Ok³adkê projektowa³a Julieta Gonzalez

© 1999 by Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, Kraków, Poland.

Wszelkie prawa zastrze¿one. Reprodukowanie i kopiowanie zarówno
ca³oœci, jak i czêœci zabronione. All rights reserved.

Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, al. Krasiñskiego 11a, Kraków.

Internet: www.pwm.com.pl
Wyd. IV. Printed in Poland 2005.

ISBN 978-83-224-0882-X
PWM 20229
WSTÊP Objaœnienia skrótów polskich
S³owniczek opracowany zosta³ z myœl¹ przede wszy- ang. – angielski
stkim o uczniach, studentach i nauczycielach szkó³ oraz fr. – francuski
ognisk muzycznych, którzy na co dzieñ borykaj¹ siê z t³u- ³ac. – ³aciñski
maczeniem obcojêzycznych okreœleñ interpretacyjnych niem. – niemiecki
i wykonawczych zawartych w nutach. Z pewnoœci¹ jednak np. – na przyk³ad
bêdzie cenn¹ pomoc¹ nie tylko dla tych u¿ytkowników, lecz ozn. – oznaczenie, oznaczony
dla wszystkich muzyków – pocz¹tkuj¹cych i zaawansowa- tj. – to jest
nych. wg – wed³ug
Publikacja zawiera: w³. – w³oski
— objaœnienie ponad 2000 s³ów, zwrotów i skrótów w piê- w. – wiek(u)
ciu jêzykach: w³oskim, francuskim, angielskim, niemiec-
kim i ³aciñskim;
— alfabetyczny wykaz skrótów nazw instrumentów stoso-
wanych w partyturach;
— przyporz¹dkowanie oznaczeñ podstawowych temp skali
metronomu;
— przyporz¹dkowanie nazw w jêzykach niemieckim, an-
gielskim, francuskim i w³oskim dŸwiêkom na klawiaturze.

S³owniczek ten jest najbogatszym zestawieniem okre-

œleñ interpretacyjnych dostêpnym polskiemu czytelnikowi;
w dotychczas wydanych s³ownikach i encyklopediach wy-
jaœnienia doczeka³o siê zaledwie parêset terminów, i to pra-
wie wy³¹cznie w jêzyku w³oskim. Zrezygnowano w nim
jednak ze specyficznych, czêsto jednorazowych okreœleñ
spotykanych w utworach z prze³omu XIX i XX w. oraz z ter-
minów zwi¹zanych z awangardowymi technikami wykona-
wczymi XX w.
5 accompagnato
A accordando, accordante [w³.], na pustych strunach instru-
a ballata [w³.], w stylu ballaty, tanecznie
abandonner [fr.], abbandonamente [w³.], swobodnie, bez
skrêpowania
a bassa voce [w³.], st³umionym, coraz cichszym g³osem
a batt., a battuta [w³.], powróciæ do œcis³ego przestrzegania
tempa
abbandonare [w³.], puœciæ (klawisz), opuœciæ (dŸwiêk)
abbasando [w³.], coraz s³abiej, coraz ciszej
abbasare [w³.], obni¿yæ; abbasare l’accordatura: obni¿yæ
strój
abbassamento di voce [w³.], obni¿enie g³osu
abdämpfen [niem.], po uderzeniu w kocio³ gwa³townie st³u-
miæ wybrzmiewanie wibruj¹cej membrany
a bene placito [w³.], swobodnie, wg upodobania
ab i., ab init., ab inizio [w³.], jeszcze raz od pocz¹tku
abnehmend [niem.], stopniowo œciszaj¹c; diminuendo
abstossen [niem.], 1. krótkimi dŸwiêkami; staccato;
2. wy³¹czyæ g³os (organowy)
Abstrich [niem.], smyczkowaæ w dó³; tiré
a capp., a cappella [w³.], œpiew chóralny bez towarzyszenia
instrumentalnego
a capriccio [w³.], z fantazj¹, wedle upodobania, nawet ka-
pryœnie
accarezevole [w³.], pieszczotliwie
accel., accelerando, accelerato [w³.], accéléré [fr.], przyspie-
szaj¹c
accentato, accentuato [w³.], wyraŸnie akcentuj¹c poszczegól-
ne dŸwiêki, z naciskiem
acceso [w³.], ¿ywio³owo, ogniœcie
acciaccato [w³.], mia¿d¿¹co, szorstko
accompagnato [w³.], z akompaniamentem, z towarzyszeniem
accordando, accordante 6
mentów smyczkowych wykonywaæ na sposób (zgodnego)
wtóru
accordare [w³.], accorder [fr.], stroiæ
accordatura [w³.], strój wg przyjêtych norm
accoupler [fr.], accoppiare [w³.], zdwoiæ (g³os)
accrescendo [w³.], coraz g³oœniej; crescendo
à cinq [fr.], a cinque [w³.], w obsadzie piêciog³osowej, na piêæ
g³osów
acquietandosi [w³.], spokojnie
acuto [w³.], ostrym, przejmuj¹cym, wysokim dŸwiêkiem
adagietto [w³.], doœæ wolno, szybciej jednak ni¿ adagio
adagio [w³.], powoli, na ogó³ 60 M.M. - 76 M.M.
adagio assai, adagio molto [w³.], bardzo wolno, wolniej ni¿
adagio
adagissimo [w³.], bardzo wolno, wolniej ni¿ adagio
ad alta voce [w³.], donoœnie, g³oœno
addensare il suono [w³.], zwiêkszaj¹c g³oœnoœæ
addolcendo [w³.], mi³o, s³odko
addolorato, addolorevole [w³.], boleœnie, z wyrazem cierpie-
nia
a destra [w³.], praw¹ (rêk¹)
à deux [fr.], na dwa (g³osy lub instrumenty), we dwoje
à deux cordes [fr.], na dwóch strunach, na fortepianie z po-
³owicznym naciœniêciem lewego peda³u
à deux mains [fr.], na dwie rêce, dwiema rêkami
ad f., ad fin., ad finem [w³.], do koñca wykonywaæ w podany
sposób
adirato [w³.], gniewnie, z irytacj¹
ad lib., ad libit., ad libitum [w³.], 1. w swobodnym tempie, wg
upodobania; 2. mo¿liwoœæ wyboru obsady; 3. mo¿liwoœæ po-
miniêcia partii instrumentalnej lub wokalnej (np. fagotto ad
libitum: mo¿na bez fagotu); 4. swoboda w wykonaniu lub
7 aigu
pominiêciu pewnego fragmentu utworu (np. cadenza ad libi-
tum) lub w ustaleniu kolejnoœci czêœci utworu (w technice
aleatorycznej, w formie otwartej)
A-double-flat [ang.], asas
A-double-sharp [ang.], aisis
a due [w³.], na dwa (g³osy lub instrumenty), we dwoje
a due battute [w³.], w takcie dzielonym na dwie czêœci, dwu-
dzielnym
a due corde [w³.], na dwóch strunach, na fortepianie z po³owi-
cznym naciœniêciem lewego peda³u
a due mani [w³.], na dwie rêce
ad una corda [w³.], na jednej strunie, na fortepianie z pe³nym
przesuniêciem lewego peda³u
ad una mano [w³.], jedn¹ rêk¹
ad una voce [w³.], jednym g³osem, jednog³osowo
affabile [w³.], z wdziêkiem, mi³o
affanato, affanoso [w³.], smutno, ¿a³oœnie
affettuoso, affettato [w³.], z uczuciem, czule, namiêtnie
afflicted [ang.], aflitto [w³.], z przygnêbieniem, ze smutkiem
affrettamente, affrettando [w³.], przyspieszaj¹c
A-flat [ang.], as
afono [w³.], bezdŸwiêcznie, bezg³oœnie
agevole [w³.], lekko, swobodnie, biegle
aggiustamente [w³.], œciœle wg taktu
aggradevole [w³.], przyjemnie, mi³o
agiato, agiatamente [w³.], w sposób dogodny dla wykonawcy,
swobodnie
agile, agilmente [w³.], ruchliwie, zwinnie, ¿ywo
agitato [w³.], niespokojnie, burzliwie
agité [fr.], z o¿ywieniem
agréable [fr.], przyjemnie, mi³o
ähnlich [niem.], podobnie
aigu [fr.], ostrym, wysokim, przejmuj¹cym dŸwiêkiem
aisé 8
aisé [fr.], w sposób dogodny dla wykonawcy, swobodnie
ajouter [fr.], dodaæ (g³os)
à la... [fr.], tak jak, na wzór, naœladuj¹c...
à la chasse [fr.], naœladuj¹c grê myœliwych
à la hausse [fr.], pocz¹tkiem smyczka (przy ¿abce); au talon
à la mesure [fr.], powróciæ do œcis³ego przestrzegania tempa
à la pointe de l’archet [fr.], czubkiem smyczka; col punto
d’arco
al bordo [w³.], (uderzaæ) przy brzegu (np. membrany kot³a)
al centro [w³.], (uderzaæ) w sam œrodek (np. membrany kot³a)
al cercio [w³.], (uderzaæ) w krawêdŸ (np. werbla)
al fine [w³.], do koñca; da capo al fine, od pocz¹tku do miejsca
oznaczonego fine
a little [ang.], trochê
all [ang.], wszyscy; tutti
all’, alla... [w³.], tak jak, na wzór, naœladuj¹c...
alla battaglia [w³.], w stylu bitewnym, naœladuj¹c zgie³k bite-
wny
2 4
alla breve [w³.], takt 2 lub 2 z pó³nut¹ jako jednostk¹ me-
tryczn¹, ozn. symbolem
alla caccia [w³.], naœladuj¹c grê myœliwych (na ogó³ kanonicz-
nie)
alla cadenza [w³.], jakby improwizuj¹c, na sposób kadencji
alla camera [w³.], kameralnie
alla danza tedesca [w³.], na wzór tañców niemieckich, zazwy-
czaj naœladuj¹c laendlera lub walca
alla marcia [w³.], marszowo
alla mente [w³.], z pamiêci, improwizuj¹c
alla misura [w³.], œciœle wg taktu, bez odchyleñ tempa
allant [fr.], 1. pod¹¿aj¹c, kontynuuj¹c; 2. umiarkowanie
wolno; andante; un peu allant, trochê szybciej ni¿ allant;
andantino
all’antico [w³.], w starym (dawnym) stylu
9 allmählich
alla polacca [w³.], na wzór poloneza
alla quinta [w³.], w odstêpie (interwale) kwinty
allargando [w³.], rozszerzaj¹c, zwalniaj¹c, zazwyczaj z jedno-
czesnym narastaniem dynamiki
alla siciliana [w³.], naœladuj¹c sicilianê, tj. wolno, majestatycz-
nie, p³ynnie
alla stretta [w³.], przyspieszaj¹c
alla tedesca [w³.], na wzór tañców niemieckich, zazwyczaj
naœladuj¹c laendlera lub walca
alla turca [w³.], na sposób tureckim, naœladuj¹c muzykê jan-
czarsk¹
alla zingara, alla zingarese [w³.], na wzór muzyki cygañskiej,
na ogó³ naœladuj¹c czardasza, jak alla ongarese
alla zoppa [w³.], naœladuj¹c lombardzki taniec zoppa, tj. w
synkopowanym rytmie
alle [niem.], wszyscy; tutti
allegramente [w³.], weso³o i ruchliwie, trochê szybciej ni¿ al-
legretto
allegretto [w³.], ¿ywo; szybciej ni¿ moderato, a wolniej ni¿ al-
legro
allegrezza [w³.], weso³o, szybko
allegrissimo [w³.], bardzo szybko, szybciej ni¿ allegro
allegro [w³.], weso³o, ¿wawo, doœæ szybko, na ogó³ 120 M.M. -
168 M.M.
allegro assai, allegro con brio, allegro (di) molto, allegro vi-
vace [w³.], szybko, ¿ywiej ni¿ allegro
allegro ma non tanto, allegro ma non troppo [w³.], umiarko-
wanie ¿ywo, nie za szybko
allegro moderato [w³.], umiarkowanie szybko
allein [niem.], samodzielnie; solo
allentando, allentamente [w³.], zwalniaj¹c, opóŸniaj¹c
all’improvista [w³.], improwizacyjnie
allmählich [niem.], stopniowo
allo. 10
allo. = allegro, ¿ywo
all’ongarese [w³.], na sposób wêgierski (na ogó³ w charakterze
czardasza)
allonger l’archet [fr.], szerokim poci¹gniêciem smyczka
all’ottava [w³.], w oktawie, wykonywaæ oktawê wy¿ej ( )
lub oktawê ni¿ej ( ) ni¿ zanotowano
allungato [w³.], wyd³u¿aj¹c
all’unisono [w³.], w unisonie, jednog³osowo
al margine [w³.], (uderzaæ) przy brzegu (np. membrany kot³a)
al niente [w³.], a¿ do ca³kowitego zaniku dŸwiêku
al pont., al ponticello [w³.], przy podstawku
al rigore di tempo [w³.], powróciæ do œcis³ego przestrzegania
tempa
al seg., al segno [w³.], (od pocz¹tku) do znaku lub
al solito [w³.], jak zwykle
al tall., al tallone [w³.], pocz¹tkiem smyczka (przy ¿abce)
alt., altowy [niem.], altowy (g³os lub instrument, np. saksofon
altowy)
altra volta [w³.], jeszcze raz, powtórzyæ
always [ang.], zawsze
alzare l’accordatura [w³.], obni¿yæ strój instrumentu
alzati [w³.], przygotowaæ t³umik do za³o¿enia
amabile, amabilmente [w³.], mi³o, z wdziêkiem
amaro, amarevole, amareggiato [w³.], z gorycz¹, boleœnie
amer [fr.], z gorycz¹, boleœnie
am Frosch [niem.], pocz¹tkiem smyczka (przy ¿abce)
am Griffbrett [niem.], blisko gryfu; sul tasto
amorevole, amoroso [w³.], z uczuciem, tkliwie
ampleur [fr.], szeroko, powoli; largo
am Rande des Felles [niem.], (uderzaæ) przy brzegu (membrany)
