rþûk…ºke
>> ©e Mðkr{™khkÞýku rðsތuŒhk{T >>
rþûkkÃkºke
-: «rMkØ fíkkto :-
{ntík …whkýe Mðk{e Ä{o™t˙ËkMkS
©eMðkr{™khkÞý {trËh, ¼ws-fåA.
MktðíkT 2066 ÃkrhðŠíkLke yufkËþe
®f{ík :- 15
«ík :- 5000
rþûk…ºke
>> ©e Mðkr{™khkÞýku rðsތuŒhk{T >>
rþûk…ºke
(©e ‚nò™tË Mðk{e su Œu …kuŒk™k
‚í‚t„e …íÞu rþûkk…ºke™u ÷¾Œk Úkfk
«Úk{ …kuŒk™k RüËuð,su ©ef]»ý ¼„ðk™
Œu™wt æÞk™Y… {t„¤k[hý fhu Au.)
nwt su Œu {khk ÓËޙu rð»ku ©ef]»ý
¼„ðk™™wt æÞk™ fÁt Awt, Œu ©ef]»ý fuðk
Au Œku su™k zkƒk …z¾k™u rð»ku hkrÄfkS
hÌkkt Au y™u su™k ðûkMÚk÷™u rð»ku
÷û{eS hÌkkt Au, y™u ð]tËkð™™u rð»ku
rðnkh™k fh™khk Au. >>1>>
3 4
rþûk…ºke
r™ðu˙
yk {kuxk yûkh™e rþûkÃkºke Ëhuf
™k™k {kuxk MkíMkt„e ¼kR ƒnu™ku™u íku{kt
…ý rð»kuþ{kt ð]Ø íkÚkk ykuAe ™shðk¤k
¼õíks™ku™u ðÄkhu W…Þku„e ÚkkÞ íku
nuíkwÚke A…kðe «rMkØ fhðk{kt ykðe Au.
{kxu yk rþûkk…ºke™ku r™íÞ MkËw…Þku„
fhðk ™{ú rð™tíke Au.
r÷. {ntík …whkýe Mðk{e Ä{o™t˙ËkMkS
©eMðkr{™khkÞý {trËh
¼ws-fåA. …e. 370001
rþûk…ºke
y™u ð]¥kk÷Þ „k{™u rð»ku hÌkk
yuðk ‚nò™tË Mðk{e su y{u Œu y{u
su Œu ™k™k «fkh™k su ‚ðou Ëuþ Œu{™u
rð»ku hÌkk yuðk su y{khk ykr©Œ ‚ðuo
‚í‚t„e Œu «íÞu rþûkk…ºke™u ÷¾eyu
Aeyu. >>2>>
©e Ä{oËuð Úkfe Au sL{ su{™ku
yuðk su y{khk ¼kR hk{«Œk…S ŒÚkk
RåAkhk{S, Œu { ™k …w º k su
yÞkuæÞk«‚kË ™k{u y™u h½wðeh ™k{u
su™u y{u y{khk Ë¥k…wºk fhe™u ‚ðuo
‚í‚t„e™k yk[kÞo…ýk™u rð»ku MÚkk…™
 rþûk…ºke rþûk…ºke

fÞko Au. >>3>> ðkt[ðk. >>6>>

ŒÚkk y{khk ykr©Œ yu ð k su y™u yk rþûkk…ºke ÷ÏÞk™wt su
{wfwtËk™tË ykrËf ™ircf ƒúñ[khe ŒÚkk fkhý Au Œu ‚ðuo Œu{ýu yufk„ú {™u
y{khk ykr©Œ su {Þkhk{ ¼è fhe™u Äkhðwt, y™u yk rþûkk…ºke su
ykrËf „]nMÚk ‚í‚t„e; >>4>> y{u ÷¾e Au, Œu ‚ðuo™k Sð™u rnŒ™e
ŒÚkk y{khu ykr©Œ su ‚wðkr‚™e fh™khe Au. >>7>>
y™u rðÄðk yuðe ‚ðou ƒkRyku ŒÚkk y™u ©e{Kk„ðŒ …whký ykrËf su
{wõŒk™tË ykrËf su ‚ðouo ‚kÄw; >>5>> ‚íþk† Œu{ýu Sð™k fÕÞký™u yÚkuo
yu ‚ðuo Œu{ýu …kuŒk™k Ä{o™e hûkk™k «rŒ…k˙ fÞko yuðk su y®n‚k ykrËf
fh™khk y™u þk†™u rð»ku «{kýY… ‚Ëk[kh Œu{™u su {™w»Þ …k¤u Au Œu
y™u ©e{Òk™khkÞý™e M{]rŒyu ‚rnŒ {™w»Þ su Œu yk ÷kuf™u rð»ku ™u …h÷kuf™u
yuðk su y{khk Yzk ykþeðokË Œu rð»ku {nk‚wr¾Þk ÚkkÞ Au. >>8>>
5 6

