Tong cong ty xang dau viet nam

Cong ty CP Tin h9c vi en thong Petrolimex

Ha n¢i 03/2010

- _--_-_ .. _._- -------.---.---.-------.----.--~ ... --- -.__ ._-_...._ ...._ --.----.-- ..-~-.-.-------~---.----.------.------
..._ ..
-
..-.-.--------.--. _.---_.-.-_ _ _--- .-,~~.---
.-.. . --- .. -
 .__
.._.'-_ ...L ....:.._
~ _

I
I
MVC LVC
Ml)C Ll)C 1
PHAN 1: oAu MD vA CHE PHAM oAu MD 3
CHU'O'NG 1. oAu MD 3
1. Vai tro va tam quan ironq cue dau mo 3
2. Ngudn gac diw mo theo Thuyi:t hiru co 3
3. Thanh phan cue dau mo 3
4. Sa tuoc ve chi: luy(m dau mo 3
CHU'O'NG 2. CHE PHAM CHO YEU COA oAu MD 5
I. XANG BONG CO 5
1. Gioi thi(w chung 5
2. Tfnh che! Iy h6a co ban va chl tieu chei IUQ'ng chfnh 5
3. Ky ma hieu, phen 109i, phem vi sf) dl,mg xang kh6ng pha chi 11
II. DIESEL 11
1. Gioi thieu chung 11
2. Tfnh chilt Iy h6a co ban va chi iieu ch§t II)'00ngchfnh 12
3. Ky ma nieu, phen 109i, pbem vi sf) dl,mg va TCCL Diesel 15
III. DAu HOA THAp SANG - NHIEN LlI;U PHAN Ll)'C 16
1. Dau hoe thap sang 16
2. Nhien lir;;u phEw lire 17
IV. NHIEN LlI;U BOT LO 19
1. Gioi tnieu chung 19
2. ChI tieu chat IUQ'ng chfnh 20
3. Kf ma hieu, pben 109i, phem vi sf) dl,mg va tieu chu{m nhien lir;:u oat 10 21
PHAN II. GIAO NH~N 22
CHU'O'NG 1. NGHI~P vu £)0 TiNH 22
1. Y nghTa cue nghir;:p vu 00 tfnh 22
2. Cec don vi 00 luang sf) dl.)ng trang giao nhen xang dau 22
3. Pturonq phep 00 tfnh the iich xang dau 22
CHU'O'NG 2. QUAN LY HAO Hl)T XANG oAu 24
I. Bi$n phap ky thu$t d~ giam hao hl,lt 24
II. Quan Iy hao hl,lt theo dinh mLPc 24
1. PhuO'ng phap tfnh toan hao hl.)t kMu nh~p - xu§t - tdn ch(faxang d{JU 24
2. PhuO'ng phap tfnh hao hl.)t xang dau trang v~n chuyen 25
3. PhuO'ng phap tfnh hao hl.)t tong hQ'p 25
CHU'O'NG 3. GIOI THIEU cAc PHU'ONG PHAp GIAO NHAN TREN cAc PHU'ONG
TI~N V~N CHUYEN XANG 'oAu : : 26
I. V$n chuy~n xang d~u dU'(YngbO 26
1. Nh~p hang vao Xitec ~ 26
2. Giao hBng tif Xitec 26
II. V$n chuy~n xang d~u dU'ang sat vi$t nam 26
III. V$n chuy~n xang d~u bang dU'ang thuy 27
IV. V$n chuy~n xang d~u ba ng dU'ang 6ng 28
PHAN III. KHO XANG oAu 29
CHU'ONG 1. GIOI THI~U VE KHO XANG oAu 29

Trang. 1
 Ml,lC Ll)C

I. Khai niem 29
II. Phan I09i kho 29
III. T6 chu c bQ may, chu c nang nhiern Vl,l cua kho xang dau 29
CHU'ONG 2. H~ THONG CONG NGH~ KHO XANG DAu 30
1. B§ chua xang df1u 30
2. Thiet bi phu lap tren b§ hinh tru oung 30
3. f)U'ong ong dan xang dau 30
4. LU'u trinh oU'ong ong cong ngh$ 30
5. May bam 30
6. Van 31
PHAN IV. CLrA HANG XANG DAu 32
I. H$ thonq conq nqhe tai Cu'a hang xang dau 32
1. B§ chua xang dau 32
2. Got bam 32
3. H~ thong ong 34
4. Van 1 chieu 34
5. Van ch~n 34
6. Van h6 hap 34
II. Chirc nang, nhiern vu va t6 chirc bQ may tai CHXD 34
III. Ngu6n hang, gia ca hang hoa 34
IV. T6 chirc ban hang tal CHXD 35
1. f)am beo ngu6n hang 35
2. To cturc ban hang tei GHXD 35
V. Ouan Iy hang hoa, tien va conq no khach hang 36
PHl,J Ll,JC 38
I. H$ th6ng bao cao CHXD 38
1. Bee ceo can ooi Nhep - Xuat - T6n kho hang hoe 38
2. Bee ceo Ban hang 39
3. BaG ceo cong no 40
II. Tham khao v~ dau mo va che pharn dau mo .41

--------_. __ ..__ .__ .. __ __._-_._--_ -

_ .. ._. ...

Trang 2
 PHAN 1: oAu MO vA CHE PHAM oAu MO

PHAN 1: DAu MD vA CHE PH AM DAu MD

CHU'ONG 1. oAu MD
1. Vai tro va tam quan tr9ng cue dau mo
D~u rna Iii nguon nguyen lieu d.t quy d§ san xuat ra nhieu san pham co gia tri kinh t§
cao quan trong cho giao thong, dn thiet cho quoc phong va hiru ich cho cac nganh kinh
t§ khac nhir: xang, Diesel, d~u hoa nhien lieu phan 19c, dung moi nhien lieu d6t 10, dau
nhon, rna nhon nhira duong cac loai, ...
Til d~u rna va khi d6t nguoi ta da tong h9'P va san xu~t hon 1000 h9'P chat c6 irng
dung trong nhieu linh V1JCcua nen kinh t§: chat deo, soi tong hop, cao su nhua tong hop,
... va Protein d§ san xuat cac chat dinh dirong,
Nhi~u mroc da xem d~u rna nhir mot chinh sach chien hroc d§ din d6i va toan dien
cac nganh kinh t§ khac. V 6i Vi~t nam vi~c phat tri€n nganh cong nghi~p d~u khi ld10ng
nhUng dem l<;1ingu6n ngo<;1it~ dang k§, rna can la ti~n d~ cho sg phM tri§n nganh cong
nghi~p t6ng h9'P huu co hoa d~u.
2. Nguon goc dau mo thea Thuyet hCPucO'
Cach day nhi~u tri~u nam tren trai d~t co sg tich tv clh cac v?t li~u hfru co ban diu d6
la cac canh rung nguyen sinh cd d~i, xac dQng thl,ICv?t, cac tham thgc V?t than m~m, ky
sinh trimg, phu du bi~n, ... Cac V?t li~u hfru co ban diu nay bi~n dEli d~n thanh diu rna
ngay nay qua cac giai dO<;1n.
Giai dO<;1n
tich t\ll~ng d9ng t<;10thanh cac lap tr~m tich.
Giai dO<;1n
bi§n d6i t~o ra cac h9'P ch~t Hydrocacbon hay san ph~m hfYUco cua d~u
rna.
Giai dO<;1ndi cu: Khi chiu ap su~t cao cac h9'P ch~t Hydrocacbon ban diu cua diu rna
trong cac lap tr~m tich (t~ng da my) bi dh ra ngoai va di cu d§n cac nO'im6i qua cac
ting "da chua" thuang c6 c~u truc r6ng x6p. Sau d6 t<;10thallh cac rui d~u phia ngoai
duqc bao b9C kin bOi t~ng da ch~n ho~c nui mu6i.
bi§n d6i ti§p thea: Trong truang hgp rui d~u co cac lille ha, Oxy nu6c, khi
Giai dO<;1n
quy€n co th§ 19t VaG se xay ra sg bi§n ch~t thea chi~u huang x~u di do cac phan Ung
Oxy hoa, trung h9'P h6a, ...
3. Thanh phan cua dau mo
D~u rna do nhi~u nguyen t6 hoa h9C t<;10nen nhung chu y§u 1a cacbon va hydro,
chi~m ti l~ 96 -;-99,5%. Ti l~ nay cling thay d6i thea tUng rna, thuemg cacbon: 85 -;-87%,
hydro 11 -;-14%.
D~u rna co mQt s6 nguyen t6 vi luqng chung chi~m mQt tY l~ r~t nha trong d~u rna
nhu: S, O2 va N2. Vi dv: D~u rna it Sham luqng < 1%, d~u ma nhi~u Sham luqng ill 2%
d§n 5%.
Ngoai cac nguyen t6 tren trong d~u rna con co nhi~u mu6i kim 10<;1i nhu: K; Ca; Na;
Mg; Fe; Pb ... va mQt s6 nguyen t6 khac, t<;1pch~t co h9C, cac phuc co kim, cac ch~t nhga,
Asphanten.
4. SO'/LP9'C ve che /uy~n dau mo
D~u ma sau khi lillai thac len duqc ch~ bi§n: Chu y~u trai qua 2 qua trinh sau:

Trang 3
 PHAN 1: oAu MD vA CHE PHAM oAu MD

DNnh~
Xang:CS-CIO

Sx:DH

Kesosen.Cj.-Cj, DN trung binh

~ SX;NLPL

p
p DN nang
CK
DMo th Sx: Diesel
Lam
s~ch
Mazut:C21-C60

Sx: FO
Hinh 1: So' cra ding ngh~ qua trinh IQc dAn

Cong nghe loc dau la toan bo cac qua trinh rnang d~m tinh chat vat Iy phan chia dau
rna thanh nhirng phan dean hep, c6 nhtrng khoang nhiet do soi nhat dinh, bao gorn mot s6
hQ'Pch~t Hydrocacbon c6 tinh chat vat ly g~n giong nhau.
Cong nghe h6a d~u la toan bOcac qua trinh rnang darn tinh chat h6a hoc voi tac dung
bi~n d6i san pham loc d~u va tao ra nhieu h6a pham d~u mo.
Theo d~c tinh va pham vi S11 dung chia thanh tung nh6m sau:
Khi h6a long: S11 dung day hieu qua trong cac linh vue (cong nghiep, nong nghiep,
thuong mai, van tai va sinh hoat dan dung),
Nhien lieu long: xang, Diesel, d~u hoa nhien lieu phan lire va nhien li~u d6t 10 cac
10<;li.
Nh6rn nhien 1i~ulong chi6rn t6ng lUQTIg Ian trong d~u mo.
Dung rnoi cong nghi~p: S11 d1,lngd6ng vai tro nhu mot moi tfUemghoa tan trong cong
nghi~p ch6 bi6n thl,Tcph~rn, cong nghi~p son, ... va nghien Clm khoa hQc.
D~u nhem: la mot ch~t boi tron the long c6 da chung 10:;ti,da c~p dOnh6t S11 d1,ll1g
cho
h~u h6t cac lo<?-i
dong ca, may m6c, thi6t bi, v~t c~n boi tron.
M6' nhem: la ch~t boi tron the d~c hay the keo phan tan, duQ'cboi tron (y cac vi tri c6
dinh, cac ch6 d~u nh6n khong dap Ung n6i yeu du boi tron.
Nhl,Taduemg: Ung d1,lllgcho cac cong trinh giao thong, ...va cong ngh~ d~c chling.
Hoa ph~m d~u rno: la ten gQi chung cua toan bo h6a ch~t duQ'csan xu~t ill d§.umo:
Ch~t deo, sQ'it6ng hqp, ...
 PHAN 1: oAu MD vA CHE PHAM DAu !'lIU)

