¥|æ²±æ‡æè

¥æàææÎæ²ÜU ¨¢Îïàæ
¥æñÚ
ÐíïÚÜU ç±™æÚ

Ÿæè Ÿæè ¨è„æÚæ}æÎæ¨

úÜUæÚÝæƒ

(1)
 ¥æàææÎæ²ÜU ¨¢Îïàæ ¥æñÚ ÐíïÚÜU ç±™æÚ
(1)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ç±à±æ¨ ÜUÚæï J
¨æï™ Hæï, ÜUËÐÝæ ÜUÚ Hæï çÜU }æïÚï çH²ï ÜéUÀ |æè }æé}æçÜUÝ ²æ
Ýæ}æé}æçÜUÝ-¨¢|æ± ²æ ¥¨¢|æ± Ýãè¢ ãñ J }æñ¢ ÜU}æHÐécÐ ÜUè Ýæ…éÜU, ÜUæï}æH
Ç¢Çè-{æxæï }ææ~æ ¨ï ÏæH±æÝ ãæƒè ÜUæï |æè Ïææ¡{ ¨ÜU„æ ãê¡, xææ² ÜïU ÐñÚæï¢
ÜUè ÀæïÅè ¨è ÀæÐ-ÀæïÅï ¨ï çÝàææÝ }æï¢ ÏæÇGæ ÐãæÇG ¨}ææ ¨ÜU„æ ãê¡, ÇêÏææ
¨ÜU„æ ãê¡ J ÜUæï§ü |æè ãê¡, ÜUæ}æ ÜUÚÝï ÜUè }æïÚè „æÜU„ ÜïU „ÚèÜUæ-}ææxæü-
ÜUæ ¥¢Îæ…G Hxææ Ýãè¢ ¨ÜU„æ J ¥ÐÝè „¢ÎéÚS„è, {Ý-ÎæñH„ ¥æñÚ ÜU…üG
ÜUè ô™„æ ¨ï ÎêÚ Úãæï J }æñ¢Ýï §Ý ¨ÏæÜïU ²æïxæÿæï}æ ¥æñÚ §Ý ¨Ïæ ÜUè
ò±Sƒæ ¥æñÚ Îï¶|ææH ÜUè ãñ J ÐéÜUæÚæï, }æéÛæï ÐéÜUæÚæï, }æïÚæ Ýæ}æ ÐéÜUæÚæï,
¥æÐÜUæ ¨Ïæ Îé:¶ ÎêÚ ãæï …æ²ïxææ J ÇÚæï Ýãè¢, ÇÚæï Ýãè¢, ÇÚæï Ýãè¢ J
}æëy²é „ÜU, …Gè±Ý ÜUè ¥æ¶Úè ¨æ¡¨ „ÜU }ææ~æ Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J |æHï
ãè ¥æÐÜïU Ð桱 ¨ï …}æèÝ-{Ú„è 綨ÜUÝï Hxæï-¨ÚÜUÝï Îæï; ¥æÐÜïU
¨Ú ÐÚ ¥æ¨}ææÝ ÅêÅ ÐÇï - çxæÚÝï Îæï, ÐHÜU ÛæÐÜUÝï ÜïU çH²ï |æè
¥æÐÜUæï ¨}æ² Ý Îï §„Ýè „ï…Gè ¨ï, §„Ýæ „éÚ‹„ ¨±üÝæàæ-ÐíH² ¥æÐÜUæï
çÝxæH Hï¢ çÈUÚ |æè, §Ý ¨Ïæ ÜUè ¥æïÚ Š²æÝ Ý Îï„ï ãé», Úæ„-çÎÝ
Ýæ}æ ÚÅ„ï Úãæï J ÎíÉG ç±à±æ¨ Ú¶Ýæ çÜU ¥æÐ }æïÚè xææïÎ }æï¢ ¨Hæ}æ„
ãæï, ¨éÚçÿæ„ ãæï; }æñ¢ ¥ÐÝï Nβ ¨ï ç™ÐÜUæÜUÚ ¥æÐÜUè Úÿææ ÜUÚ Úãæ
ãê¡ J ¥æÐÜUæï Ïæ™æ Úãæ ãê¡ J Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J
“¨±ïü Ýà²ç‹„ Ïæírææ¢Çï Ðí|æ±ç‹„ ÐéÝ: ÐéÝ: J
Ý }æï |æv„æ: Ðí‡æà²ç‹„ çÝ:àæ¢ÜUæà™ çÝÚæÐÎ: JJ”
¥æÐÜUæï ÇÚ Hxæï »ï¨è ÜUæï§ü |æè Ïææ„ ÜUãæ¡ ãñ ? }æïÚï |æv„ ÜUæ
(2)
ÜU|æè |æè Ýæàæ Ýãè¢ ãæï ¨ÜU„æ J Ïæírææ¢Ç-¨ëçC }æï¢ ¨Ïæ ÜUæ Ýæàæ ãæï ÜUÚ,
±ï ÏææÚ-ÏææÚ …‹}æ Hï„ï ãñ¢ HïçÜUÝ }æïÚï |æv„æï¢ ÜUæ Ýæàæ Ý ãæïÜUÚ, ±ï
¨éÚçÿæ„-¨Hæ}æ„ Úã„ï ãï¢ J
ú....................ú....................ú
(2)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÇÚæï }æ„ J
}æñ¢ ¨æñxæ¢Î ¶æÜUÚ ÜUã„æ ãê¡ çÜU …æï |æè }ææݱ }æëy²é ÜïU ¨}æ² }æïÚæ
Ýæ}æ ÚÅ„ï ãñ¢, }æñ¢ ©ÝÜïU }æÝ ÜUè §ÓÀ满 ÐêÚè ÜUÚ„æ ãê¡ J Ýæ}æ-…Ð ÜUÚæï,
Hxææ„æÚ Ýæ}æ-…Ð ÜUÚ„ï Úãæï J }æñ¢ ÐêÚè ç…}}æïÎæÚè Hê¡xææ çÜU ¥æÐ ¨Îæ
¨é¶ }æï¢ Úãï¢xæï J
…æï ÜUæï§ü …è±Ý }æï¢ Îé:¶è ãñ¢, ¥æ¥æï J ¥æÐÝï |æçv„ ¥æñÚ ¨æ{Ýæ
Ýãè¢ ÜUè ãñ, „æï |æè ¥æ¥æï J …æï |æè ÜUCè ãñ¢ - ÐèçÇG„ ²æ |ææïxæ-
ç±Hæ¨ }æï¢ ÇêÏæï ãé» ãñ¢ ¥æ¥æï, ÐêÚè „ï…Gè ¨ï ÎæñÇG„ï ¥æ¥æï J …æï |æè
Ïæè}ææÚ ãñ¢ àææïÜU}æxÝ ãñ¢, ²æ„Ýæ-ÐèÇGæ ¨ï ÐÚïàææÝ ãñ¢ }æïÚï Ðæ¨ ¥æ¥æï J
¨Ïæ, ™æãï ²é±æ ãæï ²æ ±ëh, ²é±æ S~æè - ²é±æ ÐéM¯ …MÚ ¥æ¥æï J
¥Úï ¥æ¥æï, ÐæÐè ãæï ²æ ¨¢„, ª¡™è ¿ææç„ }æï¢ …‹}æ çH²æ ãæï ²æ Ýè™è
¿ææç„}æï¢ …‹}æï ãæï ¥æ¥æï J }æê¶ü ãæï ²æ ТçÇ„ ÚÅæï ¥Úï, }æïÚæ Ýæ}æ ÚÅæï J
¥æÐÜUæ ¨Ïæ ÎÎü ¨}æ挄 ãæï …æ²ïxææ, ¥æÐ ¥ÐÝï ÜUæï ÐÚ}æ ¥æݢΠÜïU
¨æxæÚ }æï¢ ÇêÏæï ãé» Ðæ¥æïxæï J
xæê¡…Ýï Îæï ݨ-ݨ }æï¢ H² ¨ï Ïæh ¥æÐÝï ÚÅæ …æï Ýæ}æ,
Ïæ…Ýï Îæï Ýæ}æÜUè {ÇGÜUÝ ¥æÐÜUè Úxæ-Úxæ }æï¢ Ïæã„ï ¶êÝ …ñ¨è,
|æxæ±æÝì Üï U Ýæ}æ ÜUæ |æò-çÎò ¨¢ Î ï à æ
¥¢çÜU„ ÜUÚ Hæï ãçÚÝæ}æ ÜUæ |æò }æçã}ææ ãaè-ãaè ÐÚ J
(3)
 Ýæ}æ ÜUæï ç…„Ýæ |æè ¥æÐ ÚÅ ¨ÜïU¢ ©„Ýæ ÚÅæï, ç…„Ýæ |æè ¨éÝ
¨ÜïU¢ ©„Ýæ ¨éÝæï J }æïÚæ Ýæ}æ …æï Ðê‡æü ™ñ„‹² ãñ, ©¨ï ÚÅÝæ ²æ ¨éÝÝæ
ÜU|æè ç}扲æ, ÏæïÜUæÚ Ýãè¢ ÏæÝ„æ J
Ÿæh²æ ãïH²æ Ýæ}æ ÚÅç‹„ }æ}æ …‹„±: J
„ï¯æ¢ Ýæ}æ ¨Îæ Ðæƒü ±„ü„ï Nβï }æ}æ JJ
ãï Ðæƒü, …æï |æè }æïÚæ Ýæ}æ ÚÅ„ï ãñ¢, ÜUæï§ü Ïææ„ Ýãè¢ çÜU Ÿæhæ
¨ï ÚÅï ²æ ÝÈUÚ„ ¨ï, ©ÝÜïU Ýæ}æ }æïÚï Nβ }æï¢ ÀÐï ãé», ¥¢çÜU„ ãæï„ï
ãñ¢ J
²ïÝ ÜïUÝ ÐíÜUæÚï‡æ Ýæ}æ}ææ~æS² …ËÐÜUæ: J
Ÿæ}æ¢ ç±Ýñ± xæÓÀç‹„ ÐÚï {æç}Ý ¨}ææÎÚæ„ì JJ
…æï |æè }æïÚæ Ýæ}æ çÜU¨è |æè ÐíÜUæÚ Hï„ï ãñ¢, ±ï çÏæÝæ Ðí²yÝ ¥æñÚ
ÏæÇGï ¨}}ææÝ ¨çã„ ÐÚ}æ {æ}æ }æï¢ …æ„ï ãñ¢ J
ãï çÐí² ! }ææ~æ }æïÚæ Ýæ}æ ¥±à² ÚÅ„ï Úãæï J |æ² ¨ï ÐÚï ãæï …æ¥æï,
ãï ¥ç„ çÐí² !
ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(3)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÇÚæï Ýãè¢ J
ãï }æïÚï çÐí² ! ¥æïã ! ¥æÐ Úæïxæ, àææïÜU ¥æñÚ Îé:¶ ¨ï …êÛæ Úãï
ãæï ? ©ÝÜïU ÜUæÚ‡æ ©HÛæï ãé» ãæï ? ¥Úï, Hxææ„æÚ Úæï Úãï ãæï ? Ýãè¢,
Ýãè¢, ¥Ïæ ¥æñÚ }æ„ ÚæïÝæ, }æ„ ÚæïÝæ J }æïÚæ Ýæ}æ …Ðæï ¥æñÚ ¥æÐÜïU ¨Ïæ
ÎÎü ÜUæ Ýæàæ ãæïxææ J §¨}æï¢ ÜUæï§ü ¨¢Îïã Ýãè¢ J ™æãï |æçv„ ¥æñÚ Ÿæhæ
(4)
¨ï, ™æãï ©ÝÜïU çÏæÝæ }æïÚæ Ýæ}æ Hxææ„æÚ …Ðæï ¥æñÚ ¥æÐ ¥æÝ¢ç΄ ãæï
…æ¥æïxæï J
“„‹ÝæçS„ ÜU}æü…¢ HæïÜïU ±æxæ…¢ }ææݨ}æï± ±æ J
²‹Ý ÿæв„ï ÐæТ ÜUHæñ xææï籋ÎÜUè„üÝ}æì JJ”
“§¨ ÜUçH²éxæ }æï¢ ±æ‡æè, ç±™æÚ ¥æñÚ ÜUæ²ü-¥æ™Ú‡æ ¨ï çÜU²æ ãé¥æ
ÜUæï§ü |æè ÐæÐ »ï¨æ Ýãè¢ …æï xææïô±Î ÜïU Ýæ}æ-ÜUè„üÝ ¨ï ç}æÅ Ý ¨ÜïU,
ÝC Ý ãæï ¨ÜïU J”
Ýæ}æ …Ðæï, Ýæ}æ …Ðæï J ¥æÐ ™æãï ¶ÇGï ãæï ²æ ÏæñÆGï, |ææï…Ý ÜUÚ„ï
ãæï ²æ ¨æï„ï ãæï J ¨é¶ }æï¢ ²æ Îé:¶ }æï¢, xæGÚèÏæè }æï¢ ²æ ¥}æèÚè }æï¢, |æçv„|ææ±
¨ï ²æ ÝÈUÚ„ ¨ï, ¨}}ææÝ ÜïU ¨æƒ ²æ çÏæÝæ ¨}}ææÝ ÜïU, ¥ÜïUHïÐÝ }æï¢
²æ }æ¢ÇHè }æï¢ |æè, …æxæ„ï ¥æñÚ ¨æï„ï }æïÚæ Ýæ}æ …Ðæï J }æñ¢ ¨æñ¢xæÎÐê±üÜU
ÜUã„æ ãê¡ çÜU }æñ¢ ¥æÐÜUè ¥æñÚ ¥æÐÜïU ÐçÚ±æÚ ÜUè ÐêÚè ç…}}æïÎæÚè ¥ÐÝï
¥æÐ ÐÚ Hï Hï„æ ãê¡ J }æïÚè Ðíï}æ-ÜëUÐæ ¥æÐ ÐÚ ãñ ¥Ïæ ¥æÐ ã}æïàææ
¨é¶-™ñÝ }æï¢ Úãæïxæï J ¥æÐ S±²¢ Ýæ}æ ÏæÝ …æ¥æïxæï, ãÚ ÐH }æïÚæ Ýæ}æ
…Ðæïxæï J
¥æÐÜUè çÐÀHè ¨æ„ ÐèçÉG²æ¡ ¥æñÚ ¥xæHè ™æñÎã ÐèçÉG²æ¡ …‹}æ-
}æÚ‡æ ÜïU ™RU ¨ï ÀêÅ …æ²ïxæè J
“„S}ææ‹Ýæ}ææçÝ ÜUæñ‹„ï² |æ…S± ÎëÉ-}ææݨ: J
Ýæ}æ²év„: çÐí²æïùS}ææÜU¢ Ýæ}æ²év„æï |æ±æ…éüÝ JJ”
– ¥æçÎ ÐéÚæ‡æ
“§¨çH²ï ãï ¥…éüÝ, ÐvÜïU çÝp² ¥æñÚ ç±à±æ¨ ¨ï Ýæ}æ ÜUæï |æ…Ýæ J
…æï }æïÚï Ýæ}æ ÜUæï ¥ÐÝæ„æ ãñ, ±ã }æéÛæï çÐí² ãñ, Ýæ}æ ÜUæï ¥±à²-…GLÚ
|æ…Ýæ J”
ãï çÐí², }æïÚè Ïææ„ ¨éÝæï J ÜUçH²éxæ }æï¢ }æñ¢Ýï Ýæ}æ ÜïU MÐ }æï¢ ¥±„æÚ
çH²æ ãñ J Ýæ}æ ÚÅæï, Ýæ}æ ÚÅæï J
ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(5)
 (4)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÇÚæï Ýãè¢ J
ãï }æïÚï |æv„ ! …GMÚ }æïÚæ Ýæ}æ }ææ~æ Hæï, çÈUÚ „é}ãï¢ ÇÚÝï ÜUæ ÜUæï§ü
ÜUæÚ‡æ Ýãè¢ J }æñ¢ |æ² ÜïU çH²ï |æ² ãê¡, ¥æ„¢ÜU ÜïU çH²ï ¥æ„¢ÜU ãê¡ J
}æñ¢ ãÚ »ÜU }æé¨èÏæ„ ÜUæï ÎêÚ ÜUÚÝï±æHæ ãê¡ J }æñ¢ ã}æïàææ ¥æÐÜUè Úÿææ
ÜUÚ Úãæ ãê¡ J ãï çÐí², “}æñ¢ ¥æÐÜUæ ãê¡,” »ï¨ï ÜUã„ï, …æï }æïÚè àæÚ‡æ
}æï¢, ¥æŸæ² }æï¢ ¥æ²ï ãñ¢ ©ÝÜUæï Ïæ™æÝï ÜUè, ©ÝÜUè Úÿææ ÜUÚÝï ÜUè }æïÚè
Ðíç„¿ææ ãñ J ¥æÜUæàæ ÜUæï ÅêÅ ÜUÚ {Ú„è ÐÚ çxæÚÝï Îæï, ÐíH²-¨±üÝæàæ
ÜïU |æ²¢ÜUÚ ¥çxÝÜUæ¢Ç ÜUæï ¨±üÝæàæ, ÐêÚè ÏæÚÏææÎè ÜUÚÝï Îæï J Hæ¶æï¢ ÏææÎHæï¢
ÜUæï xæÇGxæÇGæãÅ ¨ï xæÚ…Ýï Îæï - ÜUÇGÜUÝï Îæï, ÐêÚï Ïæírææ¢Ç-…xæ„-¨ëçC
ÜUæï ¨Ïæ¨ï |æ²¢ÜUÚ Ðí™¢Ç „êÈUæÝ ¨ï ÜU¢ÐÝï Îæï, ¨æ„ ãè }æãæ¨æxæÚæï¢ ÜUæï
©ÀHÝï¢ ¥æñÚ ©}æÇGÝï Îæï J çÈUÚ |æè, çÈUÚ |æè ãï çÐí², ãï Œ²æÚï, ¥æÜéUH-
òæÜéUH Ýãè¢ ãæïÝæ J |æêHÝæ Ýãè¢ çÜU }æñ¢ ¥æÐÜUæï }æïÚï Nβ ¨ï ç™ÐÜUæ²ï,
Ïæ™æÜUÚ Ú¶„æ ãê¡ J }æñ¢ ¥æÐÜUæ ãê¡ J ãï çÐí², }æñ¢ ¥æÐÜUæ ãê¡ J ÍæÏæÚæÝæ
Ýãè¢ J”
ú....................ú....................ú
(5)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
}æ„ ÇÚæï J
ãï ÐèçÇG„, Œ²æ¨ï, ƒÜïU-ãæÚï, ¥ÐÝï ¥æÐÜUæï ¶æï ÏæñÆÝï±æHï ÏææHÜU !