rþûk…ºke rþûk…ºke

y™u Œu ‚Ëk[kh™wt WÕ÷t½™ fhe™u Sð«kýe {kºk™e …ý rnt‚k ™ fhðe

su {™w»Þ …kuŒk™k {™{kt ykðu Œu{ ðŒuo
Au, Œu Œku fwƒwÂØðk¤k Au y™u Œu yk ÷kuf
y™u …h÷kuf™u rð»ku r™ùu {kuuxk fü™u s
…k{u Au. >>9>>
Œu {kxu y{khk rþ»Þ yuðk su Œ{u
‚ðu o Œu { ýu Œku «erŒyu fhe™u yk
rþûkk…ºke™u y™w ‚ he™u s r™ht Œ h
‚kðÄk™…ýu ðŒoðwt …ý yk rþûkk…ºke™wt
WÕ÷t½™ fhe™u ðŒoðwt ™rn. >>10>>
(nðu Œu ðíÞko™e heŒ fneyu Aeyu
su) y{khk su ‚í‚t„e Œu{ýu fkuR
7 8
y™u òýe™u Œku Íeýk yuðk sq, {ktfz,
[kt[z ykrËf Sð Œu{™e …ý ®n‚k
õÞkhuÞ ™ fhðe. >>11>>
y™u ËuðŒk y™u r…Œ] Œu{™k Þ¿k™u
yÚku o …ý ƒfhk, {] „ ÷k, ‚‚÷k,
{kA÷k ykrËf fkuR Sð™e rnt‚k ™
fhðe, fu{ su y®n‚k Au Œu s {kuuxku
Ä{o Au, yu{ ‚ðo þk†{kt fÌkwt Au. >>12>
y™u Mºke, ę y™u hkßÞ Œu™e
«kÂó™u yÚkuo …ý fkuR {™w»Þ™e ®n‚k
Œku fku E «fkhu õÞkhu Þ …ý ™ s
 rþûk…ºke
fhðe. >>13>>
y™u ykí{½kŒ Œku ŒeÚko™u rð»ku …ý
™ fhðku, ™u ¢kuÄu fhe™u ™ fhðku, y™u
õÞkhuf fkuE yÞkuøÞ yk[hý ÚkE
òÞ Œu Úkfe {qtÍkE™u …ý ykí{½kŒ
™ fhðku, y™u Íuh ¾kE™u ŒÚkk „¤u
xqt…ku ¾kE™u ŒÚkk fqðu …ze™u ŒÚkk …ðoŒ
W…hÚke …ze™u EíÞkrËf fkuE heŒu
ykí{½kŒ ™ fhðku. >>14>>
y™u su {kt‚ Au Œu Œku Þ¿k™wt þu»k
nkuÞ Œku …ý yk…ífk¤{kt …ý õÞkhuÞ
™ ¾kðwt, y™u ºký «fkh™e ‚whk y™u
9 10
rþûk…ºke
y™u ÄrýÞkŒwt su fkü, …w»… ykrËf
ðMŒw, Œu Œu™k Äýe™e yk¿kk rð™k ™
÷uðwt. >>17>>
y™u y{khk ykr©Œ su …wÁ»k ŒÚkk
Mºkeyku Œu{ýu ÔÞr¼[kh ™ fhðku y™u
sw„xwt ykrËf su Ôނ™ Œu™ku íÞk„
fhðku, y™u ¼ktøÞ, {Vh, {ks{, „ktòu
ykrËf su fuV fh™kh ðMŒw Œu ¾kðkt ™rn
y™u …eðkt …ý ™rn. >>18>>
y™u su™k nkÚk™wt hktÄu÷ yÒk ŒÚkk
su™k …kºk™wt s¤ Œu ¾…Œwt ™ nkuÞ Œuýu
hktÄu÷ yÒk ŒÚkk Œu™k …kºk™wt s¤ Œu
11
rþûk…ºke
yr„Þkh «fkh™wt {㠌u ËuðŒk™wt ™iðuã
nkuÞ Œku …ý ™ …eðwt. >>15>>
y™u õÞkhu f …ku Œ kðŒu fkt E f
yÞkuøÞ yk[hý ÚkE „Þwt nkuÞ yÚkðk
fkuE ƒeòðŒu yÞkuøÞ yk[hý ÚkE
„Þwt nkuÞ Œku þMºkkrËfu fhe™u …kuŒk™k
yt„™wt ŒÚkk ƒeò™k yt„™wt Au˙ ™
fhðwt yÚkðk ¢kuÄu fhe™u …ý …kuŒk™k
yt„™wt ŒÚkk ƒeò™k yt„™wt Au˙ ™
fhðwt. >>16>>
y™u Ä{o fhðk™u yÚkuo …ý y{khk
‚í‚t„e fkuEyu [kuh™wt f{o ™ fhðwt
rþûk…ºke
©ef]»ý ¼„ðk™™e «‚krË[hýk{]Œ-
™k {knkíBÞu fhe™u …ý s„ÒkkÚk…whe
rð™k yLÞ MÚkk™f™u rð»ku „úný ™
fhðw t , y™u s„ÒkkÚk…w h e™u rð»ku
s„ÒkkÚkS™ku «‚kË ÷uðkÞ Œu™ku Ëku»k
™rn. >>19>>
y™u …kuŒk™k MðkÚko™e r‚Âؙu yÚkuo
…ý fku E ™u rð»ku r{ÚÞk y…ðkË
ykhku…ý ™ fhðku, y™u fkuE™u „k¤ Œku
õÞkhuÞ ™ Ëuðe. >>20>>
y™u ËuðŒk, ŒeÚko, ƒúkñý, …rŒðúŒk,
‚kÄw y™u ðuË yu{™e r™tËk õÞkhuÞ ™
12
 rþûk…ºke
fhðe y™u ™ ‚kt¼¤ðe. >>21>>
y™u su ËuðŒk™u ‚whk y™u {kt‚™wt
™iðuã ÚkŒwt nkuÞ y™u ð¤e su ËuðŒk™e
yk„¤ ƒfhk ykrËf Sð™e ®n‚k
ÚkŒe nkuÞ Œu ËuðŒk™wt ™iðu㠙 ¾kðwt.
>>22>>
y™u {k„o™u rð»ku [k÷Œu rþðk÷Þk-
rËf su Ëuð-{trËh ykðu Œu™u òuE™u Œu™u
™{Mfkh fhðku y™u ykËh Úkfe Œu Ëuð™wt
Ëþo™ fhðwt. >>23>>
y™u …kuŒ…kuŒk™k ðýko©{™ku su Ä{o
Œu fkuR ‚í‚t„eyu íÞk„ ™ fhðku, y™u
13
rþûk…ºke
fhðku, y™u ÔÞðnkhfkÞo™u rð»ku fkuE™e
÷kt[ ™ ÷uðe. >>26>>
y™u [kuh, …k…e, Ôނ™e, …k¾tze,
fk{e ŒÚkk fer{Þk ykrËf r¢Þkyu fhe™u
s™™ku X„™khku yu A «fkh™k su {™w»Þ
Œu{™ku ‚t„ ™ fhðku. >>27>>
y™u su {™w»Þ ¼ÂõŒ™wt yÚkðk
¿kk™™wt yk÷tƒ™ fhe™u Mºke, ÿÔÞ y™u
h‚kMðkË Œu™u rð»ku yrŒþÞ ÷ku÷w…Úkfk
…k…™u rð»ku «ðŒoŒk nkuÞ Œu {™w»Þ™ku
‚{k„{ ™ fhðku. >>28>>
y™u su þk†™u rð»ku ©ef] » ý
15
rþûk…ºke
…hÄ{o™wt yk[hý ™ fhðwt ŒÚkk …k¾tz
Ä{o™wt yk[hý ™ fhðwt ŒÚkk fÂՅŒ
Ä{o™wt yk[hý ™ fhðwt. >>24>>
y™u su™k ð[™™u ‚kt¼¤ðu fhe™u
©ef]»ý ¼„ðk™™e ¼ÂõŒ ™u …kuŒk™ku
Ä{o yu ƒu Úkfe …ze sðkÞ Œu™k {w¾Úkfe
¼„ðk™™e fÚkk ðkŒko ™ ‚kt¼¤ðe.
>>25>>
y™u su ‚íÞ ð[™ ƒku÷ðu fhe™u
…kuŒk™ku ÿkun ÚkkÞ ŒÚkk …khfku ÿkun ÚkkÞ
yuðwt su ‚íÞ ð[™ Œu õÞkhuÞ ™ ƒku÷ðwt,
y™u su f]ŒÎ™e nkuÞ Œu™k ‚t„™ku íÞk„
14
rþûk…ºke
¼„ðk™ ŒÚkk ©ef]»ý ¼„ðk™™k su
ðhknkrËf yðŒkh Œu{™wt ÞwÂõŒyu fhe™u
¾tz™ fÞwO nkuÞ, yuðkt su þk† Œu õÞkhuÞ
™ {k™ðkt y™u ™ ‚kt¼¤ðkt. >>29>>
y™u „kéÞk rð™k™wt su s¤ ŒÚkk ËqÄ
Œu ™ …eðwt, y™u su s¤™u rð»ku Íeýk
Sð ½ýkf nkuÞ Œu s¤u fhe™u M™k™krËf
r¢Þk ™ fhðe. >>30>>
y™u su yki»kÄ ËkY ŒÚkk {kt‚ Œuýu
ÞwõŒ nkuÞ Œu yki»kÄ õÞkhuÞ ™ ¾kðwt y™u
ð¤e su ðiã™k yk[hý™u òýŒk ™
nkuRyu Œu ðiãu ykÃÞwt su yki»kÄ Œu …ý
16
 rþûk…ºke
õÞkhuÞ ™ ¾kðwt. >>31>>
y™u ÷kuf ™u þk† Œu{ýu {¤{qºk
fhðk™u yÚkuo ðßÞkO yuðkt MÚkk™f su Sýo
Ëuðk÷Þ ŒÚkk ™Ëe Œ¤kð™k ykhk ŒÚkk
{k„o ŒÚkk ðkðu÷wt ¾uŒh, ð]ûk™e AkÞk
ŒÚkk Vw÷ðkze-ƒ„e[k yu ykrËf su
MÚkk™f Œu{™u rð»ku {¤{qºk ™ fhðwt ŒÚkk
Úkqtfðwt …ý ™rn. >>32>>
y™u [kuh {k„uo fhe™u …u‚ðwt ™rn
y™u ™e‚hðwt ™rn, y™u su MÚkk™f
ÄrýÞkŒwt nukÞ Œu MÚkk™f™u rð»ku Œu™k
Äýe™u …wAâk rð™k WŒkhku ™ fhðku. >>33
17
rþûk…ºke
y™u rð[kÞko rð™k Œífk¤ fkuR fkÞo
™ fhðwt, y™u Ä{o ‚tƒtÄe su fkÞo Œu Œku
Œífk¤ fhðwt, y™u …kuŒu su rðãk ¼ÛÞk
nkuRyu Œu ƒeò™u ¼ýkððe, y™u r™íÞ
«íÞu ‚kÄw™ku ‚{k„{ fhðku. >>36>>
y™u „wÁ, Ëuð y™u hkò yu ºký™k
Ëþo™™u yÚkuo ßÞkhu sðwt íÞkhu Xk÷u nkÚku
™ sðwt, y™u fkuR™ku rðïk‚½kŒ ™
fhðku, y™u …kuŒk™k {w¾u fhe™u …kuŒk™kt
ð¾ký ™ fhðkt. >>37>>
y™u su ð† …nuÞuo Úkfu …kuŒk™kt yt„
Ëu¾kÞ Œuðwt su ¼qtzwt ð† Œu y{khk
19
rþûk…ºke
y™u y{khk ‚í‚t„e su …wY»k {kºk
Œu { ýu ƒkR {ký‚™k {w ¾ Úkfe
¿kk™ðkŒko ™ ‚kt¼¤ðe, y™u Mºkeyku
‚kÚku rððkË ™ fhðku ŒÚkk hkò ‚t„kÚku
ŒÚkk hkò™k {ký‚ ‚t„kÚku rððkË ™
fhðku. >>34>>
y™u „wÁ™wt y…{k™ ™ fhðwt ŒÚkk
su yrŒþÞ ©uc {™w»Þ nkuÞ ŒÚkk su
÷kuf™u rð»ku «rŒÂcŒ {™w»Þ nkuÞ ŒÚkk
su rðîk™ {™w»Þ nkuÞ ŒÚkk su þ†Äkhe
{™w»Þ nkuÞ Œu ‚ðuo™wt y…{k™ ™ fhðwt.
>>35>>
18
rþûk…ºke
‚í‚t„e Œu{ýu ™ …nuhðwt >>38>>
y™u ©ef]»ý ¼„ðk™™e su ¼ÂõŒ
Œu Ä{uo hrnŒ yuðe fkuR «fkhu ™ fhðe,
y™u y¿kk™e yuðk su {™w»Þ Œu{™e
®™Ëk™k ¼Þ Úkfe ©ef]»ý ¼„ðk™™e
‚uðk™ku íÞk„ fhðku s ™rn. >>39>>
y™u Wí‚ð™k rËð‚™u rð»ku ŒÚkk
r™íÞ «íÞu ©ef]»ý™k {trËh{kt ykÔÞk
yuðk su ‚í‚t„e …wÁ»k Œu{ýu Œu {trËh™u
rð»ku Mºkeyku™ku M…þo ™ fhðku, ŒÚkk
Mºkeyku Œu{ýu …wÁ»k™ku M…þo ™ fhðku,
y™u {trËh{ktÚke ™e‚Þko …Ae …kuŒ-
20
 rþûk…ºke
…kuŒk™e heŒu ðŒoðwt. >>40>>
y™u Ä{oðtþe „wÁ Úkfe ©ef]»ý
¼„ðk™™e Ëeûkk™u …kBÞk yuðk su
ƒúkñý, ûkrºkÞ y™u ði~Þ yu ºký
ðýo™k y{khk ‚í‚t„e Œu{ýu ftX™u rð»ku
Œw÷‚e™e ƒuðze {k¤k r™íÞ Äkhðe,
y™u ÷÷kx, ÓËÞ y™u ƒu nkÚk yu [khu
Xufkýu Qæðo…wtzÙ rŒ÷f fhðwt. >>41>>
y™u Œu rŒ÷f su Œu „ku…e[t˙u fhe™u
fhðwt, yÚkðk ¼„ðk™™e …qò fhŒkt
ƒkfe hÌkwt y™u fu‚h fwft {
w krËfu ÞwõŒ yuðtw
su «‚kËe [t˙ Œuýu fhe™u rŒ÷f fhðwt.
21
rþûk…ºke
fhe™u WŒhŒk yuðk ¼õŒs™ Œu{ýu Œku
[t˙krËf fkü™e su ƒuðze {k¤k Œu
¼„ðk™™e «‚kËe fhkðe™u ftX™u rð»ku
Äkhðe, y™u ÷÷kx™u rð»ku fuð¤ [ktË÷ku
fhðku …ý rŒ÷f ™ fhðwt. >>45>>
y™u su ƒúkñýkrËf™u rºk…wzt Ù su ykzwt
rŒ÷f fhðwt ŒÚkk Yÿkûk™e {k¤k Äkhðe
yu ƒu ðk™kt …kuŒk™e fw¤ …ht…hkyu fhe™u
[kÕÞkt ykÔÞkt nkuÞ y™u Œu ƒúkñýkrËf
y{khk ykr©Œ ÚkÞk nkuÞ, Œku …ý Œu{ýu
rºk…wtzÙ y™u Yÿkûk™ku õÞkhuÞ íÞk„ ™
fhðku. >>46>>
23
rþûk…ºke
>>42>>
y™u Œu rŒ÷f™k {æޙu rð»ku s
„ku¤ yuðku su [ktË÷ku Œu su Œu „ku…e[t˙u
fhe™u fhðku, yÚkðk hkrÄfkS y™u
÷û{eS Œu™wt «‚kËe yuðwt su fwtfw{ Œuýu
fhe™u Œu [ktË÷ku fhðku. >>43>>
y™u …kuŒk™k Ä{o™u rð»ku hÌkk y™u
©ef]»ý™k ¼õŒ yuðk su ‚åAwÿ Œu{ýu
Œku Œw÷‚e™e {k¤k y™u Qæðo…wtzÙ rŒ÷f
Œu ƒúkñý, ûkrºkÞ, ði~ޙe …uXu Äkhðkt.
>>44>>
y™u Œu ‚åAwÿ Úkfe ƒeò su òŒeyu
22
rþûk…ºke
y™u ™khkÞý y™u rþðS yu ƒuޙwt
yufkí{…ýwt s òýðwt, fu{ su ðu˙u
rð»ku yu ƒuޙwt ƒúñY…u fhe™u «rŒ…k˙
fÞwO Au. >>47>>
y™u y{khk ykr©Œ su {™w»Þ
Œu{ýu þkMºku fÌkku su yk…Ø{o Œu yՅ
yk…ífk¤™u rð»ku {w Ï Þ…ýu fhe™u
õÞkhuÞ „úný ™ fhðku. >>48>>
y™u y{khk ‚í‚t„e Œu{ýu r™íÞ
‚qÞo WøÞkÚke «Úk{ s ò„ðwt, y™u
©ef]»ý ¼„ðk™™wt M{hý fhe™u …Ae
þki[rðrÄ fhðk sðwt. >>49>>
24
 rþûk…ºke
y™u …Ae yu f MÚkk™f™u rð»ku
ƒu‚e™u ËkŒý fhðwt y™u …Ae …rðºk
s¤u fhe™u M™k™ fhe™u …Ae ÄkuÞu÷wt ð†
yuf …nuhðwt y™u yuf ykuZðwt. >>50>>
y™u Œu ðkh …Ae …rðºk …]Úðe™u rð»ku
…kÚkÞwO y™u þwØ ™u fkuR ƒeò yk‚™™u
yzâwt ™ nkuÞ y™u su W…h ‚khe …uXu
ƒu‚kÞ yuðwt su yk‚™ Œu™u rð»ku …qðo{w¾u
yÚkðk W¥kh{w¾u ƒu‚e™u yk[{™ fhðw.t
>>51>>
y™u …Ae ‚í‚t„e …wÁ»k{kºk™u
[ktË÷u ‚rnŒ Qæðo…wtzÙ rŒ÷f fhðwt, y™u
25
rþûk…ºke
™{Mfkh fhe™u …Ae …kuŒk™k ‚k{ÚÞo
«{kýu ©ef]»ý™ku yükûkh {tºk Œu™ku
s… fhe™u Œu …Ae …kuŒk™wt ÔÞkðnkrhf
fk{fks fhðwt. >>54>>
y™u su y{khk ‚í‚t„e{kt ytƒhe»k
hkò™e …uXu ykí{r™ðuËe yuðk W¥k{
¼õŒ nkuÞ Œu{ýu …ý «Úk{ fÌkwt Œuðe
heŒu y™w¢{u fhe™u {k™‚e …qò …ÞOŒ
‚ðo r¢Þk fhðe. >>55>>
y™u Œu su ykí{r™ðuËe ¼õŒ Œu{ýu
…k»kký™e yÚkðk ÄkŒw™e su ©ef]»ý
¼„ðk™™e «rŒ{k yÚkðk þk÷„úk{
27
rþûk…ºke
‚wðkr‚™e su Mºkeyku Œu{ýu Œku …kuŒk™k
¼k÷™u rð»ku fwtfw{™ku [ktË÷ku fhðku.
>>52>>
y™u Œu rðÄðk Mºkeyku {kºk™u
…kuŒk™k ¼k÷™u rð»ku rŒ÷f ™ fhðwt, ™u
[ktË÷ku …ý ™ fhðku, y™u Œu …Ae Œu
‚ðuo su y{khk ‚í‚t„e Œu{ýu {™u fhe™u
fÕÃÞk su [t˙…w»…krËf W…[kh Œu{ýu
fhe™u ©ef]»ý ¼„ðk™™e {k™‚e …qò
fhðe. >>53>>
y™u Œu …Ae ©ehkÄkf]»ý™e su r[ºk
«rŒ{k Œu™wt ykËh Úkfe Ëþo™ fhe™u
26
rþûk…ºke
Œu™e su …qò Œu Ëuþfk¤™u y™w‚he™u
…kuŒk™k ‚k{ÚÞo «{kýu «kó ÚkÞkt su
[t˙, …w»…, V¤krËf ðMŒw Œuýu fhe™u
fhðe, y™u …Ae ©ef]»ý ¼„ðk™™ku
su yükûkh {tºk Œu™ku s… fhðku. >>56>>
y™u Œu …Ae ©ef]»ý ¼„ðk™™kt su
MŒkuºk yÚkðk „útÚk Œu™ku su …kX Œu …kuŒk™k
‚k{ÚÞo «{kýu fhðku, y™u su ‚tMf]Œ ™
¼ÛÞk nkuÞ Œu{ýu ©ef]»ý ¼„ðk™™wt
™k{feŒo™ fhðwt. >>57>>
y™u …Ae ©ef]»ý ¼„ðk™™u ™iðuã
fhe™u …Ae Œu «‚kËe yuðwt su yÒk Œu
28
 rþûk…ºke
s{ðwt, y™u Œu su ykí{r™ðuËe ði»ýð
Œu{ýu ‚ðofk¤™u rð»ku r«rŒyu fhe™u
©ef]»ý ¼„ðk™™e ‚uðk…hkÞý Úkðwt.
>>58>>
y™u r™„woý fnuŒkt {kÞk™k su
‚¥ðkrËf ºký „wý Œuýu hrnŒ yuðk su
©ef]»ý ¼„ðk™ Œu™k ‚tƒtÄ Úkfe Œu
ykí{r™ðuËe ¼õŒ™e su ‚ðuo r¢Þk Œu
r™„w o ý ÚkkÞ Au , Œu nu Œ w {kxu Œu
ykí{r™ðuËe ¼õŒ su Œu r™„woý fÌkk
Au. >>59>>
y™u yu su ykí{r™ðuËe ¼õŒ Œu{ýu
29
rþûk…ºke
Œu{ýu s ykÃÞwt nkuÞ yÚkðk Œu yk[kÞuo
su MðY…™e «rŒck fhe nkuÞ Œu s
MðY…™u ‚uððwt y™u Œu rð™k ƒeswt su
©ef]»ý™wt MðY… Œu Œku ™{Mfkh fhðk
ÞkuøÞ Au …ý ‚uððk ÞkuøÞ ™Úke. >>62>>
y™u y{khk su ‚ðuo ‚í‚t„e Œu{ýu
r™íÞ «íÞu ‚kÞtfk¤u ¼„ðk™™k {trËh
«íÞu sðwt, y™u Œu {trËh™u rð»ku ©e
hkrÄfkS™k …rŒ yuðk su ©ef]»ý
¼„ðk™ Œu™k ™k{™wt Wå[Mðhu fhe™u
feŒo™ fhðwt. >>63>>
y™u Œu ©ef]»ý™e su fÚkkðkŒko Œu
31
rþûk…ºke
©ef]»ý ¼„ðk™™u y…oý fÞko rð™k™wt
s¤ …ý õÞkhuÞ ™ …eðwt, y™u …ºk, ftË,
V¤krËf su ðMŒw Œu …ý ©ef]»ý ¼„ðk™™u
y…oý fÞko rð™k™wt ™ ¾kðwt. >>60>>
y™u ð¤e ‚ðuo su y{khk ‚í‚t„e
Œu{ýu ð]؅ýk Úkfe yÚkðk fkuR {kuxk
yk…ífk¤u fhe™u y‚{Úko…ýwt ÚkR „Þu
‚Œu …kuŒu ‚uððk™wt su ©ef]»ý™wt MðY…
Œu ƒeò ¼õŒ™u yk…e™u …kuŒu …kuŒk™k
‚k{ÚÞo «{kýu ðŒoðwt. >>61>>
y™u su ©ef]»ý™wt MðY… …kuŒk™u
‚uððk™u yÚkuo Ä{oðtþ™k su yk[kÞo
30
rþûk…ºke
…h{ ykËhÚkfe fhðe ™u ‚kt¼¤ðe,
y™u Wí‚ð™u rËð‚u ðk®sºku ‚rnŒ
©ef]»ý™kt feŒo™ fhðkt. >>64>>
y™u y{khk ykr©Œ su ‚ðuo ‚í‚t„e
Œu{ýu su «fkhu …qðuo fÌkwt yu «fkhu fhe™u
s r™íÞ «íÞu fhðwt y™u ‚tMf]Œ y™u
«kf]Œ yuðk su ‚ËT„útÚk Œu{™ku yÇÞk‚
…ý …kuŒk™e ƒwÂؙu y™w‚khu fhðku.
>>65>>
y™u su {™w»Þ suðk „wýu fhe™u ÞwõŒ
nku Þ Œu {™w » ޙu Œu ð k fkÞo ™ u rð»ku
rð[khe™u s «uhðku …ý su fkÞo™u rð»ku
32
 rþûk…ºke
su ÞkuøÞ ™ nkuÞ Œu fkÞo™u rð»ku Œu™u
õÞkhuÞ ™ «uhðku. >>66>>
y™u …kuŒk™k su ‚uðf nkuÞ Œu ‚ðo™e
…kuŒk™k ‚k{ÚÞo «{kýu yÒkðMºkkrËfu
fhe™u ÞÚkkÞkuøÞ ‚t¼kð™k r™htŒh
hk¾ðe. >>67>>
y™u su …wÁ»k suðk „wýðk¤ku nkuÞ
Œu …wÁ»k™u Œuðk ð[™u fhe™u Ëuþfk¤k-
™w‚khu ÞÚkkÞkuøÞ ƒku÷kððku …ý yuÚke
ƒeS heŒu ™ ƒku÷kððku. >>68>>
y™u rð™Þu fhe™u ÞwõŒ yuðk su
y{khk ykr©Œ ‚í‚t„e Œu{ýu „wÁ,
33
rþûk…ºke
…kuŒk™k ‚k{ÚÞo «{kýu yÒk, ę,
ðMºkkrËfu fhe™u Œu …kuŒk™k yk[kÞo™u
…qsðk. >>71>>
y{khk su ykr©Œ s™ Œu{ýu
…kuŒk™k yk[kÞo™u ykðŒk ‚kt¼¤e™u
ykËh Úkfe Œífk¤ ‚L{w¾ sðwt, y™u Œu
yk[kÞo …kuŒk™k „k{Úke …kAk …Äkhu
íÞkhu „k{™e ¼k„ku¤ ‚wÄe ð¤kððk
sðwt. >>72>>
y™u ½ýwtf Au V¤ su™u rð»ku yuðwt
…ý su f{o Œu òu Ä{uo hrnŒ nkuÞ Œku Œu™wt
yk[hý ™ s fhðwt fu{ su Ä{o Au Œu s
35
rþûk…ºke
hkò, yrŒð]Ø, íÞk„e, rðîk™ y™u
Œ…Mðe yu A sýk ykðu íÞkhu ‚L{w¾
QXðwt ŒÚkk yk‚™ yk…ðwt ŒÚkk {Äwhu
ð[™u ƒku÷kððwt RíÞkrËf r¢Þkyu fhe™u
yu{™wt ‚L{k™ fhðwt. >>69>>
y™u „wÁ, Ëuð ™u hkò yu{™e
‚{e…u ŒÚkk ‚¼k™u rð»ku …„ W…h …„
[zkðe™u ™ ƒu‚ðwt ŒÚkk ðMºku fhe™u
Zª[ý™u ƒktÄe™u ™ ƒu‚ðwt. >>70>>
y™u y{khk ykr©Œ su ‚ðu o
‚í‚t„e Œu{ýu …kuŒk™k yk[kÞo ‚t„kÚku
õÞkhuÞ …ý rððkË ™ fhðku, y™u
34
rþûk…ºke
‚ðo …wÁ»kkÚko™ku yk…™khku Au, {kxu fkuRf
V¤™k ÷ku¼u fhe™u Ä{o™ku íÞk„ ™
fhðku. >>73>>
y™u …qðuo ÚkÞk su {kuxk …wÁ»k Œu{ýu
…ý òu õÞkhuf yÄ{ko[hý fÞwO nkuÞ
Œku Œu™wt „úný ™ fhðwt, y™u Œu{ýu su
Ä{ok[hý fÞwO nkuÞ Œku Œu™wt „úný fhðwt.
>>74>>
y™u fkuR™e …ý su „wÌkðkŒko Œu Œku
fkuR Xufkýu …ý «fkþ fhðe s ™rn,
y™u su Sð™wt suðe heŒu ‚L{k™ fhðwt
½xŒwt nkuÞ Œu™tw Œuðe s heŒu ‚L{k™ fhðw,t
36
 rþûk…ºke
…ý ‚{ÿÂüyu fhe™u yu {ÞkoËk™wt
WÕ÷t½™ fhðwt ™rn. >>75>>
y™u y{khk su ‚ðuo ‚í‚t„e Œu{ýu
[kŒw{ko‚™u rð»ku rðþu»k r™Þ{ Äkhðku,
y™u su {™w»Þ y‚{Úko nkuÞ Œu{ýu Œku
yuf ©kðý {k‚™u rð»ku rðþu»k r™Þ{
Äkhðku. >>76>>
y™u Œu rðþu»k r™Þ{ rfÞk, Œku
¼„ðk™™e fÚkk™wt ©ðý fhðw,t ŒÚkk fÚkk
ðkt[ðe, ŒÚkk ¼„ðk™™k „wý™wt rfŒo™
fhðw t ŒÚkk …t [ k{] Œ M™k™u fhe™u
¼„ðk™™e {nk…q ò fhðe, ŒÚkk
37
rþûk…ºke
sL{rËð‚ Œu{™wt ðúŒ su Œu ykËh Úkfe
fhðwt, ŒÚkk rþðhkrºk™wt ðúŒ su Œu ykËh
Úkfe fhðwt y™u Œu ðúŒ™k rËð‚™u rð»ku
{kuxk Wí‚ð fhðk. >>79>>
y™u su rËð‚u ðúŒ™ku W…ðk‚ fÞkuo
nkuÞ Œu rËð‚u yrŒþÞ Þí™u fhe™u
rËð‚™e r™ÿk™ku íÞk„ fhðku, fu{ su
su{ {iÚkw™u fhe™u {™w»Þ™k W…ðk‚™ku
™kþ ÚkkÞ Au, Œu{s rËð‚™e r™ÿkyu
fhe™u {™w»Þ™k W…ðk‚™ku ™kþ ÚkR
òÞ Au. >>80>>
y™u ‚ðo ði»ýð™k hkò yuðk su
39
rþûk…ºke
¼„ðk™™k {tºk™ku s… fhðku, ŒÚkk
MŒkuºk™ku …kX fhðku, ŒÚkk ¼„ðk™™u
«ËÂûkýkyku fhðe. >>77>>
ŒÚkk ¼„ðk™™u ‚kükt„ ™{Mfkh
fhðk, yu su ykX «fkh™k r™Þ{ Œu y{u
W¥k{ {kLÞk Au Œu {kxu yu r™Þ{{ktÚke
fkuR yuf r™Þ{ su Œu [ku{k‚k™u rð»ku
rðþu»k…ýu ¼ÂõŒyu fhe™u Äkhðku.
>>78>>
y™u ‚ðuo su yufkËþeyku Œu{™wt ðúŒ
su Œu ykËh Úkfe fhðwt, ŒÚkk ©ef]»ý
¼„ðk™™k su sL{kü{e ykrËf
38
rþûk…ºke
©eðÕ÷¼k[kÞo Œu { ™k …w º k su ©e
rðê÷™kÚkS Œu su Œu ðúŒ y™u Wí‚ð™k
r™ýoޙu fhŒk nŒk. >>81>>
y™u Œu rðê÷™kÚkSyu fÞkuo su
r™ýoÞ Œu™u s y™w‚he™u ‚ðuo ðúŒ ™u
Wí‚ð fhðk, y™u Œu rðê÷™kÚkSyu
fne su ©ef]»ý™e ‚uðkherŒ Œu™tw s „úný
fhðwt. >>82>>
y™u ‚ðuo su y{khk ykr©Œ Œu{ýu
îkrhfk ykrËf su ŒeÚko Œu{™e Þkºkk su
Œu …kuŒk™k ‚k{ÚÞo «{kýu ÞÚkkrðrÄyu
fhe™u fhðe, y™u ð¤e …kuŒk™k ‚k{ÚÞo
40
 rþûk…ºke
«{kýu Ëe™s™™u rð»ku ËÞkðk™ Úkðwt.
>>83>>
y™u y{khk su ykr©Œ Œu{ýu