CHU'O'NG 2. CHE PHAM CHO YEU COA oAu MD

I. XANG BQNG co
1. Gi&i thi~u chung
Xang
Xang la nhien lieu duoc san xuat ill d~u mo c6 phan dt nhe bao gorn cac hQ'Pchat
Hydrocacbon ill C5 -;-C10 gorn cac nh6m ho: (Hydrocacbon Parafin, Olefins Naphtenes,
Aromatics), c6 nhiet dO soi ill 35°C -;-21SoC, c6 tY trong thuc t~ D, = 0,680 -i- 0,760 va
duoc sir dung lam nhien lieu d6t chay cho cac loai dong ca c6 bo chc hoa khi (dong ca
xang) nhu: May bay, 0 to, xe may, ca no, tau thuyen, may phat dien, may c~t co, ... duoc
goi chung la xang dong ca.
Xang thtronq pharn
Thuong la mot san pham h6n hQ'Pdiroc lira chon can than ill mot s6 thanh phan phan
dean cua cac qua trinh cong nghe khac nhau:
- Xang chung dt true tiep: c6 tri s6 Octane (Tr.O) = 43 -;-60 thea MON, Tr.O = 53 -;-
70 thea RON.
Xang cracking nhiet: Tr.O = 63 -;-70 thea MON, Tr.O =73 -;-80 thea RON.
Xang cracking xuc tac: Tr.O = 78 -;-82 thea MON, Tr.O = 88 -;-92 thea RON.
- Xang reforming nhi~t: Tr.O = 80 thea MON, Tr.O = 90 thea RON.
- Xang reforming xuc tac: Tr.O = 84 -;-90 thea MON, Tr.O = 94 -;-100 thea RON.
- Xang alkyl h6a: Tr.O ;:::::100
thea RON.
- Xang isome h6a: Tr.O ;:::::100thea RON.
S17di~u chinh tY l~ cac lo~i xang cong ngh~ n6i tren cho phep thu duQ'cnhi~u lo~i
xang c6 phb dp khac nhau.
Nang cao tinh ch6ng kich n6, d.i thi~n ch~t lUQ'llgcho xang thuang ph~m ngwJi ta su
d\illg bi~n phap pha ph1,lgia:
V6i xang pha chi nang cao tri s6 Octane duQ'cpha ph1,lgia Tetraetyl chi (C2Hs)lb va
ph1,lgia Tetrametyl chi (CH3)4Pb,day la cac ph1,lgia re ti~n, d~ ki~m va kha hi~u qua.
V6i xang khong pha chi d~ dap Ung nhu du su d\lng nhien li~u s~ch nguai ta pha
d6ng thai cac t6 hQ'Pph1,lgia hfru ca it doc, c6 ban ch~t chay t6t, c6 trt s6 Octane cao
thuoc cac nh6m hQ: Olefins, Naphtenes, Aromatics, Oxygenates.
2. Tinh ch§t Iy h6a cO' ban va chi tieu ch§t ILPr;Yngchinh
Tinh ch6ng kich n6
Tinh ch6ng kich n6 cua xang la kha nang ch6ng l~i sv chay kich n6 cua xang trong
bu6ng d6t dong ca. Tinh ch6ng kich n6 cua xang duQ'cd~c trung va bi~u thi b&ngchi tieu
ch~t lUQ'llgtrt s6 Octane. Xang c6 tri s6 Octane cang cao, kha nang ch6ng kich n6 cang
t6t, c6 chit lUQ'llgcang cao.
TIt s6 Octane duQ'cxac dinh thea phuang phap Motor (MON): Motor Octane Number
- f)i~u ki~n th17cnghi~m kh~c nghi~t han.
Tri s6 Octane duQ'cxac dinh thea phuang phap nghien cuu (RON): Research Octane
Number - f)i~u ki~n thvc nghi~m nh~ nhang han.

--_ .._.--_._--_--------.--_---------_ .._-_ .._------

Trang 5
 PHAN 1: oAu MD vA CHE PHAM oAu MD

Can ctr vao m6i quan h~ gitra tY s6 nen cua dong co xang va tri s6 Octane cua xang d~
Iua chon str dung xang phu hop. Thong thuong dong co xang co ty s6 nen cang lon, cang
dn str dung xang co tri s6 Octane cao va nguoc lai.
Xang co dQ nhay cang nho, tri s6 Octane tren duong cang cao khi do hieu qua sir dung
cang cao d~c biet khi thay d6i t6c dQ.
Tinh bay hoi
Khai niem
Tinh bay hoi la kha nang xang chuyen trang thai tir the long sang th~ hoi.

8ae di~m
Xang bay hoi chu yeu ill tren mat thoang, toe dQ bay hoi cua xang tang theo rmrc tang
cua nhiet dQ va Sl,I xao tron.
S\I bay hoi clla xang di~n ra phuc t$.P han nhi~u so vai Sl,I bay hO'i clla cac I09-ich~t
long d6ng nh~t v~ m~t hoa hoc.

PhEin loai
Bay hO'itInh: La truOng hop xang bay hO'ikhi m~t thoang xang 6n dinh.
Bay hai dQng: La truOng hop xang bay hai trong di~u ki~n xay ra Sl,I xao trQn.

Cae y~u t6 anh hLPcyngd§n tfnh bay hO'i

Ban ch~t hoa hoc cua xang:
Thanh ph~n hoa hoc: Xang cang chua nhi~u hop ch~t Parafin m$.ch phan ill ngin,
m$.ch eo nhanh va nhi~u nhanh bay hoi nhanh, ...
Thanh ph~n d.t: Xang co ph~n dt cang nh~, di~m s6i cang th~p thi bay hai d.ng
nhanh.
Nhi~t dQ m6i trucmg va nhi~t dQ san ph~m.
Di~n tich ffi?t thoang eua X~"'1g vai Idl6ng lUlL
Th~ tich hai/th~ tich long.
Ap su~t hai xang va ap su~t khi quy~n.
H~ s6 khu~ch tan hai xang VaGm6i wang kh6ng khi.

PhLPO'ngRhaR danh gia tfnh bay hO'i

Thanh ph~n dt clla xang duQ'c bi~u di~n la mQt ph$.m vi s6i g6m 5 vi tri: Nhi~t dQ s6i
d~u, dQ dt 10%, dQ c~t 50%, dQ dt 90% va dQ s6i cu6i.
1 - Nhi~t dQ s6i d~u va dQ dt 10% anh hucmg tai tinh kho'i dQng clla dQng ca.
Nhi~t dQ s6i d~u va dQ dt 10% d~c trung cho nhfrng ham IUQ'ngphan tu co trong
lUQ'llgnh~ trong xang, eho bi§t kha nang xang d§ bay hai t$.inhi~t dQ thuOng, d§ hoa hai
t$.ibQ ch§ hoa khi, anh huang d§n kha nang khai dQng Clla dQng ca.
2 - DQ c~t 50% anh huong d§n Sl,I tang t6c Clla dQng cu.
DQ dt 50% d~c trung cho nhfrng ham IUQ'ngphan ill co trong IUQ'ngtrung binh trong
xang, cho bi§t kha nang bay hai, kha nang chay trung binh clla xang, anh huong d~n leha
nang tang t6c Clla dQng cu.
3 - DQ dt 90% va dQ s6i cu6i.
DQ dt 90% va dQ s6i cu6i d~c tmng cho nhfrng ham hJQ'llgphan tu co trong lUQ'ng
n~ng trong xang, eho bi~t kha nang xang kho bay hai, kho chay han.

Trang 6
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM DAu MD

Khi dOdt 90%, dO soi cuoi cang 16'nnhien lieu se Id10 bay hoi, chay khong het men
thea thanh xilanh chay xuong Cacte lam loang d~u nhon, bi nhiet phan, sinh muoi than
gay mai man.
Nhiet do s6i cuoi cua xang can duoc SUdung d~ danh gia rmrc do l~n cac loai nhien
lieu khac (dau hoa, Diesel) vao trong xang tren ca sa so sanh m~u hru trong phong thi
nghiem,
Tinh 6n djnh h6a hoc

Khai niem
Tinh 6n dinh h6a hoc la kha nang cua xang chong lai cac qua trinh Oxy h6a lam xang
nhanh bi bien chat trong bao quan, t6n chua, van chuyen va xuat nhap xang.
8ac tfnh SLPdung
D~c trung nhat cho S\I Oxy h6a cua xang la qua trinh tao keo nhua, lam giam tri s6
Octane, gay can lang trong h~ thong nap lieu, lam ket Xupap nap, giam nhi~t IUQ'llgchiy,
sinh muoi va cau than, ...
Nh\Ia th\Ic t~ c6 kha nang hoa tan hoan toan trong xang nhuom mau r~t m?-nh,xang
nhanh s~m, t6i mau han.
S\I Oxy h6a lam tang ham IUQngaxit huu ca trong xang gay an man kim lo?-i.
H~u qua Cllacae qua trinh Oxy h6a lam xang bi t6i mau d~n thea thai gian.
Xang c6 tinh 6n dinh hoa hQct6t kha nang bi~n ch~t cang kh6, cac tinh ch~t Iy hoa it
bi thay d6i cho phep t6n chua duQ'clau han, phat huy duQ'chi~u qua su d\mg va nguQ'c
l:;t.i.
Cae y~u t6 anh hU'&ng d~n tfnh 6n dinh hoa hoc
Thanh ph~n h6a hQc: Hqp ch~t Hydrocacbon Olefins la nhan t6 chinh quy~t dinh xang
c6 tinh 6n dinh hoa hQct6t hay kem.
Nhi~t dOm6i truemg cang cao se lam gia tang d.c qua trinh Oxy h6a xang nhanh bi~n
chit han.
Di~n tich ti§p xuc giua m~t thoang xang va kh6ng khi cang 16'nxang d~ bi Oxy h6a
han.
D~c tinh Cllakim lo:;t.ilam phuang ti~n, thi§t bi chua d\mg c6 anh huang nhit dinh d§n
tinh 6n dinh h6a hQc cua xang.
Muc dOchua va v~t chua: Chua d~y xang trong v~t chua s:;t.ch,xang it bi{~nchit han.
Anh sang va mau san: Mau san c6 kha nang phan nhi~t t6t lam giam S\Ikich ho?-tclla
anh sang cac qua trinh Oxy h6a it xay ra han xang it bi§n chit han, ...