ô…Îxæè ÜïU MÐ }æï¢ ¨ÐÝï ÜïU Îé:¶æï¢ ÐÚ }æ„ Úæï¥æï¢ J ô…Îxæè „æï »ÜU
(6)
¨ÐÝæ ãñ, ÏææHÜU }æñ¢ ãè ÜïU±H ¨y² ãê¡ J }æïÚæ Ýæ}æ ÚÅæï, Ýæ}æ ÜïU
¥æݢΨæxæÚ-ÜëUÐæ¨æxæÚ }æï¢ ÇêÏæï ãé» ¥æÐ, }æïÚæ Ææï¨, }æê<„}梄 Ýæ}æ ãè
ÏæÝ …æ¥æï - |æxæ±æÝì ãè ÏæÝ …æ¥æï J
ãï ÏææHÜU ! Îï¶æï, }æïÚï Ýæ}æ ÜïU 稱æ, Îéçݲæ }æï¢, ¨¢¨æÚ }æï¢, ¥æñÚ
ÜUæï§ü àæÏÎ-±æ‡æè …æï }æ㜱Ðê‡æü ãæï ²æ ç…¨ï ÜUæï§ü |ææ¯æ ÜïU Ýæ}æ ¨ï
Ðã™æÝè …æ ¨ÜïU J
Ðê‡æü ¨Îæ Ðê‡æü }æï¢ ãè ÐíÜUÅ ãæï„æ ãñ J àææ‹„-Ðíàææ‹„, àæ梄-Ðíàæ梄
}æï¢ ãè çÝ±æ¨ ÜUÚ„æ ãñ J ¥æÜUæàæ, ¥æÜUæàæ }æï¢ ãè çζ„æ ãñ ¥æñÚ }æñ¢
ç¨ÈüU, ÜïU±H, }æéÛæ}æï¢ ãè çÝ±æ¨ ÜUÚ„æ ãê¡ J çÝ}æüH ãé§ü ÎëçcÅ ¨ï }ææ~æ
»ÜU ÏææÚ }æïÚï Ðíï}æ ÜïU ¥æ¡¨é¥æï¢ ¨ï |æèxæè ãé§ü ¥æ¡¶æï ¨ï ¥æñÚ ¥ÐÝï ãæïÆæï¢
ÐÚ Hxææ„æÚ }æïÚæ Ýæ}æ xæéÝxæéÝæ„ï ¨¢¨æÚ ÜUæï-…xæ„ ÜUæï Îï¶æï......... ¥æñÚ
¥æÐ Îï¶ ¨ÜUæïxæï çÜU …xæ„ ¥æݢΠ¨ï |æÚæ ãñ, Ðê‡æü ãñ J
“Ïæírææ‡ÇæçÝ ç±Ýà²ç‹„ §‹Îíæβ J
ÜU˲æ‡æ|æçv„²év„p }æjv„æï Ý Ðí‡æà²ç‹„ JJ”
– (Ïæíræ±ñ±„ü ÐéÚæ‡æ)
“¨ëçC-Ïæírææ¢Ç, …xæ„, §‹Îí …ñ¨ï Îï±Îï±æçÎ ÝC ãæï„ï ãñ¢ HïçÜUÝ Ÿæhæ
¥æñÚ }æïÚè ÜëUÐæ ¨ï ¨}æëh }æïÚæ |æv„ ÝC Ýãè¢ ãæï„æ J”
“¨œ±àæéçhÜUÚ¢ Ýæ}æ ¿ææÝÐí΢ S}æë„}æì J
}æé}æéÿæé‡ææ¢ }æéçv„Ðí΢ ÜUæç}æÝæ¢ ¨±üÜUæ}æ΢ JJ”
“Ýæ}æ ¥æy}ææ ÜUæï Ðæ±Ý ÜUÚ„æ ãñ, Ýæ}æ ¿ææÝ Îï„æ ãñ, }ææïÿæ ÜUè
§ÓÀæ Ú¶Ýï±æHï ÜUæï }ææïÿæ ÎïÜUÚ …‹}æ-}æÚ‡æ ÜïU ™RU ¨ï ÀéÇæ„æ ãñ ¥æñÚ
¨ÜUæ}æ |æv„ ÜUè ¨Ïæ ÜUæ}æÝ满 Ðê‡æü ÜUÚ„æ ãñ J”
Ýæ}æ ¨Ïæ¨ï ÏæÇGæ „èƒüSƒæÝ ãñ, Ýæ}æ ±ã SƒæÝ ãñ …æï }ææݱ ÜUæï
xæé‡æè-¨Îæ™æÚè ÏæÝæ„æ ãñ, Ýæ}æ ¨Ïæ¨ï }æãæÝ Îï± ãñ, Ýæ}æ ¨Ïæ¨ï ÏæÇGæ
„Ð ãñ, Ýæ}æ ¨Ïæ¨ï ÏæÇGæ ÎæÝ-βæHé„æ ãñ, Ýæ}æ ¨Ïæ¨ï ª¡™æ ¨æ{Ý ãñ J
Ýæ}æ ãè ¨Ïæ¨ï ÏæÇGæ {}æü ãñ, Ýæ}æÚÅÝ {Ý ãñ J Ýæ}æ |æv„ ÜUè §çÓÀ„,
™æãè ãé§ü ™è…G ÜUè Ðê<„ ÜUÚ„æ ãñ J Ýæ}æ }æéçv„Îæ„æ ãñ J Ýæ}æ ÐÚ}æ
(7)
Š²ï² ãñ, Ýæ}æ ãè …Ð ÜïU çH²ï ¨Ïæ ¨ï ¥ç{ÜU ©ç™„ ãñ J Ýæ}æ ãè
¨™}æé™ ãÚ „Úã ¨ï ©œæ}æ ãñ J
ãï }æïÚï ¨Ïæ ¨ï ¥ç{ÜU çÐí² ! Ýæ}æ ÜUæ …Ð ÜUÚæï ¥æñÚ }æñ¢ ¥æÐÜUæï
…‹}æ-}æÚ‡æ ÜïU ™RU ÜïU |汨æxæÚ ¨ï Ïæ™æª¡xææ J Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ
ÎæïãÚæ¥æï J
ÇÚÝæ Ýãè¢, ÇÚÝæ Ýãè¢, ÇÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(6)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
}æ„ ÍæÏæÚæÝæ J
ãï ¨Ïæ ¨ï çÐí², §{Ú Îï¶æï ! ¥æÐÜUæï òæÜéUH ãæïÝï ÜUè v²æ …GMÚ„
ãñ ?
¨„„, Hxææ„æÚ Ýæ}æ …Ðæïxæï, çÈUÚ ¥æÐÜUæï çÜU¨è |æè Ïææ„ ÜUè ô™„æ,
çÈUÜUÚ Ýãè¢ ãæïxæè J }æïÚï ÇÚ ¨ï ¥çxÝ …H„æ ãñ, ¨ê²ü xæÚ}æè ÈñUHæ„æ
ãñ J §‹Îí, ±æ²é ¥æñÚ }æëy²é (ÜUæH)|æè ¥ÐÝï {}æü çÝ|ææ„ï ãñ¢ J ¥ÐÝï
ÜUæ²ü ÜUÚ„ï ã¢ñ J ç…¨ |æv„ Ýï }æïÚè ÎíÉ àæÚ‡ææxæç„ Hè ãñ, ç…¨ï ©¨
àæÚ‡ææxæç„ }æï¢ ÎëÉG ç±à±æ¨, ÐêÚæ |æÚæï¨æ ãñ¢, ±™ÝÏæh ãñ, ©¨ÜUè ÐÚÀæ§ü
ÜUæï |æè ÀêÝï ÜUè çÜU¨è }æï¢ „æÜU„ Ýãè¢ J Îê¨Úæï¢ ÜUè Ïææ„ v²æ¢ï ÜUÚï, ç…¨ÜUæ
MÐ ¨Îæ çÝy² ÚãÝï±æHæ ãñ, ©¨ |æv„ ÜUæ Ýæàæ ÜUÚÝï ÜUæ ÏæH, ¶éÎ
}æéÛæ }æï¢ |æè Ýãè¢ ãñ J ¨éÎàæüÝ ™RU-}æïÚæ ™RU - ©¨ÜUè ã}æïàææ Úÿææ ÜUÚ„æ
ãñ J çÜU¨è ÜUè |æè |æ²…ÝÜU - ÇÚæ±Ýè Ïææ„ï¢ ¨éÝÝæ Ýãè¢, çÜU¨è Ïææ„
ÜUè ô™„æ ÜUÚÝï ÜUè …GMÚ„ Ýãè¢ J ª¡™ï, ¶éHï S±Ú ¨ï çÝ|æü² ãæïÜUÚ
}æïÚæ Ýæ}æ ÚÅæï J }æñ¢ ÜUçH²éxæ }æï¢ Ýæ}æ ÜïU MÐ }æï¢, {Ú„è ÐÚ §¨ …xæ
}æï¢ ¥æ²æ ãê¡ J Ýæ}æ Hæï, }æñ¢ ¥æÐÜUæ ¥æñÚ ¥æÐÜïU ÐçÚ±æÚ ÜUæ ÐêÚæ |ææÚ
}æéÛæÐÚ Hï Hï„æ ãê¡ J
(8)
ÇGÚÝæ Ýãè¢, ÇGÚÝæ Ýãè¢, ÇGÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(7)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ãï ¨Ïæ ¨ï ¥ç{ÜU çÐí² ! Š²æÝ ¨ï ¨éÝÝæ J v²æ ¥æÐ …æÝ„ï ãñ¢
çÜU }æñ¢ çÜU„Ýæ Œ²æÚ ÜUÚ„æ ãê¡ ? }æñ¢ ¥æÐ ÜUè ¨Ïæ §ÓÀ满 ÐêÚè ÜUÚ„æ
ãê¡ J ç…¨¨ï ¥æÐ ÜïU }æÝ }æï¢ ÜUæï§ü ™æã Ý ©Æï J ¥æÐ ÜUæï …æï ™æçã²ï
±ã }æñ¢ S±²¢-¶éÎ ÏæÝ …æ„æ ãê¡ ¥æñÚ ©¨ MÐ }æï¢ ¥æÐ ÜïU Ðæ¨ ¥æ„æ
ãê¡ J ¥æÐ ÜUæï …Ïæ S~æè ™æçã²ï ƒè, „Ïæ S~æè ÜïU MÐ }æï¢ }æñ¢ ¶éÎ ¥æÐ
ÜïU Ðæ¨ ¥æ²æ ãê¡ J §Ý ¶æï¶Hè, ÛæêÆè §ÓÀæ¥æï¢ ÜUæï ÐæH-Ðæï¨ÜUÚ »ÜU
ÜïU ÏææÎ »ÜU »ï¨ï ãÚ …‹}æ }æï¢ ¥æÐ ÜïU±H Úæï„ï ãè Úãï ãñ¢, ¨™ ãñ
