E108 PDF

Kolehiyo ng Agham at Sining
Departamento ng Agham Panlipunan

Programang Araling Pangkaunlaran
Isang kritikal na pag-aaral ukol sa epekto ng malawakang pagpapalit-gamit ng lupa

sa kita at pang-ekonomikong kasiguruhan ng mga pesante
sa barangay Santiago ng General Trias, Cavite
ni
Kaye Melody M. Reyes

2010-41225
Ipinasa bilang requirement sa klaseng

DS199.2
Ipinasa kay:
Propesor Allan Mesina
PASASALAMAT
Ang pag-aaral na ito ay hindi maisasakatuparan kung hindi dahil sa mga taong tumulong
at sumuporta. Bilang pasasalamat, ibinabahagi ko sa kanila ang tagumpay na ito:
Una sa lahat, kay God na nagsilbing gabay, guro, at sa mga ibinigay mong tapang, tiyaga,
talino, at lahat-lahat. Hindi ko mararating kung nasaan man ako ngayon kung wala ka. Salamat
sa bawat blessings at challenges na binibigay mo sa buhay ko.
Sa aking pamilya: sa aking nanay, tatay at mga kapatid na walang paghuhusga at walang
sawang sumuporta sa lahat ng aking mga ginagawa. Sa nanay kong sobrang tiyaga na
sumusuporta sa aking mga pangangailangang pampinansyal, sa tatay kong sobrang maalalahanin
ngunit sobrang mapagmahal, at sa mga kapatid kong mababait at masunurin na tumutulong
magbigay saya sa buhay ko maraming salamat sa pagmamahal na binibigay ninyo sa akin sa
araw-araw.
Sa aking mga pinsan, sina Kuya Jed at Ate KC, sa walang sawang pangungumusta at
pagbibigay ng encouragement tuwing tinatamad akong mag-aral. Naging mabubuting
impluwensya kayo sa aking huling taon sa unibersidad.
Sa KAMAGSASAKA-KA, lalong-lalo na kina Ka Orly at Ka Nestor na nagbigay ng
napakaraming kaalaman na naging kaluluwa at laman ng aking pag-aaral, at walang sawang
ipinaglalaban ang karapatan sa lupa ng mga magsasaka sa Cavite.
Kay Engr. Jemie P. Cubillo at iba pang staff ng Municipal Planning and Development
Council, salamat sa mga mahahalagang impormasyong inyong ibinahagi.
Sa NNARA-Youth, kay Ate Faith, salamat sa pagbibigay ng mga taong makakapanayam.
Kay Nanay Andeng at Tatay Efren, mga tiyahin ko na sumama sa akin magsarbey sa
lugar. Maraming salamat po!
Sa Most Distinguished Tau Omega Mu Fraternity and Its Ladies‘ Circle, andami kong
natutunan sa inyo na hindi ko matutunan sa loob ng silid-aralan. Naging napakasaya at punong-
puno nang aral ang buhay kolehiyo ko dahil sa inyo. Kayo ang nagsilbing pangalawang pamilya
mula sa aking pagpasok.
Kay Bunny Palad na parang tagapagpayo ko na sa buhay, andami kong natutunan sa‘yo.
Salamat sa buong-buong pagtanggap sa akin. Matutupad din ang mga pangarap natin! 
Sa mga pinakamamahal kong propesor sa DSS, kina Sir Simbulan at Doc Ed, kayo ang
humubog sa aking pagiging Iskolar ng Bayan. Kayo ang naging inspirasyon ko sa mga plano
kong buong buhay na pagsisilbi sa masa.
Kay Sir Ponsy, na nagsilbing pangalawang ama ko sa UP, sa walang sawang
pangungumusta palagi. Maraming salamat po sa mga itinuro ninyo sa akin.
Syempre sa sobrang bait at sobrang astig kong adviser, Sir Allan Mesina, sa sobrang
habang pasensyang ibinigay ninyo at sa hindi ninyo pagsuko sa akin. Isang taas-kamaong
pagpupugay sa inyo.
Sa blockmates ko, sobrang salamat sa suporta. Grabe, kayo ang nagbigay ng pag-asa sa
akin noong muntik ko nang sukuan ang lahat. Hindi ko kayo makakalimutan. BEST BLOCK
EVER!!!! :))) I LOVE YOU ALL!! Hahaha
Sa lolo Didong ko na nagpapatulog sa akin noong bata pa ako at todo-todo ang suporta sa
mga pangarap ko, sayang dahil hindi mo na nahintay ang pagtatapos ko pero para sa‘yo ‗to. May
you rest in peace. Labyu!! :-*
At sa ibang hindi ko nabanggit dito, maraming salamat sa inyo! Para ‗to sa ating lahat!
2
REYES | Isang Kritikal na Pag-aaral ukol sa Epekto ng Malawakang Pagpapalit-gamit ng Lupa sa Kita at Pang-
ekonomikong Kasiguruhan ng mga Pesante sa Santiago, General Trias, Cavite
Kolehiyo ng Agham at Sining
UNIBERSIDAD NG PILIPINAS MAYNILA
Padre Faura, Ermita, Maynila
PAHINA NG PAGPAPATIBAY
Abril 2014
Bilang bahagi ng kaganapan para makamit ang antas/titulo ng Bachelor of Arts in

Development Studies, ang thesis na ito na pinamagatang ―Isang Kritikal na pag-aaral ukol sa
epekto ng malawakang pagpapalit-gamit ng lupa sa kita at pang-ekonomikong kasiguruhan ng
mga pesante sa barangay Santiago ng General Trias, Cavite‖, inihanda at isinumite ni Kaye
Melody M. Reyes, ay inirerekomenda ngayon para sa pagpapasya.
__________________________
Prop. Allan Mesina
Tagapagpayo
Tinatanggap at pinagtitibay bilang bahagi ng pagtupad sa pangangailangan ng kursong

Development Studies.
_________________________
Prop. Sharon Caringal
Tagapangulo
Kagawaran ng Agham Panlipunan
3
ABSTRACT
Hanggang sa kasalukuyan, laganap pa rin ang mga pagpapalit-gamit ng lupa sa Pilipinas
at isa ang probinsya ng Cavite sa dumadanas nito. Bagamat mayroon nang mga pag-aaral ang
nagawa ukol sa pagpapalit-gamit ng lupa sa ibang bahagi ng Cavite, napag-iiwanan ang
munisipalidad ng General Trias pagdating sa usaping ito. Tiningnan ng pag-aaral na ito ang
epekto ng pagpapalit-gamit ng lupa sa General Trias partikular na sa barangay Santiago. Upang
malaman ang mga epekto ng pagpapalit-gamit ng lupa, gumamit ng sariling questionnaire ang
mananaliksik at ipinasagot sa limampung pesante. Nakipanayam din ng mga kinatawan ng isang
pangmasang organisasyon—KAMAGSASAKA-KA, at isang kinatawan mula sa lokal na
pamahalaan ang mananaliksik upang mas maintindihan pa ang pagpapalit-gamit ng lupa sa lugar.
Epekto sa kita, pang-ekonomikong kasiguruhan (economic security), at pangangamkam ng lupa
ang sentro ng pag-aaral. Ipinakita sa resulta na marami sa mga pesante (38%) ang nanatili sa dati
ang kinikita matapos ang pagpapalit-gamit ng lupa bagaman dumami ang bilang ng pesanteng
tiyak na mas mababa pa sa minimum wage ang kita (mula 22% tungong 52%). Sa kabila ng
pagpapalit-gamit ng lupa, marami sa kanila ang nanatiling magsasaka (36%). Ipinakita sa resulta
na maraming pesante ang naniniwalang hindi pangmatagalan ang mabuting dulot ng pagpapalit-
gamit ng lupa(66%). Dahil dito, nagkaroon sila ng impermanence syndrome o kawalan ng
kumpyansa sa katatagan at pangmatagalang silbi ng pagsasaka kaya ang kanilang naipon ay
ipinundar nila sa ibang pagkakakitaan(28.66%). Walang naiulat na pangangamkam ng lupa sa
barangay Santiago bagaman 62% sa mga nagsagot ay walang sariling lupa.
Keywords: pagpapalit-gamit ng lupa, land-use conversion, kita, pang-ekonomikong kasiguruhan,
pangangamkam ng lupa
4
Mga Nilalaman
Pasasalamat ................................................................................................................................. ii
Abstract ....................................................................................................................................... iii
Mga Nilalaman ............................................................................................................................. v
Tala ng mga Talahanayan(Tables) at Pigura............................................................................... vi
Kabanata I .................................................................................................................................... 1
Introduksyon ................................................................................................................................ 1
Paglalahad ng Problema .................................................................................................... 3
Mga Layunin ....................................................................................................................... 3
Kabanata II: Rebyu ng mga Kaugnay na Literatura ..................................................................... 4
Pagpapalit-gamit ng Lupa at Rural Development ............................................................ 4
Pagpapalit-gamit ng Lupa at Food Security ....................................................................... 6
Pagpapalit-gamit ng Lupa at Kalusugan ............................................................................ 7
Pagpapalit-gamit ng Lupa at Industriyalisasyon ............................................................... 8
Pagpapalit-gamit ng Lupa at Kapaligiran......................................................................... 10
Pagpapalit-gamit ng Lupa at Ekonomiya ......................................................................... 11
Kabanata III: Metodolohiya ....................................................................................................... 12
Research Framework........................................................................................................ 12
Teoretikal na Pananaw(Theoretical Framework) .............................................. 12
Konseptwal na Pananaw(Conceptual Framework) ............................................ 14
Mga Instrumento at Plano sa Pananaliksik ..................................................................... 15
Disenyo ng Pananaliksik................................................................................................... 16
Sampling ........................................................................................................................... 16
Sakop at Limitasyon ......................................................................................................... 17
Kahalagahan ng Pag-aaral ................................................................................................ 17
5
Kabanata IV: Resulta .................................................................................................................. 18
Paglalahad ng Resulta
Socio-demographic na Katangian
Pang-ekonomikong Kalagayan
Mga bagong gamit ng Lupa at naidulot nito
Pangangamkam ng Lupa o Land-Grabbing
Kabanata V: Konklusyon ............................................................................................................ 28
Buod at Talakayan
Kabanata VI: Rekomendasyon................................................................................................... 34
Bibliography ............................................................................................................................... 36
Appendices ................................................................................................................................. 37
Appendix A: Consent Form
Appendix B: Questionnaire
Appendix C: Interview Data
Appendix D: Land-Use Development Plan
6
A. Introduksyon
Isa ang Cavite sa mga probinsyang unti-unti nang naiidustriyalisa sa hangarin ng bansang
Pilipinas na umunlad at makipagsabayan sa mga bansang tinatawag na Newly Industrialized
Countries o NICs. Bahagi ng industriyalisasyong ito ang pagpapalit-gamit ng lupa mula
agrikultural upang pagtayuan ng mga bahayan o subdivisions, ng mga pabrika at processing
zone areas, mga mall, bar, kainan, institusyon, at marami pang iba. Noon pa man ay laganap
na ito sa probinsya ng Cavite. Ang industriyalisyon ring ito ay kasama sa mga estratehiya
upang makapang-akit ng mga dayuhang mamumuhunan sa bansa.
Isang napakaestratehitikong lugar ang Cavite para sa mga mamumuhunan. Mabilis
lamang ang transportasyon dahil sa lapit nito sa Kalakhang Maynila kung saan matatagpuan
ang mga pier at paliparan. Sa lapit nito, isang sakay lamang ang Maynila mula rito--marami
ang mga pampublikong sasakyan gaya ng jeep, bus, van, at fx, ang dumidiretso papuntang
Maynila. Isang bagay na nakahihikayat sa mga mandarayuhan mula malayong probinsya na
sa Cavite na lamang manirahan dahil sa mas murang paupa rito sa mga bahay kung
ikukumpara sa Maynila. Dumagdag pa rito ang pagpapagawa ng expressways upang
maiwasan ang mabigat na trapik papunta at palabas ng Maynila. Isang hakbang pa lamang ito
ngunit susunod na rito ang pagdami ng taong nangdarayuhan tungo sa Cavite sa
paghahahanap ng trabaho. Gayundin, dahil sa dami ng maaaring mamimili sa lugar, isa-isa na
ring umusbong ang mga negosyo at estabilsyimento gaya ng malls, pribadong eskwelahan, at
golf courses.
Ang munisipalidad ng General Trias ay isa sa mga dumadanas ng malawakang
pagpapalit-gamit ng lupa sa Cavite. Malaking bahagdan ng lupang agrikultural ay binili na ng

7
private developers para sa hinaharap pang pagpapalit-gamit habang ang ilan pa ay ginawa
nang bahayan, komersyal, industriyal, at mixed-use. Dahil malaking bahagdan ng
munisipalidad ay nakasandig sa agrikultura, ang pagpapalit-gamit ng mga lupain ay
nagpababa sa produksyon ng munisipalidad. Isa sa mga barangay na mayroon nang plano
upang palitan ang gamit ng agikultural na lupa ay ang Santiago. Noon, marami sa mga
mamamayan nito ang nakaasa sa agrikultura, partikular na sa pagsasaka, bilang pangunahing
pinagkukunan ng kita. Sa kasalukuyan, may ilan pa ring nagtitiis at umaasa sa agrikultura
bilang pangunahing pagkukunan ng kita ngunit dahil hindi na ito sumasapat at wala pang
katiyakan, sumasandig na rin sila sa mga hanapbuhay na kagaya ng pagtatrabaho sa pabrika.
Dahil sa malawakang pagpapalit-gamit ng lupa at industriyalisasyon, nagiging
problema rin sa maraming lugar ang kawalan ng seguridad sa pagkain. Ang mga pagkaing
dating nakukuha at makikita sa lokalidad ay kailangan pang angkatin mula sa ibang lugar.
Gayundin, marami sa mga hindi-agrikultural na gamit ng lupa ang nagdudulot ng pagkasira
sa kapaligiran. Ang mga polusyong nadudulot ng pagdami ng tao, polusyong dulot ng
pagdami ng mga sasakyan at pabrika, at pagkaubos at pagkasira ng kalikasan ang ilan sa mga
ito. Ang mga ito ay maaari ring makaapekto sa kalagayan ng kalusugan ng mga mamamayan
ng lugar.
Ang pag-aaral na ito ay upang lubos na maintindihan ang mga epekto sa kita, maging
sa pang-ekonomikong kasiguruhan, ng mga pesante dulot ng mabilis na industriyalisasyon at
malawakang pagpapalit-gamit ng lupa sa barangay Santiago. Limitado lamang sa barangay
ng Santiago sa General Trias, Cavite ang nasabing pag-aaral. Saklaw nito mula taong 2003
hanggang sa taong 2013 at isinagawa ang pag-aaral mula Oktubre 2013 hanggang Enero
2014.
8
a. Paglalahad ng Problema
Malaking bahagdan ng populasyon ng munisipalidad ng General Trias, lalo na sa
barangay Santiago, ang nakasandig sa agrikultura ang hanapbuhay bago pa lumaganap
ang pagpapalit-gamit ng lupa. Ang pagtatayo ng mga bahayan at mga komeryal na
gusali sa mga dating taniman ang isa sa mga pinakamalaking pagpapalit-gamit gamit ng
lupa sa munisipalidad. Ang mga palay, prutas, at gulay ay napalitan ng electronics,
textiles, at iba't ibang bahagi ng mga sasakyan na nagmumula sa mga itinayong pabrika;
o ‗di kaya ay ginawa nang bahayan. Ang pagdedesisyon ng mga mamamayan na
humanap ng iba pang pagkakakitaan at iwan ang pagsasaka ay may malaking epekto sa
kanilang pang-ekonomikong kasiguruhan na maiiugnay sa pang-ekonomikong
kasiguruhan ng buong munisipalidad. Nais ng mananaliksik na magkaroon ng kritikal na
pag-aaral ukol sa naging epekto ng pagpapalit-gamit ng lupa sa kita at
pangekonomikong kasiguruhan ng mga magsasaka sa baranggay Santiago ng General
Trias, Cavite.
b. Mga Layunin
1. Suriin ang mga epekto sa kita at sa pang-ekonomikong kasiguruhan(economic
security) ng pagpapalit-gamit ng lupa sa mga pesante sa nakaraang sampung
taon
2. Ibigay ang mga bagong gamit ng lupa at kung ano-ano ang mga naidulot nito sa
barangay Santiago
3. Alamin kung nagkaroon ng pangangamkam ng lupa o land-grabbing sa mga
lupang napalitan ang gamit
9
B. Rebyu ng mga Kaugnay na Literatura
Pagpapalit-gamit ng lupa at Rural Development
Malaki ang iniaambag ng sektor ng agrikultura sa mga bansang papaunlad pa lamang
gaya ng Pilipinas. Mula pa man noon ay hindi maitatanggi ang kontribusyon ng agrikultura
sa ekonomiya ng Pilipinas, maging hanggang sa kasalukuyan. (Balicasan & Pernia, 2001)
Sa halos lahat ng papaunlad pa lamang na bansa sa Asya, maitatambal ang kahirapan sa
rural sector. Higit sa kalahati ng mga maralita ang matatagpuan sa pook rural at karamihan
ay nakadepende sa agrikultura ang pamumuhay at kita (Balicasan & Pernia,
2001).Kaalinsabay nito, ang agricultural growth at rural development ay maituturing na
sentro ng estratehiya sa pagbabawas ng kahirapan. Tunay nga naman dahil ang pang-
ekonomikong pag-unlad sa pook rural ay mas pangmasa kaysa sa pag-unlad sa pook
urban( (Kakwani & Pernia, 2000); (Ravallion & Datt, 1996))
Gayunpaman, may mga positibong hindi-tuwirang epekto rin ang mga hindi agrikultural
na gawain sa rural development(tingnan ang Pigura 1). Sa mga bansa sa silangang Asya,
malaki ang naitulong ng mga hindi-agrikultural na gawain sa pag-unlad ng pook rural at ng
pag-angat ng pamumuhay ng mamamayan dito. Sa kabilang banda, sa mga bansang gaya ng
India, mas nakatulong sa rural development ang pag-unlad sa sektor ng agrikultura.
Nagkakaiba-iba ang mga karanasan sa mga rural na lugar sa Asya (Balicasan & Pernia,
2001)
Sa Pilipinas, bumagal ang output growth ng lahat ng pananim noong dekada '80 at dekada '90
dahil sa mabagal na paghahanda o pagbubungkal ng lupa. Nagpakilala ang mga nakaraang
10
administrasyon ng iba't ibang pang-ekonomikong polisiya na sa halip ay nagpabagal sa paglago ng
ekonomiya at nagdulot pa ng mga negatibong epekto sa rural development (Balicasan & Pernia,
2001)
Pigura Blg. 1
Rural Growth and Rural Welfare Outcomes
Agricultural Growth Improvement in rural

