UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA

AMALAN PENGURUSAN KEWANGAN PENGETUA

SEKOLAH MENENGAH NEGERI MELAKA

NORIDAH BINTI AB RAHIM

FPP 2003 11
 AMALAN PENGURUSAN KEWANGAN PENGETUA
SEKOLAH MENENGAH NEGERI MELAKA

Oleh

NORIDAH BINTI AB RAHIM

Tesis Ini Dikemukakan Kepada Sekolah Pengajian Siswazah

Universiti Putra Malaysia, Sebagai Memenuhi Keperluan Untuk
Ijazah Master Sains

Julai 2003
 DEDlKASI

Setulus dan sewangl zngatan buat,

Arwah ayahanda yang tercznta,

Banda yang dlka!Jlhl,

Suaml dan Anak-anakku,

Tenma kaslh dl atas kesabaranmu sepanJang pengaJwnku

Abang, Kakak dan Adlk-adlk,

Tenma kaslh kerana memahaml dzrzku dan sokonganmu,

Kahan sumber znsplraslku,

KeJayaan 1m sebenarnya mllzk klta bersama

II
Abstrak tesls yang d lkemukakan kepada Senat Un !versltl Putra Ma laysia sebagal
meme n u h l keperluan untuk IJazah Master Salns

AMALAN PENGURUSAN KEWANGAN PENGETUA SEKOLAH MENENGAH

NEGERI MELAKA

Oleh

NORIDAH BINTI AB RAH IM

Julai 2003

Pengerusi: Foo Say Fooi, Ph.D.

Fakulti : Pengajian Pendidikan

KaJlan I n ! bertuJ uan menyehd l k tahap amalan pengetua dalam peng u rusan

Kumpulan Wang Bantuan KeraJaan KaJ lan In! menumpukan kepada tahap

amalan pengetua d a lam empat aspek peng urusa n, laltu aspek perancangan,

pembehan, plhhan alternatif dan kawalan KaJ lan Inl Juga cuba mengenal pastl

sama ada terd apat perbezaan yang slg nlflkan pada tahap amalan pengetua

da lam pen g u rusan kewangan berdasarkan faktor demog rafi Selaln ItU , kaJlan In !

bertuJ uan mengenal pastl masalah yang d ihadapi oleh pengetua dalam

peng urusan Kumpulan Wa ng Bantuan KeraJaan

III
 Sebanyak 56 orang pengetua dari sekolah-sekolah menengah

kebangsaan di negeri Melaka, terlibat dalam kajian ini. Responden d a la m kajian

ini dipilih secara persampelan rawak m ud a h . Soal selidik kajian telah d i u bahsuai

. daripada soal selidik Zawakhir (200 1 ) . Soal selidik tersebut mengandungi empat

aspek amalan peng u rusan kewangan. N i lai kebolehpercayaan soal selidik kajian

ialah 0.86. Data yang d iperolehi, dianalisis dengan meng g u nakan p rogram

SPSS. Kaeda h statistik yang d ig u nakan ialah peratusan, min, sisihan piawai,

kekerapan, ANOVA d a n Uj ian-T .

H asil kajian men u nj u kkan tahap amalan pengetua dalam pengurusan

Kumpulan Wan g Bantua n Kerajaan, secara keseluru han adalah baik. Begitu juga

dengan tahap amalan pengetua dalam aspek perancangan dan kawalan,

berada pad a tahap baik, manakala tahap amalan pengetua dalam aspek

pembelian d a n pilihan a lternatif pula, berada pad a tahap kurang baik. Hasil

kajian juga mendapati, terdapat perbezaan yang sig n ifikan d i a ntara pengetua

perempuan dan pengetua lelaki dalam amalan merancang , d i mana amalan

merancang bag i pengetua perempuan lebih baik daripada pengetua lelaki.

Dapatan kajian juga menunjukkan bahawa masalah kurang latihan dalam

peng u rusan kewangan sekolah meru pakan salah satu faktor yang meng halang

kecekapan pengetua d a lam peng u rusan kewangan sekolah. J usteru itu ,

d icadangkan supaya pihak Kementerian Pend id ikan Malaysia menyed iakan

latihan peng u rusan kewangan bagi semua pengetua sekolah, agar

keberkesanan peng u rusan kewa ngan sekolah dapat d iperting katkan .

