Ushtrime nga Matematika

A
B
Matricat
C
D
a11 a12 a13 …a1n
E
a21 a22 a23 …a2n
F
G
A=
am1 am2 am3 …amn
a
Rreshtat e matricës
23 Tregon kolonën

H Tregon rreshtin
I
J Kolonat e matricës
K
… Matrica është një bashkësi e elementeve
X të renditura në rreshta dhe shtylla
(kolona)
Y
Z
 Mbledhja e dy matricave
2 -1 -3 -2
A= B=
3 4 3 0 Kujdes! –Mund ti
mbledhim vetëm
2 -1 -3 -2 matricat numrat
I mbledhim e renditme
të
A + B=
3 4
+
3 0
= ngjyrënjëjtë!
të njejtë!

2+(-3) -1+(-2) -1 -3
=
3+3 4+0 6 4
 Zbritja e dy matricave
2 -1 -3 -2
A= B=
3 4 3 0 Kujdes! –Mund ti
zbresim vetëm
-3 -2 matricat e rendit të
2 -1
A - B= - = njëjtë!
3 4 3 0
I zbresim numrat me
ngjyrë të njëjtë
2-(-3) -1-(-2) 5 1
= =
3-3 4-0 0 4
 Trego se cilat shumëzime
janë të mundshme
Numrojmë sa elemente i Numrojmë sa elemente
ka marica e parë në i ka matrica e dytë ne
rresht. kolonë.

1 3 4 1 -4 12
* =
1 5 6 2 7 4 A mund të shumëzohen
këto dy matrica? Le ti
3 0 -5
analizojmë!

Nëse elementet e një

rreshti nga matrica e parë
janë të barabarta me me numrin e
elementeve të
një kolone nga
Mund ti shumëzojmë
matrica e dytë!
ato dy matrica!
 Trego se cilat shumëzime
janë të mundshme
Numrojmë sa elemente i Numrojmë sa elemente
ka marica e parë në i ka matrica e dytë ne
rresht. kolonë.


1 3 4 1 -4 12
* =
1 5 6 2 7 4 A mund të shumëzohen
këto dy matrica? Le ti
analizojmë!

Nëse numri i elementeve të

një rreshti nga matrica e
parë janë të ndryshëm me me numrin e
elementeve të
një kolone nga
S’mund ti
matrica e dytë!
shumëzojmë ato dy
matrica!
 Shumëzimi i dy matricave
2 -1 -3 -2
A= B= I shumëzojmë numrat me
3 4 3 0
ngjyrë të njëjtë
2*(-3) + (-1)*3 2*(-2) + (-1)*0
2 -1 -3 -2 =
A * B= * =
3 4 3 0 3*(-3) + 4*3 3*(-2) + 4*0

- 6- 3 - 4- 0 -9 -4
= =
- 9+12 - 6+0 3 -6
 Shumëzimi i matricës me një
skalar

D.m.th., numri 5 i
2 -1 shumzëzon të gjithë
A= Si skalar le të jetë numri 5
3 4 anëtarët e matricës!

2 -1 5*2 5*(-1) 10 -5
5*A= A* 5= 5* = =
3 4 5*3 5*4 15 20
Është njësoj!
 Plotësimi i matricës me
anëtarë
Forma e përgjithshme e
a11 a12 a13
matricës së rendit të tretë!
A= a21 a22 a23
a31 a32 a33
Nga ne kërkohet që ti plotësojmë me
numra hapësirat e zbrazta, të
Shembull: ngjyrosura me të verdhë!

a11= 6 a12= 3 a21= 0

A= a22= 1 a32= 8 a31= -2
a13= -1 a33= 10 a23= 2
 Njehsoni katrorin e matricës
2
-2 3 0 -2 3 0 -2 3 0
2
A= 1 4 2 = 1 4 2 * 1 4 2 =
5 0 -1 5 0 -1 5 0 -1