welfare
-technological change
-area expansion -poverty reduction
-household food security
Non-farm supply
response Urban/export
(Rural Industrialization) demand
growth
Initial Conditions
Public
Distribution Macroecono- investment in
of assets and mic and infrastructure
incomes political and
environment human capital
Source: Rural Road to Poverty Reduction: from the Philippine Experience
11
Pagpapalit-gamit ng Lupa at Food Security
Dahil sa dami ng lupang agrikultural ang pinapalitan ang gamit, nanganganib din
ang kasiguruhan sa pagkain ng mga lokal na pamahalaan. Patuloy ang pagbaba ng
pangkalahatang produksyon sa bigas kumpara sa national demand. Noong 1997, 650,000
tonelada ng bigas ang inangkat upang hindi magkulang dahil sa liit na
produksyon.Dagdag pa rito, dahil nakasentro ang mga pagpapalit-gamit ng lupa sa
Gitnang Luzon at Timog Katagalugan, ang mga probinsyang may mga pinakamalaking
produksyon ng bigas sa bansa, mas pinangangambahan ang kawalan ng self-sufficiency
ng bansa sa bigas (Kelly, 1995).
Ayon sa mga city planner ng Bukidnon, sa pangkalahatang lupaun nitong 108, 279
ektarya, 2,797 ektarya lamang noong 2001 at 2,2996 ektarya lamang noong 2012 ang
natukoy na nasa ilalim ng Network of Protected Areas for Agricultural and Agro-
industrial Development(NPAAD) o iyong mga protektadong lugar para sa food
production.
Taliwas dito, 2,350 ektarya noong 2000 at 9,052 ektarya noong 2012 ang nailaan
para sa agri-industrial na plantasyon ng pinya, goma, saging, at tubo. Sa loob ng
labindalawang taon, umakyat ng 285 porsyento ang pagpapalit-gamit sa lupa. Nangamba
ang mga mamamayan ng nasabing probinsya sapagkat ang mga pananim na ito ay
nakalaan para sa pagluluwas ng mga kalakal ng bansa.
Sa kabila nito, sinabi ni Jesrel Mangubat, officer-in-charge ng Provincial Planning
and Development Office na isa ang food security sa mga konsiderasyon sa pagsusuri ng
Conversion of Land-Use Plan ng isang bayan o lungsod kaya naman isa ito sa mga isyung
12
ipinaabot noong nagkaroon ng public hearing para rebisyon ng Conversion of Land-Use
Plan ng Malaybala (Balane, 2013).
Sa Tsina naman, malaking bilang ang nawala sa kanilang mga taniman dahil sa
kumbersyon nito para sa iba pang gamit. Tinatayang 3-5 milyong ektarya ng taniman ang
nawala mula noong taong 1987 hanggang 1995. Sa kabila nito, marami ang naniniwalang
mapapanatili ang food security kung maunlad ang sisterma sa pananaliksik sa agrikulta
kagaya ng T sina. Nakapagparami ang bansang Tsina ng mga bagong uri ng pananim at
mga paraan ng pagbubungkal ng lupa na siyang nakapagpataas ng potential grain yields
nito na humigit-kumulang 1.5 hanggang 2.5 porsyento taon-taon (Jin et al. 2002). Ayon
naman sa isang pag-aaral, nakadepende ang kakayahan ng Tsinang maging self-sufficient
pagdating sa produksyon ng pagkain kung pagtutuunan nila ng pansin ang irigasyon, pag-
apula ng baha, at pagtatayo ng mga imprastuktura sa agrikultural na pananaliksik kaysa
sa preserbasyon ng mga taniman. (Lichtenberg & Ding, 2006)
Pagpapalit-gamit ng lupa at Kalusugan
Sa dami ng prosesong pangkapaligiran at sosyal, ang mga lupang taniman at
pastulan na mahalaga sa kalidad ng pagkain, inumin, pati ng hangin, ay unti-unting
nasisira. Naapektuhan nito ang kalusugan ng mga tao sapagkat nababawan ang
produksyon ng pagkain, natutuyo ang mga pinagkukunan ng tubig, at napipililtang
lumipat ang mga tao sa mas maayos na tirahan. Ilan sa mga maaaring maidulot nito sa
kalusugan ay:
13
 Mas mataas na tantos ng malnutrisyon dahil sa mababang suplay ng pagkain at
inumin
 Mas maraming sakit na mula sa pagkain at inumin dahil sa kawalan ng kalinisan
sa pangangatawan at malinis na tubig
 Mga sakit sa baga dulot ng alikabok mula sa hangin
 Pagkalat ng mga nakakahawang sakit dahil sa pandarayuhan(WHO)
Ang urbanisasyon sa Tegal ay pinasimulan ng pagpapalit-gamit ng agrikultural na
lupa tungo sa hindi-agrikultural na gamit. Noong 1990-2006, maraming bilang ng
residente ang nagkaroon ng mahinang pangangatawan at kalusugan dahil marami sa
kanila ang nagkaroon ng diarrhea. Ayon kina Suseno at Setiadi, malaki ang kinalaman
ng pagpapalit-gamit ng lupa sa kalinisan ng kapaligiran. Ayon din sa kanila, malaki
ang ginampanang papel ng paggamit sa mga imprastruktura sa pook urban. (Suseno &
Setiadi, 2010)
Pagpapalit-gamit ng lupa at Industriyalisasyon
Kahit na hindi kabaha-bahala ang ng Tsina sa kabila ng pagkawala ng ilang lupang
taniman, may ilang nakakabahalang aspekto ang kumbersyon ng lupa dito. Karamihan
ng kumbersyon ay nasa mga pinakaproduktibong taniman sa sa bansang Tsina.
Urbanisasyon, Industriyalisasyon, pagtatayo ng mga imprastruktura, at ng iba pang
hindi-agrikultural na gamit ang ilan sa mga pinakasanhi ng pagkawala ng mga taniman
14
sa mga probinsya ng Tsina. Dahil dito, umabot sa 2-4 milyong ektarya ng net losses sa
mga taniman.
Walong beses ang laki ng lupang ginamit para sa construction noong taong 1998
hanggang 2001. May ilang pinlano ang lokal na gobyerno ng Tsina upang makamit ang
―no net loss‖ na pangangailangan, ngunit limitado lamang ang sakop nito. Sa kabila nito,
lumago ng halos 2 porsyento ang taniman ng Pinghu dahil sa pagpapalit-gamit ng lupa.
(Lichtenberg & Ding, 2006)
Sa Jingzhou naman, bumaba ng 2 porsyento ng nabubungkal na lupa. Maliit na
bahagi lamang nito ang dahil sa transportasyon, at iba pang gamit urban. Halos kalahati
nito ay dahil sa malakas ng pagbaha at dahil sa mga bagong aquaculture facilities. Ang
natitira pa ay dahil napabayaan na ito mula pa noong 1978 dahil binalak gawin muling
gubat o dahil hindi lamang nagamit. (Lichtenberg & Ding, 2006)
Sinusubok din ng urbanisasyon ang mga magsasaka na malapit sa pook urban.
(Lisansky, 1986). Dahil sa pagpapalit-gamit ng lupa at urbanisasyon, maaari itong
magdulot ng ―impermanence syndrome‖, o ang kakulangan ng kumpiyansa sa katatagan
at pangmatagalang silbi ng agrikultura. Nagdudulot ito ng pagbawas sa pagpupundar ng
mga bagong kagamitan, o di kaya‘y tuluyang hindi paggamit sa lupa (Lopez, Adelaja, &
Andrews, 1988). Ang paglaganap ng urbanisasyon ay nagpapalala ng tunggalian ng
agrikultural at hindi-agrikultural na paggamit sa lupa. Nagdudulot din ang ito ng
pagbagsak ng ng ilang sektor ng agrikultura, na naglalagay rito sa kritikal na kalagayan.
15
Gayunpaman, nagbibigay ng importanteng mga oportunidad ang urbanisasyon sa
mga magsasaka. Dumarami ang tao sa lugar kaya naman dumarami rin ang mga bagong
mamimili na maaaring magbigay sa kanila ng oportunidad na taasan ang presyo ng mga
pananim. Mas mahal din kasi ang mga bilihin sa pook urban (Larson, Findeis, and Smith
2001).
Marapat na ang kontrol sa paggamit sa lupa ay bumabalanse sa pagitan ng private
property rights at ng interes ng publiko. Ayon pa kay Mortenson, ang pagpapalit-gamit
ng lupa ay maraming pang-ekonomiko at sosyal na positibong naidudulot, ngunit kapalit
nito ang ilang importanteng pang-ekonomikong gastos sa lipunan. Mahalaga ang
konserbasyon ng lupa para sa pangmatagalang pag-unlad ng ekonomiya at sustainable
development. (Mortenson, 2011)
Sa huli, kinakailangan ng istratehikong polisiya sa industriya at maingat na
pagdidisenyo ng mga subsidiya na siyang makatutulong sa pag-unlad ng
competetiveness ng mga firm kagaya ng pagiging moderno at pananaliksik at mga
gawaing pangkaunlaran, pati na rin ang human resource development (Aldaba, 2013)
Pagpapalit-gamit ng lupa at Kapaligiran
Ang kaugnayan ng produktibidad ng lupa at ng mga pinsala sa kapaligiran dulot
ng paglilinang ng mga pananim ay mayroong mahalagang implikasyon para sa mga
patakarang may kaugnayan sa paggamit ng lupa. (Lubowski, et al., 2006)
16
Ayon sa pag-aaral na ginawa ng Kagawaran ng Agrikultura ng Estados Unidos,
ang mga lupang pang-agrikultura na mayroong mababang kalidad ay may mas malaking
posibilidad na mailipat patungo at palabas ng lubusang gamit pang-agrikultura.
Gayundin, mas sensitibo ang ganitong lupa batay sa ilang sukatan ng pagguho(erosion),
pagkaubos ng mga kinakailangang nutrisyon dahil sa tubig, at sa hindi nito kalayuan sa
mga mapanganib na uri.
Pagpapalit-gamit ng lupa at Ekonomiya
Isa sa tatlong pangunahing salik ng produksyon ang lupa sa classical
economics(kasama ang kapital at labor). Ito rin ay kinakailangan para sa mga pabahay at
produksyon ng pagkain. Kaya naman hindi maipagkakaila na ang paggamit ng lupa ay
ang haligi ng pang-agrikulturang ekonomiya at nagbibigay ito ng makabuluhang pang-
ekonomiko at panlipunang benepisyo. (Wu J. , 2008)
Ang pagdami ng mga pinapalitan ng gamit na lupa ay bahagi ng pang-ekonomiko
at panlipunang kaunlaran. Sa kabila nito, hindi ito posible nang walang kapalit. Ang
pagpapalit ng agrikultural at pangkagubatang lupain sa ngalan ng urbanisasyon ay
nakapagpapababa ng lupaing magagamit sa produksyon ng pagkain at troso. Ang pag-
abuso sa napagtatamnang lupa at pagkalbo sa mga kagubatan na may kaugnayan sa
pagguho, pagtaas ng lebel ng asin, pagkatuyot ng lupa ay nakapagpapababa ng kalidad
nito, at ng lebel ng produktibidad. Ang urbanisasyon ay naghahain ng maraming
problema sa mga magsasaka. Isa sa mga pinakamalaking hamon sa kanila ay ang
17
pagkasira ng mga pananim at kagamitan sa pagtatanim (Lisansky, 1986).
Sa mga tradisyunal na bukirin, ang mga magkakapitbahay na magsasaka ay
nagtutulungan sa pamamagitan ng hiraman ng mga kagamitan, pagtutulungan sa gawain
at sa gastusin, at pati na rin sa pagsasaayos ng irigasyon. Ang mga ganitong gawain na
nakapagpapagaan ng kanilang trabaho at nanganganib na mawala kapag ang ilang mga
lupain ay binago ang gamit. Bukod pa rito, ang pagpapalitan ng impormasyon at ang
pagpapanatili ng mga pormal at impormal na ugnayang pangkalakalan sa pagitan ng
magkakatabing bukirin ay kasama na ring mawawala. (Wu, 2008)
Ang mga salik na ito ay maaaring magdulot ng pagdami ng mga ordinansang
nagtutulak sa mga magsasaka na magbayad para sa mga masamang epekto ng
agrikultura kagaya ng dagdag na gastos sa pagbili ng mga input supplies dahil sa
pagkaunti ng mga nagbebenta o kaya ay ang pagtaas ng labor costs dahil sa pag-igting
ng kompetisyon sa hindi-agrikultural na sektor. Kaya naman, nagdudulot ito ng mas
malaking gastos para sa mga magsasaka (Lynch and Carpenter, 2003).
C. Metodolohiya
a. Research Framework
1. Teoretikal na Pananaw
Gagamitin ng pag-aaral na ito ang kritikal na pagsusuri o Critical Theory
bilang teoretikal na pananaw. Ayon kay Max Horkheimer, na mula sa Frankfurt
School ng sosyolohiya, maituturing na kritikal ang isang teorya hangga‘t nais
18
nitong palayain ang mga tao mula sa mga kalagayan na nagpapahirap at umaalipin
sa kanila. Ayon din sa kanya, ang critical theory ay isang teoryang sosyal na
pumupuna at nagnanais baguhin ang lipunan hindi gaya ng mga tradisyunal na
teorya na naglalayon lamang intindihin at ipaliwanag ang lipunan. Bagama‘t ayaw
ng critical theory ang patagong pagka-positivist at pagka-authoritarian ng
orthodox Marxism at Komunismo, itinuturing pa rin itong Marxista—ngunit
radikal.
Mayroong dalawang pinaka-konsepto ang critical theory: una, ang critical
social theory ay dapat tungo sa kabuuan ng lipunan sa historical specificity nito.
Pangalawa, dapat pinapaunlad ng critical theory pagkakaintindi sa lipunan sa
pamamagitan ng paggamit ng lahat ng pangunahing agham panlipunan kagaya ng
heograpiya, ekonomiks, sosyolohiya, kasaysayan, agham pampulitika,
antropolohiya, at sikolohiya. Nagsimula ang bersyon na ito ng critical theory sa
paggamit nina Immanuel Kant at Karl Marx ng katagang ―critique‖. Para kay
Kant, ang ibig sabihin ng ―critique‖ ay ang pagsusuri at pagtatakda ng mga
limitasyon ng pagiging katanggap-tanggap ng isang kaalaman, lalo na sa pagtuos
ng mga ipinataw na limitasyon ng mga pangunahing konsepto ng nasabing
kaalaman. Samantalang tahasan namang binuo ni Marx ang mga kuro-kuro sa
―critique‖ tungo sa pagpuna ng ideolohiya at inuugnay niya ito sa pagsasagawa ng
digmang bayan.
Sa paggamit ng malawak na kaalaman sa agham panlipunan, binibigyang-
diin ng teoryang ito ang malalim na pagtatasa at pagpuna sa lipunan maging sa
kultura.
19
2. Konseptwal na Pananaw
Kaalaman sa
Heograpiya ng
lugar
Kaalaman sa Pang-
ekonomikong
kalagayan
Pagtatasa at Puna sa
Kaalaman sa Lipunang Ginagalawan
Sosyolohiya
Malawakang
Pagpapalit-
gamit ng
Lupa
Epekto sa kita at Pang-
Kaalaman sa ekonomikong
Sikolohiya kasiguruhan ng mga
Pesante
Kaalaman sa
Agham Panlipunan
Kaalaman sa
Kasaysayan
20
b. Mga instrumento sa pangangalap ng datos
 Sarbey
Binigyan ng questionnaires ang limampung pesante na sumasandig
pa rin sa pagsasaka; mga pesanteng sumasandig sa ibang trabaho dahil sa
pagpapalit-gamit ng lupang sinasaka; at maging ang mga pesanteng
nawalan ng hanapbuhay dahil sa pagpapalit-gamit ng lupa kanyang
sinasaka.
 Mga Dokumento
Lahat ng instrumentong may kaugnayan sa paksa gaya ng mga journal
articles, mga lathalain, artikulo sa balita, maging mga pampublikong
dokumento. Ang mga kagamitan at datos ay nagmula sa silid-aklatan at sa
Internet. Ang mga materyales mula sa Philippine Institute of Development
Studies, IBON Foundation, Asian Peasant Coalition, Philippine
Development Forum, maging ang mga materyales mula sa lokal na
pamahalaan ng General Trias ay ginamit.
 Interbyu/Pakikipanayam
Kinapanayam ang mga piling tao mula KAMAGSASAKA-KA, isang
pangmasang organisasyon ng mga magsasaka sa buong probinsya ng
Cavite. Gayundin, kinapanayam ang isang kinatawan mula sa lokal na
pamahalaan ng General Trias partikular na mula sa Municipal Planning and
21
Development Council. Naghanda ng mga tanong na nagsilbing gabay sa
mananaliksik at taong kinapanayam noong interbyu.
c. Disenyo ng Pananaliksik
Gumamit ng sequential mixed method sa pag-aaral. Sa unang yugto ng
pananaliksik, gumamit ng sarbey na ipinasagot sa 50 pesante, mga dati at kasalukuyang
magsasaka, sa buong barangay Santiago, General Trias, Cavite(kantitatibo). Matapos
maanalisa ang nakuhang mga impormasyon, kinapanayam ang isang kinatawan ng lokal
na pamahalaan ng General Trias at isang kinatawan mula sa KAMAGSASAKA-Ka
bilang pangalawang yugto ng pananaliksik (kalitatibo). Sa paggamit ng mixed methods,
nais ng pag-aaral na ito na makapagbigay ng isang mas mayaman at mas malalim na
pagtingin sa mga palagay at opinyon ng mga tao ukol sa kaganapan ng malawakang
pagpapalit-gamit ng lupa sa Santiago.
Sampling
Limampung magsasaka mula sa Santiago, General Trias, Cavite ang kinailangan
para sa pag-aaral. Convenient sampling ang ginamit ng mananaliksik sa pagpapasagot ng
sarbey at ang mga kalahok na napili ay nagmula sa listahan ng mga magsasaka na
kakilala ng mananaliksik at base sa kanilang libreng oras. Ang mga nakapanayam ay mga
key-informant at napili base sa kanilang kaalaman ukol sa pag-aaral: mga kinatawan mula
sa KAMAGSASAKA-KA, at isang kinatawan mula sa lokal na pamahalaan ng General
Trias, Cavite.
d. Sakop at Limitasyon
22
Sakop ng pag-aaral na ito ang Baranggay Santiago sa General Trias, Cavite na isa
sa mga lugar na pinakalaganap ang pagpapalit-gamit ng lupa, partikular ang mga dating
lupang agrikultural. Kasama rito ang mga pagpapalit-gamit ng lupa noong nakaraang
sampung taon.
Dahil sa limitadong panahon, limampu lamang ang bilang ng pesanteng kabilang
sa pag-aaral. Gayundin, isa lamang ang baranggay na pag-aaralan. Ang iba ay
babanggitin na lamang bilang pagkukumpara ng bilang o sukat ng mga lupang binago
tungo sa hindi-agrikultural na gamit.
Dahil hindi pa ganap na tapos ang mga proyekto ng pagpapalit-gamit ng lupa sa
lugar, hindi pa masasabi kung ano talaga ang mga naging pangmatagalang dulot nito sa
mga mamamayan.
e. Kahalagahan ng Pag-aaral
Ang pag-aaral na ito ay mahalaga para sa mga mambabatas sa bansang Pilipinas
dahil maaari nila itong gawing basehan ng mga susunod pang batas at polisiya. Ngunit
hindi lamang sa mga mambabatas kundi maging sa mga pangmasang organisasyon
bilang gabay kung paano nila maimumulat ang masa.
Importante ang pag-aaral na ito upang makita ng mga pinuno ng General Trias
kung ano ang pagtingin at naging epekto sa masa, partikular na ang mga magsasaka, ng
malawakang pagpapalit-gamit ng lupa sa munisipalidad. Importante rin ang pag-aaral na
ito lalo na at papalapit na ang pagtatapos ng CARPER. Gayundin, mahalaga ito dahil sa
limitado ang mga pag-aaral na ginawa sa lugar lalo na sa kasalukuyang panahon kung
kailan pinakalaganap ang pagpapalit-gamit ng lupa.