PhU'O'ngphap danh gia tfnh 6n dinh hoa hoc

Danh gia tinh 6n dinh h6a hQcclla xang qua cac chi tieu: DOb~n Oxy h6a, ham IUQ'llg
nh\Ia th\Ic t~, ham IUQ'llgOlefins.
Tinh an men

Nguyen nhan va tac hai

Nguyen nhan
Xang Iuon t6n t:;t.imot IUQ'llgluu huynh, hqp chit chua luu huynh nhit dinh (S, H2S,
R- S - H, R - S - S - R', hqp ch~t Tiofen ... ), axit H2S04" NaOH, mot IUQ'ngaxit hfru ca

Trang 7
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM DAu MD

nhat dinh (R - CH2COOH) va hrong axit hiru co trong xang con tang len do hau qua cua
cac qua trinh Oxy h6a, ...

Tac hai
Cac hQ1Jchit an men n6i tren co kha nang an rnon: Thi6t bi t6n chua, phuong tien van
chuyen, he thong c6ng nghe, M thong n<;l.plieu, cac chi ti~t trong dong ca va cac chi ti~t
lam bang kim loai, ...
Kha nang an mon cua cac chat an mon co trong xang phu thuoc VaGham lUQ11g,nong
do, ban chat cua cac chat an mon va di~u kien m6i tnrong.

Ban chat cLla caG chat an man

Nhorn ho'p chfit Axit vi) co' va ki@m

Day 121nhtrng hQ1Jchat co kha nang an rnon ca kim loai den va kim loai mau a nhiet
do thirong.

Luu huynh va nhung hop ch:h chira luu huynh

Trang S11 dung: LUll huynh va nhtrng hQ1Jchat chua IUD huynh khi chay sinh ra khi
S02, S03 lam xo cirng muoi va cau than gay mai mon, cac khi S02, S03 thai ra m6i
truemg gay 6 nhi6m m6i trucmg, d6 t<;l.O
axit gay an mon m<;l.nh.
Trong bao quan: LUll huynh tv do a nhi~t do thuemg la mot a kim ho~.t h6a, c6 tinh
tinh han, an man m<;l.nhca kim 10<;l.i
doc, a nhi~t do cao hO<;l.t den va kim 10<;l.i
mau.
HQ1Jchit chua lUll huynh 10<;l.ihO<;l.t
tinh: Hydrasunfua H2S, Mecaptan R-S-H, ... an
man m<;l.nhca kim 10<;l.i
den l§.nkim 10<;l.i
mau.
LO<;l.i
kh6ng hO<;l.t tinh: Dialkylsunfua R-S-R', Dialkyldisunfua R-S-S-R' t6n t<;l.itrong
xang d~u duai tr<;l.ngthai tm an mon kh6ng dang k~.

NhOm axit hu'u co'

Cac hQ'p ch~t axit hfru ca trong xang di~n hinh nh~t v§ kha nang an mon 121axit
Naphtenic, y6u at nh~t 121axit Focmic. Axit Naphtenic an mon nh~ nhang kim 10<;l.i
mau,
den a nhi~t do thucmg, 6 nhi~t do cao kha nang an man m<;ll1h
kh6ng dang k~ kim 10<;l.i
hon.
Khi xang l§.n nuac nuac se d6ng vai tro 121ch~t xuc tac an man khi6n axit Naphtenic
c6 kha nang an man m<;l.nhkim 10<;l.i
den 6 nhi~t dO th~p.

PhLl'O'ng phap ki§m tra danh gia tfnh an man

Danb gia tinh an man clla xang qua cac chi tieu: Ki~m tra hQ1Jch~t chua luu huynh
bhg thi nghi~m an mon 1a d6ng, ham lUQ11g1uu huYnh.
Kh6i ILPgng rieng

Khai niem
a
Kh6i lUQ'ngrieng cua xang nhi~t do thl,ICt~ la tY s6 gifra kh6i lUQ11grieng Clla xang
a nhi~t do b~t ky va kh6i
lUQ11grieng clla nuac nguyen ch~t 4°C. a
Kh6i lUQ11grieng cua xang 6 nhi~t do tieu chuk lSoC 121tY s6 gifra kh6i lUQ'llgrieng
cua xang va kh6i lUQTIgrieng clla nuac cling 6 lSoC.

SLPlien quan giCPanhiet d6 va khoi ILPO'ngrieng

Nhi~t do va kh6i lUQ11grieng 121hai d<;l.ilUQ'ngc6 m6i quan h~ ch~t che v6i nhau. Khi
nhi~t do thay d6i thi kh6i lUQ11grieng Clla xang 6 nhi~t do thvc t~ se thay d6i theo .
..... __ .__ _-------
Trang 8
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM DAu MD

Khi nhiet dQ tang len do xang co kha nang gian no, luc nay the tich thuc t~ cua xang
tang len nhung mat dQ phan tu tren mot dan vi th~ tich giam xuong, tire khoi IUQ11grieng
cua xang giam xuong va nguoc 19-i.
Kh6i luong rieng cua xang phu thuoc vao nhiet dQ thuc t~ n~u nhiet dQ tang len cao
° r r
han 15 C thi khoi IUQ11grieng cua xang do duoc 0 nhiet dQ do se nho han khoi IUQ11g
rieng 0 nhiet dQ tieu chuan va nguoc 19-i.Do do khi hach toan giao nhan xang phai quy
dbi v~ khoi hrong rieng 0 nhiet dQ tieu chuan 15°C.

Y nghia SLPdung
Can cir VaG kh6i lUQ11grieng cua xang c6 th~ doan biet diroc chat lUQ11gxang, cho
phep xac dinh duoc kh6i IUQ'ngxang, ph\lc Vl,lcho vi~c quy d6i giua kh6i lUQ'ng,th§ tich
khi h9-ch toan giao nh~n xang.

PhU'O'ng phap xac dinh kh6i IU'O'ng rieng

Trong thvc t~ kh6i lUQ'ngrieng cua xang duQ'c xac dinh bing phuang phap ti trong k~.
NU'<Yc va t~p chat cO' h9C

NU'&c
Ham lUQ'ng nuac c6 m?t trong xang thubng cho bi~t ham IUQ'ng Clla nuac bOa tan
khu~ch tan l~n trong xang. Ham lUQ'Ilg nuac duQ'c·tinh bing dan vi phk tram trong
lUQ'ngva phk tri~u trong IUQ'Ilg.
Nuac c6 th§ l~n VaGxang do: Trong qua trinh v~n chuy~n, trong bao quan xang d§ l~n
nuac ho?c d~ nuac mua rai vao, do hai nuac ngung tl,lld1i nhi~t dQ moi trucmg thay d6i
dQt ngQt, ... ho?c tbn t9-is~n trong d~u mo nguyen lillai.

Nuac I~ VaGxang se lam giam n6ng dQ cac ph\l gia ch6ng kich n6, ch6ng Oxy h6a,
anh huang dang k~ d~n hi~u qua su d\lIlg xang.

Tap chcflt cO' hoc

T9-pch~t ca hoc 1<\ nhung ch~t huu ca, vo ca r~n c6 trong san ph~m d~u mo duai d~mg
k~t rna sa I~ng ho?c phan tan di th~. Tuy doi hoi clla di~u k:i~n k.9 thu~t rna trong ki§m
nghi~m nguai ta dinh tinh ho~c dinh IUQ'Ilgt9-Pch~t ca hoc.
T9-p ch~t ca hoc anh huang x~u d~n tinh trc;mglam vi~c clla cac thi~t bi, gay tac h9-i
d~n h~ th6ng cung dp xang, lam giam nhi~t lUQ11gchay clla xang, sinh nhi~u mUQi va
cau than han.
Cam quan va mau s~c
Cam quan va mau s~c la cac chi tieu lillong nh~t thi~t phai dung plmang phap thu tieu
chuk va c6 th§ danh gia duQ'c m9t ph~n ch~t lUQ11gnha chinh VaG sg quan sat thong
thubng, vi d\l nhu dQ trong hay d\lc cua xang d~ dang phan anh mQt cach nhanh nh~t dQ
sq.ch clla xang dQng ca.
Rieng d6i vai mau s~c: V~ y nghla ph~m ch~t va su d\lIlg, khong nh~t thi~t phai quy
dinh, Tuy nhien v~ y nghla qUEmIy (ca ch~t lUQ'Ilg)19-ick tieu chu~n h6a nhim hq.n ch~
sg nh~m l~n vo tinh clla con nguai khi cung ling cho xii hQi, d?c bi~t d6i v6"i Vi~t nam
con c6 y nghla t1ch cgc trong vi~c phong ch6ng cac hi~n tuQ'ng pha I~n cac nhien li~u
xang d~u, gay t6n h9-ikhong nho d~n ch~t IUQ'Ilgcho nguai tieu dlmg va xii hQi.