rð»ýw, rþð, „ý…rŒ, …kðoŒe y™u ‚qÞo
yu …kt[ Ëuð su Œu …qßޅýu fhe™u
{k™ðk. >>84>>
y™u òu õÞkhuf ¼qŒ «uŒkrËf™ku
W…ÿð ÚkkÞ íÞkhu Œku ™khkÞýfð[™ku
s… fhðku yÚkðk n™w{k™™k {tºk™ku s… «{kýu Ëk™ fhðwt, y™u su íÞk„e nkuÞ
fhðku , …ý yu rð™k ƒeò fku R
þwÿËuð™k MŒkuºk y™u {tºk™ku s… ™
fhðku. >>85>>
41
rþûk…ºke
{hý™wt ‚qŒf Œu …kuŒ…kuŒk™k ‚tƒtęu
y™w ‚ khu fhe™u ÞÚkkþk† …k¤ðw t .
>>88>>
y™u su ƒúkñý ðýo nkuÞ Œu{ýu þ{,
Ë{, ûk{k y™u ‚tŒku»k yu ykrËf su „wý
Œu{ýu ÞwõŒ Úkðwt, y™u su ûkrºkÞ ðýo
nkuÞ Œu{ýu þqhðeh…ýwt y™u Äehs yu
ykrËf su „wý Œu{ýu ÞwõŒ Úkðwt. >>89>>
y™u ði~Þ ðýo nkuÞ Œu{ýu f]r»kf{o
ŒÚkk ðýs ÔÞk…kh ŒÚkk ÔÞksðxku yu
ykrËf su ð]Â¥kyku Œu{ýu fhe™u ðŒoðwt,
y™u su þwÿ ðýo nkuÞ Œu{ýu ƒúkñýkrËf
43
rþûk…ºke
y™u ‚qÞo™wt ™u [tÿ{k™wt „úný ÚkÞu
‚Œu y{khk su ‚ðuo ‚í‚t„e Œu{ýu ƒeS
‚ðuo r¢Þk™ku Œífk¤ íÞk„ fhe™u …rðºk
ÚkR™u ©ef]»ý ¼„ðk™™k {tºk™ku s…
fhðku. >>86>>
y™u Œu „úný {wfkR hÌkk …Ae ð†
‚rnŒ M™k™ fhe™u su y{khk „]nMÚk
‚í‚t„e nkuÞ Œu{ýu …kuŒk™k ‚k{ÚÞo
Œu{ýu ¼„ðk™™e …qò fhðe. >>87>>
y™u y{khk ‚í‚t„e yuðk su [khu
ðýo™k {™w»Þ Œu{ýu sL{™wt ‚qŒf ŒÚkk
42
rþûk…ºke
ºký ðýo™e ‚uðk fhðe yu ykrËf su
ð]Â¥kyku Œu{ýu fhe™u ðŒoðwt. >>90>>
y™u su Âîs nkuÞ Œu{ýu „¼koÄk™k-
rËf ‚tMfkh ŒÚkk ykÂöf ŒÚkk ©kØ yu
ºký su Œu …kuŒk™k „]Ìk‚qºk™u y™w‚khu
fhe™u suðku su™ku yð‚h nkuÞ y™u
suðe su™e ę‚t…Â¥k nkuÞ Œu «{kýu
fhðkt. >>91>>
y™u õÞkhuf òýu yÚkðk yòýu òu
™k™w{t kuxtw …k… ÚkR òÞ Œku …kuŒk™e þÂõŒ
«{kýu Œu …k…™wt «kÞÂùŒ fhðwt. >>92>>
y™u [kh ðuË, ŒÚkk ÔÞk‚‚qºk, ŒÚkk
44
 rþûk…ºke
©e{Kk„ðŒ ™k{u …w h ký, ŒÚkk
{nk¼khŒ™u rð»ku Œku ©erð»ýw -
‚nMkú™k{. >>93>>
ŒÚkk ©e¼„ðNeŒk, ŒÚkk rðËwhSyu
fnu÷e su ™erŒ, ŒÚkk Mft˅whký™ku su
rð»ýw¾tz Œu™u rð»ku hÌkwt yuðwt su ©e
ðk‚wËuð{knkíBÞ. >>94>>
y™u Ä{oþk†™k {æÞ{kt hne yuðe
su Þk¿kðÕõÞ Ér»k™e M{]rŒ, yu su ykX
‚åAk† Œu y{™u Rü Au. >>95>>
y™u …kuŒk™k rnŒ™u RåAŒk yuðk
su y{khk ‚ðuo rþ»Þ Œu{ýu yu ykX
45
rþûk…ºke
¼„ðk™™k {knkíBÞ òýðk™u yÚkuo
‚ðoÚke yrÄf…ýu òýðk. >>98>>
y™u Ëþ{MftÄ ŒÚkk …t[{MftÄ
ŒÚkk Þk¿kðÕõޙe M{]rŒ yu su ºký Œu
y™w¢{u fhe™u y{kÁt ¼ÂõŒþk†,
Þku„þk† y™u Ä{oþk† Au, fnuŒkt
Ëþ{Mft Ä Œu ¼ÂõŒþk† Au y™u
…t [ {Mft Ä Œu Þku „ þk† Au y™u
Þk¿kðÕõޙe M{]rŒ Œu Ä{oþk† Au yu{
òýðwt. >>99>>
y™u ©e hk{k™wò[kÞuo fÞwO yuðwt su
ÔÞk‚‚qºk™wt ©e¼k»Þ ŒÚkk ©e¼„ðËT-
47
rþûk…ºke
‚åAk† su Œu ‚kt¼¤ðkt y™u y{khk
ykr©Œ su Âîs Œu{ýu yu ‚åAk† su Œu
¼ýðkt ŒÚkk ¼ýkððkt ŒÚkk yu{™e fÚkk
fhðe. >>96>>
y™u Œu ykX ‚åAk†{ktÚke yk[kh,
ÔÞðnkh y™u «kÞÂùŒ yu ºký™ku su
r™ýoÞ fhðku Œu™u rð»ku Œku r{Œkûkhk
xefkyu ÞwõŒ yuðe su Þk¿kðÕõÞ Ér»k™e
M{]rŒ Œu™wt „úný fhðwt. >>97>>
y™u ð¤e yu ykX ‚åAk†™u rð»ku
su ©e{ËT ¼k„ðŒ …whký Œu™k Ëþ{ ™u
…t[{ ™k{u su ƒu MftÄ Œu su ©ef]»ý
46
rþûk…ºke
„eŒk™wt ¼k»Þ, yu su ƒu Œu y{kÁt
yæÞkí{þk† Au yu{ òýðwt. >>100>>
y™u yu ‚ðuo ‚åAk†™u rð»ku su
ð[™ Œu su Œu ©ef]»ý ¼„ðk™™wt MðY…
ŒÚkk Ä{o ŒÚkk ¼ÂõŒ ŒÚkk ðihkøÞ yu
[kh™k yrŒ Wíf»ko…ýk™u fnuŒkt nkuÞ.
>>101>>
Œu ð[™ su Œu ƒeòt ð[™ fhŒkt
«Äk™…ýu {k™ðkt y™u ©ef] » ý
¼„ðk™™e ¼ÂõŒ Œu su Œu Ä{uo ‚rnŒ
s fhðe yuðe heŒu Œu ‚ðuo ‚åAk†™wt
hnMÞ Au. >>102>>
48
 rþûk…ºke
y™u ©wrŒ M{]rŒ Œu{ýu «rŒ…k˙
fÞkuo yuðku su ‚Ëk[kh Œu Ä{o òýðku,
y™u ©ef] » ý ¼„ðk™™u rð»ku
{knkíBÞ¿kk™u ‚rnŒ su ½ýku M™un Œu
¼ÂõŒ òýðe. >>103>>
y™u ©ef]»ý ¼„ðk™ rð™k yLÞ
…ËkÚko{kt «erŒ ™rn Œu ðihkøÞ òýðku,
y™u Sð, {kÞk y™u Rïh Œu{™k
MðY…™u su Yze heŒu òýðwt Œu™u ¿kk™
fneyu. >>104>>
y™u Sð Au Œu ÓËޙu rð»ku hÌkku
Au, ™u yýw ‚h¾ku ‚qû{ Au, ™u [iŒLÞY… {kÞk™u òýðe. >>106>>
49
rþûk…ºke
y™u su Rïh Au Œu su Œu su{ ÓËޙu
rð»ku Sð hÌkku Au, yu{ Œu Sð™u rð»ku
ytŒÞko{e…ýu fhe™u hÌkk Au ™u MðŒtºk
Au ™u ‚ðo Sð™u f{oV¤™k yk…™khk
Au yu{ Rïh™u òýðk. >>107>>
y™u Œu Rïh Œu fÞk Œku …hƒúñ
…wÁ»kku¥k{ yuðk su ©ef]»ý ¼„ðk™ Œu
Rïh Au, y™u Œu ©ef]»ý su Œu yk…ýk
RüËuð Au, ™u W…k‚™k fhðk ÞkuøÞ Au
y™u ‚ðuo yðŒkh™k fkhý Au. >>108>>
y™u ‚{Úko yuðk su ©ef]»ý Œu su Œu
hkrÄfkSyu Þw õ Œ nku Þ íÞkhu
51
rþûk…ºke
Au , ™u òý™khku Au , y™u …ku Œ k™e
¿kk™þÂõŒyu fhe™u ™¾Úke rþ¾k …ÞOŒ
‚{„ú …kuŒk™k Ëun «íÞu ÔÞk…e™u hÌkku
Au, y™u yAuã, y¼uã, ysh, y{h
RíÞkrËf Au ÷ûký su™kt yuðku Sð Au,
yu{ òýðwt. >>105>>
y™u su {kÞk Au Œu rºk„wýkÂí{fk
Au , ™u yt Ä fkhY… Au , ™u ©ef] » ý
¼„ðk™™e þrõŒ Au, y™u yk Sð™u
Ëun ŒÚkk Ëun™kt su ‚tƒtÄe Œu{™u rð»ku
ynt { {íð™e fhkð™khe Au , yu {
50
rþûk…ºke
“hkÄkf]»ý” yuðu ™k{u òýðk, y™u
Yrõ{ýe Y… su ÷û{e Œu{ýu ÞwõŒ nkuÞ
íÞkhu “÷û{e™khkÞý” yuðu ™k{u
òýðk. >>109>>
y™u yu ©ef]»ý su Œu yswo™u ÞwõŒ
nkuÞ, íÞkhu “™h™khkÞý” yuðu ™k{u
òýðk y™u ð¤e Œu ©ef]»ý su Œu
ƒ÷¼ÿkrËf™u Þku„u fhe™u Œu Œu ™k{u
fnuðkÞ Au yu{ òýðwt. >>110>>
y™u yu su hkÄkrËf ¼õŒ Œu su Œu
õÞkhuf Œku Œu ©ef]»ý ¼„ðk™™u …z¾u
nkuÞ Au, y™u õÞkhuf Œku yrŒ M™unu
52
 rþûk…ºke
fhe™u ©ef]»ý ¼„ðk™™k yt„™u rð»ku
hnu Au, íÞkhu Œku Œu ©ef]»ý ¼„ðk™
yuf÷k s nkuÞ yu{ òýðk. >>111>>
yu nuŒw {kxu yu ©ef]»ý ¼„ðk™™kt
su MðY… Œu{™u rð»ku ‚ðo «fkhu fhe™u
¼uË ™ òýðku, y™u [Œw¼ows…ýwt,
y»x¼ws…ýwt, ‚nMkú¼ws…ýwt RíÞkrËf
su ¼uË sýkÞ Au Œu Œku rî¼ws yuðk su
Œu ©ef]»ý Œu{™e RåAkyu fhe™u Au yu{
òýðwt. >>112>>
y™u yuðk su Œu ©ef]»ý ¼„ðk™,
Œu™e su ¼ÂõŒ Œu su Œu …]Úðe™u rð»ku ‚ðo
53
rþûk…ºke
fhðk ÞkuøÞ Au ŒÚkk ©ef]»ý ¼„ðk™™e
su «rŒ{k Œu …ý æÞk™ fhðk ÞkuøÞ Au,
{kxu yu{™wt æÞk™ fhðw,t y™u {™w»Þ ŒÚkk
Ëu ð krËf su Sð Œu Œku ©ef] » ý
¼„ðk™™k ¼õŒ nkuÞ y™u ƒúñðu¥kk
nkuÞ Œku …ý æÞk™ fhðk ÞkuøÞ ™Úke,
{kxu yu{™wt æÞk™ ™ fhðwt. >>115>>
y™u MÚkq÷, ‚qû{ ™u fkhý yu su
ºký Ëun Œu Úkfe rð÷ûký yuðku su …kuŒk™ku
Sðkí{k Œu™u ƒúñY…™e ¼kð™k fhe™u
…Ae Œu ƒú ñ Y…u fhe™u ©ef] » ý
¼„ðk™™e ¼ÂõŒ su Œu ‚ðo fk¤™u rð»ku
55
rþûk…ºke
{™w»Þ Œu{ýu fhðe, y™u Œu ¼ÂõŒ Úkfe
ƒeswt fÕÞkýfkhe ‚kę fktR ™Úke yu{
òýðwt. >>113>>
y™u rðãkrËf „wýðk¤k su …wÁ»k
Œu{™k „wýðk™…ýk™wt yu s …h{ V¤
òýðwt, fÞwt Œku su ©ef]»ý ¼„ðk™™u
rð»ku ¼ÂõŒ fhðe ™u ‚í‚t„ fhðku, y™u
yu{ ¼ÂõŒ ™u ‚í‚t„ yu ƒu rð™k Œku
rðîk™ nkuÞ Œku …ý yÄku„rŒ™u …k{u Au.
>>114>>
y™u ©ef]»ý ¼„ðk™ ŒÚkk ©ef]»ý
¼„ðk™™k su yðŒkh Œu su Œu æÞk™
54
rþûk…ºke
fhðe. >>116>>
y™u ©e{Kk„ðŒ…w h ký™ku su
Ëþ{MftÄ Œu su Œu r™íÞ «íÞu ykËh Úkfe
‚kt¼¤ðku, yÚkðk ð»kkuo ð»ko yufðkh
‚kt¼¤ðku y™u …trzŒ nkuÞ Œu{ýu r™íÞ
«íÞu ðkt[ðku yÚkðk ð»kkuo ð»ko yufðkh
ðkt[ðku. >>117>>
y™u yu su Ëþ{MftÄ Œu™wt …whùhý
su Œu …wÛÞ MÚkk™f™u rð»ku …kuŒk™k
‚k{ÚÞo «{kýu fhðwt fhkððwt, y™u ð¤e
rð»ýw‚n‚ú™k{ ykrËf su ‚åAk† Œu™tw
…whùhý …ý …kuŒk™k ‚k{ÚÞo «{kýu
56
 rþûk…ºke
fhðwt fhkððwt, Œu …whùhý fuðwt Au Œku
…kuŒk™k {™ðktrAŒ V¤™u yk…u yuðwt Au.
>>118>>
y™u fü™e Ëu ™ khe yu ð e fku R
Ëu ð ‚t ƒ t Ä e yk…Ëk ykðe …zu ŒÚkk
{™w»Þ ‚tƒtÄe yk…Ëk ykðe …zu ŒÚkk
hku„krËf yk…Ëk ykðe …zu Œu™u rð»ku
su{ …kuŒk™e ™u ƒeò™e hûkk ÚkkÞ Œu{
ðŒoðwt …ý ƒeS heŒu ™ ðŒoðwt. >>119>>
y™u yk[kh, ÔÞðnkh y™u
«kÞÂùŒ yu su ºkýðk™kt Œu su Œu Ëuþ,
fk¤, yðMÚkk, ÿÔÞ, òrŒ y™u ‚k{ÚÞo
57
rþûk…ºke
‚h¾k …k¤ðk™k Au. y™u yu ‚ðuo™k su
rðþu»k Ä{o Au Œu{™u …]ÚkfT …]ÚkfT …ýu
fhe™u fneyu Aeyu. >>122>>
(nðu «Úk{ Ä{oðþ t e su yk[kÞo y™u
Œu{™e …í™eyku Œu{™k su rðþu»k Ä{o Œu
fneyu Aeyu.) y{khk {kuxk¼kR y™u
™k™k¼kR Œu{™k …wºk su yÞkuæÞk«‚kË
y™u h½wðeh Œu{ýu …kuŒk™k ‚{e… ‚tƒÄt
rð™k™e su ƒeS Mºkeyku Œu{™u {tºk
W…Ëuþ õÞkhuÞ ™ fhðku. >>123>>
y™u Œu Mºkeyku™u õÞkhuÞ …ý yzðwt
™rn, y™u Œu ‚kÚku ƒku÷ðwt ™rn, y™u
59
rþûk…ºke
yu x ÷k™u y™w ‚ khu fhe™u òýðkt .
>>120>>
y™u y{khku su {Œ Œu rðrþükîiŒ
Au, yu{ òýðwt y™u y{™u r«Þ yuðwt
su Äk{ Œu „ku÷kuf Au yu{ òýðwt, y™u
Œu Äk{™u rð»ku ƒúñY…u fhe™u su ©ef]»ý
¼„ðk™™e ‚uðk fhðe Œu y{u {wÂõŒ
{k™e Au yu{ òýðwt. >>121>>
y™u yk su …qðuo ‚ðo Ä{o fÌkk, Œu
su Œu y{khk ykr©Œ su íÞk„e, „]nMÚk,
ƒkR, ¼kR ‚ðo ‚í‚t„e Œu{™k ‚k{kLÞ
Ä{o fÌkk Au, fnuŒkt ‚ðo ‚í‚t„e {kºk™u
58
rþûk…ºke
fkuR Sð™u rð»ku ¢wh…ýwt ™ fhðwt, y™u
fkuR™e Úkk…ý ™ hk¾ðe. >>124>>
y™u ÔÞðnkh fkÞo™u rð»ku fu™wt …ý
s{k™„Yt ™ fhðwt, y™u fkuR yk…ífk¤
ykðe …zu Œku r¼ûkk {k„e™u …kuŒk™ku
r™ðkon fhe™u Œu yk…ífk¤™u WÕ÷t½ðku
…ý fkuR™wt fhs Œku õÞkhuÞ ™ fhðwt.
>>125>>
y™u …kuŒk™k su rþ»Þ Œu{ýu Ä{o
r™r{¥ku …kuŒk™u ykÃÞwt su yÒk Œu ðu[ðwt
™rn, y™u Œu yÒk òw™wt ÚkkÞ Œku Œu òw™wt
fkuRf™u ËR™u ™ðwt ÷uðwt, y™u yuðe heŒu
60
 rþûk…ºke
su òw™k™wt ™ðwt fhðwt Œu ðuåÞwt ™ fnuðkÞ.
>>126>>
y™u ¼kËhðk þwrË [ŒwÚkeo™u rËð‚u
„ý…rŒ™e …qò fhðe, ŒÚkk yk‚ku ðrË
[ŒwËoþe™u rËð‚u n™w{k™S™e …qò
fhðe. >>127>>
y™u y{khu ykr©Œ su ‚ðuo ‚í‚t„e
Œu{™k Ä{o™e hûkk fhðk™u yÚkuo yu
‚ðuo™k „wÁ…ýk™u rð»ku y{u MÚkk…™ fÞko
yuðk su Œu yÞkuæÞk«‚kË y™u h½wðeh
Œu{ýu {w{ûw kw s™™u Ëeûkk yk…ðe. >>128
y™u …ku Œ k™k ykr©Œ su ‚ðu o
61
rþûk…ºke
y™u rðãkÚkeo ¼ýkÔÞk™e þk¤k
fhkðe™u …Ae Œu{kt yuf rðîk™ ƒúkñý™u
hk¾e™u …]Úðe™u rð»ku ‚Âîãk™e «ð]Â¥k
fhkððe, fu{ su rðãkËk™u fhe™u {kuxwt
…wÛÞ ÚkkÞ Au. >>132>>
y™u nðu yu yÞkuæÞk«‚kË y™u
h½wðeh yu ƒu™e su …Âí™yku Œu{ýu
…kuŒ…kuŒk™k …rŒ™e yk¿kkyu fhe™u
Mºkeyku™u s ©ef]»ý™k {tºk™ku W…Ëuþ
fhðku …ý …wÁ»k™u ™ fhðku. >>133>>
y™u ð¤e Œu ƒu sý™e su …í™eyku
Œu{ýu …kuŒk™k ‚{e… ‚tƒtÄ rð™k™k su
63
rþûk…ºke
‚í‚t„e Œu{ýu yrÄfkh «{kýu …kuŒ-
…kuŒk™k Ä{o™u rð»ku hk¾ðk y™u ‚kÄw™u
ykËh Úkfe {k™ðk ŒÚkk ‚åAk†™ku
yÇÞk‚ ykËh Úkfe fhðku. >>129>>
y™u {kuxkt su {trËh Œu{™u rð»ku y{u
MÚkk…™ fÞkO yuðkt su ©e÷û{e™khkÞý
ykrËf ©ef]»ý™kt MðY… Œu{™e su ‚uðk
Œu ÞÚkkrðrÄyu fhe™u fhðe. >>130>>
y™u ¼„ðk™™k {trËh «íÞu ykÔÞku
su nhfkuR yÒkkÚkeo {™w»Þ Œu™e …kuŒk™k
‚k{ÚÞo «{kýu yÒk™k Ëk™u fhe™u ykËh
Úkfe ‚t¼kð™k fhðe. >>131>>
62
rþûk…ºke
…wÁ»k Œu{™ku M…þo õÞkhuÞ ™ fhðku,
y™u Œu{™e ‚kÚku ƒku÷ðwt ™rn, ™u yu{™u
…kuŒk™wt {w¾ …ý ™ Ëu¾kzðwt. (yuðe heŒu
Ä{oðtþe yk[kÞo y™u Œu{™e …í™eyku
Œu{™k su rðþu»k Ä{o Au Œu fÌkk.) 134
(nðu „]nMÚkk©{e™k su rðþu»k Ä{o
Au Œu fneyu Aeyu.) y{khu ykr©Œ su
„]nMÚkk©{e …wÁ»k Œu{ýu …kuŒk™k ‚{e…
‚tƒtÄ rð™k™e su rðÄðk Mºkeyku Œu{™ku
M…þo ™ fhðku. >>135>>
y™u Œu „]nMÚkk©{e …wÁ»k Œu{ýu
Þwðk™ yðMÚkkyu ÞwõŒ yuðe su …kuŒk™e
64
 rþûk…ºke
{k, ƒnu™ y™u rËfhe Œu ‚t„kÚku …ý
yk…ífk¤ rð™k yufktŒ MÚk¤™u rð»ku ™
hnuðwt, y™u …kuŒk™e Mºke™wt Ëk™ fkuR™u
™ fhðtw. >>136>>
y™u su Mºke™u fku R «fkh™k
ÔÞðnkhu fhe™u hkò™ku «‚t„ nkuÞ Œuðe
Mºke™ku su «‚t„ Œu fkuR «fkhu …ý ™ s
fhðku. >>137>>
y™u „]nMÚkk©{e Œu{ýu …kuŒk™u ½uh
ykÔÞku su yrŒrÚk Œu™u …kuŒk™k ‚k{ÚÞo
«{kýu yÒkkrËfu fhe™u …qsðku, y™u
ð¤e nku{krËf su Ëuðf{o y™u ©kØkrËf
65
rþûk…ºke
WåAuË ™ fhðku. >>140>>
y™u Œu „] n MÚk ‚í‚t „ e Œu { ýu
…ku Œ k™k ‚k{ÚÞo «{kýu ‚{ޙu
y™w‚he™u sux÷ku …kuuŒk™k ½h{kt ðhku
nkuÞ Œux÷k yÒk ÿÔޙku ‚t„ún su Œu
fhðku, y™u su™k ½h{kt …þw nkuÞ yuðk
su „]nMÚk Œu{ýu …kuŒk™k ‚k{ÚÞo «{kýu
[kÞo…q¤k™ku ‚t„ún fhðku. >>141>>
y™u „kÞ, ƒ¤Ë, ¼u t ‚ , ½ku z k
ykrËf su …þw Œu{™e Œ]ýs¤krËfu
fhe™u …kuŒkðŒu òu ‚t¼kð™k ÚkkÞ Œku Œu
…þw™u hk¾ðkt y™u òu ‚t¼kð™k ™ ÚkkÞ
67
rþûk…ºke
su r…Œ]f{o Œu su Œu …kuŒk™k ‚k{ÚÞo
«{kýu ÞÚkkrðrÄ su{ ½xu Œu{ fhðwt.
>>138>>
y™u y{khk ykr©Œ su „]nMÚk
Œu { ýu {kŒk-r…Œk y™u „w Á ŒÚkk
hku„kŒwh yuðk su fkuR {™w»Þ Œu{™e su
‚uðk Œu SðŒ…ÞOŒ …kuŒk™k ‚k{ÚÞo
«{kýu fhðe. >>139>>
y™u ð¤e …kuŒk™k ðýko©{™u ½rxŒ
yuðku su Wã{ Œu …kuŒk™k ‚k{ÚÞo «{kýu
fhðku, y™u f]r»kð]Â¥kðk¤k su „]nMÚk
‚í‚t„e Œu{ýu ƒ¤rËÞk™k ð]»ký™ku
66
rþûk…ºke
Œku ™ hk¾ðkt. >>142>>
y™u ‚kûkeyu ‚rnŒ ÷¾Œ fÞko
rð™k Œku …kuŒk™k …wºk y™u r{ºkkrËf
‚kÚku …ý …]Úðe ™u ę™k ÷uýËuýu fhe™u
ÔÞðnkh su Œu õÞkhuÞ ™ fhðku. >>143>>
y™u …kuŒk™wt yÚkðk ƒeò™wt su
rððkn ‚tƒtÄe fkÞo Œu™u rð»ku yk…ðk
ÞkuøÞ su ę Œu™wt ‚kûkeyu ‚rnŒ ÷¾Œ
fÞko rð™k fu𤠃ku÷e s ™ fhðe.
>>144>>
y™u …kuŒk™e W…s™wt su ÿÔÞ Œu™u
y™w‚khu r™htŒh ¾[o fhðku, …ý Œu
68
 rþûk…ºke
W…hktŒ ™ fhðku, y™u su W…s fhŒkt
ðÄkhu ¾[o fhu Au, Œu™u {kuxwt Ëw:¾ ÚkkÞ
Au, yu{ ‚ðuo „]nMÚkkuyu {™{kt òýðwt.
>>145>>
y™u …kuŒk™k ÔÞðnkh™u rð»ku sux÷k
ę™e W…s nkuÞ ŒÚkk sux÷ku ¾[o nkuÞ
Œu ƒuޙu ‚t¼khe™u r™íÞ «íÞu Yzk yûkhu
fhe™u …kuŒu Œu™wt ™k{wt ÷¾ðwt. >>146>>
y™u Œu „]nMÚkk©{e ‚í‚t„e Œu{ýu
…kuŒk™e su ð]Â¥k y™u Wã{ Œu Úkfe …kBÞwt
su ęÄkLÞkrËf Œu Úkfe Ëþ{ku ¼k„
fkZe™u ©ef]»ý ¼„ðk™™u y…oý fhðku,
69
rþûk…ºke
©ef]»ý ¼„ðk™™kt su {trËh Œu Úkfe
fhs ™ fkZðwt, y™u ð¤e Œu …kuŒk™k
yk[kÞo Úkfe y™u ©ef]»ý™k {trËh Úkfe
…kuŒk™k ÔÞðnkh™u yÚkuo …kºk, ½huýkt
y™u ðMºkkrËf su ðMŒw Œu {k„e ÷kððkt
™rn. >>150>>
y™u ©ef]»ý ¼„ðk™ ŒÚkk …kuŒk™k
„wÁ ŒÚkk ‚kÄw yu{™kt Ëþo™ fhðk™u
yÚkuo „Þu ‚Œu {k„o™u rð»ku …khfwt yÒk
¾kðwt ™rn, ŒÚkk ©ef]»ý ¼„ðk™ ŒÚkk
…kuŒk™k „wÁ ŒÚkk ‚kÄw Œu{™kt su MÚkk™f
Œu{™u rð»ku …ý …khfwt yÒk ¾kðwt ™rn,
71
rþûk…ºke
y™u su ÔÞðnkhu Ëwƒo¤ nkuÞ Œu{ýu
ðeþ{ku ¼k„ y…oý fhðku. >>147>>
y™u yufkËþe ykrËf su ðúŒ Œu{™wt
su Wãk…™ Œu su Œu …kuŒk™k ‚k{ÚÞo
«{kýu ÞÚkkþk† fhðwt, Œu Wãk…™ fuðwt
Au Œku {™ðktrAŒ V¤™wt yk…™kÁt Au.
>>148>>
y™u ©kðý {k‚™u rð»ku ©e
{nkËuðS™wt …qs™ su Œu rƒÕð…ºkkrËfu
fhe™u «erŒ…qðof ‚ðo «fkhu …kuŒu fhðwt
yÚkðk ƒeò …k‚u fhkððwt. >>149>>
y™u …kuŒk™k su yk[kÞo Œu Úkfe ŒÚkk
70
rþûk…ºke
fu{ su Œu …khfwt yÒk Œku …kuŒk™k …wÛޙu
nhe÷u yuðwt Au, {kxu …kuŒk™e „ktX™wt ¾[o
¾kðwt. >>151>>
y™u …kuŒk™k fk{fks fhðk Œuzâk
su {swh Œu{™u sux÷wt ę yÚkðk ÄkLÞ
ËeÄk™wt fÌkwt nkuÞ Œu «{kýu s yk…ðwt
…ý Œu { kt Ú ke yku A w t ™ yk…ðw t y™u
…kuŒk…k‚u fkuR fhs {k„Œku nkuÞ ™u Œu
fhs ËR [wõÞk nkuRyu Œu ðkŒ™u Ak™e
™ hk¾ðe, ŒÚkk …ku Œ k™ku ðt þ ŒÚkk
fLÞkËk™ yu …ý Ak™wt ™ hk¾ðwt, y™u
Ëwü yuðk su s™ Œu{™e ‚kÚku ÔÞðnkh
72
 rþûk…ºke
™ fhðku. >>152>>
y™u su Xufkýu …kuŒu hnuŒk nkuRyu Œu
Xufkýu fkuRf fXý ¼qtzku fk¤ yÚkðk þºkw
yÚkðk hkò Œu™k W…ÿðu fhe™u ‚ðo
«fkhu …kuŒk™e ÷ks sŒe nkuÞ fu ę™ku
™kþ ÚkŒku nkuÞ, fu …kuŒk™k «ký™ku ™kþ
ÚkŒku nkuÞ. >>153>>
y™u Œu òu …kuŒk™k {q¤ „hk‚™wt
ŒÚkk ðŒ™™wt „k{ nkuÞ, Œku …ý Œu™ku
rððufe yuðk su y{khk ‚í‚t„e „]nMÚk
Œu{ýu Œífk¤ íÞk„ fhe Ëuðku y™u ßÞkt
W…ÿð ™ nkuÞ, Œuðku su ƒeòu Ëuþ Œu
73
rþûk…ºke
‚í‚t „ e hkò Œu { ýu Ä{o þ k†™u
ykþhe™u …kuŒk™k …wºk™e …uXu …kuŒk™e
«ò™wt …k÷™ fhðwt, y™u …]Úðe™u rð»ku
Ä{o™wt MÚkk…™ fhðwt. >>157>>
y™u Œu hkò Œu{ýu hkßޙkt su ‚kŒ
yt„ ŒÚkk [kh W…kÞ ŒÚkk A „wý Œu su
Œu ÷ûkýu fhe™u ÞÚkkÚko…ýu òýðk, y™u
ŒeÚko su [kh {kufÕÞk™kt MÚkk™f ŒÚkk
ÔÞðnkh™k òý™khk su ‚¼k‚Ë ŒÚkk
Ëtzðk ÞkuøÞ Lkrn yuðk su {ký‚ ŒÚkk
Ëtzðk ÞkuøÞ ™rn yuðk su {ký‚ yu
‚ðo™u ÷ûkýu fhe™u ÞÚkkÚko …ýu òýðk.
75
rþûk…ºke
«íÞu sR™u ‚w¾uÚke hnuðwt. >>154>>