23
Importante rin ang pag-aaral na ito para sa mga kapwa-mananaliksik tungkol sa
pagpapalit-gamit ng lupa. Gayundin, maaari itong maging basehan o gabay ng mga
susunod pang estudyante ng DS199.
D. Mga Resulta
Paglalahad ng mga Resulta
Ang mga impormasyong nakuha gamit ang sarbey ay ipinakita sa mga
talahanayan gamit ang mga frequency at graphical representations upang maipakita ang
mga relasyon ng mga epekto. Samantalang ang ilang hinuha mula sa mga pakikipanayam
ay ipapakita na bilang bahagi ng mga talata, pangungusap o naka-direct quotation upang
magsilbing suporta at eksplanasyon sa kantitatibong bahagi ng pananaliksik. Gayundin,
ang ilang datos na nagmula sa kinatawan ng gobyerno ukol sa mga naging gamit ng lupa
ay ipapakita gamit ang frequency at graphical representation.
Socio-demographic na Katangian ng mga Kalahok
Sa 50 na nagsagot ng questionnaires, 26 o 52% ang nasa edad 35-50.
Samantalang 21 o 42% ang nasa edad 51-65, at 3 o 6% lamang ang nasa edad 66-80.
Mayroong 50.8 o 51 ang mean age ng mga kalahok.
Ang pinakamalaking bahagdan ng sample ay nabibilang sa maituturing na bata pa
at malaki pa ang kakayahan upang maghanapbuhay. Ang mga magsasakang 66-80 taong
gulang ay kadalasang gumagawa na lamang ng maliliit na trabaho gaya ng
24
paghahalaman, umaasa na sa kanilang anak na naghahanapbuhay, o kaya naman ay
nakapagpundar ng pagkakakitaan gaya ng pampasaherong jeep o tricycle.
Sa mga nagsagot naman ng kanilang mga estado sibil, malaking bahagdan ng
mga nagsagaot ang nagsabing mayroon silang asawa (38 o 76%), samantalang maliit na
bahagdan na lamang ng mga nagsagot ang iba (7 o 14% ang balo, 3 o 6% ang walang
asawa, at 2 o 4% naman ang hiwalay).
Sa limampung sumagot, pinakamarami na ang may 8 miyembro ng pamilya at 2
naman ang pinakakaunti. 8 o 16% sa 50 sumagot ang 2 lamang ang miyembro ng
pamilya; 29 o 58% ang nagsabing 3-5 ang miyembro ng kanilang pamilya; samantalang
13 o 26% sa 50 ang nagsabing 6-8 ang miymebro ng kanilang pamilya. Dito makikita ang
na malaki ang bahagdan ng nasa katamtamang bilang ng miyembro ng pamilya(3-5
miyembro).
Pang-ekonomikong Kalagayan ng mga Kalahok
Hindi naman nagkakalayo ang bilang ng nagsabing iisa lamang ang miyembrong
kumikita sa pamilya (23 o 46%), at ang mga nagsabing dalawang miyembro ang kumikita
sa pamilya (21 o 42%); at 6 o 12% lamang ang nagsabing may 3 miyembro ng pamilya
ang naghahanapbuhay.
Sa mga pesanteng mayroong malalaking pamilya(6-8 miyembro), 54% ay
mayroong 2 miyembro ng pamilya ang naghahanapbuhay; 38% naman ang mayroong 3
miyembro ng pamilyang nagtratrabaho; at 8% naman ang mayroong 1 miyembro ang
naghahanapbuhay. Sa mga nagsagot na mayroong 3-5 miyembro ng pamilya, 48% ang
25
mayroong 1 miyembro ng pamilya ang nagtratrabaho; 48% ang mayroong 2 miyembro
ng pamilya ang nagtratrabaho; at 3% ang nagsabing 3 miyembro ng pamilya ang
nagtratrabaho. Ipinapakita nito na malaki ang bahagdan ng 2 miyembrong nagtratrabaho
sa mga mayroong 6-8 miyembro sa pamilya(54%). Samantalang pantay lamang ang
bilang ng mga nagsabing isa ang nagtratrabaho sa pamilya at sa nagsabing dalawa ang
nagtratrabaho sa pamilya sa mga mayroong 3-5 miyembro sa pamilya(48%).
35
30
25
20
3 miyembro ang kumikita
15 2 miyembro ang kumikita
1 miyembro ang kumikita
10
0
Pamilyang may 2 Pamilyang may 3-5 Pamilyang may 6-8
miyembro miyembro miyembro
Table 1.Bilang ng miyembro ng pamilya na kumikita.
 Ugnayan ng kita noon at kita matapos ang pagpapalit-gamit ng lupa
Ayon sa resulta ng ginawang sarbey, bago magkaroon ng pagpapalit-gamit ng lupa
sa lugar, 11 o 22% ang kumikita ng mas mababa sa P5,000.00; 10 o 20% ang kumikita ng
P5,001-10,000.00; 14 o 28% ang kumikita ng P10,001-15,000.00; 8 o 16% ang kumikita
ng P15,001-20,000.00; 5 o 10% ang kumikita ng P20,001-25,000.00; at ang nalalabing

26
4% ay kumikita ng higit sa P25,000. Matapos simulan ang pagpapalit-gamit ng ng lupa,
tumaas ang bilang ng kumikita ng P5,000 pababa—26 o 52%, samantalang 9 o 18% ang
kumikita ng P5,001-10,000; 9 o 18% ang kumikita ng P10,001-15,000; 3 o 6% ang
kumikita ng P15,001-20,000; 2 o 4% ang kumikita ng P20,001-25,000; at 1 o 2% naman
ang kumikita ng P25,001 pataas. Kung susumahin, 25 o 50% ang bumaba ang kita; 6 o
12 % ang tumaas ang kita; 19 o 38% ang nanatili o pareho pa rin ang kinikita. Gayundin,
6 o 12% lamang ang kumikita sa kanila ng higit sa P15,000 sa kasalukuyan at ang
nalalabing 44 o 88% ay kumikita ng mas mababa pa rito. Ipinapakita nito na mataas ang
inilaki ng bahagdan ng kumikita ng P5,000 pababa (mula 22% tungong 52%) ngunit sa
kabila nito, malaking bahagdan pa rin ang nanatili sa dati ang kanilang kinikita matapos
ang pagpapalit-gamit ng lupa (19 o 38%).
30
25
20
15
Bago simulan ang pagpapalit-
gamit ng lupa
10
Pagkatapos simulan ang
pagpapalit-gamit ng lupa
5
Table 2. Kita bago at pagkatapos simulan ang pagpapalit-gamit ng lupa.
27
P6,090.00-6,990.00 ang monthly minimum wage para sa mga manggagawang
argrikutural sa Region IV-A ayon sa website ng DOLE. Sa mga nagsagot ng survey, 26 o
52% ang siguradong mas mababa pa sa minimum wage ang kinikita at may nalalabi pang
9 o 18% na kumikita ng P5,001-10,000—na humigit-kumulang sa minimum wage.
Ipinapakita nito na malaki ang bilang ng mga kalahok ang mas mababa pa sa minimum
wage ang kinikita.
Sa kabila nito, 28 o 56% ang nagsabing sumasapat naman ang kanilang kinikita
para sa mga pang-araw-araw na gastusin. Samantalang 22 o 44% naman ang nagsabing
hindi sumasapat ang kanilang kita sa pang-araw-araw na gastusin. Ipinapakita nito na
malaki pa rin ang bahagdan ng nagsasabing sapat ang kanilang kita sa pang-araw-araw na
gastusin.
30 53%
52%
25
51%
20
50%
15
49%
10 48%
47%
5
46%
0 Mas mababa sa Lagpas sa minimum
Sapat Hindi Sapat minimum wage wage
Table 31. Bilang ng nagsasabing sapat at Table 3.2 Bilang ng mas mababa at lagpas minimum
nagsasabing di-sapat ang kita wage ang kita
28
Sa 50 nagsagot ng questionnaires, 12 o 24% ang may iba pang kabuhayan o
pinagkakakitaan, at ang nalalabing 38 o 76% ay umaasa lamang sa kanilang trabaho. 18 o
36% ang nanatili pa rin sa pagsasaka bilang pangunahing hanapbuhay; 10 o 20% naman
ang sumasandig sa paghahalaman o pag-aalaga ng hayop; 12 o 24% ang nakasandig sa
mga pampasaherong sasakyan; 5 o 10% ang pumapasok bilang construction worker; at 5
o 10% ay walang hanapbuhay, barangay justice, at iba pa. Ipinapikita lamang nito na
malaking bahagdan pa rin ang nananatili sa pagsasaka bilang pangunahing
hanapbuhay(36%) at malaking bahagdan din ng mga kalahok ang umaasa lamang sa
kanilang pangunahing hanapbuhay(76%).
Sa mga nagsagot, 30 o 60% ang nagsabing nakabuti naman sa kanila nang
naibenta ang lupa; 20 o 40% naman ang nagsabing hindi nakabuti sa kanila ang nangyari.
Gayunpaman, 17 o 34% lamang ang nagsabing pangmatagalan ang mga benepisyong
kanilang natanggap o kung ito man ay nakabuti sa kanila, ang nalalabing 33 o 66% ay
nagsabing pansamantala lamang o hindi pangmatagalan ang kanilang natanggap na
benepisyo. Bagaman malaki ang bahagdan ng mga kalahok na nagsabing nakabuti sa
kanila ang pagbebenta ng lupa (60%), malaki rin ang bahagdan ng nagsabing ang
mabuting epektong dulot ng pagbebenta ng lupa ay pansamantala lamang o hindi
pangmatagalan (66%).
Ayon sa mga nagsagot, ang ilan sa kanila ay nawalan ng hanapbuhay(2%), ang iba
ay nagkaroon ng hanapbuhay ngunit hindi naman sigurado ang kita(21.66%), ang ilan ay
nilaan sa pagpapaaral ng mga anak(21.66%), ang iba ay nakapagpundar ng

29
pagkakakitaan(28.66%), at ang iba ay nakapagbayad ng utang, nakapagpaayos o
nakapagpatayo ng bahay, at iba pa(26%). May pinakamalaking bahagdan ng mga kalahok
ang nakapagpundar ng pagkakakitaan(28.66%) mula sa pagbebenta ng lupa.
Ayon sa pakikipanayam kay Engr. Cubillo ng MPDC ng General Trias, dahil sa
pagpapalit-gamit ng mga lupang sakahan, tiyak na mawawalan ng hanapbuhay ang mga
magsasaka doon gayundin, panandalian lamang ang kanilang nakuha at walang
kasiguruhan.
“Ang mga short term: syempre mawawala na agad ng trabaho ang nagbenta ng
lupa, „yan negative „yun. Pangalawang short term nya, uhm.. nagkakaroon ng pera „yung
mga nagbenta ng lupa, positibo naman „yun. „Yung mga long term: „di na maibabalik,
irreversible na „yun kapag kinayod na „yung lupa. Kapag kinayod ang lupa, e „ding s
bababa „yung production ng palay. Ganun din, maaari naming lumaki ang kita ng land-
use halimabawa nyan kapag ginawang residential o factory. Positive, dadami „yung
services, school, day care, sasakyan. Tapos dadami rin „yung mga manggagawa.
Negative naman ng kasi „yung polusyon lumalaki”
Sinabi rin ng kinatawan ng pangmasang organisasyon ng mga magsasaka
na si Ka Orly ang naidulot sa kanila ng malawakang pagpapalit-gamit ng lupa:
“…unti-unti nang nawawala yung lupa sa mga magsasaka dahil malaganap
„yung pagapapalit gamit sa lupa o „yung land use conversion… umoonti „yung
tinatamnan natin ng pagkain… nawawalan ng trabaho. Wala. Wala. Walang trabahong
naibibigay sa mga magsasaka dahil kung „yung may mga pinag-aralan nga walang
nakukuhang trabaho, „yun pa kayang magsasaka o anak ng magsasaka ang magkaroon
30
ng trabaho na kulang naman sila sa pinag-aralan. Nagiging trabahador na lamang sila
sa mga construction. Ganoon na lamang ang nagiging hanapbuhay ng mga magsasaka
pagkatapos silang mapaalis sa kanilang lupang binubungkal kaya dumadami „yung mga
tao na walang hanapbuhay… nagiging trabahador na lamang sila sa mga construction.
Ganoon na lamang ang nagiging hanapbuhay ng mga magsasaka pagkatapos silang
mapaalis sa kanilang lupang binubungkal kaya dumadami „yung mga tao na walang
hanapbuhay.”
Ang mga bagong gamit ng lupa at mga naibigay nito sa mamamayan ng Santiago
Ayon sa land-use plan ng General Trias para sa taong 2006-2015, malaki ang
bahagdan ng mga gagamitin para sa hindi-agriklultural sa lupa ng munisipalidad
(5,786.03 ektarya o 66.51%). Samantalang ang nalalabing para sa agrikultural na gamit
ay nasa 2,913.98 ektarya lamang o 33.50%.
Para sa mga hindi-agrikultural na gamit, kasama dito ang Greater Poblacion Area,
Northern Mixed-Use Development Area, General Residential Area, New Residential
Development Area, Southern Mixed-Used Development Area, Tourism Oriented and
Recreational Area, Agro-industrial Area, Government Institurional Expansion Area,
Micro, Small and Medium Enterprise Area, Cemetery Area, ay Waste Disposal Area.
Ayon naman sa pakikipanayam kay Engr. Cubillo ng MPDC, nakatutulong ang
mga plano sa mga bagong gamit ng lupa sa mga mamamayan ng Santiago:
“Nakakatulong ito higit sa nangangailangan...sa panahon na „yon. Kung sa
planong gagawin, kasali sila, makakatulong „yon. Halimbawa tatayuan nila ng para sa
31
edukasyon, mga eskwelahan „yan, mga basketball court, at health centers. Makakatulong
talaga „yun. „Yun „yung tinatawag na corporate social responsibility. So „yung mga
developer, „yung mga nakararami, dapat kapag may planong baguhin ang gamit ng lupa,
tinitingnan nila „yung mga ganung aspeto.”
Pangangamkam ng Lupa o Land-Grabbing
Bago ang simula ang pagpapalit-gamit ng lupa, 19 o 38% sa mga magsasaka ang
may sariling lupa. Ito ay dahil sa pagkakaroon nila ng CLT o Certificate of Land Transfer.
Ang natitirang 31 o 62% ay mga magsasakang walang sariling lupa—sila ang mga tenant
o kaya naman ay nakikisaka lamang. Malaking bahagdan ng mga kalahok ay mga
magsasakang walang sariling lupa.
Ayon sa mga nagsagot ng questionnaires, 21 o 42% ang hindi nasabihan ng mga
opisyal ng barangay tungkol sa magaganap na pagapalit-gamit ng lupa at 29 o 58% ang
nasabihan ng mga opisyal ng barangay tungkol sa magaganap na pagpapalit-gamit ng
lupa sa barangay. Ipinapakita dito na mas malaki ang bahagdan ng mga kalahok na hindi
nasabihan ng barangay ukol sa magaganap na pagpapalit-gamit ng lupa.
Bagaman walang naganap na pangangamkam ng lupa sa Santiago ang naganap
ayon sa sarbey, ayon sa interbyu kay Ka Orly ng KAMAGSASAKA-KA, maraming lupa
ang kinakamkam sa probinsya ng Cavite:
“Marami halimbawa dito „yung nakaraan nga, „yung lupa ng mga Revilla sa
Silang, Cavite. Talagang pinilit na paalisin „yung mga magsasaka doon sa lupang n‟ya
para gawin itong subdibisyon ng mga pamilya Revilla noong mga 2006 pa yan nangyari.
32
Talagang dinemolish „yung mahigit 30 na kabahayan doon sa kanyang lupa.”
Dagdag pa rito sapilitan din ang pagpapalayas sa mga magsasaka ng mga lupang
Ramos sa Langkaan, Dasmariñas at lupang Aguinaldo(na hawak ng pamilya Abaya) sa
Silang ,Cavite (Marcellana, 2014). Gayundin, ayon sa KAMAGSASAKA-KA, bagama‘t
binibigyan ng pagpipilian ang magsasaka na sumali sa Joint Venture na bahagi ng
CARP/CARPER, kadalasan ay napipilitan lamang sila sapagkat hindi ibibigay sa kanila
ang kanilang CLOA kung hindi sila makikisosyo sa mga negosyante upang paunlarin ang
lupa. Ilan sa mga dahilan ng magsasaka kung bakit ayaw nila sa Joint Venture sapagkat
hindi raw sila nabibigyan ng hati sa kita kung sakali mang natuloy ang kung ano mang
plano sa lupa. Isa halimbawa na nga raw ang SDO sa Hacienda Luisita na kakarampot
lamang ang kita o di kaya‘y walang kinikita ang mga magsasaka doon. May mga
pagkakataon din na pinapalabas ng PML na non-agricultural na ang lupa kahit na maaari
pa itong pagtamnan upang hindi na ito maipamigay sa mga magsasaka at ibenta na
lamang (Marcellana, 2014).
Bukod dito, ayon kay Engr. Cubillo, bagama‘t alam niyang mayroong
panlolokong nagaganap sa mga magsasaka mula sa mga developer ayon sa mga lumalapit
at humihingi ng tulong sa kanila, hindi nila kontrolado ang mga ganoong pag-uusap kaya
hindi nila kayang makialam sa mga pagkakataong nadadaya ang mga magsasaka.
“May pag-uusap „yang mga developer at mga magsasaka. „Yung iba gustong
magbenta pero meron ding ayaw pero napipilitang magbenta. „Yung mga magsasaka,
palibhasa wala namang masyadong alam dyan pagdating sa mga ganyang usapan kaya
kadalasan nadadaya sila. Kaso hindi naman namin kontrolado „yan, ang mga may-ari ng
33
lupa pa rin ang mga huling desisyon.”
E. Konklusyon
Buod at Talakayan
Layon ng pag-aaral na ito na malaman ang epekto sa kita at pang-ekonomikong
kasiguruhan ng mga pesante dulot ng malawakang pagpapalit-gamit ng lupa sa Santiago,
General Trias, Cavite. Dahil sa teoretikal na pananaw ng pag-aaral, hindi lamang ang mga
pang-ekonomikong kalagayan kundi maging ang iba pang bagay gaya ng socio-
demographic na kalagayan, at gamit ang mga kaalaman sa sikolohoya, agham panlipunan,
kasaysayan, at sosyolohiya tatalakayin ng mas malalim ang kinalabasan ng pag-aaral.
Ayon sa pananaliksik, ang mga pagpapalit-gamit ng lupa sa barangay Santiago ay
isa sa mga kinakailangan upang makamtan ang layon ng planong pangkaunlaran ng
munisipalidad. Ayon kina Kakwani at Pernia, sa pagbabawas ng kahirapan, ang pag-unlad
ng agrikultura at rural development ang maituturing na sentro ng estratehiya. Kung iisipin,
isa rin sa mga layon ng kasalukuyang pamahalaan (Aquino) ang pagbabawas ng kahirapan
sa bansa. Ngunit ang nagaganap sa barangay Santiago ay taliwas sa pagpapa-unlad ng
agrikultura kundi urbanisasyon. Hindi makamasa ang paraang ito sapagkat kasabay ng
urbanisasyon ay ang pagtaas ng mga presyo ng mga pabahay na hindi kakayanin ng mga
may mabababang kitang pamilya. Marahil nawawalan ng ng kumpiyansa sa katatagan at
pangmatagalang silbi ng pagsasaka ang lokal na pamahalaan o ang tinatawag na
impermanence syndrome. Ito rin ang paliwanag kung bakit marami sa mga magsasaka na
naibenta ang lupang sinasaka sa Santiago ay nagpundar ng ibang mapagkakakitaan.