Ý ? ãï çÐí², §¨çH²ï }æñ¢ ¥æÐ ÜUæï ÐéÜUæÚ Úãæ ãê¡ çÜU ãï §üà±Ú ÜUè
¨¢„æÝ, ¥æ¥æï, ¥Úï HæñÅ ¥æ¥æï, }æïÚï Ðæ¨ HæñÅ ¥æ¥æï J »ÜU SÐC ¥æñÚ
¨ÚH Ïææ„ ¨}æÛæ Hæï çÜU ¥æÐ ÜUæ àæÚèÚ …æï …ÇG ¥æñÚ ¨æ}æ拲 ±S„é
ãñ, ©¨ÜUè ¥æ¨çv„, Hxææ± ÛæÅÜU Îæï, Ûæ¢ÛææïÇG Îæï ¥æñÚ ¥æÐ ÜïU ¨Ó™ï
S±MÐ çÜU ¥æÐ-¥æy}ææ-Ðê‡æü-¨„ì, 癄ì, ¥æݢΠãæï, §¨ …æxæëç„ }æï¢ çÈUÚ
¨ï HæñÅ ¥æ¥æï J ²ã ÜñU¨ï ÜUÚÝæ ãñ ? Ýæ}æ ÜUæï ÏææÚ-ÏææÚ ÎæïãÚæÜUï J
Ýæ}æ 癋„æ}æç‡æ: ÜëUc‡æ™ñ„‹²Ú¨ç±xæíã: J
Ðê‡æü àæéhæï çÝy²æï }æév„æïùç|æ‹Ý y±æ‹Ýæç}æÝæï: JJ
“Ýæ}æ ÐæÚ¨}æç‡æ ãñ, ¥ç}æÅ, ™ñ„‹² ÜUè }æê<„, ¨æÿææ„ì ÜëUc‡æ |æxæ±æÝì
S±²}æì ãñ¢, Ðê‡æü, àæéh MÐ, çÝy², }æév„ ãñ, v²æï¢ çÜU, Ýæ}æè - §üà±Ú
ãè Ýæ}æ ãñ - ÎæïÝæï¢ ç|æ‹Ý Ýãè¢ ãñ¢ J
¨}æÛæï Ý ? }æïÚæ Ýæ}æ ¥æñÚ }æñ¢ »ÜU ãè ãñ¢ - ¥ç|æ‹Ý ãñ¢ J Ýæ}æ
(9)
ÜUæï ¥ÐÝæÝæ ¥æñÚ }æïÚæ ¨æÿææyÜUæÚ ÜUÚÝæ, ²ï ¨}ææÝ ãè ãñ¢ - ÎæïÝæï¢ ÜUæ
}æ„HÏæ »ÜU ãè ãñ J
}ææ~æ Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï ¥æñÚ ¥æÐ Úæïxæ, ÎÎü, xæGÚèÏæè ¥æñÚ ÐèÇGæ-©Ý
¨Ïæ ¨ï }æév„ ãæï …æ¥æïxæï J }æïÚï Ðç±~æ Ýæ}æ ÜUæ …Ð ÏæÇGï ¥æñÚ |æ²¢ÜUÚ
ÐæÐæï¢ ÜUæ Ýæàæ ÜUÚ„æ ãñ J ÜUæï§ü …æï |æè §ÓÀæ ÜUÚ„æ ãñ ©¨ÜUè ¨Ïæ
§ÓÀæ¥æï¢ ÜUæ ÈUH Îï„æ ãñ ¥æñÚ |æv„ ÜUæï çÎò Ðíï}æ ¨ï ¥æàæè±æüç΄
ÜUÚ„æ ãñ J
…æï ¨¢¨æÚ ÜUè ¶éçàæ²æï¢ ÜUè ™æã Ú¶„ï ãñ¢, ©Ý ¨ï …éÇGï Úã„ï ãñ¢,
…æï ¥ç„àæ² ÇGæã ¥æñÚ §ü¯æü Ú¶„ï ãñ, ¿ææÝ ¥æñÚ ±ñÚæx² ¨ï ¥Ý…æÝ
ãñ¢, Ïæír晲üÚçã„ ãñ¢, ©ç™„ ±„üÝ ÜUÚÝï }æï¢ ¥¨}æƒü ãñ¢ ¥æñÚ ¥æxæï ÏæÉGÝï
ÜïU çH²ï Îê¨Úï ÜUæï§ü ÚæS„ï ÐÚ ™HÝï ÜïU çH²ï ²æïx² ¥æñÚ „¢ÎéÚS„ Ýãè¢
ãñ¢, ±ï |æè }ææ~æ }æïÚæ Ýæ}æ …Ð ÜUÚ »ï¨è çSƒç„ Ðæ„æ ãñ …æï |æv„ ¥æñÚ
{}æüÐÚ沇æ Hæïxææï¢ ÜUè Ðãé¡™ ¨ï |æè ÐÚï ãñ J
ãï çÐí²„}æ J Š²æÝ ¨ï ¨éÝæï J ¥ç„ }æèÆæ - Lç™ÜUÚ Ýæ}æ ¥æÐ
ç…¨ „Úã Hï„ï ãæï ©¨¨ï }æñ¢ ¥ç„àæ² Ðí¨‹Ý ãæï„æ ãê¡ J Ýæ}æ ¨ï }æñ¢
¥æШï ÏæÝæ, …éÇGæ Úã„æ ãê¡, çÈUÚ, }æñ¢ ¥æÐÜïU |æè„Ú - Nβ}æï¢ çݱæ¨
ÜUÚ„æ ãê¡ ¥æñÚ ¥æxæíã ÜUÚ„æ ãê¡, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, ãï çÐí²,
Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï - çÝçp¢„„æ ¨ï - |æ² ¥æñÚ ô™„æ ¨ï }æév„ ãæïÜUÚ ¥æñÚ
©¡™ï S±Ú ¨ï ÏææïHæï :
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(8)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
(10)
}æ„ ÇÚæï J
}æïÚï ¨Ïæ ¨ï Œ²æÚï ÏææHÜU, ¨éÝæï J ¥æÐÜUæ ¨Ïæ ÎÎü ÜUC ÎêÚ ÜUÚÝï
ÜïU çH²ï, ¨}æ挄 ÜUÚÝï ÜïU çH²ï }æñ¢Ýï Ýæ}æ ÜïU MÐ }æï¢ ¥±„æÚ çH²æ
ãñ J Ýæ}æ …Ðæï ¥æñÚ ¥æÐÜUè ¨Ïæ 癢„æ¥æï¢ ÜUæ ¥¢„ ãæïxææ J }æñ¢ ¥æÐÜUæï
|æè„Ú ¥æñÚ ÏææãÚ ÐíÜUæàæ ¨ï ¥æñÚ ¥æݢΠ¨ï |æÚ Îê¡xææ J }æïÚï ÜU˲æ‡æÜUæÚè
¥æxæ}æÝ-Ðí|ææ± ¨ï ¥æÐ ãÚ ÐH ¥æݢΠ¨ï |æÚÐêÚ ãæï …æ¥æïxæï, ¥æÐ
ÜUè ¥æ¡¶æï¢ ÜUæï ÎéçÝ²æ ¥ÐÝè ™}æÜU-Î}æÜU, „ÇGÜU-|æÇGÜU Ýãè¢ çζæ
¨ÜïUxæè, ©Ý}æï¢ ÜïU±H }æïÚè Ðæ±ÝÜUæÚè ÀÏæè ãè Úãïxæè J
}æñ¢ ¨æñ¢xæÎ ¨ï ÜUã„æ ãê¡ çÜU }æïÚæ Ýæ}æ }æëy²é ÜïU |æ² ÜUæï |æxææ Îïxææ J
“Ý |æ²¢ ²}æÎê„æÝæ¢ Ý |æ²¢ ÚæñÚ±æçÎÜU}æì J
Ý |æ²¢ Ðíï„Úæ…S² xææï籋Îïç„ ™ …ËÐÝæ„ì JJ”
“Ýæ}æ-ÜUè„üÝ ²}æÎê„, ÜUCÎæ²Ü ÝÜUæïüU¢ ÜïU „ƒæ }æëy²é ÜïU
ÏææÎ ç}æHÝï±æHè ¨…Gæ ÜïU |æ² ÜUæï ÝC ÜUÚ„æ ãñ J”
Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, ç¨ÈüU Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J
Ýæ}æ-ÜUè„üÝ ¨Ïæ ¨ï ª¡™æ ¿ææÝ, „Ð ¥æñÚ ¨y² ãñ J …æï ÜUæïçÅ …‹}æ
ÜUè ¨æ{Ýæ ¨ï ãè ç}æH„æ ãñ, ±ã ÐÚ}æÐÎ, Ýæ}æ-…Ð ÜïU ¥æ™Ú‡æ ¨ï
ç}æH …æ„æ ãñ J ©¨ ¥æïÚ Îï¶æï, ¨¢ÜUÅæï¢ ¥æñÚ Îé:¶æï¢ ÜUè ¥æxæ ÐêÚï ¨¢¨æÚ
}æï¢ …H Úãè ãñ ¥æñÚ ÈñUH Úãè ãñ J ¥æ¥æï, ¥æ¥æï, çÏæÝ„è ÜUÚ„æ ãê¡ J
ÎïÚ }æ„ ÜUÚæï J Ýæ}æ ÜïU ¥}æë„}æ² }æãæ¨æxæÚ }æï¢ ÇêÏæï ãé», }æïÚï ãβ ¨ï
¨Hæ}æ„è ¥æñÚ ¥æݢΠ¨ï ç™ÐÜïU Úãæï, ¨é¶ ¨ï ÏæñÆï Úãæï J
ÇÚæï Ýãè¢ J ÇÚæï Ýãè¢ J ÇÚæï Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(9)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
(11)
 ÇÚæï }æ„ J
ãï ÐÚ}ææݢΠÜïU ÏææHÜU, ¥ÐÝï ¥æÐÜUæï ¶æï²ï ãé» }æïÚï ÏææHÜU, Š²æÝ
¨ï ¨éÝæï ! ÐæxæH ÜUè „Úã §„Ýè „ï…è ¨ï ÜUãæ¡ |ææxæï …æ Úãï ãæï ?