y™u ękZâ yu ð k su „] n MÚk
‚í‚t„e Œu{ýu ®n‚kyu hrnŒ yuðk su
rð»ýw ‚tƒtÄe Þ¿k Œu fhðk ŒÚkk ŒeÚko™u
rð»ku ŒÚkk îkËþe ykrË …ðo™u rð»ku
ƒúkñý ŒÚkk ‚kÄw Œu{™u s{kzðk. 155
y™u ękZâ yu ð k su „] n MÚk
‚í‚t„e Œu{ýu ¼„ðk™™k {trËh™u rð»ku
{kuxk Wí‚ð fhkððk, ŒÚkk ‚w…kºk yuðk
su ƒúkñý Œu{™u ™k™k «fkh™kt Ëk™ Ëuðkt.
>>156>>
y™u y{khk ykr©Œ yu ð k su
74
rþûk…ºke
>>158>>
(nðu ‚wðkr‚™e ƒkRyku™k rðþu»k
Ä{o Œu fneyu Aeyu) y{khu ykr©Œ su
‚wðkr‚™e ƒkRyku Œu{ýu …kuŒk™ku …rŒ
ytÄ nkuÞ, hku„e nkuÞ, Ëheÿe nkuÞ,
™…wt‚f nkuÞ, Œku …ý Œu™u Rïh™e …uXu
‚uððku, y™u …rŒ «íÞu fxwf ð[™ ™
ƒku÷ðwt. >>159>>
y™u Œu ‚wðkr‚™e Mºkeyku Œu{ýu Y…
y™u Þki𙠌uýu ÞwõŒ y™u „wýðk™
yuðku su yLÞ …wÁ»k Œu™ku «‚t„ ‚ns
Mð¼kðu …ý ™ s fhðku. >>160>>
76
 rþûk…ºke
y™u …rŒðúŒk yuðe su ‚wðkr‚™e
Mºkeyku Œu{ýu …kuŒk™e ™k¼e, ‚kÚk¤
y™u AkŒe Œu™u ƒeòu …wÁ»k Ëu¾u yu{ ™
ðŒoðwt, y™u ykuZâk™k ð† rð™k W½kzu
þhehu ™ hnuðwt, y™u ¼ktz ¼ðkR òuðk
™ sðwt, y™u r™÷oßs yuðe su Mºkeyku
ŒÚkk Mðirhýe, fkr{™e y™u …wtù÷e yuðe
su Mºkeyku Œu{™ku ‚t„ ™ fhðku. >>161>>
y™u ‚w ð kr‚™e Mºkeyku Œu { ýu
…kuŒk™ku …rŒ …hËuþ „Þu ‚Œu yk¼q»ký
™ Äkhðkt, ™u Yzkt ð† ™ …nuhðkt, y™u
…khfu ½uh ƒu‚ðk ™ sðwt y™u nkMÞ
77
rþûk…ºke
rð™k ‚{e… ‚tƒtÄ rð™k™k su Þwðk™
…wÁ»k Œu{™e ‚kÚku õÞkhuÞ …ý ƒku÷ðwt
™rn. >>164>>
y™u Äkðýku su ƒk¤f Œu™k M…þo™u
rð»ku Œku su{ …þw™u yze sðkÞ y™u
Ëku»k ™Úke Œu{ Ëku»k ™Úke, y™u fkuR
yð~ޙwt fk{fks …zu Œu™u rð»ku fkuRf
ð]Ø …wÁ»k™u yze sðkÞ, ŒÚkk Œu ð]Ø ‚kÚku
ƒku÷kÞ Œu™u rð»ku Ëku»k ™Úke. >>165>>
y™u Œu rðÄðk Mºkeyku Œu { ýu
…kuŒk™k ‚{e… ‚tƒtÄ rð™k™k su …wÁ»k
Œu Úkfe fkuR…ý rðãk ™ ¼ýðe, y™u
79
rþûk…ºke
rð™kuËkrËf™ku íÞk„ fhðku. >>162>>
(nðu rðÄðk Mºkeyku™k rðþu»k Ä{o
Œu fneyu Aeyu.)y{khu ykr©Œ su
rðÄðk Mºkeyku Œu{ýu Œku …rŒ ƒwÂØyu
fhe™u ©ef]»ý ¼„ðk™™u ‚uððk, y™u
…kuŒk™k r…Œk …wºkkrËf su ‚tƒtÄe Œu{™e
yk¿kk™u rð»ku ðŒoðwt, …ý MðŒtºk…ýu ™
ðŒoðwt. >>163>>
y™u Œu rðÄðk Mºkeyku Œu { ýu
…kuŒk™k ‚{e… ‚tƒtÄ rð™k™k su …wÁ»k
Œu{™ku M…þo õÞkhuÞ ™ fhðku, y™u
…kuŒk™e ÞwðkðMÚkk™u rð»ku yð~Þ fkÞo
78
rþûk…ºke
ðúŒ W…ðk‚u fhe™u ðkhtðkh …kuŒk™k
Ëun™wt Ë{™ fhðwt. >>166>>
y™u Œu rðÄðk Mºkeyku Œu{ýu …kuŒk™k
½h{kt …kuŒk™k SðŒ…ÞOŒ Ëunr™ðkon
ÚkkÞ yux÷wt s òu ę nkuÞ Œku Œu ę su
Œu Ä{ofkÞo™u rð»ku …ý ™ yk…ðwt y™u
òu ŒuÚke yrÄf nkuÞ Œku yk…ðw.t >>167>>
y™u rðÄðk Mºkeyku Œu{ýu yufðkh
yknkh fhðku, y™u …]Úðe™u rð»ku ‚wðwt,
y™u {iÚkw™k‚õŒ yuðkt su …þw …ûke
ykrËf Sð «kýe{kºk Œu{™u õÞkhuÞ
òýe™u òuðkt ™rn. >>168>>
80
 rþûk…ºke
y™u Œu rðÄðk Mºkeyku Œu { ýu
‚wðkr‚™e Mºke™k suðku ðu»k ™ Äkhðku,
ŒÚkk ‚tLÞk‚ýe ŒÚkk ðuhk„ýe Œu™k suðku
ðu»k ™ Äkhðku, y™u …kuŒk™k Ëuþ, fw¤
y™u yk[kh Œu™u rðYØ yuðku su ðu»k Œu
…ý õÞkhuÞ ™ Äkhðku. >>169>>
y™u „¼o™e …kz™khe su Mºke Œu™ku
‚t„ ™ fhðku, ™u Œu™ku M…þo …ý ™
fhðku, y™u …wÁ»k™k þ]t„khh‚ ‚tƒtÄe
su ðkŒko Œu õÞkhuÞ ™ fhðe, y™u ™
‚kt¼¤ðe. >>170>>
y™u Þwðk yðMÚkk™u rð»ku hne yuðe
81
rþûk…ºke
fkuR «fkhu „wó ™ hk¾ðwt. >>173>>
y™u ð¤e hsMð÷k yu ð e su
‚wðkr‚™e y™u rðÄðk Mºkeyku Œu ºký
rËð‚ ‚w Ä e fku R {™w » ޙu ŒÚkk
ðMºkkrËf™u yzu ™rn, y™u [kuÚku rËð‚u
™kne™u yzðwt. (yuðe heŒu „]nMÚkk©{e
yuðk su …wÁ»k y™u Mºkeyku Œu{™k su
yk rðþu»k Ä{o fÌkk Œu ‚ðuo Ä{oðtþe
yk[kÞo y™u Œu{™e …í™eyku Œu{ýu …ý
…k¤ðk, fu{ fu yu „]nMÚk Au.) >>174>>
(nðu ™iÂcf ƒúñ[khe™k su rðþu»k
Ä{o Œu fneyu Aeyu.) y{khu ykr©Œ
83
rþûk…ºke
su rðÄðk Mºkeyku Œu { ýu Þw ð k
yðMÚkkðk¤k su …kuŒk™k ‚tƒtÄe …wÁ»k
Œu{™e ‚t„kÚku …ý yufktŒMÚk¤™u rð»ku
yk…ífk¤ …zâk rð™k ™ hnuðwt. >>171
y™u nku¤e™e h{Œ ™ fhðe, y™u
yk¼q»kýkrËf™wt Äkhý ™ fhðwt, y™u
‚wðýkorËf ÄkŒw™k Œkhu ÞwõŒ yuðkt su
Íeýkt ð† Œu™wt Äkhý …ý õÞkhuÞ ™
fhðwt. >>172>>
y™u ‚wðkr‚™e ™u rðÄðk yuðe su
Mºkeyku Œu{ýu ð† …nuÞko rð™k Lnkðwt
™rn, y™u …kuuŒk™wt su hsMð÷k…ýwt Œu
82
rþûk…ºke
yu ð k su ™i  cf ƒú ñ [khe Œu { ýu
Mºke{kºk™ku M…þo ™ fhðku, y™u Mºkeyku
‚t„kÚku ƒku÷ðwt ™rn, y™u òýe™u Œu
Mºkeyku ‚L{w¾ òuðwt ™rn. >>175>>
y™u Œu Mºkeyku™e ðkŒko õÞkhuÞ ™
fhðe, y™u ™ ‚kt ¼ ¤ðe, y™u su
MÚkk™f™u rð»ku Mºkeyku™ku …„Vuh nkuÞ
Œu MÚkk™f™u rð»ku M™k™krËf r¢Þk fhðk
™ sðwt. >>176>>
y™u ËuðŒk™e «rŒ{k rð™k ƒeS
su Mºke™e «rŒ{k r[ºk™e yÚkðk
fkükrËf™e nkuÞ Œu™ku M…þo ™ fhðku,
84
 rþûk…ºke
y™u òýe™u Œku Œu «rŒ{k™u òuðe …ý
™rn. >>177>>
y™u Œu ™iÂcf ƒúñ[khe Œu{ýu
Mºke™e «rŒ{k ™ fhðe, y™u Mºkeyu
…kuŒk™k þheh W…h Äkhu÷wt su ð† Œu™u
yzðwt ™rn, y™u {iÚkw™k‚õŒ yuðkt su
…þw …ûke ykrËf «kýe{kºk Œu{™u
òýe™u òuðkt ™rn. >>178>>
y™u Mºke™k ðu»k™u Ähe hÌkku yuðku
su …wÁ»k Œu™u yzðwt ™rn, y™u Œu™e ‚k{wt
òuðwt ™rn, y™u Œu ‚kÚku ƒku÷ðwt ™rn,
y™u Mºke™ku WËuþ fhe™u ¼„ðk™™e
85
rþûk…ºke
y™u òu õÞkhuf Mºkeyku™ku yÚkðk
…kuŒk™ku «ký ™kþ ÚkkÞ yuðku yk…ífk¤
ykðe …zu íÞkhu Œku Œu Mºkeyku™u yze™u
yÚkðk Œu ‚kÚku ƒku÷e™u …ý Œu Mºkeyku™e
hûkk fhðe, y™u …kuŒk™e …ý hûkk fhðe.
>>182>>
y™u Œu ™iÂcf ƒúñ[khe Œu{ýu
…kuŒk™u þhehu Œi÷{Ëo™ ™ fhðwt, ™u
ykÞwÄ ™ Äkhðwt, ™u ¼Þtfh yuðku su ðu»k
Œu ™ Äkhðku, y™u h‚™k RrLÿޙu
SŒðe. >>183>>
y™u su ƒúkñý™k ½h™u rð»ku Mºke
87
rþûk…ºke
fÚkk, ðkŒko, feŒo™ …ý ™ fhðkt. >>179
y™u Œu ™iÂcf ƒúñ[khe Œu{ýu
…kuŒk™k ƒúñ[ÞoðúŒ™ku íÞk„ ÚkkÞ yuðwt
su ð[™ Œu Œku …kuŒk™k „wÁ™wt …ý ™
{k™ðwt, y™u ‚Ëkfk¤ Äehsðk™ hnuðwt,
y™u ‚tŒku»ku ÞwõŒ hnuðwt, y™u {k™u hrnŒ
hnuðwt. >>180>>
y™u ƒ¤kífkhu fhe™u …ku Œ k™u
yrŒþÞ ‚{e…u ykðŒe yuðe su Mºke
Œu™u ƒku÷e™u yÚkðk rŒhMfkh fhe™u …ý
ŒwhŒ ðkhðe …ý ‚{e…u ykððk Ëuðe
™rn. >>181>>
86
rþûk…ºke
…eh‚™khe nkuÞ Œu™u ½uh r¼ûkk fhðk
sðwt ™rn, ™u ßÞkt …wÁ»k …eh‚™khku nkuÞ
íÞkt sðwt. >>184>>
y™u Œu ™iÂcf ƒúñ[khe Œu{ýu
ðuËþk†™ku yÇÞk‚ fhðku, ™u „wÁ™e
‚uðk fhðe, ™u Mºkeyku™e …uXu s Mºkiý
…wÁ»k™ku ‚t„ su Œu ‚ðofk¤u ðsoðku.
>>185>>
y™u òŒeyu fhe™u su ƒúkñý nkuÞ
Œu fkuRyu …ý [{oðkhe ™ …eðwt, y™u
zwt„¤e ™u ÷‚ý ykrËf su y¼ûÞ ðMŒw
Œu ƒúkñý òrŒ nkuÞ, Œuýu fkuR «fkhu ™
88
 rþûk…ºke
¾kðwt. >>186>>
y™u su ƒúkñý nkuÞ Œuýu M™k™,
‚tæÞk, „kÞºke™ku s…, ©erð»ýw™e …qò
y™u ðiïËuð yux÷kt ðk™kt fÞko rð™k
¼kus™ fhðwt s ™rn. (yuðe heŒu ™iÂcf
ƒúñ[khe™k rðþu»k Ä{o fÌkk. >>187>>
(nðu ‚kÄw™k su rðþu»k Ä{o Œu
fneyu Aeyu.) y{khu ykr©Œ su ‚ðuo
‚kÄw Œu{ýu ™iÂcf ƒúñ[khe™e …uXu
Mºkeyku™kt Ëþo™ ¼k»kýkrËf «‚t„™ku
íÞk„ fhðku , ŒÚkk Mºki ý …w Á »k™k
«‚t„™ku íÞk„ fhðku, y™u ytŒ:þºkw su
89
rþûk…ºke
y™u Œu ‚kÄw Œu{ýu yk…ífk¤ …zâk
rð™k hkrºk™u rð»ku ‚t½‚kuƒŒ rð™k™wt
[k÷ðwt ™rn, ŒÚkk yk…ífk¤ …zâk rð™k
õÞkhuÞ …ý yuf÷k [k÷ðwt ™rn. >>191
y™u su ð† ƒnw {qÕÞðk¤wt nkuÞ
ŒÚkk r[ºkrðr[ºk ¼kŒ™wt nkuÞ ŒÚkk
f‚wtƒkrËf su ht„ Œuýu fhe™u ht„u÷wt nkuÞ
ŒÚkk þk÷ Ëwþk÷k nkuÞ ™u Œu òu ƒeò™e
RåAkyu fhe™u …kuŒk™u «kó ÚkÞwt nkuÞ
Œku …ý Œu ð† …kuŒu …nuhðwt ykuZðwt ™rn.
>>192>>
y™u r¼ûkk ŒÚkk ‚¼k «‚t„ yu ƒu
91
rþûk…ºke
fk{, ¢kuÄ, ÷ku¼ y™u {k™ ykrËf Œu{™u
SŒðk. >>188>>
y™u ‚ðuo su RrLÿÞku Œu SŒðe, y™u
h‚™k RrLÿޙu Œku rðþu»ku fhe™u SŒðe,
y™u ÿÔޙku ‚t„ún …kuŒu fhðku ™rn, ™u
fkuR ƒeò …k‚u …ý fhkððku ™rn.
>>189>>
y™u fkuR™e …ý Úkk…ý ™ hk¾ðe,
y™u õÞkhuÞ …ý ÄehsŒk™ku íÞk„ ™
fhðku, y™u …kuŒk™k WŒkhk™e òބk
ƒtÄe™e nkuÞ Œku Œu™u rð»ku õÞkhuÞ …ý
Mºke™ku «ðuþ Úkðk Ëuðku ™rn. >>190>>
90
rþûk…ºke
fkÞo rð™k „]nMÚk™k ½h «íÞu sðwt ™rn
y™u ¼„ðk™™e su ™ð «fkh™e ¼ÂõŒ
Œu rð™k ÔÞÚkofk¤ r™„o{ðku ™rn, r™htŒh
¼ÂõŒyu fhe™u s fk¤ r™„o{ðku.
>>193>>
y™u su „]nMÚk™k ½h™u rð»ku hktÄu÷
yÒk™ku …eh‚™khku …wÁ»k s nkuÞ ŒÚkk
Mºkeyku™ku Ëþo™krËf «‚t„ fkuR heŒu
ÚkkÞ yu{ ™ nkuÞ. >>194>>
Œuðe heŒ™wt su „]nMÚk™wt ½h Œu «íÞu
y{khk ‚kÄw Œu{ýu s{ðk sðwt, y™u
yu fÌkwt Œuðwt ™ nkuÞ Œku fk[wt yÒk {k„e™u
92
 rþûk…ºke
…kuŒk™k nkÚku h‚kuR fhðe, ™u ¼„ðk™™u
™iðuã Ähe™u s{ðwt. >>195>>
y™u …qðuo É»k¼Ëu𠼄ðk™™k
…wºk su ¼hŒS Œu …]Úðe™u rð»ku sz
ƒúkñý Úkfk su{ ðŒoŒk nŒk, Œu{s
…hnt‚ yuðk su y{khk ‚kÄw Œu{ýu
ðŒoðwt. >>196>>
y™u Œu ™iÂcf ƒúñ[khe ™u ‚kÄw
Œu{ýu Œktƒq÷ ŒÚkk yVeý ŒÚkk Œ{kfw
RíÞkrËf™wt su ¼ûký Œu sŒ™u fhe™u
ðsoðwt. >>197>>
y™u Œu ™iÂcf ƒúñ[khe™u ‚kÄw
93
rþûk…ºke
yk„¤ Œku r™htŒh r™»f…x…ýu ðŒoðwt.
>>200>>
y™u Œu ‚kÄw ™u ƒúñ[khe Œu{ýu
fkuRf fw{rŒðk¤k Ëwüs™ nkuÞ ™u Œu
…kuŒk™u „k¤ Ëu yÚkðk {khu Œku Œu ‚n™
s fhðwt …ý Œu™u ‚k{e „k¤ ™ Ëuðe ™u
{khðku ™rn y™u Œu™wt su{ rnŒ ÚkkÞ
Œu{s {™{kt ®[Œð™ fhðwt …ý Œu™wt ¼qtzwt
ÚkkÞ yuðku Œku ‚tfՅ …ý ™ fhðku.
>>201>>
y™u fkuR™wt ËqŒ…ýwt ™ fhðwt, ŒÚkk
[krzÞk…ýwt ™ fhðwt, ™u fkuR™k [kh [ûkw
95
rþûk…ºke
Œu{ýu „¼koÄk™krËf su ‚tMfkh Œu{™u
rð»ku s{ðwt ™rn, ŒÚkk yufkËþkn …ÞOŒ
su «uŒ ©kØ Œu{™u rð»ku s{ðwt ™rn, ŒÚkk
îkËþkn ©kؙu rð»ku s{ðw t ™rn.
>>198>>
y™u hku„krËf yk…ífk¤ …zâk
rð™k rËð‚u ‚qðwt ™rn, y™u „úkBÞ ðkŒko
fhðe ™rn, ™u òýe™u ‚kt¼¤ðe ™rn.
>>199>>
y™u Œu ™iÂcf ƒúñ[khe ™u ‚kÄw
Œu{ýu hku„krËf yk…ífk¤ …zâk rð™k
¾kx÷k W…h ‚qðwt ™rn, y™u ‚kÄw™e
94
rþûk…ºke
™ Úkðwt, y™u Ëun™u rð»ku yntƒwÂØ ™
fhðe, ™u Mðs™krËf™u rð»ku {{Œk ™
fhðe. (yuðe heŒu ‚kÄw™k rðþu»k Ä{o
fÌkk.) >>202>>
y™u y{khu ykr©Œ yu ð k su
‚í‚t„e ƒkR ¼kR ‚ðuo Œu{™k su
‚k{kLÞ Ä{o y™u rðþu»k Ä{o Œu su Œu
‚tûku…u fhe™u ykðe heŒu y{u ÷ÏÞk Au.
y™u yk Ä{o™ku su rðMŒkh Œu Œku y{khk
‚t«Ëkޙk su „útÚk Œu Úkfe òýðku.
>>203>>
y™u ‚ðo su ‚åAk† Œu{™ku su ‚kh
96
 rþûk…ºke
Œu™u y{u y{khe ƒwÂØyu fhe™u WØkhe™u
yk rþûkk…ºke su Œu ÷¾e Au, Œu fuðe Au
Œku ‚ðuo {™w»Þ {kºk™u {™ðktrAŒ V¤™e
Ëu™khe Au. >>204>>
yu nuŒw {kxu y{khk ykr©Œ su ‚ðuo
‚í‚t„e Œu{ýu ‚kðÄk™…ýu fhe™u r™íÞ
«íÞu yk rþûkk…ºke™u y™w‚he™u s
ðŒoðwt, …ý …kuŒk™k {™™u òýu Œku
õÞkhuÞ ™ ðŒoðwt. >>205>>
y™u su y{khk ykr©Œ …wÁ»k ™u
Mºkeyku Œu su Œu yk rþûkk…ºke «{kýu
ðŒoþu Œku Œu Ä{o, yÚko, fk{ y™u {kuûk
97
rþûk…ºke
‚t¼¤kðu yuðku fkuR ™ nkuÞ íÞkhu Œku
r™íÞ «íÞu yk rþûkk…ºke™e …qò fhðe,
y™u yk su y{khe ðkýe Œu y{kÁt
MðY… Au yu heŒu …h{ ykËh Úkfe
{k™ðe. >>209>>
y™u yk su y{khe rþûkk…ºke Œu su
Œu Ëiðe ‚t…ËkÞu fhe™u ÞwõŒ su s™ nkuÞ
Œu ™ u yk…ðe y™u su s™ yk‚w h e
‚t…ËkÞu fhe™u ÞwõŒ nkuÞ Œu™u Œku õÞkhuÞ
™ yk…ðe. >>210>>
‚tðŒT 1882 (yZkh‚ku çÞk‚e)
™k {nk þw Ë e …t [ {e™u rËð‚u yk
99
rþûk…ºke
yu [kh …wÁ»kkÚko™e r‚rؙu r™ùu …k{þu.
>>206>>
y™u su ƒkR ¼kR yk rþûkk…ºke
«{kýu ™rn ðŒuo Œu Œku y{khk ‚t«ËkÞ
Úkfe ƒknuh Au. yu{ y{khk ‚t«ËkÞ-
ðk¤k Mºke …wÁ»k Œu{ýu òýðwt. >>207>>
y™u y{khk su ykr©Œ ‚í‚t„e
Œu{ýu yk rþûkk…ºke™ku r™íÞ «íÞu …kX
fhðku, y™u su™u ¼ýŒkt ykðzŒwt ™ nkuÞ
Œu™u Œku ykËh Úkfe yk rþûkk…ºke™wt
©ðý fhðwt. >>208>>
y™u yk rþûkk…ºke™u ðkt [ e
98
rþûk…ºke
rþûkk…ºke y{u ÷¾e Au Œu …h{
fÕÞkýfkhe Au. >>211>>
rLkòr©íkkLkkt Mkf÷kŠíknLíkk,
MkÄ{o¼õíkuhðLkt rðÄkíkk >
Ëkíkk Mkw¾kLkkt {LkMkuÂÃMkíkkLkkt,
íkLkkuíkw f]»ýkur¾÷{tøk÷t Lk: >>
y™u …kuŒk™k ykr©Œ su ¼õŒs™
Œu { ™e su ‚{„ú … ezk Œu ™ k ™kþ™k
fh™khk yuðk y™u Ä{o ‚rnŒ su ¼ÂõŒ
Œu™e hûkk™k fh™khk yuðk y™u …kuŒk™k
¼õŒs™™u {™ðkt r AŒ ‚w ¾ ™k
yk…™khk yuðk su ©ef]»ý ¼„ðk™ Œu
100
 rþûk…ºke
su Œu y{khk ‚{„ú {t„¤™u rðMŒkhku.
>>212>>
RrŒ ©e ‚nò™tË Mðk{e rþ»Þ
r™íÞk™tË{wr™ r÷r¾Œk rþûkk…ºkexefk
‚{kók.
rþûkk…ºke
Mk{kók
101
rþûk…ºke
11. H ©e ½™~Þk{kÞ ™{:
12. H ©e ÄkŠ{fkÞ ™{:
13. H ©e ¼ÂõŒ™t˙kÞ ™{:
14. H ©e ƒ]nËTðúŒÄhkÞ ™{:
15. H ©e þwØkÞ ™{:
16. H hkÄkf]»ýuüËiðŒkÞ ™{:
17. H ©e {Áí‚wŒr«ÞkÞ ™{:
18. H fk÷e¼ihðkãrŒ¼e»kýkÞ ™.
19. H ©e SŒurLÿÞkÞ ™{:
20. H ©e SŒknkhkÞ ™{:
21. H ©e ŒeðúðihkøÞkÞ ™{:
22. H ©e ykÂMŒfkÞ ™{:
103
rþûk…ºke
s™{t„÷™k{kð÷e
1. H ©e ©ef]»ýkÞ ™{:
2. H ©e ©eðk‚wËuðkÞ ™{:
3. H ©e ™h™khkÞýkÞ ™{:
4. H ©e «¼ðu ™{:
5. H ©e ¼ÂõŒÄ{koí{òÞ ™{:
6. H ©e ysL{™u ™{:
7. H ©e f]»ýkÞ ™{:
8. H ©e ™khkÞýkÞ ™{:
9. H ©e nhÞu ™{:
10. H ©e nrhf]»ýkÞ ™{:
102
rþûk…ºke
23. H ©e Þku„uïhkÞ ™{:
24. H ©e Þku„f÷k«ð]¥kÞu ™{:
25. H ©e yrŒÄiÞoðŒu ™{:
26. H ©e ¿kkr™™u ™{:
27. H ©e …h{nt‚kÞ ™{:
28. H ©e ŒeÚkof]Œu ™{:
29. H ©e ŒiŠÚkfkŠ[ŒkÞ ™{:
30. H ©e ûk{kr™ÄÞu ™{:
31. H ©e ‚ËkuÂÒkÿkÞ ™{:
32. H ©e æÞk™r™ckÞ ™{:
33. H ©e Œ…:r«ÞkÞ ™{:
34. H ©e r‚ØuïhkÞ ™{:
104
 rþûk…ºke
35. H ©e MðŒtºkkÞ ™{:
36. H ƒúñrðãk«ðŒofkÞ ™{:
37. H …k¾tzkuåAu˙…xðu ™{:
38. H MðMðY…k[÷ÂMÚkŒÞu ™{:
39. H ©e «þkLŒ{qŒoÞu ™{:
40. H ©e r™Ëkuo»kkÞ ™{:
41. H y‚wh„wðkorË{kun™kÞ ™{:
42. H yrŒfkÁÛޙޙkÞ ™{:
43. H WØðkæð«ðŒofkÞ ™{:
44. H ©e {nkðúŒkÞ ™{:
45. H ©e ‚kÄwþe÷kÞ ™{:
46. H ‚kÄwr𫫅qsfkÞ ™{:
105
rþûk…ºke
59. H ‚ðoSðrnŒkðnkÞ ™{:
60. H ©e ¼ÂõŒ‚t…ku»kfkÞ ™{:
61. H ©e ðkø{e™u ™{:
62. H ©e [Œwðo„oV÷«ËkÞ ™{:
63. H ©e r™{oí‚hkÞ ™{:
64. H ©e ¼õŒð{oýu ™{:
65. H ©e ƒwÂØËkºku ™{:
66. H ©e yrŒ…kð™kÞ ™{:
67. H ©e yƒwÂØӌu ™{:
68. H ƒúñÄk{ËþofkÞ ™{:
69. H ©e y…hkSŒkÞ ™{:
70. H yk‚{wÿkLŒ‚ífeŒoÞu™{:
107
rþûk…ºke
47. H y®n‚Þ¿k«MŒkuºku ™{:
48. H ‚kfkhƒúñðýo™kÞ ™{:
49. H Mðkr{™khkÞýkÞ ™{:
50. H ©e Mðkr{™u ™{:
51. H fk÷Ëku»kr™ðkhfkÞ ™{:
52. H ‚åAk†Ôނ™kÞ ™{:
53. H ‚ã:‚{krÄÂMÚkrŒfkhfkÞ ™.
54. H f]»ýk[koMÚkk…™fhkޙ{:
55. H ©e fki÷Âî»ku ™{:
56. H ©e fr÷ŒkhfkÞ ™{:
57. H ©e «fkþY…kÞ ™{:
58. H ©e r™ËO¼kÞ ™{:
106
rþûk…ºke
71. H r©Œ‚t‚]rŒ{ku[™kÞ ™{:
72. H ©e WËkhkÞ ™{:
73. H ©e ‚nò™tËkÞ ™{:
74. H ‚kæðeÄ{o«ðŒofkÞ ™{:
75. H ©e ft˅o˅oË÷™kÞ ™{:
76. H ði»ýð¢ŒwfkhfkÞ ™{:
77. H …t[kތ™‚L{k™kÞ ™{:
78. H ™ircfðúŒ…ku»kfkÞ ™{:
79. H ©e «„Õ¼kÞ ™{:
80. H ©e r™:M…]nkÞ ™{:
81. H ©e ‚íÞ«rŒ¿kkÞ ™{:
82. H ©e ¼õŒðí‚÷kÞ ™{:
108
 rþûk…ºke
83. H ©e yhku»kýkÞ ™{:
84. H ©e Ëe½oˊþ™u ™{:
85. H ©e »kzqŠ{rðsÞûk{kÞ ™{:
86. H ©e r™hntf]ŒÞu ™{:
87. H ©e yÿkunkÞ ™{:
88. H ©e É]sðu ™{:
89. H ©e ‚ðkuo…fkhfkÞ ™{:
90. H ©e r™Þk{fkÞ ™{:
91. H ©e W…þ{ÂMÚkŒÞu ™{:
92. H ©e rð™ÞðŒu ™{:
93. H ©e „whðu ™{:
94. H ©e yòŒðirhýu ™{:
109
rþûk…ºke
107. H …wÛÞ©ðýfeŒo™kÞ ™{:
108 H ©e ‚ðo{t„÷‚ÿq…-
™k™k„wýrð[uÂüŒkÞ ™{:
©e s™{t„÷™k{kð÷e
Mk{kók
111
rþûk…ºke
95. H ©e r™÷kuo¼kÞ ™{:
96. H ©e {nk…wÁ»kkÞ ™{:
97. H ©e ykí{ËkÞ ™{:
98. H ©e y¾trzŒk»ko{ÞkoËkÞ ™{:
99. H ÔÞk‚r‚ØkLŒƒkuÄfkÞ ™{:
100 H {™kur™„únÞwÂõŒ¿kkޙ{:
101. H ©e Þ{ËqŒrð{ku[fkÞ ™{:
102. H ©e …qýofk{kÞ ™{:
103. H ©e ‚íÞðkr˙u ™{:
104. H ©e „wý„úkrnýu ™{:
105. H ©e „ŒM{ÞkÞ ™{:
106. H ©e ‚Ëk[khr«ÞŒhkÞ ™{:
110
rþûk…ºke
‚tæÞk ykhŒe
sÞ ‚ËT„Á w Mðk{e, sÞ ‚ËT„Á w Mðk{e;
‚nò™t Ë ËÞk¤w , (2) ƒ¤ðt Œ
ƒnw™k{e. sÞ0 1
[hý‚hkus Œ{khkt, ðtËw fh òuze;
[hýu þeþ ÄÞkoÚke,(2) Ëw:¾ ™kÏÞkt
Œkuze. sÞ0 2
™khkÞý ™h¼úkŒk, Âîsfw¤ Œ™wÄkhe;
…k{h …rŒŒ WØkÞko, (2) y„rýŒ
™h™khe. sÞ03
r™íÞ r™íÞ ™kiŒ{ ÷e÷k, fhŒk yrð™kþe;
yz‚X ŒehÚk [hýu,(2) fkuxe „Þk
112
 rþûk…ºke rþûk…ºke