34
Ayon sa pananaliksik, karamihan ng naapektuhan ng mga pagpapaglit-gamit ng lupa
ay mayroong average na edad na 51 years old. Importanteng malaman ang edad sapagkat
dito masasabi kung mayroon pang kakayahang maghanapbuhay ang magsasaka o
pesante.(Bagama‘t ayon sa resulta ng pananaliksik, kung sakaling mawalan ng lupang
sinasaka, marami pang magsasaka o pesante ang may kakayahang makapasok sa ibang
trabaho). Ayon sa sikolohistang si Erik Erikson, sa ganitong edad ay kung saan ang isang
tao ay nagsisimula nang buuin ang kanyang career at dahan-dahan nang lumalagay sa
tahimik ang buhay. Dito nakikita ng isang tao na bahagi siya ng mas malaking larawan at
ang panahon upang ipasa ang kanyang mga pagpapahalaga sa buhay at makaambag sa
lipunan. Gayunpaman, ito rin ang panahon kung kailan maaaring mahirapan ang tao sa
paghahanap ng kabuluhan ng buhay. Kaya naman karamihan sa mga magsasakang ito ay
hindi na masyadong naapektuhan ng mga pagbebenta ng lupa at pagpapalit-gamit lupa
dahil para sa kanila, nagampanan nila ang kanilang mga tungkulin.
Ang estado sibil, bilang ng miyembro ng pamilya, at bilang ng naghahanapbuhay sa
pamilya naman ang maaaring makapagsabi kung sasapat ba ang kinikita ng magsasaka para
sa kanyang pamilya. Ayon sa pag-aaral, malaki ang bahagdan ng mga may-asawa at
mayroong 3-5 miyembro ng pamilya sa mga naapektuhan ng pagpapalit-gamit ng lupa.
Ayon din sa resulta ng pananaliksik, malaking bahagdan ng mga pamilyang may
6-8 miyembro ang nagtataglay ng 2 miyembrong naghahanapbuhay (54%). Samantalang
pantay lamang ang mayroong 1 miyembrong naghahanapbuhay at mayroong 2
miyembrong naghahanapbuhay sa pamilyang mayroong 3-5 miyembro (48%). Bagama‘t
ganito, mataas ang inilaki ng bahagdan ng kumikita ng P5,000 pababa (mula 22% tungong
52%) matapos ang pagpapalit-gamit ng lupa at malaking bahagdan pa rin ang nanatili sa
35
dati ang kanilang kinikita matapos ang pagpapalit-gamit ng lupa (19 o 38%). Dahil marami
sa kanila ang nanatili sa pagsasasaka(36%), marami sa kanila ang nanatili ang mga kita.
Mapapansing malaki rin ang pagpapahalaga ng mga pamilyang pesante sa kanilang pang-
ekonomikong kasiguruhan dahil pinipilit nilang hindi kapusin ang kanilang kinikita para sa
pang-araw-araw na gastusin ng pamilya. Ipinakita ng pananaliksik na sa paglaki ng bilang
ng miyembro ng pamilya, tumataas din ang bilang ng mga miyembro na naghahanapbuhay.
Kung mawalan ng hanapbuhay ang magsasaka sa Santiago, pumupunta sila o umiisip sila
nga ibang maaring mapagkakakitaan para sa kanilang pamilya. Nasa kultura nating mga
Pilipino ang mas pagbibigay importansya sa pag-aaral at pamilya higit sa anupaman. Hindi
na mahalaga kung sa hinaharap ay mawalan ng sasakahin dahil napag-aral na niya ang
kanyang mga anak at gayundin, mas mabibigyan niya ng mas maayos na buhay ang
kanyang pamilya. Sa ganitong paraan din maaaring ipaliwanag kung bakit sa kabila ng
maliit ng kita, ginagawa ng mga kalahok na pesante ang kanilang magagawa upang
mapagkasya ang kanilang kita para sumapat sa kanilang pamilya. Ayon sa pananaliksik
malaki ang bahagdan kung saan ang nakapagpundar sila ng ibang pagkakakitaan
pagkatapos ng pagbebenta ng lupa(28.66%). Maaari ring ipaliwanag ang pangyayaring ito
sa kultura ng mga tradisyunal na mga pamayanan kung saan naghihiraman ng mga
kasangkapan, nagtutulungan sa pagsasaayos ng irigasyon, sa pagsasaka at maging sa mga
gastusin ang mga tao. Dahil malapit ang mga tao sa barangay na iyon bagama‘t marami ang
walang sariling lupa sa mga magsasaka ay nabigyan sila ng bahagi nang ibenta ng ibang
magsasaka ang kanilang lupa.
Ipinakita rin ng pananaliksik na bagama‘t malaki ang bahagdan ng ng mga
magsasaka na mas mababa pa sa itinakdang minimum wage ang kita(52%), marami pa rin
36
sa kanila ang naniniwalang sapat pa rin ito sa kanilang pang-araw-araw na pamumuhay.
Apat na buwan ang kadalasang lumilipas bago makaani o kumit ang isang magsasaka. Dito
makakasama ang gastos sa paupa, sa mga pataba sa lupa, pati ang pambili ng mga bagong
binhi. Gayundin, minsan ay nalulugi pa tuwing may dumadaan na mga bagyo. Pagkatapos
ng lahat ng ito, dito pa lamang papasok ang kanilang panggastos para sa mga buwan na
wala silang ani. Dahil madalas hindi sumasapat, kapag malaki ang natitira ay pinupundar
nila ito para sa bagong pagkakakitaan gaya ng mga pampasaherong jeep, paghahalaman,
tindahan, o kaya ay pag-aalaga ng hayop. Makikita lamang rito ang pagkamatiisin ng mga
Pilipino sa kabila ng napakaraming problemang kanilang kinakaharap.
Sa pagsagot ng layunin ng pag-aaral, ipinakita ng pananaliksik na malaking
bahagdan pa rin ang nananatili sa pagsasaka bilang pangunahing hanapbuhay(36%) at
malaking bahagdan din ng mga kalahok ang umaasa lamang sa kanilang pangunahing
hanapbuhay(76%). Sumasang-ayon ito sa sinabi ni Ka Orly ng KAMAGSASAKA-Ka, na
ang mga magsasaka ay walang ibang mapupuntahan kundi pagsasaka dahil hindi naman
sila nakapagtapos at karamihan sa kanila ay walang pinag-aralan. Dahil na rin sa kanilang
edad, sa bilang ng naghahanapbuhay sa pamilya, at paniniwalang sapat na ang kita,
malaking bahagdan ng mga kalahok ang umaasa na lamang sa pangunahing hanapbuhay.
Ayon sa pananaliksik, malaki ang bahagdan ng mga kalahok na nagsabing
nakabuti sa kanila ang pagbebenta ng lupa (60%), gayunpaman, malaki rin ang bahagdan
ng nagsabing ang mabuting epektong dulot ng pagbebenta ng lupa ay pansamantala lamang
o hindi pangmatagalan (66%). Makikita rito ang pangangailangan ng mga magsasaka at
kawalan nila ng pagpipilian(helplessness), na sa kabila ng hindi pangmatagalan ang
37
magandang dulot ng pagpapalit-gamit ng lupa, ay naibebenta pa rin ang mga lupang
kanilang sinasaka. Masusuportahan ito ng sinabi ni Engr. Cubillo ng MPDC na karamihan
sa mga magsasaka ay walang nalalaman kaya naloloko sila ng kanilang pinagbentahan.
Layon din ng pag-aaral na ito na ibigay ang mga bagong gamit ng lupa at ang mga
naidulot nito sa mga mamayan ng Santiago. Maraming plano ang lokal na pamahalaan sa
lupa ng munisipalidad. Bagama‘t isa sa mga layunin nito na balansehin ang agrikultura at
industriya ng munisipalidad, makikita sa plano nila na mas malaki ang lupang nakalaan
para sa mga hindi-agrikultural na gamit(66. 51%) kaysa sa mga agrikultural na
gamit(33.50%). Pinakamalaking bahagi ng hindi agricultural na gamit ay nakalaan sa
Southern Mixed-Used Development Area(SMUDA) kung saan magkasama ang mga
residential at industrial na gamit. Sumasang-ayon ito sa sinabi ni Engr. Cubillo na ang
pagpapapalaki ng populasyon ang isa sa mga estratehiya para lumaki ang kita ng
munisipalidad. Sa kabila nito, hindi kasali sa SMUDA ang barangay Santiago. Malaking
bahagi pa rin ng Santiago ang mananatiling agrikultural. Ito ay dahil sa klasipikasyon ng
lupa meron ang Santiago. Sa kabila nito, unti-unti nang namumuo ang mga residential na
gamit ng lupa. Ayon muli kay Engr. Cubillo, nakatutulong ang mga pag-develop na ito ng
lupa sa mga mamayan ng Santiago dahil sa corporate social responsibility ng mga
developers. Ito ay taliwas sa mga naranasan ng mga magsasaka ayon kina Ka Orly at Ka
Nestor at sa obserbasyon ng mananaliksik. Makikita dito ang kontradiksyon at banggaan ng
industriyalisasyon sa kalagayan ng mga magsasaka.
Sa pagkawala ng mg lupang sinasaka ng mga magsasaka, kasabay ding nawawala
ang mga tradisyon kagaya ng pomal at impomal na ugnayang pangkalakalan at
38
pagpapalitan ng impormasyon. Ito ang makakapagpaliwanag kung bakit hindi rin aktibo
ang organisasyon ng mga magsasaka sa lugar—dahil nawawalan na sila ng palitan ng
impormasyon at pormal/impormal na ugnayang pangkalakalan.
Layon din ng pag-aaral ang na malaman kung nagkaroon ng pangangamkam ng
lupa sa nasabing lugar. Ayon sa pananaliksik, wala namang naganap na pangangamkam ng
lupa sa Santiago. Sang-ayon ito sa sinabi ni Engr. Cubillo na nagkakaroon ng pag-uusap sa
may-ari ng lupa at sa bumibili ng lupa bagama‘t di maiiwasan ang pandaraya sa mga
magsasaka. Taliwas naman ang kalagayang ito sa kalakhan ng kalagayan ng mga
magsasaka sa probinsya, kung saan maraming kaso ng pangangamkam ng lupa ang
nagaganap. Dahil marami sa Cavite ang mga pamilyang politikal at karamihan sa kanila ay
mga panginoong may-lupa, sang-ayon ito sa sinasabi ni Ka Orly ng KAMAGSASAKA-Ka
na imposibleng manalo ang mga magsasaka sa laban sa lupa dahil ang mismong mga may-
ari ng lupa ang siya ding gumagawa ng mga batas.
F. Rekomendasyon
Bukod sa mga limitasyon na inihain ng mananaliksik, narito ang ilan pang
rekomendasyon para sa mga susunod na mananaliksik o sa mga mambabatas na matutulungan ng
pag-aaral na ito:
 Hindi lamang sa barangay Santiago talamak ang pagpapalit-gamit ng lupa kundi
maging sa buong munisipalidad ng General Trias(ayon na rin sa Land-Use
Development Plan para sa mga susunod na taon). Maaaring gumawa ng mas
malawak na pag-aaral dito, hindi lamang sa General Trias kundi sa buong Cavite
39
(ayon na rin sa interbyu sa kinatawan ng KAMAGSASAKA-Ka)
 Bagama‘t nais balansehin ng lokal na pamahalaan ang agrikultura at
industriyalisasyon, hindi nabibigyang pansin ang kalagayan ng mga magsasaka
kaya maging ang kanilang mga organisasyon ay unti-unting nawawala para
ipadinig ang kanilang mga hinaing. Maaaring gumawa ng pag-aaral tungkol dito o
makipagtulungan ang mananaliksik upang makapag-organisa ng bagong
pangmasang organisasyon sa lugar.
 Bagama‘t may ilang nakakuha ng Certificate of Land Transfer, marami pa ring
magsasaka ang walang sariling lupa sa kabila rin ng napakahabang reporma sa
lupa sa bansa. Nirerekomenda ng mananaliksik ang pagsusulong ng Tunay na
Reporma sa Lupa o GARB na magiging solusyon hindi lamang sa kasiguruhan ng
kita ng ng mga magsasaka kundi sa kasiguruhan din ng pagkain sa buong bansa.
40
Bibliography
Aldaba, R. M. (2013, March). Twenty Years after Philippine Trade Liberalization and
Industrialization: What Has Happened and Where Do We Go from Here. Philippine Institute of
Development Studies Discussion Paper . Makati, Philippines: PIDS.
Ayotamuno, Gobo, & Owei. (2010). The impact of land use conversion on a residential district in
Port Harcourt, Nigeri. Environment and Urbanization , 22 (1), 259-264.
Balane, W. (2013, October 3). Bukidnon gives premium to food security in proposed new land
use plan. Retrieved October 23, 2013, from MindaNews: http://www.mindanews.com/top-
stories/2013/10/03/bukidnon-gives-premium-to-food-security-in-proposed-new-land-use-plan/
Balicasan, A., & Pernia, E. (2001). Some Lessons from the Philippine Experience. Rural Road to
Poverty Reduction , 147-163.
Gutmann, M. P., Parton, W. J., Geoff, C., & Burke, I. C. (2005). Population, Land Use, and
Environment: Research Directions. Washington (DC): National Academies Press (US).
Kakwani, N., & Pernia, E. (2000). What is Pro-Poor Growth? Asian Development Review , 1-16.
Kelly, P. (1995). The politics of urban- rural relations: land use conversion in the Philippines.
Environment and Urbanization , 35-54.
Lichtenberg, E., & Ding, C. (2006). Land Use Efficiency, Food Security, and Farmland
Preservation in China. Land Lines , 18 (2).
Lisansky, J. (1986). Farming in an urbanizing environment: agricultural land use conflicts and
rights to farm. Human Organization , 45, 363-371.
Lopez, R., Adelaja, A., & Andrews, M. (1988). The effects of suburbanization on agriculture.
American Journal of Agricultural Economics , 70,346-358.
Lubowski, R. N., Bucholtz, S., Claassen, R., Roberts, M., Cooper, J., Gueorguieva, A., et al.
(2006). Environmental Effects of Agricultural Land-Use Change. USDA Economic Research
Report (25), 53.
41
Mortenson, E. (2011, March 17). NW Environmental News: Private forests; rural development;
land-use conversion. Retrieved October 23, 2013, from The Oregonian:
http://www.oregonlive.com/environment/
Ravallion, M., & Datt, G. (1996). How Important to India's Poor Is the Sectoral Composition of
Economic Growth? World Bank Economic Review , 1-25.
Suseno, B. A., & Setiadi, R. (2010). The Consequences Of Land Use Conversion From The
Process Of Regional Urbanization Toward Public Environmental Health In Tegal District.
Tataloka Journals .
WHO. (n.d.). Land Degredation and Desertification. Retrieved October 23, 2013, from World
Health Organization: http://www.who.int/en/
Wu, J. (2008, September-December). Land Use Changes: Economic, Social,and Environmental

Impacts. Choices . United States: Agricultural & Applied Economics Association.
42
APPENDICES
Appendix A: Consent Form

Ginoo/Ginang:
Magandang araw!
Ako po si Kaye Melody Reyes, isang mag-aaral na nasa ikaapat na taon ng programang B.A.
Development Studies sa Unibersidad ng Pilipinas Maynila. Ako po ay kasalukuyang gumagawa
ng pag-aaral tungkol sa pang-ekonomikong epekto ng pagpapalit-gamit ng lupa sa baranggay
Santiago, General Trias, Cavite. Kaugnay nito, hinihingi ko po ang inyong tulong sa
pamamagitan ng pagsasagot sa sarbey na ito.
Makakaasa po kayong ang mga impormasyong inyong ilalagay ay mananatiling konpidensyal at
hindi makakaapekto sa inyong araw-araw na pamumuhay.
Para sa mga katanungan, agam-agam, at/o komento, maaari pong tawagan ang numerong ito;
+63906 248 1903.
Maraming salamat po.
Lubos na gumagalang,
Kaye Melody M. Reyes

2010 – 41225
Pahintulot
Aking nabasa ang pahayag sa itaas o binasa ito sa akin. Nabigyan din ako ng pagkakataong
magtanong ukol dito at nasagot ng maayos ang aking mga katanungan. Ako ay kusang loob na
nakikilahok sa pananaliksik.
Pangalan: ____________________________
Lagda: ______________________________
Petsa: _______________________________
43
Appendix B: Questionnaire
Pangalan(opsyonal):_____________________________________ Edad: ________________
Estado Sibil: ( ) May asawa ( ) Wala ( ) Balo ( ) Hiwalay
Bilang ng miyembro ng pamilya: ______
Bilang ng kumikita/may trabaho sa pamilya:______
Pangunahing trabaho: ___________________________
Iba pangkabuhayan: ____________________________
Kita bago ang kumbersyon ng lupang sinasaka:

( ) 5,000 pababa ( ) 5,001 – 10,000 ( ) 10, 001 – 15,000 ( ) 15,001 – 20,000 ( )
20,001 – 25,000 ( ) 25,001 – 30,000 ( ) 30,000 pataas
Ikaw ay:
 Magsasakang may sariling lupa

 Magsasakang walang sariling lupa
Kasalukuyang kita sa isang buwan:

( ) 5,000 pababa ( ) 5,001 – 10,000 ( ) 10, 001 – 15,000 ( ) 15,001 – 20,000
( ) 20,001 – 25,000 ( ) 25,001 – 30,000 ( ) 30,000 pataas
Sapat ba ang kinikita mo ngayon? ( ) Oo ( ) Hindi
Nasabihan ka ba tungkol sa pagpapalit-gamit ng lupang sakahan sa inyong baranggay?
( ) Oo ( ) Hindi
Ano ang naidulot ng kumbersyon ng lupang sinasaka?