am Steg [niem.], przy podstawku; sul ponticello
ancora, ancora una volta [w³.], (wykonaæ) jeszcze raz, po-
wtórzyæ
11 appoggiato
andächtig [niem.], w skupieniu, z nabo¿eñstwem
andante [w³.], id¹c, spaceruj¹c; umiarkowanie wolno, na ogó³
76 M.M. - 108 M.M.
andante con moto [w³.], trochê szybciej ni¿ andante
andante moderato, andante molto, andante sostenuto [w³.],
umiarkowanie wolno, trochê wolniej ni¿ andante
andante vivace [w³.], doœæ ¿ywo, szybciej ni¿ andante
andantino [w³.], trochê szybciej ni¿ andante
andare a tempo [w³.], wróciæ do pocz¹tkowego tempa
Anfang [niem.], pocz¹tek; vom Anfang: od pocz¹tku
angenehm [niem.], przyjemnie, mi³o
angoissé [fr.], niespokojnie, bojaŸliwie
angosciosamente, angoscioso [w³.], niespokojnie, z obaw¹
angstvoll, ängstlich [niem.], bojaŸliwie, lêkliwie
anhalten, anhaltend [niem.], wytrzymywaæ (nie t³umiæ), kon-
tynuowaæ
animando, animandosi, animato [w³.], z o¿ywieniem
animated [ang.], z o¿ywieniem
animé [fr.], animoso [w³.], z o¿ywieniem, w tempie umiarko-
wanie szybkim
anmutig [niem.], lekko, z wdziêkiem
anreissen [niem.], mocno szarpn¹æ strunê
anschwellend [niem.], coraz g³oœniej
a parte [w³.], (wykonywaæ) oddzielnie
aperto [w³.], z otwart¹ czar¹ g³osow¹, bez t³umika
à peu [fr.], trochê
a piacere, a piacimento [w³.], dowolnie, wg uznania
à plaisir [fr.], dowolnie, wg uznania
appassionato [w³.], namiêtnie, porywczo
appena [w³.], ledwie, zaledwie
appoggiando [w³.], œcis³e legato i podkreœlaæ dŸwiêki
appoggiato [w³.], powstrzymuj¹c ka¿dy dŸwiêk, podobnie jak
portato
a prima vista, a vista 12
a prima vista, a vista [w³.], na pierwszy rzut oka; wykonaæ
utwór z nut od razu, bez przygotowania
à quatre [fr.], na cztery (g³osy lub instrumenty), we czworo
à quatre mains [fr.], na cztery rêce
a quattre battute [w³.], w takcie dzielonym na cztery czêœci
a quattro [w³.], na cztery (g³osy lub instrumenty), we czworo
a quattro mani [w³.], na cztery rêce
arbitrario [w³.], dowolnie, wg uznania
arc., arcato, arco [w³.], smyczkiem, smyczkuj¹c
arcata in giù [w³.], smyczkowaæ w dó³; tiré
arcata in su [w³.], smyczkowaæ w górê; poussé
arcato, arco [w³.], smyczkiem, smyczkuj¹c
archet [fr.], archetto [w³.], smyczek
archi [w³.], smyczki; 1. powróciæ do gry smyczkiem; 2. grupa
instrumentów smyczkowych w orkiestrze
arco [w³.], powrót do gry smyczkiem (np. po fragmencie wy-
konywanym pizzicato)
arco alla corda [w³.], smyczkiem na strunie
arco allungato [w³.], szerokim poci¹gniêciem smyczka
arco saltato [w³.], „skacz¹cym” smyczkiem
ardente [w³.], p³omiennie, ogniœcie
arditamente, ardito [w³.], odwa¿nie, bardzo œmia³o
armonioso [w³.], harmonijnie, œpiewnie
arpeggiando [w³.], wykonuj¹c dŸwiêki akordu kolejno po so-
bie, jakby naœladuj¹c grê na harfie (ozn. wê¿ykowat¹ lini¹
pionow¹ wskazuj¹c¹ na kierunek i prêdkoœæ arpeggiowania)
arr., arrangement [ang., fr.], aran¿acja, opracowanie
arraché [fr.], silne, gwa³towne pizzicato
articolato [w³.], articulated [ang.], artikuliert [niem.], do-
k³adnie, wyraŸnie, wyraziœcie
a sei [w³.], na szeœæ (g³osów lub instrumentów)
A-sharp [ang.], ais
a sinistra [w³.], lew¹ (rêk¹)
13 aumentando
à six [fr.], na szeœæ (g³osów lub instrumentów)
aspiratamente [w³.], jakby wzdychaj¹c
aspramente [w³.], szorstko, cierpko
assai [w³.], bardzo; wyraŸnie zwiêkszyæ tempo, np. allegro
assai: szybciej ni¿ allegro
assez [fr.], dosyæ, doœæ, wystarczaj¹co, np. assez vite: doœæ
szybko
assieme [w³.], razem
a suo arbitrio [w³.], dowolnie, wg uznania
a suo comodo [w³.], dowolnie, wg uznania
a tempo [w³.], powróciæ do poprzedniego tempa; tempo primo
atone [fr.], bezdŸwiêcznie, bezg³oœnie
a tre [w³.], na trzy (g³osy lub instrumenty), we troje
a tre battute [w³.], w takcie dzielonym na trzy czêœci, trój-
dzielnym
a tre corde [w³.], na trzech strunach, na fortepianie z wy³¹cze-
niem lewego peda³u
à triple cordes [fr.], na trzech strunach, na fortepianie z wy-
³¹czeniem lewego peda³u
à trois [fr.], na trzy (g³osy lub instrumenty), we troje
attacca [w³.], bez przerwy pomiêdzy czêœciami utworu
attacca subito al seguente [w³.], nastêpn¹ czêœæ rozpocz¹æ od
razu, bez pauzy
at the frog [ang.], pocz¹tkiem smyczka (przy ¿abce)
at the point of the bow [ang.], czubkiem smyczka
at the rim [ang.], (uderzaæ) przy brzegu (np. membrany bêbna)
at the tip of the bow [ang.], czubkiem smyczka
au chevalet [fr.], przy podstawku; sul ponticello
audace [w³.], audacieux [fr.], œmia³o, odwa¿nie
auf dem Griffbrett [niem.], blisko gryfu; sul tasto
Aufstrich [niem.], smyczkowaæ w górê; poussé
Auftakt [niem.], przedtakt
aumentando [w³.], coraz g³oœniej; crescendo
à une corde 14
à une corde [fr.], 1. na jednej strunie, jednym g³osem;
2. na fortepianie z pe³nym przesuniêciem lewego peda³u
à une main [fr.], jedn¹ rêk¹
à une partie [fr.], jednym g³osem, jednog³osowo
au rebort [w³.], (uderzaæ) w krawêdŸ (np. werbla)
ausdrucksvoll [niem.], z wyrazem, bardzo uczuciowo
ausgelassen [niem.], z impetem, energicznie
äusserst [niem.], mo¿liwie jak najbardziej
au talon [fr.], pocz¹tkiem smyczka (przy ¿abce)
avec agilité [fr.], ruchliwie, zwinnie
avec aisance [fr.], dogodnie, swobodnie
avec ampleur [fr.], wolno, szeroko
avec angoisse [fr.], z bojaŸni¹, lêkliwie
avec beaucoup de sentiment [fr.], z wielkim uczuciem
avec colère [fr.], gniewnie, wœciekle
avec douceur [fr.], ze s³odycz¹, miêkko, ³agodnie
avec feu [fr.], z ogniem, ¿ywio³owo
avec flatterie [fr.], przymilnie, uwodzicielsko
avec gravité [fr.], ciê¿ko, powa¿nie, dostojnie
avec le bois de l’archet [fr.], drzewcem smyczka
avec le bout de l’archet [fr.], czubkiem smyczka
avec le doigt [fr.], palcami
avec légèreté [fr.], lekko, swobodnie
avec lenteur [fr.], powoli, ociê¿ale, ospale
avec les baguettes [fr.], pa³eczkami
avec les moins [fr.], d³oñmi
avec pédale sourdine [fr.], z u¿yciem lewego peda³u
avec résolution [fr.], zdecydowanie, stanowczo
avec retenue [fr.], coraz wolniej
avec tendresse [fr.], z uczuciem, czule
a vista [w³.], wykonaæ utwór z nut od razu, bez przygotowania
a voce sola [w³.], tylko g³os solo, bez towarzysz¹cych instru-
mentów
15 beherzt
à volonté [fr.], dowolnie, wg upodobania
avvivando [w³.], o¿ywiaj¹c tempo, przyspieszaj¹c
B bémoliser [fr.], bemolizzarre [w³.], obni¿yæ o pó³ tonu
b. = bas, basowy; najni¿szy g³os lub instrument
B [ang.], h (VII stopieñ gamy C-dur)
badare a... [w³.], uwa¿aæ na...
badinant [fr.], ¿artobliwie
baisser l’accord [fr.], obni¿yæ strój instrumentu
balancement [fr.], dr¿¹cym dŸwiêkiem, lekko zmieniaj¹c jego
g³oœnoœæ
ballabile [w³.], tanecznie
balzato [w³.], rzucaæ smyczkiem
barbaro [w³.], dziko, brutalnie
bariolage [fr.], „pstrokacizna”; wykonywanie tej samej wyso-
koœci na przemian na strunie pustej i skracanej, czego efe-
ktem ma byæ ró¿nica barwy dŸwiêków
barsch [niem.], szorstko, brutalnie
bassa ottava, bassa 8va [w³.], oktawê ni¿ej ni¿ zanotowano
bassa sadicesima, bassa 16ma [w³.], dwie oktawy ni¿ej ni¿ za-
notowano
basso [w³.], 1. nisko, cicho. 2. bas (g³os mêski)
battere [w³.], battre [fr.], uderzaæ
b.ch., bocca chiusa [w³.], œpiewaæ z zamkniêtymi ustami; mor-
morando
B-double-flat [ang.], heses
B-double-sharp [ang.], hisis
beaucoup [fr.], bardzo
bedächtig [niem.], z namys³em, bez poœpiechu, ale zdecydo-
wanie
beherzt [niem.], œmia³o, z o¿ywieniem
beklemmt 16
beklemmt [niem.], z obaw¹, jakby ze œciœniêtym sercem
bekümmert [niem.], z obaw¹, smutno
belebend, belebt [niem.], z o¿ywieniem
bellicosamente, bellicoso [w³.], wojowniczo, zaczepnie
ben, bene [w³.], dobrze
ben legato [w³.], bardzo p³ynnie ³¹czyæ dŸwiêki; szczególnie
wyraŸne legato
ben marcato [w³.], wyraŸnie zaznaczaæ dŸwiêki; szczególnie
wyraŸne marcato
ben tenuto [w³.], dobrze wytrzymywaæ dŸwiêki; szczególnie
wyraziste tenuto
beschleunigend, beschleuninigt [niem.], przyspieszaj¹c
bestimmt [niem.], stanowczo, zdecydowanie
betont [niem.], podkreœlony, zaakcentowany
betrübt [niem.], z przygnêbieniem, ze smutkiem
beweglich [niem.], ruchliwie, zwinnie, ¿ywo
bewegt [niem.], z o¿ywieniem, z podnieceniem
B-flat [ang.], b (obni¿ony dŸwiêk h)
binden [niem.], wi¹zaæ, p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki; legato
bis [fr., w³.], jeszcze raz, powtórzyæ
bisbigliando, bisbigliato [w³.], 1. szeptem; 2. na harfie szybkie
i ³agodne powtarzanie akordu lub pojedynczego dŸwiêku,
delikatne tremolo lub arpeggio
bitter [niem.], z gorycz¹
bizzaramente, bizzarro [w³.], dziwnie, dziwacznie
Blatt, vom Blatt [niem.], wykonaæ utwór z nut od razu, bez
przygotowania; a vista
blow [ang.], d¹æ, dmuchaæ
bocca chiusa [w³.], œpiewaæ z zamkniêtymi ustami; mormo-
rando
bocca vidente [w³.], œpiewaæ z ustami u³o¿onymi jak do uœmie-
chu
17 B-sharp
Bogen [niem.], smyczek
Bogenführung [niem.], smyczkowanie
Bogenstrich [niem.], poci¹gniêcie smyczkiem
Bogenwechsel [niem.], zmiana smyczka
bouché, sons bouchés [fr.], zamkniêty (wylot czary g³osowej),
zamkniêta (wiatrownica)
bouche fermée [fr.], œpiewaæ z zamkniêtymi ustami; mormo-
rando
boucher [fr.], zatkaæ, przykryæ, zas³oniæ
bound [ang.], wi¹zaæ, p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki; legato
bourdonner [fr.], œpiewaæ z zamkniêtymi ustami; mormo-
rando
bow [ang.], smyczek
bowing [ang.], smyczkowanie
bravura [w³.], szybko, wirtuozowsko
breathe [ang.], oddychaj, weŸ oddech
breit [niem.], szeroko, wolno; largo
breiter [niem.], szerzej, wolniej
brillante [w³.], b³yskotliwie, popisowo
brioso, briosamente [w³.], bardzo ¿ywo, z werw¹, b³yskotli-
wie
brisé [fr.], wykonuj¹c dŸwiêki akordu kolejno po sobie, jakby
naœladuj¹c grê na harfie; arpeggiando
broad [ang.], szeroko, wolno; largo
broken [ang.] wykonuj¹c dŸwiêki akordu kolejno po sobie,
jakby naœladuj¹c grê na harfie; arpeggiando
brummen [niem.], œpiewaæ z zamkniêtymi ustami; mormo-
rando
bruscamente, brusco [w³.], szorstko, brutalnie
brush [ang.], pocieraæ
brutto [w³.], brutalnie
bruyant [fr.], ha³aœliwie
B-sharp [ang.], his
buffo, buffoneco, buffoneggiando 18
buffo, buffoneco, buffoneggiando [w³.], komicznie
burlesco [w³.], komicznie
buzz [ang.], œpiewaæ z zamkniêtymi ustami; mormorando
C
c.a., c.arc. = coll’arco, (powrót do gry) smyczkiem
cadenzato [w³.], zdecydowanie, rytmicznie, jak gdyby koñ-
cz¹c
calando, calente [w³.], zamieraj¹co, tj. zwalniaj¹c i œciszaj¹c
calcando [w³.], napieraj¹co, jak gdyby ciê¿ko st¹paj¹c, a jed-
noczeœnie przyspieszaj¹c
caldamente [w³.], ciep³o, z wielkim uczuciem
calmando, calmato [w³.], calmant [fr.], uspokajaj¹co, koj¹co
calme [fr.], calmo [w³.], spokojnie, ³agodnie
caloroso [w³.], ciep³o, z uczuciem
cambia, cambiano, cambiare [w³.], zmiana; 1. cambio d’arco:
zmieniæ smyczek; 2. cambio di tonalita: zmieniæ tonacjê
cambiare [w³.], przestroiæ (kot³y lub harfê)
camminando [w³.], przyspieszaj¹c
cantabile [w³.], œpiewnie
cantando [w³.], œpiewaj¹c
cantare insieme [³ac.], œpiewaæ wspólnie, razem
canto-parlato [w³.], pomiêdzy mow¹ i œpiewem
capriccioso, capricciosamente [w³.], capricious [ang., fr.],
kapryœnie, swobodnie
capricieusement, capricieux [fr.], kapryœnie, swobodnie
caressant [fr.], carezzando [w³.], przymilnie, pieszczotliwie
c.b. = col basso, z basem, zdwajaj¹c partiê w dolnej oktawie
c.d. = colla destra, praw¹ rêk¹
C-double-flat [ang.], ceses
C-double-sharp [ang.], cisis
19 colla destra
cedendo [w³.], z namys³em, oci¹gaj¹c tempo
cédez (un peu) [fr.], (trochê) zwolniæ
celere, celermente [w³.], szybko
c.f.= cantus firmus, œpiew sta³y
C-flat [ang.], ces
change [ang.], changer [fr.], przestroiæ (harfê)
chantant, chanté [fr.], œpiewnie
charmant [fr.], przyjemnie, z upodobaniem
cheerful, cheerfully [ang.], pogodnie, ¿ywo; allegro
chevroter [fr.], dr¿¹cym g³osem
chiaro, chiaramente [w³.], jasno, wyraŸnie; chiara voce:
jasnym, wyraŸnym g³osem
chiassoso [w³.], ha³aœliwie
chiuso [w³.], zamkniêty (wylot czary g³osowej), zamkniêta
(wiatrownica)
choke [ang.], st³umiæ
chuchotant, chuchotement [fr.], 1. szeptem; 2. na harfie szyb-
kie i ³agodne powtarzanie akordu lub pojedynczego dŸwiê-
ku, delikatne tremolando lub arpeggio
c.l. = col legno, drzewcem smyczka
clair [fr.], jasno, wyraŸnie
clap hands [ang.], klaskaæ w d³onie
c.l.b. = col legno battuto, uderzaæ drzewcem smyczka
clear [ang.], jasno, wyraŸnie
clos [fr.], zamkniêty; z t³umikiem (na instrumentach dêtych)
c.l.t. = col legno tratto, poci¹gaæ (struny) drzewcem smyczka
c.o. = coll ottava, zdwajaæ w oktawie
col, coll’, colla, colle... [w³.], z...
col arco, coll’arco [w³.], (powrót do gry) smyczkiem
col basso [w³.], z basem; zdwajaj¹c partiê w dolnej oktawie
col canto [w³.], z g³osem melodycznym
col dito [w³.], (uderzaæ) palcem
colla destra [w³.], praw¹ (rêk¹)
colla parte 20
colla parte [w³.], z parti¹; dostosowaæ akompaniament do
g³ównej partii wykonywanej w swobodnym rytmie
colla punta dell’arco [w³.], czubkiem smyczka
coll’arco [w³.], (ponownie graæ) smyczkiem
colla sinistra [w³.], lew¹ (rêk¹)
colla voce [w³.], z g³osem; zdwajaæ partiê wokaln¹
colla vuota [w³.], pusta struna
colle dita [w³.], palcami
col legno, coll legno dell’arco [w³.], drzewcem smyczka; col
legno battutto: uderzaæ; col legno tratto: poci¹gaæ drzew-
cem smyczka
colle mano [w³.], d³oni¹
coll’ott., coll’ottava, coll’8va [w³.], w oktawie; zdwajaæ partiê
w górnej oktawie
colorato [w³.], barwnie, z wyrazist¹ barw¹ dŸwiêkow¹
colpo d’arco [w³.], uderzaæ smyczkiem
colpo di chiave [w³.], uderzaæ klapkami
col punto d’arco [w³.], koñcem smyczka
come al solito [w³.], jak zwykle
come prima [w³.], jak na pocz¹tku, jak poprzednio
come sopra [w³.], jak wy¿ej, wróciæ do poprzedniego tempa
come sta [w³.], tak jak w nutach, tj. bez ¿adnych zmian
come una... [w³.], tak jak, na sposób...
come un inno [w³.], hymnicznie, jak hymn
comme d’habitude [fr.], jak zwykle
commodément [fr.], swobodnie, wg uznania
commosso [w³.], z o¿ywieniem, z podnieceniem
comodo [w³.], swobodnie, wg uznania
con... [w³.], z...