HæñÅ ¥æ¥æï, ¥ÐÝï ¥æÝ¢ÎHæïÜU }æï¢, ¥ÐÝè ¨é¶è Îéçݲæ }æï¢ HæñÅ ¥æ¥æï J
²ãæ¡ Úæïxæ-Ïæè}ææÚè, àææïÜU, ©Îæ¨è, ÎÎü, ÐèÇæ-²æ„Ýæ ²æ §ÓÀæ-ÜéUÀ |æè
Ýãè¢ ãñ¢ J ²ãæ¡ ¥æÝ¢Î, ÜïU±H xæãÚï ¥æݢΠÜUæ Úæ… ãñ, ±ãè ²ãæ¡ ÐíÏæH
ãñ J HæñÅÝï ÜUæ ÚæS„æ |æè ¥æ¨æÝ ¨ÚH, çÝ<±ŠÝ-çÏæÝæ ÜUæï§ü ¨¢ÜUÅ ÜUæ
¨è{æ ¥æñÚ ¨}æ„H ãñ - }ææ~æ, Ýæ}æ-ÜUè„üÝ J ÜïU±H Ýæ}æ, …æï }æïÚæ ãè
S±MÐ ãñ, ©¨ÜUè àæÚ‡æ Hæï ¥æñÚ ¥æÐ ÜUæïU ô™„æ ÜUÚÝï ÜUè çÏæHÜéUH
…GMÚ„ Ýãè¢ J }æñ¢ ¥æÐ ÜïU çH²ï ¨Ïæ ÜéUÀ ÜUL¡xææ J
Îï¶æï, ãï çÐí² ! Ýæ}æ-…Ð ÜïU çH²ï Ý „æï |æçv„|ææ± ÜUè …GMÚ„
ãñ J Ý „æï Ÿæhæ ÜUè …GMÚ„ ãñ J }ææ~æ çÜU¨è |æè ÐíÜUæÚ }æïÚæ Ýæ}æ
¨éÝæï ²æ ÚÅæï ¥æñÚ ¥æÐ Ðí¨‹Ý ¥æñÚ ¨¢„éC ãæï …æ¥æïxæï J ç…¨ÜUæ ±„üÝ-
ò±ãæÚ {}æü-àææS~ææï¢ ÜïU ©ÐÎïàæ ÜïU ¥Ýé¨æÚ ãñ, ©¨ÜïU ÏææÚï }æï¢ v²æ ÜUãï¢ ?
±ï „æï …‹}æ-}æÚ‡æ ÜïU ™RU ¨ï ÀéÅ ãè …æ„ï ãñ¢ HïçÜUÝ …æï ÜUæï§ü {}æü
¨ï ©HÅæ, xæH„ ±„üÝ-ò±ãæÚ ÜUÚ„æ ãñ ±ã |æè ÜïU±H }æïÚï Ýæ}æ-…Ð
¨ï }æéçv„-ÀéÅÜUæÚæ Ðæ„æ ãñ ¥æñÚ }æïÚï HæïÜU }æï¢ }æïÚï ¨æƒ ãè Úã„æ ãñ J
“}æÎév„¢ ¨y²}æï„œæé ±æv²¢ }æï Ÿæë‡æé„æ{éÝæ J
¨ÜëUÎéÓ™æ²ü }æ‹Ýæ}æ }æï „é˲æï …æ²„ï ÝÚ: JJ”
“¥Ïæ }æïÚè ÜUãè ²ã Ïææ„-¨y² Š²æÝ ¨ï ¨éÝÝæ: }ææ~æ »ÜU ÏææÚ
ãè }æïÚæ Ýæ}æ HïÝï ¨ï ÜUæï§ü |æè }æïÚï ¨}ææÝ ãè ÏæÝ …æ„æ ãñ J”
©¨ Ýæ}æMÐ ÜUËбëÿæ ÜïU Ýè™ï ÏæñÆÜUÚ ÜUæï§ü …æï |æè §ÓÀæ, |æHï
±ã Î鋲±è ¨é¶ ÜUè ²æ }ææïÿæ-}æéçv„ ÜUè §ÓÀæ ãæï, ©¨ï ±ã ¥±à²,
¥™êÜU ç}æH …æ„è ãñ J Hxææ„æÚ }æïÚæ ÜUè„üÝ ÜUÚÝï ¨ï |æv„ }æéÛæ }æï¢
ç}æH …æ„æ ãñ J
Ýæ}æ }æñ¢ ãê¡ ¥æñÚ }æñ¢ ãè Ýæ}æ ãê¡ J
§¨ ÜUçH²éxæ }æï¢ |æxæ±æÝ ÜUæ çÎò Ðíï}æ, ©ÝÜUæ ÎàæüÝ ÜUÚÝï ÜïU
çH²ï, Ýæ}æ-¨¢ÜUè„üÝ ¨Ïæ ¨ï ©œæ}æ ÚæS„æ ãñ J
(12)
¥æ¥æï, ¥æ¥æï, ¥æ¥æï, ãï |æxæ±æÝì ÜïU ÐèçÇ„, Œ²æ¨ï, ã„æàæ }æïïÚï
ÏææHÜU J çÝÚ¢„Ú }æïÚæ Ýæ}æ ÎæïãÚæÜUÚ }æëy²é ¨ï ÐÚï ãæï …æÝæ ¥æñÚ |æçv„
„ƒæ Ðíï}æ ¨ï }æïÚï ¥ÐÝï ãæï …æ¥æï J
ú....................ú....................ú
(10)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÍæÏæÚæÝæ Ýãè¢ J
§¨èçH²ï ãñ çÐí², }æñ¢ „é}ãï¢ ÏæéHæ„æ ãê¡ J ¥æÐ ç~æxæé‡æ-„èÝæï¢ ÏæéÚ槲æ¡-
ÐæÐæï¢ ¨ï |æÚï ãé» ãæï ? »ÜU ÜïU ÏææÎ »ÜU »ï¨ï ãÚ »ÜU …‹}æ }æï¢ ¥æÐ
Úæï Úãï ãñ¢ ? §¨èçH²ï }æñ¢ ¥æÐÜUæï ÏæéHæ„æ ãê¡ J ¥æ¥æï, ¥æ¥æï, ãï ÐÚ}ææÝ¢Î
ÜïU çÐí² Ðé~æ, }æïÚï Nβ}æï¢ ¥æ¨Úæ HïÜUÚ Ïæ¨ …æ¥æï ¥æñÚ Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J
ãï ¨¶æ, }æïÚï ç}æ~æ, ÜUÇGï-ÜUÆæïÚ ¥æ„¢ÜU, …æï ãÚÚæï…G ¥ÝïÜU ÇÚæ±Ýï MÐ
ÏæÎH„ï ãñ¢, ©‹ãï¢ Îï¶ÜUÚ ÜUæ¡Ð ©Æ„ï ãæï, ƒÚƒÚæ„ï ãæï ? Ýãè¢, Ýãè¢ Ã²æÜéUH
}æ„ ãæïÝæ J
…xæ„: ÐíH²ï Ðí挄ï ÝCï ™ ÜU}æHæïj±ï J
}æjv„æ Ýñ± Ýà²ç‹„ S±ïÓÀæ ç±xæíã{æçÚ‡æ: JJ
– ¨æñÚ ÐéÚæ‡æ
“ÐíH² ÜïU ¨}æ² Ð뉱è ÜUæ |æè, ¨ëçC ÜïU ¨Ú…ÝãæÚ Ïæírææ…è ÜïU
¨æƒ Ýæàæ ãæï„æ ãñ, HïçÜUÝ, ©¨ ±v„ |æè }æïÚï |æv„, …æï çÜU }æïÚè çÎò
HèHæ ÐíÜUÅ ÜUÚÝï …æÝÏæêÛæÜUÚ ¥ÐÝï ÜUæï ç±ç±{-„Úã „Úã ÜïU }æïÚï
S±MÐæï¢-MÐæï¢ }æï¢ ¥±„æÚ Hï„ï ãñ¢, ©ÝÜUæ |æè Ýæàæ Ýãè¢ ãæï„æ J”
Îï¶æï, Ýæ}æ ¥æñÚ }æñ¢ Îæï ¥Hxæ Ýãè¢ ãñ¢ J }æïÚæ Ýæ}æ ÎæïãÚæÝæ ¥æñÚ