( ) Nawalan ng hanapbuhay ( ) Nakapagpaaral ng anak
( ) Nakapagpundar ng pagkakakitaan ( ) Iba pa: _____________________
Nakabuti ba sa pamumuhay ang pagpapalit-gamit ng mga lupang ito? ( ) Oo ( ) Hindi
Kung nakabuti, pangmatagalan ba ito? ( ) Oo ( ) Hindi
44
Appendix C: Interview Data
Interbyu kay Ka Orly Marcellana at Ka Nestor Villanueva ng KAMAGSASAKA-KA
Ano po ba yung kasalukuyang kalagayan ng mga magsasaka dito sa Cavite?

‗Di ‗yung kalagayan ng mga magsasaka sa Cavite: unti-unti nang nawawala yung lupa sa
mga magsasaka dahil malaganap ‗yung pagapapalit gamit sa lupa o ‗yung land use conversion.
Mapapansin mo sa mga tabing kalsada, maraming lupa ang tiwangwang, na wala naming
nakatayong imprastraktura. Bunga ito noong mga nakaraang panahon ng malaganap napagbibili
ng mga lupa at pagbayad doon sa mga tenante para gawin sana itong ah pabrika, mga
subdibisyon na hindi naman nangyayari hanggang sa kasalukuyan.
Ano pong masasabi ninyo sa malawakang pagpapalit-gamit ng lupa

Doon sa malawakang pagpapalit-gamit sa lupa ah umoonti ‗yung tinatamnan natin ng
pagkain. Halimbawa ‗yung mga dating mga taniman ng mga pinya, ng mga palay, ng mga mais,
ngayon ang mga nakatanim na ay pabrika, mga nakatayo na ay subdibisyon, na nagreresulta ito
ng mga kakulangan ng pagkain dito sa ating lalawigan o sa ating bansa. Pagkatapos, ‗yung mga
magsasaka e ‗di walang suportang serbisyo tapos ‗yung kalimitang lupa ng mga mayayaman,
pinapaalis sila para para tayuan nga ng iba‘t ibang imprastruktura halimbawa‘t mga komersyal na
subdibisyon, ‗yung magagarang subdibisyon, ‗yung mga pabrika, mga iba‘t ibang imprastruktura
kaya ‗yung mga magsasaka nawawalan talaga sila ng lupang masasaka sa ngayon. Kaya
halimbawa ‗yung natitira na lamang d‘yan ‗yung sa may bahagi ng ikapitong distrito ng Cavite
‗yung Silang, Amadeo, Naic, Ternate. D‘yan na lang, d‘yan na lang ‗yung maraming magsasaka
‗yung nagbubukid, pero dito sa bahagi ng lowland ay ‗di kalakhan na ay napapalitan na ng gamit
‗yung lupa ng mga magsasaka.
Ano pong nangyayari sa kanila? Hindi po sila binibigyan ng bagong trabaho ng lokal na
gobyerno o nung nagbenta ng lupa?
Nawawalan ng trabaho. Wala. Wala. Walang trabahong naibibigay sa mga magsasaka
dahil kung ‗yung may mga pinag-aralan nga walang nakukuhang trabaho, ‗yun pa kayang
magsasaka o anak ng magsasaka ang magkaroon ng trabaho na kulang naman sila sa pinag-
aralan.
45
Pagkatapos po noon wala na pong ibang trabaho/kabuhayan?
Nagiging trabahador na lamang sila sa mga construction. Ganoon na lamang ang nagiging
hanapbuhay ng mga magsasaka pagkatapos silang mapaalis sa kanilang lupang binubungkal kaya
dumadami ‗yung mga tao na walang hanapbuhay.
Nagkaroon po ba ng mga pangangamkam ng lupa(Land Grabbing)? Naipaalam po ba sa inyo na

ibebenta ‗yung lupa?
Marami halimbawa dito ‗yung nakaraan nga, ‗yung lupa ng mga Revilla sa Silang,
Cavite. Talagang pinilit na paalisin ‗yung mga magsasaka doon sa lupang n‘ya para gawin itong
subdibisyon ng mga pamilya Revilla noong mga 2006 pa yan nangyari. Talagang dinemolish
‗yung mahigit 30 na kabahayan doon sa kanyang lupa.
Wala man lang po bang naging kompensasyon?

Binigyan naman sila ng malilipatan na lugar.
Pero ‗yung hanapbuhay po nila?
Hanapbuhay, wala sa kanilang naibibigay na hanapbuhay.
So wala pong kasiguruhan ‗yun?
Mm-mm. Wala silang seguridad sa ano sa paninirahan tsaka sa hanapbuhay.
Wala po bang naging proyekto ang gobyerno, ang lokal na gobyerno para sa mga magsasaka?
Wala akong namomonitor na proyekto o programa ng gobyerno sa mga magsasaka
maliban sa mga progresibong party list halimbawa ‗yung Anakpawis, nagkaroon sila ng
pamamahagi ng kalabaw d‘yan sa Dasmariñas kung saan limang kalabaw ang naipamahagi sa
mga magsasaka tsaka nakapamahagi rin ng mga organic na fertilizer para doon sa taniman ng
mga magsasaka pero ‗yung mga lokal na pamahalaan, wala akong namomonitor na proyekto o
programa para sa mga magsasaka. Kahit nga mga binhi wala silang naipamamahagi, kahit nga
‗yung mga traktora wala silang naibibigay sa mga magsasaka para paunlarin talaga ‗yung saka.
Gaano kalaki/ ilang porsyento po ba ng populasyon ang nakadepende sa agrikultura o ‗yung mga
magsasaka?
Dito sa District 7, kalakhan pa d‘yan ay mga magsasaka o ‗yung umaasa talaga sa
46
pagsasaka.
Sa malawakang pagpapalit-gamit ng lupa, sila po ‗yung mga nawalan ng hanapbuhay?

Mm-mm. (Pagsang-ayon)
Ka Nestor: Kung sa sektor, ang mga magsasaka ay 75% pa rin ng populasyon. Kahit pa sabihin
mong ‗yung iba ay nawalan ng trabaho, wala pa rin naming tiyak na ano ‗yan kundi...babalik pa
rin ‗yung iba sa mga..kahit na ‗yung sabihin niyang ‗yung nagiging construction worker pero
panapanahon din lamang. Pagka-ano napapapunta pa rin kumbaga sa ano ng magsasaka,
nagpapaupa. Kumbaga, hindi na siya, kumbaga nagpapaupa-upa na lang sa ano sa may sakahan
‗yung iba. Dahil ang construction naman eh pag-ano nila halos hindi rin kumikita, ‗yon
panapanahon.
Hindi po ba nabigyan ng lupa ‗yung mga magsasaka? Hindi po ba sa ilalim ng CARP/CARPER,

kapag ikaw ‗yung nagsasaka sa lupa, pagkatapos ng ilang taon, mapupunta sa magsasaka ‗yung
pagmamay-ari ng lupa?
Dapat. Oo, dapat. ‗Yun ang dapat. Pero sa ginagawa...ah magkatulong ang mga
panginoong-may-lupa tsaka ‗yung developer, magkaano ‗yan eh magkaparehas na...kumabaga
tama ‗yung sinasabi mo eh. May batas na ganyan...na kung ikaw ay tenant, ay ‗di may kabahagi
ka sa lupa. Kung ipagbebenta, ibig sabihin may kabahagi ka sa lupa.
Wala po bang ganoong nagaganap?
Wala nga eh. Ang karaniwan lamang d‘yan e ‗di hindi kaparteng para sakahin eh.
Bahayan, ‗yung ano lang lote kumbaga. ‗Yun lang ang karaniwang minsang napapabigay pero
‗yung sakahan, wala halos. Wala karaniwang sakahan ang napupunta sa magsasaka.
Gaano karami po ba ‗yung mga ganoon? ‗Yun po kasing sa barangay namin, dahil daw po aktibo
‗yung kanilang organisasyon dati, medyo marami raw pong nabigyan ng CLT. Sa buong Cavite
po ba, kumusta po ‗yung kalagayan nila?
‗Yung iba ganyan. Pero ‗yun namang CLT kwan din e binabawi rin ‗yan eh. Dito
sa...halimbawa bukod dito sa Cavite, dito sa Batangas, may mga CLT, may CLOA pero kinansela
para pa rin ngayon sa pagpapatuloy ng land-use conversion. ‗Yung sa Hacienda Looc ganoon eh.
Sinaklaw s‘ya ng PD27 ni Marcos, sinaklaw nitong ano ni Cory, ‗yung CARP, e ngayon, ‗yung
47
ano, oo, CARPER. Dito sa Cavite, ang isang alam ko d‘yan ay ‗yung ―Joint Venture‖ dito sa may
Dasma may ganyan eh, may joint venture. Parang ganyan eh. Parang may CLT ka na ‗yung iyo,
‗yung ganoong iyo, ay ‗di...ang sabi nila ano...pero nahihirapan ‗yung mga magsasaka dahil wala
silang kabahagi pa rin eh. ‗Yun nga ano ‗yung dito sa may Dasma, ‗yung JACA. ‗Yun ganun.
Kanila ‗yung lupa sabi ng mga magsasaka, para silang may CLOA pero dinedevelop wala silang
nakakbahagi. Ibig sabihin hindi sila kumikita dahil dinedevelop ng developer ‗yung kanilang
lupa e. Wala silang nakakaparte. Kahit pa sabihing sila ay may CLT o CLOA, ‗yun ang kanilang
hawak eh para sabihin na sila‘y kasyosyo doon sa...parang kanila ‗yung lupa. Pero sa nangyayari,
hindi rin kanila dahil wala nga silang kaparte eh. Doon sa halimbawa ‗yung ‗pag ginawa ng
subdibisyon, wala naman silang nakakaparte. Dito sa Cavite ganyan eh, dito sa may Dasma,
tapos doon sa Silang ‗yung may katabi ng Carmel ‗yung kabilang ganyan. Ayala ang
may...nagdedevelop. Ayan, ‗yung magsasaka pinlayas sa kanilang sakahan at ‗yun nga sa
kanilang kontrata e ‗di Joint Venture. ‗Yung...kanila raw ‗yung lupa, ibig sabihin may share sana
sila pero hindi sila nakikinabang at matagal na silang ganoon.
Wala pong ginawang aksyon ‗yung mga magsasaka?
Ang inaano nila e ‗di nakikipag-dialogue sila sa DAR pero dahil ‗yun nga may
kasunduan sila sa ano e ‗di hindi naman basta ganoong maaano ng DAR ‗yung kasunduan nila
dahil pirmado ‗yung mga magsasaka sa kasunduan eh. Kasunduan sa Joint...‘yun nga bilang sila
ay kasosyo ng ah developer. Kaya ang lupa rito halos kalakhan ay ano na...nadedevelop na. At
‗yun namang nakatiwangwang ay ‗di ‗yun nga, bakante lamang hindi pinakikinabangan ng mga
magsasaka. D‘yan lamang may mga sakahan pa riyang nakaambang ‗yan daw ay gagawing
siguro ganito rin, subdibisyon. Kaya ang ano, ang hinaharap ng magsasaka, at ng mamamayan
ano, hindi lang ng magsasaka dahil ‗yun nga nabanggit kanina lumiliit ‗yung sakahan, ‗di ibig
sabihin liliit ‗yung ani ng mga magsasaka. Ganoon din, sa pagliit ng ani, nadami naman ‗yung
nawawalan ng trabaho dahil napapalayas sila sa lupa eh. Ganyan ang nangyayari sa mga
magsasaka kaya apektado ‗yung buong ano, buong mamamayan hindi lang magsasaka dahil pag
nawalan ng pagakain, e ‗di ang epekto naman n‘yan e gutom tapos sa presyo naman ng bilihin
ang mga pagkain e ‗di pagtaas ng presyo ng gulay, ng mga ano.. ‗yun ang magiging epekto sa
atin. Kawalan ng tiyak na taniman, e ‗di ganoon ang mga mangyayari sa mga mamamayan.
Ayon po sa nakapanayam ko sa lokal na gobyerno, bahagi raw po ‗yun para lumaki ang income.
48
Kapag daw po lumalaki ‗yung populasyon, kapag nagtayo ng subdibisyon lalaki ang populasyon,
mas lalaki ‗yung pondo na ilalaan ng gobyerno para doon sa lugar na ‗yon. Ano naman pong
masasabi n‘yo dito?
E ‗yung pananaw nila ‗yan na mali kung sa atin dahil kung sa...‘yung pagpapaliit mo sa
sakahan, ‗yun nga, isang malaking pagkakamali ‗yan dahil ang isang ano naman ay yan nga
gutom yang mga magsasaka, kung sa tirahan ‗yung sinasabi nilang halimbawa tirahan. Wala na
ngang...halimbawa ‗yung magsasaka, una ‗yan namang kanilang dinedevelop ay ‗di ba
babayaran naman ‗yan eh. Hindi naman ‗yan ibinibigay ng libre eh. ‗Yang magsasaka wala
naman ‗yang kakayanan bumayad. O ‗di ibig sabihin hindi nila maibebenta ‗yan sa mga
magsasaka, wala ring ibang bibili kundi ‗yung kung sino ‗yun uh mayayaman, mga
negosyanteng malalaki dito sa ating rehiyon. ‗Yun din ‗yung mga pangunahing makikinabang
hindi ‗yung mga magsasaka. Kaya kung sabihin nilang pera, tsaka hindi pera dahil ang buwis
ano, yung sa bawat pagdedevelop nila ay pagsasapribado naman ang ginagawa nila hindi walang
pakinabang an gating pamahalaan mismo, kahit yung lokal. Lumiliit ang dahil ‗yung pagpasok
ng mga negosyante, di yung kanilang nasa batas: mas maliit ang buwis ng o minsan nga wala
pang buwis ‗yung mga nagnenegosyo dito sa atin o ‗yung mag-aano ng lupa. Kahit nga sa
pagpapasok ng produktong agrikultural, yung mula sa ibang bansa halimbawa yang mga nakikita
natin, mababa ang buwis niyan sa ilalim ng GATT-WTO ‗yan ‗yung ano..‘yung sa ilalim ng
patakaran na lalong patay yung industriya ng mga magsasaka, ‗yung mga lokal na ano natin.
Kaya kung sasabihin nilang pera, hindi. Dahil hindi nga kumikita ‗yung gobyerno natin eh,
bumabagsak lalo dahil ano nga e. E di dapat kung sila ay mag- uh –bebenta rito, kung tayo‘y
nagbubuwis na..kung magkano man ‗yung nakaano sa ating takdang buwis, dapat parehas. Para
merong siguradong papasok sa ating kabang-bayan, pero hindi wala. Mas magaling yung
mayayaman, para sa kanila pero ‗yung salapi sa gobyerno, wala wala tayong pakinabang an
gating pamahalaan kahit pa sabihin nating ‗di ba gumaganda ang kalsada dahil ‗di ba ‗yung mga
ano rin tinatayuan ng magagandang kalsada, malalapad na kalsada pero sa kabila naman pag
naitayo ang mga ganyan e pribado naman ang pag-aari. Halimbawa ‗yang mga expressway na
‗yan. Mabilis nga ang daloy ng ano dahil gumanda pero yung pakinabang, ng bawat nilalagay ng
mga may sasakyan sa mga toll gate na ‗yan e wala naman halos tayong pkinabang dyan
katunayan di ba ang buwis na inaano sa atin pa binabawas eh hindi doon sa...e pera na nga sana
yan e di ibig sabihin yan dapat ang magamit sa pagpapa-unlad, halimbawa ‗yung agrikultura
49
‗yung nga yung sinasabi niya kanina, ang magsasaka ngayon, ayan wala ngang subsidy, mula sa
pagbubungkal hanggang sa hanggang sa pag-ani at pagbebenta, walang subsidy ang mga
magsasaka kaya hirap na hirap at marami ngayon, maoobserbahan mo sa mga magsasaka ‗yung
ibang mgasasaka na bagong ano...mas tumatanggi na silang magsaka dahil sa hirap nga naman
isip-isipin mo ‗yung magbungkal ka ng lupa. Mahirap na ‗yun, idagdag mo ‗yung mga pasanin sa
halimbawa yung abono, mga pestisidyo, napakamahal. Tapos pag ibebenta mo naman,
napakamura naman. Halimbawa palay, halimbawa dito nga sa aming mga inaanong erya, ang
palay ibebenta mo mataas na yung kinse pesos isang kilo mataas na ‗yon. Nwebe, sampu, onse,
dose. Karaniwang ganyan ‗pag tag-ulan ang presyo—pag ‗yung basa dahil ang katwiran nila ay
‗yung e ‗di basa, basa daw ‗yung inaano kaya kawawa ‗yung mga magsasaka lalo pa
nga...ginastusan mo. Baliktad eh. Gumastos ka ng mahal, malaki, ibebenta mo naman ng mura. E
‗di ibig sabihin lugi ang aabutin mo d‘yan. Ganyan ‗yung mga nangyayari na. Kumabaga
pinagsikapan ng mga magsasaka na talagang paunlarin ang lupa sa kabila ng yan nga tuloy-tuloy
ang development project ng pamahalaan na talaga namang kapansin-pansin, talagang ang lupa
nagyon eh ma...dito nga mapapansin ‗pag ganyan mapapansin ‗yung mga putaputakay na lamang
sakahan d‘yan eh sa tabi ng...‘yung malapit-lapit sa kalsada ‗yung papuntang Dasmarinas nga
pag dyan ka nagdaan sa Aguinaldo Hi-Way, kakaunti na ang mga sakahan d‘yan. Sa isang taon,
ang lawak na ng nasisira. Dati ‗yung ano, Robinson ba ‗yan, dati ‗yan e palayan ngayon e ang
lalapad na mga mall. Ganun na mga nakatayo ngayon. Mga 2010 ay mga ano pa ‗yan eh. Halos
hindi pa...e ngayon ang lawak na..dito dito ‗pag dumaan ka dito sa Daang-Hari nadadagdagan
nyan ‗yung mga dinedevelop nila. Mga dating sakahan, mga taniman din siguro ‗yan e pero
ngayon mga tiwangwang na lupa eh. Kaya ‗yung mga kumbaga ang mga walang kinabukasan
talaga tayo sa ganyan eh.
Sino po ba ‗yung karamihang nagmamay-ari ng lupa dito?