con abbandono [w³.], swobodnie, jakby niedbale
con accuratezza [w³.], dok³adnie
con affetto, con affezione [w³.], z uczuciem, namiêtnie
con agevolezza [w³.], lekko, swobodnie
21 con emozione
con agiatezza [w³.], swobodnie, wg uznania
con agitazione [w³.], z niepokojem, gwa³townie
con alcuna lizenza [w³.], z pewn¹ swobod¹
con allegrezza [w³.], z o¿ywieniem, szybko
con amarezza [w³.], z gorycz¹, boleœnie
con amore [w³.], z mi³oœci¹
con angore [w³.], z obaw¹, lêkliwie
con anima [w³.], z o¿ywieniem; na ogó³ zwiêkszaj¹c tempo
i dynamikê
con bravura [w³.], z odwag¹, wirtuozowsko
con brio [w³.], z werw¹, b³yskotliwie
con calore [w³.], z uczuciem, ciep³o
concertant [fr.], concertato [w³.], popisowo, solistycznie
concitato [w³.], niespokojnie, z podnieceniem
con collera [w³.], z gniewem, ze z³oœci¹
con colore [w³.], z wyrazist¹ barw¹ dŸwiêkow¹
con corde [w³.], z naci¹gniêtymi strunami
con delicatezza [w³.], delikatnie, subtelnie
con delizia [w³.], ze s³odycz¹, przymilnie
con desideria [w³.], têsknie
con devozione [w³.], z nabo¿eñstwem, w skupieniu
con dignita [w³.], z godnoœci¹, powa¿nie
con diligezza [w³.], z gorliwoœci¹, starannie
con discrezione [w³.], z umiarkowaniem, dyskretnie
con disperazione [w³.], z desperacj¹, z przejmuj¹cym smut-
kiem
con dolcezza [w³.], ze s³odycz¹, miêkko
con dolore [w³.], z bólem, z wyrazem cierpienia
con durezza [w³.], twardo, szorstko
con eccitazione [w³.], z podnieceniem
con effetto [w³.], efektownie
con eleganza [w³.], ze smakiem, wytwornie
con emozione [w³.], z wewnêtrznym napiêciem, poruszaj¹co
con energia 22
con energia [w³.], energicznie, zdecydowanie
con enfasi [w³.], z naciskiem, wyraziœcie
con esaltazione [w³.], z egzaltacj¹, przesadnie
con espansione [w³.], wylewnie
con espressione [w³.], z wyrazem, z uczuciem, dobitnie
con facilità [w³.], z ³atwoœci¹, z lekkoœci¹
con fermezza [w³.], z moc¹, stanowczo, zdecydowanie
con fervore [w³.], z przejêciem, ¿arliwie
con fierezza [w³.], porywczo, dumnie
con fiochezza [w³.], s³abo, bezbarwnie; chrypliwie
con forza [w³.], z si³¹, energicznie i potê¿nie
con fretta [w³.], przyspieszaj¹c
con fuoco [w³.], z ogniem, ¿ywio³owo, bardzo szybko
con furia [w³.], z gniewem, porywczo, szaleñczo
con furore [w³.], dziko, porywczo
con garbo [w³.], z wdziêkiem, mi³o
con gentilezza [w³.], z wdziêkiem, powabnie
con grandezza [w³.], z dostojeñstwem, podnioœle
con grandiosità [w³.], z wynios³oœci¹, z dum¹, pych¹
con gran voga [w³.], z wielkim rozmachem, z ogniem
con gravità [w³.], ciê¿ko, powa¿nie, dostojnie
con grazia [w³.], z wdziêkiem, powabnie
con gusto [w³.], ze smakiem
con impeto [w³.], porywczo, gwa³townie
con intrepidezza [w³.], z odwag¹, œmia³o
con ira [w³.], z gniewem
con la bacchetta, con le bachette [w³.], pa³eczk¹, pa³eczkami
con le dita [w³.], palcami
con legerezza [w³.], z lekkoœci¹, z gracj¹
con leggiadria [w³.], z gracj¹, z wdziêkiem
con legrenza [w³.], lekko, z ³atwoœci¹
con le mani [w³.], d³oñmi
con le spazzole [w³.], miote³kami
23 con variazioni
con licenza [w³.], swobodnie
con limpidezza [w³.], przejrzyœcie, wyraŸnie
con malinconia [w³.], ze smutkiem, melancholijnie
con molto sentimento [w³.], z wielkim uczuciem
con morbidezza [w³.], miêkko, ³agodnie
con moto [w³.], z o¿ywieniem podstawowego tempa; np.
andante con moto: szybciej ni¿ andante
con ottava [w³.], zdwajaj¹c partiê w górnej oktawie
con passione [w³.], z namiêtnoœci¹
con pedale [w³.], z u¿yciem lewego peda³u
con pietà [w³.], z litoœci¹, z ¿alem; w skupieniu
con rabbia [w³.], z wœciek³oœci¹
con rigore [w³.], œciœle w rytmie i tempie
con sdegno [w³.], z pogard¹, niechêtnie
con sentimento [w³.], z uczuciem, tkliwie
con slancio [w³.], z uniesieniem, z impetem
consolant [fr.], consolante [w³.], pocieszaj¹co
con somma bravura [w³.], z najwy¿sz¹ wirtuozeri¹
con somma forza [w³.], z najwiêksz¹ si³¹
con sord., con sordino [w³.], z t³umikiem
con spirito [w³.], z o¿ywieniem, „z ikr¹”
con strepido [w³.], ha³aœliwie
contano [w³.], odliczaæ; wskazówka dla pauzuj¹cych instru-
mentów nakazuj¹ca liczenie wolnych taktów do nastêpnego
wejœcia
contemplativo [w³.], kontemplacyjnie, z namys³em
con tenerezza [w³.], z czu³oœci¹, ³agodnie
con tinto [w³.], z wyraŸn¹ barw¹
con tristezza [w³.], ze smutkiem
con tutta la forza [w³.], z ca³¹ si³¹, mo¿liwie najg³oœniej
con umore [w³.], pogodnie, z humorem
con vaghezza [w³.], z wdziêkiem
con variazioni [w³.], z wariacjami
con vigore 24
con vigore [w³.], z si³¹, z energi¹
con violento [w³.], gwa³townie, pospiesznie
con vivacità, con vivezza [w³.], z o¿ywieniem, ruchliwie
con zelo [w³.], z ¿arem, z zapa³em
coperto [w³.], zakryty; st³umiæ (np. zakryæ membranê kot³a
kawa³kiem sukna), zas³oniæ (rêk¹ wylot instrumentu)
coprire [w³.], st³umiæ (np. zakryæ membranê kot³a kawa³kiem
sukna), zas³oniæ (rêk¹ wylot instrumentu)
coralmente [w³.], na sposób chora³owy
corda [w³.], struna; na fortepianie z u¿yciem lewego peda³u
corda vuota [w³.], corde a jour, corde a vide [fr.], pusta
struna
coro pieno [w³.], pe³nym, ca³ym chórem
co. sa. = come sopra, jak wy¿ej, wróciæ do poprzedniego tempa
coup d’archet [fr.], uderzenie, poci¹gniêcie smyczkiem
coupé [fr.], krótkimi dŸwiêkami; staccato
couvert [fr.], przykryty; kocio³ st³umiony suknem
c.p. = colla parte, dostosowaæ akompaniament do g³ównej
partii wykonywanej w swobodnym rytmie
cresc., crescendo [w³.], coraz g³oœniej
croiser les mains, croiser, croisement [fr.], skrzy¿owaæ rêce
crow [ang.], kracz¹cym dŸwiêkiem (na fagocie i klarnecie)
c.s. = colla sinistra, lew¹ rêk¹
c.s., c. sord. = con sordino, z t³umikiem
C-sharp [ang.], cis
cuivré, cuivrée [fr.], mocnym, ostrym zadêciem
cullando [w³.], ko³ysz¹c siê
cupo [w³.], g³uchym, przyt³umionym dŸwiêkiem
2
cut time [ang.], metrum 2 ; alla breve
c.v. = colla vuota, pusta struna
25 deklamieren
D démanché, démancher [fr.], demanchieren [niem.], 1. na in-
da capo [w³.], od pocz¹tku; da capo al fine: od pocz¹tku do
koñca, da capo al segno: od pocz¹tku do znaku lub
dal punto [w³.], koñcem (smyczka)
dal s., dal segno al fine [w³.], powtórzyæ od znaku lub do
koñca albo do miejsca zaznaczonego s³owem fine
damp [ang.], dämpfen [niem.], st³umiæ wibracjê, za³o¿yæ t³u-
mik
d.c. = da capo, od pocz¹tku
D-double-flat [ang.], deses
D-double-sharp [ang.], disis
debile [w³.], s³abo
debole, debolmente [w³.], coraz s³abiej
décidé [fr.], deciso, decisamente [w³.], stanowczo, zdecydo-
wanie
decissimo [w³.], bardzo stanowczo i zdecydowanie
decken [niem.], przykryæ
declamando [w³.], bardziej mówi¹c ni¿ œpiewaj¹c, podkreœla-
j¹c akcenty s³ów
decresc., decrescendo [w³.], coraz ciszej
deficiendo, deficiente [w³.], os³abiaj¹c dynamikê i zmniejsza-
j¹c tempo
dégagé [fr.], swobodnie przechodziæ z dŸwiêku na dŸwiêk;
non legato
deliberatamente, deliberato [w³.], bez poœpiechu, z namy-
s³em, ale zdecydowanie
delicato, delicatamente [w³.], delikatnie, subtelnie
délié [fr.], rozdzielaæ kolejne dŸwiêki; non legato
delirante [w³.], szaleñczo, wœciekle
deliziosamente, delizioso [w³.], s³odko, przymilnie
deklamieren [niem.], deklamowaæ
démanché, démancher, demanchieren 26
strumentach smyczkowych zmiana pozycji; 2. na fortepianie
skrzy¿owanie r¹k
demi-, [fr.], pó³; demi-voix: pó³g³osem
desideroso [w³.], têsknie
desinvolto [w³.], niewymuszenie
desolato [w³.], z rozpacz¹, w g³êbokim ¿alu
desto [w³.], z o¿ywieniem, pogodnie
destra (mano) [w³.], praw¹ (rêk¹)
destro [w³.], zrêcznie, zgrabnie
détaché [fr.], krótkimi, oddielnymi dŸwiêkami; staccato wy-
konywane smyczkiem przylegaj¹cym do struny i zmienia-
nym na ka¿dej nucie
détaché sec [fr.], détaché z krótkimi poci¹gniêciami smyczka
détendre [fr.], poluzowaæ strunê
determinato [w³.], stanowczo, zdecydowanie
deutlich [niem.], wyraŸnie, czytelnie
deux fois [fr.], dwukrotnie wykonaæ
devoto, devotamente [w³.], w skupieniu, z nabo¿eñstwem
dextra [³ac.], prawa (rêka, strona)
D-flat [ang.], des
dièse [fr.], diesis [w³.], krzy¿yk (podwy¿szaj¹cy nutê)
diligente [w³.], gorliwie, pilnie, starannie
diluendo [w³.], gasn¹co, zamieraj¹co
dilungando [w³.], z oci¹ganiem
dim., diminuendo [w³.], zmniejszaj¹c, stopniowo œciszaj¹c
di molto [w³.], bardzo du¿o; np. allegro (di) molto: bardzo
szybko
di nuovo [w³.], od nowa, jeszcze raz
discordato [w³.], przestrojony, odmienny od przyjêtego stroju
disinvolto [w³.], swobodnie, bez skrêpowania
disperatamente, disperato [w³.], z wyrazem rozpaczy
distintamente, distinto [w³.], wyraŸnie, jasno
27 d.s. D-sharp 28
ditto [³ac.], tak samo D-sharp [ang.], dis
div. (a 2, 3, 4, ...) = divisi, dodatkowy podzia³ na g³osy w ra- due volte [w³.], dwukrotnie
mach grupy instrumentów lub g³osu chóralnego duplicate [ang.], zdwoiæ, podwoiæ
divertito [w³.], pogodnie, radoœnie duramente, duro [w³.], twardo, cierpko
divisi (a 2, 3, 4, ...) [w³.], divisé [fr.], podzielone: w orkiestrze
lub chórze dodatkowy podzia³ na g³osy w ramach grupy in-
strumentów lub g³osu (np. pierwszych skrzypiec lub sopra- E
nów)
divoto [w³.], z nabo¿eñstwem, powa¿nie eccessivo [w³.], z przesad¹
d.m. = destra mano, praw¹ rêk¹ eccitato [w³.], z podnieceniem, ze wzburzeniem
do bemolle [w³.], ces éclatant [fr.], b³yskotliwie
do diesis [w³.], cis E-double-flat [ang.], eses
do doppio bemolle [w³.], ceses E-double-sharp [ang.], eisis
do doppio diesis [w³.], cisis effetuoso [w³.], efektownie
dogliosamente [w³.], boleœnie, smutno E-flat [ang.], es
dolce, dolcemente [w³.], s³odko, miêkko, ³agodnie eguale, egualmente [w³.], równo, jednakowo; voci eguali:
dolcissimo [w³.], jak najbardziej s³odko i ³agodnie równe g³osy
dolente, dolendo [w³.], dolent [fr.], smutno, boleœnie eilend, eilig [niem.], przyspieszaj¹c
doloroso [w³.], boleœnie, z uczuciem rozpaczy einfach [niem.], prosto, bezpretensjonalnie
Doppel-, doppelt [niem.], podwójnie, podwójny ein wenig... [niem.], trochê...
doppio [w³.], podwójnie élargissement [fr.], szerzej; wolniej i na ogó³ coraz g³oœniej
doppio movimento [w³.], dwa razy szybciej elegante [w³.], wytwornie, ze smakiem
double [ang., fr.], podwójnie, podwójny elegiaco, elegisco [w³.], ¿a³oœnie, smêtnie, elegijnie
doucement [fr.], ³agodnie, delikatnie elevato [w³.], podnioœle, uroczyœcie
douloureux [fr.], boleœnie, ¿a³oœnie emozionante [w³.], z wewnêtrznym napiêciem, poruszaj¹co
doux [fr.], ³agodnie, miêkko, cicho emphatique [fr.], z naciskiem, wyraziœcie
down-bow [ang.], smyczkowaæ w dó³; tiré empressé [fr.], z poœpiechem
drammatico [w³.], dramatycznie ému [fr.], z uczuciem
drängend [niem.], napieraj¹c, przyspieszaj¹c en aller... [fr.], przejœcie, modulacja do...
