Δπηκέιεηα: Υαηδόπνπινο Μάθεο Καζεγεηήο Μαζεκαηηθώλ

lisari@blogspot.com 1ν Λύθεην Εαθύλζνπ

Γευμεηπία Α΄ Λςκείος

Ειζαγυγικό Κεθάλαιο 1

 Βαζηθή ζεσξία
 Ιζηνξηθή εμέιημε ηεο Γεσκεηξίαο
 Δξσηήζεηο - απαληήζεηο
 Βαζηθέο έλλνηεο από ην 2ν θεθάιαην
 ΢πκπιήξσζε θελώλ

Εάθπλζνο 2010 – 11
 ο
Γεωμετρία Α΄ Λσκείοσ 1 Λύκειο Ζακύνθοσ Χατζόποσλος Μάκης

Δηζαγσγή ζηελ Γεσκεηξία Α΄ Λπθείνπ

Κεθάιαην 1ν
Η Γευμεηπία ζε άλλερ γλώζζερ:
Geometry : Αγγιηθά, Géométrie: Γαιιηθά, Geometría: Ιζπαληθά – Ιηαιηθά – Πνισληθά,
Geometrie: Γεξκαληθά – Οιιαλδηθά – Ρνπκαληθά,
Geometri: Γαληθά – Σνύξθηθα - ΢νπεδηθά, Gjeometri: Αιβαληθά

ΓΔΩΜΔΣΡΗΑ : « γ α ί α » + « μ ε τ ρ ώ » = μετράει την γη

Οξηζκόο: Γεσκεηξία είλαη ν θιάδνο ησλ Μαζεκαηηθώλ πνπ αζρνιείηαη κε ηελ κειέηε ηνπ ρώξνπ θαη ησλ
ζρεκάησλ πνπ κπνξνύλ λα ππάξμνπλ κέζα ζ’ απηό.

Ηζηνξηθή αλαδξνκή: Η Γεσκεηξία είλαη ν πξώηνο θιάδνο ηεο αλζξώπηλεο γλώζεο πνπ δηακνξθώζεθε σο
επηζηήκε θαη επί αηώλεο θαη κόλνο. Οη πξώηεο γξαπηέο καξηπξίεο γεσκεηξηθώλ γλώζεσλ αλάγνληαη ζηελ
ηξίηε κε δεύηεξε ρηιηεηία π.Υ θαη πξνέξρνληαη από ηνπο ιανύο ηεο Αηγύπηνπ θαη ηεο Μεζνπνηακίαο.

Γεσκεηξία
Πξαθηηθή Γεσκεηξία
(απηή πνπ δηδαρζήθακε ζην Γπκλάζην)
Υξεζηκνπνηεί σο εξγαιείν ηε κέηξεζε. Έηζη θάζε
ζπκπέξαζκα πξνθύπηεη ύζηεξα από κεηξήζεηο.
Μεηνλεθηήκαηα
 Οη κεηξήζεηο δελ είλαη πάληνηε αθξηβείο.
 Σα ζπκπεξάζκαηα ησλ κεηξήζεσλ ηζρύνπλ κόλν γηα
ηελ πεξίπησζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ.
Γειαδή δελ κπνξνύλ λα γεληθεπηνύλ.
Θεσξεηηθή Γεσκεηξία
(απηή πνπ ζα δηδαρζνύκε ζην Λύθεην)
Υξεζηκνπνηεί σο εξγαιείν ηε ινγηθή θαη ηνπο
θαλόλεο πνπ θαζηέξσζε πξώηνο ν Αξηζηνηέιεο.
Έηζη θάζε λέν ζπκπέξαζκα πξνθύπηεη σο ινγηθή
ζπλέπεηα πξνεγνπκέλσλ γλώζεσλ
Σε δηαδηθαζία απηή ηελ νλνκάδνπκε απόδεημε.