Trang 9
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM DAu MD

Ham 11I'<?,ngBenzen
Benzen la hQ'P chat Cacbuahydro (C-H) vong tham don gian nhat nhung lai co tinh
chat dac biet cua C-H no, ben virng voi cac chat Oxy hoa nen co tri s6 Octane cao trong
xang. Vi vay trong xang dong co, dac biet d6i voi xang khong chi, Benzen co tinh chong
kich n6 t6t.
Benzen cling la mot chat doc nguy hiern cho sire khoe cua con nguoi, dac biet khi
chay khong h§t thea hoi khi thai ra moi tnrorig d~ gay ung thu, vi vay n§u ham 1UQ1lg
Benzen trong .xang 0 to vuot qua gioi han cho phep se gay tac hai cho sire khoe cua nguoi
su dung, d~c biet cong nhan nganh xang d~u. V oi xang khong chi, ham 1UQ'ngBenzen b~t
buoc phai quy dinh mot gioi han cu th~ neu khong se gay tac hai cho moi tnrong va ca
nguai SUd\ll1g.
Ham 11I'<?,ngOlefin
Cac Olefin la cac Hydrocacbon 1illong no, trong nhi~u tru011g hQP, cling 1a ch~t tang
tri s6 Octane trong xang. Tuy nhien Olefin trong xang co th~ d~n d§n SlJ hinh thanh c~n
va tang cac ch~t Hydrocacbon d~ tham gia phan ung (vi d\l nhu ch~t t':10Ozon) va cac
ch~t doc.
Do Olefin la chM khong 6n dinh nhi~t nen co th~ dfu1d~n SlJt':10nhlJa va cac ch~t 1kg
c~n trong h~ th6ng n':1pnhien li~u clla dong cO'.HO'l1nua sv bay hO'i clla no VaGkhi quy~n
se la nhung ch~t d~ phan ung hoa hQc nen gop ph~n VaG sv hinh thanh Ozon. Cac san
ph~m chay clla Olefin t':10nen nhung ch~t doc gop ph~n gay 0 nhi~m moi truong.
Cac chat thO'm (Aromatic)
Cac ch~t Aromatic 1a nhung phan ill co chua it nh~t mot vong Benzen. Nhin chung,
cac ch~t Aromatic 1a nhUng thanh ph~ tang tri s6 Octane t6t cua xang va la nhung ph~
ttr nhien li~u t':1omuc nang lUQ'ng cao. Tuy nhien, 1UQ1lgAromatic co trong xang co th~
lam tang cac ch~t c~n va 1UQ1lglilli thai, ld ca CO2,
Cac ch~t Aromatic n~ng va cac hQ'P ch~t co phan ro 1UQngl6n d~u lien quan d~n SlJ
hinh thanh c~, d~c bi~t 1a SlJ l~ng c~ trong dong cO'. Cac ch~t c~ lam tang 1UQ'Ilgld1i
thai, k~ ca HC va CO. Tuy v?y, vi~c gi6i h':1nham lUQ'ngAromatic trong tung 10':1ixang
C\lth~ se duQ'c quy dinh boi cac tieu chu~n ct,lth~ Clla m6i nu6c.
Khi nhien li~u co chua Aromatic bi d6t chay trong dong cO'thi co th~ t':10ra Benzen 1a
ch~t gay ung tIm va lam tang SlJ l~ng c~ trong bu6ng d6t clla dong cO'va no cling co th~
lam tang luQ1lg lilli thai. N§u lill6ng ch~ duQ'c 1UQ'ngAromatic trong xang v6i ham 1UQ1lg
th~p thi co th~ lam giam dang k~ lilli thai co Benzen.
Ham 11I'<?,ngchat chCPaOxy (Oxygen).
Cac hQ'p ch~t huu cO'co chua Oxy nhu cac 10':1iEther (MTBE, ME, ETBE) va cac 10':1i
Ethanol, thuang duQ'c cho them VaG xang d~ tang tri s6 Octane ho~c tang ch~ do ch':1Y
ngheo cua dong cO',lam giam lUQ1lgCO trong lilli thai.
Ch~ do ch':1Yngheo clla dong cO'se lam giam lUQ1lgCarbon MonOxyde trong lilli thai,
d~c bi~t d6i v6i nhung xe ma bO ch~ hoa 1illi khong co cac h~ th6ng di~u chinh tieu t1w
nhien li~u di~n ro. Tuy nhien hi~u qua nay ld10ng d~ nh?n ra 0 cac xe dai m6i co trang bi
h~ th6ng di~u chinh tieu th\1 nhien li~u di~n ro, boi qua trinh ch':1Yngheo xay ra lilli xe
v?n hanh trong thai ti~t l':1nhva luc tang ga nhanh. Trong tht,fCt~, SlJ ngheo xang gay ra
boi cac ch~t chua Oxy co th~ lam giam lilla nang di~u khi~n xe va ph\1 thuoc VaGcac muc
ngheo nhien li~u duQ'c chu~n hoa cO' ban cho dong cO' thea xang co thanh ph~n
.. Hydrocacbon (lillong co cac ch~t chua Oxy) .

---_._._. __ ._.. _--------- __

.. _ _._._ __ ..__ .__ .._ .._-------
Trang 10
 PHAN 1: oAu MD vA CHE PHAM oAu MD

Voi xang c6 phu gia la cac chit c6 chua Oxy thi S\J qua ngheo nhien lieu c6 the la
nguyen nhan lam hrong khi thai tang. B6i vi Ethanol c6 kha nang bay hoi 6 nhiet dQcao
hon cac Ether, mot s6 truong hQ'Pgiarn kha nang dieu khi§n xe SlY dung xang co chua
hQ'Pchit Oxy nhtr Ethanol, thi Ethanol c6 th§ duoc coi la nguyen nhan gay ra S\I nhiet du
lam bay hoi xang,
(Tham khao Bang uu nhuoc diem cua tung 109-iphu gia cho xang khong pha chi va
Bang dinh hrorig cu the v~ Tr.O mot s6 109-iphu gia)',
3. Ky rna hi~u, phan loei, phem vi siP dl)ng xang kh6ng pha chi
Ky ma hieu
Thong thuong k§t hQ'Pphan 109-ithea cong dung va chi s6 Octane hoac phuong phap
xac dinh chi s6 Octane va chi s6 Octane.
VD:
Mogas 92: Xang dong co c6 chi s6 Octane 92
Mogas: Motor gasoline - xang dong co
92: Cho bier tri s6 Octane cua xang xac dinh thea phuong phap nghien ciru RON
RON 95: Xang dong co c6 chi s6 Octane 95
RON: Research Octane Number
95: Cho bi§t tri s6 Octane cua xang xac dinh thea phuong phap nghien CULl RON
Phan lo~i
Xang th6ng d\lng c6 tri s6 Octane (Tr.O ~ 94) thea RON.
VD: Xang Mogas 92 (c6 chi va kh6ng pha chi)
Xang chit lUQ'llgcao c6 tri s6 Octane (Tr.O 2:: 95) thea RON.
VD: Xang Mogas 95 (c6 chi va kh6ng pha chi)
(Tham khao Bang xang khong pha chi thea Tieu chu~n Vi~t Nam 6776:2005)ii.
Ph~m vi SlY dl,lng xang kh6ng pha chi
Xang Mogas 92 su d\lllg t6t va co hi~u qua d6i vai cac 109-idQng co xang c6 tY s6 nen
d6n 9,2 tren cac 109-ixe hoi, xe du lich, xe gin may, ...
Xang Mogas 95 Slr d\lng t6t va c6 hi~u qua cho cac 109-idong co xing c6 tY s6 nen
xip xi, b~ng va Ian hon 9,5 c6 t6c dQnhanh.

II. DIESEL
1. Gi&i thi~u chung
Diesel la nhien li~u duQ'csan suit ill d~u ma bao g6m cac hQ'Pchit Hydrocacbon ill
C16 + C20 g6m cac ho hQ'Pch§.tHydrocacbon Parafin, Olefins Naphtenes, Aromatics, c6
ph9-mvi s6i ill 170 + 370°C (400°C), c6 ti trong Dt = 0,800 + 0,870 va duQ'CSlY d\lng lam
nhien li~u d6t chay cho cac 109-idQng co Diesel.

Trang 11
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM DAu MD

2. Tinh chat Iy hoe co ban va chi tieu chat l'I'O'ng chinh

Tinh eh6ng kieh n6 (tinh tt,Pchay) cua Diesel

Qua trlnh dot ehay ella Diesel trong dong cO'

Qua trinh chay cua Diesel trong dong co Diesel la qua trinh nr nen chay, (] dong co
Diesel khong dung tia lila dien, rna nen d~n nhiet dQva ap suit cao khi do nhien lieu tv
b6c chay,
Qua trinh chay cua nhien lieu trong dong co Diesel xuat hien mot khoang thai gian ill
khi b~t d~u phun nhien lieu d~n khi ap suit tang nhanh, thai gian nay goi la ky chay tr€
(ky cam img ngan).
Khi Diesel c6 ky chay tr€ cang ngan kha nang nr chay cang t6t, cang cho cong suit,
t6c dQ,hieu suit dong co va c6 chit lUQTIg cang cao.
N~u ky chay tr€ qua dai, o' ky chay cac chit tham gia chay Ion trong khi do c6 mot bQ
phan nho nhien lieu kip Oxy hoa tv chay kich dQngtoan bQ bQ ph~n nhien li~u liliac b~t
bUQcchay theo mQt cach cu5ng buc, lam cho toan lili6i nhien li~u chay mQt luc lilii~n
nhi~t dQ,ap suit xilanh dQtngQt tang VQt(T = 1800°C, P = 140 at) nhien li~u co hi~u suit
chay kern va gay len hi~n tuQTIgchay kich n6.
Cae y~u to anh hLJ'CYng
d~n tfnh chong kfeh n6 ella Diesel

Thanh phftn hoa hQe eua nhien li~u

RH n- Parafin c6 d?c tinh de hoa hai, d€ Oxy hoa, nhi~t dQ tv chay thip nen c6 kha
nang ch6ng kich n6 (tinh tv chay) cao nhit.
RH Aromatics trong Diesel c6 d?c tinh lili6 h6a hai, lilio Oxy h6a, nhi~t dQ tv chay
cao nen co tinh ch6ng kich n6 (tinh tv chay) kern nhit.
Nhan t6 su' dl)ng
Nhi~t dQ,ap suit lili6ng lilii nen cang l6n, du t<;l.O
bu6ng d6t phu hQ'P,g6c phun nhien
li~u thich hQ'Pv6i chit lUQTIgphun suang t6t, ... va su d1,1ngDiesel c6 tri s6 Cetane phu
hQ'Pv6i t6c dQvang quay clla dQng ca Diesel se gillp Diesel cang d~ h6a hai va cang de
tv chay.
PhU'O'ngphap danh gia tfnh chong kfeh n6 ella Diesel
Dung phuang phap so sanh Diesel thu nghi~m v6i nhien li~u Diesel tieu chu~n d§ xac
dinh tri s6 Cetane.
Nhien li~u Diesel tieu chu~n la mQth6n hQ'Ptieu chu~n g6m 2 hQ'Pchit:
Cetane (C]6H34)va ametylnaphlen (C]]H]):
Quyu6c:
Tinh tv chay (tinh ch6ng kich n6) clla Cetane = 100 don vi.
Tinh tv chay (tinh ch6ng kich n6) clla ametylnaptalen = 0 dm1vi.
ThlJCnghi~m l~n lUQtDiesel thu nghi~m v6i Diesel tieu chu~n tren mN dQng ca tieu
chu~n c6 ch~ dQv~n hanh va di~u ki~n th1nghi~m theo quy dinh.
Tri s6 Cetane: La dan vi quy u6c d?c tnrng cho lilia nang ch6ng kich n6 (tinh W chay)
clla Diesel thu nghi~m c6 tri s6 b:fug ph~ tram thb tich clla Cetane trong h6n hQ'Ptieu
chu~n v6i ametylnaphtalen va h6n hQ'Pd6 c6 tinh ch6ng kich n6 (tinh tv chay) tuong
duang v6i Diesel thu nghi~m.
Diesel co tri s6 Cetane cang cao, lilia nang W chay cang t6t, cang c6 chit IUQTIg.

