
2. Να αναπτύξουν τις δεξιότητες ανάγνωσης της μουσικής γλώσσας.
3. Να καλλιεργήσουν τη φωνή τους, αλλά και την ακοή τους, μέσω της
μελωδικής ανάγνωσης.
4. Να κατανοούν ένα μουσικό κείμενο, πριν το ερμηνεύσουν με κάποιο
μουσικό όργανο.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
άξονα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Διαβάστε τους διαλόγους. Κάντε και πάλι κλικ
στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε το τραγούδι «Το εκκλησάκι».
Παρατηρήστε τα δεδομένα της οθόνης. Ανατρέξτε στη «Βοήθεια» για να δείτε τη
σημασία των εικονιδίων. Μελετήστε το μουσικό κείμενο του τραγουδιού και
απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 2: Από πόσα μουσικά μέτρα αποτελείται; Από 16 μουσικά μέτρα.
Ερώτηση 3: Τι χρονική αξία έχει ο τελευταίος φθόγγος του τραγουδιού; Έχει 3/4.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» και μελετήστε τους στίχους του
τραγουδιού. Στη συνέχεια κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που
τραγουδάει» για να ακούσετε το τραγούδι. Τραγουδήστε το καθώς το ακούτε.
Προσπαθήστε να κατανοήσετε τα μουσικά του μέρη (εισαγωγή κ.ά.). Αν θέλετε,
εκτυπώστε τους στίχους του κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Εκτύπωση».
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο» (in C). Τραγουδήστε το

τραγούδι, ενώ διαβάζετε τους στίχους του. Προσπαθήστε να είστε στο σωστό
χρόνο και tempo.
Αποσύρετε τους στίχους του τραγουδιού, κάνοντας κλικ σε κάποιο σημείο του
κειμένου τους. Διαβάστε ρυθμικά τους φθόγγους του τραγουδιού. Επαναλάβετε τη
δραστηριότητα, κτυπώντας συγχρόνως τρία (3) παλαμάκια σε κάθε μέτρο (ένας
82
κτύπος για κάθε τέταρτο). Αν θέλετε, κτυπήστε τη «μύτη» του ποδιού σας στους
ίδιους χρόνους. Επαναλάβετε το ίδιο.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο» (in C). Πρόκειται για το
εικονίδιο της εικονικής ακουστικής ορχήστρας. Διαβάστε μελωδικά τους φθόγγους
του τραγουδιού (τραγουδήστε τους) καθώς η ορχήστρα θα συνοδεύει τη φωνή
σας. Προσέξτε και πάλι τα μουσικά μέρη του τραγουδιού (μη διαβάζετε τους
φθόγγους σε σημεία, όπως η εισαγωγή, αλλά στα σημεία που τραγουδούσατε τους
στίχους του τραγουδιού).
Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Τραγουδήστε τους φθόγγους με καλή ποιότητα

φωνής, στο σωστό τόνο και tempo. Η μελωδική ανάγνωση είναι, μεταξύ άλλων, ο
δρόμος για να γνωρίσετε σε βάθος τη μουσική. Πειραματιστείτε και εξασκηθείτε, το
μουσικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος θα σας συνοδεύει ακούραστα. Δεν έχετε παρά
να κάνετε κλικ στο εικονίδιο της εικονικής ακουστικής ορχήστρας.
Ο εκπαιδευτικός ελέγχει συνεχώς την προσπάθεια των μαθητών, τους διορθώνει

όπου κρίνει σκόπιμο, και τους ενθαρρύνει σε κάθε τους βήμα.
Η όλη δραστηριότητα, ή μέρος αυτής (σύμφωνα με την κρίση του εκπαιδευτικού
και τους πρόσθετους στόχους του), μπορεί να διεξαχθεί με τους μαθητές να
σχηματίζουν μία μεγάλη ομάδα-χορωδία η οποία, μέσω της μηχανής προβολής, θα
παρακολουθεί το μουσικό κείμενο. Γενικότερα, παρακολουθώντας συνολικά τις
υποδείξεις του εκπαιδευτικού, ο οποίος ουσιαστικά θα διευθύνει την ομάδα-
χορωδία, θα μπορούσε η μελωδική ανάγνωση του τραγουδιού να εκτελεσθεί και
μπροστά σε ένα κοινό. Για ορθή μουσική ακρόαση-συνοδεία προτείνεται να
χρησιμοποιηθεί και ένα ζεύγος αυτοενισχυόμενων ηχείων.
Κατά την εκτέλεση του τραγουδιού μπορεί να γίνει εναλλαγή στίχου και μουσικών
φθόγγων (σε άλλα σημεία οι μαθητές θα τραγουδούν το κείμενο του τραγουδιού
και σε άλλα τους μουσικούς του φθόγγους).

την ανάγνωση του μουσικού κειμένου. Η αξιολόγησή τους αφορά ζητήματα
όπως:
- Εκτελείται ορθά η ρυθμική ανάγνωση;
- Εκτελείται σωστά η μελωδική ανάγνωση;
- Είναι στο σωστό τόνο και tempo, κατά τη μελωδική ανάγνωση;
- Εκτελούν σωστά τα ρυθμικά κτυπήματα καθώς διαβάζουν το μουσικό
κείμενο;
2. Νιώθετε ικανοποίηση και ενθουσιασμό όταν κατά τη μελωδική ανάγνωση

του τραγουδιού σας συνοδεύει μια εικονική ακουστική ορχήστρα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
83
ΤΑΞΗ ΣΤ΄
Τάξη: ΣΤ΄ Δημοτικού
Θέμα: Τραγούδι – Προετοιμασία για μία σχολική εορτή
Στόχοι:
1. Να αποκτήσουν και να τραγουδούν οι μαθητές ένα ευρύ φάσμα τραγουδιών
µε αυξανόμενο έλεγχο του τονικού ύψους, ρυθμού, ορθοφωνίας, μουσικής
έκφρασης και έντασης.
2. Να παρουσιάζουν εκτελέσεις αποτελεσματικά, ακολουθώντας το
μαέστρο/εκπαιδευτικό και έχοντας μουσική συνοδεία μία ολόκληρη εικονική
ακουστική ορχήστρα.
3. Να σχεδιάζουν και να παρουσιάζουν εκτελέσεις για διάφορα είδη
ακροατηρίου.
4. Να μοιράζονται τη μουσική δημιουργία µε διάφορα είδη κοινού.
5. Να αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας μέσα από τη συνεργατική μάθηση.
6. Να καλλιεργήσουν τη φωνή και την ακοή τους.
Μέσα:
Κόσμος, μηχανή προβολής

_________________________________________________________________
Η σωστή προετοιμασία για ορθή παρουσίαση μιας σχολικής εορτής είναι μια
σπουδαία ευκαιρία για να έρθουν οι μαθητές ακόμη πιο κοντά στη μουσική.
Τονώνει το ηθικό τους και τους γεμίζει αυτοπεποίθηση και αγάπη για τη μουσική,
αλλά και για το δάσκαλό τους. Όλοι, ως μια ομάδα (εκπαιδευτικός, μαθητές),
δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό για ένα σωστό μουσικό αποτέλεσμα, το οποίο
επιβραβεύεται από τα χειροκροτήματα και τους επαίνους του κοινού (γονείς,
εκπαιδευτικό προσωπικό κ.ά.). Μην αφήσετε την ευκαιρία αυτή ανεκμετάλλευτη.
Το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος σας δίνει τη δυνατότητα (και
μέσα από το δεύτερο δίσκο του Audio-CD) να έχετε ένα άριστο μουσικό
αποτέλεσμα.
Εκμάθηση του τραγουδιού «Ο Άγιος Βασίλης έρχεται στη χώρα»:

άξονα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου».
Διαβάστε τους διαλόγους. Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά
επιλέξτε το τραγούδι «Ο Άγιος Βασίλης έρχεται στη χώρα». Ακούστε το εισαγωγικό
απόσπασμα του τραγουδιού, το οποίο αποδίδεται με πιάνο. Προσέξτε το μουσικό
85
κείμενο του που εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή και απαντήστε στα
Ερώτηση 1: Ποιος είναι ο χαμηλότερος φθόγγος του τραγουδιού, σε ποιο σημείο

του πενταγράμμου υπάρχει και ποια η χρονική του αξία; Ο χαμηλότερος φθόγγος
του τραγουδιού είναι η νότα ΣΙ, είναι γραμμένη κάτω από το πεντάγραμμο με μία
βοηθητική γραμμή από πάνω της και η χρονική της αξία είναι 1/4. Ο υψηλότερος
φθόγγος του τραγουδιού είναι η νότα ΜΙ, είναι γραμμένη στο τέταρτο διάστημα
του πενταγράμμου και η χρονική της αξία είναι 1/4.
Ερώτηση 2: Σημειώστε τα σημεία επανάληψης στο μουσικό κείμενο του