Θεκέιηα ηεο Θεσξεηηθήο Γεσκεηξίαο

Πξσηαξρηθέο έλλνηεο Αμηώκαηα
Ολνκάδνληαη νη έλλνηεο πνπ δελ νξίδνληαη Ολνκάδνληαη νη πξνηάζεηο πνπ ηηο δερόκαζηε ωο αιεζείο ρωξίο
από άιιεο απινύζηεξεο. απόδεημε.
Με ηα αμηώκαηα θαζνξίδνληαη νη ηδηόηεηεο ησλ πξσηαξρηθώλ
Οη έλλνηεο απηέο ζεσξνύληαη γλσζηέο από ελλνηώλ θαζώο θαη νη κεηαμύ ηνπο ζρέζεηο.
ηελ εκπεηξία καο.  Σα αμηώκαηα δελ απνδεηθλύνληαη αιιά επηιέγνληαη θαη ζα
πξέπεη λα ηθαλνπνηνύλ νξηζκέλεο ζπλζήθεο.
΢εκείν Α (δελ έρεη δηάζηαζε)  Η ζεσξεηηθή γεσκεηξία ζεκειηώζεθε γηα πξώηε θνξά σο
Δπζεία (ε) (δηάζηαζε 1) επηζηήκε από ηνλ Έιιελα καζεκαηηθό Δπθιείδε (΢ηνηρεία,
Δπίπεδν (2 δηαζηάζεηο) 300 π.Υ., πνπ ρσξίδεηαη ζε 13 βηβιία). Σα αμηώκαηα
νλνκάδνληαη θαη αηηήκαηα.
SΣχολικός έτος: 2010 -11

Οη βαζηθέο πξνηάζεηο ζηελ Γεσκεηξία

Πξνζδηνξίδεηαη κηα θαηλνύξηα έλλνηα κε ηελ βνήζεηα άιιωλ γλωζηώλ
Οξηζκνί : ελλνηώλ.
Παξάδεηγκα: Έλα ηξίγσλν ιέγεηαη ηζόπιεπξν, αλ έρεη θαη ηηο ηξεηο πιεπξέο ηνπ ίζεο
Λέγεηαη ε έθθξαζε πνπ έρεη πιήξεο λόεκα θαη ραξαθηεξίδεηαη κόλν τεςδήρ ή
Πξόηαζε: αληθήρ.
Παπάδειγμα: Το άθποιζμα ηυν γυνιών ενόρ ηπιγώνος είναι 1800
Λέγνληαη νη πξνηάζεηο πνπ ηηο δερόκαζηε σο αιεζείο ρσξίο απόδεημε.
Παξάδεηγκα (δεο παξαθάησ πεξηζζόηεξα αμηώκαηα)
Αμηώκαηα: 1. Από δύν ζεκεία δηέξρεηαη κόλν κηα επζεία
2. Κάζε επζεία έρεη άπεηξα ζεκεία θαη εθηείλεηαη απεξηόξηζηα θαη πξνο ηηο δύν
θαηεπζύλζεηο

http://lisari.blogspot.com
 ο
Γεωμετρία Α΄ Λσκείοσ 1 Λύκειο Ζακύνθοσ Χατζόποσλος Μάκης

Πξνηάζεηο πνπ ε αιήζεηά ηνπο πξνθύπηεη σο ινγηθή ζπλέπεηα

Θεσξήκαηα: πξνεγνπκέλσλ γλώζεσλ δειαδή κε απόδεημε.
Παξάδεηγκα ην Ππζαγόξεην Θεώξεκα
Πξνηάζεηο πνπ ε αιήζεηά ηνπο πξνθύπηεη σο άκεζε ζπλέπεηα ελόο
ζεσξήκαηνο.
Πνξίζκαηα: Παξάδεηγκα
΢ε έλα νξζνγώλην ηξίγσλν, νη νμείεο γσλίεο είλαη ζπκπιεξσκαηηθέο
(έξρεηαη σο άκεζν ζπκπέξαζκα ηνπ Θεσξήκαηνο όηη ην άζξνηζκα γσληώλ ηξηγώλνπ
είλαη 180 κνίξεο)
Λέγεηαη ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία απνδεηθλύνπκε ηελ αιήζεηα κηαο πξόηαζεο
Απόδεημε: (ζεσξήκαηνο ή πνξίζκαηνο) κε ζεηξά θαηάιιεισλ ζπιινγηζκώλ, έηζη θάζε λέν
ζπκπέξαζκα πξνθύπηεη σο ινγηθή ζπλέπεηα πξνεγνπκέλσλ γλώζεσλ – αμησκάησλ.