Trang 12
 PHAN 1: oAu MD vA CHE PHAM oAu MD
-_-_ _- -_-------
..

Tri s6 Cetane la chi tieu chit hrong danh gia kha nang tv chay cua Diesel co goc tit
nhieu nguon khac nhau.
Ngoai ra nguoi ta con danh gia tinh chong kich n6 (tinh tv chay) cua Diesel qua chi s6
Cetane. Diesel c6 chi s6 Cetane cang cao kha nang chong kich n6 cang t6t.
Thuong Diesel co chi s6 Cetane t1145 - 52 va thap han tri s6 Cetane khoang 3 don vi.
Chi s6 Cetane GUQ'ctinh toan dua vao API Gravity va diem cit 50%.
Chi s6 Cetane la chi tieu ch~t luong danh gia kha nang tv chay cua Diesel c6 g6c ill
d~u mo.
Tinh bay hot

Khai niem
La kha nang Diesel chuyen trang thai ill th~ long sang th~ hoi

Cae y~u t6 anh hLl'cYngd~n tfnh bay hO'i

Trong bao quan: Su bay hoi cua nhien lieu Diesel phu thuoc VaGban chat cua Diesel
va nhimg tic dong ill Gi~u kien moi tnrong ben ngoai.
Trong su dung: Su bay hoi hoan toan cua nhien lieu Diesel phu thuoc VaGnhiet GQ,ap
su~t khong khi nell, t6c GQchuy~n GQngxoay cua ldlong lmi trong bu6ng G6t, ch~t lUQng
phun suang, thanh ph~n h6a hQc va chi tieu chit lUQ'l1gthanh ph~n cit, ...

PhLl'O'ng phap danh gia tfnh bay hO'i

Diesel c6 thanh phk cit cang nhy, Gi~m soi cang thip cang d~ bay hai
Thanh ph~n cit tinh bing % th~ tich c6 trong Diesel wang lrng vai cac khoang nhi~t
GQsoi lmac nhau.
Thuang thanh ph~n cit cua Diesel GUQ'ccit a Gi~m sci: f)i~m sci 90%.
Thanh ph~n cit cua Diesel c6 anh huang tai sv lmai GQng cua GQng ca va quy~t Ginh
hi~u suit chay hoan toan han cua nhien li~u.
89 nh&t
La chi tieu chit lUQ'ng anh huang G~n cong suit cua GQng ca va GQmai mon chi ti~t
cua GQngca Diesel, vi v~y yeu du Diesel phai c6 GQnhat phil hQ'P.
N~u GQnhat vuqt ra ngoai giai h9-n cho phep d~n G~n chit IUQ'ngphun suong kern,
ccng suit GQng ca bi giam.
N~u GQnh61 qua nho thi h~ th6ng phun nhien li~u rit nhanh bi mai mon do lma nang
tv boi tran kern, ldla nang t9-0ap h,:rcphun kern, ...
Tinh an man
Diesel c6 lma nang an mon kim 109-iva hQ'P kim do Diesel luon t6n t9-imQt s6 hQ'P
chit c6 lma nang an mono
Khi su d\lIlg Diesel, luu huynh va nhung hQ'p chit chlia luu huynh chay sinh ra khi
S02, S03· d nhi~t GQ thip cac lmi S02, S03 phan ling vai nuac t9-0 axit gay an mon
m9-nh.
6 nhi~t GQcao khi nhien li~u chay lmong h~t bi nhi~t ph an sinh mUQiva cau than, cac
khi S02, S03 lam xa cling mUQiva cau than gay mai mono
Cac Imi S02, S03 thai ra moi truang lam 0 nhi~m moi truang, lam nhi~m GQc bQ
chuy~n G6i xuc tac trong h~ th6ng xa, vi v~y ngay nay nguai ta quan tam nhi~u G~n vi~c

------------_---- -------- -------_--_-------------------

Trang 13
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM DAu MD

giam hrong luu huynh trong Diesel dac biet doi voi nhien lieu Diesel dung trong giao
thong duong bo.
Diesel c6 luong hru huynh cao, kha nang an man cang manh, khi sir dung gay 0
nhiern moi tnrong nhieu hon. Tren quan diem ky thuat, ham luong hru huynh trong
Diesel cang thap cang t6t.
Danh gia tinh an man cua Diesel qua thi nghiem an mon tarn dong va ham hrong luu
huynh,

PhLPO'ngphap ki€;mtra danh gia tfnh an man

An mon dm d6ng
An man tarn dong la danh gia rmrc do an man cua Diesel, phat hien bang phep thir dO
rna xincua tarn d6ng.
Phep thtr an rnon tarn dong dung d~ danh gia rmrc do an mon tuong d6i cua Diesel.

Ham hro'ng hru huynh

Ham luong hru huynh la % tinh thea khoi hrong hru huynh c6 chua trong Diesel.
Ham lUQTIghru huynh diroc xac dinh bang phuong phap d6t den va phuong phap
quang ph6.
Ham lUQTIglUll huynh la chi tieu anh huang d~n moi truang. Tren quan di~m ky thu~t,
ham lUQ'Ilgluu huynh cang th~p cang t6t. Tieu chu~n Vi~t nam (TCVN 5689: 2005) quy
dinh 02 lo~i Diesel vai ham lUQ'llglUll huynh khac nhau.
Lo<?iDo 2500 S vai ham lUQ'nglUll huynh tuong ling la: max 0,25%
Lo<?iDo 500 S vai ham lUQng luu huynh tuong ling la: max 0,05%
Trong thtlC ti§n quan ly ch~t lUQ'llgnhien li~u nguai ta xac dinh Sl,Ic6 m~t ella luu
huynh ca dinh tinh l~ dinh lUQ'llg.
Ngoai ra Diesel phai c6 cac chi tieu ch~t lUQ'ngkhac n~m trong ph<?mvi quy dinh d~
dam bao an toan, suc khoe, moi truong va hi~u qua S11dl,mg.
Kh5i 1U'9'ng rieng, die}m bM chay, die}m dong d~c

Khoi ILPO'ng
rieng eLla Diesel
La kh6i lUQTIgcua mot don vi th~ tich Diesel a nhi~t do thl,rc t~, don vi la kg/m3.
Kh6i lUQTIgrieng cua Diesel alSoC 13.kh6i lUQ'ngcua mot dan vi th~ t1ch Diesel a
15°C va ap su~t 101,325 kPa, dan vi 13.kg/m3.
Khi nhi~t dO thay d6i thi kh6i lUQTIgrieng S15thay d6i thea va luon nghich bi~n.
Can cu VaG1d16ilUQ'Ilgrieng cua Diesel, c6 th~ danh gia duQ'c ch~t lUQng Diesel, xac
dinh duQ'c kh6i lUQ'ngDiesel va ph\lc V\l cho vi~c quy d6i giiIa Id16i lUQng, th~ tich Iffii
h~ch toan giao nh@nDiesel.

8i€;m b~t chay

Di~m b~t chay cua Diesel la nhi~t dO th~p nh~t t<?id6 da duQ'c hi~u chinh v§ ap su~t
101,3 kPa (a di§u ki~n ap su~t Id10ng ld1i) m~u Diesel thu ngh~m h~u nhu b~t chay khi
ngQn Iua xu~t hi~n va tt,r Ian truy§n mot cach nhanh ch6ng tren b~ m?t m~u, thai gian
chay khong Ian han 5 giay.
Trong thl,Ic t~ can ClY VaGchi tieu nay d~ d~ ra cac bi~l1 phap d211nbao an toan khi bao
t6n chua, v~n chuy~n xu~t nh~p va S11d\lng Diesel.
QU3.n,

-------------------------
Trang 14
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM oAu MD

f)i~m b~t chay la can cir d~ chi ra sir co mat cua nhirng chat d~ bay hoi, d~ chay thuoc
cac phan dean nhe hon l§:ntrong Diesel.

8i~m dong dac

f)i~m dong d~c cua Diesel la nhiet dQ thap nhat rna tai do Diesel v§:n giu duoc tinh
chay cua ch~t long, hay n6i each khac la nhiet dO thap nhat co th~ born Diesel.
Khi nhiet dQ ha thap d§n nhiet dQ nhat dinh thi nhirng Hydrocacbon n +Parafin mach
dai trong hrong IOn se bi k~t tinh lam cho Diesel bi van due (vao mua dong). Cac chat k~t
tinh c6 th~ dong tren ph~u loc lam anh hirong d§n hrong nhien lieu phun VaGbuong d6t.
N§u nhiet do thap han diem dong d~c thi luong chat k~t tinh tang len lam cho Diesel
mat d§n tinh chay, m~t tinh linh dong. Lllc nay h~ th6ng cung dp Diesel khong con duy
tri dUQ'ch09-t dong binh thuang, xu~t hi~n tIl,lCtr~c va dong co khong lam vi~c duQ'c.
f)i~m dong d~c Clla Diesel d~c trung cho kha nang lam vi~c Clla Diesel 6 nhi~t dO th~p.
NU'cYC va t~p chM cO' hc;>c
Nu&c l§:n VaG Diesel do ngung tl,l, bam chuy~n, mua ng~p, b~ chua khong kin, ...
Nu&c c6 trong Diesel anh hu6ng d~n ch~t luqng Diesel va anh huo11g dang k~ d~n hi~u
qua Slr d\lng Diesel.
T9-p ch~t co hQc duQ'c t9-0 thanh do mot s6 nguyen nhan: Ch~t b~n c6 trong b~ va
duang 6ng, l§:n VaGdo so xu~t trong qua trinh bao quan, v~n chuy~n, xu~t nh~p va do b\li
b~n trong khong kh1. T?-p ch~t co hQc se gay anh hu6ng x~u d~n tinh tr?-ng lam vi~c Clla
cac thi~t bi, lam t~c voi phun, gay mai mon cac chi ti§t may.
3. Ky rna hiiju, phfm /o?i, ph?rn vi siP dflng va TCCL Diesel
Ky rna hi~u
DO: Diesel Oil (nhien li~u Diesel).
Phan l0<ili
Can cli VaGchi tieu ch~t lUQ'llgtri sa Cetane d~ phan lo?-iDiesel:
Diesel thong d\ll1g (D1): Tri sa Cetane = 40 -;-4S.
- Diesel cao tac (D2): Tri sa Cetane = 46 -;-so.
Diesel d~c bi~t: Tri sa Cetane = Sl -;-60.
Phan lo?-i Diesel thea ham lUQ'llglUll huynh:
Diesel chua nhi~u luu huynh: [ S ] = 1% kl.
Diesel chua it luu huynh: [ S ] = O,S% kl.
Diesel chua r~t it luu huynh: [ S ] = 0,2S% kl va [ S ] = O,OS% kl.
Ngay nay, nguo'i ta thuo'ng Slr d\lng ky hi~u Do + ham lUQng luu huynh d~ rna hi~u
Diesel. Vi d\l: Do O,OS%S: la Diesel c6 ham lUQ'llgIUD huynh la O,OS%.
(Tham khao Bang tieu chu§n Vi~t nam v~ Diesel- TCVN S689:200Syii.
Ph~m vi SLP dl:lng
- Diesel thong d\lng (D 1) Slr d\lng thich hQ'Pcho cac 109-idong co Diesel c6 t6c dO vong
quay ill 1000 - lS00 vong/phut.
Diesel cao t6c (D2) Slr d\lng thich hQ'P cho cac lo?-i dong co Diesel c6 t6c dO vong
quay> lS00 vong/phut.
Diesel d~c bi~t Slr d\lng thich hQ'P cho cac lo?-i dong co Diesel c6 tac dO vong quay
nhanh.