τραγουδιού.
Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την ορθότητα των απαντήσεων.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» και διαβάστε προσεκτικά τους στίχους του
τραγουδιού. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Εκτυπώστε τους στίχους, κάνοντας
κλικ στην ένδειξη «Εκτύπωση». Σε περίπτωση απορίας ανατρέξτε στη «Βοήθεια»
για να κατανοήσετε τη σημασία των εικονιδίων.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» και ακούστε με

προσοχή το τραγούδι. Ψιθυρίστε το καθώς το ακούτε και διαβάζετε τους στίχους
του. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Διαβάστε φωναχτά τους στίχους του και
προσπαθήστε να τους απομνημονεύσετε. Ξανακούστε το τραγούδι, κάνοντας κλικ
στο αντίστοιχο εικονίδιο. Προσέξτε το αρχικό οργανικό μέρος του τραγουδιού
(εισαγωγή). Ξανακάντε κλικ στο ίδιο εικονίδιο για να καταλάβετε το οργανικό αυτό
μέρος. (Το στοιχείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, γιατί θα σας επιτρέψει να
αρχίσετε το τραγούδι σας στο σωστό σημείο-χρόνο.) Ακούστε ολόκληρο το
τραγούδι από την αρχή. Προσέξτε και άλλα οργανικά του μέρη.
Τραγουδήστε το τραγούδι συγχρόνως με το λογισμικό. Επαναλάβετε τη διαδικασία

όσες φορές χρειάζετε για να το κατανοήσετε. Μπορείτε, αν θέλετε, να χτυπάτε
παλαμάκια ρυθμικά στο δεύτερο χρόνο του τραγουδιού.
Οι μαθητές σχηματίζουν μία μεγάλη ομάδα-χορωδία. Ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει

την πλοήγηση του λογισμικού, τα δεδομένα του οποίου παρουσιάζονται μέσω της
μηχανής προβολής. Προτείνεται και ένα ζεύγος αυτοενισχυόμενων ηχείων, για
ορθότερη συνολική μουσική ακρόαση. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει
και το Audio-CD που συνοδεύει την έκδοση.
Ο εκπαιδευτικός επιλέγει τη σωστή τονικότητα για τους μαθητές του (προτείνεται η

τονικότητα in C, επιλέξτε την με κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο-in
C»).
Οι μαθητές εφαρμόζουν με προσοχή τις υποδείξεις του εκπαιδευτικού/μαέστρου,

ακολουθούν τη διεύθυνσή του για τη σωστή πορεία του τραγουδιού κ.ά. Θα
μπορούσαν, επίσης, να διαβάζουν τους στίχους και από τις εκτυπωμένες σελίδες
τους (αυτό μπορεί να γίνει και σε μεταγενέστερο στάδιο, π.χ. κατά την
παρουσίαση του τραγουδιού σε ακροατήριο).
Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στο τονικό ύψος κάθε φθόγγου-συλλαβή και στο ρυθμό
του τραγουδιού (μπορείτε να το συνοδέψετε και με παλαμάκια). Γενικότερα,
προσπαθήστε να αποδώσετε σωστά τη μελωδία του, με εκφραστικότητα, με σωστή
απόδοση του κειμένου του, άρθρωση των λέξεων κ.ά. Δώστε με τα χέρια σας
μικρή κίνηση στο τραγούδι και τονίστε έτσι κάποια σημεία του. Πειραματιστείτε και
αυτοσχεδιάστε. Θα πρέπει να γνωρίζετε άριστα το τραγούδι σας, πριν το
86
παρουσιάσετε στο κοινό (πριν από την τελική παρουσίαση, μπορείτε να καλέσετε
και άλλους μαθητές για να παρακολουθήσουν την προσπάθειά σας).
Το αποτέλεσμα της δραστηριότητας μπορεί να ηχογραφηθεί σε ένα Audio-CD, ή

και να οπτικογραφηθεί (καταγραφή βίντεο), και στη συνέχεια να αναρτηθεί και να
προβληθεί μέσω του παγκόσμιου ιστού/internet.
Η παραπάνω δραστηριότητα μπορεί να αποτελέσει αφορμή για μία επίσκεψη και

ηχογράφηση σε ένα studio ηχογραφήσεων.
Προς το τέλος της όλης δραστηριότητας μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το Audio-CD

που συνοδεύει την έκδοση του λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Έτσι, μπορείτε να
παρουσιάσετε το τραγούδι σας στο κοινό, χρησιμοποιώντας όχι τους
ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αλλά ένα CD-Player (συσκευή αναπαραγωγής
μουσικών CD), το οποίο θα συνδέσετε σε ένα σύνολο ηχείων για αύξηση της
ηχητικής έντασης της εικονικής ακουστικής ορχήστρας που σας προσφέρεται.

όπως:
- Χρησιμοποιούν τη φωνή τους στο σωστό τόνο;
- Ακούνε προσεκτικά τη μουσική συνοδεία, ώστε να τραγουδούν
χωρίς να βγαίνουν από το ρυθμό, από το tempo και από το χρόνο
του τραγουδιού;
- Έχουν σωστή άρθρωση των λέξεων;
- Χρησιμοποιούν σωστά τις δυναμικές;
- Συγχρόνως έχουν καλή ποιότητα φωνής;
- Ακολουθούν τον εκπαιδευτικό/μαέστρο κατά την εκτέλεση του
τραγουδιού;
- Συνεργάζονται ομαλά μεταξύ τους;
2. Βρήκατε ενδιαφέρουσα τη δραστηριότητα;
ΝΑΙ ΟΧΙ
3. Θα θέλατε να γνωρίσετε και άλλα τραγούδια τα οποία θα παρουσιάσετε με

αυτό το σύγχρονο τρόπο στις διάφορες σχολικές εορτές;
ΝΑΙ ΟΧΙ
87
Θέμα: Είδη ελληνικής παραδοσιακής μουσικής
Στόχοι:
1. Να γνωρίσουν οι μαθητές τα είδη της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.
2. Να αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά διαφόρων μουσικών ειδών και να
αιτιολογούν τις προτιμήσεις τους, χρησιμοποιώντας απλούς όρους.
3. Να γνωρίσουν σε ένα βαθμό, διαθεματικά, τον τρόπο ζωής των ανθρώπων
μιας παλαιότερης εποχής και τον πλούτο της ελληνικής δημοτικής ποίησης.
4. Να συνδέσουν τη μουσική με την ιστορία.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
άξονα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους. Κάντε και πάλι
κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε το τραγούδι «Που ’ν’ το το
δαχτυλίδι». Προσέξτε το μουσικό κείμενο του τραγουδιού και απαντήστε στα
Ερώτηση 2: Τι αξία έχει το τελευταίο φθογγόσημο στο τελευταίο μουσικό μέτρο

της μελωδίας του τραγουδιού και πώς ονομάζεται αυτό; Έχει 3/4 και ονομάζεται
μισό παρεστιγμένο.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» και διαβάστε τους στίχους του
τραγουδιού. Εκτυπώστε τους, κάνοντας κλικ στην ένδειξη «Εκτύπωση».
Ερώτηση 3: Μπορούμε από το κείμενο του τραγουδιού να αντλήσουμε ιστορικές

πληροφορίες; Όχι.
Ερώτηση 4: Τι περιγράφουν οι στίχοι του τραγουδιού;
88
Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα «παιδικό» τραγούδι, που μπορεί
κανείς να το τραγουδήσει ή να παίξει, καθώς το ακούει, κ.λπ. Με άλλα λόγια, δεν
είναι ένα τραγούδι το οποίο περιγράφει, για παράδειγμα, ένα ιστορικό γεγονός.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει». Τραγουδήστε το

τραγούδι παράλληλα με το λογισμικό και ταυτόχρονα διαβάστε τους στίχους του.
Συγχρόνως, μπορείτε να παίξετε το παιχνίδι του «δαχτυλιδιού» (κάποιος μαθητής
κρύβει ένα δαχτυλίδι και οι υπόλοιποι μαθητές προσπαθούν να το βρουν).
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στο θεματικό άξονα «Τραγούδια των Σχολικών
Εορτών-Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου». Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και
αυτή τη φορά επιλέξτε το τραγούδι «Κλέφτικη ζωή». Ακούστε το μουσικό
απόσπασμα του τραγουδιού το οποίο αποδίδεται με πιάνο. Προσέξτε το μουσικό
του κείμενο και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» και ακούστε το

τραγούδι προσεκτικά. Χτυπήστε παλαμάκια στο χρόνο του τραγουδιού και
Ερώτηση 6: Το τραγούδι «Κλέφτικη ζωή» είναι καλαματιανό; Ναι, είναι