Θεσξεηηθή Γεσκεηξία
Δπθιείδεηα Γεσκεηξία
Έηζη ραξαθηεξίδεηαη ε γεσκεηξία ε νπνία ζεκειηώλεηαη
ζύκθσλα κε ηηο αξρέο θαη ηα αμηώκαηα πνπ θαζηέξσζε ν
Δπθιείδεο (από όπνπ πήξε θαη ην όλνκά ηεο).
΢ήκεξα ε Δπθιείδεηα γεσκεηξία ζεκειηώλεηαη κε
απζηεξό ηξόπν, κε έλα «ζύζηεκα» αμησκάησλ πνπ
πξόηεηλε ν Γεξκαλόο καζεκαηηθόο D. Hilbert
(1862-1943).
Σα 20 αμηώκαηα πνπ έζεζε ν Hilbert
ρσξίδνληαη ζε πέληε νκάδεο.
Οκάδα Ι (8 αμηώκαηα ζπλύπαξμεο)
Οκάδα ΙΙ (4 αμηώκαηα δηάηαμεο)
Οκάδα ΙΙΙ (5 αμηώκαηα ηζόηεηαο)
Οκάδα ΙV (1 αμίσκα, αίηεκα ηνπ Δπθιείδε)
Οκάδα V (2 αμηώκαηα ζπλέρεηαο)
Αμηώκαηα Δπθιείδε
1. Από νπνηνδήπνηε ζεκείν κπνξνύκε λα θέξνπκε κηα
επζεία γξακκή πξνο νπνηνδήπνηε άιιν ζεκείν. (Ζηηήζζσ
από παληόο ζεκείνπ επί παλ ζεκείνλ επζείαλ γξακκήλ
αγάγεηλ.)
2. Οπνηνδήπνηε επζύγξακκν ηκήκα κπνξεί λα επεθηαζεί
πξνο ηα δύν ηνπ άθξα ζπλερώο, ώζηε λα καο δώζεη κηα
επζεία γξακκή. (Καη πεπεξαζκέλελ επζείαλ θαηά ην
ζπλερέο επ’επζείαο εθβάιεηλ.)
3. Είλαη δπλαηόλ λα ραξάμνπκε έλα θύθιν, κε
νπνηνδήπνηε θέληξν θαη αθηίλα. (Καη παληί θέληξσ θαη
δηαζηήκαηη θύθινλ γξάθεζζαη.)
SΣχολικός έτος: 2010 -11
Με Δπθιείδεηεο Γεσκεηξίεο
Οη Με Δπθιείδεηεο Γεσκεηξίεο βαζίδνληαη ζηα αμηώκαηα
ηεο Γεσκεηξίαο ηνπ Δπθιείδε θαη ζηελ άξλεζε θπξίσο ηνπ
5νπ αμηώκαηνο (Από ζημείο εκηόρ εςθείαρ ε μποπούμε να
θέποςμε μια μόνο εςθεία
παπάλληλη ππορ ηην εςθεία ε).
Από λσξίο ην 5ν αίηεκα ηνπ Δπθιείδε κπήθε ζην
ζηόραζηξν ησλ καζεκαηηθώλ, αθνύ πίζηεπαλ όηη δελ
κπνξεί λα κελ απνδεηθλύεηαη κηα πξόηαζε γηα ηελ νπνία ε
αληίζηξνθή ηεο απνδεηθλύεηαη ζρεηηθά εύθνια. Έηζη, ηνπο
έγηλε έκκνλε ε ηδέα όηη ζα κπνξνύζαλ λα ην απνδείμνπλ.
Καη όκσο παξά ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο απέηπραλ. Η
απνηπρία γηα κηα απεπζείαο απόδεημε ηνπ 5νπ αηηήκαηνο
από ηα ππόινηπα 9 αμηώκαηα ηεο Δπθιείδεηαο Γεσκεηξίαο
(θάζε ππνθαηάζηαην εκπεξηείρε άκεζα ή έκκεζα κηα
ππόζεζε ζρεηηθά κε ηη ζπλέβαηλε πνιύ καθξηά ζην ρώξν,
δειαδή πήγαηλαλ πην καθξηά απ' ηελ εκπεηξία), έζηξεςε
από λσξίο ηελ πξνζνρή ησλ καζεκαηηθώλ πξνο ηε
δπλαηόηεηα κηαο έκκεζεο απόδεημήο ηνπ, με ηη μέθοδο
ηηρ απαγυγήρ ζε άηοπο.
Σα αμηώκαηα ηνπ Δπθιείδε ήηαλ 10, αλ θάπνηνο κπνξνύζε
λα απνδείμεη κηα ππόζεζε ζρεηηθά κε ηηο παξάιιειεο
επζείεο κε ρξήζε ησλ άιισλ 9 αμησκάησλ, ζα ιπλόηαλ ην
πξόβιεκα.
Οη ιόγνη γηα ηνπο νπνίνπο νη καζεκαηηθνί αζρνιήζεθαλ