}æïÚï ¨æƒ ÚãÝæ-»ÜU ãè ãñ J çÝÚ¢„Ú, çÏæÝæ LÜïU }æïÚæ Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï ¥æñÚ
Úæïxæ, ©Îæ¨è, ÜUæç„H ÎÎü ¥æñÚ ¨Ïæ ¨ï ÏæÇïG ¨¢ÜUÅ-ÐÚ}ææݢΠÜUæ MÐ
(13)
{æÚ‡æ ÜUÚÜïU ¥æÐÜïU ¨æ}æÝï Ýëy² ÜUÚï¢xæï J ¥æݢΠÜïU }æãæ¨æxæÚ }æï¢ }æÚ‡æàæèH
-Ýæàæ±¢„ ¨ëçC ¥ÐÝï ÐèÀï ÜéUÀ |æè çÝàææÝè Ú¶ï çÏæÝæ ÐêÚè Ýæàæ ãæï
…æ²ïxæè : ãÚ …xæã ¥æÐ }æéÛæï-Ðê‡æü ¥æݢΠÜUæï ãè Îï¶æïxæï J
Ýæ}æ-¨¢ÜUè„üÝ ÜUæ ¨æ{Ý-»ÜU ¨ÚH, ¨è{æ ¨æ{Ý ãñ J }æïÚï Ýæ}æ
ÜUè ™}æÜU-¥æ|ææ-„ï…, ±ïÎæï¢ ¨ï ¥æñÚ ±ïÎæ‹„ ¨ï-àææS~ææï¢ ÜïU ¿ææÝ ¨ï |æè
ÏæÉGÜUÚ ãñ J …æï |æè }æïÚæ Ýæ}æ Hxææ„æÚ Hï„ï ãñ¢ ±ï „èÝ ãè HæïÜUæï¢ Ð뉱è,
S±xæü ¥æñÚ Ðæ„æH-ÜUæï |æè ±¢ÎÝè² ãæï …æ„ï ãñ¢ J ©ÝÜUè ÜëUÐæ |æè ¥ÝïÜU
Ðæçвæï¢ ¥æñÚ ÐèçÇG„æï¢ ÜUæï Ïæ™æ„è ãñ ¥æñÚ |汨æxæÚ ¨ï ÀéÇGæ„è ãñ J ¥æñÚ
Á²æÎæ ¨}æ² HæÐÚ±æãè Ýãè¢ ÜUÚÝæ, ¨}æ² Ïæãé„ …ËÎè ™Hæ …æ„æ ãñ,
çÏæ„„æ ãñ - |ææxæ„æ ãñ J Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J çÝÚ¢„Ú, Hxææ„æÚ Ýæ}æ ÎæïãÚæÝï
ÜUæ ¥|²æ¨ ÜUÚæï J …ãæ¡ „ÜU ¥æÐ »ÜU ¥ÿæÚ |æè ÏææïH ¨ÜU„ï ãñ¢ „Ïæ
„ÜU Ýæ}æ-…Ð ÜUÚÝæ ÀæïÇG Ýãè¢ ÎïÝæ J ¥æÐ |æHï ãè Ð釲àææHè ãæï
²æ ÐæÐè, Ðç±~æ ²æ ¥Ðç±~æ, ¥æÐÜUæï |æçv„ ¥æñÚ Ÿæhæ ãæï ²æ Ý ãæï J
ãÚ ÐH Ýæ}æ ÎæïãÚæÝæ J Ýæ}æ ãè ¨™}æé™ »ï¨æ ©Ðæ² ãñ …æï …è±Ý
}æï¢ çÎò Ðíï}æ Hæ²ïxææ J Ýæ}æ ÜUæ }æêÜU …Ð ÜUÚ„ï ÚãÝï ¨ï ¥æÐ }æïÚæ
Ðíy²ÿæ ÎàæüÝ Ðæ¥æïxæï J Ýæ}æ Hæï, Ýæ}æ Hæï, Ýæ}æ Hæï J
ÇÚæï }æ„, ÇÚæï }æ„, ÇÚæï }æ„ J
ú....................ú....................ú
(11)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÍæÏæÚæÝæ Ýãè¢ J
ãï ¥æÝ¢ÎÍæÝ ! ãï çÐí² ¨¢„æÝ ! ¥æÐÜUæï ÇÚÝï ÜUæ ÜUæï§ü ÜUæÚ‡æ Ýãè¢
ãñ J çÏæÝæ LÜïU Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, ¨Ïæ ÎÎü ¨}æ挄 ãæïxææ J }æïÚï |æv„æï¢ ÜUæï
ÇÚÝï ÜUæ ÜUæï§ü ÜUæÚ‡æ, ÜU|æè |æè Ýãè¢ ãæï ¨ÜU„æ J ±ï …‹}æ, }æëy²é, ÏæéÉGæÐæ
¥æñÚ Úæïxæ ¨ï ÇÚ„ï Ýãè¢ J
(14)
Ïæíæræ‡æ, ÿæç~æ², ±ñà², àæéÎí ¥æñÚ ¥‹²-Îê¨Úè …æç„²æ¡ |æè |æçv„|ææ±
¨ï Ðæ±Ý ãæïÜUÚ ¨Ïæ ¨ï ª¡™æ SƒæÝ Ðæ„è ãñ¢ J |æv„, }æïÚï …è±Ý ÜUæ
…è±Ý, Ðíæ‡æ ÜUæ Ðíæ‡æ, }æïÚï }æÝ ÜUæ }æÝ, }æïÚï {Ý ÜUæ |æè {Ý ãñ ¥æñÚ
}æéÛæï, }æïÚï Ðíæ‡æ ¨ï |æè ¥ç{ÜU Œ²æÚæ ãñ J ãÚ ÐH Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï: |æçv„
¥æñÚ çÎò Ðíï}æ ¨ï ¥æàæè±æüç΄, {‹² ãæïÜUÚ, ¥æÐ Ðí¨‹Ý Úãï¢xæï, ¨¢„éC
ãæï …æ¥æïxæï J
“Ýæ㢠±ñÎïÝü „Шæ ÝïÁ²²æ ÝæçЄèƒü„: J
¨‹„éc²æç}æ çm…ŸæïD ²ƒæ Ýæ}Ýæ¢ ÐíÜUè„üÝæ„ì JJ”
“±ïÎæï¢ ÜïU ¥|²æ¨ ¨ï, ²}æ-çݲ}æ ÜïU ÐæHÝ ¨ï, ²¿æ ÜUÚÝï ¨ï ¥æñÚ
²æ~ææ ÜUÚÝï ¨ï }æñ¢ ¥æ{æ |æè ¨¢„éC Ýãè¢ ãæï„æ ç…„Ýæ çÜU }æïÚï Ýæ}æ-
ÜUè„üÝ ¨ï ¨¢„éC ãæï„æ ãê¡ J }æïÚï Ýæ}æ-ÜUè„üÝ ¨ï ¥æñÚ }æïÚè HèHæ¥æï¢ ÜUæ
xææÝ ÜUÚÝï ¨ï |æv„ }æéÛæï ÐæÜUÚ, }æïÚï ¨æƒ »ÜU ¥æñÚ ¥ç|æ‹Ý ãæï …æ„æ
ãñ J”
¥ÓÀï, ÝïÜU ¥æñÚ {}ææüy}ææ }ææݱæï¢ ÜUè Úÿææ ÜUÚÝï }æñ¢Ýï S±²}æì Ýæ}æ
ÜïU MÐ }æï¢ Ð뉱èÐÚ ¥±„æÚ çH²æ ãñ J }æéÛæ}æï¢ ¥æñÚ Ýæ}æ }æï¢ ÜUæï§ü |æïÎ
Ýãè¢ ãñ J Ýæ}æ }æñ¢ ãê¡ ¥æñÚ }æñ¢ Ýæ}æ ãê¡ J Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, }ææ~æ Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï,