IV
 Abstract of thesis p resented to the Senate of Un iversiti P utra Malaysia in
fu lfillment of the req uirement for the degree of Master of Science

FINANCIAL MANAGEMENT PRACTICES AMONG PRINCIPALS OF

SECONDARY SCHOOLS IN MELAKA

By

NORIDAH BINTI AB RAHIM

Julai 2003

Chairman: Foo Say Fooi, Ph.D.

Faculty: Educational Studies

The purpose of the study is to determine the level of principals practices in the

management of Kumpulan Wa ng Bantuan Kerajaan. This study concentrating on

the level of p rincipa ls p ractices in fou r aspects of management, namely planning ,

p u rchasin g , a lternative option and control . This research is also seek to identify

whether there is sig n ificance d ifference on the level of financial management

based on the demog rafic variables. This study is also aimed at, identifying the

p rob lems faced by p rincipals in the management of Kumpulan Wang Bantuan

Kerajaan .

A total of 5 6 p rincipals from government secondary schools in the state of

Melaka , are i nvolved in this study The respondents in this study are selected

v
based on random sampling. The q uestionnaire, was developed based on

Zawakhir ( 200 1 ) . The questionnaire consisted of fou r aspects of principal's level

of practices in schools fi nancial management. The reliability of the instrument is

0 . 86 . the d ata is collected and analyzed by LIsing SPSS prog ram . The statistics

approaches used are percentage , mea n , standard deviation , freq uency, ANOVA

and T-test.

Resu lts of the study shows that the level of p ractices by the principal i n the

management of Kumpulan Wan g Bantuan Kerajaan, are genera l ly g ood .

Similarly, the p ractices in the aspects of planning and control, are also good ,

whereas the level of principal'sO practices in the aspect of p u rchasing and

a lternative option , a re in unsatisfactory. There was also sign ificance d ifference

between men and women in fi nancial planning. The women principals are more

effective in financial planning management than men . Finding of the study

showed that one of the problem faced by the school principals is insufficient

training in school fin ancial management. Therefore, it is suggested that the

Kementerian Pendid ikan Malaysia should provide financial management training

to school pri ncipals. So that, it will i ncrease the effectiveness of school financial

management.

VI
 PENGHARGAAN

O i d a lam kesempatan yang begitu terbatas i n i , setinggi-tinggi kesyukuran d i

rafa'kan k e hadrat Allah rabbal I 'zzati kerana dengan izin d a n rah matnya maka

tesis ini dapat d isiap d a n d isempurnakan . Tidak lupa jug a shalawat d a n salam

buat jun jungan besar kekasih Alla h , Nabi M u hammad saw, ahli keluarg a baginda

dan jemaah sahabat, tabien dan seluruh kaum muslimin pejuang agama Alla h .

Ucapan ribu a n terim a kasih yang tidak terhingga khas d ituju kan buat Dr. F o o Say

Fooi, Prof. Madya D r. Zakaria bin Kasa dan Puan Rosnani J usoh selaku ahli

jawatan kuasa penyeliaan tesis i n i . Sesungguh nya pen ulis amat meng hargai

segala tu n ju k ajar, teg ura n , nasihat dan ketelitian ahli-ahli jawatan kuasa

terutama Dr. Foo Say Fooi selaku ketua jawatankuasa dalam memberi

pengajaran d a n did ikan serta membetulkan kesalahan dan kesilapan yang d i buat

oleh penu l is.

Namun tidak d i lupakan juga buat seluruh pensyarah khususnya Encik Shoaib Bin

Asimira n , yang jug a meru pakan penasihat akademik kepada penulis serta

tenaga pengajar di Faku lti Pengajian Pend idikan di atas segala keikhlasan dan

kesungguhan dalam mencurahkan ilmu pengetah u an dan d id ikan kepada

penulis. J uga setinggi apresiasi penulis garapkan buat semua pengetua yang

terl ibat dan banyak membantu penulis dalam mengendalikan kajian i n i . Semoga

bantuan yang d iberikan itu akan mendapat ganjaran ya ng baik di sisi Allah swt.