γηα 20 αηώλεο κε ην 5ν αίηεκα ηνπ Δπθιείδε είλαη απ' ηε

4. Όιεο νη νξζέο γωλίεο είλαη ίζεο κεηαμύ ηνπο. (Καη
πάζαο ηαο νξζάο γσλίαο ίζαο αιιήιαηο είλαη.)
5. Αλ κηα επζεία γξακκή ε νπνία ηέκλεη δύν άιιεο,
ζρεκαηίδεη εζωηεξηθέο γωλίεο κ' απηέο πξνο ηελ ίδηα
πιεπξά ηεο, κε άζξνηζκα ιηγόηεξν από 2 νξζέο, ηόηε αλ νη
2 επζείεο επεθηαζνύλ επ' άπεηξνλ, ηέκλνληαη πξνο εθείλε
ηελ πιεπξά πξνο ηελ νπνία ην άζξνηζκα ηωλ παξαπάλω
γωληώλ ήηαλ ιηγόηεξν από 2 νξζέο. (Καη εάλ εηο δύν
επζείαο επζεία εκπίπηνπζα ηαο εληόο θαη επί ηα απηά
κέξε γσλίαο δύν νξζώλ ειάζζνλνο πνηή,
εθβαιινκέλαο ηαο δύν επζείαο επ’άπεηξνλ ζπκπίπηεηλ,
εθ’ά κέξε εηζίλ αη ησλ δύν νξζώλ ειάζζνλεο.)
κηα κεξηά όηη ε Δπθιείδεηα Γεσκεηξία ήηαλ ζ' όιν απηό ην
ρξνληθό δηάζηεκα ν κνλαδηθόο θιάδνο ησλ Μαζεκαηηθώλ
πνπ είρε ινγηθή ζεκειίσζε, νπόηε νη καζεκαηηθνί γηα λα
είλαη ζίγνπξνη όηη ζηεξίδνληαη ζε γεξά ζεκέιηα, θα-
ηέθεπγαλ ζ' απηήλ, θαη απ' ηελ άιιε όηη ε απόιπηε
εκπηζηνζύλε ζηελ αιήζεηα ηεο Δπθιείδεηαο Γεσκεηξίαο
είρε επεθηαζεί θαη πέξα από ηα Μαζεκαηηθά θαη ηελ έθαλε
ππόδεηγκα ζεκειίσζεο γηα ηηο άιιεο επηζηήκεο.
Οη δεκηνπξγνί ησλ γεσκεηξηώλ απηώλ (ν Lobatchevsky
θαη ν Bolyai) πίζηεπαλ πσο αξγά ή γξήγνξα ζα
θαηαιήμνπλ ζε άηνπν. Αιιά νη πξνηάζεηο πνπ βγήθαλ από
ην λέν ζύζηεκα αμησκάησλ απνηέιεζαλ έλα ινγηθά ζηεξεό
νηθνδόκεκα θαη κάιηζηα κε πνιιέο θαη ελδηαθέξνπζεο

http://lisari.blogspot.com
 ο
Γεωμετρία Α΄ Λσκείοσ 1 Λύκειο Ζακύνθοσ Χατζόποσλος Μάκης

ή πην απιά εθαξκνγέο.

«Από ένα ζημείο εκηόρ μίαρ εςθείαρ πεπνά μία και
μόνη παπάλληλη υρ ππορ ηην εςθεία αςηή.»
Σα ζπκπεξάζκαηα ζηα νπνία νδεγήζεθαλ, βξηζθόηαλ
πξάγκαηη ζε αζπκθσλία κε ηε δηαίζζεζε, αιιά ν
Lobatchevsky θαη ν Bolyai είραλ ζπλεηδεηνπνηήζεη κηα
κεγάιε αιήζεηα: απηό πνπ βξίζθεηαη ζε αληίζεζε κε ην
θαζηεξσκέλν γηα ην ρώξν δελ είλαη θαη' αλάγθε ινγηθά
αληηθαηηθό θαη επνκέλσο κπνξνύκε λα ην επεμεξγαζηνύκε
ζεσξεηηθά.