dritta [w³.], praw¹ (rêk¹) en animant [fr.], coraz szybciej
droit [fr.], praw¹ (rêk¹) en badinant [fr.], ¿artobliwie, figlarnie
dry [ang.], matowo, sucho en cédant [fr.], zwalniaj¹c, ustêpuj¹c
d.s. = dal segno, powtórzyæ od znaku lub encore [ang.], jeszcze raz; bis
29 estinguendo
en cuivrant [fr.], dŸwiêcznie
en dehors [fr.], szczególnie wyrazista gra na instrumentach
dêtych, czêsto po³¹czona z powstaniem graj¹cego i skiero-
waniem wylotu instrumentu w górê
energicamente, energico [w³.], energicznie, zdecydowanie
enfatico [w³.], z naciskiem, wyraziœcie
enfiando [w³.], najpierw coraz g³oœniej, potem coraz ciszej
en retardant, en retenant [fr.], zwalniaj¹c, powstrzymuj¹c
tempo
ensemble [fr.], razem
en se perdant [fr.], zanikaj¹c
entschieden, entschlossen [niem.], stanowczo, zdecydowanie
entusiasmato, entusiastico [w³.], entuzjastycznie, z zachwytem
éperdu [fr.], gwa³townie
equabile, equabilmente [w³.], równo, w ten sam sposób
equal [ang.], równo, równomiernie
equilibrato [w³.], równomiernie, harmonijnie
erniedrigen [niem.], obni¿yæ
ernst, ernsthaft [niem.], powa¿nie
eroico [w³.], bohatersko, triumfalnie
erregt [niem.], gniewnie, z podnieceniem
ersterbend [niem.], zamieraj¹co
esagerato [w³.], przesadnie
esagitato [w³.], niespokojnie, z podnieceniem
esaltato [w³.], przesadnie, z egzaltacj¹
eseguire [w³.], wykonywaæ, przedstawiaæ
E-sharp [ang.], eis
espansivo [w³.], coraz wyraziœciej i dobitniej
espirando [w³.], zamieraj¹co, œciszaj¹c do granicy s³yszal-
noœci
espressivo [w³.], z wyrazem, z uczuciem, dobitnie
estinguendo [w³.], zamieraj¹co, œciszaj¹c do granicy s³yszal-
noœci
estinto 30
estinto [w³.], gasn¹co; pianissimo na granicy s³yszalnoœci
etouffer [fr.], (natychmiast) st³umiæ wibracjê, za³o¿yæ t³umik
eufonico [w³.], harmonijnie
exact, exactly [ang.], dok³adnie, œciœle
exalté, exaltée [fr.], z podnieceniem
excité [fr.], z podnieceniem, niespokojnie
expressif [fr.], expressive [ang.], wyraziœcie, z uczuciem
F
f = forte, mocno, g³oœno
fa bémol [fr.], fa bemolle [w³.], fes
facile, facilmente [w³.], facilement [fr.], ³atwo, niewymusze-
nie
fade out [ang.], wybrzmiewaæ
fa dièse [fr.], fa diesis [w³.], fis
fa doppio bemolle [w³.], feses
fa doppio diesis [w³.], fisis
fa double bémol [fr.], feses
fa double dièse [fr.], fisis
fanatico [w³.], fanatycznie, z egzaltacj¹
fantastico [w³.], marzycielsko, romantycznie, z fantazj¹
fast [ang.], prêdko; allegro
fastoso [w³.], okazale, pompatycznie
F-double-flat [ang.], feses
F-double-sharp [ang.], fisis
feierlich [niem.], uroczyœcie, odœwiêtnie
fermo, fermamente [w³.], mocno, stanowczo, zdecydowanie
Ferne [niem.], dal, oddalenie; wie aus der Ferne: jak z oddali
feroce [w³.], ferocious [ang.], dziko, gwa³townie
fervido [w³.], ¿arliwie, gor¹co
festivo, festoso [w³.], festlich [niem.], uroczyœcie, odœwiêtnie
feurig [niem.], z ogniem, ¿ywio³owo
31 fortepiano
ff = fortissimo, bardzo mocno, bardzo g³oœno
fff = fortissimo possibile, jeszcze mocniej i g³oœniej ni¿ fortissi-
mo
F-flat [ang.], fes
fiacco [w³.], matowo, bez wyrazu
fieramente, fiero [w³.], dziko, porywczo; dumnie, wynioœle
fierce, fiercely [ang.], fièrement [fr.], porywczo, dumnie
figurato [w³.], ozdobnie
filar il suono [w³.], filer le son [fr.], œpiewaæ na jednym odde-
chu lub graæ bez zmiany smyczka oraz w sta³ej g³oœnoœci
fill in [ang.], poszerzyæ zapis nutowy o improwizacjê
fin, fine [w³.], koniec
fin’al segno [w³.], a¿ do znaku
fioco [w³.], s³abo, bezbarwnie; chrypliwie
fiorito [w³.], kwieciœcie, ozdobnie
fischiare, fischio [w³.], gwizdaæ
fistulieren [w³.], œpiewaæ w rejestrze g³owowym
flag. = fla¿olet
flat [ang.], bemol; flatten: obni¿yæ
flatter la corde [w³.], miêkko uderzaæ smyczkiem, jakby mu-
skaj¹c strunê
Flatterzunge [niem.], trzepocz¹c; na instrumentach dêtych po-
przez trzepotanie jêzykiem uzyskiwaæ dr¿¹ce brzmienie po-
dobne do tremola
flaut., flautando, flautato [w³.], prowadziæ smyczek blisko
gryfu; sul tasto
flebile [w³.], rzewnie, ¿a³oœnie, p³aczliwie
flessibile [w³.], giêtko, elastycznie
fliessend, flüssig [niem.], fluide [fr.], p³ynnie
flott [niem.], z o¿ywieniem, szybko
focoso [w³.], ogniœcie, ¿ywio³owo
forte [w³.], mocno, g³oœno
fortepiano [w³.], zaakcentowaæ dŸwiêk, po czym nagle œciszyæ
fortissimo 32
fortissimo [w³.], bardzo mocno, bardzo g³oœno
fortissimo possibile, forte fortissimo [w³.], jak najmocniej,
jak najg³oœniej
forzando, forzato [w³.], nagle zaakcentowaæ
four-handed [ang.], na cztery rêce
fp = fortepiano, zaakcentowaæ dŸwiêk, po czym nagle œciszyæ
frapper [fr.], uderzyæ
freddo, freddamente [w³.], oziêble, obojêtnie
free time [ang.], w swobodnym metrum
fregare [w³.], trzeæ, pocieraæ
frenetico [w³.], szaleñczo, z wœciek³oœci¹
fresco, frescamente [w³.], œwie¿o, ¿wawo
frettando, frettevole, frettoso, frettoloso [w³.], przyspiesza-
j¹c
friedlich [niem.], spokojnie
frisch [niem.], œwie¿o, ¿wawo
fröhlich [niem.], weso³o, radoœnie
frivolo [w³.], lekkomyœlnie, swawolnie, p³ocho
frotter [fr.], trzeæ, pocieraæ
frull., frullando, frullato [w³.], „æwierkaj¹c”; na instrumentach
dêtych poprzez trzepotanie jêzykiem uzyskiwaæ dr¿¹ce
brzmienie podobne do tremola
frullare [w³.], kracz¹cy dŸwiêk (na fagocie i klarnecie)
F-sharp [ang.], fis
fuggevole, fuggitivo [w³.], umykaj¹c, uciekaj¹c
full organ [ang.], w³¹czyæ wszystkie g³osy
full tone [ang.], pe³nym dŸwiêkiem
fulminante [w³.], b³yszcz¹co, wspaniale; efektownie
funebre [w³.], funèbre [fr.], ¿a³obnie, pogrzebowo
fuocoso [w³.], ¿ywio³owo, z ogniem
furioso [w³.], furieusement [fr.], furiously [ang.], dziko,
porywczo, gwa³townie
fz = forzando, forzato, nagle zaakcentowaæ
33 geschwind
G gestopft [niem.], zatkana (czara g³osowa rogu)
gagliardo [w³.], weso³o, dziarsko
gai, gaiement, gaîment [fr.], weso³o, ¿wawo; allegro
gaiamente, gaio [w³.], ¿ywo, weso³o, ¿wawo
gaily [ang.], ¿ywo, weso³o, ¿wawo
galant [fr.], galante [w³.], elegancko, wytwornie
garbato, garbatamente [w³.], mi³o, z wdziêkiem
gauche, main gauche [fr.], po lewej stronie, lew¹ rêk¹
gay [ang.], weso³o, radoœnie, ¿wawo
G-double-flat [ang.], geses
G-double-sharp [ang.], gisis
gebrochen [niem.], wykonuj¹c dŸwiêki akordu kolejno po
sobie; arpeggiando
gebunden [niem.], p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki; legato
gedämpft [niem.], z t³umikiem, st³umiony
gedeckt [niem.], zakryty
gefällig [niem.], przyjemnie, mi³o
Gegenstrich [niem.], smyczkiem w górê
gehaucht [niem.], œpiewaæ z zamkniêtymi ustami; mormoran-
do
gehend [niem.], id¹c; umiarkowanie wolno; andante
gelassen [niem.], spokojnie
gemächlich [niem.], powoli
gemässigt [niem.], umiarkowanie; moderato
gemendo [w³.], jêcz¹c, lamentuj¹c
gemessen [niem.], powœci¹gliwie, umiarkowanie
genau [niem.], dok³adnie, œciœle
Generalpause [niem.], pauza generalna
generoso [w³.], wspaniale, szlachetnie
gentile, gentilmente [w³.], szlachetnie, ³agodnie
gesanglich, gesangvoll [niem.], œpiewnie
geschwind [niem.], szybko, prêdko
gestopft 34
get., geteilt [niem.], podzielone; divisi
getragen [niem.], umiarkowanie, powœci¹gliwie
gettato [w³.], „rzucanym” smyczkiem
gewandt [niem.], zwinnie, zrêcznie
geziert [niem.], przesadnie, afektowanie
gezupft [niem.], szarpane (struny); pizzicato
G-flat [ang.], ges
giocondo, giocondamente, giocondoso [w³.], weso³o, radoœ-
nie
giocoso, giocosamente [w³.], weso³o, ¿artobliwie
gioioso [w³.], weso³o
gioviale [w³.], ¿wawo, jowialnie
girare [w³.], krêciæ
giù [w³.], w dó³
giubilante, giubiloso [w³.], radoœnie, uroczyœcie, a przy tym
trochê ha³aœliwie
giustamente, giusto [w³.], dok³adnie, œciœle przestrzegaæ tem-
pa
glänzend [niem.], b³yskotliwie, popisowo
gleichmässig [niem.], równo, równomiernie
gleitend [niem.], przeœlizguj¹c siê z dŸwiêku na dŸwiêk;
glissando
gli altri [w³.], inne, pozosta³e; np. gli altri pizz.: pozosta³e
instrumenty graj¹ pizzicato
gliss., glissando [w³.], glissée [fr.], przeœlizguj¹c siê z dŸwiêku
na dŸwiêk
gloomy [ang.], ¿a³obnie, pogrzebowo
glorioso [w³.], chwalebnie
gonfiato [w³.], bombastycznie, napuszenie
G.P. [niem.], pauza generalna
gracieux [fr.], powabnie, z wdziêkiem
gracile [w³.], delikatnie
35 hd., hdg.
gradatamente [w³.], stopniowo, po kolei
gradevole, gradito [w³.], przyjemnie, mi³o
gradually [ang.], stopniowo
grand détaché [fr.], ka¿dy dŸwiêk poci¹gniêciem ca³ego smy-
czka
grandioso [w³.], okazale, imponuj¹co
grandisonante [w³.], dŸwiêcznie
granire le note [w³.], wyraŸnie artyku³owaæ pojedyncze dŸwiê-
ki
grave, gravemente [w³.], ciê¿ko, powa¿nie, wolno, majesta-
tycznie
grazioso [w³.], powabnie, z wdziêkiem
gridendo [w³.], krzycz¹c, wo³aj¹c
grossartig [niem.], wspaniale, podnioœle, dostojnie
G-sharp [ang.], gis
guerresco, guerriero [w³.], wojowniczo
guidare il tempo [w³.], zachowaæ tempo
gustosamente, gustoso [w³.], ze smakiem, z zadowoleniem
gutturale [w³.], gard³owo
H illustre [w³.], podnioœle, wspaniale
hammer [ang.], uderzaæ
hämmern, hämmernd [niem.], akcentowane staccato; mar-
tellato
händig, 2hd. [niem.], na dwie rêce
hard [ang.], hardi [fr.], twardo
hastig [niem.], spiesz¹c siê, bez wytchnienia
hauchig [niem.], szeptem, na przydechu
hausser [fr.], podwy¿szyæ
haut, haute [fr.], wysoki, wysoko
hd., hdg. = händig, na dwie rêce
heftig 36
heftig [niem.], porywczo, gwa³townie
heiter [niem.], pogodnie, radoœnie
herabstimmen [niem.], obni¿yæ strój
Herabstrich [niem.], smyczkowaæ w dó³; tiré
heraufstimmen [niem.], podwy¿szyæ strój
Heraufstrich [niem.], smyczkowaæ w górê; poussé
héroïque [fr.], bohatersko
Herstrich, Herunterstrich [niem.], smyczkowaæ w dó³; tiré
herzlich [niem.], uczuciowo
hésitant [fr.], hesitate [ang.], oci¹gaj¹c, zwlekaj¹c
hingebungsvoll [niem.], coraz wolniej
Hinstrich [niem.], smyczkowaæ w górê; poussé
hintereinander [niem.], po kolei
hissing [ang.], sycz¹co
hum [ang.], œpiewaæ z zamkniêtymi ustami; mormorando
hurriedly [ang.], spiesz¹c siê, bez wytchnienia
I
il più... [w³.], jeszcze bardziej...
imitando, imitativo [w³.], naœladuj¹c
immediately [ang.], immédiat [fr.], immediato [w³.],
natychmiast, od razu
immer [niem.], zawsze
impaziemente, impaziente [w³.], niecierpliwie
imperioso [w³.], w³adczo
impetuoso [w³.], burzliwie, gwa³townie
imponente [w³.], imponuj¹co, okazale
improvvisando [w³.], (równoczeœnie) improwizuj¹c
improvviso [w³.], nagle, nieoczekiwanie
in [ang.], w stroju lub tonacji; np. in B-major: w H-dur
37 interrotto
in brünstig [niem.], ¿arliwie, gor¹co
incalzando, incalzante [w³.], goni¹c, napieraj¹c; stale przy-
spieszaj¹c
incantevole [w³.], czaruj¹co, zachwycaj¹co
incisif [fr.], ostro, zdecydowanie przecinaj¹c
incominciando [w³.], zaczynaj¹c
incrociare [w³.], skrzy¿owaæ (rêce na fortepianie)
indeciso [w³.], niezdecydowanie; os³abiaj¹c wyrazistoœæ rytmu
i tempa
indicato [w³.], pewnie, zdecydowanie
indifferente [w³.], obojêtnie
indiretto [w³.], poœrednio
indolente [w³.], leniwie, ociê¿ale
indugiando [w³.], powstrzymuj¹c, opóŸniaj¹c
inequale [w³.], nierównomiernie, zmiennie
infantile [w³.], dziecinnie, naiwnie
infernale [w³.], piekielnie, demonicznie
infinito [w³.], 1. bez koñca, bezustannie; 2. w nieokreœlony
sposób, niepewnie
ingegnoso [w³.], sprytnie
ingenuo [w³.], naiwnie, prosto, szczerze
in mezzo [w³.], w œrodku
innig [niem.], z uczuciem, z ¿arem, ale subtelnie
innocente [w³.], niewinnie, œwie¿o, z prostot¹
inquiet [fr.], inquieto [w³.], niespokojnie, bojaŸliwie
insensibile [w³.], obojêtnie, nieczule
insieme [w³.], razem, równoczeœnie
insistente [w³.], wytrwale, zawziêcie, uparcie
insolente [w³.], zuchwale, bezczelnie
instabile [w³.], chwiejnie, niestale
instante [w³.], przynaglaj¹c, przyspieszaj¹c
intensivo, intenso [w³.], zwiêkszaj¹c napiêcie
interrotto [w³.], przerwany, rozdzielony
in the middle of the head 38
in the middle of the head [ang.], w œrodku membrany
intimamente, intimo [w³.], serdecznie, z uczuciem, z ¿arem,
ale subtelnie
intonato [w³.], intonuj¹c, utrzymuj¹c (dŸwiêk)
intrepido [w³.], nieustraszenie, odwa¿nie
inverso [w³.], odwrotnie, przeciwnie
iocosus [w³.], ¿artobliwie
iratamente, irato [w³.], gniewnie
iroso [w³.], porywczo, gwa³townie
irregolare [w³.], nieregularnie
irrequieto [w³.], niespokojnie
irresoluto [w³.], niezdecydowanie; w chwiejnym rytmie i me-
trum
irrompente [w³.], gwa³townie, natarczywie
ispirato [w³.], z natchnieniem, olœniewaj¹co
isterico [w³.], nerwowo, histerycznie
istesso tempo [w³.], zachowuj¹c dotychczasowe tempo
J
jeté [fr.], wykonywaæ kilka dŸwiêków staccato jednym po-
ci¹gniêciem „skacz¹cego” smyczka
jingle [ang.], dzwoniæ, podzwaniaæ
joyeux [fr.], radoœnie, weso³o
K
keck [niem.], œmia³o, odwa¿nie
klagend [niem.], lamentacyjnie, ¿a³oœnie
klanglich [niem.], dŸwiêcznie
klingen lassen [niem.], pozwoliæ na wybrzmienie, nie t³umiæ
39 larghetto
konzertierend [niem.], koncertowo, popisowo
kosend [niem.], przymilnie, pieszczotliwie
krähen [niem.], kracz¹cy dŸwiêk (na fagocie i klarnecie)
kräftig [niem.], mocno, z si³¹
kreisbewegen [niem.], krêciæ
kühn [niem.], odwa¿nie, œmia³o
L lasciar vibrare [w³.], pozwoliæ (strunom) na drganie
la bémol [fr.], la bemolle [w³.], as
lâcher [fr.], rozluŸniæ, puœciæ (klawisz)
lacrimoso, lagrimoso [w³.], ³zawo, p³aczliwie
la dièse [fr.], la diesis [w³.], ais
la doppio bemolle [w³.], asas
la doppio diesis [w³.], aisis
la double bémol [fr.], asas
la double dièse [fr.], aisis
laisser [fr.], puœciæ, zwolniæ; laissez vibrer: pozwoliæ wy-
brzmieæ, nie t³umiæ
la mano sinistra sopra la mano destra [w³.], na fortepianie
skrzy¿owaæ rêce przek³adaj¹c lew¹ nad praw¹
lamentabile, lamentoso [w³.], p³aczliwie, boleœnie
langsam [niem.], powoli
langsamer [niem.], wolniej
languendo, languente [w³.], omdlewaj¹co, zamieraj¹co
languido [w³.], languissant [fr.], omdlewaj¹co, zamieraj¹co
largamente [w³.], szeroko, z powag¹, uroczyœcie
largando [w³.], szeroko, coraz wolniej, zazwyczaj z równo-
czesnym zwiêkszaniem g³oœnoœci
larghetto [w³.], wolno, lecz nieco szybciej ni¿ largo, na ogó³ 60
M.M. - 66 M.M
larghissimo, largo assai, largo di molto 40
larghissimo, largo assai, largo di molto [w³.], wyj¹tkowo
wolno, wolniej ni¿ largo
larghissimo sostenuto [w³.], wyj¹tkowo wolno i powa¿nie
largo [w³.], szeroko, bardzo wolno i spokojnie, na ogó³ 40
M.M. - 60 M.M.