καλαματιανό.
Ερώτηση 7: Το τραγούδι μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι:
Ένα ελληνικό παραδοσιακό τραγούδι Μία μουσική συμφωνία

ΝΑΙ
Ερώτηση 8: Πώς ονομάζεται το πρώτο φθογγόσημο στο τελευταίο μουσικό μέτρο

της μελωδίας του τραγουδιού και τι χρονική αξία έχει; Ονομάζεται τέταρτο
παρεστιγμένο και έχει χρονική αξία τρία όγδοα ή, ένα τέταρτο και ένα όγδοο.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» και διαβάστε τους στίχους του
τραγουδιού. Εκτυπώστε τους στίχους, κάνοντας κλικ στην ένδειξη «Εκτύπωση».
Ερώτηση 9: Τι περιγράφουν οι στίχοι του τραγουδιού, σε ποια χρονική περίοδο

πιστεύετε ότι αναφέρονται;
Ερώτηση 10: Λαμβάνουμε από το κείμενο του τραγουδιού στοιχεία σχετικά με τη

ζωή κάποιων ανθρώπων και γενικότερα ιστορικές πληροφορίες; Ναι.
Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα «κλέφτικο» τραγούδι το οποίο

περιγράφει τη ζωή των Κλεφτών (Έλληνες αγωνιστές). Ακολουθεί συζήτηση
σχετικά με την εποχή εκείνη κ.ά.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει». Τραγουδήστε το

τραγούδι παράλληλα με το λογισμικό και συγχρόνως διαβάστε τους στίχους του.
89
Επισημαίνεται από τον εκπαιδευτικό ο όρος «είδη ελληνικής παραδοσιακής
μουσικής». Δικαιολογείται η ένταξη των παραπάνω τραγουδιών («Που ’ν’ το το
δαχτυλίδι», «Κλέφτικη ζωή») στα είδη: «παιδικά» και «κλέφτικα».
Οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα αν γνωρίζουν και άλλα

δημοτικά τραγούδια, τα οποία και θα κατατάξουν σε κάποιο «είδος ελληνικής
παραδοσιακής μουσικής». Στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν το θέμα
δημιουργούν ανάλογες ιστορίες, ενώ, με αφορμή την καθημερινή ζωή και τα
γεγονότα που μπορεί να συμβαίνουν στον κύκλο ζωής του ανθρώπου,
ανακαλύπτουν και άλλα «είδη ελληνικής παραδοσιακής μουσικής».
Ακούστε και άλλα τραγούδια που ανήκουν στα «είδη ελληνικής παραδοσιακής
μουσικής», όπως είναι τα «κάλαντα» τα οποία κατατάσσονται στα «θρησκευτικά-
λατρευτικά» είδη της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.
Αναζητήστε πληροφορίες για άλλα «είδη ελληνικής παραδοσιακής μουσικής»,

όπως «της ξενιτιάς», «του γάμου» κ.ά., καθώς και των σχετικών τραγουδιών.
1. Σε ποιο είδος της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής μπορείτε να εντάξετε

το τραγούδι «Τα κλεφτόπουλα» του θεματικού άξονα «Τραγούδια των
Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου»;
Παιδικά Κλέφτικα Του γάμου

ΝΑΙ
2. Δικαιολογήστε την απάντησή σας:
3. Σε ποιο είδος της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής μπορείτε να εντάξετε

το τραγούδι «Κλέφτικη ζωή» του θεματικού άξονα «Τραγούδια των
Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου»;
Παιδικά Κλέφτικα Του γάμου

ΝΑΙ
4. Δικαιολογήστε την απάντησή σας:
5. Νιώθετε σεβασμό για την ελληνική παραδοσιακή μουσική;
ΝΑΙ ΟΧΙ
90
6. Θέλετε να γνωρίσετε και άλλα πράγματα σχετικά με την ελληνική
παραδοσιακή μουσική;
ΝΑΙ ΟΧΙ
91
Θέμα: Ρυθμικά σχήματα – Ηχώ
Στόχοι:
1. Οι μαθητές να γνωρίσουν και να εκτελούν πιο σύνθετα ρυθμικά σχήματα.
2. Να αποκτήσουν ετοιμότητα μουσικής εκτέλεσης μέσα και από την
επανάληψη ρυθμικών σχημάτων–ηχώ.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
άξονα «Ρυθμικά Σχήματα». Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους. Κάντε και πάλι κλικ
στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε τον τίτλο «Ηχώ – Επαναλάβετε το
ρυθμικό σχήμα που ακούτε». Μελετήστε το ρυθμικό σχήμα. Κάντε κλικ στο
εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια», ακούστε με ιδιαίτερη προσοχή το ρυθμικό σχήμα και
συγχρόνως παρατηρήστε το ρυθμικό μουσικό του κείμενο. Απαντήστε στα
Ερώτηση 1: Σε τι χρόνο είναι γραμμένο το ρυθμικό σχήμα; Σε 4/4.
Ερώτηση 2: Από πόσα μέτρα αποτελείται, τα οποία και επαναλαμβάνονται

σύμφωνα με τα σημεία επανάληψης; Αποτελείται από τέσσερα μέτρα.
Ερώτηση 3: Τι φθογγόσημα περιέχει το πρώτο μέτρο του ρυθμικού σχήματος;

Περιέχει τέσσερα τέταρτα.
Ερώτηση 4: Τι φθογγόσημα περιέχει το δεύτερο μέτρο του ρυθμικού σχήματος;

Δεν περιέχει κανένα φθογγόσημο.
Ερώτηση 5: Τι φθογγόσημα περιέχει το τρίτο μέτρο του ρυθμικού σχήματος;

Περιέχει τρία τέταρτα και δύο όγδοα.
Ερώτηση 6: Ποια είναι η συνολική αξία των δύο όγδοων (σε τέταρτα); Ένα
τέταρτο.
Ερώτηση 7: Τι φθογγόσημα περιέχει το τέταρτο μέτρο του ρυθμικού σχήματος;

Δεν περιέχει κανένα φθογγόσημο.
Κάντε και πάλι κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια» και ακούστε για άλλη μια
φορά, με ιδιαίτερη προσοχή, το ρυθμικό σχήμα. Συγχρόνως παρατηρήστε το
ρυθμικό μουσικό του κείμενο. Όπως, ίσως, έχετε καταλάβει, θα πρέπει να
92
εκτελέσετε το ρυθμικό σχήμα με καθυστέρηση ενός μέτρου. Συνεπώς, στα μέτρα,
όπου δεν υπάρχουν μουσικά φθογγόσημα, εσείς κτυπήστε με παλαμάκια ό,τι έχετε
ακούσει στο προηγούμενο μέτρο. Αυτή είναι η λεγόμενη «ηχώ» (καθυστέρηση του
ήχου). Προσέξτε: Θα πρέπει να επαναλάβετε ακριβώς το ρυθμικό σχήμα, να
κτυπήσετε ό,τι ακούσατε μέσα στο «δικό σας χρόνο», πριν ξεκινήσει το επόμενο
μέτρο.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια» και ξεκινήστε. Επαναλάβετε τη

δραστηριότητα με κτυπήματα σε άλλα σημεία του σώματός σας (π.χ. μηρούς κ.ά.).
Αυτοσχεδιάστε διατηρώντας τους χρόνους του ρυθμικού σχήματος. Αποκτήστε
μουσική ετοιμότητα, εκτελώντας στο σωστό «χρόνο» του μέτρου, το δικό σας
μέρος του ρυθμικού σχήματος.
Επαναλάβετε τη δραστηριότητα με όλους τους «κύβους» που υπάρχουν στην

οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή, οι οποίοι αντιστοιχούν ο καθένας και σε
διαφορετικό ρυθμικό σχήμα. Πειραματιστείτε με τον ήχο και την «ηχώ».
1. Εκτελέστε με παλαμάκια το ρυθμικό σχήμα του «δεύτερου κύβου» (χρώμα:

μπλε ανοικτό), σύμφωνα με τις οδηγίες που υπάρχουν στην οθόνη του
υπολογιστή.
2. Εκτελέστε με παλαμάκια το ρυθμικό σχήμα του «κίτρινου κύβου»,