fkþe. sÞ0 4 y™tŒ fkuxe ¼wð™uþ ¼ðk™e;   

…wÁ»kku¥k{ «„x™wt, su Ëþo™ fhþu;  ‚ƒrðrÄ {rn{k þfŒ ™ne ò™e. yk.
fk¤ f{oÚke Aqxe, (2) fwxwtƒ ‚rnŒ ÄhŒ æÞk™ ÿZ òu„ {w™eïh;     
Œhþu. sÞ0 5 þu»k ‚n‚ú {w¾ hxŒ r™htŒh. yk0 4
yk yð‚h fÁýkr™rÄ, fÁýk ƒnw ™h ™kxf ûkh yûkh LÞkhk;
feÄe; {w õ Œk™t Ë fnu {w  õŒ,(2) …wÁ»kku¥k{ …whý s™ ÃÞkhk. yk0 5
‚w„{ fhe r‚rÄ. sÞ0 6 ™kiŒ{ Y… yf¤ Aƒe LÞkhe;     
‚tæÞk ykhŒe …Ë-1 ƒúñk™tË òðŒ ƒr÷nkhe. yk0 6
ykhŒe «„x «¼wS fe fesu;     ÄqLÞ
[hýf{÷ ÷¾e ytŒh ÷esu. yk0 1 hk{f]»ý „kurðLË sÞ sÞ „kurðLË !
‚™fkrËf ™khË rºk…whkhe;      nhu hk{ „kurðLË sÞ sÞ „kurðLË !
rð{÷ ™k{ hxu ðkh{ðkhe. yk0 2 ™khkÞý ! nhu ! ©e{ÒkkhkÞý nhu !
113 114