Ang mga karaniwan dito..‘yung mga...halimbawa dito, dito sa *Tataria* Aguinaldo,
Aguinaldo. ‗Yan ‗yung isa sa mga pinaglalaban ng mga magsasaka. Dito naman sa may
Dasmariñas, ‗yan ‗yung isang ano riyan, lupang Ramos, dito sa Langkaan. Lupang Ramos kung
tawagin, Hacienda raw yan dati eh. Yan yan pa ang natitira ngayong taniman, dati mga tubo..‘yan
ang mga ano ngayon, ‗yan ang mga lupaing uh pag-aari ng mga mayayaman. Wala ditong saklaw
ng programa, ‗yung nga halimbawa ‗yung sa Aguinaldo na ‗yan, dapat ‗yan e sinaklaw ng dapat
50
sinaklaw nga yan ng reporma sa lupa pero hindi sya ano. Exempted sya sa CARP. Para rin ‗yung
sa lupang Ramos. E ‗di iya‘y nasa ano, laman ‗yan ng CARP eh. Na kapag ang lupa bago
isabatas yung CARP, ay may ano na ang lokal na pamahalaan na iyan e hindi gamit pang-
agrikultural, meron silang plano kung baga na pang-ano, pang-residential...isa ‗yon. Pwedeng
hindi saklawin ‗yan ng ano ng CARP. Tapos ‗yung binabanggit nilang... kung ito gamit
pang...uh..halimabawa watershed, ibig sabihin ‗yung taniman ng mga kahoy para sa ano ng
tubig, ‗yun isa yan sa laman ng...hindi s‘ya cover ng CARP. At maraming ginawa sa mga
magsasaka. Kahit nga na sa aktwal na ang lupa ay ginagawang taniman talaga ng mga gulay ng
mga palay, dahil ang mgasasaka naman kahit taniman may mga punongkahoy pa rin yan...hindi,
hindi talaga inaalis ang mga puno hindi katulad ng pagdedevelop nila talagang ‗pag tatayuan nila
ng ano‘y, lahat ng puno wala. Ganoon ang mga inaano ng mga...ay hindi sinasaklaw yan ng
CARP ngayon, mas lalo na ngayon ang CARPER. Mas mahigpit na ngayon ‗yung sa CARPER.
Noon, kahit hindi ka tenant basta ikaw ay matagal na sa lupa, sa isang malawak na lupaing
sinasaka ay pwede kang maging benepisyaryo. Eh ngayon sa ilalalim ng CARPER, kailangan
kilalanin, unang una kailangan kialalanin ka ng panginoong-may-lupa na ikaw ay tenant. Pag
hindi ka kinilala e ‗di hindi ka beneficiary. Kaya mas lalong kakaunti ‗yung nagiging
benepisyaryo ng CARPER.
So maaari pong magkaroon ng hindi naman talaga tenant ng PML ngunit ipinakilala niyang
tenant, pwede pong maging benepisyaryo ‗yon?
Pwede! Oo, basta ipinakilala ng...‘yan ang laman ng CARPER. Ibig sabihin, kung sino
‗yung pinakilala ng panginoong-may-lupa na kanyang tenants, ‗yung ang beneficiary. Hindi
katulad noong sa CARP na medyo...basta ikaw ay higit nang limang taon sa lupang sinasaka mo
at may ano, dahil may mga batser na magpapatunay, e ngayon hindi na. Mas malala kung baga
ngayon. Kumbaga mas lalong pinaliit ang karapatan ng mga magsasaka ngayon sa lupa, dahil
pag hindi ka kinilala ng haciendero e di hindi na.
Ano na pong kadalasang kinatutunguhan noong mga nawalan ng trabaho?

‗Yung nga kadalasan sa construction. ‗Yun naman kung minsan, ‗yung mga
nakatira...‘yung mga sakahan ay malapit sa dagat...‘di yan, mangingisda. Kung hindi na sila
nagsasaka, yan na sa dagat na punta n‘yan. Kung hindi na sila...lalo kung hindi na nila kakayanin
51
ang mag-construction, e di yan imbis na. Dahil wala na nga ‗yung ano. Dati, ang magsasaka,
kumbaga kung ika‘y nasa kapatagan, pag napalayas ka ‗di ba ‗dyan pupunta ka sa bundok, e
ngayon wala ka nang pupuntahan sa pabundok dahil kahit yung bundok e wala na ring pananim
dahil pag-aari na rin halos ng mga malalaking panginoong-may-lupa. Yung mga concessionaire,
ah wala ka na halos, wala ka nang iipuran na iba pa.
Mayroon pa po ba kayong nais idagdag?

Ayan, walang kasiguruhan, ‗yung pagkain isa ‗yun. Tapos ‗yung environment,
environmental ano ng...‘yung sinasabing nagbabago ang ano ng panahon, isa ‗yan, dahil sa ano
ng malawakan namang talagang kumbersyon. Kung dati, ito, noong tayo‘y bata pa, karamihan
dito...ito ay sakahan. Dito sa lalawigan ng Laguna, yung ‗di ba ‗pag pumasok ka galing Maynila
‗yung pagpasok mo doon, makikita mo ‗yung mga dating sakahan, may nakalarawan na doong
―Eton City‖, mga dating sakahan, mga ano ‗yan. Hindi lang simpleng sakahan, mga irrigated,
may irrigation na ‗yon. O, sinira. E sa lawak niyan.
‗Yun din ang maglalagay sa atin sa panganib sa pagkain sa ating..sa Pilipinas. Dahil pag
pinalitan mo nang pinalitan ang gamit ng lupang agrikultural tungong komersyal, residensyal,
eco-tourism, mawawala ‗yung taniman ng pagkain. Pag nawala yung taniman ng pagkain,
sasandal na tayo sa pag-angkat sa mga dayuhang produkto. Na kapag hindi na tayo nakaangkat
doon, magugutom ang Pilipinas, ang mga mamamayan natin. Pagkatapos, kung ‗yung, kung ano
yung ididikta nilang presyo ng produkto, wala tayong magagawa dahil wala na tayong
mapagtamnan ng pagkain dito sa ating bansa. Pagkatapos ‗yung mga magsasaka na lumilikha ng
pagkain, e di syempre kagutuman yung aabutin nila dahil syempre wala naman silang sapat na
kaalaman, sapat na kakayahan para makapaghanap ng hanapbuhay o trabaho halimbawa‘t sa
mga opisina o pabrika dahil kulang nga sila sa pinag-aralan kaya magkakaroon ng kagutuman o
kahirapn yung mga magsasaka na mnaaapektuhan ng LUC. Halimbawa ‗yung sinasabi ni Ka
Nestor kanina, yung Joint Venture Agreement, halimbawa ‗yung mga magsasaka inaalok ng mga
kapitailsta na ‗yung kanilang CLOA, yung kanilang CLT ayun yung knailang collateral pa yun
yung kanilang uh..para paunlarin yung lupa nila na gagawing subdibisyon—joint venture—
magkasosyo ‗yung magsasaka tsaka ‗yung kapitalista at porsyento lang, bahagi lang ‗yung
makukuha ng mga magsasaka. E ‗di iyan e maglalagay sa panganib talaga sa mga magsasaka sa
kagutuman.
52
Ano po ba ang nangyayari sa Joint Venture/paano proseso po ba iyon?
Halimbawa ‗yung magsasaka, ‗yung...sa halip na ipamahagi ‗yung lupa, yung kanilang
papel , yung kanilang CLOA, yun yung kanilang pansosyo sa mayaman, yung mayaman naman
sya yung magpapaunlad sa kanilang lupa. Pag mayaman na yung lupa, bibigyan nila ng
porsyento yung mga magsasaka sa kikitain ng lupa kung magtatayo man sya ng subdibisyon o
pagtatayuaan sya ng pabrika. Parang ito yung nangyari sa Hacienda Luisita, yung stock
distribution option, ‗yung sa halip na ipamahagi ‗yung lupa, yung lupa ay gagawing kasosyo
yung magsasaka sa korporasyon at yung kikitain ng korporasyon ay porsyento ang ibibigay sa
magsasaka. Kumbaga isa itong iskema na mapanlinlang—sa halip na ipamahagi yung lupa sa
mga magsasaka, sa halip na bunglalin, paunlarin, tamnan ng iba‘t ibang pagkain, ay dinedevelop
ng mga mayayaman at mga dayuhan.
Kapag po ganoon, nabibigyan naman po ba talaga ng porsyento ‗yung mga magsasaka?

Hindi din. Karanasan natin sa Hacienda Luisita na napakatagal na may tumatanggap lang
ng kung ilang..kung ilang (*tawa*) libo lamang ang natatanggap nila. ‗Yun ngang Hacienda
Luisita ang isa sa mga pinakabatayan natin na hindi umunlad yung mga magsasaka sa stock
option distribution. ‗Yun yung pinakalarawan ng mapanlinlang na proyekto ng gobyerno.
Kailan po ba nagsimula ‗yung Joint Venture?

Sa panahon ni Cory. Kasama ng CARP din yun. Para hindi maipamahagi ang lupa,
pinapasok nila sa Joint Venture.
Karamihan po ng kaso dito sa Cavite ay Joint Venture?

May dalawa kaming kaso na Joint Venture: dito sa Dasmariñas at isa sa Silang, na yung
lupa sa halip na ipamahagi sa magsasaka. Inalok na lang yung magsasaka ng PML tsaka ng
kapitalista na ipuhunan yung kanilang lupa para gawing subdibisyon.
Kapag po ba hindi pumayag, hindi po ibibigay ang lupa sa kanila?
Hindi din. Oo, maraming butas din ang CARP. Magkakaroon ng pagkakasuhan,
magkakaroon sila ng labanan sa korte kaya yung mga magsasaka, napipilitan na lamang silang
sumang-ayon. Pag sa amin sa Southern tagalong, marami kaming hawak na kaso sa lupa. Dito
53
halimbawa mayroon kaming hawak na 394,000 ektarya, 394, 884 ektarya na saklaw ito ng
pagpapalit-gamit sa lupa. Sa siyam na lalawigan ito sa Southern Tagalog, pagkatapos mayroong
76 na bayan at may 168 na barangay, yun ang saklaw n gaming kaso. Yung mga saklaw na ‗yun,
67 PML at 49 na real-estate development Corporation. (Hanggang sa Palawan mayroon kaming
kaso sa lupa, ipinaglalaban.) Doon sa aming hawak na ‗yan, 50 na kaso ang delikado na mapaalis
‗yung mag magsasaka at mapalayas sa kanilang lupang sinasaka. Kumabaga
‗yung..napakaraming kaso ang nangyayari sa Southern Tagalog dahil narito yung proyektong
―CALABARZON‖ project na yung ibig sabihin ng proyektong CALABARZON, mula sa
agrikultural tungo sa komersyal, residensyal, eco-tourism ‗yung plano ng gobyerno para
paunlarin daw di umano ‗yung CALABARZON at gawing extension ito ng Metro Manila sa mga
pabrika. Kaya yung mga lupang sakahan, sa halip na tamnan, sa halip na ipamahagi sa mga
magsasaka e di pinapalitan ng gamit.
Bakit hindi na lamang po kaya paunlarin ang agrikultura?

Wala ngang plano ang gobyerno na paunlarin ang agrikutura dahil inaasa na lamang niya
sa pag-angkat ng bigas, pag-angkat ng pagkain galing sa ibang bansa sa halip na ipamahgi ang
lupa, bigyan ng suporta‘t serbisyo yung mga magsasaka hindi nangyayari yan dito sa Pilipinas
kaya ‗yun ‗yung patuloy na ipinaglalaban pa ng mga magsasaka hanggang sa ngayon.
Ano-ano po bang mga Pangmasang Organisasyon dito sa Cavite?

Naririto ‗yung kwan, KAMAGSASA-KA: Kalipunan ng mga Magsasaka sa Kabite. Ito
yung pangunanhing nagtatanggol at nakikipaglaban para sa karapatan ng mga magsasaka sa
kanilang lupa. Dito pinakamaraming myembro sa Dasmariñas at tsaka sa Silang.
Paano po nabuo ang KAMAGSASAKA-KA?

E di nabuo yung mga samahan nay an dahil sa problema nila sa lupa. Nag-usap-usap
‗yung mga magsasaka kung paano sila mananatili sa kanilang lupa at mula sa kanilang pag-
uusap-usap, pagtatalakayan, nabuo yung kanilang samahan at pagkakaisa at nanindigan para
sa..dumami yung mga kasapian hanggang doon sa..umabot sa mga iba‘t ibang barangay,
hanggang sa nabuo yung pambayang samahan, hanggang sa pamprobbinsyang samahan.
Ganoon, sa pagbubuklod ng mga magsasaka para ipagtanggol yung kanilang lupang sinasaka at
54
kanilang mga lupang panirikan.
Mayroon na po ba kayong mga kaso na naging matagumpay?

‗Yung sa pagiging matagumpay ng mga kaso, bagama‘t kalakhan ng mga kaso‘t desisyon
ay talo yung mga magsasaka, ang masasabi naming tagumpay, hindi naman napapaalis yung mga
amagsasaka sa kanilang lupang sinasaka, halimbawa itong..dyan sa lupang Ramos, humigit
kumulang na sa 30 years na silang hindi napapaalis, d‘yan sa Langkaan sa Dasmariñas, sa kabila
ng ‗yung desisyong dyan hindi pabor sa mga magsasaka. Talo sila d‘yan sa Department of
Agrarian Reform, natalo rin sila sa Supreme Court at may desisyon na sila‘y paaalisin pero
hanggang ngayon nananatili sila sa lupang sinasaka at pinagyayaman pa nila ito. Maraming
desisyon na talo ang mga magsasaka dahil ‗yung...wala tayo kakayahan na magbayad ng
abogado, magsuhol sa mga huwes at tsaka sa mga judge kung ikukumpara mo naman sa mga
kalaban sa mga mayayaman, kaya nilang suhulan yung husgado para matalo sa korte yung mga
magsasaka pero bagama‘t panalo sa korte yung mga mayayaman, hindi naman nila basta-basta
napapaalis yung mga magsasaka sa kanilang lupang sinasaka. Halimbawa pa d‘yan yung
Aguinaldo Estate d‘yan sa Silang, pag-aari ng mga Aguinaldo, ‗yung matanda pang Aguinaldo,
na ang mga nag-aadministrative ngayon ay yung mga Abaya, yung kanyang apo. Mahigit
300ektarya ‗yan sa Silang Cavite yung tintayuan sya mismo ng Philippine National Police
Academy. Ang PNPA binigyan ng 60 ektarya pero ang mga magsasaka, hindi siya binigyan ng
lupa at ngayon ay natalo na rin sya sa Supreme Court. Finality na, hindi na pwedeng baguhin ang
desisyon na sila ay mapapaalis doon sa kanilang lupang sinasaka. Kaya ngayon may nagaganap
na kampuhan yung mga magsasaka pagbabantay na kung sakaling may demolisyon na
mangyayari ay mapagtatanggol nila yung kanilang sakahan at tsaka yung kanilang lupang
panirikan.
Sino po ba yung mga kilalang PML dito sa Cavite?

Virata mayroon dyan sa kuwan, sa Patungan, sa Maragondon Cavite. Meron nga hinuli
dyan nito lamang nakaraan abente-uno, may hinuli na dalawang magsasaka dahil mahigit sa 600
family yung palalayasin doon sa lugar na iyon gawa nang gusting gawin ding
komersyal/residential. Kasi yung Patungan doon sa Maragondon, kalapit nya yung Hacienda
Looc, yung Hacienda Looc naman doon sa Batangas tatayuan ni Henry Sy yung kabundukan na
55
yun. SM, kadugsong sya ng Mall Of Asia.
Tapos tourist spot kasi yun eh: may mga golf courses, may mga subdivision. Ang ano
doon, yung sakahan doon, yung kwan nila, aayusin, huhukayin yung mga ilog gagawing daungan
daw ng mga yate ng mga turista. Yun sa mga Nasugbu na yan, sa may Kalayo, barangay Kalayo,
Nasugbu.
Ano pong masasabi ninyo sa mga organisasyon ng mga magsasaka na sumusuko na lang?
E di yung iba, kulang sa kaalaman, pagkatapos, kulang sa karanasan. E di pinanghihinaan
agad sila ng loob. Yung labanan kasi sa korte pag nagkaroon ng demandahan, mahabang panahon
ang gugulin dyan. Kulang sila sa kaalaman, wala silang ibang nahihingan ng tulong e di
kalimitan sumusuko kaagad sila.
Pagsusulong ng GARB:
Hindi naman kami umaasa na mananalo. Kasi kalakhan ng PML nasa koggreso, ang
mahalaga isinusulong naming ito upang maipakita namin sa gobyerno at sa malawak na
magsasaka na ito yung alternatiba ng mga magsasaka, at kung sino man ang mga congressman at
mga senador na tututol ay malalantad sya sa taongbayan na siya ay kontra magsasaka dahil ito na
yung kalutusan e, sa problema ng mga magsasaka na matagal nang pinoproblema sa Pilipinas.
Interbyu kay Engr. Jemie P. Cubillo ng MPDC ng General Trias
1. Paano ba ang proseso ng pagpapalit-gamit ng lupa?
Paano ba ang proseso ng pagpapalit-gamit ng lupa. Ito sa ingles ay Change of