Trang 15
 PHAN 1: oAu MD vA CHE PHAM oAu MD

III. DAu HOA THAp SANG - NHIEN Lieu PHAN Ll)'C

1. Dau bo« thap sang
Gi&i thieu chung
La san pham trung gian giira xang va Diesel, tbu duoc chu yeu ill phan dean Kesosen
cua qua trinh chung dt tr1JCtiep. D~u hoa thuong pham thuong c6 nhiet dQ s6i t11200 -:-
300°C. D~u hoa diroc sir dung voi 2 muc dich chu yeu la gia nhiet va thap sang.
Trong nhien lieu phan luc, bam luong Aromatics thap d~ nhien lieu d§ chay, chay
nhanh, chay het, chay di~u boa, chay 6n dinh va chay hoan toano D~ dam bao c6 nhiet tri
cao nhien lieu phan luc chu y~u chua Parafin va Napthen. Tuy nhien ham hrong Parafin s,
60% d~ nhien lieu khong bi dong d~c khi lam viec trong m6i tnrong khac nghiet.
Chi tieu chat 1U'Q'ngchinh

Tfnh ch~t chi~u sang CLla dau hoa

Tinh chat chieu sang cua d~u hoa duoc d~c trung b~ng chi tieu ch~t lUQ'ngehi~u cao
ngQn Iua khong kh6i. D~u hoa c6 ehi~u cao ngQn lua khong kh6i cang l6'n tinh ch~t chi~u
sang cang t6t, cucmg dQ ehi~u sang m9-nh, kha nang toa sang rQng va nguQ'c I9-i.

Yeu cau chM ILl'O'ng

MQt 109-id~u hoa e6 ch~t IUQ'ngdn c6 cac d~c tinh sau:
Khi chay cho ngQn Iua chay sang, chay sang xanh, it e6 ngQn Iua do, Id10ng c6 ngQn
lua vang, it t9-0 1d16i va ld10ng t9-0 muQi. Kha nang th~m ebuy~n thea b~c tbich hQP cbo
ngQn lua chay 6n dinh, ld10ng lam t~c va th6i b~c, an tom v§ hoa b09-n va it hao d~u.
Tinh 6n dinh h6a hQc t6t, it an mon, it dQCva it c6 mlii hoi.

Tfnh ch~t chi~u sang CLla dau hoa

Tinh ch~t ehi~u sang eua d~u hoa con ph1,lthuQc VaGthanh ph~n dt vi thanh ph~n c~t
la chi tieu phan anh dQ h6a hai cua cac Hydrocacbon trong d~u hoa.
N~u d~u hoa c6 ph~n dt nhy, ehay c6 tinh eh~t chi~u sang t6t nhung cling c6 IWi dt
d§ gay hoa h09-n, d6ng thai gay hao l11,1t
nhi~u trong v~n chuy~n va bao quan.
N~u d~u hoa c6 di~m soi cao, phk dt n~ng trong d~u cang eh(ra nhi~u ph~n n~ng
trQng lUQ'ngphan ill cao, khi chay t9-0 thanh ld16i va hoa den (chay t9-0 thanh than (y d~u
b~c den sau d6 bi nung n6ng do t9-0hoa den), lUQ'llgd~u len b~c se giam va lam eho ngQn
Iua y~u di. V~y yeu du d~u hoa phai c6 thanh phk c~t thich hQP.

Ham ILl'O'nglLl'u huynh

. Luu huynh la mQt h6a ch~t gay an mon, pha b09-i cac b~ chua va d\mg C1,1 d6t den.
Ngoai ra, d~u hoa duQ'c su d1,lngtr1Jc ti~p d~ th~p den, 1uu huynh cbay b6c hai se tn,rc ti~p
gay h9-id§n suc khoe con nguai, m6i truOng.

Mau sac
Mau s~c chi cho chung ta th~y dQ S9-chclh san ph~m. Day 1a mQt trong nhfrng tinh
ch~t If h6a quan trQng cua d~u hoa. D~ xac dinh mau s~c cua d~u hoa dn dlmg phuong
phap thu: do mau Saybolt.

._---_. __ .._._._._.-._-_ ..__ .._ _--_

_ .._-
Trang 16
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM DAu MD

Thanh phan h6a hoc cua dau h6a

Thanh phan h6a hoc cua dau hoa la yeu t6 anh huong true tiep d~n kha nang chay cua
d~u hoa.
N~u dau hoa chua nhieu ham lUQ11gHydrocacbon Aromatics khi chay kha nang t<:10
thanh kh6i va muoi nhieu han.
N~u d~u hoa chua nhieu ham IUQTIgHydrocacbon Parafin khi chay kha nang chieu
sang t6t.
Dau hoa chua nhieu ham lUQTIgkeo nhua, axit hiru co d~ lam thoi va t~c bac, lam
giam cirong dQ chieu sang cua d~u hoa khi d6t chay.
Ky rna hieu, phan loai va TCCL dau h6a
Ki rna hieu KO: Kesosen Oil (dau hoa, d~u Ilia).
Bang Tieu chuan chat hrong d~u hoa tai Viet Nam CTCVN 6240: 2002)
S Chi tieu chat hrong Phurmg phap Mue quy djnh
tt thu

1 Ham lUQTIgluu huynh, %KL, TCVN 2708:

max 0,3
2002 ASTM- D 1266

2 TCVN 2694:
An mon la dong 3h/l00°C max N- 3 .
2000 ASTM- D 130
3 DQ nhot dong hQC 40°C, cSt a ASTM- D 445 1,0 -;- 1,9
4 Di6m b~t chay c6c kin, °c ASTM-D 56 min 38
5 Chi§u cao ngQn Itra kh6ng kh6i, mm ASTM- D 1322 min 19
6 M~u Saybolt ASTM- D 156 + 16
Thanh ph~n C&t,°c
7 TCVN 2698:
- Nhi~t dQ c~t 10% TT max 205
2002 ASTM- D 86 ~~
I - "lIo. T1 .~. ".A A • A·

l'H1Wt QQ SOl CUOl max 3uu

Bang 1: Tieu chuiin chiit IU·Q·ngd~u hoa t{li Vi~t Nam (TCVN 6240: 2002)

2. Nhien Ii~u phim llJ'c

GI&i thi~u chung
Nhien li~u phan h;rc duQ'c san su~t ill phan do<:J.ll
Kesosen va N aphta s<:1ch(da 10<:1i
Iuu
huynh) thu tu qua trinh chung c~t tn;rc ti~p d~u rna a
ap su~t thucmg bao g6m cac hQ'P
ch~t Hydrocacbon (Parafin, Naphten, Aromatics ...) ill Cll -;-CIS, c6 ti trQng Dt = 0,780 -;-
0,840 va duQ'Csu d1,ll1glam nl1ien li~u d6t chay cho cac 10<:1i
dQng cO' phan h:Jc.
Chi tieu ch~t 1U'Q'ngchinh

Tfnh bay hO'i

thai ill th§ long sang th§ hO'i.
La kha nang nhien li~u phan h,rc chuy6n tr<:J.llg
C6 hai chi tieu dung d§ d~c trung tinh h6a hai: la ap su~t hai va thanh ph~n c&t.Nhien
li~u c6 ap su~t hai cao han va c6 di§m sci d~u th~p han tinh h6a hoi t6t han. Song, dQ
h6a hai qua cao c6 th6 din d~n hao h1,1tva d~ t<:10hi~n tuQTIgnut hO'itrong h~ th6ng nhien
li~u.

Trang 17
 PHAN 1: osu MD vA CHE PHAM oAu MD

Dac tinh bay hoi cua hai 109-inhien lieu phan luc hoan toan khac nhau, voi 109-iJet-AI
khoang soi la 200 -i- 300°C, con d6i voi Jet-B la: 120 -i- 250°C.
L09-i Jet-AI co thanh phan dt giong KO, con Jet-B thanh phan dt n~m gitra xang
may bay va KO.
Do d?c tinh cua dong co cho phep phan dt cua nhien lieu c6 pharn vi soi hoi cao vi
nhien lieu diroc phun trong dong khong khi xoay toe dO cao voi ap lire 100 Kg/em" se
giup nhien lieu d€ bay hoi.

Tfnh chM d6t chay cLla nhien lieu phan lU'c

Qua trinh chay cua nhien lieu la lien tuc trong dong khong khi hru thong t6c dO cao
trong buong d6t ho mieng, doi hoi toe dO chay cua nhien lieu phai nhanh.
Ty l~ hoa tron cua khong khi voi nhien lieu ill 5011 -i- 75/l. Thl,Tct~ chi SLYdv.ng h~t
1/4 lUQ'ngkhong 1<.hicho vi~c d6t chay, 3/4 1UQ'ngkhong 1d1icon 19-ic6 tac dv.ng lam giam
nhi~t do khi thai Clla dong cO'.
Nhien li~u phai co d?c tinh d6 chay, chay nhanh, chay di~u hoa va chay hoan toano

Tfnh nang SLYdung ella nhien lieu (y nhiet d6 th~p

Cang len cao, nhi~t do, ap su§.t khong khi cang giam c6 lilli t6i - 69°C lam nhi~t do
thung chua giam m9-nh, h.Ic nay tinh nang lam vi~c cua nhien li~u o·nhi~t do th§.p la d?c
a
bi~t quan trQng. Tinh nang lam vi~c clla nhien li~u nhi~t do th§.p duQ'Cbi~u thi b~ng
di~m dvc, di~m dong d?c, dO nhat, lUQ'ngnu6c k~t tinh, ...
DO nhat va di~m dong d?c 1a cac tinh ch§.t v~t 1y dung d~ d?c tmng cho tinh luu dong
cLlanhien li~u phan ll,Tc.Nhien li~u phan Ivc 1illi g?p nhi~t dO r§.t th§.p phai gifr duQ'c tinh
1uu dong t9-i cac nhi~t dO do n~u 1d1ong 1uu luQ'llg cua nhien li~u se bi giam, th~m chi
ngUng chay. Hi~n nhien la nhien li~u phan Ivc phai c6 lilla nang chay tv do tLy cac thlmg
chua d?t tren cac may bay d~n dong cO'sau lilli qua h~ th6ng nhien li~u.
Do d?c di~m clla may bay lilli len cao, nhi~t do, ap su§.t giam bO ph~n lQc nhien li~u
d6 bi t~c bai cac h9-t nu6c k~t tinh, hqp ch§.t Parafin k~t tinh 19-i.D~ dam bao an t02m cho
may bay nhien li~u duQ'c pha them pI1\].gia ch6ng dong d?c ham 1uQ'ngt110,5 -;-1%.