VII
Seterusnya , j u nj u ngan kasih dan sulaman sayang d ituj u kan khusus buat bonda;

H ajah C he'N g a h Binti Abu , suami; Asli Bin H asan dan anak-anak; Shazwani dan

M u hammad Zah i n di atas dorongan, kesabaran dan pengorbanan ya ng d i berikan

selama i n i . Ucapan ribuan terima kasih juga buat abang , abang ipar, kakak dan

kakak ipar d i atas kefa haman dan kepri hatinan yang banyak memberi dorongan

dan inspirasi kepada penulis untuk meneruskan perjuangan menuntut ilmu.

Tidak d il u pakan sekal u ng terima kasih buat semua rakan-rakan seperjuangan,

Nor Rash id a h dan H aris atas segala doronga n , nasihat dan sokongan yang

d i berikan . Penulis juga amat berterima kasih kepad a semua kakitangan Fakulti

Pengajian Pend idikan terutamanya kepada Encik Jemarupin bin J emakir yang

banyak memberikan kerjasama dan bantuan .

Akhirnya setinggi terima kasih dan peng hargaan penulis ucapkan kepada semua

yang terlibat d a lam membantu penulis menyiapkan tesis ini. Sesu ngguhnya

h anya Allah swt. sahaja yang dapat membalas budi dan jasa kalian.

Semoga kajian yang tidak seberapa semp urna Ini sedikit sebanyak dapat

memberi manfaat kepada penci nta-pencinta ilmu.

Noridah Binti Ab. Ra him

J ulai 2003

VI I I
Saya mengesahkan bahawa J awatanku asa Pemeriksa bagi Noridah Binti Ab .
Rah im telah mengadakan pemeriksaan akhir pad a
1 0. 7.2003 u ntuk men ilai tesis Master Sains beliau ya ng bertaju k "Amalan
Pengurusan Kewangan Pengetua-Pengetua Sekolah Menengah Negeri Melaka"
mengikut Akta U n iversiti Pertanian Malaysia ( ljazah Lanj utan) 1 980 dan
Peraturan-peratura n Universiti Pertanian Malaysia ( Ijazah Lanjutan) 1 98 1 .
Jawatan ku asa pemeriksa mem perakukan bahawa ca lon ini layak dianugera hkan
ijazah tersebut. Anggota Jawatankuasa Pemeriksa adalah seperti berikut:

Ramlah Binti Hamzah,Ph .D

Profesor Madya
Fakulti Pengajian Pend id ikan,
U n iversiti P utra Malaysia
(Pengerusi)

Foo Say Fooi, P h . D.

Fakulti Pengajian Pend id i kan ,
U niversiti P utra Malaysia
(Ahli)

Zakaria Bin Kasa, Ph.D.

Profesor Madya
Faku lti Pengajian Pend id ikan,
U n iversiti P utra Malaysia
(Ah li)

Rosnani Binti Jusoh

Fakulti Pengajian Pend idika n ,
U niversiti Putra Malaysia
(Ahli)

AMSHER MOHAMAD RAMADILI, Ph.D.

Profesor/ Timbalan Dekan,
Sekolah Pengajian Siswazah ,
U n iversiti P utra Malaysia .

Tarikh: 0 9 SEP 2003

IX
Tesis ini telah diserahkan kepada Senat U n iversiti Putra Malaysia dan telah
d iterima sebagai memenuhi keperluan untuk Ijazah Master Sains. Anggota
J awata n kuasa Penyelia adalah seperti berikut :

Foo Say Fooi, P h.D.

Fakulti Pengajian Pend id ika n ,
U niversiti P utra Malaysia
( Pengerusi)

Zakaria Bin Kasa, Ph.D .

Profesor Madya
Fakulti Pengajian Pend idikan,
U niversiti P utra Malaysia
(Ahli)

Rosnani Binti Jusoh

Fakulti Pengajian Pend idikan,
U n iversiti P utra Malaysia
(Ahli)

AINI IDERIS, Ph .D.

Profesor / Dekan
Sekolah Pengajian Siswaza h ,
Universiti P utra Malaysia.

Tarikh : 1 5 Sb 2003

x
 PENGAKUAN

Saya mengakui bahawa tesis ini adalah hasil kerja saya yang asli melainkan
petika n dan sed utan yang tiap-tiap satu nya telah saya jelaskan sumbernya . Saya
juga mengaku bahawa tesis ini tidak d imaj u kan untuk ijazah-ijazah lain sama ada
d i U niversiti P utra Malaysia atau I nstitusi-i nstitusi lain.