lärmend [niem.], ha³aœliwie
larmoyant [fr.], p³aczliwie, sentymentalnie
lasciare [w³.], opuszczaæ, pozostawiaæ, uwalniaæ (dŸwiêk)
lasciar sonare [w³.], pozwoliæ (dŸwiêkom) na wybrzmienie
launenhaft [niem.], kapryœnie
leap [ang.], skakaæ
leave [ang.], opuszczaæ, zostawiaæ
lebendig [niem.], ¿ywo
lebhaft [niem.], ¿ywo
leere Saite [niem.], pusta struna
legabile [w³.], p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki; legato
legatissimo [w³.], bardzo p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki
legato, ligato [w³.], p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki
léger [fr.], leggermente, leggero [w³.], lekko, beztrosko
leggiadro, leggiadramente [w³.], z wdziêkiem, z gracj¹
legg(i)ero, legg(i)ermente [w³.], lekko, swobodnie; czasem
nie ³¹cz¹c dŸwiêków, non legato
leicht [niem.], lekko, swobodnie
leidenschaftlich [niem.], namiêtnie, porywczo
leise [niem.], cicho
lene [w³.], miêkko, ³agodnie, mi³o
lent, lentemente [fr.], powoli
lentamente [w³.], powoli
lentando [w³.], zwalniaj¹c, opóŸniaj¹c
lentement [fr.], powoli
lento [w³.], powoli; szybciej ni¿ largo, a wolniej ni¿ adagio
lento assai, lento di molto [w³.], bardzo wolno
41 lo stesso tempo
lento ma non troppo [w³.], wolno, ale nie rozwlekle
lento moderato [w³.], umiarkowanie wolno
lepido [w³.], ¿artobliwie
le plus doux possible [fr.], mo¿liwie naj³agodniej
less... [ang.], mniej, s³abiej...
lesto [w³.], lekko, zwinnie, szybko
levare, levate (i sordini) [w³.], zdj¹æ (t³umik)
lever [fr.], podnieϾ (klawisz)
lezioso [w³.], przesadnie uczuciowo, afektowanie
l.H. = left hand, linke Hand, lew¹ rêk¹
libero, liberamente [w³.], swobodnie, wg upodobania
libre, librement [fr.], swobodnie, wg upodobania
lié [fr.], p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki; legato
liebevoll [niem.], czule, serdecznie
liebkosend [niem.], pieszczotliwie
lieblich [niem.], mi³o, przyjemnie
lier [fr.], p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki; legato
lieto, lietamente [w³.], weso³o, radoœnie
lieve, lievemente [w³.], promiennie, lekko
lig., ligato [w³.], p³ynnie ³¹czyæ kolejne dŸwiêki; legato
lightly [ang.], lekko, pogodnie
limpido [w³.], przejrzyœcie, czytelnie
lirico [w³.], lirycznie, nastrojowo
liscio [w³.], prosto, niewymuszenie
l’istesso tempo [w³.], zachowuj¹c dotychczasowe tempo
loc., loco [w³.], w miejscu; wykonywaæ tak jak napisane
(odwo³anie oktawowego zdwojenia)
lively [ang.], ¿ywo
lockern [niem.], zluŸniæ (w³osie smyczka), os³abiæ naci¹g
(strun bêbna)
lointain [fr.], lontano [w³.], jak z oddali, z daleka
loslassen [niem.], zwolniæ, zostawiæ (klawisz)
lo stesso tempo [w³.], zachowaæ to samo tempo
lourd 42
lourd [fr.], ciê¿kawo; lekko podkreœlaæ dŸwiêki, graæ trochê
ociê¿ale
lower [ang.], obni¿yæ (strój)
lucente, lucicante [w³.], jasno, b³yskotliwie, efektownie
lugubre [fr., w³.], ponuro, ¿a³obnie, posêpnie
l’ultima volta [w³.], po raz ostatni
lungo [w³.], d³ugo (wytrzymaæ)
lusingando, lusinghiero [w³.], przymilnie, uwodzicielsko
lustig [niem.], weso³o, pogodnie
luttuoso, luttuosamente [w³.], smutno, boleœnie
M
ma [w³.], lecz, ale; ma non troppo: ale nie za szybko
madrigalesco [w³.], madrigalesque [fr.], w stylu madryga-
³owym
maestoso [w³.], podnioœle, dostojnie
maggiore [w³.], dur
magnifico [w³.], wspaniale, okazale
main dans le pavillon [fr.], (w³o¿yæ) rêkê do czary g³osowej
main droite [fr.], praw¹ rêk¹
main gauche [fr.], lew¹ rêk¹
majestätisch [niem.], majestueux [fr.], majestatycznie, dostoj-
nie
majeur [fr.], major [ang.], dur
malignamente [w³.], figlarnie, filuternie
malinconico [w³.], melancholijnie, têsknie
malizioso [w³.], z³oœliwie, zgryŸliwie
manca [w³.], lewa rêka
mancando [w³.], coraz s³abiej, zmniejszaj¹c tempo i g³oœnoœæ
mano destra, mano dritta [w³.], praw¹ rêk¹
ma non tanto, ma non troppo [w³.], ale nie zanadto
43 messa (di) voce
mano sinistra [w³.], lew¹ rêk¹
manritta [w³.], prawa rêka
mansueto [w³.], ³agodnie, delikatnie
marc., marcato, marcando [w³.], zaznaczaj¹c, z naciskiem;
wyraŸnie akcentowaæ ka¿dy dŸwiêk
marcatissimo [w³.], szczególnie dobitnie akcentowaæ
marcato [w³.], zaznaczaj¹c, z naciskiem; wyraŸnie akcento-
waæ ka¿dy dŸwiêk
marciale [w³.], marszowo
markiert [niem.], zaznaczaj¹c, podkreœlaj¹c; marcato
marqué, marquer [fr.], zaznaczaj¹c, podkreœlaj¹c; marcato
martelé [fr.], dobitnie wystukiwane staccato
martelement, martellement [fr.], wykuwaæ, wystukiwaæ;
szybkie i ostre powtarzanie tego samego dŸwiêku
martellare [w³.], wykuwaæ, wystukiwaæ
martellato [w³.], dobitnie wystukiwane staccato
martial [ang., fr.], marziale [w³.], wojowniczo; na wzór
marsza
mässig [niem.], umiarkowanie; moderato
m.d. = main droite, mano destra, praw¹ rêk¹
medesimo moto, medesimo tempo [w³.], zachowaæ to samo
tempo
medium [ang.], umiarkowanie szybko; allegro moderato
mehr... [niem.], bardziej, wiêcej...
melanconico [w³.], mélancolique [fr.], melancholijnie,
têsknie
melodioso [w³.], melodyjnie, œpiewnie
même temps [fr.], zachowaæ to samo tempo
meno... [w³.], mniej, s³abiej (np. meno piano: ciszej ni¿ dotych-
czas, meno presto: wolniej)
meno mosso [w³.], trochê wolniej
messa (di) voce [w³.], stopniowe narastanie i os³abianie si³y
dŸwiêku, na ogó³ o d³ugiej wartoœci rytmicznej
mesto 44
mesto [w³.], smutno, ¿a³obnie
mesure [fr.], takt, miara; ponownie œciœle przestrzegaæ rytmu
i tempa
mettere la sordina [w³.], na³o¿yæ t³umik
mezza, mezzo [w³.] pó³, trochê; nieco, umiarkowanie; mezza
voce: pó³g³osem
mezzo cantato [w³.], pó³ mówi¹c, pó³ œpiewaj¹c
mezzo forte [w³.], umiarkowanie g³oœno
mezzo legato [w³.], nie a¿ tak dok³adne legato jak zwykle
mezzo piano [w³.], umiarkowanie cicho
mezzo staccato [w³.], nie a¿ tak wyraŸne staccato jak zwykle
mf = mezzo forte, umiarkowanie g³oœno
m.g. = main gauche, lew¹ rêk¹
mi bémol [fr.], mi bemolle [w³.], es
mi dièse [fr.], mi diesis [w³.], eis
mi doppio bemolle [w³.], eses
mi doppio diesis [w³.], eisis
mi double bémol [fr.], eses
mi double dièse [fr.], eisis
militante [w³.], wojowniczo, zaczepnie
minaccevole, minacciosamente, minaccioso [w³.], groŸnie
mineur [fr.], minor [ang.], minore [w³.], moll
misterioso [w³.], tajemniczo
mistico [w³.], tajemniczo, w uduchowiony sposób
mit Dämpfer [niem.], z t³umikiem
mit Feuer [niem.], z ogniem, bardzo energicznie
mit Fingern [niem.], palcami
mit Händen [niem.], d³oñmi
mit Hingebung [niem.], powstrzymuj¹c, opóŸniaj¹c
mit Schlegeln [niem.], pa³eczkami
M.M. = metronom Mälzla
mobile [ang., fr., w³.], ruchliwie
45 munter
moderatamente [fr., w³.], moderately [ang.], umiarkowanie
szybko
moderato [w³.], umiarkowanie szybko, na ogó³ 108 M.M.
- 120 M.M
modéré [fr.], umiarkowanie szybko
möglich [niem.], mo¿liwie; wie möglich: jak to mo¿liwe
moins... [fr.], mniej, s³abiej...
moins vif [fr.], spokojniej
mollegiante [w³.], miêkko, ³agodnym uderzeniem
molto [w³.], bardzo (np. molto presto: bardzo szybko)
monter [fr.], podnieœæ; podwy¿szyæ (strój)
morbido [w³.], miêkko, ³agodnie
more... [ang.], bardziej, wiêcej...
morendo, morente [w³.], zamieraj¹c, tj. œciszaj¹c i zwalniaj¹c
morendo al niente [w³.], zamieraj¹c, zanikaj¹c a¿ do zu-
pe³nego wyciszenia
mormorando, mormoroso [w³.], mrucz¹c, szumi¹c; œpiewaæ
z zamkniêtymi ustami
mormorato [w³.], szeptem
mosso [w³.], ¿ywo; o¿ywiæ dotychczasowe tempo (np. molto
mosso: bardzo ¿ywo, più mosso: jeszcze szybciej)
moto [w³.], ruch; con moto: ruchliwie, zazwyczaj nieco ¿ywiej
ni¿ zwykle, np. andante con moto: szybciej ni¿ andante
moto perpetuo [w³.], w ci¹g³ym ruchu, w nieustannym pêdzie
moto precedente [w³.], w poprzednim tempie
moto primo [w³.], w pierwotnym tempie
Mouvement [fr.], 1. czêœæ (np. sonaty); 2. tempo (np. mouve-
ment de valse: w tempie walca)
movente, movimento [w³.], ruchliwie
mp = mezzo piano, umiarkowanie cicho
m.s. = mano sinistra, lew¹ rêk¹
muffle, muffled [ang.], st³umiony, wyt³umiony, z t³umikiem
munter [niem.], ¿wawo, radoœnie
murmure 46
murmure [fr.], mrucz¹c, szumi¹c; mormorando
muta, mutano in... [w³.], zmieñ strój lub instrument
mute, muted [ang.], st³umiony, wyt³umiony, z t³umikiem
muto [w³.], bezg³oœnie, bezdŸwiêcznie
m.v. = mezza voce, pó³g³osem
N
nach Belieben [niem.], wg uznania, dowolnie
nachdrücklich [niem.], dobitnie, z naciskiem
nachgebend [niem.], os³abiaj¹c, zamieraj¹c
nachlassend [niem.], œciszaj¹c, zwalniaj¹c, zamieraj¹c
Nahe dem Steg [niem.], przy podstawku; sul ponticello
narrante, narrativo [w³.], opowiadaj¹co
naturale [w³.], naturel [fr.], natürlich [niem.], naturalnie,
niewymuszenie
near the bridge [ang.], przy podstawku; sul ponticello
negligente [w³.], niedbale, obojêtnie
netto [w³.], czysto, wyraŸnie
niederdrücken [niem.], nadusiæ, nacisn¹æ
niedergeschlagen [niem.], z przygnêbieniem, smutno
Niederstrich [niem.], smyczkowaæ w dó³; tiré
nimmt [niem.], weŸ, przygotuj siê do zmiany (np. fletu)
nobile [w³.], szlachetnie
nochmals [niem.], jeszcze raz, powtórzyæ
non [w³.], nie
non legato [w³.], nie ³¹czyæ dŸwiêków, ale te¿ nie rozdzielaæ
ich zbyt wyraŸnie; artyku³owaæ pomiêdzy portato i staccato
non molto [w³.], nie bardzo, nie zanadto
non molto mosso [w³.], niezbyt szybko
non tanto [w³.], nie za bardzo
non troppo [w³.], nie za bardzo
47 ord. ordinaire, ordinary, ordinario 48
normal [fr., niem.], normale [w³.], naturalnie, niewymuszenie ordinaire [fr.], ordinary [ang.], ordinario [w³.], zwyczajnie,
nuptial [ang., fr.], weselnie naturalnie; wróciæ do normalnej artykulacji
nuziale [w³.], weselnie, jak na weselu ornament [ang.], ozdobiæ, zornamentowaæ
ornare [w³.], ozdobiæ, zornamentowaæ
ornato [w³.], z przyozdobieniami
orner [fr.], ozdobiæ, zornamentowaæ,
O orrendo, orribile [w³.], okropnie, strasznie
obb., obbligato [w³.], konieczny, obowi¹zkowy; instrument, oscuro [w³.], niewyraŸnie
którego nie mo¿na opuœciæ ossia [w³.], albo, lub; ozn. ³atwiejszego wariantu, na ogó³ zano-
obligé [fr.], konieczny, obowi¹zkowy; instrument, którego nie towanego mniejszym drukiem
mo¿na opuœciæ ôter, ôtez [fr.], zdj¹æ (t³umik)
octavier [fr.], transponowaæ albo zdwajaæ g³os oktawê ni¿ej ott., ottava [w³.], oktawa
lub wy¿ej ottava alta [w³.], oktawê wy¿ej ni¿ zanotowano
oder [niem.], albo, lub; ossia ottava bassa [w³.], oktawê ni¿ej ni¿ zanotowano
oeuvre [fr.], dzie³o; opus ottava sopra [w³.], oktawê wy¿ej ni¿ zanotowano
offen [niem.], zdj¹æ t³umik ottava sotta [w³.], oktawê ni¿ej ni¿ zanotowano
ogni [w³.], ka¿dy, ka¿da, ka¿de; ogni volta: za ka¿dym razem ou [fr.], albo, lub; ossia
ohne [niem.], bez ouvert [fr.], otwarty; 1. bez t³umika (na instrumentach dêtych);
ohne Unterbrechung [niem.], bez przerwy; attacca 2. na pustych strunach
oktavieren [niem.], transponowaæ lub zdwajaæ g³os oktawê ovvero [w³.], albo, lub; ossia
ni¿ej lub wy¿ej
on the bridge [ang.], przy podstawku; sul ponticello
on the rim of the head [ang.], przy brzegu membrany P
ondeggiando, ondeggiante [w³.], ondulé, onduleux [fr.],
faluj¹co; zwiêkszaæ i os³abiaæ si³ê dŸwiêku p = piano, cicho; peda³
op. = opus, dzie³o p. = 1. piu, bardziej; = 2. poco, trochê
open [ang.], zdj¹æ t³umik P, P. = peda³
open string [ang.], pusta struna pacato [w³.], spokojnie, ³agodnie
op. posth. = opus posthumum, dzie³o poœmiertne, tj. wydane po padiglione in alto [w³.], czara g³osowa w górê
œmierci kompozytora page [ang., fr.], (przewróciæ) stronê
opus [³ac.], dzie³o; utwór paisible [fr.], spokojnie, ³agodnie
or [ang.], albo, lub; ossia parlando, parlate [w³.], œpiewaæ naœladuj¹c mowê, z wyra-
ord. = ordinario, wróciæ do normalnej artykulacji zist¹ deklamacj¹ tekstu
49 piano
partito [w³.], z podzia³em na g³osy
pass, passer [fr.], przejϾ do innego stroju
passionato, [w³.], passionné [fr.], namiêtnie
pastorale [w³.], sielankowo, idyllicznie
pastoso [w³.], ³agodnie, miêkko
patetico [w³.], pathétique [fr.], pathetisch [niem.], patety-
cznie, z uniesieniem, nawet przesadnie
pauroso [w³.], lêkliwie, bojaŸliwie
pausieren [niem.], pauzowaæ
paventoso [w³.], bojaŸliwie, nieœmia³o
pavillon en haut, pavillon en l’air [fr.], czara g³osowa w górê
ped. = peda³, klawiatura no¿na
pénétrant [fr.], pénétrante [w³.], przenikliwie, donoœnie
pensieroso [w³.], z namys³em, refleksyjnie
perdendo, perdendosi [w³.], zanikaj¹c; bardzo os³abiaj¹c dy-
namikê
per l’ultima volta [w³.], po raz ostatni
pesant [fr.], pesante [w³.], ciê¿ko, ociê¿ale; z d³ugimi, mocny-
mi akcentami
petit détaché [fr.], détaché grane czubkiem smyczka przyle-
gaj¹cym do struny i zmienianym na ka¿dej nucie
peu [fr.], ma³o; peu à peu: po trochê, un peu: trochê
pf = pianoforte, cicho i nagle g³oœno
pfeiffen [niem.], gwizdaæ
p.g. = pauza generalna
piacevole, piacente, piacevolmente [w³.], przyjemnie, z upo-
dobaniem
pianamente [w³.], miêkko, przyjemnie
piangendo, piangente, piangevole [w³.], p³aczliwie, ¿a³oœnie
pianissimo [w³.], bardzo cicho
pianissimo possibile, pianissimo piano [w³.], mo¿liwie najci-
szej
piano [w³.], cicho, ³agodnie
piano forte 50
piano forte [w³.], cicho i nagle g³oœno
piccato [w³.], uk³uty; staccato jednym poci¹gniêciem smyczka
picchiato [w³.], wystukany
pick up [ang.], podnieϾ
pièce [fr.], kawa³ek; utwór intrumentalny niewielkich rozmia-
rów
pieghevole [w³.], giêtko, elastycznie
pieno [w³.], pe³ny; pe³nym dŸwiêkiem, voce piena: pe³nym
g³osem; coro pieno: ca³y chór; pieno organo: wszystkie
g³osy
pietoso [w³.], boleœnie, wspó³czuj¹co
pieusement [fr.], nabo¿nie, ze skupieniem
pincé [fr.], szczypaæ strunê; pizzicato
piqué [fr.], uk³uty; staccato jednym poci¹gniêciem smyczka;
piccato
più... [w³.], bardziej, wiêcej... (np. più piano: ciszej ni¿ dotych-
czas, più allegro: ¿ywiej, più mosso: coraz szybciej)
piuttosto allegro [w³.], doœæ szybko
pizz., pizzicato [w³.], szczypaæ struny palcami; pizzicato bar-
tókowskie: szarpniêta struna uderza o gryf
placido, placidamente [w³.], placide [fr.], spokojnie, ³agodnie
plaintif [fr.], ¿a³oœnie, p³aczliwie
plaisant [fr.], przyjemnie, z upodobaniem
plaqué [fr.], dŸwiêki akordu wykonaæ równoczeœnie, nie ar-
peggiowaæ
play [ang.], graæ, d¹æ
plein [fr.], ³agodnie, przymilnie
pleno [³ac.], pe³nym dŸwiêkiem; na organach w³¹czyæ wszy-
stkie g³osy
plenum [³ac.], pe³nym dŸwiêkiem (organów lub klawikordu)
pleurant [fr.], p³aczliwie, ¿a³oœnie
pluck, plucked [ang.], szczypaæ, zarywaæ struny; pizzicato
plus... [fr.], bardziej, wiêcej...