rþûk…ºke rþûk…ºke

©e{ÒkkhkÞý nhu ! ©e{ÒkkhkÞý nhu ! ™h™khkÞý ! Mðkr{™khkÞý !

f]»ýËuð nhu sÞ sÞ f]»ýËuð nhu ! ™h™khkÞý ! Mðkr{™khkÞý !
sÞ sÞ f]»ýËuð nhu sÞ sÞ f]»ýËuð nhu Mðkr{™khkÞý ! Mðkr{™khkÞý !
ðk‚wËuð nhu sÞ sÞ ðk‚wËuð nhu ! íÞkhçkkË ‘©eMðkr{LkkhkÞý’ Lkk{Lke
sÞ sÞ ðk‚wËðu nhu sÞ sÞ ðk‚wËðu nhu ÄqLÞ Ãkkt[Úke Ëþ r{rLkx MkwÄe íkkze ÃkkzeLku
ðk‚wËuð „kurðLË sÞ sÞ ðk‚wËuð „kurðLË ! Wå[ Mðhu fhðe. ÃkAeÚke rLk[uLkku yüf
sÞ sÞ ðk‚wËuð „kurðLË sÞ sÞ çkku÷ðku.
ðk‚wËuð „kurðLË -: ©ehkrÄfkf]»ýküf :-
hkÄu „kurðLË ! sÞ hkÄu „kurðLË ! ™ðe™S{qík‚{k™ðýO
ð]LËkð™[Lÿ sÞ hkÄu „kurðLË !   hí™kuÕ÷‚ífwtz÷þkur¼fýo{T >
{kÄð {wfwtË ! sÞ {kÄð {wfwLË !   {nkrfhexk„ú{Þqh…ýO
yk™tËfLË sÞ {kÄð ! {wfwLË ! ©ehkrÄfkf]»ý{nt ™{kr{ >>1>>
115 116
 rþûk…ºke rþûk…ºke

r™ÄkÞ …krýÂîŒÞu™ ðuýwt „kuu…er«ÞkhÂB¼Œ hk‚ ¾u÷t

r™òÄhu þu¾hÞkŒhuýw{T >   hk‚uïhe hts™f]ŒT «nu÷{T >  
r™™kËÞLŒt [ „Œki fhuýwt MfLÄkuÕ÷‚ífwtfw{r[ö[u÷t
©ehkrÄfkf]»ý{nt ™{kr{ >>2>> ©ehkrÄfkf]»ý{nt ™{kr{ >>5>>
rðþwØnu{kußsð÷…eŒð†t ð]LËkð™u «eŒŒÞk ð‚LŒt
nŒkrhÞwÚkt [ rð™kr… þ†{T >   r™òr©Œk™k…ËWØhLŒ{T >  
ÔÞÚkeof]Œk™uf‚whÂîz†t „ku„ku…„ku…ehr¼™tËÞLŒt
©ehkrÄfkf]»ý{nt ™{kr{ >>3>> ©ehkrÄfkf]»ý{nt ™{kr{ >>6>>
yÄ{orŒ»ÞkŠËŒ ‚kÄw…k÷t rðïÂî»kL{L{Úk˅onkht
‚Ø{o ðihk‚wh ‚t½fk÷{T >   ‚t‚krhSðk©Þýeނkh{T >  
…w»…krË{k÷t ðúshksƒk÷t ‚Ëið ‚í…wÁ»k‚kiÏÞfkht
©ehkrÄfkf]117
»ý{nt ™{kr{ >>4>> ©ehkrÄfkf]»ý{nt ™{kr{ >>7>>
118

rþûk…ºke rþûk…ºke

yk™ÂLˌkí{ðúsðkr‚Œkuft ‚w r ™Þku Ä{o f w { kh >>2>>

™LËkr˂LˊþŒ rËÔÞ÷kuf{T >  Œw { khku Œð nrh¼õŒfku ,
rð™krþŒMðkr©ŒSðþkuft
©ehkrÄfkf]»ý{nt ™{kr{ >>8>>
«kÚko™k
r™ŠðfՅ W¥k{ yrŒ,
r™ùÞ Œð ½™~Þk{ >
{knkíBÞ¿kk™ÞwŒ ¼ÂõŒ Œð,
yu f kt r Œf ‚w ¾ Äk{ >>1>>
{ku r n{U Œð ¼õŒ…™ku ,
Œk{U fku R «fkh >
Ëku » k ™ hnu fku R òŒfku ,
119
ÿku n fƒw ™rn nku Þ >
yu f kt r Œf Œð Ëk‚fku ,
Ëesu ‚{k„{ {ku Þ >>3>>
™kÚk r™ht Œ h Ëþo Œ ð,
Œð Ëk‚™fku Ëk‚ >
yurn {k„wt fhe rð™Þ nrh,
‚Ëk hkr¾Þku …k‚ >>4>>
nu f ] … k¤w ! nu ¼õŒ…Œu !,
¼õŒðí‚÷ ! ‚w ™ ku ƒ kŒ >
ËÞkr‚LÄku ! MŒð™ fhe,
120
 rþûk…ºke rþûk…ºke