Σν έξγν ησλ Gauss - Lohatchevsky - Bolyai νδήγεζε ζηα

(ζρ. 3)
Σίζεηαη ην εξώηεκα:
Πόζεο επζείεο δηέξρνληαη από ην Α θαη είλαη
παξάιιειεο ζηελ (ε1);
Απ.: Η θνηλή δηαίζζεζε ιέεη όηη είλαη κόλν κία, ε
δηαθεθνκκέλε επζεία (ε2)
Τπάξρεη θαη άιιν εξώηεκα:
Ζ επζεία (ε2) είλαη ε κ ν λ α δ η θ ή παξάιιειε ηεο
(ε1), πνπ δηέξρεηαη από ην Α;
Απ.: Πάιη ε δηαίζζεζε καο ιέεη όηη είλαη κνλαδηθή.
Αποηέλεζμα: Τα παξαπάλω επεηδή δελ κπόξεζε λα
ηα απνδείμεη ν Επθιείδεο, όπωο κεηέπεηηα θαη
θαλέλαο άιινο καζεκαηηθόο, ην έθαλε αμίωκα, ην
αξίυμα νούμεπο 5!
εμήο ζπκπεξάζκαηα:
α) Σν Δπθιείδεην αίηεκα είλαη αδύλαην λα απνδεηρηεί,
αθνύ ε άξλεζε ηνπ δελ νδεγεί ζε θάπνηα ινγηθή
αληίθαζε.
β) Με ηελ πξνζζήθε ηεο αληίζεηεο πξόηαζεο ζηα
αμηώκαηα ηεο Γεσκεηξίαο είλαη δπλαηό λα δεκηνπξγεζεί
κηα ινγηθά άςνγε θαη θαηαλνεηή Γεσκεηξία, δηαθνξεηηθή
από ηελ Δπθιείδεηα.
γ) Η αιήζεηα ησλ απνηειεζκάησλ κηαο ηέηνηαο Γεσκεηξίαο
κπνξεί λα δηαπηζησζεί κόλν πεηξακαηηθά.
•Lobatschewski (1829)- Bolyai (1832)
•Gauss (Τπεξβνιηθή γεσκεηξία)
•Riemann (Διιεηπηηθή γεσκεηξία)
ΑΠΟΚΛΗ΢ΔΗ΢ ΑΠΟ ΣΖΝ ΔΤΚΛΔΗΓΔΗΑ ΓΔΩΜΔΣΡΗΑ
ΛΟΓΩ ΚΑΜΠΤΛΟΣΖΣΑ΢
 Σν άζξνηζκα ησλ γσληώλ ηνπ ηξηγώλνπ δελ ηζνύηαη κε
180°.
 Η πεξίκεηξνο ηνπ θύθινπ δελ ηζνύηαη κε
2πR, όπνπ R ε αθηίλα ηνπ.
 Γελ ηζρύεη ην Ππζαγόξεην Θεώξεκα.

Γηα ηηο κηθξέο απνζηάζεηο θαη ηηο κηθξέο ηαρύηεηεο βνιηθή είλαη ε Δπθιείδεηα γεσκεηξία, ελώ γηα ηα θαηλόκελα πνπ
ζπκβαίλνπλ ζην απνκαθξπζκέλν ζύκπαλ πην αθξηβήο είλαη ε γεσκεηξία ηνπ Riemann (ηελ ρξεζηκνπνίεζε ν Einstein
ζηε δηαηύπσζε ηεο ζεσξίαο ηεο ζρεηηθόηεηαο – για ζεηηθά θακππισκέλνπο ρώξνπο )

Πηζαλέο εξσηναπαληήζεηο καζεηώλ - θαζεγεηή

Δξώηεζε 1: Γηα πξνρσξήζακε ζηελ Θεσξεηηθή Γεσκεηξία; Γηαηί δελ καο θάιππηε ε Πξαθηηθή Γεσκεηξία
πνπ κάζακε ζην Γπκλάζην;

Απάληεζε: Αξρηθά, ε κειέηε ησλ ηδηνηήησλ ησλ δηάθνξσλ

γεσκεηξηθώλ ζρεκάησλ έγηλε κε ηξόπν εκπεηξηθό, όπσο
ζπλαληάκε ζην Γπκλάζην. Η κέζνδνο πνπ αθνινπζήζακε ήηαλ
SΣχολικός έτος: 2010 -11

ε εύξεζε ή επαιήζεπζε ησλ ηδηνηήησλ θαη ζρέζεσλ αλάκεζα

ζηα γεσκεηξηθά ζρήκαηα κε βάζε ηε κέηξεζε (όπσο ζα δνύκε
παξαθάησ), γηα ηελ νπνία ρξεζηκνπνηνύκε ηνλ δηαβαζκηζκέλν
θαλόλα (ππνδεθάκεηξν) θαη ην κνηξνγλσκόλην.