51 près du chevalet
pochettino, pochetto [w³.], bardzo ma³o
pochissimo [w³.], jak najmniej
poco [w³.], ma³o (np. poco allegro: raczej ¿ywo, poco forte: nie
tak g³oœno); un poco: trochê
poco a poco, poco un poco [w³.], po trochu, stopniowo (zwal-
niaæ, przyspieszaæ, œciszaæ lub graæ coraz g³oœniej)
poco meno [w³.], trochê mniej
poco più... [w³.], trochê wiêcej, trochê bardziej...
poggiato [w³.], przeci¹gaj¹c, podkreœlaj¹c (dŸwiêk)
poi [w³.], póŸniej, nastêpnie; da capo al segno e poi (la) coda:
powtórzyæ od pocz¹tku do znaku, po czym wykonaæ kodê
poi seque... [w³.], dalej nastêpuje...
pomposo [w³.], odœwiêtnie, paradnie
ponderoso [w³.], z donios³oœci¹, mocno
portamento, portare la voce [w³.], przenosz¹c; p³ynne prze-
chodzenie z dŸwiêku na dŸwiêk, zbli¿one do glissanda
portato [w³.], lekko wytrzymywaæ i zaznaczaæ poszczególne
dŸwiêki; artykulacja pomiêdzy legato a staccato
porté, port de voix [fr.], p³ynne przechodzenie z dŸwiêku na
dŸwiêk, zbli¿one do glissanda; portamento
possibile [w³.], mo¿liwie, tak jak mo¿na
possibilmente [w³.], tak jak to jest tylko mo¿liwe, mo¿liwie
najbardziej
poussé [fr.], smyczkowaæ w górê
pp = pianissimo, bardzo cicho
ppp = pianissimo possibile, mo¿liwie najciszej
precipitato, precipitosamente, precipitando, precipitandosi
[w³.], précipité [fr.], burzliwie, gwa³townie; nagle przyspie-
szaj¹c
précis [fr.], preciso [w³.], dok³adnie (w tempie), œciœle
prendere [w³.], prendre [fr.], wzi¹æ, przygotowaæ do gry
près de la table [fr.], (zarywaæ struny) w pobli¿u korpusu harfy
près du chevalet [fr.], przy podstawku
pressando, pressante 52
pressando, pressante [w³.], przynaglaj¹c, przyspieszaj¹c
prestissimo [w³.], bardzo szybko
prestissimo possibile [w³.], mo¿liwie najszybciej
presto [w³.], szybko, na ogó³ 168 M.M. - 200 M.M.
presto ma non tanto, presto ma non troppo [w³.], bardzo
¿ywe, lecz nie zanadto szybkie presto
presto assai [w³.], bardzo szybko
prima vista [w³.], (graæ z nut) bez przygotowania
prima volta [w³.], po raz pierwszy, pierwsze zakoñczenie
primo [w³.], w utworach na cztery rêce ozn. wy¿szej partii
prolonger [fr.], przed³u¿aæ, wytrzymaæ (dŸwiêk)
prompt, promptement [fr.], prontamente, pronto [w³.], szyb-
ko, od razu
pronunciato, pronunziato [w³.], jakby wymawiaj¹c wyra-
Ÿnie, dobitnie
prossima volta [w³.], nastêpnym razem
prossimo [w³.], najbli¿szy; nastêpnie, dalej
proud, proudly [ang.], dumnie
punta d’arco [w³.], czubkiem smyczka
Q
quasi [w³.], jakby, prawie (np. quasi allegretto: prawie tak szy-
bko jak allegretto)
quasi una fantasia [w³.], tak jak fantazja
quattro [w³.], cztery, czworo; quattro mani: cztery rêce
quick, quickly [ang.], szybko, ¿ywo
quiet [ang., fr.], quiete [w³.], spokojnie, cicho
quietissimo [w³.], mo¿liwie najspokojniej
quieto [w³.], spokojnie
quit [ang.], quitter [fr.], puœciæ (klawisz), zostawiæ (dŸwiêk)
53 recitando
R
r., R. = ritardando, zwalniaj¹c
rabbioso [w³.], z wœciek³oœci¹, gniewnie
raccontando [w³.], opowiadaj¹co
raddolcendo, raddolcente [w³.], ³agodnie, koj¹co
raddoppiare, raddoppiato [w³.], podwoiæ, zdwoiæ (z regu³y
w dolnej oktawie)
raffrenando [w³.], powstrzymuj¹c
raise [ang.], podwy¿szyæ (np. strój)
ralentir, ralentissant [fr.], zwalniaj¹c
rall., rallentando, rallentare [w³.], zwalniaæ
Randschlag [niem.], uderzenie równoczeœnie w membranê
i krawêdŸ obrêczy (werbla)
rapidamente, rapido [w³.], rapide, rapidement [fr.] szybko,
pospiesznie, nagle
rapidissimo [w³.], bardzo szybko
rasch [niem.], spiesz¹c siê, bez wytchnienia
rasend [niem.], szaleñczo, szybko
rasseln [niem.], potrz¹saæ
rattenando, rattenendo, rattenuto [w³.], powstrzymuj¹c, zwal-
niaj¹c
rattle [ang.], potrz¹saæ
rauschen [niem.], szumieæ, szeleœciæ, mruczeæ
ravvivando [w³.], o¿ywiaj¹c (tempo), przyspieszaj¹c
ré bémol [fr.], re bemolle [w³.], des
ré dièse [fr.], re diesis [w³.], dis
re doppio bemolle [w³.], deses
re doppio diesis [w³.], disis
ré double bémol [fr.], deses
ré double dièse [fr.], disis
rechte Hand [niem.], praw¹ rêk¹
recitando [w³.], recytuj¹c; bardziej deklamuj¹c ni¿ œpiewaj¹c
recite, réciter 54
recite [ang.], réciter [fr.], recytowaæ
redoubler [fr.], podwoiæ, zdwoiæ
reiben [niem.], pocieraæ
release [ang.], puœciæ, zwolniæ (klawisz)
religioso [w³.], nabo¿nie, bardzo powa¿nie i refleksyjnie
remettre, remettez [fr.], wy³¹czyæ (g³os)
renforcer [fr.], zwiêkszyæ g³oœnoœæ
répondre [fr.], odpowiadaæ
reprendere [w³.], reprendre [fr.], podj¹æ na nowo (pocz¹tko-
we tempo)
respirare [w³.], respirer [fr.], wzi¹æ oddech, oddychaæ
respond [ang.], respondieren [niem.], odpowiadaæ
restate [ang.], powtórzyæ
restez! [fr.], pozostaæ (na tej samej strunie lub w tej samej po-
zycji)
restrained [ang.], wytrzymuj¹c dŸwiêk przez ca³y czas ze
sta³ym natê¿eniem dynamiki
restringendo [w³.], przyspieszyæ
retard [ang.], retardieren [w³.], powstrzymuj¹c, stopniowo
zwalniaj¹c tempo
retenu [fr.], opóŸniaj¹c tempo, zwalniaj¹c
retirez [fr.], w³¹czyæ podany g³os
retto [w³.], dok³adnie, œciœle przestrzegaæ (tempa lub interpre-
tacji)
return [ang.], wróciæ
rêveusement [fr.], marzycielsko, w zamyœleniu
rf, rfz = rinforzando, nagle zaakcentowaæ
r.H., r.h. = rechte Hand, right hand, praw¹ rêk¹
ricochet [fr.], odbicie siê; staccato grane jednym poci¹gniê-
ciem kilkakrotnie „rzucanego” smyczka
ricorrere [w³.], wróciæ
right hand [ang.], praw¹ rêk¹
rigoroso [w³.] rigoureux [fr.], œciœle przestrzegaæ metrum
55 rub rubato 56
rilasciando [w³.], coraz wolniej i s³abiej rubato [w³.], w chwiejnym tempie
rilassato [w³.], os³abiaj¹c, powstrzymuj¹c rude [ang.], szorstko, gwa³townie
rimettendo, [w³.], wróciæ do poprzedniego tempa ruhig [niem.], spokojnie
rim shot [ang.], uderzenie równoczeœnie w membranê i krawêdŸ rull., rullante, rullare, rullo [w³.], powtarzaj¹c dŸwiêk lub kil-
obrêczy (werbla) ka dŸwiêków w bardzo szybkim tempie; tremolo
rinf., rinforzando, rinforzato [w³.], wzmacniaj¹c; nagle za- rumoroso [w³.], ha³aœliwie
akcentowaæ rustico [w³.], po wiejsku, niewyszukanie
ripetere [w³.], powtórzyæ ruvido [w³.], szorstko, prostacko
riposato [w³.], z uczuciem wytchnienia
riprendere [w³.], wróciæ do poprzedniego tempa
risolutissimo [w³.], bardzo stanowczo i zdecydowanie S
risoluto [w³.], energicznie, zdecydowanie
ristretto [w³.], powstrzymuj¹c, zmniejszaj¹c ruch s = 1. segno, znak; = 2. sinistra, lewa; = 3. solo, sam; = 4. so-
ristringendo [w³.], przyspieszaj¹c, o¿ywiaj¹c pran
risvegliato [w³.], budz¹c siê; z o¿ywieniem, z podnieceniem saccadé [fr.], gwa³townie, nagle (smyczkowaæ)
rit., ritard., ritardando [w³.], opóŸniaj¹c, stopniowo zwal- Saite [niem.], struna
niaj¹c saldo [w³.], mocno, zdecydowanie
ritenendo, ritenente [w³.], nagle zwolniæ saltando, saltato, saltellato [w³.], podskakuj¹cy; oddzielne
ritenuto [w³.], nagle zwolniæ tempo wykonywanie ka¿dej nuty lekko „podskakuj¹cym” smycz-
ritmo di quattro battute, ritmo di 4 [w³.], cztery takty trakto- kiem; sautillé
waæ jak rytmiczn¹ ca³oœæ sanft [niem.], miêkko, ³agodnie
ritmo di tre battute, ritmo di 3 [w³.], trzy takty traktowaæ jak sans... [fr.], bez...
rytmiczn¹ ca³oœæ sans interruption [fr.], bez przerwy; attacca
ritta [w³.], praw¹ rêk¹ sautillé [fr.], podryguj¹cy; oddzielne wykonywanie ka¿dej nu-
riverso [w³.], odwrotnie, w przeciwnym kierunku ty lekko „podskakuj¹cym” smyczkiem, rodzaj staccato
rivoltato [w³.], odwrotnie sbalzato [w³.], wykonywaæ kilka dŸwiêków staccato jednym po-
roco [w³.], ostrzej, gorêcej ci¹gniêciem „skacz¹cego”, „rzucanego” smyczka
roll [ang.], tremolo sbatteré [w³.], potrz¹saæ
rovescio [w³.], odwrotnie, w przeciwnym kierunku s.c. = senza corde, z rozluŸnionymi strunami
r.P. = rechtes Pedal, prawy peda³ scemando [w³.], zmniejszaj¹c; coraz powœci¹gliwiej, coraz ci-
r.s. = rim shot, uderzenie równoczeœnie w membranê i krawêdŸ szej
obrêczy scherzando [w³.], ¿artobliwie
rub [ang.], trzeæ, pocieraæ scherzevole, scherzoso [w³.], ¿artobliwie
57 secondando
scherzhaft [niem.], ¿artobliwie
schietto, schiettamente [w³.], czysto, bez upiêkszeñ
schittamente [w³.], prosto, szczerze
schlagen [niem.], uderzaæ
schmeichelnd [niem.], pieszczotliwie, przymilnie
schmerzlich [niem.], boleœnie
schmettern [niem.], grzmieæ, graæ bardzo donoœnie
schnell [niem.], szybko
schrittmässig [niem.], umiarkowanie, andante
schütteln [niem.], potrz¹saæ
schwach [niem.], s³abo; schwächer: s³abiej
schweigen [niem.], milczeæ
schwer [niem.], ciê¿ko, powa¿nie
schwermütig [niem.], melancholijnie, posêpnie
schwindend [niem.], zamieraj¹co, coraz ³agodniej
schwungvoll [niem.], z energi¹, z wyraŸnym o¿ywieniem
scintillante [w³.], migotliwie, iskrz¹co, b³yskotliwie, popiso-
wo
sciolto [w³.], luŸno, swobodnie; 1. energicznie poci¹gaæ ca-
³ym smyczkiem; 2. nie ³¹czyæ kolejnych dŸwiêków; non le-
gato
scivolando [w³.], œlizgaj¹c siê; glissando
scoperto [w³.], odkryty, z ods³oniêt¹ membran¹
scordato [w³.], przestrojony; scordare: przestroiæ
scordatura [w³.], rozstrajanie strun
scorrendo, scorrevole [w³.], p³ynnie ³¹czyæ dŸwiêki
scucito [w³.], rozrywaj¹c, dziel¹c; non legato
scurire, scurito, scuro [w³.], ciemn¹, przyt³umion¹ barw¹
sdegnoso [w³.], niechêtnie, pogardliwie
sdrucciolando [w³.], œlizgaj¹c siê (po klawiszach); glissando
sec [fr.], secco [w³.], sucho, twardo; na fortepianie bez u¿ycia
peda³u
secondando [w³.], (g³os) towarzysz¹cy
seconda volta 58
seconda volta [w³.], drugi raz, drugie zakoñczenie; powtarzaj¹c
opuœciæ fragment ozn. prima volta i przejœæ od razu do frag-
mentu ozn. seconda volta
secondo [w³.], drugi; w utworach fortepianowych na 4 rêce ozn.