{k„w t ðMŒw ‚kŒ >>5>> …eðŒ ™rn ƒz ¼køÞ >>8>>

‚nò™t Ë {nkhks fu , rðÄðkfw t M…þo Œ ™rn,
‚ƒ ‚í‚t „ e ‚w ò ý > fhŒ ™ ykí{½kŒ >
Œkfw nku Þ ÿZ ðŒo ™ ku , [ku h e ™ fh™e fknw t f e,
rþûkk…ºke «{ký >>6>> f÷t f ™ fku R fw t ÷„kŒ >>9>>
‚ku …ºke{U yrŒ ƒzu , ®™ËŒ ™rn fku R Ëu ð fw t ,
r™Þ{ yu f kËþ òu Þ > rƒ™ ¾…Œku ™rn ¾kŒ >
Œkfe rðÂõŒ fnŒ nw t , rð{w ¾ Sðfu ð˙‚U ,
‚w r ™Þku ‚ƒ r[¥k «ku Þ >>7>> fÚkk ‚w ™ e ™rn òŒ >>10>>
®n‚k ™ fh™e st Œ w f e, yu n e Ä{o fu r™Þ{{U ,
…hrºkÞk ‚t „ fku íÞk„ > ƒhŒku ‚ƒ nrhËk‚ >  
{kt ‚ ™ ¾kðŒ {ãfw t , ¼òu ©e‚nò™t Ë …Ë,
121 122

rþûk…ºke rþûk…ºke

Aku z e yku h ‚ƒ ykþ >>11>> ËuþËuþ™k nrh¼õŒ™e ‚¼k ¼hkR™u

hne yu f kËþ r™Þ{{U ,
fhku ©enrh…Ë «eŒ >
«u { k™t Ë fu Äk{{U ,
òyku r™:þt f s„ SŒ >>12>>
>> ð[Lkk{]ík{T >>
‚tðŒT 1876™k {k„þh ‚wrË
9 ™ð{e™u rËð‚ ©eS {nkhks
©e„Zzk {æÞu ËkËk ¾k[h™k Ëhƒkh{kt
rðhks{k™ nŒk y™u ‚ðuo ïuŒ ð†
Äkhý fÞkO nŒkt y™u …ku Œ k™k
{w ¾ kh®ð˙e yk„¤ {w r ™ ŒÚkk
123
ƒuXe nŒe.
…Ae ©eS {nkhks ƒkuÕÞk su
“yk ‚í‚t„{kt su rððufe Au, Œu Œku rËð‚u
rËð‚u …kuŒk™u rð»ku yð„wý™u Ëu¾u Au
y™u ¼„ðk™ y™u ¼„ðk™™k ¼õŒ™u
rð»ku „wý™u Ëu¾u Au y™u ¼„ðk™ ™u
‚kÄw …kuŒk™k rnŒ™u yÚkuo fXý ð[™ fnu
Au Œu™u …kuŒk™kt rnŒfkhe {k™u Au y™u
Ëw:¾ ™Úke ÷„kzŒku, Œu Œku rËð‚u rËð‚u
‚í‚t„™u rð»ku {kux⅙u …k{u Au y™u
su yrððufe Au, Œu Œku su{ su{ ‚í‚t„
124
 rþûk…ºke
fhu Au y™u ‚í‚t„™e ðkŒ ‚kt¼¤u Au
Œu{ Œu{ …kuŒk™u rð»ku „wý …hXu Au. y™u
¼„ðk™ ™u ‚tŒ yu™ku Ëku»k Ëu¾kze™u
yu™e yk„¤ ðkŒ fhu Au, Œu ðkŒ™u {k™u
fhe™u yð¤e ÷u Au y™u ðkŒ™k
fh™khk™ku yð„wý ÷u Au. Œu Œku rËð‚u
rËð‚u ½xŒku òÞ Au y™u ‚í‚t„{kt
«rŒckne™ ÚkRòÞ Au. {kxu …kuŒk™u
rð»ku su „wý™wt {k™ Œu™ku íÞk„ fhe™u
þqhðeh ÚkR™u ¼„ðk™ y™u ¼„ðk™™k
‚tŒ™u rð»ku rðïk‚ hk¾u Œku yu™ku
yrððuf x¤e òÞ Au y™u ‚í‚t„{kt
125
rþûk…ºke
Auzk™ku ¾u‚ …nuÞkuo nŒku y™u fÚkk
ðt [ kðŒk nŒk. y™u …ku Œ k™k
{w¾kh®ð˙e yk„¤ …h{nt‚ ŒÚkk
ËuþËuþ™k nrh¼õŒ™e ‚¼k ¼hkR™u
ƒuXe nŒe.
…Ae Mðk{e ©e‚nò™t Ë S
{nkhks ƒkuÕÞk su, ‘‚kt¼¤ku ‚ðu™o u yuf
«§ …wAeyu Aeyu.’ íÞkhu ‚ðuo nrh¼fŒu
nkÚk òuze™u fÌkwt su “ …wAku” íÞkhu
©eS{nkhks ƒkuÕÞk su “y¿kk™e{kt
yrŒþu y¿kk™e Œu fkuý Au ?” …Ae Œku
‚ðuo rð[khe hÌkk …ý W¥kh fhe þõÞk
127
rþûk…ºke
{kux⅙u …k{u Au.” RrŒ ð[™k{]Œ{T >>6>>
‚tðŒT 1876™k …ku»k ‚wrË 2
ƒes™u rËð‚ ©eS{nkhks ©e„Zzk
{æÞu ËkËk¾k[h™k Ëhƒkh{kt W„{ýu
ƒkh ykuhzk™e ykuþheyu „kËe ŒrfÞk
™t¾kðe™u rðhks{k™ nŒk y™u Äku¤e
…k½ {kÚku ƒktÄe nŒe ™u Œu …k½™u rð»ku
…e¤k Vw÷™ku Œkuhku rðhks{k™ nŒku y™u
ftX™u rð»ku …e¤k …w»…™ku nkh rðhks{k™
nŒku. y™u ƒu fk™™u rð»ku Äku¤k y™u
…e¤k …w»…™k „wåA rðhks{k™ nŒk
y™u Äku¤ku [kuVk¤ ykuZâkuu nŒku ™u fk¤k
126
rþûk…ºke
™rn. …Ae ©eS{nkhks ƒkuÕÞk su;
“ÕÞku y{us W¥kh fheyu.” íÞkhu
‚ðuoyu hkS ÚkR™u fÌkwt su, “nu {nkhks
! Œ{Úke s ÞÚkkÚko W¥kh Úkþu {kxu fnku”
…Ae ©eS {nkhks ƒkuÕÞk su, “yk
Ëun{kt hnu™khku su Sð Au Œu Y…™u swðu
Au, y™u fwY…™u òwðu Au ŒÚkk ƒk¤,
Þkið™ y™u ð]æąýk™u òwðu Au, yuðkt
y™tŒ …ËkÚko™u swðu Au …ý òu™khku …kuŒu
…kuŒk™u òuŒku ™Úke y™u fu𤠃kÌk
ËÂüyu fhe™u …ËkÚko™u òuÞk fhu Au …ý
…kuŒu …kuŒk™u ™Úke òuŒku, íkus y¿kk™e{kt
128
 rþûk…ºke
yrŒþÞ y¿kk™e Au. y™u su{ ™uºku
fhe™u y™tŒ «fkh™k Y…™k Mðk˙u ÷u
Au Œu{s ©kuºk, íðfT, h‚™k, ½úký
RíÞkrËf ‚ðu o $rÿÞku y u fhe™u
rð»kނw¾™u ¼ku„ðu Au ™u òýu Au, …ý
…kuŒu …kuŒk™k ‚w¾™u ¼ku„ðŒku ™Úke ™u
…kuŒu …kuŒk™k Y…™u òýŒku ™Úke, yus
‚ðuo y¿kk™e{kt yrŒþu y¿kk™e Au y™u
yus ½u÷k{kt yrŒþu ½u÷ku Au y™u yus
{q¾o{kt yrŒþu {q¾o Au y™u yus ‚ðuo
™e[{kt yrŒþu ™e[ Au.”
íÞkhu þwf{wr™yu ykþtfk fhe
129
rþûk…ºke
òuðk™u ytŒË]oÂü fhŒku ™Úke. y™u su
¼„ðk™™k «Œk…™u rð[khe™u ytŒË]oÂü
fhu Au ŒuŒku …kuŒk™k MðY…™u yrŒþu
Wßß𤠫fkþ{k™ òwðu Au y™u Œu
«fkþ™u {æÞu «íÞûk yuðk su …wÁ»kku¥k{
¼„ðk™ Œu™e {qŠŒ™u swðu Au y™u ™khË-
‚™fkrËf suðku ‚wr¾Þku …ý ÚkkÞ Au
{kxu nrh¼õŒ™u Œku sux÷e f‚h hnu Au
Œux÷e …kuŒk™e yk¤‚u fhe™u hnu Au.”
RrŒ ð[™k{]Œ{T >>20>>
‚tðŒT 1877™k ©kðý ðrË 30
y{k‚™u rËð‚ Mðk{e ©e ‚nò™tËS
131
rþûk…ºke
su,“…kuŒk™wt MðY… òuðwt Œu þwt …kuŒk™k
nkÚk{kt Au ? y™u òu …kuŒk™k nkÚk{kt
nkuÞ Œku Sð þeË yrŒþÞ y¿kk™e hnu
?” íÞkhu ©eS {nkhks ƒkuÕÞk su,
“su™u ‚í‚t„ ÚkÞkuAu Œu™u Œku …kuŒk™k
Sðkí{k™wt Ëþo™ …kuŒk™k nkÚk{kt s Au
y™u fu Ënkzu yuýu …kuŒk™k MðY…™u
òuÞk™ku ykËh fÞkuo ™u ™ ËeXwt ? y™u yu
Sð {kÞk™u ykÄe™ Úkfku …hðþ ÚkR™u
Œku Mð¡ y™u ‚w » kw  ó yðMÚkk{kt
ytŒË]oÂü fhe™u òÞ Au …ý …kuŒu …kuŒk™u
òýu fku R rËð‚ …ku Œ k™k MðY…™u
130
rþûk…ºke
{nkhks „k{ ©e‚kht „ …w h {æÞu
Sðk¾k[h™k Ëhƒkh{kt W¥khkËu ƒkh
ykuhzk™e yku‚heyu Zku÷eÞk W…h
rðhks{k™ nŒk y™u ‚ðuo ïuŒ ð†
Äkhý fÞkO nŒkt y™u …kuŒk™k {w¾kh-
rðt˙e yk„¤ {wr™ ŒÚkk ËuþËuþ™k
nrh¼õŒ™e ‚¼k ¼hkR™u ƒuXe nŒe.
…Ae {wõŒk™tË Mðk{eyu «§
…qAâku su ‘‘…wÁ»k«Þí™ þk†{kt fÌkwt Au
Œu …wÁ»k«Þí™u fhe™u fux÷wt fk{ ÚkkÞ Au
y™u …h{uïh™e f]…kyu fhe™u fux÷wt fk{
ÚkkÞ Au ?’’ …Ae ©eS{nkhks ƒkuÕÞk
132
 rþûk…ºke
su, ‚ËT„wÁ ™u ‚ŒTþk†™u ð[™u fhe™u
áZ ðihkøޙu …kBÞku nkuÞ y™u áZ
©Økðk™ nkuÞ y™u yü «fkh™wt su
ƒúñ[Þo Œu™u yrŒ áZ …k¤Œku nkuÞ y™u
yrtnt‚k Ä{o™u rð»ku áZ «erŒðk™ nkuÞ
y™u ykí{r™ck …ý yrŒ …rh…fð
nkuÞ Œku Œu™u {kÚkuÚke sL{{hý™e r™ð]r¥k
ÚkR òÞ Au su{ þk¤™u {kÚkuÚke VkuŒÁt
QŒÞwO Œu þk¤ …kAe W„u ™rn, Œu{ fÌkk
yuðu „wýu fhe™u su ÞwõŒ nkuÞ Œu y™krË
y¿kk™Y… su {kÞk ŒuÚke Awxu Au ™u
sL{{hý Úkfe hrnŒ ÚkkÞ Au ™u
133
rþûk…ºke
þw¼ yþw¼ f{uo fhe™u ƒtÄkÞ ™rn y™u
su{ ÷û{eS Au Œu nuŒu fhe™u õÞkhuf Œku
¼„ðk™™k MðY…{kt ÷e™ ÚkR òÞ Au
™u õÞkhuf Œku ™ku¾kt hÌkkt Úkfkt ¼„ðk™™e
‚uðk{kt hnu Au, Œu{ Œu ¼õŒ …ý yrŒ
nuŒu fhe™u ¼„ðk™™u rð»ku õÞkhuf Œku
÷e™ ÚkR òÞ Au y™u õÞkhu f Œku
{qŠŒ{k™ Úkfku ¼„ðk™™e ‚uðk{kt hnu
Au y™u su{ ¼„ðk™ MðŒtºk Au Œu{ yu
¼„ðk™™ku ¼õŒ …ý MðŒtºk ÚkkÞ Au,
ykðe heŒ™e su ‚k{Úkeo Œu Œku
¼„ðk™™e f]…k Úkfe ykðu Au.
135
rþûk…ºke
ykí{‚¥kk™u …k{u Au , ykx÷w t Œku
…w Á »k«Þí™u fhe™u ÚkkÞ Au . y™u
…h{uïh™e f]…k …ý su yuðu ÷ûkýu
ÞwõŒ nkuÞ Œu W…hs ÚkkÞ Au y™u ßÞkhu
…h{u ï h™e f] … k ÚkkÞ íÞkhu yu
¼„ðk™™ku yufktrŒf ¼õŒ ÚkkÞ Au y™u
©wrŒyu fÌkwt Au su ‘‘çÝÚæ…Ý: ÐÚ}¢æ
„¢}²}¢éÐñç¼ J’’ yu ©wrŒ™ku yu yÚko Au
su, yts™ su {kÞk Œu Úkfe su hrnŒ ÚkÞku
Œu ¼„ðk™™k ŒwÕޅýk™u …k{u Au.
fnuŒkt su{ ¼„ðk™ þw¼ yþw¼ f{ou
fhe™u ƒtÄkŒk ™Úke Œu{ Œu {wõŒ …ý
134
rþûk…ºke
…Ae r™íÞk™tË Mðk{eyu …qAâwt
su, ‘‘su{kt yu ‚ðuo yt„ ‚t…qýo nkuÞ Œu™e
W…h Œku ¼„ðk™™e f]…k ÚkkÞ Au y™u
òu yu yt„{ktÚke fktRf LÞq™Œk nkuÞ Œku
Œu ™ e þe „rŒ ÚkkÞ Au ?’’ …Ae
©eS{nkhks ƒkuÕÞk su, ‘‘ ðihkøÞ,
ƒú ñ [Þo , ©Øk, yrnt ‚ kÄ{o y™u
ykí{r™ck yu{ktÚke fkuRf yt„{kt
LÞq™Œk nkuÞ Œku ykíÞtrŒf {kuûk su
¼„ðk™™wt yûkhÄk{ Œu™u Œku ™ …k{u
y™u yu rð™k ƒeòt su ¼„ðk™™kt Äk{
Au Œu™u …k{u yÚkðk ðÄw ‚ðk‚r™f nkuÞ
136
 rþûk…ºke rþûk…ºke

Œku Ëu ð ÷ku f ™u …k{u , su Ëu ð ÷ku f ™u …Ae ¼„ðk™™ku yufktrŒf ¼õŒ ÚkR™u

¼„ðk™™kt Äk{ yk„¤ {kuûkÄ{o™u
rð»ku ™hfŒwÕÞ fÌkkt Au y™u ËuðŒk{ktÚke
{™w»Þ ÚkkÞ ™u {™w»Þ{ktÚke ð¤e ËuðŒk
ÚkkÞ y™u ‘‘¥ÝïÜU…‹}¢„æç„hS¼¼¢ï
²¢ç¼ ÐÚ¢æ x¢ç¼}¢ì J’’ yu &÷kuf™ku …ý
yus yÚko Au su, su ¼„ðk™™ku ¼õŒ
‚ðk‚r™f nkuÞ Œu ™hf[kuhk‚e{kt Œku
™ òÞ y™u ËuðŒk{kt ™u {™w»Þ{kt Œku
y™tŒ sL{ Ähu …Ae ßÞkhu …qðuo fÌkkt
yuðkt ðihkøÞkrËf ÷ûkýu ÞwfŒ ÚkkÞ
íÞkhus ¼„ðk™™e f]…k™wt …kºk ÚkkÞ y™u
137
„wýkŒeŒ yuðwt su ¼„ðk™™wt yûkhÄk{
Œu™u …k{u Au, {kxu yuf sL{u yÚkðk
y™tŒ sL{u …ý su rËð‚ «Úk{ fÌkk
yu ð u ÷ûkýu Þw f Œ ÚkR™u yrŒþÞ
r™ðko‚r™f Úkþu íÞkhus ¼„ðk™™e
f]…k™wt …kºk Úkþu ™u ykíÞtrŒf {kuûk™u
…k{þu …ý Œu rð™k Œku ™rns …k{u.’’
…Ae ™]®‚nk™tË Mðk{eyu …qAâwt
su, ‘‘yk Ëunu fhe™us ‚ðuo f‚h {kºk
{xe òÞ yuðku fkuR W…kÞ Au ?’’ …Ae
©eS{nkhks ƒkuÕÞk su, òu ¾ƒzËkh
138

rþûk…ºke rþûk…ºke

ÚkR™u {tzu Œku yk™u yk Ëunus ‚ðuo f‚h Ãkh[k «fhý

{xe òÞ yÚkðk Ëun…ÞOŒ f‚h ™ {xe …qðoAkÞku– y™w… Rzh Ëuþ{kt,
nkuÞ y™u ytŒ ‚{us r™ðko‚r™f ÚkkÞ ÄLÞ ÄLÞ xku z ÷k „k{ >
ÄLÞ ÄLÞ Âîs™e òrŒ™u ,
™u ¼„ðk™™u rð»ku yrŒþÞ «erŒ ÚkkÞ
ßÞkt W…LÞk ¼õŒ yfk{ >>1>>
Œku ytŒfk¤u …ý ¼„ðk™™e f]…k ÚkkÞ
Þku „ e …q ð o sL{™k,
™u ¼„ðk™™k Äk{™u …k{u, {kxu yuf su ™ u ðk÷k ‚t „ u yrŒ ðk÷ >
Ëunu yÚkðk y™tŒ Ëunu yÚkðk ytŒ ‚{u «¼w ‚t „ kÚku «fxâk,
yuf ½ze {]íÞwT ykze hne nkuÞ íÞkhu …ý ¾hk ¼õŒ ™k{ ¾w þ k÷ >>2>>
òu yrŒþÞ ¼„ðk™™u rð»ku ð]Â¥k òuzkR þ{ Ë{krË ‚kęu ,
òÞ Œku Œu ¼õŒ™u fkuR òŒ™e f‚h …q h k Œ…‚e íÞk„e Œ™ >  
hnuŒe ™Úke. RrŒ ð[™k{]ík{T Mkk. òýu Þku „ yükt „ ™u ,
>>11>> …q h ýr‚Ø …kð™ >>3>>
139 140
 rþûk…ºke rþûk…ºke