NORIDAH BINTI AB RAHIM

Tarikh: �S �. d-b03
'

XI
 SENARAI KANDUNGAN
Halaman
D E D I KAS I II
ABSTRAK IV
ABSTRACT V
P ENGHARGAAN VII
PENG ESAHAN IX
P E N GAKUAN xi
S ENARAI KAN D UN GAN xii
S ENARAI JADUAL xv
S ENARA I RAJAH xvii
S I NG KATAN xviii

BAB
PENGENALAN
Latar Belakang Kajian 1
Pernyataan Masalah 7
Objektif Kajian 10
Soalan Kajian 11
Kepentingan Kajian 13
Batasan Kajian 14
Definisi Istilah 14
Amalan Peng urusan Kewangan Sekolah 14
Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan 15
Akau n Belum Terima 16
Akau n Belum Baya r 16
Belanjawan Sekolah 17
Kesimpulan 17

II KAJIAN LlTERATUR

Pengenalan 18
Pendekatan Sistem dalam Merancang dan Membuat
Keputusan Bagi Peng urusan Kewangan Sekolah 18
Konsep Planning Programming Budgetting System (PPBS)
dalam Peng u rusan Kewangan Sekolah 22
Aspek Perancangan dan Kawalan dalam Peng u rusan 28
Perancangan 29
Kawa lan 31
Kaitan Antara Perancang an dan Kawa lan 31
Kaita n Antara Peng urusan dan ci ri-ciri Demog rafi 33

XI I
 Belanjawan dalam Perancangan Kewa ngan Sekolah 34
Pengetua d a n P rosed ur Pembelian 35
Pengetua dan Prosed u r Pembayaran 36
Tugas Pengetua dalam Peng u rusan Sekolah 38
Tugas Pengetua dalam Pengu rusan Kewangan Sekolah 42
Pengetua d a n Masalah Peng u rusan Kewangan Sekolah 48
Kesimpulan 58

III METODOLOGI

Pengenalan 60
Reka Bentuk Kajian 60
Kerangka Kajian 61
Tempat Kajian 63
Populasi d a n Persampelan 63
Popu lasi 63
Persampelan 64
I nstru mentasi 67
Kesahan d a n Kebolehpercayaan 72
Tatacara Pengumpulan Data 76
Penganalisisan Data 77
Kesimpulan 82

IV DAPATAN

Pengenalan 83
Latar Belakang Responden 83
Maklumat Sekolah 85
Nilai Min Keseluruhan Ta h ap Amalan Pengetua dalam
Peng u rusan Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan 85
Amalan Pengetua d a lam Aspek Merancang 86
Amalan Pengetua dalam Aspek Pembelian 88
Amalan Pengetua dalam Aspek Pilihan Alternatif 91
Amalan Pengetua dalam Aspek Kawalan 94
Perbezaa n Ta hap Amalan Pengetua dalam Peng u rusan
Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan Berdasa rkan Jantina 98
Perbezaan Tahap Amalan Pengetua dalam Peng urusan
Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan berdasarkan Gred
Sekolah 98
Perbezaan Tahap Amalan Pengetua dalam Peng urusan
Kumpulan Wa ng Bantuan Kerajaan berdasarkan Lokasi
Sekolah 1 00
Perbezaan Tahap Amalan Pengetua dalam Peng urusan
Perbezaan Tahap Amalan Pengetua dalam Pengurusan
Kumpulan Wa ng Bantuan Kerajaan berdasarkan Umur 1 02

XIII
 Perbezaan Tahap Amalan Pengetua dalam Peng urusan
Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan berdasarkan Tempoh
Menyandang Jawatan Pengetua 1 02
Masalah-masalah U m u m Peng u rusan Kewangan Sekolah 1 03
Halangan Kecekapan 1 03
Kecukupan Sumber Peruntukan 1 04
Kecukupan Masa 1 10
Akau n Belum T erima 111
Akau n Belum Baya r 111
Pematuhan Pengetua dalam P rosep Pembelian 113
Pematuhan Pengetua dalam P roses Pembayaran 1 14
Lang kah-Iangka h Menangani Masalah Pen g u rusan Kewangan 1 15
Tingkatkan Kecekapan 1 15
Menambah Sumber Kewangan Sekolah 1 16
Cadangan Mengelakkan Wu jud nya Akau n Belum
Terima dan Akaun Belum Bayar 1 19
Kesimpulan 1 21