Όκσο πξόεθπςαλ θάπνηα ζέκαηα όπσο ζα δνύκε θαη

παξαθάησ: ζρ. 1
ζρ. 2
Γείηε ηα παξαπάλσ ζρήκαηα:

Έρνπκε ηα εμήο εξωηήκαηα: ΢ην ζρήκα (1) νη επζείεο είλαη παξάιιειεο; ΢ην ζρήκα (2), ην ηξίγσλν είλαη
ηζνζθειέο; Μήπσο ηζόπιεπξν ή νξζνγώλην;
Αλ κεηξήζεηε κε ην κνηξνγλσκόλην ηηο γσλίεο Α, Β, Γ θαη ηηο πξνζζέζεηε καο δίλεη 180 κνίξεο;

http://lisari.blogspot.com
 ο
Γεωμετρία Α΄ Λσκείοσ 1 Λύκειο Ζακύνθοσ Χατζόποσλος Μάκης

Γειαδή παξαηεξνύκε όηη νη κεηξήζεηο κε ηνλ αξηζκεκέλν ράξαθα (ππνδεθάκεηξν) θαη ην κνηξνγλσκόλην έρνπλ
απνθιίζεηο θαη απηό νθείιεηαη ζην γεγνλόο όηη ην κήθνο ησλ πιεπξώλ δελ είλαη πάληα αθέξαηνη αξηζκνί, όπσο θαη ην
κέηξν ησλ γσληώλ, θάηη πνπ δελ κπνξεί λα κεηξεζεί κε αθξίβεηα από ηα γεσκεηξηθά όξγαλα, δειαδή έρνπκε απώιεηεο.
Άξα ε κέηξεζε απηή δεν μποπεί να είναι πάνηα ακπιβήρ και κςπίυρ ηα αποηελέζμαηά ηηρ δε γενικεύονηαι, δει. όπνην
ζπκπέξαζκα θαη λα πξνθύςεη ηζρύεη κόλν γη απηό ην ηξίγσλν πνπ αζρνινύκαζηε θαη όρη γηα όια ηα ηξίγσλα κε
δηαθνξεηηθέο κεηξήζεηο.

Δξώηεζε 2ε: Γειαδή ζην Λύθεην δελ ζα έρνπκε γεσκεηξηθά όξγαλα;

Απάληεζε: Θα έρνπκε κόλν 2 όξγαλα: α. Σνλ κανόνα (ράξαθαο όρη αξηζκεκέλνο) θαη ηνλ β. διαβήηη
θαη νη απνδείμεηο πνπ ζα θάλνπκε ζην ζρήκα, ζα νθείινληαη απνθιεηζηηθά από ηηο πξνηάζεηο ηεο ζεσξίαο θαη όρη κέζσ
ησλ γεσκεηξηθώλ νξγάλσλ. Γειαδή ηα ζπκπεξάζκαηα γηα λα είλαη γεληθά, δελ πξέπεη λα είλαη ζπλέπεηεο ΜΟΝΟ ηεο
παξαηήξεζεο ηνπ ζρεδίνπ, αιιά είλαη αλαγθαίν λα πξνθύπηνπλ κε νξζό ζπιινγηζκό από ηηο ηδηόηεηεο ηνπ ζρήκαηνο, νη
νπνίεο όπσο είδακε κπνξεί λα κελ είλαη όιεο νξαηέο ζην ζρήκα.

Δξώηεζε 3ε : Άξα γηαηί λα θάλνπκε έλα αθξηβέο ζρήκα; Αθνύ δελ καο βνεζάεη ζηελ ιύζε!

Απάληεζε: Σν αθξηβέο θαη ην ζωζηό ζρήκα καο δίλεη δηαίζζεζε θαη επνπηεία(=έιεγρνο, επηηήξεζε), δελ καο δίλεη ηελ
ιύζε, έλα θαιό ζρήκα καο «καξηπξάεη» ηελ ιύζε, είλαη αξσγόο ζηελ πξνζπάζεηα καο γηα αλαθάιπςε εθείλσλ ησλ
ηδηνηήησλ πνπ ζα καο νδεγήζνπλ ζηε ιύζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Μαο «καξηπξάεη» πνηνπο ζπιινγηζκνύο πξέπεη λα
θάλνπκε γηα λα αληηκεησπίζνπκε ην γεσκεηξηθό πξόβιεκα, πνπ πξέπεη λα είλαη ζεσξεηηθνί (δειαδή κέζα από ηελ
ζεσξία) θαη γεληθνί.
Π.σ. Έλα θαιό ζρήκα καο δείρλεη όηη ηξίγωλν κνηάδεη γηα νξζνγώλην, άξα αξθεί λα ην απνδείμνπκε κε πξνηάζεηο ηεο
ζεωξίαο
Π.ρ. Έλα θαιό ζρήκα, καο δείρλεη όηη ηα δύν ηξίγωλα πξέπεη λα είλαη ίζα, άξα αξθεί λα εθαξκόζνπκε έλα από ηα θξηηήξηα
ηζόηεηαο ηξηγώλωλ (δει. ζεωξία) θαη λα ην απνδείμνπκε.