σύμφωνα με τις οδηγίες που υπάρχουν στην οθόνη του υπολογιστή.
ΝΑΙ ΟΧΙ
4. Επιθυμείτε να πειραματιστείτε με πρόσθετα ρυθμικά σχήματα (ηχώ);
ΝΑΙ ΟΧΙ
93
Θέμα: Σώμα – Φωνή – Μουσικά όργανα
Στόχοι:
1. Να πειραματιστούν οι μαθητές με τα μέσα μουσικής έκφρασης (σώμα –
φωνή - μουσικά όργανα) και το συνδυασμό αυτών.
2. Να εκτελούν ως ομάδα απλά μουσικά κομμάτια, ανεξάρτητα από κάποια
άλλη ομάδα.
3. Να κατανοήσουν τη σχέση: μουσική-χορός.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
άξονα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή
τη φορά επιλέξτε το τραγούδι «Ελλάδα». Προσέξτε το μουσικό του κείμενο και
Αν έχετε απορίες σχετικά με τα εικονίδια, ανατρέξτε στη «Βοήθεια». Κάντε κλικ

στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» για να εμφανιστούν οι στίχοι του τραγουδιού.
Πατήστε «Εκτύπωση» για να τους εκτυπώσετε και στη συνέχεια να τους διαβάσετε.
Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει», το οποίο
βρίσκεται στο επάνω μέρος της οθόνης, και ακούστε το τραγούδι. Προσέξτε τα
οργανικά του μέρη (εισαγωγή κ.λπ.). Χρησιμοποιήστε τη φωνή σας για να
εκφραστείτε: Ξανακούστε το τραγούδι και τραγουδήστε το παράλληλα με το
λογισμικό. Συγχρόνως διαβάστε τους στίχους του. Απαντήστε στα παρακάτω
ερωτήματα:
Ερώτηση 2: Μπορεί το τραγούδι αυτό να θεωρηθεί καλαματιανό; Ναι.
Ερώτηση 3: Μπορείτε να κτυπήσετε το ρυθμικό σχήμα του καλαματιανού ρυθμού;

Αν ναι, εκτελέστε το με παλαμάκια.
Ο εκπαιδευτικός ελέγχει τα ρυθμικά κτυπήματα των μαθητών, συντονίζει τις

προσπάθειές τους και εξασφαλίζει την ορθή λειτουργία του εργαστηρίου
πληροφορικής.
94
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» για να ξανακούσετε
το τραγούδι. Τραγουδήστε το συγχρόνως με το λογισμικό (προσέχετε τα οργανικά
του μέρη). Εκφραστείτε και με το σώμα σας: Ενώ τραγουδάτε και διαβάζετε
τους στίχους του τραγουδιού, κτυπήστε στο χρόνο του τραγουδιού (μέτρο 7/8)
παλαμάκια (τρία παλαμάκια σε κάθε μέτρο, το πρώτο μεγαλύτερο από τα υπόλοιπα
κατά το ήμισυ). Κατανοήστε τη μουσική σχέση: μελωδία-ρυθμός. Τραγουδήστε και
συνοδέψτε το τραγούδι σας με παλαμάκια, σύμφωνα με τα παραπάνω.
Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Καθώς ακούτε και τραγουδάτε το τραγούδι,
κτυπήστε, όπως και προηγουμένως, σε διάφορα σημεία του σώματός σας (π.χ.
στους μηρούς). Αυτοσχεδιάστε.
Εκφραστείτε μέσω των μουσικών οργάνων: Καθώς ακούτε και τραγουδάτε το

τραγούδι, κτυπήστε, όπως και προηγουμένως, στους ίδιους χρόνους, έχοντας στα
χέρια σας κρουστά μουσικά όργανα (χρησιμοποιήστε τα όργανα που έχετε στη
διάθεσή σας). Πειραματιστείτε με τον ήχο. Μην προκαλείτε θόρυβο. Δημιουργήστε
μουσική.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο-in C». Τραγουδήστε με τη

συνοδεία της εικονικής ορχήστρας. Κτυπήστε τα κρουστά μουσικά σας όργανα με
τον ίδιο τρόπο όπως και προηγουμένως. Προσέξτε τα μουσικά μέρη (εισαγωγή
κ.ά.). Επαναλάβετε τη δραστηριότητα.
Χρησιμοποιήστε τη μηχανή προβολής. Ο εκπαιδευτικός συντονίζει το εργαστήριο

πληροφορικής, προκειμένου οι μαθητές να εργαστούν σε μεγαλύτερες ομάδες.
(Προτείνεται και ένα ζεύγος αυτοενισχυόμενων ηχείων.) Επιλέξτε τη σωστή
τονικότητα (προτείνεται η τονικότητα in C, με κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-
μουσικό όργανο-in C») ή χρησιμοποιήστε την ίδια τονικότητα από το δεύτερο
δίσκο της έκδοσης Audio-CD.
Σχηματίστε τρεις ομάδες:

Η ομάδα (α) θα τραγουδάει το τραγούδι.
Η ομάδα (β) θα κτυπάει τα κρουστά μουσικά της όργανα (σύμφωνα με τα
παραπάνω).
Η ομάδα (γ) είτε θα χορεύει το τραγούδι, είτε θα το συνοδεύει με ρυθμική κίνηση
(τρία βήματα σε κάθε μέτρο, το πρώτο μεγαλύτερο κατά το ήμισυ από τα
υπόλοιπα), είτε θα κτυπάει παλαμάκια ρυθμικά (σύμφωνα με τα παραπάνω).
Δίνεται μεγάλη προσοχή στην ομάδα (γ) η οποία θα επιλέξει το χορό. Η περίπτωση
αυτή προϋποθέτει οι μαθητές να γνωρίζουν τον καλαματιανό χορό. Αν αυτό δεν
είναι δυνατόν, συνοδέψτε τις άλλες ομάδες με ρυθμική κίνηση ή παλαμάκια.
Εκφραστείτε με το σώμα σας, με τη φωνή σας, με τα μουσικά σας όργανα.

ΝΑΙ ΟΧΙ
95
Θέμα: MIDI – Μουσική ακρόαση
Στόχοι:
1. Γνωριμία με το MIDI (μουσική τεχνολογία).
2. Μουσική ακρόαση μέσω MIDI.
3. Μεταφορά MIDI δεδομένων σε keyboard music.
Μέσα:
Κόσμος, keyboard music

_________________________________________________________________
Στις μέρες μας η μουσική τεχνολογία μας δίνει τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε
και να δημιουργήσουμε μουσική με τρόπους που παλαιότερα υπήρχαν μόνο στη
φαντασία μας. Μία από αυτές τις δυνατότητες είναι και το MIDI το οποίο
προσφέρει δημιουργικούς τρόπους με τους οποίους μπορούν παιδιά του Δημοτικού
να διδαχθούν θέματα που συνήθως θεωρούνται δύσκολα για το μάθημα της
μουσικής, όπως υποστηρίζουν μουσικοί ερευνητές. Σε αναλογία με τα γραφικά, για
τη μουσική υπάρχει το πρότυπο MIDI (Musical Instrument Digital Interface).
Πρόκειται για ένα ψηφιακό διασυνδετικό που επιτρέπει την εξ αποστάσεως
επικοινωνία, αλλά και τον έλεγχο των ηλεκτρονικών μουσικών οργάνων,
ανεξαρτήτως κατασκευαστή. Επίσης, περιέχει πρότυπα για την επικοινωνία
μουσικών οργάνων με υπολογιστή. Μέσω MIDI μπορείτε να γράψετε μία μουσική
παρτιτούρα για ένα ή περισσότερα μουσικά όργανα, να ακούσετε μουσική –και
μέσω internet– από διάφορα μουσικά στιλ, να αποκτήσετε τα δεδομένα των
ακουσμάτων σας (μουσικό κείμενο) και να τα επεξεργαστείτε στον υπολογιστή
σας, να αλλάξετε τα αρχικά μουσικά όργανα από τα οποία αυτό εκτελείται και να
προσθέσετε άλλα, στους ίδιους μουσικούς φθόγγους. Γενικά το MIDI σας επιτρέπει
να πειραματιστείτε με τον ήχο, με τα μουσικά όργανα κ.ά., με τέτοιο τρόπο που
υπό άλλες συνθήκες θα ήταν αδύνατον. Η παρούσα δραστηριότητα αποτελεί ένα
εισαγωγικό μουσικό πειραματισμό μέσω MIDI.