çÈUÚ ¥æÐ ¥Ýé|æ± ÜUÚ ¨ÜUæïxæï çÜU }æñ¢ ãè »ÜU, ¨Ïæ „œ± ãê¡ …æï ¥ÐíÜUÅ
MÐ ÜUæï ¥æÐÜïU §CÎï± ÜUæ MÐ ¥æñÚ ÐíÜUÅ S±MÐ }æï¢ §¨ ¨¢¨æÚ ÜUæï
{æÚ‡æ ÜUÚ„æ ãê¡ J ¥æÐ …æï }æïÚï Ýæ}æ ÜUæï ÎæïãÚæ²ï¢xæï, }æïÚæ S}æÚ‡æ, Ýæ}æ-
ÜUè„üÝ ÜUæ xææÝ ²æ Ÿæ±‡æ ÜUÚï¢xæï, }æïÚï Ýæ}æ ÜUæï çH¶ï¢xæï „æï ¥æÐ …æï
|æè Ш¢Î ÜUÚï¢xæï, ™æãï¢xæï, ±ã }æñ¢ Îï Îê¡xææ J
¥æ¥æï, ¥æ¥æï, ãï ¥¿ææÝè, Ÿæç}æ„, ƒÜïU-}ææ¢Îï Úæãè J ¥æ¥æï, ÐèçÇ„,
àææïÜU }æï¢ ÇêÏæè ãé§ü, ¥¿ææÝè-}æêÉG }ææݱ…æç„, ¥æ¥æï J ¥æ¥æï, ¥æ¥æï,
}æê¶ü ¥æñÚ Ð¢çÇ„, ª¡™è çÏæÚæÎÚè - ¿ææç„ ¥ƒ±æ Ýè™è çÏæÚæÎÚè - ¿ææç„}æï¢
…‹}æï ãé» Hæïxæ, ¥æ¥æï J ¥æ¥æï, ¥æ¥æï, ²é±æ ¥æñÚ ÏæêÉGï, ²é±ÜUæï¢-²é±ç„²æ¡,
}æïÚï Ýæ}æ ÜUè àæè„H Àæ²æ }æï¢ - „ï…è ¨ï ¥æ¥æï J ¥æÐÜUæ ¨Ïæ Îé:¶-
ÎÎü ¨}æ挄 ÜUÚÜïU }æñ¢ ¥ÐÝï Nβ¨ï ¥æÐÜUæï ç™ÐÜUæÜUÚ Ú¶ê¡xææ J ¨æï²ï
(15)
ãé», …xæï ãé» ²æ ¨ÐÝï }æï¢, …豋„ ãæï ²æ }æëy²é }æï¢, ¥æÐ ÐÚ}ææݢΠ}æï¢
HèÝ ãæï …æ¥æïxæï J Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J
ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(12)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ãï çÐí² J ¥æ¥æï, ¥æ¥æï, }æïÚï Ðæ¨ ¥æ¥æï J Îï¶æï ²ã ÜUæï§ü »ÜU
ÏææÚ Ýãè¢, HïçÜUÝ ²éxæ-²éxæ ¨ï }æñ¢ ¥æÐÜUæï ÏæéHæ„æ Úãæ ãê¡ J ¥æ¥æï, }æñ¢
¥æÐÜUæï ©ÐçݯÎ, Úæ}æ沇æ, }æãæ|ææÚ„ ¥æñÚ ÐéÚæ‡ææï¢ mæÚæ ÏæéHæ Úãæ ãê¡ ¥æñÚ
¨¢„æï ÜïU MÐ }æï¢ }æñ¢ ãÚ …‹}æ }æï¢, ãÚ ÐH ÏæéHæ Úãæ ãê¡ J ¥æ¥æï, ¥æ¥æï,
|æí}æ ¨ï |æÚè ¥æÐÜUè ÎëçC ¨æÈU ÜUÚÜïU ÜïU±H »ÜU-ÏææÚ Îï¶æï ¥æñÚ ¥æÐ
Îï¶ ¨ÜUæïxæï çÜU Îëಠ¨¢¨æÚ-ÐêÚæ ¨¢¨æÚ }æñ¢ ¶éÎ ãè ãê¡ J
¥æÐ Úæïxæ, Îé:¶, §ÓÀ满 ¥æñÚ §¨ „Úã ÜUè ¨Ïæ }æé¨èÏæ„æï¢ ¨ï çÜU„Ýï
|æè ÐèçÇ„ ãæï, çÈUÚ |æè, ãï ÐèçÇG„ ! ãï Úæïxæè ! ¥æ¥æï, ¥æ¥æï, }æñ¢
²ãæ¡ ãè ãê¡ - ²ã Úãè }æïÚè ç±àææH, ÈñUHæ²è Àæ„è, ¥æÐÜUæï ±ãæ¡ çÀÐæÜUÚ
}æñ¢ ¥æÐÜUæ ¨Ïæ ÎÎü ÎêÚ ÜUM¡xææ J
²ãæ¡-}æïÚï Ðæ¨, ÛæéH¨æ„è xæÚ}æè Ýãè¢ J ²ãæ¡ „æï ™æÚæï¢ ¥æïÚ Ðí¨Ú„æ,
ÈñUH„æ àæ梄 ÐíÜUæàæ ãñ J çÏæÝæ çÜU¨è ÜïU Ïæ…æ²ï ±è‡ææ, „ÏæHæ ¥æñÚ
Ïæ桨éÚè ÜUæ ¨¢xæè„ xæê¡…„æ Úã„æ ãñ J ²ãæ¡ ¥æ¨}ææÝ Hxææ„æÚ ¥}æë„ ÏæÚ¨æ„æ
ãñ ¥æñÚ ¥}æë„ ÜUæ ÛæÚÝæ çÝÚ¢„Ú Ïæã„æ Úã„æ ãñ J ²ãæ¡ ™æÚæï¢ ¥æïÚ ÐÚ}ææÝ¢Î
ãè ãñ, }ææÝæï, ±ã }æê<„}梄 ÏæÝÜUÚ Ýëy² ÜUÚ Úãæ ãæï J „ï…è ¨ï ÎæñÇG„ï
¥æ¥æï, ¥æ¥æï ¥æñÚ Îï¶æï J
}æïÚï Ðæ¨ ¥æÝïÜUæ ÚæS„æ ÜUæñÝ ¨æ ãñ ? }æñ¢ ¥æñÚ Ýæ}æ ¥Hxæ Ýãè¢
ãñ¢ J Ýæ}æ ÜUæï ã}æïàææ ¥ÐÝè …è|æ ÐÚ, ãÚ »ÜU ¨æ¡¨ }æï¢, çÎ}ææxæ }æï¢
¥æñÚ Ðíæ‡æ }æï¢ Ú¶æï J Ýæ}æ }æï¢ ãè HèÝ Úãæï çÈUÚ ¥æÐ }æïÚï Nβ }æï¢
(16)
¨™}æé™ Úãæïxæï ¥æñÚ ¥æÐÜUæ ¨Ïæ ÎÎü ¨}æ挄 ãæïxææ J ¥æÐ ç±ç±{ MÐ
Îï¶Ýï ¨ï ÇÚ„ï ãæï ?
¥æÐÜUæï ÇÚ HxæÝï ÜUæ ÜUæï§ü ÜUæÚ‡æ Ýãè¢ ãñ J ²ã ÐêÚæ ¨¢¨æÚ, ¥ÓÀï
ÏæéÚï, |æHï-ÎéC MÐ }æñ¢ ãè ãê¡ J ¨}æÛæ xæ²ï Ý ? ãï çÐí² ! ãï ¨Ïæ¨ï
çÐí² ! Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J
ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(13)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÇÚæï }æ„ J
ãï çÐí² ±y¨, ÏææHÜU ! v²æ ¥ÐÝè ¥æy}ææ ÜUæï ¶æï ÏæñÆï ãæï ?