V RUMUSAN, PERBINCANGAN DAN CADANGAN

Pengenalan 1 27
Rumusan 1 27
Dapatan Kajian 1 26
Perbincangan 1 27
Tahap Amalan Merancang 1 30
Tahap Amalan Pembelian 1 35
Tahap Amalan Pilihan Alternatif 1 38
Tahap Amalan Kawa lan 1 42
M asalah U m u m Peng urusan Kewangan Sekolah 1 44
Kesimpu lan Kajian 1 50
Cadangan 1 52
Cadangan Kajian Lanjut 1 53

B I B L l OG RAFI 1 55
LAM P I RAN 1 64
A Borang Soal Selid ik 1 65
B Senarai Nama Sekolah Kajian 1 78
C Senarai Panel Penyemak Soal Selidik 1 81
D Senarai Peruntukan Bantuan Per Kapita 1 82
Surat Kebena ran Menjalankan Kajian- EPRD 1 85
Surat Kebenaran Menjalankan Kajian -
JPN , Melaka . 1 86

B I ODATA P E N U L l S 1 87

XIV
 SENARAI JADUAL

No . Jadual Halaman

2.1 Lima F u ngsi Peng u rusan 28

3.1 Tab u ra n Populasi Pengetua Sekolah Meng ikut Daerah 64

3.2 Penentuan Saiz Sampel Berasaskan Persampelan Rawak

M ud a h 66

3.3 Pemarkatan Item Positif Dan Negatif 70

3.4 Ag ihan Item Soal Selidik 75

3.5 Nilai Keboleh percayaan I nstrumen Bagi Kajian Rintis

Amalan Peng u rusan Kewangan Sekolah 76

3.6 Pemilihan Alat Statistik Berasaskan Skala Peng ukuran

Tuckman ( 1 978). 79

4.1 Bilangan Responden Meng ikut Jantina , Umur, dan Tempoh

Menyandang J awatan Pengetua 84

4.2 M a kl u mat Sekolah Berdasarkan Gred d a n Lokasi Sekolah 85

4.3 N ilai M i n Kesel u ru han Tahap Amalan Pengetua dalam

Pen g u rusan Kumpulan Wa ng Bantuan Kerajaan 86

4.4 Amalan Pengetua dalam Aspek Merancang 89

Ama lan Pengetua dalam Aspek Pembelian 92

4.6 Amalan Pengetua dalam Aspek Pilihan Alternatif 96

4.7 Amalan Pengetua dalam Aspek Kawalan 99

4.8 Perbezaan Tahap Amalan Pengetua dalam Peng u rusan

Kumpu lan Wang Bantuan Kerajaan Berdasa rka n J antina 1 00

4.9 Perbezaan Tahap Ama lan Pengetua dalam Peng u rusan

Kumpulan Wa ng Bantuan Kerajaan Oleh Pengetua
Berdasarkan G red Sekolah 1 01

xv
4. 1 0 Perbezaan Ta hap Amalan Pengetua dalam Peng u rusan
Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan Berdasarkan
Lokasi Sekolah 1 01

4.1 1 Perbezaa n Tahap Amalan Pengetua dalam Pengu rusan

Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan Berdasarkan Umu r 1 02

4. 1 2 Perbezaan Tahap Amalan Pengetua dalam Pengu rusan

Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan Dengan Tempoh
Menyandang Jawatan Pengetua 1 03

4. 1 3 H a langan Kecekapan dalam Peng u rusan Kewa ngan

Sekolah 1 04
4. 1 4 Kecukupan S umber Peruntukan Kumpulan Wang
Bantuan Kerajaan 1 09