άξονα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών-Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου». Διαβάστε
τα κείμενα-διαλόγους. Κάντε και πάλι κλικ στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε
το τραγούδι «Ο μικρός τυμπανιστής». Ακούστε το μουσικό απόσπασμα του
τραγουδιού, το οποίο εκτελείται με πιάνο. Παρατηρήστε το περιεχόμενο της οθόνης.
Μεταξύ των εικονιδίων (δεξιά της οθόνης του υπολογιστή) υπάρχει το εικονίδιο
«συννεφάκι-κλειδί ΣΟΛ, πεντάγραμμο & νότες». Ανατρέξτε στη «Βοήθεια» για να
δείτε τη σημασία του εικονιδίου αυτού (με τον ίδιο τρόπο θα κατανοήσετε και τη
σημασία των υπόλοιπων εικονιδίων). Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
96
Ερώτηση 1: Ποια η σημασία του εικονιδίου «συννεφάκι-κλειδί ΣΟΛ, πεντάγραμμο
& νότες»; Αρχείο MIDI.
Μουσική ακρόαση μέσω MIDI:

(Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α» και διαβάστε τους στίχους του τραγουδιού.
Εκτυπώστε τους πατώντας «Εκτύπωση».) Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-κλειδί
ΣΟΛ, πεντάγραμμο & νότες». Στην οθόνη του υπολογιστή σας έχει εμφανιστεί ένα νέο
«παράθυρο» στο οποίο υπάρχει το αρχείο MIDI του τραγουδιού «Ο μικρός
τυμπανιστής». Κάντε διπλό κλικ (αριστερό) για να ακούσετε το τραγούδι μέσω MIDI.
(Αν θέλετε, καθώς ακούτε τη συνοδεία MIDI, τραγουδήστε το τραγούδι. Μην ξεχνάτε
να διαβάζετε τους στίχους που έχετε εκτυπώσει.) Ακούστε το τραγούδι με προσοχή και
παρατηρήστε την ποιότητα του ήχου. Ο ήχος της ορχήστρας του τραγουδιού που
ακούτε δεν απορρέει από το λογισμικό Μουσικός Κόσμος, αλλά από την κάρτα ήχου του
υπολογιστή σας, μέσω του λογισμικού αναπαραγωγής του υπολογιστή (π.χ. Windows
Media Player). Μπορείτε να πειραματιστείτε με το Player (αναπαραγωγή κ.λπ.).
Αποσύρετε το Player, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Χ».
Ερώτηση 2: Το αρχείο MIDI είναι: (α) αρχείο με κείμενο της ελληνικής γλώσσας,
(β) αρχείο με μουσικά δεδομένα (π.χ. η μελωδία κάποιου τραγουδιού που
αποδίδεται με μουσικά όργανα); Είναι το (β).
Ερώτηση 3: Έχουμε τη δυνατότητα να ακούσουμε τα αρχεία MIDI; Ναι, έχουμε

αυτή τη δυνατότητα.
Ερώτηση 4: Από την ακρόαση που κάνατε μέσω MIDI πιστεύετε ότι το τραγούδι
«Ο μικρός τυμπανιστής» είναι σε χρόνο 3/4; Όχι, δεν είναι.
Ερώτηση 5: Από την ακρόαση που κάνατε μέσω MIDI πιστεύετε ότι το τραγούδι
«Ο μικρός τυμπανιστής» είναι σε χρόνο 7/8; Όχι, δεν είναι.
Αντιγραφή-Αποθήκευση μουσικών δεδομένων MIDI:

Κάντε δεξί κλικ επάνω στο αρχείο MIDI που υπάρχει στον ηλεκτρονικό
υπολογιστή. Έχει εμφανιστεί ένα ακόμη μικρότερο «παράθυρο» με εντολές.
Σύρετε το ποντίκι σας στην ένδειξη «Αποστολή προς». Εμφανίζεται ένα δεύτερο
μικρό «παράθυρο» με νέες εντολές. Κάντε κλικ στη «Δισκέτα» (Αποστολή προς
δισκέτα) – προηγουμένως θα πρέπει να έχετε τοποθετήσει στον υπολογιστή σας
μία δισκέτα (floppy disk).
Στην οθόνη σας βλέπετε τη μεταφορά (αντιγραφή-αποθήκευση) των MIDI

δεδομένων (δηλαδή το αρχείο MIDI) στη δισκέτα που είχατε τοποθετήσει στον
υπολογιστή. Τα MIDI δεδομένα του τραγουδιού (ολόκληρη η ενορχήστρωσή του)
έχουν μεταφερθεί και αποθηκευτεί στη δισκέτα. (Αν κάνετε κλικ στην «Αποστολή
προς επιφάνεια εργασίας», τα MIDI δεδομένα θα αποθηκευτούν στον υπολογιστή
σας και θα μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε αναλόγως.) Μπορείτε να αποσύρετε το
παράθυρο με το αρχείο MIDI του τραγουδιού, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Χ».
Έχετε μεταβεί και πάλι στο μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος.
Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την πρόοδο των μαθητών και διευκολύνει την εργασία
τους σε περίπτωση προβλήματος.
Ερώτηση 6: Πώς γίνεται η μεταφορά ενός αρχείου MIDI σε μία δισκέτα;
Αποστολή προς:
Δισκέτα Επιφάνεια εργασίας Παραλήπτης αλληλογραφίας
ΝΑΙ
97
Μεταφορά MIDI δεδομένων σε keyboard music:
Μπορείτε να μεταφέρετε τα MIDI δεδομένα (δηλαδή το αρχείο MIDI) από τη
δισκέτα, όπου τα έχετε αποθηκεύσει, σε ένα σύγχρονο ηλεκτρονικό μουσικό
όργανο, π.χ. σε ένα keyboard music (μουσικό πληκτρολόγιο). Το στοιχείο αυτό
είναι ιδιαίτερης σημασίας, διότι σας επιτρέπει να έχετε οποιοδήποτε μουσικό
κομμάτι (ή μουσικό έργο), που είναι σε μορφή MIDI, σε όλες τις τονικότητες (π.χ.
για να το τραγουδήσετε ή να ακούσετε πώς ηχούν τα διάφορα μουσικά όργανα σε
διάφορες τονικότητες κ.ά.), το οποίο αρχείο θα εκτελείται-αναπαράγεται από το
keyboard music σε πολύ καλή ποιότητα ήχου.
Τοποθετήστε τη δισκέτα που έχει το αρχείο MIDI σε ένα keyboard music το οποίο
να υποστηρίζει MIDI δεδομένα (general midi). Ακολουθήστε τις οδηγίες του
ηλεκτρονικού οργάνου και ακούστε το αρχείο. Πειραματιστείτε.
Επίσκεψη σε ιστοσελίδες μουσικού περιεχομένου και ακρόαση μουσικής μέσω

MIDI.
Επίσκεψη σε ιστοσελίδες που σχετίζονται με την αρχαία ελληνική μουσική και
ακρόαση αρχαίας ελληνικής μουσικής μέσω MIDI
(π.χ. ιστοχώρος: http://www.oeaw.ac.at/kal/agm/index.htm).
Επίσκεψη σε άλλες ιστοσελίδες, π.χ. της Αρχιεπισκοπής Αμερικής:
http://www.goarch.org/access/byzantinemusic/, και ακρόαση ύμνων βυζαντινής
μουσικής μέσω MIDI και άλλων format
(π.χ. http://chant.theologian.org/index_pdf.html).

- Γίνονται σωστά οι διαδικασίες που περιγράφονται στη
δραστηριότητα σχετικά με το MIDI;
- Δείχνουν οι μαθητές ενδιαφέρον για τη δραστηριότητα;
2. Από την ακρόαση που κάνατε μέσω MIDI πιστεύετε ότι το τραγούδι «Ο
μικρός τυμπανιστής» είναι καλαματιανό;
ΝΑΙ ΟΧΙ
⎫
3. Ποια θα είναι η ενέργειά σας, ώστε να ακούσετε κάποιο μουσικό αρχείο

MIDI;
Δεξί κλικ στο αρχείο MIDI Διπλό κλικ (αριστερό) ή Enter στο αρχείο MIDI
ΝΑΙ
ΝΑΙ ΟΧΙ
98
Θέμα: Studio ηχογραφήσεων
Στόχοι:
1. Να γνωρίσουν οι μαθητές το studio ηχογραφήσεων.
2. Να κατανοούν την επίδραση που ασκεί ο χρόνος και ο χώρος στη
δημιουργία, στην εκτέλεση και στην ακρόαση της μουσικής.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
άξονα «Ξενάγηση σε ένα Studio Ηχογραφήσεων». Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους
με προσοχή. Κάντε κλικ στην «Πόρτα» που βλέπετε στην οθόνη του ηλεκτρονικού
υπολογιστή.
Μελετήστε τις πρώτες παραγράφους (έως τη λέξη «… εξοπλισμού»). Επαναλάβετε

τη δραστηριότητα. Μόλις φτάσετε στην κόκκινη λέξη «Λήψη», κάντε κλικ επάνω
της για να λάβετε τις σχετικές πληροφορίες που περιέχει. Δείτε το σχετικό βίντεο.
Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Αποσύρετε το «παράθυρο» του βίντεο, κάνοντας
κλικ στο εικονίδιο «Χ».
Συνεχίστε τη μελέτη σας από το σημείο που διακόψατε, για να δείτε το βίντεο.
Μόλις φτάσετε στην κόκκινη λέξη «εξοπλισμού», κάντε κλικ επάνω της για να
δείτε ένα ακόμη σχετικό βίντεο. Δείτε το και δεύτερη φορά. Προσέξτε τους χώρους
που εμφανίζονται. Αποσύρετε το «παράθυρο» του βίντεο, κάνοντας κλικ στο
εικονίδιο «Χ». Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Πώς ονομάζεται ο χώρος όπου γίνεται η εκτέλεση μουσικών έργων