Land-Use. Ito ay hawak ng HLURB. Pwede kang magresearch doon. Doon sa Kalayaan
Road sa Quezon City. May mga handouts sila at brochures. 300-400 yung brochures. So
paano nga ba ang proseso. Mahaba ang proseso ng pagpapalit-gamit ng lupa, Unang una,
ibinigay na sa local government ang pamamahala mula sa HLURB. Nasa ano yan, Local
Governement Code Section 20, yung mga function ng local government specially yung
Sangguniang Bayan at Office of the MPDC, function of department head. So alamin
56
muna kung sino-sino ang kikilos no. Pero lahat aaprubahan muna ng mayor at HLURB.
Yun na lang yung function ng HLURB. Aaprubahan nila, kasi member sila ng Provincial
Land-Use Committee. Kasi merong committee na...pag naaprubahan na ng mayor, ito
okay to, magkakaroon ng ordinance kasi yun yung function ng Sangguniang
Bayan:gumawa ng ordinance. Ipapasa sa committee tas rereviewhin doon. Yan kasama sa
Committe yung mga DOH, provincial health, agrarian, department of agriculture, public
works, tourism, lahat. Lupa—okay lang. Pag nasa Provincial Land-Use Committee, at
okay na, ira-ratify. So yun ang buong sistema. Tapos si governor na yung mag-aapprove,
pipirma. Ito yung example ng plano, ineedit pa naming ‗to eh. Ito yung bagong land-use,
hindi ko pa mabibigay to kasi hindi pa primado ni Governor.
Tapos meron din yung sa national function. Sa ano naman ‗to, sa Congress.
Halimbawa ‗yung forestland gusto mong palitan yung gamit. Yan, kasama nila d‘yan
DENR. Land-use din ‗yun e, di ba? Tapos meron din yung sa national, yung DAR
conversion Order. Ito naming DAR e nakapokus naman sa tenant. Kasi ano ‗to e,
proteksyon ng tenant, ‗yung karapatan niya. Dumadaan sa kanila yung lupa, yung proseso
ng pagbabago ng lupa para malaman kung tama o kung nasusunod yung polisiya ng
gobyerno tsaka yung Agrarian Reform Law, kung walang nilalabag.
Meron naman na isa pang function na sabihin nating independent sa LGU.
Magkaiba yung sa LGU at sa Provincial. Meron silang tinatawag na authority to change
the tax declaration. Medyo may ano yan eh. Dapat sila ‗pag nagpalit tumatama sa plano
namin. Kung ano yung plano, hindi pwedeng basta provincial ka e papalitan, plano namin
‗yun bakit mo papalitan. Kahit na yun yung nakikita mo sa ano, e kung sa plano naming
change of land use yan, magiging uh..residential nay an e nakita ni assessor sa probinsya,
may nakatayong factory, hindi yan dapat palitan dapat magmi-meet yung provincial at
municipal, yung LGU. So tapos na po tayo sa institutional.
1A. Ano ang mga konsiderasyon bago ang pagpapalit-gamit ng lupa?
Ang sagot dito e saan ba gagamitin ang lupa? Bakit mo papalitan ng gamit?
Syempre papalitan mo yung gamit ng lupa kasi may plano ka, may paggagamitan ka,
yung pangangailan. May pangangailangan ba kaya mo papalitan yung gamit ng lupa. Yun
ang isang kosiderasyon, may pangangailangan ang lokal, provincial, at national. Mga
57
ganoon. Yung tatlo pa rin ang titingnan mo. Kasi mayroong tinatawag na national
framework, development plan, narinig nyo na yung mga development goals nila. Yung
goal nila, goal lang nila yun. Hindi tatakbo yun kung yung sa LGU at provincial hindi
sasabay, dapat magmi-meet ‗yan. Pag hindi maganda yung plano nilang sinasabi at ayaw
noong LGU, wala rin yun, walang silbi, ubos rin ang pera ng gobyerno yan. Halimbawa
kunwari, pataasin ang rice production, pero yung mayor dun ayaw, halimbawa lang ah.
Ayaw nya kasi ―palagi naman kaming binabaha‖. Pag may flooding kailangang tambakan
yan, pero yung palay matatambakan. So kailangan ng masusing pag-aaral at ugnayan ang
taas at baba. Pag wala nun kahit maganda yung nakalatag, hindi tatama sa direksyon,
walang direksyon yun. So may konsiderasyon yan. Unang una: kailangan ba?
Makikinabang ba yung mga taong apektado dyan. So dapat may pagsang-ayon sa mga
maapektuhan.
1B. Paano ba pinipili ang mga papalitang gamit na lupa? Nagkakaroon po ba ng

ebalwasyon? Paano po ang proseso ng ebalwasyon?
Unang una, pag pinalitan mo yung gamit, ano ba yung most economical. Ibig
kong sabihin kung ang isang lugar na nilulubog e papalitan mo ng gamit, gagawin mong
housing, e di mas magastos yun. Tatambakan mo pa yan at kung ano-ano. So dito, ‗yung
konsiderasyon yung physical environment. Baka may earthquake faults dyan, kailangan
ay yung kayang mag-adapt sa climate change tsaka malayo sa disaster, kung ano-ano
mang floods, earthquakes, faultlines. Yun yung mga iba-ibang physical environmental
considerations, yun ho yung unang-unang ineevaluate, may mga cost implicatios yan
syempre. Papaano ngayon halimbawa, paano ang proseso ng ebalwasyon. Gagamit ka ng
mga scientific means,uhh, yun ngang mga map, makabagong mapping technology, tuturo
sa inyo yun. Tinitingnan din yung presyo ng lupa, kung mahal tapos titingnan mo rin
yung sa physical, hindi lang yung kung nilulubog, halimbawa yung sa rice, sagana sa
tubig, nakakatatlong ani. Nakakapanghinayang naman yung sa ibang lugar, yung mga
talahiban. Kino-consider din yung lokasyon, ito ba‘y malapit sa Manila mas mabenta to.
Mas madaling ibenta kasi malapit sa Manila, maganda yung lokasyon, maraming bibili,
mas gusto nila yung housing, factory sa Manila. So maraming anggulo ang titingnan para
maaprubahan yung pagbabago ng lupa.
58
2. Gaano kalawak ang lupang naisailalim o isasailalim pa lamang sa pagpapalit-gamit ng
lupa sa barangay Santiago maging sa buong munisipalidad?
Doon sa ibibigay namin sa‘yo makikita mo ‗yung pattern nung 1990, ganito na
nung 1995, ganito nung 2000. Makikita mo yung change ng land-use sa buong barangay.
3. Ano ba ang layon ng mga kumbersyong nagaganap?
Ano ba yung layon o objective? Unang una magkaroon ng development,

magkaroon ng positive development. Dapat mayroong mangayari ‗di ba. Halimbawa e
paglago ng food productivity, isa pa yung pagtaas ng kita, syempre gusto mong tumaas
ang kita ng bayan. Tapos kung gumaganda ba ang lugar, yan , mga parks, kung hindi na
ba binabaha o ano. Ganun din, isa rin sa mga objectives usually n‘yan ay dumami ang
trabaho sa lugar, at syempre ina-address ba n‘ya ‗yung needs ng national. Syempre ang
pagpaplano hindi lang ‗yan para sayo, dapat may kosiderasyon din sa iba. Hindi yung
kung ito yung plano namin e ito lang yung masusunod. Dapat may pagmi-meet na
nagaganap. Tapos s‘yemre yung mga negosyante, gusto ny‘ang kumita. ‗Yan sina Villar,
Henry Sy, San Miguel, tsaka ‗yan si A.A. sila yung mga top developer dito.
May pag-uusap ‗yang mga developer at mga magsasaka. ‗Yung iba gustong magbenta
pero meron ding ayaw pero napipilitang magbenta. ‗Yung mga magsasaka, palibhasa
wala namang masyadong alam dyan pagdating sa mga ganyang usapan kaya kadalasan
nadadaya sila. Kaso hindi naman naming kontrolado ‗yan, ang mga may-ari ng lupa pa
rin ang mga huling desisyon.
Sino po ba ang nag-eevaluate ng mga lupa kapag kino-convert?
Sa Sangguniang Bayan nag-aapprove ng mga subdivisions, sa technicalities. ‗Yan sina

Councilor Kerby (Salazar) sila ‗yung nag-aapprove d‘yan. 'Yung mga plano ng mga
developer tinitingnan pa kung pareho ba sila sa plano ng LGU kasi dapat iisa lang ang
kanilang layunin, kumbaga may common goal. Unang una dapat mayroong multi-
59
monitoring, sa LGU tinitingnan ‗yung sa Provincial pati sa National. May check and
balance pero ‗yun nga ‗yung kulang sa‘tin, wala tayong check and balance.
3A. Nakatutulong ba ito sa mga mamayan ng Santiago? Sa paanong paraan?

Nakakatulong ito higit sa nangangailangan...sa panahon na ‗yon. Kung sa planong
gagawin, kasali sila, makakatulong ‗yon. Halimbawa tatayuan nila ng para sa edukasyon,
mga eskwelahan ‗yan, mga basketball court, at health centers. Makakatulong talaga ‗yun.
‗Yun ‗yung tinatawag na corporate social responsibility. So ‗yung mga developer, ‗yung
mga nakararami, dapat kapag may planong baguhin ang gamit ng lupa, tinitingnan nila
‗yung mga ganung aspeto.
3B. Ilang porsyento ba ng populasyon ang umaasa sa agrikultra(particular na sa

pagsasaka) sa Santiago/General Trias?
Ah, nasa agriculture ‗yung data na ‗yan.
3C. Saan ba nakasandig ang malaking bahagi ng ekonomiya ng barangay/munisipalidad?
Real-property tax ang malaking pinagkukunan ng kita. ‗Yung IRA din. Mas
malaki ang populasyon, mas malaki ang IRA kaya ‗yung iba, magpapatayo ng
subdivisions para na lang lumaki ang kita. So ayun, nakasandig ang malaking bahagi ng
populasyon ng Santiago sa Service sector at pagsasaka. ‗Yan kadalasan tricycle driver,
jeepney driver, nagtitinda tapos ‗yung iba nga magsasaka at nagtratrabaho sa factory.
‗Yun namang buong General Trias, kumukuha ‗yan, ang pinakamalaking pinagkukuhaan
ng kita ay mula sa Industrial sector at mga negosyo.
4. Ano ba ang mga short-term at long-term (positibo at negatibo) na epekto ng mga

pagpapalit-gamit ng lupa?
Ang mga short term: syempre mawawala na agad ng trabaho ang nagbenta ng
lupa, ‗yan negative ‗yun. Pangalawang short term nya, uhm.. nagkakaroon ng pera ‗yung
mga nagbenta ng lupa, positibo naman ‗yun. ‗Yung mga long term: ‗di na maibabalik,
irreversible na ‗yun kapag kinayod na ‗yung lupa. Kapag kinayod ang lupa, e ‗ding s
bababa ‗yung production ng palay. Ganun din, maaari naming lumaki ang kita ng land-
use halimabawa nyan kapag ginawang residential o factory. Positive, dadami ‗yung
60
services, school, day care, sasakyan. Tapos dadami rin ‗yung mga manggagawa. Negative
naman ng kasi ‗yung polusyon lumalaki
5. May mga nagreklamo ba tungkol sa mga pagpapalit-gamit ng lupa na naganap? Ano ang
kanilang nirereklamo? Ano ang mga hakbanging inyong ginawa?
Meron. ‗Yung mga apektado, ‗yung mga karatig, ‗yung apektado ng polusyon,
‗yung nawalan ng trabaho. Dito sa munisipyo at barangay sila dumudulog. Wala raw
silang makain, e s‘yempre hindi maiiwasan ang hindi pagkakasundo lalo na‘t hindi
nasusunod ‗yung mga agreement nila.
6. Ano ang mga proyekto(sa kasalukuyan at hinaharap) ninyo sa agrikultura ng
munisipalidad? Ano ang layon nito?
Gumawa ng mga batas halimbawa ‗yung developer gagawa ng schools o magdo-

donate ng lupa. O kaya naman mag-allocate ng lupa sa nursery para may pangtanim,
tapos financial help para sa magsasaka, pagbibigay ng training ng magsasaka ‗yan. At
dapat ‗yung agreement sa bentahan ng lupa sa harap ng barangay ginagawa ano, para
kung may mandaya man o ano, makakatulong ‗yung barangay.
Appendix D: Comprehensive Land-Use Development Plan ng General Trias mula 2006-

2015
2.1 Geographical Location
General Trias is an inland municipality with a total land area of 8,700 hectares. The
Municipality is situated at the northern part of the province and its Poblacion is located at
14°23‘12‖ latitude and 120°52‘46‖ longitude. The Municipality is 18.27 kms. distant from
the Provincial Capitol in Trece Martires City and 35 kms. from the City of Manila. Figure
2.1 presents the Location Map.
The land shape of General Trias follows the path of its territorial boundaries in the eastern
and western sections, which is the river. It is bounded in the north by Noveleta; in the
northeast by Imus and Kawit; in the east by Dasmariñas; in the southeast by Silang; in the
south by Amadeo; in the west by Tanza; in the northwest by Rosario and in the southwest by
Indang.
2.2 Geophysical Attributes
2.2.1 Topography
61
The topography of the Municipality is generally flat to gently rolling with deeply incised
river channels. The lowest elevation is in Barangay Tejero and Bacao II at an elevation of
eight metres above mean sea level. The Poblacion has an elevation of about 12 metres
while Barangay Manggahan, at the junction of Governor‘s Drive, has an elevation of
approximately 114 metres. The southern portion of the Municipality has the highest
elevation with Barangay Panungyanan at 250 and Javalera at 200 metres amsl.
2.2.2 Slope
The slope of the land mainly ranges from level to undulating especially at the
Municipality‘s northern half. The southern portion, on the other hand, is of mixed slope
as level lands become interspersed with rolling terrain which basically forms footslopes
ultimately leading to the Tagaytay ridge. Steep to very steep slopes in the Municipality
may be observed along the deeply incised river channels. Table 2.1 summarizes the slope
characteristics of General Trias while Figure 2.4 presents the Slope Map.
Table 2.1 Land Area by Grade of Slope

Land Area Percent (%) to Total
Slope (%) Description
(Hectare) Area
Level to very gently
0-3 4,786 55.01
sloping
Gently sloping to
3-10 1,414 16.26
undulating
10-20 Rolling 1,670 19.20
20-40 Steep 615 7.07
40-60 Very steep 214 2.46
Total 8,700 100.00
Source: Municipal Planning & Development Office
2.2.3 Land Formation
The Municipality‘s land formation is mainly categorized as terraces with residual

soils and broad alluvial plains. Terraces with residual soils are described as
unstable flood plains having meandering river channels, levees and with
moderately well drained alluvial soils susceptible to occasional flooding caused
by river overflow during monsoon months. This category may be found in the
northern barangays of Bacao, Tejero, and San Juan extending southward to
Pasong Kawayan, Buenavista and San Francisco.
Broad plains are described as higher and more stable floodplains. The southern
half of the Municipality, with elevations ranging from 114 to 250 meters amsl
comprises this category.
2.2.4 Soil Characteristics
62
The types of soil in the Municipality of General Trias belong to the Guadalupe,
Magallanes and Quingua series. These range from clay, clay loam, loam and
sandy loam. These soil types have fair to good agricultural potential and are suited
to a wide range of agricultural crops. Certain areas of flat lands, however, have
been observed to exhibit a decrease in thickness of clay as observed in parts of
Barangay Bacao, Navarro and other barangays. Table 2.2 and Figure 2.5 show
the area coverage and mapped location of these various soil types.
Table 2.2 Land Areas by Grade of Soil

Land Area Percent (%) To Total
Type of Soil
(Hectares) (Area)
Quingua Fine Sandy Loam 1,118 12.85
Guadalupe Clay 1,089 12.52
Magallanes Loam (Steep Phase) 559 6.43
Magallanes Loam 1,484 17.05
Guadalupe Clay Loam 4,450 51.15
Total 8,700 100
Source: Comprehensive Land Use and Development Plan (2000-2015)
Guadalupe Soil Series
This is the predominant soil series in the Municipality. It is underlain by volcanic

tuffaceous materials of various degrees of disintegration and weathering. The
surface soil is dark brown to nearly black, sticky and plastic clay. The sub-soil is
lighter in color than the surface soil. Barangays having this soil series include San
Juan, Pinagtipunan, Tapia, Navarro, Pasong Camachile, Pasong Kawayan,
Santiago, Buenavista, San Francisco, Manggahan and the northern portion of
Biclatan.
Magallanes Soil Series
The surface soil is friable, coarse and granular and with colors ranging from
brown, pale brown to light-reddish brown or yellowish-brown. The sub-soil is
tuffaceous and yellowish-brown. The surface and sub-soils are underlain by
volcanic tuff ranging in depth from 80 to 120 centimetres. The southern
barangays of Panungyanan, Alingaro, Javalera and the southern half of Biclatan
are characterized by this soil series.
Quingua Soil Series
These soils have characteristically brownish color throughout their profiles. Surface soils
are brown to dark brown silty clay loam with yellowish brown and grayish brown
mottles. This type occurs only in places along the lower part of General Trias and Ylang-
Ylang River as they are typically river deposits of sandy materials.
63
2.3 Geologic and Other Natural Hazards
2.3.1 Geology and Geomorphology
General Trias, like most parts of Cavite province, is a volcanic region underlain
by volcanic ejecta deposits that are characteristically waterlaid. Along with the
rest of Cavite, it is a part of Southwest Luzon‘s seismic structure as observed in a
1996 study on the Monterey Property in Barangay San Francisco conducted by
GAIA South Consultants. This seismogenic structure includes the Verde Island
Fault, Lubang Fault, Philippine Fault and the Manila Trench. Other possible
seismogenic structures are the Taal Fault, Manila Bay Fault Zone and the
Marikina Fault. General Trias is, however, considered less susceptible to seismic
structure than the other parts of Cavite because of its underlain soil structure of
consolidated alluvial materials. It is also outside the recognized hazard area of
Taal Volcano. Figure 2.6 presents.
2.3.2 Soil Erosion
The soil structure of General Trias, based on the observed and assessed
consolidated results of soil and water explorations conducted by different well
drillers from 1990 to 1998, is characterized by top soils covered with clay or a
combination of sand and silt. Underneath are layers of sandstone, stiff clay, clayey
rock or combination of sand, clay or silt of various gradings (fine to medium,
coarse) and at varying depths.
There is no area in the Municipality that has been reported to experience regular
soil erosion. Erosion occasionally occurs only along the riverbanks of Ylang-
Ylang and Malabon Grande River, brought by the rampage of floodwater rising
along the narrow and deep channels during rainy season. Man-made soil erosion
was also observed in some real estate development projects where developers
resorted to filling-in depressed portions of riverbanks.
2.4 Water Resources
Surface Waters
The Municipality has a number of major rivers flowing northward to Manila Bay.
These include the Imus River (Ylang-Ylang River) located in the eastern part,
Cañas River in the west, Rio Grande (Malabon River) in the north, Halang River
in the southeast and Panaysayan and Pulonan Rivers in the southwest. Table 2.3
refers.
Table 2.3 List of Rivers