ni¿szej partii
secouer [fr.], potrz¹saæ
seg. = seguente, ci¹g dalszy
segno [w³.], znak lub , od którego (dal s.) lub do którego
(al s.) nale¿y graæ
segue [w³.], graæ tak jak dotychczas; graæ dalej bez przerwy
seguente, seguitando [w³.], nastêpuj¹cy, ci¹g dalszy
sehr [niem.], bardzo
sehr breit [niem.], bardzo szeroko i wolno
sehr langsam [niem.], bardzo wolno
sehr schnell [niem.], bardzo szybko
semplice [w³.], prosto, bezpretensjonalnie
sempre [w³.], zawsze
sensibile [w³.], sensible [ang., fr.], wra¿liwie, uczuciowo, sub-
telnie
sentimentale [w³.], uczuciowo, marzycielsko, ckliwie
sentito [w³.], z wyrazem
senza... [w³.], bez...
senza corde [w³.], z rozluŸnionymi strunami
senza fiore, s. fiori [w³.], bez ornamentów
senza interruzione [w³.], bez przerwy; attacca
senz’altro [w³.], natychmiast, bez przerwy
senza misura [w³.], swobodnie rytmicznie, nie przestrzegaj¹c
rygorystycznie tempa
senza pedale [w³.], bez peda³u
senza repetizione [w³.], bez powtórzenia
senza replica [w³.], bez powtórzenia
senza rigore [w³.], swobodnie rytmicznie, nie przestrzegaj¹c
rygorystycznie tempa
59 sharpen shorten 60
senza ripieno [w³.], tylko pierwszy pulpit, bez pozosta³ych in- shorten [ang.], skracaæ
strumentów shrill [ang.], przenikliwie, œwidruj¹co
senza sordino [w³.], bez t³umika si bémol [fr.], si bemolle [w³.], b
senza stentando [w³.], nie oci¹gaj¹c si dièse [fr.], si diesis [w³.], his
senza tempo [w³.], swobodnie rytmicznie, nie przestrzegaj¹c si doppio bemolle [w³.], heses
rygorystycznie tempa si doppio diesis [w³.], hisis
senza vibrato [w³.], bez wibracji si double bémol [fr.], heses
se piace [w³.], swobodnie, wg uznania si double dièse [fr.], hisis
sereno [w³.], pogodnie, spokojnie siffler [fr.], gwizdaæ
sérieux [fr.], serio, serioso [w³.], serious, seriously [ang.], si leva il sordino [w³.], zdj¹æ t³umik
powa¿nie sim., simile [w³.], podobnie wykonywaæ ci¹g dalszy
serrando [w³.], serrant, serré [fr.], naciskaj¹c; przyspieszaj¹c simplement [fr.], simply [ang.], prosto, niewyszukanie
seul [fr.], solo sin. = sinistra, lew¹ (rêk¹)
seulement [fr.], tylko, jedynie (dany instrument lub g³os) sin’al fine [w³.], a¿ do koñca
severamente, severo [w³.], surowo, srogo, mocno, wyraŸnie sin’al segno [w³.], a¿ do znaku
sf. = sforzato, nagle zaakcentowaæ singend [niem.], œpiewnie, melodyjnie
sfacciato [w³.], zuchwale, bezczelnie singhiozzando [w³.], rzewnie, ³kaj¹co, szlochaj¹co
sfogato [w³.], spokojnie, jasno; delikatnie, wykwintnie frazo- sinistra (mano) [w³.], lew¹ (rêk¹)
waæ si replica [w³.], powtórzyæ
sfoggiando [w³.], dumnie, wynioœle si seguente [w³.], kontynuowaæ
sforzando, sforzato [w³.], nagle zaakcentowaæ si tace [w³.], milczeæ, pauzowaæ
sfp. = sforzato-piano, nagle zaakcentowaæ i zaraz œciszyæ slacken [ang.], os³abiaæ, wyciszaæ; poluŸniaæ w³osie smyczka,
sfregare [w³.], pocieraæ, skrobaæ napiêcie kot³a
sfrenato [w³.], dziko, niepohamowanie slargando [w³.], coraz szerzej; zazwyczaj coraz wolniej i g³o-
sfuggevole [w³.], szybko, pobie¿nie, jakby uciekaj¹c œniej
sfumare, sfumato [w³.], cieniuj¹c, rozwiewaj¹c; stopniowo slentando, slentato [w³.], zwalniaj¹c
wyciszaæ drganie struny slow, slowly [ang.], powoli
sfz. = sforzato, nagle zaakcentowaæ slur [ang.], ³¹czyæ
sg. = seguente, ci¹g dalszy s.m. = sinistra mano, lew¹ rêk¹
s.h. = sons harmoniques, sztuczne fla¿olety smanioso [w³.], szaleñczo, wœciekle
shake [ang.], potrz¹saæ sminuendo [w³.], zmniejszaj¹c tempo i dynamikê
sharp [ang.], krzy¿yk (podwy¿szaj¹cy nutê) smoother [ang.], st³umiæ
sharpen [ang.], podwy¿szyæ smorendo [w³.], zamieraj¹co; coraz wolniej i ciszej
61 sopra una corda
smorfioso [w³.], przesadnie, nienaturalnie
smorzando [w³.], zamieraj¹co; œciszaæ i zwalniaæ a¿ do zaniku
dŸwiêku
smorzare [w³.], t³umiæ
snares off [ang.], z rozluŸnionymi strunami
snares on [ang.], z naci¹gniêtymi strunami
snello [ w³.], szybko, zwinnie
soave, soavemente [w³.], ³agodnie, delikatnie
soffiare [w³.], d¹æ
soffiato [w³.], szmerowo, szepcz¹c, dmuchaj¹c
soffocato [w³.], zduszonym, st³umionym g³osem
sofort [niem.], natychmiast, od razu: attacca
sognando [w³.], marzycielsko
sol bémol [fr.], sol bemolle [w³.], ges
sol dièse [fr.], sol diesis [w³.], gis
sol doppio bemolle [w³.], geses
sol doppio diesis [w³.], gisis
sol double bémol [fr.], geses
sol double dièse [fr.], gisis
solemn, solemnly [ang.], solemne, solemnis [³ac.], uroczyœcie
solenne [w³.], solennel, solennelle [fr.], uroczyœcie
solito [w³.], jak zwykle
sollecitando, sollecito [w³.], pospiesznie, przynaglaj¹c
solo [fr., w³.], sam; osobno, samodzielnie, na pierwszym planie
soltanto [w³.], tylko, jedynie (dany instrument lub g³os)
sommesso [w³.], ulegle, miêkko
sonore [fr.], sonoro, sonoramente [w³.], dŸwiêcznie, brzmi¹co;
pe³nym g³osem, pe³nym dŸwiêkiem
sons harmoniques [fr.], sztuczne fla¿olety
sopra [w³.], ponad; na fortepianie podczas krzy¿owania r¹k ozn.
rêki na górze; M.s. sopra: lewa rêka na górze; M.d. sopra:
prawa rêka na górze
sopra una corda [w³.], na jednej strunie
sord. 62
sord. = sordino, t³umik
sordamente, sordo [w³.], przyt³umionym dŸwiêkiem, g³ucho
sordinato [w³.], (uderzenie) t³umione
sordino [w³.], t³umik
sospirando, sospirante, sospiroso [w³.], wzdychaj¹c, ³kaj¹c
sost., sostenuto, sostenendo [w³.], powstrzymuj¹c, wytrzy-
muj¹c dŸwiêk przez ca³y czas ze sta³ym natê¿eniem dynami-
ki
sotto [w³.], pod, poni¿ej; na fortepianie podczas krzy¿owania
r¹k ozn. rêki pod spodem; M.s. sotto: lewa rêka na dole;
M.d. sotto: prawa rêka na dole
sotto voce [w³.], st³umionym dŸwiêkiem, ciszej ni¿ mezza voce
sourd [fr.], st³umiony, przyt³umiony; sourdine: t³umik
soutenu [fr.], powstrzymuj¹c, wytrzymuj¹c dŸwiêk przez ca³y
czas ze sta³ym natê¿eniem dynamiki
s.p. = 1. sul ponticello, przy podstawku; = 2. senza pedale, bez
peda³u
spanendo [w³.], powiêkszaj¹c, rozwijaj¹c tempo, dynamikê
spannen [niem.], napi¹æ
spasshaft [niem.], weso³o, ¿artobliwie
sperdendosi [w³.], zamieraj¹co, œciszaj¹c
spettacoloso [w³.], widowiskowo, efektownie
spianato [w³.], równo, bez patosu
spicc., spiccato [w³.], urywaj¹c; wykonywanie ka¿dej nuty lek-
ko „podskakuj¹cym” smyczkiem w szybkim tempie, ostre
rozdzielanie dŸwiêków jeszcze krótszych ni¿ w staccato
spiegando [w³.], rozwijaj¹c; coraz g³oœniej
spirande, spirante [w³.], zamieraj¹c, zanikaj¹c
spirito, spiritoso, spirituoso [w³.], z o¿ywieniem
spirituale [w³.], z uduchowieniem, modlitewnie
splendido, splendente [w³.], wspaniale, zachwycaj¹co
Springbogen [niem.], oddzielne wykonywanie ka¿dej nuty lek-
ko „podskakuj¹cym” smyczkiem; sautillé
63 streng
squillando, squillante [w³.], dŸwiêcznie, donoœnie, przenikli-
wie, przeraŸliwie
s. sord. = senza sordino, bez t³umika
s.t. = 1. senza tempo, w swobodnym rytmie; = 2. sul tasto, bli-
sko gryfu
stacc. = staccato, krótkimi uderzeniami
staccatissimo [w³.], bardzo krótkie staccato
staccato [w³.], wyraŸnie odrywaj¹c; sprê¿yste i krótkie uderze-
nie dŸwiêku
staccato martelé [fr.], dobitnie artyku³owane staccato
staccato volant [fr.], p³ynne staccato w szybkim tempie
stendendo, stentando, stentato [w³.], rozci¹gaj¹c, zwalniaj¹c,
z wyrazem zmêczenia, ociê¿ale
sterbend [niem.], zamieraj¹co
stesso moto [w³.], szeroko, spokojnie
stesso tempo [w³.], w tym samym tempie
stinguendo [w³.], zamieraj¹co; przyciszaj¹c
stiracchiando, stiracchiato, stirando, stirato [w³.], rozci¹ga-
j¹c, opóŸniaj¹c
stolz [niem.], dumnie
stonare [w³.], œwiadome, celowe fa³szowanie
stop [ang.], stopfen [niem.], zatrzymaæ; 1. w³o¿yæ rêkê do cza-
ry g³osowej rogu; 2. zakryæ piszcza³kê organow¹; 3. po-
chwyciæ strunê t³umi¹c dŸwiêk
stracciacalando [w³.], gadatliwie
strappare [w³.], drzeæ; zarywaæ struny, wykonywaæ glissando
po wszystkich strunach
strasciando, strascinando [w³.], 1. zwalniaj¹c; 2. wyraŸnie
³¹cz¹c; legato
stravagante [w³.], dziwacznie, ekstrawagancko
straziante [w³.], przenikliwie, rozdzieraj¹co
streichen [niem.], smyczkowaæ
streng [niem.], œciœle
strepitoso, strepitando 64
strepitoso, strepitando [w³.], g³oœno, ha³aœliwie
stretto [w³., ang.], œcieœniaj¹c, przyspieszaj¹c
stridente, stridulo [w³.], krzykliwie, piskliwie, przenikliwie
strike [ang.], uderzaæ
stringendo [w³. stringere], œcieœniaj¹c; nagle przyspieszyæ
strisciando [w³.], 1. spokojnie; 2. zlewaj¹c, ³¹cz¹c; legato,
glissando
strofinare [w³.], pocieraæ
strombettare [w³.], g³oœno tr¹biæ
strozzato [w³.], zduszony; con voce strozzata: zduszonym
g³osem
Stück [niem.], kawa³ek; utwór niewielkich rozmiarów
stürmisch, stürmend [niem.], burzliwie
suave [ang., fr.], ³agodnie, mi³o
subito [w³.], nagle zmieniæ dynamikê lub tempo, np. subito
piano: nagle œciszyæ
suffocato [w³.], z wyt³umieniem, z t³umikiem
suivez [fr.], 1. od razu, attacca; 2. dostosowaæ instrument do
g³ównej partii wykonywanej w swobodnym rytmie
sul, sulla... [w³.], na... (np. sul G: na strunie g)
sulla tastiera [w³.], blisko gryfu
sull’orlo [w³.], na obrze¿u, na krawêdzi
sul ponticello [w³.], przy podstawku
sul tallone [w³.], pocz¹tkiem smyczka
sul tasto [w³.], blisko gryfu
suonare [w³.], brzmieæ, d¹æ, dŸwiêczeæ, graæ
suono reali [w³.], nie zmieniaæ (nie transponowaæ) wysokoœci,
graæ wg zapisu
superando [w³.], przewy¿szaj¹c
sur la touche [fr.], blisko gryfu; sul tasto
sur le chevalet [fr.], przy podstawku
sussur., sussurando [w³.], szumi¹c, szemrz¹c, mrucz¹c
sustain [ang.], powstrzymaæ (dŸwiêk, peda³, tempo)
65 tempo comodo
s.v. = 1. sotto voce, st³umionym dŸwiêkiem; = 2. senza vibrato,
bez wibracji
svegliato, sveglio, svegliando [w³.], z o¿ywieniem, raŸnie
svelto [w³.], ¿wawo, otwarcie
svenevole [w³.], nienaturalnie, afektowanie
s. vibr. = senza vibrato, bez wibracji
svogliato [w³.], leniwie, ospale
swift, swiftly [ang.], szybko, zwinnie
T trum 4
t = 1. tenor; = 2. tasto, klawisz; = 3. tutti, wszyscy; = 4. tastiera,
strunnik
t. = tempo
T.I = tempo primo, wróciæ do pierwszego tempa
tac. = tacet, milczy
tace, taci [w³.], tacet, [³ac.], milczy; g³os lub instrument pauzu-
je
tagliente [w³.], ostro, zdecydowanie
taktfest [niem.], dok³adnie przestrzegaæ tempa
tappato [w³.], zatkany; st³umiony, przykryty
tardo, tardamente, tardando [w³.], wolno; zwalniaj¹c, opóŸ-
niaj¹c
tasteggiando [w³.], uderzaæ w klawisze
tastiera [w³.], strunnik
tasto [w³.], klawisz
tasto solo [w³.], w partii basso continuo wykonywaæ tylko g³os
basowy, bez akordów
t.c. = tre corde, na fortepianie zwolniæ lewy peda³
tempestoso [w³.], tempetueux [fr.], burzliwie, gwa³townie
tempo I = tempo primo, wróciæ do pierwszego tempa
tempo comodo [w³.], w wygodnym tempie
tempo di ballo 66
tempo di ballo [w³.], tanecznie, na sposób tañca
tempo di marcia [w³.], w tempie marsza
tempo di minuetto [w³.], w tempie menueta
tempo di misura [w³.], w sta³ym tempie
tempo giusto [w³.], (zachowywaæ) w³aœciwe tempo
tempo libero [w³.], w swobodnym tempie
2
tempo maggiore [w³.], w metrum alla breve, tj. 2
44
tempo minore [w³.], w metrum
tempo misurato [w³.], w sta³ym tempie
tempo ordinario [w³.], tempo zwyczajne; 1. moderato; 2. me-
4
tempo primo [w³.], wróciæ do pocz¹tkowego tempa
tempo rubato [w³.], w chwiejnym tempie
ten. = tenuto, wytrzymaæ wartoœæ rytmiczn¹ ze sta³¹ g³oœno-
œci¹, nawet przeci¹gaj¹c
tendre, tendrement [fr.], miêkko, ³agodnie
tenendo [w³.], wstrzymuj¹c (wartoœæ rytmiczn¹ dŸwiêku lub
pauzy)
tenere [w³.], tenir [fr.], trzymaæ (wartoœæ rytmiczn¹)
tenero, teneramente [w³.], miêkko, ³agodnie, subtelnie
tenuto [w³.], wytrzymaæ wartoœæ rytmiczn¹ ze sta³¹ g³oœnoœci¹,
nawet przeci¹gaj¹c
tetro [w³.], posêpnie, osowiale
tie [ang.], ³¹czyæ, wi¹zaæ
tiepido [w³.], letnio, beznamiêtnie
timbales couvertes [fr.], st³umiæ kot³y (nakrywaj¹c suknem)
timide [fr.], timido, timoroso [w³.], lêkliwie, bojaŸliwie
timpani coperti [w³.], st³umiæ kot³y (nakrywaj¹c suknem)
tintinnando [w³.], barwnie, dŸwiêcznie
tirando, tirato [w³.], oci¹gaj¹c tempo
tirare, tira tutto [w³.], w³¹czyæ wszystkie g³osy
tiré, tirer, tirez [fr.], 1. smyczkowaæ w dó³; 2. w³¹czyæ wszy-
stkie g³osy
67 tronco trop, troppo 68
toccare [w³.], uderzaæ, trafiaæ trop [fr.], troppo [w³.], za bardzo, za du¿o
togliere [w³.], zdj¹æ (t³umik) tröstend [niem.], pocieszaj¹co
tonando [w³.], grzmi¹co, hucz¹co t.s. = tasto solo, w partii basso continuo wykonywaæ tylko g³os
tosto [w³.], szybko, od razu basowy, bez akordów
toujours [fr.], zawsze tumultuoso [w³.], ha³aœliwie
tourner [fr.], krêciæ, obracaæ tune down [ang.], obni¿yæ strój
tournez vite [fr.], szybko przewróciæ stronê turbinoso, turbolento [w³.], niespokojnie, gwa³townie
toute la force [fr.], z ca³¹ si³¹, najg³oœniej jak mo¿na turn [ang.], krêciæ, obracaæ
tradolce [w³.], bardzo s³odko turn, turn over [ang.], przewróciæ (kartkê)
tragico [w³.], tragicznie tutta la forza [w³.], z ca³¹ si³¹, najg³oœniej jak mo¿na
traïnre [fr.], oci¹gaj¹c tutte le corde [w³.], wszystkie struny; na fortepianie zwolniæ
tranquillo [w³.], spokojnie lewy peda³
trascinare, trascinando [w³.], rozwlekaj¹c, zwalniaj¹c tutti [w³.], wszyscy; ca³a orkiestra, ca³y zespó³
trasognato [w³.], marz¹co tutto il cembalo [w³.], wszystkie g³osy klawesynu
trattenuto, trattenendo, tratto [w³.], powstrzymuj¹c, zwal- twofold [ang.], we dwoje, w podwójnej obsadzie
niaj¹c
trauernd, traurig [niem.], smutno, ¿a³obnie
tre corde [w³.], trzy struny; na fortepianie zwolniæ lewy peda³ U
treibend [niem.], przyspieszaj¹c
tremando, tremante [w³.], dr¿¹co; tremolo überblasen [niem.], przed¹æ
tremblant [fr.], trembling [ang.], dr¿¹co; tremolo übergreifen [niem.], prze³o¿yæ; skrzy¿owaæ rêce (na fortepia-
tremendo [w³.], groŸnie nie)
tremolando, tremolo [w³.], dr¿¹co; powtarzaj¹c dŸwiêk lub überstürzt [niem.], nagle, pospiesznie
kilka dŸwiêków w bardzo szybkim tempie u.c. = úna corda, z u¿yciem lewego peda³u
très [fr.], bardzo udibile [w³.], s³yszalnie
très large [fr.], bardzo szeroko, wolno uguale, ugualmente [w³.], równo, podobnie
très lent [fr.], bardzo wolno ultima volta [w³.], (przy powtórzeniu) po raz ostatni
très vif, très vite [fr.], bardzo szybko umblättern [niem.], przewróciæ kartkê
tre volte [w³.], trzykrotnie umoristico [w³.], pogodnie, w dobrym nastroju
trillando [w³.], tryluj¹c una corda [w³.], jedna struna; z u¿yciem lewego peda³u
triomphant [fr.], trionfale [w³.] triumfalnie un’altra volta [w³.], jeszcze raz
triste, tristemente [fr., w³.], smutno un altro poco... [w³.], jeszcze trochê...