ƒk¤…ýk{kt ðkŒ ƒeS, fhu æÞk™ {nkhks™w t r™íÞ,

Yr[ ™rn su ™ u ht [ >   yrŒ «fx «¼w { kt «eíÞ >  
yrŒ y¼kð yt „ ðhŒu , yu { fhŒkt fkt R f ˙,
…u ¾ e™u rð»kÞ …t [ >>4>> ÚkÞku «fkþ …ku Œ k™u Œ™ >>7>>
[ku…kR- yuðk ¼õŒ Œu ¾hk ¾wþk÷, fku r xfku r x ‚q h s ‚{k™,
su ™ u ™ „{e ‚t ‚ khe [kÕÞ >   AkÞku Œu s u sr{ y‚{k™ >  
ƒk¤…ýk{kt hkåÞkt ¼s™u , Œu { kt fzkfk ÚkÞk Au ºký,
ƒeòw t fkt R „BÞw t ™rn {™u >>5>> {kLÞwt ÷kufu ykÔÞwt yks {hý >>8>>
yu { fhŒkt ÚkÞku ‚Œ‚t „ , ykŒku «÷Þ Úkðk™e …u h ,
[zâku yrŒ r[¥ku Œu ™ ku ht „ >   yu { fnu ð k ÷køÞk ½u h ½u h >  
ykðe yt„{kt ¾he ¾w{khe, Œu n fzkfk ™u Œu s Œu n ,
WŒhu ™rn fu ™ e WŒkhe >>6>> »kx òu s ™u sýkÞw t yu n >>9>>
141 142

rþûk…ºke rþûk…ºke

òu R ykùÞo …kr{Þkt ÷ku f , Œu …ý «¼w Œ ýku …hŒk…,

ðæÞku yk™t Ë ÚkÞkt yþku f >   yu { ¾w þ k÷u {kLÞw t Au yk… >  
Œu «Œk… ©e{nkhks Œýku , …Ae su ð w t r[t Œ ðu su ðkhu ,
þwt fneyu {w¾Úke ½ýku½ýku >>10>> ÚkkÞ Œu ð k™w t Œu ð w t s íÞkhu >>13>>
ð¤e yu f rËð‚™e ðkŒ, Œu Œ ku òýu ÷ku f …hr‚æÄ,
fnw t ðýo ð e ð¤e rðÏÞkŒ >   fnu ykŒku {nk {ku x k r‚Ø >  
fhŒk ¼s™ {nkhks Œýw t , yu{ s™u {™ ßÞkhu òÛÞwt,
Œ™¼k™ ¼q Õ ÞkAu yk…ýw t >>11>> Œuðk ‚{k{kt ð»kkoŒu ŒkÛÞwt >>14>>
ÚkR r™hkðhý r™sð]  ¥k, íÞkhu ‚ðuo ykðe ÷køÞk …kÞ,
ËeXk hkíÞ{kt hkt Ë ÷…rŒ >   fnu fhku ð]  ü Ëw : ¾ òÞ >  
ÚkÞku Œu ™ ku yrŒþu «fkþ, {™w » Þ …þw r…zkÞ yíÞt Œ ,
nw ð ku yt Œ h Œ{™ku ™kþ >>12>> ykÔÞk yhsu y{u r…zkðtŒ >>15>>
143 144
 rþûk…ºke rþûk…ºke

{kxu {ku x k fhku Œ{u {nu h , {kLÞku …h[ku {™w » Þu {¤e,

fhku ð»kko Œ Œku òÞu ½u h >   ð¤e ðkŒ ƒeS ÕÞku ‚kt¼¤e >  
yuðe ‚kt¼¤e ÷kuf™e ðkýe, …kuíÞu …tzâk Úki {ktze r™þk¤,
‚{Þko ¾wþk÷u ‚kht„…kýe >>16>> ykÔÞktŒkt ¼ýðk ™k™kt ƒk¤ >>19>>
fhu MŒð™ {™™k ËÞk¤, Œu ™ u ¼ýkðu Au Úkku z w t ½ýw t ,
ykÔÞku ð»kko Œ íÞkt ŒŒfk¤ >   fhkðu ¼s™ nrhŒýw t >  
ðw X ku ºký ˙÷„e Œu n , fhŒkt ƒk¤f Mðk{e™wt æÞk™,
fk¤k W™k¤k su ð k{kt {u n >>17>> ‚ðu o ÚkÞkt Au ‚{krÄðk™ >>20>>
÷kuf ykðe ÷køÞkt …Ae …kÞ, fhu y÷ki r ff ykðe ðkŒ,
fnu ÄLÞ ÄLÞ ÂîshkÞ >   ‚w ý e ‚nw ÚkÞk hr¤ÞkŒ >  
Œ{su ð ku ™rn s„{kt Þ , …Ae ¾wþk÷ fnu ‚wýku ƒk¤,
Œ{khu ‚nò™t Ë ‚nkÞ >>18>> {khu òðwt ßÞkt nkuÞ ËÞk¤ >>21>>
145 146

rþûk…ºke rþûk…ºke

íÞkhu ƒk¤fu òu r zÞk nkÚk, fnu ™kÚk ƒú k ñý™u ¼k¤e,

Œ{™u Œu z ðk ykðu Au ™kÚk >   ¼kR Œwt Aku {kuxku ¼køÞþk¤e >  
Ähe Âîs™w t Y… {nkhks, ÚkÞku …h[ku Œ™u yu òÛÞ,
Œu Œ ku ykðu Au Œ{khu fks >>22>> ƒeS ðkŒ {™{kt { ykÛÞ >>25>>
…Ae ykÔÞk ™kÚk ‚kÚku [kÕÞk, íÞkhu ƒú k ñý fnu {nkhks,
ðkxu yÒk s¤ ðk÷u ykÕÞkt >   nw t Œ ku ykÔÞku Aw t ¼ýðkfks >  
ykÔÞk suŒ÷…wh ÷„e ‚kÚk, íÞkhu ™kÚk fnu ½ýw t ‚kYt ,
…Ae yÿ~Þ ÚkÞk Au ™kÚk >>23>> yu { kt „{Œw t ½ýw t y{kYt >>26>>
nŒk su Œ ÷…w h {kt Mðk{e, …Ae ¾w þ k÷ ‚t Œ {kt hÌkk,
r™hÏÞk ¾w þ k÷u yt Œ hò{e >   yu f ‚{u ðzku Ë hu „Þk >  
fne ðkx™e ðkŒ ¾w þ k÷u , rŒÞkt ‚Œ‚t „ e hnu ƒnw ,
nr‚ ‚kt ¼ ¤e ‚hðu ðk÷u >>24>> fhu Mðk{e™w t ¼s™ ‚nw >>27>>
147 148
 rþûk…ºke rþûk…ºke

yu f Âîs ‚Ëkrþð ™k{u , ‚Ëkrþð ð¤e yu ™ e ™kh,

r™íÞ ¾w þ k÷™u fh¼k{u >   Ëu ¾ u ƒeò ™ Ëu ¾ u ÷„kh >  
ykðe r™íÞ s{ku {khu ½u h , …ý s{Œkt òýu ‚nw s™,
{khu Au ©e {nkhks™e {nuh >>28>> ÚkkÞ yÄw O su nku Þ ¼ku s ™ >>31>>
SÞkt ÷„e hnku Œ{u ykt R , þkf …kf ÄÞw O nku Þ Úkk¤u ,
ƒesu s{ðk ™ òðw t õÞkt R >   ÚkkÞ yku A w t Œu ‚ðu o ¼k¤u >  
…Ae ¾w þ k÷ s{ðk „Þk, s¤™ku su nku Þ ykƒ¾ku h ku ,
ykÔÞk ™kÚk s{ðk™u rŒÞkt >>29>> r…ðu ™kÚk Œu ÚkkÞ yÄq h ku >>32>>
íÞkhu ‚Ëkrþð ÷kÔÞku …kÞ, nku Þ {w ¾ ðk‚ yk„u {u Õ Þku ,
r™h¾e ™kÚk™u Œ] ó ™ ÚkkÞ >   yk…u ™kÚk Œu …kAku s{u ÷ ku >  
…Ae ‚w t Ë h fhkÔÞku Úkk¤, yk…u s{u ÷ …Ae ‚ku … khe,
sBÞk ËÞk fhe™u ËÞk¤ >>30>> òuR ykùÞo ÚkkÞ ™h™khe >>33>>
149 150

rþûk…ºke rþûk…ºke

yu { {k‚ ÷„e ynku r ™þ, ÄÞw O ™k{ Œu „ku … k¤k™t Ë ,

sBÞk nrh ¾w þ k÷ n{u þ >   ÚkÞk Þku „ u ï h s„ðt Ë >  
ßÞkhu ßÞkhu s{u ßÞkt ¾wþk÷, Vhu ËÞk¤w ‚hðu Ëu þ ,
íÞkhu íÞkhu s{u ‚t„u ÷k÷ >>34>> yk…u {w { w û kw ™ u W…Ëu þ >>37>>
s{u s™ nkÚku ™kÚk r™íÞu , fÞko {nkhksu {ku x u h k ƒnw ,
Œu Œ ku ¾w þ k÷ ¼õŒ™e «eíÞu >   {k™u {ku x k {w r ™ðh ‚nw >  
yu { ¾w þ k÷ rð«™u ð¤e, yu f rËð‚ ÷R {t z ¤e,
…q Þ ko …[ko ƒnw ™kÚk {¤e >>35>> ykÔÞk ðzku Ë hk{kt r n ð¤e >>38>>
nŒk yk…u Œu ði h køÞðt Œ , rŒÞkt ‚í‚t„e ykÔÞk ‚kt¼¤e,
‚t ‚ khÚke WËk‚e yíÞt Œ >   ÷køÞk …kÞ ‚nw ÷¤e÷¤e >  
…Ae ÄkÞku o Au ÄkŠ{f Þku „ , {kuxkt ¼køÞ òÞ ™rn fneyu,
ŒS ¼ðŒýk ðR¼ku „ >>36>> ykÔÞk Œ{u yü{e ‚{i Þ u >>39>>
151 152
 rþûk…ºke rþûk…ºke

fhku Wí‚ð ykýe nw ÷ k‚, yks y÷ki r ff Ëþo ™ ËeÄkt ,

ƒktÄku rntzku¤ku fnu yu{ Ëk‚ >   Œ{u y{™u f] Œ kÚko feÄkt >  
íÞkhu „ku…k¤ Mðk{e fnu ‚kYt, rŒÞkt ‚í‚t „ e fw ‚ t „ e nŒk,
fhþu nrh „{Œw t Œ{kYt >>40>> rËXk «fx ‚nw y u Íw ÷ Œk >>43>>
íÞktŒku ykÔÞku yü{e™ku ˙, ÍwÕÞk rnzku¤u ½ze ƒu åÞkh,
fÞw O ðú Œ ‚nw {¤e s™ >   …Ae ™ ËeXk Œu r™hÄkh >  
ƒktæÞku ®nzku¤ku nrh™u fks, ‚nw hÌkkt Au ykùÞo …k{e,
ykðe ÍwÕÞk «fx {nkhks >>41>> fnu ÄLÞ ‚nò™tË Mðk{e >>44>>
‚khe ‚w t Ë h {q h rŒ þku ¼ u , ykÃÞku …h[ku «¼wS yk…u,
òu R òu R s™ {™ ÷ku ¼ u >   Mðk{e „ku … k¤k™t Ë ™u «Œk…u >  
r™h¾e nhr¾Þk ‚nw s™, ð¤e „ku … k¤k™t Ë Mðk{e™u ,
fhu ‚nw ‚kÚk ÄLÞÄLÞ >>42>> …qÞkuo …h[ku fnwt fh¼kr{™u >>45>>
153 154

rþûk…ºke rþûk…ºke

yu f ‚{u ™kðu ðh‚kŒ, {kxu MŒwrŒ «¼w …k‚u fheyu,

{hu {™w » Þ ÚkkÞ WŒ…kŒ >   ÚkkÞ {u ½ Œku y{u W„heyu >  
þkuæÞu þnuh{kt ™ {¤u yÒk, fnu „ku … k¤Mðk{e ËÞk¤,
…zâku fk¤ fnu ‚nw s™ >>46>> fhku ¼s™ ‚ðu o {hk¤ >>49>>
…Ae ‚í‚t „ e ‚ðu o {¤e, ƒu X k ¼s™u ½ze ƒu åÞkh,
ykÔÞk ßÞkt nŒe {w r ™{t z ¤e >   ykÔÞku {u ½ ÚkÞku su s u fkh >  
ƒuXk „ku…k¤ Mðk{e™u …k‚, ðw X ku ºkÛÞ Ë™÷„e ½™,
fnu ™Úke Sððk™e ykþ >>47>> fk¤k W™k¤k{kt hkŒË™ >>50>>
{hu þnu h {kt {™w » Þ ƒnw , ‚Œ‚t „ e fw ‚ t „ eyu òÛÞw t ,
yÒk rð™k …ezkÞ Au ‚nw >   ÚkÞku …h[ku ‚nw y u «{kÛÞw t >  
Ëu Œ kt Ëk{ {¤u ™rn yÒk, ÷køÞk „ku…k¤Mðk{e™u …kÞ,
fnku fu { fhe Sðu s™ >>48>> ÄLÞ ÄLÞ Œ{u {w r ™hkÞ >>51>>
155 156
 rþûk…ºke
ƒkuÕÞk „ku…k¤Mðk{e Œu «íÞu,
su ÚkÞw t Œu ©eS™e ‚k{ÚÞu o >   yðíkeÞo rLkòûkhkíÃkhkrËn {qíÞkO çkËheðLku ÂMÚkík: >
ƒeò Úkfe Œu fkt R ™ ÚkkÞ,
Xk÷ku ¼q ÷ ku Vku „ x Vw ÷ kÞ >>52>>
yu { …h[k nw t fu x ÷k fnw t ,
ÚkÞk „ku … k¤Mðk{e™u ƒnw >   yðçkkuÄLk{w¥k{t ¼wrð, LkhLkkhkÞýËuð ! Ãkkrn {k{T >>3>>
fnu Œ kt ÷¾Œkt ™ ykðu …kh,
fnu r™»fw ¤ k™t Ë r™hÄkh >>53>>
RrŒ ©e{Ëu f kt r ŒfÄ{o « ðŒo f ©e
‚nò™tËMðkr{ rþ»Þ r™»fw¤k™tË {wr™
rðhr[Œu ¼õŒ®[Œk{ýe{æÞu ©eS {nkhksu
„ku…k¤k™tË Mðk{e™u …h[k …qÞko yu ™k{u
yuf‚ku ™u ƒuŒk¤e‚{wt «fhý{T >>142>>
157
rþûk…ºke
rðrÄþB¼w{w¾k{hðúsùhýki íku Mkíkíkt Mk{[orík >
Ãkh{kËhíkù r[Líkrík, LkhLkkhkÞýËuð ! Ãkkrn {k{T >>8>>
„wÁMŒð™ MŒkuºk 1
¼ð‚t¼ð¼erŒ¼u˙t, ‚w¾‚t…ífÁýkr™fuŒ™{T >
ðúŒËk™Œ…:r¢ÞkV÷t, ‚nò™t˄wÁt ¼su ‚Ëk >>1>>
fÁýk{Þ[kÁ÷ku[™t, þhýkÞkŒs™kŠŒ{ku[™{T >
…rŒŒkuØhýkތí…ht, ‚nò™t˄wÁt ¼su ‚Ëk >>2>>
r™sŒíð…Úkkðƒkuęt, s™ŒkÞk: MðŒ yuð Ëw„o{{T;
RrŒ r[LíÞ „]neŒrð„únt, ‚nò™t˄wÁt ¼su ‚Ëk
rðrÄþt¼w{w¾ihr™„únt, ¼ð…kÚkkurąrh¼ú{kfw÷{T >
yr…ÄkÞo {™ku ™h«¼t, ‚nò™t˄wÁt ¼su ‚Ëk >>4>
r™s…k˅ÞkusfeŒo™t, ‚ŒŒt MÞkKðSð„ku[h{T >
RrŒ Þ: fwÁŒu ¢Œqí‚ðt, ‚nò™t˄wÁt ¼su ‚Ëk >>5>>
ƒrnheûký÷kuf{k™w»kt, r™sË¥kktƒfˊþ™kt nrh{T >
¼s™eޅËt s„NwÁt, ‚nò™t˄wÁt ¼su ‚Ëk >>6>>
159
rþûk…ºke
©e LkhLkkhkÞý «kÚkoLkkMíkkuºk{T
¼wrð ¼khíkSðþ{oýu, LkhLkkhkÞýËuð ! Ãkkrn {k{T >>1>>
ÞËwÃkÞo¼ðíf]Ãkk íkð, Mk Lkhku áüwr{nknoíkeûký{T >
Lk Ãkh: MkwhMk¥k{kuLÞÚkk, LkhLkkhkÞýËuð ! Ãkkrn {k{T >>2>>
«rÚkíkt [ çk]nËTðúíkt íðÞk sLkíkkÞk rLksÄk{÷çÄÞu >
søkíkku sLkLkt rn Ãkk÷Lkt, «÷Þt [krÃk fhkur»k rLkíÞËk >
hsMkk ík{Mkk [ Mk¥ðíkku, LkhLkkhkÞýËuð ! Ãkkrn {k{T >>4
Ér»kYÃkÄht íkÃkùht , Ìkð{LÞu í k fËkrÃk fùLk >
Mk ¼ðuíMkíkíkt [ Lkkhfe, LkhLkkhkÞýËuð ! Ãkkrn {k{T >>5>>
íkð {qŠíkrhÞt Mkw¾kóÞu, sLkíkkÞk: rf÷ íkkÃkþkLíkÞu >
{hýMÞ sÞkÞ rLkíÞËk, LkhLkkhkÞýËuð ! Ãkkrn {k{T >>6
søkËLÞíkLkwMíkÚkkrðíkwt, ÄhrMk íðt [ Þwøku Þwøkuã ði >
nrhf]»ýíkLkwMíÞÞk Ä]íkk, LkhLkkhkÞýËuð ! Ãkkrn {k{T >>7>>
158
rþûk…ºke
þhýk„Œ…k……ðoŒt, „ýrÞíðk ™ ŒËeނËT„wý{T >
yýw{Ãތw÷t rn {Lތu, ‚nò™t˄wÁt ¼su ‚Ëk >>7>
¼ððkrhrÄ{kuûk‚kęt, „wÁhks«fxMð‚t„{{T >
«fxef]Œðk™T f]…kðþ:, ‚nò™t˄wÁt ¼su ‚Ëk >>8>>
¼„ð™T ! f]…Þk íðÞk f]Œ,t s™ŒkÞk{w…fkh{eáþ{T;
ûk{Œu «rŒfŒwo{ºk f:, fwÁŒu Ëe™s™ MŒŒkUsr÷{T>9>
Rrík ËeLkkLkkÚk¼èf]íkt ©eøkwÁ¼sLkMíkkuºk{T
©eÃk®ík ©eÄht MkðoËuðuïht,
¼ÂõíkÄ{koí{st ðkMkwËuðt nrh{T >
{kÄðt fuþðt fk{Ët fkhýt
Mðkr{LkkhkÞýt rLk÷ftXt ¼su >>
160