Δξώηεζε 4ε : Πόζα είλαη ηα Δπθιείδεηα αμηώκαηα;

Απάληεζε: Δίλαη 20 αμηώκαηα πνπ ν Hilbert ηα ρώξηζε ζε πέληε νκάδεο.

Δξώηεζε 5ε : Ο Δπθιείδεο δεκηνύξγεζε – θαηαζθεύαζε – αλαθάιπςε, ηελ Γεσκεηξία;

Απάληεζε: Λάζνο, ε γεσκεηξία πξνϋπήξρε ηνπ Δπθιείδε, κεγάινη Γεσκέηξεο πξνεγήζεθαλ από απηόλ, όπσο ν Θαιήο ν
Μηιήζηνο. Η νπζηαζηηθή αμία ηνπ έξγνπ ηνπ Δπθιείδε δελ ζπλίζηαηαη ηόζν ζηηο πξνηάζεηο πνπ αλαθάιπςε θαη απέδεημε (
άιισζηε πνιιέο από απηέο ήηαλ γλσζηέο θαη πξηλ από απηόλ), όζν ζην όηη αλαθάιπςε ηελ αμησκαηηθή κέζνδν ζηα
καζεκαηηθά ( αξρηθή όξνη, νξηδόκελε όξνη, αμηώκαηα, ζεσξήκαηα). Η Δπθιείδεηνο Γεσκεηξία είλαη ε πξώηε καζεκαηηθή
αμησκαηηθή ζεσξία.

Δξώηεζε 6ε : Πνηα είλαη ε κέζνδνο εηο άηνπνλ απαγσγή; Πσο πξνζπάζεζαλ λα ην εθαξκόζνπλ ζην 5 αμίσκα;

Απάληεζε: Έζησ όηη ζέινπκε λα απνδείμνπκε ηνλ ηζρπξηζκό P  Q . Σόηε ππνζέηνπκε όηη δελ ηζρύεη ην ζπκπέξαζκα Q
θαη κε ηζνδπλακίεο θαηαιήγνπκε ζε θάηη άηνπν (αληίθαζε), νπόηε ε ππόζεζε πνπ θάλακε δελ είλαη ζσζηή, άξα, ε Q
πξόηαζε είλαη αιεζήο.
΢ηελ πεξίπησζε ηνπ 5νπ αμηώκαηνο, έπξεπε λα απνδείμνπκε όηη ππάξρεη κνλαδηθή παξάιιειε επζεία πνπ δηέξρεηαη από ην
SΣχολικός έτος: 2010 -11

ζεκείν Α θαη είλαη παξάιιειε ζηελ ε1 (δεο παξαπάλσ ζρήκα 3). Η κέζνδνο εηο απαγσγή ζε άηνπν δηαηππώλεηαη σο εμήο:
Έζηω όηη δελ ππάξρεη κνλαδηθή παξάιιειε πνπ δηέξρεηαη από ην Α θαη είλαη παξάιιειε ζηελ ε 1, δειαδή ππάξρνπλ δύν
επζείεο ε2 θαη ε3 πνπ είλαη παξάιιειε ηεο ε1 θαη πεξλάλε από ην ζεκείν Α, άξα …

http://lisari.blogspot.com
 ο
Γεωμετρία Α΄ Λσκείοσ 1 Λύκειο Ζακύνθοσ Χατζόποσλος Μάκης

Βαζηθά Γεσκεηξηθά ΢ρήκαηα – Κεθάιαην 2ν (εθηόο ύιεο)

1. ΢πκπιεξώζηε αληίζηνηρα ηα ζρήκαηα, γηα ηηο παξαθάησ Γεσκεηξηθέο έλλνηεο:

Γεσκεηξηθέο έλλνηεο ΢ρήκα

Δπζεία (ε)

Ηκηεπζεία Αρ

Δπζύγξακκν ηκήκα ΑΒ θαη

θνξέαο (ε)
Κπξηή γσλία x Ay

Οξζή, νμεία θαη ακβιεία γσλία

Δθεμήο γσλίεο

΢πκπιεξσκαηηθέο γσλίεο σ, θ

Παξαπιεξσκαηηθέο γσλίεο σ, θ

Καηαθνξπθήλ γσλίεο

Κύθινο κε θέληξν Ο θαη αθηίλα ξ

Δπίθεληξε γσλία xOy

Δγγεγξακκέλε γσλία x Ay
SΣχολικός έτος: 2010 -11

Υνξδή ΑΒ θαη ηόμν AB

Γηάκεηξνο θαη αληηδηακεηξηθά

ζεκεία

Απόζηεκα

http://lisari.blogspot.com
 ο
Γεωμετρία Α΄ Λσκείοσ 1 Λύκειο Ζακύνθοσ Χατζόποσλος Μάκης

