Οι Πρωτοβούλγαροι

Η αρχαία πατρίδα των Βουλγάρων, στο Ινδοκούς και Παμίρ, σύμφωνα με χάρτη της
Κεντρικής Ασίας, από τον αρμενικό γεωγραφικό Άτλαντα ‘Ashharatsuyts’ (5ος-7ος
αιώνας), σε ανασχεδιασμό του ακαδημαϊκού S.T. Eremian.

Για τους προγόνους των Βουλγάρων, τους «Πρωτοβουλγάρους», δεν έχουμε ίδιες
καταγραφές. Ό,τι γνωρίζουμε προκύπτει από τη συγκριτική μελέτη βυζαντινών,
αραβικών, περσικών, ινδικών και ρωσικών πηγών της εποχής ή από ανασκαφές.

 Κατά την κυρίαρχη θεωρία πρόκειται για τουρκικό νομαδικό φύλο

καταγόμενο από την κεντρική Ασία, το οποίο μιλούσε μία αρχαία τουρκική
γλώσσα, πρόγονο της σημερινής τσουβασικής, και σταδιακά μεταξύ 2ου - 4ου
αιώνα μ.Χ. εγκαταστάθηκε στη στέπα βορείως της Αζοφικής Θάλασσας. Η
τουρανική καταγωγή των Πρωτοβουλγάρων επιβεβαιώνεται από το όνομά
τους («bulģa» που σημαίνει «ανακατεύω»), τους τίτλους της ιεραρχίας τους
(όπως διασώζονται σε ελάχιστες επιγραφές), τη θρησκεία τους (σαμανιστική
με ανώτατο ον τον Τένγκρι), το ημερολόγιό τους (δωδεκαετές), που είναι ίδια
με αυτά των άλλων τουρκικών και μογγολικών φύλων της εποχής.
 Σύμφωνα με μία νεότερη άποψη η γλώσσα τους δεν ήταν τουρκική αλλά
ιρανική, συνεπώς και οι ίδιοι ήταν ινδοευρωπαϊκής καταγωγής, ενώ η ύπαρξη
τόσων τουρκικών στοιχείων στον πολιτισμό τους αιτιολογείται από την
επιρροή των Ούνων και των άλλων τουρανικών φύλων της περιοχής. Πάντως
αυτή η θεωρία είναι δημοφιλής σχεδόν αποκλειστικά στη σύγχρονη
Βουλγαρία.

Όποια κι αν είναι η προέλευσή τους, είναι σίγουρο πως οι Πρωτοβούλγαροι

εγκατέλειψαν τα αζοφικά παράλια (τη Μεγάλη Αρχαία Βουλγαρία των Bυζαντινών)
γύρω στο 668 υπό την απειλή των Χαζάρων, οι οποίοι είχαν ήδη εξαναγκάσει σε
παράδοση τον ηγεμόνα τους Μπατ Μπαγιάν. Χωρισμένοι σε τέσσερις βασικές ορδές
υπό την ηγεσία των πριγκίπων τους, κινήθηκαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις:

 Ο Χαν Κοτράγκ κινήθηκε προς τα ΒΑ, μέχρι που έφθασε στα νότια Ουράλια.
Εκεί οι Βούλγαροι αναμίχθηκαν με ντόπιους πληθυσμούς και στα τέλη του
9ου αι. δημιούργησαν τη Βουλγαρία του Βόλγα, ένα κράτος που δέσποσε στο
Μέσο Βόλγα ως το 1236. Απόγονοί τους είναι σήμερα ένα τμήμα των
Τατάρων.
 Ο Χαν Ασπαρούχ (ή Ισπερίχ) πέρασε το Δούναβη, κατέλαβε τη ΒΑ
Βαλκανική και ίδρυσε το «Πρώτο Βουλγάρικο Βασίλειο» (680-1).
 Ο Χαν Κουμπέρ μετά από περιπλανήσεις κατέληξε στην Πελαγονία (οι
σημερινές περιοχές της Φλώρινας, του Περλεπέ και της Μπίτολα). Οι
απόγονοί του ενσωματώθηκαν στο Πρώτο Βουλγάρικο Βασίλειο τον 9ο
αιώνα.
 Ο Χαν Αλτσέκ (ή Αλτσικούρς) είχε εγκαταλείψει νωρίτερα τη στέπα για τη
Βαυαρία. Αρχικά ο φράγκος ηγεμόνας Δαγοβέρτος του παραχώρησε γη για να
εγκατασταθεί με το λαό του, αλλά στη συνέχεια διέταξε τη σφαγή τους. Από
τα 9.000 άτομα επιβίωσαν μόνο 700 που διέφυγαν στην Ιταλία, όπου έλαβαν
άδεια να εγκατασταθούν στην περιοχή της Ραβένας.