-2*(-2)+3*1+0*5 -2*3+3*4+0*0 -2*0+3*2+0*(-1)

= =
1*(-2)+4*1+2*5 1*3+4*4+2*0 1*0+4*2+2*(-1)
5*(-2)+0*1+(-1)*5 5*3+0*4+(-1)*0 5*0+0*2+(-1)*(-1)

7 6 6
= 12 19 6
-15 15 1
Gjeni të panjohurat!
Duke u nisur nga kushti që dy matricat e
mëposhtme të jenë të barabarta, të gjenden
të panjohurat x dhe a.
Për të qenë matricat e barabarta
duhet që numrat me ngjyra të
x -2 3 -2
= njëjta të jenë të barabartë
-1 2a -1 2

2=2
x=3
-1=-1
2a=2 a=2/2 a=1
Definimi i përcaktorëve
Matrica s’është katrore.
2 -1 3 S’ka përcaktor.
A=
5 6 11
2 X3 Matrica është katrore.
2 -1 3 Mund2 t’ia
-1 gjejmë
3 përcaktorin.
Dmth. Ekziston një
|A| = 5 6 11 = numër që e përcakton
A= 5 6 11 tërë matricën katrore.
-3 7 1 -3 7 1
3 X3

|A| Ose detA

Janë dy mënyrat e shënimit të

përcaktorit/determinantës
Përcaktorët e rendit të dytë

+
-2 1
|A|= 0 -3 = -2*(-3) - 0*1 = 6- 0 = 6

- Ky është numri që e përcakton apo

+ determinon matricën katrore
x a
|B|= 2 -3 = x*(-3) - 2*a = -3x- 2a

-
Përcaktorët e rendit të tretë
Duke zbatuar metodën e plotësve algjerbrik dhe sipas reshtit të
dytë të zgjidhet përcaktori (link formula)

1 0 -1
0 -1 1 -1 1 0
|A|= 2 -1 0 = - 2* +(-1)* +0* =
5 2 7 2 7 5
7 5 2
a21 a22 a23
Meqë 2+1=3 dmth numër
tek atëherë para 2 e kemi
– (minus)

= -2*(0+5) -1*(2-7) +0 = -10+5=-5

Metoda e Sarusit dhe e
trekëndëshit
+
2 3 0 2 3
A= 3 -1 7 3 -1 =
0 1 4 0 1
-
Ekuacionet matricore
Të zgjidhet ekuacioni matricor, dmth të gjendet matrica X: 2X+5E = 3A

3 2 0 1 0 0
A= E=
0 1 -2 0 1 0 I zbresim numrat me
1 4 -1 0 0 1 ngjyrë të njëjtë nga të
dy matricat.
2X = 3A - 5E =

3 2 0 1 0 0 9 4 0 5 0 0 4 4 0
= 3* 0 1 -2 - 5* = - = 0 -2 -6
0 1 0 0 3 -6 0 5 0
2 4 -1 0 0 1 6 12 -3 0 0 5 6 12 -8

4 4 0 4 4 0 4/2 4/2 0/2 2 2 0

1 = =
2X = 0 -2 -6 X= 0Duhet
-2 -6 tagjejmë veç-6/2
0/2 -2/2 0 -1 -3
2
6 12 -8 6matricën
12 -8 X 6/2
sa është.
12/2 -8/2 3 6 -4
Të zgjidhet ekuacioni matricor

x² -2 2
Përcaktorin e zgjedhim duke përdorur
1 -1 1 =2
metodën e Sarusit ( duke i shtuar dy
4 2 1
kolonat e para
x² -2 2 x² -2
1 -1 1 1 -1 = 2
4 2 1 4 2

- x² - 8 + 4 + 8 - 2x²+ 2 = 2
-3x²+ 6 = 2
-3x² = 2 - 6
Katrori kur të del në anën tjetër të barazimit
- 3x² = - 3
bëhet rrënjë katrore!
x² = 1
x = ±√ 1
x=±1