και η ηχητική τους λήψη; Χώρος ηχοληψίας (studio).
Ερώτηση 2: Πώς ονομάζεται ο χώρος όπου γίνεται η ακρόαση και η εγγραφή του
μουσικού έργου με τη βοήθεια τεχνολογικού εξοπλισμού; Χώρος ελέγχου (control
room).
Ερώτηση 3: Στο πρώτο βίντεο παρακολουθήσατε τη χορωδία (χωρίς να

τραγουδάει) και τον πιανίστα να εκτελεί μία μελωδία στο πιάνο. Σε ποιο χώρο
διαδραματίζονταν όλα αυτά; Στο χώρο ηχοληψίας (studio).
Ερώτηση 4: Στο δεύτερο βίντεο που είδατε από ποιο χώρο γινόταν η
παρακολούθηση της χορωδίας που τραγουδούσε το τραγούδι «Η Φρεγάτα»; Από
το χώρο ελέγχου (control room).
99
Μελετήστε με ιδιαίτερη προσοχή και το υπόλοιπο κείμενο. Σύρετε το ποντίκι σας
επάνω σε κάθε «κόκκινη λέξη» που συναντάτε και δείτε επιπλέον πληροφορίες.
Ερώτηση 5: Είναι δυνατόν να έχουμε ένα studio ηχογραφήσεων στο σπίτι μας ή,
ακόμη, και στο σχολείο; Ναι, είναι δυνατόν.
Ερώτηση 6: Όταν κατά την ηχογράφηση ενός τραγουδιού ακούγονται διάφοροι

θόρυβοι (π.χ. από αυτοκίνητα κ.ά.), πιστεύετε ότι το μουσικό αποτέλεσμα που θα
προκύψει θα είναι καλό; Όχι
Αφού ολοκληρώσετε τη μελέτη των κειμένων-διάλογων, κάντε κλικ στο εικονίδιο

«πράσινη κάμερα» (βρίσκεται κάτω από το μεγάλο κείμενο) για να ξεναγηθείτε
εκτενώς σε ένα σύγχρονο studio ηχογραφήσεων. Το βίντεο που θα δείτε
παρουσιάζει όλους τους χώρους ενός σύγχρονου studio ηχογραφήσεων.
Προσπαθήστε να κατανοήσετε όλους αυτούς τους χώρους, σύμφωνα με όσα
γνωρίζεται ήδη· πρόκειται για χώρους οι οποίοι μπορούν να επιδράσουν σε μία
μουσική δημιουργία.

- Γίνονται σωστά οι διαδικασίες που περιγράφονται στη
δραστηριότητα σχετικά με το studio ηχογραφήσεων;
- Δείχνουν οι μαθητές ενδιαφέρον για τη δραστηριότητα;
2. Πιστεύετε ότι σε ένα studio ηχογραφήσεων μπορούμε να ηχογραφήσουμε

ένα παραδοσιακό τραγούδι (π.χ. ένα καλαματιανό);
ΝΑΙ ΟΧΙ
ΝΑΙ
3. Πιστεύετε ότι σε ένα studio ηχογραφήσεων μπορούμε να τραγουδήσουμε

ένα παιδικό τραγούδι, να το ηχογραφήσουμε και κατόπιν να το ακούσουμε;
ΝΑΙ ΟΧΙ
ΝΑΙ
4. Μπορεί ο χώρος να επιδράσει στη δημιουργία, στην εκτέλεση και στην

ακρόαση της μουσικής.
ΝΑΙ ΟΧΙ
ΝΑΙ
5. Μπορούν οι εξωτερικοί θόρυβοι να επιδράσουν αρνητικά στο μουσικό

αποτέλεσμα μιας ηχογράφησης χορωδίας;
ΝΑΙ ΟΧΙ
⎫
6. Μπορούν οι εξωτερικοί θόρυβοι να επιδράσουν αρνητικά στο μουσικό

αποτέλεσμα μιας ψηφιακής ηχογράφησης ηλεκτρονικών οργάνων;
100
ΝΑΙ ΟΧΙ
⎫
7. Μπορείτε να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά του ήχου;
Η χροιά, η ένταση, το ύψος (συχνότητα), η διάρκεια
8. Θα θέλατε να έχετε ένα studio ηχογραφήσεων στο σπίτι σας;
ΝΑΙ ΟΧΙ
9. Τι σας έκανε περισσότερο εντύπωση από τη δραστηριότητα;
10. Περιγράψτε με λίγα λόγια ένα studio ηχογραφήσεων:
101
Θέμα: Ψηφιακά μουσικά παιχνίδια: Σχηματισμός μουσικών οργάνων με puzzle
Στόχοι:
1. Να γνωρίσουν οι μαθητές μέσα από το ψηφιακό παιχνίδι τα μουσικά
όργανα.
2. Να κατασκευάσουν μουσικά όργανα με ψηφιακό τρόπο.
3. Δημιουργικές ψηφιακές μουσικές εργασίες.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
στις «Επιλογές» και αυτή τη φορά επιλέξτε το ψηφιακό παιχνίδι Sliding Puzzle.
Περιεργαστείτε τα δεδομένα που έχουν εμφανιστεί στην οθόνη του υπολογιστή.

Πατήστε «Start». Προσέξτε τα νέα δεδομένα που εμφανίστηκαν. Διαβάστε τις
οδηγίες του ψηφιακού παιχνιδιού και επιλέξτε με κλικ την εικόνα ενός μουσικού
οργάνου. Διαβάστε την ονομασία του οργάνου της επιλογής σας. Κατόπιν επιλέξτε
επίπεδο δυσκολίας «Εύκολο» και πατήστε «Start».
Προσέξτε το νέο περιεχόμενο της οθόνης. Η μεγάλη εικόνα του μουσικού

οργάνου, που επιλέξατε προηγουμένως, αποτελείται από «τετράγωνα». Όπως,
ίσως, έχετε καταλάβει, πρόκειται για ένα puzzle. Για να ξεκινήσετε κάντε κλικ στο
εικονίδιο «συννεφάκι-Ανακατέψτε». Τα τετράγωνα κομμάτια της εικόνας του
μουσικού οργάνου έχουν ανακατευτεί. Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να
ξαναδημιουργήσετε την εικόνα του. Αν κάνετε κλικ σε τετράγωνα τα οποία
βρίσκονται κοντά στο άδειο (μαύρο) τετράγωνο, τότε εκείνα θα μετακινηθούν στη
θέση του. Βάλτε τα τετράγωνα στη σωστή διάταξη και γνωρίστε τα μουσικά
όργανα μέσα από το ψηφιακό αυτό παιχνίδι.
Για να αποσύρετε τη μουσική συνοδεία του ψηφιακού παιχνιδιού κάντε κλικ στο
εικονίδιο «ηχεία-Χ». Για να βγείτε από το παιχνίδι πατήστε «Exit».
Να αναζητήσουν οι μαθητές πρόσθετες πληροφορίες, από διάφορες πηγές (π.χ.
internet), για τα μουσικά όργανα που κατασκεύασαν ψηφιακά.
Να αναζητήσουν, σε ώρες εκτός σχολείου, μουσικές εκτελέσεις (π.χ. από Audio-

CD) οι οποίες να περιλαμβάνουν μουσικά μέρη από τα όργανα που έχουν
102
δημιουργήσει ψηφιακά. Στη συνέχεια να τις παρουσιάσουν στην τάξη, για μουσική
ακρόαση από όλους τους μαθητές.