Name of River Location/Traverse Drainage/
64
Catchment Area
(hectares)
1. Ylang-Ylang Gen. Trias-Imus-Dasmariñas
1,334.8525
River Boundary
Bacao I & II-Poblacion-
Pinagtipunan-Tapia- Pasong
2. Rio Grande
Kawayan I & II-Buenavista I,II & III- 3,840.10
(Malabon) River
Manggahan-Biclatan-Javalera-
Panungyanan
Tejero-San Juan I & II-Pinagtipunan,
3. Cañas River Tapia- Pasong Kawayan I & II and 428.125
Tanza Boundary
Pasong Kawayan II-Buenavista I, II
4. Matangilan
& III-Manggahan, Biclatan, Javalera, 860.1125
River
Panungyanan
5. Pulonan River Alingaro-Trece Martires Boundary 228.125
Pasong Kawayan II-Buenavista I, II,
6. Panaysayan III –Manggahan Manggahan-
853.6850
River Alingaro and Trece Martires,
Amadeo Boundary
7. Pasong Pasong Camachile I & II –Santiago-
939.50
Camachile River San Francisco
Note: The remaining drainage area of Gen. Trias falls within the catchment areas
of the municipalities of Rosario and Noveleta as well as the Cañas River of Tanza.
Halang River is connected to Malabon River.
General Trias‘ rivers are classified under DENR A.O. 34-90 as class D. Their
beneficial uses are for agriculture, irrigation livestock, watering and industrial
water supply (Class II). Most developments in the Municipality use the rivers as
outfall for waste and runoff water. Figure 2.7 presents the Surface Water Map of
the Municipality of General Trias.
Groundwater
Shallow, deep and dug wells serve majority of General Trias‘ population. The
northernmost barangays, from portions of Pinagtipunan, Sta. Clara and Navarro to
the Rosario/ Noveleta boundary, are considered within potential areas of high-
yielding wells. These locations account for about 15 percent of the total area of
the Municipality. About 85 percent of the Municipality covering 18 barangays
are, on the other hand, considered deep well areas where it may be relatively more
difficult to extract groundwater.
2.5 Meteorology
2.5.1 Climate
65
General Trias is within the area classified as Type 1 under the Coronas Climate
classification system, having two pronounced seasons: relatively dry from
November to April and wet from May to October. The maximum rain period is
from June to October. An average of five cyclones visit the area every three years
based on data regarding the frequency of tropical cyclones passing the Philippine
area of responsibility prepared by the Philippine Atmospheric, Geophysical and
Astronomical Services Administration (PAG-ASA).
2.5.2 Temperature and Humidity
January is usually the coldest month of the year with temperature averaging
25.9C. The months of April and May are the warmest with a temperature mean
of 29.6C. The annual average temperature is 27.7C. The monthly relative
humidity mean ranges from 69 to 82 percent averaging to about 76 percent per
year. The relative humidity is usually high during the warm months and low
during cold months. The highest recorded is in August and the lowest in April.
Wind Speed and Direction
The wind pattern in General Trias varies from east-southeast direction from
October to June to southwest direction for the remaining months. The annual wind
speed ranges from two to three metres per second (mps) with a monthly average
of three mps.
Rainfall and Rainfall Intensity
The average annual rainfall in the area is 1,943.5 mm. The month of March has
the lowest monthly rainfall average with 7.4 mm. The wettest months are June to
October with rainfall means varying from 202.8 to 459.9 mm, the month of
August being the highest. Table 2.4 refers.
Table 2.4 Rainfall and Temperature: Sangley Point, 1974-2003

Range: 1974-2003
Latitude: 14.50
Longitude: 120.92
Elevation (mamsl): 3
Month Rain (mm) Temperature (oC)
January 17.2 25.9
February 8.5 26.4
March 7.4 28.0
April 12.5 29.6
May 125.1 29.6
June 245.5 28.6
July 403.7 28.1
66
August 459.9 27.7
September 304.4 27.9
October 202.8 27.7
Table 2.4 Rainfall and Temperature: Sangley Point, 1974-2003 (Cont‘d)

Month Rain (mm) Temperature (oC)
November 105.0 27.2
December 51.6 26.2
Annual 1,943.5
Mean 27.7
Source: Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services
Administration
Air Quality
Air quality in General Trias is considered as relatively good. The ambient

concentration of particulate matter and sulphur dioxide is still way below the
maximum permissible levels established by the Department of Environment and
Natural Resources. This is notwithstanding the observation that areas near the
Cavite Economic Processing Zone (particularly in Barangays Bacao and Tejero)
have high concentrations of ambient particulate matter due to transport-related
emissions and garbage burning. Table 2.5 shows data on the concentration of
pollutants in the ambient air derived from two different studies.
Table 2.5 Representative Ambient Air Pollution Concentrations, 1995

Area Criteria Pollutants Concentration* DENR
Represented Standards
3
Southern Total Suspended Particulate 12-347 ug/m 230 ug/m3
(TSP)
Barangays SO2 0.042-0.187 0.07 ppm
ppm
Northern TSP 8-20 ug/m3 230 ug/m3
3
Barangays SO2 nil - 17 mg/m 180 ug/m3
*Source: Environmental Considerations for the Proposed Expansion of Cavite
EPZ, 1992 (Southern Barangays), CEST Incorporated; EIA for Eagle Ridge Golf
& Residential Estate, 1995 (Northern Barangays), Associates in Environmental
Management, Inc.
67
Land Use Plan
Figure 1. Kasalukuyang Gamit ng lupa sa Baranggay Santiago
BRGY. SANTIAGO
Figure 2. Land-Use Plan 2006-2015
68
Table 8. Revised Land Use Classification
Land Use Area Share
1 General Agricultural Area 301.51 3.47%
2 NPAAAD Area 1,174.26 13.50%
3 SAFDZ Area 1,438.21 16.53%
4 Greater Poblacion Area 457.08 5.25%
5 Northern Mixed-Use Development Area 592.93 6.82%
6 General Residential Area 561.34 6.45%
7 New Residential Development Area 897.48 10.32%
8 Southern Mixed-Use Development Area 2,270.54 26.10%
9 Tourism Oriented and Recreational Area 845.90 9.72%
10 Agro-industrial Area 27.33 0.31%
11 Government Institutional Expansion Area 1.84 0.02%
12 Micro, Small and Medium Enterprise Area 90.24 1.04%
13 Cemetery Area 27.49 0.32%
14 Waste Disposal Area 13.86 0.16%
TOTAL 8,700.00 100.00%
Ang General Trias ay nakakaranas ng isang shift mula sa pagkakaroon ng isang pang-
agrikultural tungo sa isang urban socio-economic na istraktura. Sa kabila ng lupang pang-
agrikultural pa rin ang karamihan sa teritoryo ng General Trias, nararanasan ng munisipalidad
ang mabilisang pagpapalit-gamit ng lupa at ang mga lupang nakatiwangwang ay mayroon na ring
kanya-kanyang plano. Tumaas mula 20.25% noong 1993 tungong 38.57% ng taong 2005 ang
urban growth sa nakaraang dekada.
69
GENERAL TRIAS
REVISED COMPREHENSIVE LAND USE
AND DEVELOPMENT PLAN, 2006 - 2015
EXECUTIVE SUMMARY
Situationer
The Municipality of General Trias is one of the fastest developing municipalities in

Cavite Province. Its urban growth has been spurred by continuous industrial and
residential developments facilitated by improved accessibility from other urban centers
thru two main provincial arteries, Governor‘s Drive and Diversion Road. The subsequent
increases in night time and daytime populations have subsequently generated ever-
growing demands for commercial, institutional and other supportive developments.
General Trias has been experiencing a shift from having a predominantly

agricultural to an increasingly urban socio-economic structure. While agricultural
land use still characterize the greater part of General Trias‘ territory, the
municipality has been experiencing its full share of rapid land use conversion and
idle lands held for speculative purposes. Its urban growth in the last decade has
been sizeable with urban areas growing from a 20.25 percent share in 1993 to
38.57 percent in 2005. The municipality‘s urban centers include areas within
barangays Poblacion, Bacao I, Bacao II, Manggahan, San Francisco, Tejero and
Javalera. Population
The Municipality is the second fastest growing LGU in Cavite, second only to
Trece Martires City. Its average annual population growth rate from 1995 to 2000
is 10 percent, almost double to that of Cavite Province‘s 5.5 percent. General
Trias‘ population almost doubled during this period, from 66,837 in 1995 to
107,691 in 2000. The surge in population growth has mainly been attributed to
in-migration brought about by the development of economic and socialized
housing projects as well as increasing business and employment opportunities.
The Municipality‘s urbanization has injected vibrancy to the local economy.

From only 675 in 1993, the number of commercial establishments totalled 2,307
in 2004 representing a more than threefold increase. From four factories in 1991,
there are now five industrial parks and 132 registered industrial firms. For being a
business haven, the Philippine Chamber of Commerce and Industry accorded the
70
LGU a special citation in September 2005 as being one of the most business-
friendly in the country.
Municipal Government revenues have also been significantly increasing. From a

mere PhP15.7M income in 1993, the Municipal Government posted a total
income of PhP250M in 2004 or an almost 16 times increase. This revenue jump
has greatly facilitated the LGU‘s capability to deliver basic socio-economic
services to its constituents.
The LGU has nonetheless sought to strike a balance between the aforementioned
urban growth and the town‘s agricultural sector. It has embarked on a long-term
agricultural development program focusing on, among others, the dissemination
of modern production and management technologies, animal dispersal, capital
assistance, improvement of rural infrastructure and strengthening of rural
organizations. The LGU is also strengthening the local tourism industry by
encouraging the entry of new players and improving historical sites.
Environmental management has also been a primary concern of the municipal
government. General Trias is one of the few LGUs in Cavite which has its own
controlled dumpsite. The Municipal Government is presently leasing a 1.5-
hectare area in barangay Pasong Kawayan I for this purpose. The LGU also has a
Municipal Environment and Natural Resources Office, has put its Municipal Solid
Waste Management Board in place and has prepared an Environmental Strategic
Plan covering the years 2004 to 2013. The LGU‘s environmental management
efforts have been widely recognized. Its public market was adjudged the Cleanest
and Greenest in Cavite Province in 2002. The LGU was also awarded the Gawad
Pangulo sa Kapaligiran Award as the Cleanest and Greenest Municipality in
Cavite. During the same year, it landed second runner-up for the same award in
Region IV.
The above forms an initial appraisal of the Municipality‘s state of development as

well as sets a backdrop on the development initiatives of the local administration.
The CLUDP has been framed bearing these in mind along with regional and
provincial-level plans and policies that will likely affect developments within the
next ten years. The CLUDP has further been framed in consideration of the
LGU‘s past plans and accomplishments.
Development Challenges
The next ten years pose development challenges which are identified in light of the above
context. The gains made during the implementation of the 2000 – 2015 Comprehensive
71
Land Use and Development Plan have to be sustained while the remaining backlogs need
to be surmounted. Specifically, General Trias formulated its next ten year plan
considering the following:
 Managing the rapid population growth rate

 Aggressively attract industrial and commercial investments
 Facilitate the development of the tourism and leisure industry
 Provide adequate social services to the increasing population
 Address the peace and order situation
 Construct new roads and transport terminals to facilitate traffic flow and catalyze
developments
 Ensure proper environmental management
 Protect remaining prime agricultural lands and sustain agricultural production and
productivity
 Undertake an urban upgrading program
 Strengthen LGU capacity in development planning and management
 Enhance and diversify the revenue base
Strategic Direction
The next ten years shall see General Trias focusing on industry and agriculture as its
major economic drivers. It shall also continually put a premium on the maintenance of
peace and order, clean environment and sufficient social services and physical
infrastructure.
 Vision for 2006 – 2015
“General Trias is a strong progressive town, a centre of economic growth with

sustainable industry and modern agricultural trends, with highly educated and God-
fearing people living in a safe, peaceful and clean environment with sufficient social and
physical infrastructure facilities.”
The consolidated mission statement focuses on the LGU‘s provision of good governance
and sustained efforts to ensure sustainable development while providing basic socio-
economic services. The LGU shall also ensure harmonious labor-management
relationships and to be a major factor in strengthening the business environment. It will
further develop its human resources, from the Municipal Administration to the
constituents, to enable them to meet the demands of the community.
72
 Mission Statement
“The Municipal Administration shall provide good governance while ensuring

sustainable development and providing basic socio-economic services.”
Development Thrusts
The municipality‘s development thrusts are as follows:
 Sustained Economic Growth
- Focus industrial growth into globally competitive, environment friendly and

information technology based industries;
- Strengthen the agriculture sector to at least meet internal food security
requirements; and
- Enhanced historical and leisure-tourism development.
 Improved Quality of Life
- Provision of adequate employment opportunities;

- Development and upgrading of the skills of the labor force;
- Provision of adequate social services and facilities;
- Provision of adequate infrastructure facilities and services; and
- Improved transportation systems.
 Guided and Managed Land Development
- Optimum land utilization and rationalized re-classification of lands;

- Effective land management system;
- Regulated and directed urban growth; and
- Enhanced urban environment (urban redevelopment, historic preservation, etc.).
 Environmental Integrity
- Recognition of carrying capacities; and

- Protected and enhanced natural environment.
 Institutional Strengthening
73
- Streamlining the bureaucracy;
- Enhancing networks with other agencies, financial institutions, business groups,
NGOs, POs and other stakeholders; and
- Increasing the executive‘s and legislature‘s development planning and
management capabilities.
Development Strategies
 Balanced Agricultural and Industrial Development
The basic economic strategy is to attract industries through an investor-friendly

environment, high-grade infrastructure and focused promotion remain as basic
ingredients of the strategy. Protecting prime agricultural lands and supporting agri-based
enterprises in order to increase farm income and ensure food self-sufficiency are also
primary elements of the strategy.
 Tourism as Basic Support to Agri-Industry
A parallel strategy to further diversify the economic base shall be a program to attract
tourists as well as visitors from nearby towns. This shall be through an urban renewal
and development program focused on positioning General Trias as a prime area for the
development of restaurants, hotels, and other related tourist facilities. Attention shall be
given to upgrading the urban environment anchored on Manggahan, Poblacion, San
Francisco and the Bacao-Tejero area.
 Adding a New Growth Hub
The Bacao-Tejero area, along the strip of the Diversion Road, has become a prime
commercial area. The LGU shall catalyze development in this new growth hub through
an urban land use framework geared to create accessible green open spaces, spacious
roads, civic structures and high-quality developments.
 Laying the Long-Term Framework for Urban Growth
Transportation projects and land use policies are considered as the basic framework for
urban growth. The revised CLUDP shall provide for the integration of both and shall set
forward a comprehensive transportation facilities plan to assist land use and development
objectives.
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125

E108 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

E108 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

E108 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kolehiyo ng Agham at Sining

Departamento ng Agham Panlipunan

Isang kritikal na pag-aaral ukol sa epekto ng malawakang pagpapalit-gamit ng lupa

Kaye Melody M. Reyes

Ipinasa bilang requirement sa klaseng

Bilang bahagi ng kaganapan para makamit ang antas/titulo ng Bachelor of Arts in

Tinatanggap at pinagtitibay bilang bahagi ng pagtupad sa pangangailangan ng kursong

Hanggang sa kasalukuyan, laganap pa rin ang mga pagpapalit-gamit ng lupa sa Pilipinas

nagawa ukol sa pagpapalit-gamit ng lupa sa ibang bahagi ng Cavite, napag-iiwanan ang

epekto ng pagpapalit-gamit ng lupa sa General Trias partikular na sa barangay Santiago. Upang

mananaliksik at ipinasagot sa limampung pesante. Nakipanayam din ng mga kinatawan ng isang

pangmasang organisasyon—KAMAGSASAKA-KA, at isang kinatawan mula sa lokal na

Epekto sa kita, pang-ekonomikong kasiguruhan (economic security), at pangangamkam ng lupa

gamit ng lupa(66%). Dahil dito, nagkaroon sila ng impermanence syndrome o kawalan ng

kumpyansa sa katatagan at pangmatagalang silbi ng pagsasaka kaya ang kanilang naipon ay

ipinundar nila sa ibang pagkakakitaan(28.66%). Walang naiulat na pangangamkam ng lupa sa

barangay Santiago bagaman 62% sa mga nagsagot ay walang sariling lupa.

Keywords: pagpapalit-gamit ng lupa, land-use conversion, kita, pang-ekonomikong kasiguruhan,

Abstract ....................................................................................................................................... iii

Mga Nilalaman ............................................................................................................................. v

Tala ng mga Talahanayan(Tables) at Pigura............................................................................... vi

Paglalahad ng Problema .................................................................................................... 3

Mga Layunin ....................................................................................................................... 3

Kabanata II: Rebyu ng mga Kaugnay na Literatura ..................................................................... 4

Pagpapalit-gamit ng Lupa at Rural Development ............................................................ 4

Pagpapalit-gamit ng Lupa at Food Security ....................................................................... 6

Pagpapalit-gamit ng Lupa at Kalusugan ............................................................................ 7

Pagpapalit-gamit ng Lupa at Industriyalisasyon ............................................................... 8

Pagpapalit-gamit ng Lupa at Kapaligiran......................................................................... 10

Pagpapalit-gamit ng Lupa at Ekonomiya ......................................................................... 11

Kabanata III: Metodolohiya ....................................................................................................... 12

Teoretikal na Pananaw(Theoretical Framework) .............................................. 12

Konseptwal na Pananaw(Conceptual Framework) ............................................ 14

Mga Instrumento at Plano sa Pananaliksik ..................................................................... 15

Sakop at Limitasyon ......................................................................................................... 17

Kahalagahan ng Pag-aaral ................................................................................................ 17

Mga bagong gamit ng Lupa at naidulot nito

Pangangamkam ng Lupa o Land-Grabbing

Kabanata V: Konklusyon ............................................................................................................ 28

Kabanata VI: Rekomendasyon................................................................................................... 34

Appendix A: Consent Form

Appendix C: Interview Data

Appendix D: Land-Use Development Plan

Pilipinas na umunlad at makipagsabayan sa mga bansang tinatawag na Newly Industrialized

Countries o NICs. Bahagi ng industriyalisasyong ito ang pagpapalit-gamit ng lupa mula

agrikultural upang pagtayuan ng mga bahayan o subdivisions, ng mga pabrika at processing

upang makapang-akit ng mga dayuhang mamumuhunan sa bansa.

Isang napakaestratehitikong lugar ang Cavite para sa mga mamumuhunan. Mabilis

Maynila. Isang bagay na nakahihikayat sa mga mandarayuhan mula malayong probinsya na

ikukumpara sa Maynila. Dumagdag pa rito ang pagpapagawa ng expressways upang

ngunit susunod na rito ang pagdami ng taong nangdarayuhan tungo sa Cavite sa

paghahahanap ng trabaho. Gayundin, dahil sa dami ng maaaring mamimili sa lugar, isa-isa na

Ang munisipalidad ng General Trias ay isa sa mga dumadanas ng malawakang

pagpapalit-gamit ng lupa sa Cavite. Malaking bahagdan ng lupang agrikultural ay binili na ng

nang bahayan, komersyal, industriyal, at mixed-use. Dahil malaking bahagdan ng

munisipalidad ay nakasandig sa agrikultura, ang pagpapalit-gamit ng mga lupain ay

nagpababa sa produksyon ng munisipalidad. Isa sa mga barangay na mayroon nang plano

mamamayan nito ang nakaasa sa agrikultura, partikular na sa pagsasaka, bilang pangunahing