4. 1 5 Kecukupan Masa dalam Peng u rusan Kewangan Sekolah 110

4. 1 6 Sebab-sebab Berlaku nya Akaun Belum Terima 111

4. 1 7 Sebab-sebab berlakunya Akaun Belum Bayar 1 12

4. 1 8 Pematu han Pengetua dalam Proses Pembelian 1 14

4. 1 9 Pematuhan Pengetua dalam Proses Pembayaran 1 16

4 .20 Cadangan Bagi Meningkatkan Kecekapan Dalam

Peng u rusan Kumpulan Wang Bantuan Kerajaan 1 17

4.21 Langkah-Iangkah Menambahkan Sumber Kewa ngan

Sekolah 1 20

4 . 22 Cadangan Mengelakkan Wuj ud nya Akaun Belum Terima

Dan Aka u n Belum Bayar 1 21

xvi
 SENARAI RAJAH

No. Rajah Halaman

2.1 Sistem Merancang - Merang ka Prog ram Belanjawan

(Planning P rogramming Budgetting System -PPBS) 20

2.2 F asa Membuat Keputusan 21

2.3 Model Pengoperasian Pengurusan Kewangan

Sekolah 26

2 .4 Perancangan Sebaga i Teras 30

2.5 Perh ubungan Rapat Antara Perancangan D a n Kawalan 32

2.6 P roses Peranca ngan D a n Perbelanjaan Peringkat Sekolah 40

3.1 Kera n g ka Kajian 62

3.2 Min Skor Amalan Pengetua Dalam Peng u rusan Kewangan

Sekolah 81

XVII
 S INGKATAN

1. ABB Aka un Belu m Bayar

2. ABT Akaun Belum Terima
3. ABM Alat Bantu Mengajar
4. ANOVA Analysis of Variance
5. BPPP Bahagian Perancangan dan Penyelid ikan
Pend idika n
6. EPRO Educational Planning and Research Oepartmen
7. GPK G u ru Penol ong Kanan
8. GKMP G uru Kanan Mata Pelajaran
9. HEM H a l Ehwal M u rid
lAB I nstitut Aminuddin Baki
1 0. JPN Jabatan Pendid ikan Negeri
11. KPM Kementerian Pendid ikan Malaysia
1 2. KWB K Kumpulan Wang Bantua n Kerajaan
1 3. LPBT Lain-lain Perbelanjaan Beru lang Tah u n
14. LPK La in-lain Perbelanjaan Khas
1 5. LO Local Order ( Pesanan Tempatan)
1 6. PCG Per Capita Grant (Gera n Perkapita)
1 7. PPBS Planning Proggramming Budgetting Systems
1 8. PTJ Pusat Tanggu ngjawab
1 9. SBPP Sistem Belanjawan Program dan Prestasi
20. SPSS Statistical Package for Social Sciences

XVIII
 1

BAB I

PENGENALAN

Latar Belakang Kajian

Setiap tah u n kerajaan telah membelanjakan berj uta-juta ringgit mela l u i

Kementerian Pendidikan Malaysia. Dari jumlah tersebut pula, hampir separuh

daripadanya telah d iperuntukkan untu k tujuan mend id ik pelajar-pelajar di

sekolah kerajaan bagi mempertingkat m utu pelajaran dan pendidikan negara

( Ramaiah, 1 999). Tambah nya lag i , dalam agihan perbelanjaan Rancangan

M alaysia Kelapan sahaja, mela lui j u m la h yang telah diagihkan kepada

Kementerian Pendidikan Malaysia, sebanyak RM3 ,262 . 6 juta telah

d i peruntukkan bagi tujuan untuk perbelanjaan meng urus sekolah-sekolah

menenga h .

Kementerian Pend idikan telah mengag ihkan wang yang diperuntukkan

ke sekolah-sekolah melalui Jabatan Pend idikan Negeri untu k d itad bir oleh

pengetua. Sebagai seorang pengetua , belia u perlu mentad bir kewangan

sekolah dengan cekap dan berkesan. Adakah pemberian perun tukan yang

besar itu mencukupi dan dapat diuruskan dengan baik oleh pentadbir

sekolah? Seja u hmana pengurusan kewanga n sekolah dapat d ilaksanakan

dengan sistematik, adalah bergantung kepada kemah iran, kepemimpinan dan

sikap pengetua .
 2

Pen g u rusan kewangan sekolah berfungsi u ntuk melicinkan perjalanan

semua p rogra m yang telah d i ranca ngkan oleh pihak sekolah berlandaskan

arahan Kementerian Pend idika n . Peng u rusan kewangan sekolah yang cekap

akan - d apat membantu memastikan semu a matlamat dan wawasan sekolah

tercapai. Oleh itu , kecekapan dalam pengurusan kewangan adalah sangat

penting d a n perlu d itekankan dalam sesebuah organisasi seperti sekolah

( Ramanathan, 1 993) .