86 nh&t
La s6 do S17can tra tinh chay clla nhien li~u phan 1vc duai tilC dvng clla trQng lvc.
Do nh6t clla nhien li~u phan 1vc d?c tmng cho 1d1anang linh dong clla nhien li~u a
a
nhi~t do th§.p, di~u nay r§.t quan tn;mg v6i cac 109-idong cO'phan 1vc h09-t dong tren cao.
Nhien 1i~u phan 1vc duQ'c qua voi phun vao bu6ng deStcLla dong cO' tua bin duai ap
s~§'t cao. H~ th6ng do duQ'c thi~t k~ d~ t9-0ra dO phun min, cac h9-tnho nhien li~u b6c hO'i
nhanh ch6ng khi h6n hQ'p v6i 1illong lilli. Cung cach phun va kich tlm6c h9-t chiu anh
hU011gcua do nhot nhien 1i~u.
N~u do nh6t qua cao, ch§.t 1uQ11gphun suO'ng h~m, duang kinh h<;1tsuO'ng to, 1illanang
hoa hO'ikern, dong cO' co th~ 1illo khai dong 19-itrong 1illi bay. M?t 1dlac nhien Mu chay
lillong h~t, ti~p tvc chay (; cu6i bu6ng deStlam cho canh tua bin bi nong len d~n d~n tang
lilla nang mai mon cac canh tua bin.
N~u dO nhat qua nho d€ gay qua nhi~t cvc bo, h~ th6ng phun nhien li~u se bi mai mon
m9-nh do 1illa nang t17b6i tron kern, anh huang d~n h09-t d(lng cua bo ph~n ki~m soat M
th6ng nhien li~u.
Vi v~y, yeu du ky thu~t cua nhien li~u phan h,rc phai c6 do nhat phu hqp.

Trang 18
 PHAN 1: DAu MD VA CHE PHAM DAu MD

Ki rna hieu, phan loai, pharn vi SLP dunq va tieu chuan nhien lil?u ph an lI,Pc

Kf rna hieu
Vi du: JA - 1; Trong do:
JA: Nhien lieu phan lire SlY dung cho hang khong dan dung, van tai va quoc phong
J: Cho biet s6 hieu phan loai nhien lieu phan hrc
Phan loai
JA - 1: Nhien lieu phan hrc thong dung.
JA - 2: Nhien lieu phan lire cao dp,
JB: Nhien lieu phan luc dac biet.

Pharn vi Stl dung

JA - 1 sir dung cho cac loai dong ca phan luc kieu tua bin t6c dQ duoi am thanh.
JA - 2 sir dung cho cac loai dong ca phan luc kieu tua bin t6c dQ tren am thanh,
JB sir dung cho cac loai dong ca phan luc kieu tua bin co t6c dQ sieu am thanh.
(Tham khao Bang tieu chuan Viet Nam TCVN 6426:2007Yv,

IV.NHIEN usu DOr LO

1. Gj&j thieu chung
Nhien lieu d6t 16 chu yeu thu duQ'c ill phan dO<:l-l1
Mazut va Gasoin l1?-ngcua qua trinh
chung cit d§.u mo, Nhien li~u d6t 16 dUng d~ d6t cho cac 10 d6t cong nghi~p, tr<:l-mnhi~t
di~n, 10 d6t trong h~ th6ng v~n hanh tau bi~n."
Ngoai ra d~ nang cao hi~u suit thu h6i nhien li~u d6t 10 nguai ta su d1,lngphan dO<:l-n
c?-n co nhi~t dQ soi tren 350°C cua 2 qua trinh Cracking nhi~t va XlICtac ..,
Can c(r vao d?-c tinh va (rng d1,lng,chia nhien li~u d6t 10 thanh 2 10<:l-i:
Nhien lil?u d6t 16 gia dinh (FO nh~)
nhien li~u d6t 10 co ph§.n dt a phan dO<:l-n
FO nh~ la 10<:l-i gifra ho?-c cac san ph§.m d§.u
rna a d<:l-ngtuang tl,r Diesel, co n11i~tdQ soi trong khoang ill 160 -:-370°C (320 - 700°F),
No duQ'c su d1,lngcho cac thiet bi d6t 10bay hO'iki~u 6ng va dp nhi~t d<:l-ng phun,
Trong cac lo<:l-i16 d6t ki~u 16 6ng khoi, nhien li~u trong duang 6ng n~m dQc thea
wong duang n<:l-pvao day thung chua lam b~ng kim 10<:l-i d6ng thai duQ'Cgia nhi~t nha
nang 1uQ'l1gill ngQn lua.
Trong cac 16 d6t ki~u phun, truac khi FO va nhien li~u c?-n duQ'c d6t chay thi nhien
li~u phai duQ'c phun thanh nhfrng h'ilt rit nho va trQn vai mQt lUQ'ngkhong ld1i c§.n thiet d~
t'ilOthanh h6n hQ'Pchay,
Nhien li~u d6t 16 n~ng (FO n~ng)
Ngay nay, FO n?-ng duQ'c san xuit ill quy trinh che bi§n hi~n d<:l-i la ket qua cua vi~c
pha ch§ co chQn IQc cac ph§.n n?-ng khac nhau va cac ngu6n nguyen li~u lam loang d~ san
xuit ra cac 10<:l-inhien li~u d6t 10 khac nhau phu hQ'P vai nhfrng (rng d1,lngrQng rai trong
cong nghi~p. Vi v~y nhlen li~u d6t 16 ngay nay hoan toan 1d1acvO'i quan ni~m dan gian .
truac day, lilli no chi duQ'c coi la nhung ph§.n n?-ng con l<:l-i
sau lilli liy di cac ph§.n nh~,

- •__ • oo. oo__ oo__ oo

Trang 19
 PHAN 1: osu MD vA CHE PHAM oAu MD

2. Chi tieu chat ILP9'ng chinh

LU'<;mg phat nhiet (nhiet trj)
La tong nhiet luong thu dtroc khi d6t chay 1Kg nhien lieu d6t 16. Thuong nhien lieu
d6t 16 co luong phat nhiet = 9700 -i- 10200 kcal/kg. Nhien lieu d6t 16 co nhiet tri cang 16n,
cang co chat luong.
D6i voi FO nhe, d?c tinh nay khong phai luc nao cling dtroc neu ra trong clnrng chi
ch~t hrong, D6i voi FO nang, nhiet tri co phan nho hen FO nhe vi tY l~ CIH cao hon va
do chua nhieu mroc, tap chat co hoc, ... Do phan Ian nhiet tri cua FO nang 6' trong
khoang g~n nhau nen gioi han v~ nhiet tri thuong it d~ C?P tci trong quy each ch~t luong.
f)q nhot
La s6 do Sl,Ican tro tinh chay cua nhien lieu d6t 10 duoi tac dung cua trong lire. DQ
nh6t dQng hoc cua nhien li~u d6t 10 thucmg duQ'c do 6' SO°C tinh theo dm1 vi Centistoke
(cSt).
DQ nh6t anh huang t6i hi~u su~t cong tac clla bom, ch~t 1uong phun d~u va 1uQ'ng
nhien li~u Slr d1,ll1g.DQ nh6t clla nhien 1i~u d6t 10 Ian hay nh6 phv thuQc vao ngu6n g6c,
ham 1uQ'ngcac hQ'Pch~t keo nhl,Ia cao phan ill, hQ'Pch~t da vong, ... va muc dQ tinh ch~.
Mu6n tang t6c dQ va cong su~t Clla bO"mkhi dQ nh6t Clla nhien li~u Ian pha.i ham nong
lam loang, d?c bi~t khi thai ti~t l?-nh dam bao sg hinh thanh SUO"11g
mLl trong 16 giup nhien
li~u d6t 10 co th§ chay t6t hO"n.
f)j~m bM chily
Chi tieu nay bi~u thi muc dQ an toan, 18. tieu chu~n v~ ph6ng chay n6, chi ra nhi~t dQ
cao nh~t clla nhien li~u trong qua trinh bao quan, v?n chuy~n, xu~t nh?p va SLl'd1,ll1gnhien
1i~u d6t 16 ma khong gay ra nguy hi§m v~ chay n6, d~c bi~t d6i v6i h~ th6ng 16 d6t trong
v?n hanh tau bi~n.
Khi dn ham nong nhien li~u d6t 10 quy dinh nhi~t dQ ham nong phai th~p hO"ndi~m
bilt chay ill 10 -;-20°C. Tuy nhien trong nhung thi~t bi chua kin, co th§ lam nong nhien
li~u len cao hO"11 di~m bilt chay clla nhien li~u.
f)i~m dong d~c
Di~m dong d?c la khai ni~m chi muc dQ nhi~t dQ th~p nh~t, gi6i h?-n cho phep d§ v?n
chuy§n nhien li~u ill b~ t6i 16 d6t trong di~u ki~n nhi~t dQ th~p d?c bi~t 6' vling XlI'l?-nh.
Chi tieu nay quy~t dinh cong su~t, t6c dQ clla may bO"mkhi ld10ng ham nong lam loang
nhien li~u.
Di~m dong d~c phV thuQc vao nhi~u y~u t6 nhu ham lUQ'ng n-Parafin cao phan ill,
chua nhi~u ch~t m?-ch dai, chua nhi~u keo nhga Asfanten, ... nhll11g chiu anh hu6ng
nhi~u nh~t b6'i ham lUQ'l1gnu6c trong d~u.
D6i v6i FO n~ng: Khai ni~m di§m dong d?c h~t slI'c quan trong. Dl,Ia vao di~m dong
d?c co thS ll,Ia chon duQ'c phuO"11gphap bO"mchuy~n, h~ th6ng gia nhi~t, h~ th6ng xu~t
nh?P trong kho thich hQ'P. DiSm dong d?c clla FO n?ng 1d1ongphai la mQt con s6 c6 dinh,
no phV thuQc vao muc dQ lam nong nhien li~u vi lilli gia nhi~t lam thay d6i dQ nl10t va
p1w thuQc vao d?-ng tinh thS co k~t tinh clla Parafin.
NU'cYC va tC:1PchM cO' hqc
Sg co m~t clla nu6c va t?-p ch~t cO"hoc se lam bk, tilc lu6i loc va nhil hoa san ph~m
(hai d9-l1gnhli hoa: nu6c trong d~u va d~u trong nu6c), gay lillo khan cho vi~c v?n
chuySn. Sg co m?t clla nu6c du6i day bS d~n d~n an mon b~. Nhien li~u co chua nu6c va
t?-p ch~t se lam giam hi~u su~t clla may. Nhien li~u d6t 16 co nu6c se lam tang hO'i nu6c