tronco [w³.], urywaj¹c, skracaj¹c una volta [w³.], jeden raz
69 variatamente variato, varié, variée, varied 70
ungeduldig [niem.], niecierpliwie variato [w³.], varié, variée [fr.], varied [ang.], ró¿norodnie,
uni, unie [fr.], równo, jednostajnie, skromnie urozmaicaj¹c
uniforme [fr., w³.], jednakowo, podobnie veemente [w³.], gwa³townie, popêdliwie
unis [fr.], razem; unisono velare [w³.], t³umi¹c
unis, unisono [w³.], jednog³osowo; g³osów w odleg³oœci pry- velato [w³.], na dalszym planie, niezbyt wyraŸnie
my lub w równoleg³ych oktawach veloce, velocemente [w³.], szybko, prêdko, lotnie
uniti, unito, unitamente [w³.], razem, wspólnie velocissimo [w³.], bardzo szybko
un peu... [fr.], trochê... venusto [w³.], mi³o, powabnie
un peu vif [fr.], trochê szybciej verbinden [niem.], po³¹czyæ
un pochettino... [w³.], odrobinê mniej... verdoppeln [niem.], zdwoiæ, zdublowaæ
un poco [w³.], niewielka zmiana (tempa lub dynamiki); np. un verhallend [niem.], œciszaj¹c, zanikaj¹c
poco più allegro: trochê szybciej verhalten [niem.], powstrzymuj¹c, opóŸniaj¹c
un poco meno... [w³.], trochê mniej... verschwindend [niem.], zanikaj¹c
un poco più... [w³.], trochê wiêcej, trochê bardziej... verstärken [niem.], wzmocniæ, zg³oœniæ
up-bow [ang.], smyczkowaæ w górê; poussé verte [w³.], przewróciæ kartkê
unruhig [niem.], niespokojnie very [ang.], bardzo
urlando [w³.], krzykliwie very broadly [ang.], bardzo szeroko i wolno
usuale [w³.], usuel [fr.], naturalnie, prosto very fast [ang.], bardzo szybko
ut bémol [fr.], ces very slowly [ang.], bardzo wolno
ut dièse [fr.], cis verzweifelt [niem.], z rozpacz¹, desperacko
ut double bémol [fr.], ceses vezzegiante, vezzegiatiro [w³.], przymilnie, pieszczotliwie
ut double dièse [fr.], cisis vezzoso [w³.], mi³o, czaruj¹co
ut supra [³ac.], jak wy¿ej, jak poprzednio via pedale [w³.], zwolniæ peda³
via sordini [w³.], zdj¹æ t³umik
vibr., vibrare [w³.], vibrate [ang.], vibrer [fr.], pozwoliæ stru-
nie wibrowaæ i wybrzmieæ, nie t³umiæ
V
vicine al ponticello [w³.], przy podstawku; sul ponticello
vide [fr.], gra na pustych strunach
v = 1. violino, skrzypce; = 2. voce, voice, voix, vox, g³os; = 3. vi-
-de, zobacz; = 4. volta, zakoñczenie; = 5. vuota, pusta struna vi-de [³ac.], zobacz; zezwolenie na opuszczenie czêœci utworu
ograniczonej sylabami vi-de
vacillando [w³.], ko³ysz¹co, dr¿¹co
vide sequens [w³.], zobacz ci¹g dalszy
vago [w³.], 1. czaruj¹co, z wdziêkiem; 2. niepewnie, chwiejnie
vierhändig [niem.], na cztery rêce
variatamente [w³.], zmiennie, rozmaicie
vif [fr.], ¿ywo
71
vigorosamente, vigoroso [w³.], ¿ywo, z energi¹
violento [w³.], gwa³townie, pospiesznie
vispo [w³.], weso³o, ¿wawo
vite [fr.], szybko
vivace [w³.], ¿ywo, ruchliwie
vivacissimo [w³.], bardzo ¿ywo; szybciej ni¿ vivace, a wolniej
ni¿ presto
vivament [fr.], vivamente [w³.], szybko, b³yskotliwie
viva voce [w³.], donoœnym g³osem
vivement [fr.], prêdko
vivo [w³.], ¿ywo, szybko, b³yskotliwie
voce [w³.], g³os
voce piena [w³.], pe³nym g³osem
vociando [w³.], g³oœno krzycz¹c
voice [ang.], voix [fr.] g³os
voilé [fr.], st³umiony
volatile [w³.], ¿ywo, zwinnie
volles Werk [niem.], wszystkie g³osy organowe
voll Feuer [niem.], z ogniem, bardzo energicznie
volta [w³.], zakoñczenie
volteggiando [w³.], skrzy¿owaæ rêce
volti, volti subito [w³.], (szybko) przewróciæ (kartkê)
volubile [fr., w³.], potoczyœcie, wartko
vom Blatt [niem.], wykonaæ utwór z nut od razu, bez przygoto-
wania; a prima vista
vox, voces [³ac.], g³os, g³osy
v.s. = volti subito, (szybko) przewróciæ (kartkê)
v.s. wackeln, waver 72
W
wackeln [niem.], waver [ang.], wibrowaæ, œpiewaæ dr¿¹cym
g³osem
wehmütig [niem.], smutno, melancholijnie
weich [niem.], miêkko, ³agodnie
weinend [niem.], p³aczliwie, ¿a³oœnie
wenig... [niem.], ma³o, s³abo...; ein wenig: trochê; weniger:
mniej
weniger... [niem.], mniej, s³abiej...
whirl [ang.], krêciæ
whistle [ang.], gwizdaæ
white tone [ang.], bia³y dŸwiêk; bez wibrata
wiederholen [niem.], powtarzaæ
wiegend [niem.], ko³ysz¹co
wild [niem.], dziko, niepohamowanie
wire brushes [ang.], miote³kami
with drum sticks [ang.], pa³eczkami
with hands [ang.], d³oñmi
with fingers [ang.], palcami
without... [ang.], bez...
without interruption [ang.], bez przerwy; attacca
with sticks [ang.], pa³eczkami
wuchtig [niem.], ciê¿ko, powa¿nie
wütend [niem.], ze z³oœci¹, wœciekle
Z
zärtlich [niem.], delikatnie, czule
zelante, zeloso [w³.], z zapa³em, ¿arliwie
ziemlich [niem.], doϾ, raczej
zittern, zitternd [niem.], dr¿¹co; tremolo
73 zusammen
zitto [w³.], spokojnie, cicho Skróty nazw instrumentów
zögern [niem.], z wahaniem, z oci¹ganiem
zoppo [w³.], utykaj¹c; jak w synkopowanym rytmie tañca A., Alt. [fr.] = altówka
zoppa acc. [ang., fr.], Akk. [niem.] = akordeon
zornig [niem.], z podnieceniem ap., ar. [w³.] = harfa
zotico [w³.], szorstko, prostacko a.Zimb. [niem.] = talerzyki pompejañskie, krotale
zu 2 [niem.], we dwoje (np. obydwa puzony)
zufolando [w³.], gwi¿d¿¹co batt. [w³.] = perkusja
zurückhaltend [niem.], nagle zwolniæ (tempo) Bck. [niem.] = talerze
zurlando [w³.], swawolnie, niesfornie Bkl., BKlar. [niem.] = klarnet basowy
zusammen [niem.], razem bn., Bon [ang., fr., w³.] = fagot
Br. [niem.] = altówka
btt. [w³.] = perkusja
Btthr. [niem.] = basethorn

cast. [w³.] = kastaniety

cb., c.b., Cb., C.B., cbb. [ang., fr., niem., w³.] = kontrabas
cc [w³.] = fortepian
cel. [w³.] = czelesta
cemb. [w³.] = klawesyn
cf., cfg. [w³.] = kontrafagot
ch., cht. [w³.] = gitara
c.i., cor.ingl. [w³.] = ro¿ek angielski
cl., clar. [ang., fr., w³.] = klarnet
cmp., cmplli. [w³.] = dzwonki
cor. [fr., w³.] = róg, waltornia
Cor angl. [fr.] = ro¿ek angielski
cor. di b. [w³.] = basethorn
Co.i., cor.ingl. [w³.] = ro¿ek angielski
cr. [w³.] = róg, waltornia
cri [w³.] = ro¿ek angielski
crnt. [w³.] = kornet
Cts [w³.] = kastaniety
75 Skróty nazw instrumentów Skróty nazw instrumentów 76
Cymb. [fr.] = talerze
cymb.a., Cymb. ant. [fr.] = talerzyki pompejañskie, krotale Kast. [niem.] = kastaniety
Kb. [niem.] = kontrabas
fag., fg. [w³.], Fag., Fg. [niem.] = fagot Kfag., Kfg. [niem.] = kontrafagot
Fc [w³.] = flicorni Kl. [niem.] = 1. fortepian; 2. klarnet
fl. [ang., fr., w³.], Fl. [niem.] = flet Klar. [niem.] = klarnet
Fla [w³.] = flet altowy Klav. [niem.] = fortepian
fl. gr. [w³.] = flet poprzeczny Kl.Fl. [niem.] = ma³y flet
fl. picc., Flpc [w³.] = ma³y flet Kl.Tr. [niem.] = ma³y bêben
fl. trav. [w³.] = flet poprzeczny Korn. [niem.] = kornet
fp [w³.] = fortepian
fr, frs. [w³.] = bat Lt. [niem.] = lutnia
ftp [w³.] = fortepian
mand. [w³.], Mand. [niem.] = mandolina
g.c. [w³.] = wielki bêben mbf. [w³.] = marimbafon
Gde Fl. [fr.] = flet poprzeczny Mn. [niem.] = mandolina
Gg. [w³.] = gong mrc. [w³.] = maracasy
Gitt. [niem.] = gitara
Gl. [niem.] = dzwony Ob. [niem.] = obój
Glsp. [niem.] = dzwonki Ob.d.c. [w³.] = oboe da caccia
gng [w³.] = gong Ob.d’a., Ob.d’am [w³.] = obój mi³osny
gr.c. [w³.], Gr.C. [fr.] = wielki bêben Obpc [w³.] = obój ma³y
Gr. Fl. [niem.] = flet poprzeczny Ond. Mart. [fr.] = fale Martenota
Gr. Tr. [niem.] = wielki bêben org. [w³.], Org. [niem.] = organy
Gsp. [niem.] = dzwonki
Perc. [fr.] = perkusja
H. [ang.] = róg, waltornia pf., pfte. [w³.] = fortepian
harps. [w³.] = klawesyn Piano [fr.] = fortepian
Hautb., Hb., Htb [fr.] = obój Pikk. [niem.] = ma³y flet
Hf. [niem.], Hpe [fr.] = harfa Pk. [niem.] = kot³y
Hr. [ang., niem.] = róg, waltornia Pos., Ps. [niem.] = puzon
Hrf. [niem.] = harfa Pte Fl. [fr.] = ma³y flet
Hrm [w³.] = harmonia pto, ptti [w³.] = talerz, talerze
77 Skróty nazw instrumentów Skróty nazw instrumentów 78
trb., trba. [w³.] = puzon
rag., rgn. [w³.] = raganella trbe [w³.] = tr¹bki
trbn., trbne [w³.] = puzon
Sax., Sx [niem.] = saksofon trbni [w³.] = puzony
Schg., Schl., Schlg., Schlzg. [niem.] = perkusja trg., trgl. [ang., fr., w³.], Trg. [niem.] = trójk¹t
sil. [w³.] = ksylofon Tromb. [fr.] = puzon
srf. [w³.] = saruzafon Tromp. [niem., w³.] = tr¹bka
sx, sxf. [w³.] = saksofon t-t = tom-tom, ewent. tam-tam

tamb. [w³.] = bêben v. [w³.], V. [niem.] = skrzypce (l. poj.)

Tamb. [niem.] = tamburyn Va. [niem.] = altówka
tb. [w³.] = tuba Vb. [w³.] = kontrabas
tbl. [ang., fr., niem., w³.] = temple blocks vbf. [w³.] = wibrafon
tbne [w³.] = puzon Vbso, Vbsi [w³.] = kontrabas, kontrabasy
timb., timbl. [ang., fr., w³.] = kocio³ki kubañskie vc., Vclo [w³.], Vc. [niem.] = wiolonczela
timp. [w³.] = kot³y Vcelles [fr.], Vclli [w³.] = wiolonczele
tmb. [w³.] = ma³y bêben vibf. [w³.] = wibrafon
tmb.bsc., tmbbsc [w³.] = tamburyn Vibr. [niem.] = wibrafon
tmb.gr., tmbgr [w³.] = wielki bêben viol. [w³.], Viol., Vl. [niem.] = skrzypce
tmb.m. [w³.] = werbel Vla. [ang., niem.] = altówka
tmb-no [w³.] = tamburyn Vlc. [fr.] = wiolonczela
tmb.p., tmbpl [w³.] = ma³y bêben Vle [w³.] = altówki
tmp. [w³.] = kot³y vn., vno [w³.], Vn. [fr.] = skrzypce (l. poj.)
tmt. = tam-tam vni [w³.], Vns [fr.] = skrzypce (l. Mn.)
Tn. [w³.] = puzon
t-no [w³.] = tamburyn xf., xil., xlf [w³.], Xyl. [fr., niem.] = ksylofon
tom-t = tom-tom
Tp. [fr., niem.] = 1. tr¹bka; 2. [w³.] = kot³y
tpbl. [ang.] = temple block
Tpgr [w³.] = kocio³ wielki
Tppc [w³.] = kocio³ ma³y
tr, trp [ang., fr., niem., w³.] = tr¹bka
Tr. [niem.] = bêben