Seseorang pengetua yang merancang keperluan kewangan

sekolahn ya dengan baik akan dapat mempertingkatkan situasi pembelajaran

yang berkesan. Situasi ini wuj ud apabila wang tersebut dibelanjakan u ntuk

keperluan pembelajaran seperti persed iaan alat bantuan mengajar dan

prasara na sekolah serta bilik darjah yang selesa bagi guru d a n m urid nya

(Hallinger & Heck, 1 996).

O i bawah peru ntukan Akta Pendidikan 1 96 1 dan Account & Rules

1962, pihak sekolah (melalui pentad biran pengetua) d i kehendaki

menyelenggara dan menyimpan akaun-akaun serta rekod-rekod lain yang

berkaitan dengan amalan sehariannya dengan sem p u rna, serta menyediakan

dan mengemukakan satu penyata aka un mengenai tah u n kewangan yang

baru berlal u , kepada pihak audit tidak lewat dari 31 Mac pada tiap-tiap tahun

(Kementerian Pend idikan Malaysia, 2000) . Mengikut Education Rules, 1 962

yang telah d iterjemahkan :

 3

"Seorang pengurus atau penyelia atau orang lain yang bertanggungjawab

terhadap pengurusan sesebuah institllsi pendidikan yang dibantll, perfil
menyimpan akaun yang sempurna dan rekod-rekod lain dalam bentuk yang
diperlukan oleh pihak Kementerian Pendidikan untuk semlla perkara
kewangan yang berkaitan dengan institusi pendidikan yang dibantu, dan perlu
menyediakan dan menyerahkan satu penyata akalln tahlln kewangan
sebellimnya dengan segera dan tidak lewat dari 31 Mac pada setiap tahlln"

(Kementerian Pendidikan Malaysia, 2000)

Pentad biran kewangan yang sistematik bergantung kepada

kebijaksanaan pengetua mengu ruskan sumber kewangan, mengawal rapi

penerimaan dan perbelanjaan da na-dana sekolah serta memastikan

sebarang penyelewengan diperbetulkan dengan segera bagi meningkatkan

m utu pendidikan di sekolah ( Shahril, 1 994 ) .

Seseorang pengetua j uga berkewaj ipan mewakilkan kepada orang lain

dengan syarat adanya arahan bertu lis dan pegawai yang d iwakilkan tidak

melepaskan d i ri dari tanggu ngjawabnya , (Ara han Perbendaharaan , 1 990) .

Sela in itu , seseorang pengetua ata u Ketua J abata n j uga hendaklah

memastika n sem ua peng u rusan kewa ngan d i u ruskan dengan sempurna dan

sistematik. Sekiranya pengu rusa n kewa ngan sekolah tidak diuruskan dengan

sistematik, ini akan menyebabkan pihak pengurusan boleh dikenakan

tindakan tatatertib .

Semua u rusan pentadbira n , peng u rusan, kewangan, keputusa n dan

dasar pend idikan d ikawal oleh Kementerian Pend id ikan yang bertindak
 4

sebagai badan yang tertinggi dalam sistem berpusat ( Mok et.a/.,1988).

Tujuan pentadbiran berpusat ini adalah u ntuk menjad ikan pentadbiran

kewangan d apat d ijalankan dengan lebih teratur, kemas dan sempurna d i

semu a sekolah d i negeri-negeri agar dapat d igerakkan dengan saksama dan

adil ( Robiah , 1 989) .

Belanjawan d i peringkat sekolah ialah satu aspek pera ncangan

pend id ikan bagi membiayai perkhidmatan dan kelengkapan yang diperlukan

oleh pihak sekolah d alam usaha menyed iakan satu program pend idikan yang

berkesan dan efektif (Zaidatol Akmaliah, 1 990) . Kementerian Pendid ikan

mela l u i Jabatan Pendidikan Negeri , akan memberi bantuan pelaja ran kepada

setiap sekolah berasaskan jumlah bilangan m u rid pada 1 Oktober pada

setiap tah u n .