- Ακολουθούν σωστά τις οδηγίες του ψηφιακού παιχνιδιού;
2. Πώς ονομάζεται το μουσικό όργανο που κατασκευάσατε ψηφιακά;
3. Είναι έγχορδο, πνευστό ή κρουστό;
4. Είναι παραδοσιακό μουσικό όργανο ή είναι όργανο συμφωνικής ορχήστρας;
5. Μπορέσατε να κατασκευάσετε ψηφιακά το μουσικό όργανο;
ΝΑΙ ΟΧΙ
6. Περιγράψτε με λίγα λόγια το μουσικό όργανο που κατασκευάσατε ψηφιακά.
103
Θέμα: Θεωρία της μουσικής – Μελωδική ανάγνωση – Τραγούδι
Στόχοι:
1. Να γνωρίσουν οι μαθητές και άλλα ονόματα φθόγγων της μουσικής.
2. Να συνεχίσουν την ανάπτυξη της ικανότητας μουσικής ανάγνωσης.
3. Να συνεχίσουν τη φωνητική απόδοση διαστημάτων 2ας και 3ης, αλλά και
μεγαλύτερων διαστημάτων.
4. Βελτίωση της φωνητικής ικανότητας των μαθητών, αναπτύσσοντας τονική
ευστάθεια, καλή άρθρωση, ποιότητα και καθαρότητα φωνής.
Μέσα:
Κόσμος

_________________________________________________________________
Θεωρία της μουσικής:

άξονα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Πατήστε το κόκκινο βέλος. Προσέξτε
ιδιαιτέρως το μουσικό κείμενο του τραγουδιού που υπάρχει στην οθόνη του
υπολογιστή. Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτηση 1: Σε ποιο κλειδί είναι γραμμένη η μελωδία του τραγουδιού; Στο κλειδί
του ΣΟΛ.
Ερώτηση 3: Τι χρονικές αξίες σχηματίζουν τη μελωδία του τραγουδιού;
Μισά, όγδοο παρεστιγμένο, τέταρτα

Μισά, τέταρτο παρεστιγμένο, όγδοο, τέταρτα ΝΑΙ
Μισά, τέταρτο παρεστιγνένο, όγδοο, ολόκληρα
Ερώτηση 4: Ποιο είναι το όνομα του πρώτου φθόγγου της μελωδίας του
τραγουδιού και ποια είναι η θέση του στο πεντάγραμμο; Το όνομα του φθόγγου
είναι ΣΟΛ και είναι γραμμένος στη δεύτερη γραμμή του πενταγράμμου.
Ερώτηση 5: Ποιο είναι το όνομα του τελευταίου φθόγγου της μελωδίας του
τραγουδιού και ποια είναι η θέση του στο πεντάγραμμο; Το όνομα του φθόγγου
είναι ΝΤΟ και είναι γραμμένος κάτω από το πεντάγραμμο με μία βοηθητική γραμμή
στη μέση.
104
Ερώτηση 6: Σε ποια θέση του πενταγράμμου είναι γραμμένος ο δεύτερος
φθόγγος της μελωδίας του τραγουδιού; Στο τρίτο διάστημα του πενταγράμμου.
τον τίτλο «Ονομασία φθογγόσημων της μουσικής». Μελετήστε πολλές φορές τα
κείμενα έως και «… Στα διαστήματα».
Προσέξτε το φθόγγο που είναι γραμμένος στο τρίτο διάστημα του πενταγράμμου.
Πρόκειται για τον ίδιο φθόγγο για τον οποίο ερωτηθήκατε παραπάνω (6η
ερώτηση). Διαβάστε το όνομά του. Μελετήστε άλλη μια φορά τα παραπάνω
κείμενα. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «ηχεία» για να ακούσετε τους φθόγγους.
Προσέξτε ιδιαιτέρως το άκουσμα του φθόγγου του τρίτου διαστήματος. Όταν θα
έχετε ακούσει και τον τελευταίο φθόγγο των διαστημάτων, ξανακάντε κλικ στο ίδιο
εικονίδιο και τραγουδήστε διαβάζοντας τους φθόγγους που γνωρίζετε.
Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. (Ακούστε γενικότερα όλους τους φθόγγους.)
Ερώτηση 7: Πώς ονομάζεται ο φθόγγος που γράφεται στο τρίτο διάστημα του
πενταγράμμου (στο κλειδί του ΣΟΛ); Ονομάζεται ΝΤΟ.
Αξιολόγηση και Παιχνίδι:

Κάντε κλικ στην ένδειξη «Αξιολόγηση και Παιχνίδι». Επιλέξτε την πρώτη ερώτηση
της ψηφιακής αξιολόγησης (νότες στα διαστήματα) και εκτελέστε την.
Αφού ολοκληρώσετε, πατήστε το μικρό κόκκινο βέλος (δεξιά της οθόνης) για να
συνεχίσετε την ψηφιακή αξιολόγηση. Διαλέξτε το κλειδί ΣΟΛ, επιλέξτε όνομα
νότας ΝΤΟ και αναζητήστε την στο πεντάγραμμο που έχει εμφανιστεί.
Συγκεκριμένα αναζητήστε το φθόγγο που μάθατε παραπάνω.
Δεξιά της οθόνης υπάρχουν τώρα δύο κόκκινα βέλη. Πατήστε το δεξιό βέλος για
να συνεχίσετε την ψηφιακή αξιολόγηση. Διαβάστε τις οδηγίες της. Επιλέξτε όνομα
φθόγγου ΝΤΟ και αναζητήστε τον στο μουσικό κείμενο του τραγουδιού που
υπάρχει στην οθόνη. Συγκεκριμένα αναζητήστε το φθόγγο που μάθατε παραπάνω.
Αν θέλετε επαναλάβετε τη διαδικασία και με άλλους φθόγγους που γνωρίζετε. Η

αξιολόγηση αυτή θα σας βοηθήσει πάρα πολύ να κατανοήσετε όλα τα ονόματα των
φθόγγων της μουσικής. Αποσύρετε το «παράθυρο» για την ψηφιακή «Αξιολόγηση
και Παιχνίδι», πατώντας το κόκκινο βέλος αριστερά της οθόνης.
Μελωδική ανάγνωση:
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στο θεματικό άξονα «Μουσική Ανάγνωση &
Τραγούδι». Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους. Πατήστε το κόκκινο βέλος και έπειτα
τον κύβο με το όνομα «Κύκνος».
Ερώτηση 8: Σε ποιο κλειδί είναι γραμμένη η μελωδία «Κύκνος»; Στο κλειδί του
ΣΟΛ.
Ερώτηση 9: Σε τι χρόνο είναι γραμμένη η μελωδία; Σε 4/4.
Ερώτηση 10: Τι χρονικές αξίες σχηματίζουν τη μελωδία;
Μισά και τέταρτα

Μισά και όγδοα
Μισά και ολόκληρο ΝΑΙ
105
Ερώτηση 11: Στο τέταρτο μέτρο της μελωδίας, ποια είναι η ονομασία του πρώτου
φθόγγου και ποια είναι η θέση του στο πεντάγραμμο; Ονομάζεται ΝΤΟ και η θέση
του είναι στο τρίτο διάστημα του πενταγράμμου.
Διαβάστε «ρυθμικά» (χωρίς να τραγουδάτε) τους φθόγγους της μελωδίας

«Κύκνος».
Κάντε κλικ στο «κόκκινο βέλος-Έναρξη». Ακούστε τη μελωδία «Κύκνος» και

συγχρόνως δείτε τη φωτεινή επισήμανση του κάθε φθόγγου. Επαναλάβετε τη
δραστηριότητα. Δείτε με προσοχή τους φθόγγους. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα,
διαβάζοντας «μελωδικά» (τραγουδώντας) τους φθόγγους της μελωδίας «Κύκνος».
Επαναλάβετε.
Κτυπήστε παλαμάκια ή τη μύτη του ποδιού σας ρυθμικά (κάθε κτύπος ένα τέταρτο)
και συγχρόνως διαβάστε «μελωδικά» τους φθόγγους της μελωδίας «Κύκνος».
Επαναλάβετε τη δραστηριότητα.
Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την ορθότητα της ρυθμικής και μελωδικής ανάγνωσης.
Τη «μελωδική ανάγνωση» μπορείτε να την εκτελείτε συνολικά, όλοι οι μαθητές

ταυτόχρονα, και να σχηματίζεται μία μεγάλη ομάδα-χορωδία. (Χρησιμοποιήστε τη
μηχανή προβολής και ένα ζεύγος αυτοενισχυόμενα ηχεία.)
Τραγούδι:
Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στο θεματικό άξονα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια».
Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους. Κάντε κλικ στο «κόκκινο βέλος». Δείτε με
προσοχή τα δεδομένα της οθόνης. Σε περίπτωση που έχετε κάποια απορία για τη
σημασία των εικονιδίων, ανατρέξτε στη «Βοήθεια». Ύστερα μετακινήστε το ποντίκι
σε μία κατεύθυνση.
Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-Α». Διαβάστε, αποστηθίστε και κατανοήστε

τους στίχους του τραγουδιού: «Μια ωραία πεταλούδα». Εκτυπώστε τους, κάνοντας
κλικ στην ένδειξη «Εκτύπωση».
Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» (επάνω και
δεξιά της οθόνης), για να ακούσετε το τραγούδι. Προσέξτε τα μουσικά μέρη του
τραγουδιού (εισαγωγή κ.λπ.).
Ξανακούστε το τραγούδι και τραγουδήστε συγχρόνως με το λογισμικό.