Trang 20
 PHAN 1: DAu MD vA CHE PHAM DAu MD
-----------------------------------------

trong khoi xa hoi va n~u co nhieu mroc se lam giarn nhiet hrong cua nhien lieu, co th~
lam cho ngon Ilia chay bi ngat, co th~ gay va 10va tieu hao nhieu hon.
Dung hoi nuoc manh la mot trong nhfrng phuang phap co hieu qua o~ lam nong chay
nhien lieu 06t 16 nhung lai lam cho nhien lieu boc nuoc, dac biet neu nhien lieu co 09
nhot cao, kh6i hrong rieng 1011se cang kho co th~ tach nuoc trong nhien lieu va nuoc co
kha nang l~n VaG nhien lieu 06t 10 toi 5%, co th~ cao hen. Nuoc t6n tai trong FO a hai
trang thai tu do va hca tan khuyech tan trong dau, vi vay neu khong phan tich dn than se
d~n d~n sai lam trong khi do tinh, giao nhan v~ s6 lUQTIg_
Ham 1U'q'ng luu huynh (5)
Nhtrng hop chit htru ca chua S (Mercaptans, Sulphides, Thiophens, ... ) co m~t trong
nhien li~u d6t 16 vai m9t lm;mg Ian hay nho ph\l thu9C VaGdiu tho, cong nghi~p xli ly Id1i
ch6 bi~n d~u mo.
An mon thi~t bi nhi~t thubng xay ra n~u nhu S02 t<;l.O ra trong qua trinh chay nhien
li~u d9ng l<;l.ivai Sl,I co m~t Clla hai ~m se t<;l.O
thanh H2S04 lam hong nhfrng ph~n lam
l<;tnhclla h~ th6ng nhien li~u, cac 6ng xa hai b~ng kim 10<;l.i,cac b9 ph~n lam nong nuac
truac ldU VaG16 va cac b9 ph~n b~ng kim lo<;l.iclla 10. Luu huynh con lam anh huang d~n
moi trubng.
Ham lUQTIghqp chit Strong nhien li~u FO nh~ cang thip cang t6t. Ph~n Ian nhien
li~u co d9 soi n~m trong ld10ang clla Diesel se co ham 1uQTIgS <1 % m~c du trong m9t s6
chlmg chi chit lUQ'ngco th~ chip nh~n ham lUQ'ngluu huynh cao hon.
D6i vai FO n~g thi ham lUQTIgS thubng rit cao, ill 4 o~n 5%_ a cac nha may luy~n
kim n~u dUng nhien li~u co S cao se anh huang d~n chit luqng thep.
3. Ki ma hi~u, phan lo?i, ph?m vi siP dl}ng va tieu chutm nhien Ii~u dot 16
Ki rna hi~u: FO: Fuel Oil- Nhien li~u d6t 10.
Pharr lO<;l.i:
Nhien li~u d6t 10 thong d\ll1g va chuyen d\lng.
(Tham lillao Bang chi tieu chit lUQ'llg nhien li~u d6t 16 t<;l.iVi~t Nam: TCVN
6239:2002r·

-_------------_ .. __ ---------
Trang 21
 PHAN II. GIAO NHAN

PHAN II. GIAO NH~N

CHU'aNG 1. NGHII;P vu 80 TfNH

1. Y nghia cue nghi~p vv do tinh

Do tinh chinh xac thi giao nhan va hach roan xang d~u moi chinh xac.
2. Cae don vi do ILPiYngsir dvng trong giao nhen xang dau
- D6i voi Xang dong ca, dau Diesel, D~u hoa, Nhien lieu bay: Dan vi tinh sir dung la
dan vi the tich (lit, m').
- Do gian no v~ nhiet nen a nhiet do khac nhau thi th~ tich xang dau cling mac nhau.
D~ co th~ hach toan giao nhan xang dau, nguoi ta phai qui dBi the tich xang diu a
nhiet do thuc t~ khac nhau (Vtt)v~ th~ tich a nhiet do tieu chuan la 15°C (V 15)' -"
- Nhien lieu d6t 10sir dung dan vi khoi lUQ11g
(kg, tin).
- D6i voi dau, rna nhon dan vi tinh sir dung theo qui each cua nha san xuat: Nhir diu
Lon 1 lit, Can 4 lit, ... hoac su dung dan vi tinh kh6i luong (kg).
3. Pturonq phap do tinh the tich xang dau
D~ xac dinh th~ tich xang trong thiet bi chua nguo'i ta su dl,lngphuang phap do chiSu
cao clla xang d~u va so sanh vai Barem clla thi~t bi chua. D6i vai 0 to Xitec can cu vao
ki~m dinh va Barem cBXitec d~ xac dinh.
D~ xac dinh th~ tich xang d~u giao nh~n tren cot bam va tren duo'ng 6ng nguai ta su
d1,lllgluu lUQ11g
k~.
Phu'O'ng phap do tinh xang d~u trong thi~t bi chua: .
Dl:'ng cl:' do tinh:
- Thuac do: Thuang dUng t1mac cuon co qua rQi, thuac 6ng chia v?-chco do chinh xac
tai mm. Trong di~u ki~n da ap dl,lng do b6n t\X dong, nguai ta su dl,lng t1mac do
chuyen dl,lng.
- Thu6c thu nuac, thu6c dt xang d~u: La 10?-ithu6c d?-ngrna dung d~ boi vao thuac do
xang d~u, khi g~p nuac thu6c thu se dBimau d~ xac dinh cbiSu cao Cllanuac.
- Nhi~t k~: La d1,lllgCl,ldo nhi~t do xang diu, co cac lo?-inhi~t k~ thuy ngan, nhi~t k~
c6c bao, nhi~t k~ di~n ro. Trong di~u ki~n ung dl,lngtv dong hoa, nguai ta su dl,lng
Senser d~ do nhi~t dO.
Ty trQng k~: La thi~t bi do kh6i lUQ11grieng clla xang d~u.
Barem dung tich: Bang tinh s~n th~ tich xang d~u tuong duang nmg dan vi chi~u cao.
Bang 53B: Dung d~ xac dinh tY trQng Cllaxang d~u a nhi~t do tieu chu~n DIS.
Bang 54B: DUng d~ xac dinh h~ s6 hi~u chinh theo dung tich VCF.
Gie 1au,gang tay.
Trinh tlJ' do tinh:
Xac dinh th~ tich xang d~u a nhi~t do tbuc t~ (Vtt);
Xac dinh nhi~t do Cllaxang diu (e);
Xac dinh tY trQng a nhi~t do thvc t~ (dttptt);
- Xac dinh tY trQng a nhi~t do tieu chu~n 15°C (dls,DIs);
_-- _-_ ..__._._ _---------
.. .. __ _-_ _
.. .. - _._---
Trang 22
 PHAN II. GIAO NHfl,N

Xac dinh h~ s6 hieu chinh dung tich (VCF);

Xac dinh th~ tich 0' 15°C;
D~ qui d6i ra ra Id16i luong (neu co).

3.1. Xac dinh th~ tfch xang dEw (y nhiet do thuc t~:
Trong qua trinh van chuyen va bao quan co mot luong mroc l~n vao trong xang dau
va lang xuong day. D~ xac dinh hrong xang d~u dn xac dinh duoc luong chieu cao
ehung (xang dau va mroc) d~ xac dinh th~ tich chung, sau do trir di th~ tich mroc d~ eo
the tich xang dau.
Do chieu cao chung (He), tra Barem thi~t bi d~ xac dinh th~ tich chung (Vc).
Do chieu cao mroc (Hn), tra Barem thiet bi d~ xac dinh th~ tich mroc (Vn).
Th~ tich xang d~u thirc t~ Vtt = Vc - Vn.

3.2. Xac dinh nhiet d6:

Thi~t bi do: SU dung nhiet k~.
D6i voi thiet bi chua co chieu cao mire chua 100 hon 4,5 m tien hanh do 3 rmrc xac
dinh wong duong nhu cac mire l~y m~u, k~t qua do la gia tri binh quan xac dinh dUQ'c
&3 muc tren, gifra va duai.
D6i vai thi~t bi chua co chi~u cao muc chua tu 3m -+ 4,5m, k~t qua do la gia tri nhi~t
dQ binh quan &2 vi tr1 cach duai m?,t thoang 1m va tren day thi~t bi 1m.
D6i vai thi~t bi co chi~u cao muc chua ill 3m tr& xu6ng chi dn do t<?-idi~m gifra cua
muc chua xang d~u.

3.3. Xac dinh tV trong

D\lIlg c\l: Ty trQng k~, Binh do tY trQng, Nhi~t k~
Tha tY trQng k~ mQt cach nh~ nhimg vao 6ng do da co m~u th11,Idli tY trQng k~ da 6n
dinh mai ti~n hanh dQc gia tri tren thang do (dQCill tren xu6ng) va dQCnhi~t dQ wong
ung sau do su d\.mg bang 53B d~ quy d6i tY trQng th\Ic t~ vua dQc duQ'c vb gia tri &
di~u ki~n tieu chu~n & 15°C (Dt -+ DIS)'

3.4. Xac dinh he 56 hieu chinh th~ tfch (VCF)

Tu nhi~t dQ th\Ic t~ do duQ'c t<?-icac phuong ti~n ho?,c thi~t bi va tY trQng DI5 tra bang
54B ta co h~ VCF.

3.5. Xac dinh th~ tich (y nhiet do 15°C (V1s1

VIS = Vtt * VCF

3.6. Quy d6i th~ tfch ra kh6i luang Mkg

L~y tY trQng &nhi~t QQtieu chu~n cua 16hang tra bang 56 d~ tim h~ s6 WCF.
Mkg= VIS * WCF

Trang 23