Mengikut Bahagian Kewangan, Kementerian Pend id ika n Malaysia

( 1 994) dan S u rat Pekeliling Kewangan Bi1. 1 2 , Kerajaan Malaysia ( 1 998) telah

menjelaskan bahawa pem beria n peruntukan bantuan pelajaran merupakan

sejumlah wang daripada peru ntukan belanja meng u rus Kementerian

Pend id ikan yang telah d i peru ntukkan kepada pihak sekolah u ntuk membiayai

perbelanjaan peng u rusan sekola h . Pemberian Bantuan Pelajaran ini

bertujuan u ntuk memastikan aktiviti-aktiviti dan prog ram-program sekolah

dapat berjalan dengan lancar d i samping dapat memenu h i matlamat sekolah

dan aspi rasi negara .

 5

Bagi sekolah yang bukan merupakan Pusat Tanggu ngjawab ( Kerajaan

Malaysia , 200 1 ) peruntukan ini akan d iberikan kepada J abatan Pendidikan ,

yang kem udian akan d lag ihkan mengikut tuntutan yang dibuat oleh sesebuah

sekola h . Seki ranya sekolah berkenaan merupakan Pusat Tangg u ngjawab ,

bantuan per kapita ini d i berikan terus kepada sekolah berkenaan mengikut

jumlah pelajar sekolah berkenaan. Terdapat dua komponen Bantuan Per

Kapita (peG) yang diberikan kepada sekolah iaitu pertama ialah Bantuan Per

Kapita m ata pelajaran dan ked ua, Bantuan Per Kapita bukan mata pelajaran.

Sekolah memerlukan seorang pengurus kewangan yang cekap

(Jemaah Nazir Sekolah Persekutuan, 1 993) . Wang yang d iperuntukkan

kepada sekolah merupakan satu amanah yang harus d iu rus dan dibelanjakan

meng l kut l u n as-l unas yang telah d itetapkan sama ada oleh Bahagian

Kewangan, Kementerian Pend id ikan atau mengikut Arahan Perbendaharaan

Kerajaan M alaysia. Peng u rusan kewa ngan sesebuah sekolah akan

melibatkan proses amalan penggunaan wang secara optimum supaya

organ isasi d apat mencapai objektif dan perancangan yang telah ditetapka n .

Pengu rusan kewangan sekolah adalah satu aspek yang sangat

penting di sekolah. Pengetua bertanggu ngjawab sepenuhnya menentukan

bahawa pengurusan kewangan sekolah d ljalankan meng ikut peraturan­

peratu ra n kewa ngan yang d itetapkan oleh kerajaa n . Sebarang

 6

penyelewengan dalam peng u rusan kewa ngan ini akan menjejaskan

pentadbi ra n sekolah secara keseluruhannya . Pengetua dikehendaki meneliti

dan mematuhi sem ua prosed u r kewangan supaya dapat menentukan

kelicinan peng u rusan kewa ngan sekola h . Pengetahuan ini perlu u ntuk

membolehkan pengetua menyelia kerja-kerja perkeranian dengan berkesan .

Tugas pengu rusan kewangan i n i tidak boleh d iserahkan sepen u h nya kepada

kera n i atau g u ru sahaja kerana ta nggungjawab terakhir u rusan kewangan ini

adalah terletak kepada pengetua sendiri (Jabatan Pelajaran Wilayah

Persekutuan, 1981).

Oleh kerana itu , seseorang peng u rus sekolah seharusnya

men u b u h kan satu jawatan kuasa peng u rusan kewangan sekolah bagi

melancarkan u rusan kewangan tersebut. Jawatan kuasa ini biasanya

d i pengerusikan oleh pengetua , d i bantu oleh Penolong Kanan I dan seorang

pembantu tadbir ( Sa hagian Kewangan). Jawatan kuasa ini juga boleh

dianggotai oleh Penolong Kanan Hal Ehwal M u rid ( H E M), Penyelia Petang,

G u ru-gu ru Kanan Mata Pelajaran dan Guru Aud it Sekolah (Persatuan

Kebangsaan/Pengetua-pengetua Sekolah Sekolah Menengah Malaysia

Cawa ngan Selangor, 1996).

Sistem perakaunan kewa ngan sekolah adalah tatacara mentad bir

sumber d apatan kewangan sekolah u ntuk mencapai objektif yang telah

d itetapkan bagi memaksimumkan faedah pendid ikan . Kementerian