2. Σν Μ είλαη κέζν ηνπ επζπγξάκκνπ ηκήκαηνο ΑΒ, όπσο θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα

.........
΢πκπιεξώζηε ηα θελά: α. {Μ κέζν ηνπ ΑΒ}  .......  ....... 
.....
β. Σν κέζν Μ ηνπ επζπγξάκκνπ ηκήκαηνο ΑΒ είλαη…………………….

3. Γίλεηαη έλα επζύγξακκν ηκήκα ΓΓ θαη ηα ηπραία ζεκεία Κ, Λ ζην εζσηεξηθό ηνπ, όπσο θαίλεηαη
ζην παξαθάησ ζρήκα:

΢πκπιεξώζηε ηα θελά:
α. ΓΛ = …………….. + ……………….
β. ΓΓ =…………+………+……………..
γ. ΚΛ = ……. – …… = …….. –……………= ………… – ………….. –……………….
δ. ΓΚ = ……. – …… = …….. –……………= ………… – ………….. –……………….
Δ. Αλ ΓΚ = ΛΓ ηόηε ην κέζν ηνπ επζύγξακκνπ ηκήκαηνο ΓΓ θαη ΚΛ ……………………..
γηαηί……………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………...

4. Να θέξεηαη ηελ δηρνηόκν Οδ ζηελ παξαθάησ γσλία xOy

΢πκπιεξώζηε ηα θελά:
.........
α. Οδ δηρνηόκνο ηεο xOy  .......  ....... 
.....
β. Η δηρνηόκνο ηεο γσλίαο είλαη ……………….

5. Έζησ ην επζύγξακκν ηκήκα ΑΒ. Να θέξεηαη ηελ κεζνθάζεην (ε) ζην παξαθάησ ζρήκα:
SΣχολικός έτος: 2010 -11

΢πκπιεξώζηε ηα θελά:
Η κεζνθάζεηνο (ε) είλαη ………. …….. ….θαη δηέξρεηαη από ην …………… ηνπ ΑΒ.

6. ΢ρεδηάζηε θαηαθνξπθήλ γσλίεο θαη ζπκπιεξώζηε ηελ πξόηαζε:

Οη θαηαθνξπθήλ γσλίεο είλαη ……………….

http://lisari.blogspot.com
 ο
Γεωμετρία Α΄ Λσκείοσ 1 Λύκειο Ζακύνθοσ Χατζόποσλος Μάκης

7. Γίλεηαη ην ζρήκα:

΢πκπιεξώζηε ηα θελά:
α. Οη γσλίεο X NZ , Z NW ,W NY ιέγνληαη
…………………………………….
Δλώ ηα δεύγε ησλ γσληώλ X NZ , Z NW ή
Z NW ,W NY ή X NZ , Z NY ιέγνληαη
………………………………………..
β. X NY =……..+…….+…….
γ. X NW = ……. + …………..
δ. X NZ =….. - ….. = …… - ……
ε. Z NW =…… - ….. = ……. - …..… - ……….

8. ΢ρεδηάζηε κηα επίθεληξε θαη κηα εγγεγξακκέλε γσλία ζε θύθιν (Ο,ξ) πνπ βαίλνπλ ζην
ίδην ηόμν.

α. Ση ζρέζε έρνπλ νη παξαπάλσ γσλίεο;

……………………………………………
……………………………………………
……………………………………………
β. Η εγγεγξακκέλε γσλία πνπ βαίλεη ζε
εκηθύθιην ηζνύηαη……………………

γ. Οη εγγεγξακκέλεο γσλίεο είλαη ίζεο όηαλ

………………………………………………
………………………………………………
δ. Πνηα είλαη ε ζρέζε ηεο επίθεληξεο γσλίαο κε ην αληίζηνηρν ηόμν ηεο;
………………………………………………………………………………………………
SΣχολικός έτος: 2010 -11

………………………………………………………………………………………………
.........
ε. Έζησ Μ ην κέζν ηνπ ηόμνπ AB  .......  ....... 
.....
θαη ην κέζν ηνπ ηόμνπ είλαη ………………….

http://lisari.blogspot.com