Επαναλάβετε τη δραστηριότητα.
Κτυπήστε παλαμάκια ρυθμικά στον πρώτο χρόνο κάθε μέτρου του τραγουδιού και
συγχρόνως τραγουδήστε σύμφωνα με τις παραπάνω οδηγίες. Αυτοσχεδιάστε.
Κάντε κλικ στο δεύτερο εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο-in C» και

χρησιμοποιήστε την εικονική ακουστική ορχήστρα που παρέχει το μουσικό
εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος. Έχετε μια ακούραστη ορχήστρα να
συνοδεύει τις φωνές σας. Ξεκινήστε το τραγούδι. Επαναλάβετέ το πολλές φορές.
Ο εκπαιδευτικός ελέγχει τις προσπάθειες των μαθητών, τους βοηθάει και τους
καθοδηγεί, ώστε να μαθαίνουν ασκούμενοι.
Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό.
106
Διαβάστε ρυθμικά και μελωδικά το τραγούδι «Μια ωραία πεταλούδα» ή το

εκάστοτε τραγούδι της δραστηριότητας.
Παρουσιάστε στο κοινό τη δουλειά σας.
Δραματοποιήστε το τραγούδι.
Εκτελέστε το με μουσικά όργανα.
Αυτοσχεδιάστε.
Εξερευνήστε και πειραματιστείτε με τα παραπάνω.
Χρησιμοποιήστε τις Νέες Τεχνολογίες κατά τη μουσική εκπαιδευτική διαδικασία
(διδασκαλία και μάθηση) – αντλήστε πληροφορίες από την ιστοσελίδα:
http://www.makemusic.gr/forum/articles.php?action=viewarticle&artid=29.
Επισκεφτείτε τη δικτυακή εκπαιδευτική πύλη του ΥπΕΠΘ και αναζητήστε πρόσθετες
σχετικές μουσικές πληροφορίες από τον ιστοχώρο:
http://www.e-yliko.sch.gr/epimorf/music/default.html.

την εκτέλεση των μουσικών δραστηριοτήτων. Η αξιολόγησή τους αφορά
ζητήματα όπως:
- Χρησιμοποιούν τη φωνή τους στο σωστό τόνο;
- Ακούν προσεκτικά τη μουσική συνοδεία, ώστε να τραγουδούν και να
διαβάζουν μουσική, χωρίς να παρεκκλίνουν από το ρυθμό, από το
tempo ή από το χρόνο του τραγουδιού;
- Έχουν σωστή άρθρωση των λέξεων;
- Έχουν καλή ποιότητα φωνής;
2. Γράψτε πολλές φορές στο πεντάγραμμο το μουσικό φθόγγο ΝΤΟ του τρίτου
διαστήματος (στο κλειδί του ΣΟΛ).
3. Γράψτε μία μελωδία σε όποιο χρόνο επιθυμείτε, στην οποία να υπάρχει και
ο μουσικός φθόγγος ΝΤΟ (τρίτο διάστημα-κλειδί ΣΟΛ).
ΝΑΙ ΟΧΙ
107

Mousikos Kosmos Teacher PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mousikos Kosmos Teacher PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Οι νέες Τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ), όπως

Σε όλα πια τα γνωστικά αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένης και της μουσικής

Μαθαίνουμε ασκούμενοι, αλλάζουμε διαρκώς, εφαρμόζοντας νέους τρόπους και

Η μουσική αγωγή, εναρμονισμένη με την ψηφιακή πραγματικότητα, θα συμβάλει

Μουσικολόγος – καθηγητής μουσικής – συνθέτης

Το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος και οι «Εκπαιδευτικές

Η χρησιμότητα των πολυμέσων και ειδικότερα των «ψηφιακών πολυμέσων»

Η συγγραφή των δραστηριοτήτων βασίστηκε στο Δ.Ε.Π. Προγράμματος Σπουδών

Οι μουσικές δραστηριότητες, όπως: ρυθμικές δραστηριότητες, τραγούδι,

Η οργάνωση της τάξης, και συγκεκριμένα του σχολικού εργαστηρίου

Λαμβάνοντας υπόψη το ωρολόγιο πρόγραμμα μουσικής αγωγής, οι δραστηριότητες

Σχετικά με το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος:

Τεχνικές προδιαγραφές λειτουργίας:

Ο Μουσικός Κόσμος ανταποκρίνεται πλήρως στις τεχνικές προδιαγραφές των

Ελάχιστες απαιτήσεις συστήματος: Pentium III 500 MHz, Windows

Τα αρχεία midi του εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος είναι ιδιαιτέρως

Επιλέγοντας την εντολή «Εκτύπωση» (κάτω μέρος της οθόνης), εκτυπώνεται το

Πολύ συχνά, κατά την «πορεία» μιας δραστηριότητας, οι μαθητές καλούνται,

Τάξεις και δραστηριότητες

Επίσης, χρήσιμο θα είναι, για όλες τις τάξεις, να κατανοηθεί εισαγωγικά το

Σχετικά με το σχολικό εργαστήριο πληροφορικής:

Κάθε εργαστήριο πληροφορικής που υπάρχει στις σχολικές μονάδες της

Επίσης, ιδιαιτέρως χρήσιμη θα ήταν η παρουσία στο χώρο διδασκαλίας ενός

Σχετικά με το «Βιβλίο Μαθητή»:

Στο «Βιβλίο του μαθητή» υπάρχουν στο τέλος των δραστηριοτήτων

Η/Υ: Ηλεκτρονικός Υπολογιστής

Τ.Π.Ε.: Τεχνολογίες Πληροφορικής Επικοινωνιών

Μουσικολόγος – καθηγητής μουσικής – συνθέτης

56, Artakis St., N. Smyrni

Θέμα: Γνωριμία με το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος

Απαιτούμενος χρόνος: Δύο (2) διδακτικές ώρες

Με την ολοκλήρωση της επιλογής γλώσσας θα παρατηρήσετε, εκ πρώτης, τα

Οδηγήστε το βελάκι του ποντικιού σε διάφορα εικονίδια και παρατηρήστε πιθανές

Συνεχής έλεγχος από τον εκπαιδευτικό της μουσικής σε περίπτωση που η

Σε όποιο «κεντρικό» σημείο και αν βρίσκεστε, επιλέξτε το εικονίδιο με την ένδειξη

(α) Ένας θεματικός κατάλογος (ή θεματικές ενότητες ή θεματικοί άξονες)

Πειραματιστείτε με τον ίδιο τρόπο και εξερευνήστε τις θεματικές ενότητες,

1. Ποιοι είναι οι τίτλοι των περιεχομένων (τραγούδια) της θεματικής ενότητας

Τα Πρώτα μας Τραγούδια

2. Πόσοι τίτλοι μουσικών παιχνιδιών υπάρχουν με την επιλογή της θεματικής

3. Επιλέξτε προς ακρόαση το τραγούδι «Ελλάδα» από τη θεματική ενότητα

5. Σε ποια θεματική ενότητα ανήκει ο τίτλος «Κλειδιά της μουσικής»;

Στη θεματική ενότητα: Θεωρία της Μουσικής – Μουσική Γραφή

6. Επιθυμείτε να συνεχίσετε τη μουσική σας εμπειρία με το μουσικό

Θέμα: Γνωριμία με τον ήχο – Ρυθμικές δραστηριότητες

Απαιτούμενος χρόνος: Δύο (2) διδακτικές ώρες

Επιλέξτε το εικονίδιο με την ένδειξη «Επιλογές», κάνοντας κλικ επάνω σε αυτό

Επιλέξτε το εικονίδιο με την ένδειξη «Επιλογές», κάνοντας κλικ σε αυτό. Από τη

Οι μαθητές χωρίζονται σε τρεις (3) ομάδες.

Παρουσιάστε το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στις οθόνες των υπολογιστών με τα

Οι μαθητές συνεχίζουν την εργασία τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (Η/Υ).

Παρατηρήστε τα πολύχρωμα κουτάκια-κύβους στο επάνω μέρος της οθόνης. Κάθε

Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό.

1. Οι μαθητές αξιολογούνται συνεχώς από τον εκπαιδευτικό τόσο κατά τη

2. Επιλέξτε από τη θεματική ενότητα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΗΧΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ

Είναι οργανικό: ΝΑΙ ⎫ ΟΧΙ

Είναι οργανικό: ΝΑΙ ⎫ ΟΧΙ

2 χρόνους 3 χρόνους 4 χρόνους

2 χρόνους 3 χρόνους 4 χρόνους

(β) Εκτελέστε το ορθά (με παλαμάκια, κρουστά όργανα ή κτύπους σε

(γ) Εκτελέστε το ορθά (με τα κρουστά όργανα της τάξης), σχηματίζοντας