|æÚæï¨æ ÎïÝæ }æïÚæ ÐvÜUæ ±æÎæ-±™Ý ãñ J çÜU¨è ÜUæï |æè }æïÚï Ðæ¨ ¥æÝï
Îæï, ©¨ï }æïÚæ ¥æ¨Úæ-}æïÚè àæÚ‡æ HïÝï Îæï ¥æñÚ }æñ¢ ©¨ï ©ÆæÜUÚ }æïÚï Nβ
¨ï Hxææ Hê¡xææ ¥æñÚ }æéÛæ }æï¢ ¨}ææ Hê¡xææ J }ææ~æ »ÜU ÏææÚ ÐéÜUæÚæï, “ãï
|æxæ±Ýì }æñ¢ ¥æÐÜUæ ãê¡ J” çÈUÚ ÐêÚè ô…Îxæè, }æëy²é ÜïU ¨}æ² ¥æñÚ }æëy²é
ÜïU ÏææÎ |æè ¨é¶ àææ¢ç„ ¨ï Úãæï J
…Ïæ xæéL ÜïU MÐ }æï¢ }æñ¢Ýï ¥æÐÜUæï }æ¢~æ-Îèÿææ Îè, ©¨è çÎÝ }æñ¢Ýï
¥ÐÝï ¥æÐ ÜUæï, ¥æÐÜUæï ¨æñ¢Ð çβæ J ¥æÐÝï ©¨ çÎÝ …æï Ýæ}æ Ðæ²æ
±ã „æï S±²}æì }æñ¢ ãè ƒæ J ãï çÐí², xæHï ÜUæ ãæÚ xæHï }æï¢ ãè ãñ J
©¨ï Éê¡ÉÝï ™æÚæï¢ ¥æïÚ §{Ú-©{Ú |ææxæÎæñÇG }æ„ ÜUÚæï J ¥æÐÜïU Nβ }æï¢
…æï ÜU}æH ãñ, ±ã }æïÚæ }æéHæ²}æ çݱæ¨SƒæÝ ãñ J ±ãæ¡ ÏæñÆæ ãé¥æ }æñ¢
Hxææ„æÚ ¥æÐÜUæï ÏæéHæ Úãæ ãê¡ J ¥æ¥æï, HæñÅÜUÚ ¥ÐÝï ÍæÚ ¥æ¥æï J
ãï ¥ç„ çÐí², ¨éÝæï ! Ýæ}æ |æçv„ ãñ, Ýæ}æ ÐÚ}æ ã¯ü-¥æݢΠÜUè
|ææ±Ýæ ãñ, Ýæ}æ Ðíï}æ ãñ J }æñ¢ S±²}æì Ýæ}æ ãê¡ J Ýæ}æ ãè }æñ¢ ãê¡ J ¥æÐÝï
(17)
Ýæ}æ ÜïU MÐ }æï¢ }æéÛæï Ðæ²æ ãñ J ¥Ïæ ¥æñÚ ÇÚ Ýãè¢ Ú¶Ýæ J Ýæ}æ Š²æÝ
ÜUæ ÜïU‹Îí, Hÿ²-¥æÎàæü ãñ, Ýæ}æ-…Ð ãè Š²æÝ ãñ J Ýæ}æ-…Ð, Ýæ}æ-
S}æÚ‡æ-¨æ{Ýæ ÜUæ Hÿ² ãñ, Ýæ}æ HïÝæ ãè ¨æ{Ýæ ãñ J Ýæ}æ ¥æŠ²æçy}æÜU
çRU²æ-ç±ç{ ãñ, Ýæ}æ Hï ¨ÜUÝæ ²ã ¨æ{Ýæ ÜUæ ÈUH ãñ J Ýæ}æ HïÝæ
ãè Ðê…æ ÜUæ Hÿ²-ãï„é ãñ J ±ãè Ðê…æ ãñ ¥æñÚ Ýæ}æ ãè Ðê…æ }æï¢ |æxæ±æÝì
ÜUæï ™ÉGæ±æ ãñ, ¥Ðü‡æ ÜUè ¨æ}æxæíè ãñ J Îï¶æï ãñ çÐí², ç…¨ÜUæ Nβ
|æçv„ ¨ï, }æïÚï Ðíï}æ ¨ï çÐÍæH xæ²æ ãñ, }æïÚï Ðíç„ Ðíï}æ ¨ï …æï Îëà²}ææÝ
-¨Ïæ Îï¶ ¨ÜïU¢ »ï¨è ç¨ãÚÝ-Úæï}æ梙 ÜUè ÐécÐ}ææHæ ÐãÝ„æ ãñ, ©¨ÜïU
mæÚæ Ïæãæ²ï xæ²ï ¥æ¡¨ê }æéÛæï Ïæãé„ çÐí² ãñ J Ýï~ææï¢ ÜïU ¥Ÿæé¥æï¢ ¨ï Ðê…æ
}æï¢ Ýæ}æ ÜUè |æï¢Å ™ÉGæÜïU Ýæ}æ-…Ð ÜUÚæï, Ýæ}æ-…Ð ÜUÚæï J
ÇÚæï }æ„ J ÇÚæï }æ„ J ÇÚæï }æ„ J
ú....................ú....................ú
(14)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÍæÏæÚæÝæ Ýãè¢ J
ãï ¨Ïæ ¨ï ¥ç{ÜU çÐí² ! ãï ¥æÝ¢Î}æ² ! }ææ~æ }æïÚè àæÚ‡æ Hæï,
}æñ¢ ¥æÐÜïU ¨Ïæ ÜUC ÎêÚ ÜUL¡xææ J
“y±æ¢ ÐíЋÝæïùçS}æ àæÚ‡æ¢ Îï± Îï± …ÝæÎüÝ J
§ç„ ²: àæÚ‡æ¢ Ðí挄S„¢ vHïàææÎéÙÚæ}²ã}æì JJ”
Úæï Úãï ãæï ? ÜïU±H ¥‹Ý-…H ÜUè ÜU}æè ÜïU çH²ï ? {Ý ÜUè
ÜU}æè ÜïU çH²ï ? Úæïxæ ¥æñÚ àææïÜU ¨ï xæíS„-Ðí|ææ籄 ãæï, ÐèçÇ„ ãæï ?
¥ÓÀæ, „æï Îï¶æï, ²ã „æï }æïÚè ¥æÐÜUæï ÐéÜUæÚ ãñ : }æñ¢ ¥æÐÜUæï ÏæéHæ
Úãæ ãê¡ J ¥¶¢Ç }æïÚæ Ýæ}æ ÚÅæï J ô…Îxæè ÜïU ÛæêÆï Ýæ}æ ¨ï ç…¨ï Ðã™æÝæ
…æ„æ ãñ, ©¨ ¨ÐÝï¢ }æï¢ ¥æÐÜïU mæÚæ Ïæãæ²ï xæ²ï ¥æ¡¨ê¥æï¢ ÜUæï }æñ¢ ÐæïÀê¡xææ
(18)
¥æñÚ ¥æÐÜUæï ¨y² ¥æñÚ ¥æݢΠÜïU ÚæÁ² }æï¢ Hï …æª¡xææ, „ƒæ ±ãæ¡ Ú¶ê¡xææ J
™æÚæï¢ ¥æñÚ ¥æ„¢ÜU ¥æñÚ ç±Ýæàæ ÜUæ ¥ç„ÚïÜU Îï¶ÜUÚ ÜUæ¡Ð Úãï ãæï,
ƒÚæü Úãï ãæï ? ¨éÝæï ! …æï ÜéUÀ ç±Ýæàæ ãæï Úãæ ãñ ±ã Ý ÐãæÇG ÜïU
ÅêÅÜUÚ ™êÚ-™êÚ ãæïÝï ¨ï, Ý „æï |æêÜU¢Ð ¥æñÚ ÏææÉG ¥æçÎ ¨ï ãæï Úãæ ãñ :
²ï ç±ç±{ ç±Ýæàæ ¨Ïæ ÜïU±H }æïÚè HèH满 ãñ J ¨ëçC-Îéçݲæ Ú™Ýï ÜïU
çH²ï, …‹}æ HïÝæ ¥æñÚ ¥ÝïÜU ÏæÝÝæ …æï }æïÚè §ÓÀæ ãñ, „æï ç±Ýæàæ ÜUÚÝæ
|æè }æïÚè §ÓÀæ ãñ J ±ã ç±Ýæàæ |æè §¨ ÿæ‡æ, ¥æÐÜUæï ÐéÜUæÚÝï ÜïU çH²ï
ãñ J {黡 ÜUè HÜUèÚ …ñ¨ï Ýæàæ±¢„ Î鋲±è ¨é¶ ÜUæ ÐèÀæ ÜUÚÝï±æHï
ãï |æÅÜïU ãé», ÚæïÝï±æHï ÏææHÜU, HÜUÇè ÜïU {æï¶ï }æï¢ Íææ¨ ÜUè ÐêHè
ÜUæï ¶æï… Úãï ãæï J ±æШ ¥æ¥æï, ±æШ ¥æ¥æï, àææS~ææï¢ mæÚæ Ïæ„æ²ï
xæ²ï ¨é¢ÎÚ ÐíÜUæçàæ„, ©ÁÁ±H, àææ¢ç„Îæ²ÜU ÚæS„æï¢ ÐÚ HæñÅ ¥æ¥æï J Îï¶æï
±y¨, àææS~ææï¢ ÜïU ¨Ýæ„Ý {}æü ÜUæ ¥æÐ ÐæHÝ Ýãè¢ ÜUÚï¢xæï, ç±ÐÚè„ Ã²±ãæÚ
Ú¶ï¢xæï „æï ¥æÐÜUæï ÜU|æè |æè ÐçÚÐê‡æü„æ, àææ¢ç„ ¥æñÚ ÐÚ}ææݢΠÜUè Ðíæ猄
Ýãè¢ ãæïxæè J
²ã Ïææ„ ¨}æÛææï J …æï |æè |æv„ Ýæ}æ ÚÅ„æ ãñ ©¨ÜUæ ÜUæï§ü ÝéÜU¨æÝ
Ýãè¢ ãæï„æ J …‹}æ ¥æñÚ }æëy²é, …è‡æü„æ, Ð„Ý ¥æñÚ HæH™-ÐíHæï|æÝ-Úæïxæ-
§Ý ¨Ïæ¨ï ©¨ï ÜUæï§ü ÇÚ Ýãè¢ J }æïÚæ Ýæ}æ |æçv„, Ÿæhæ ¨ï ²æ ç„ÚSÜUæÚ-
ÝÈUÚ„ ¨ï ÜñU¨ï |æè ÚÅæï ¥æñÚ ¥æÐÜUè ÜUÚæïÇæï¢ |æêHï¢-xæH焲æ¡, Îæï¯æï¢ ÜUæï
}ææÈU ÜUÚ Îê¡xææ J Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J
ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(16)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÇÚÝæ Ýãè¢ J
(19)
 ãï ¨±æüç{ÜU çÐí² ! ÐæÐè ÜïU çH²ï ãè }æñ¢ {Ú„èÐÚ Ýæ}æ ÜïU MÐ
}æï¢ ÐíÜUÅ ãé¥æ ãê¡ J …æï Hæïxæ ¥¨¢²}æè, ÜUæ}æ, RUæï{, Hæï|æ, }ææïã ¥æçÎ
ÜïU xæéHæ}æ ãñ¢, ©ÝÐÚ ÜëUÐæ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï }æñ¢Ýï ãè Ýæ}æ ÜïU MÐ }æï¢ ¥±„æÚ
çH²æ ãñ J
çÜU„Ýï |æè ¥æÐ ÐæÐè ãæï, çÜU„Ýï |æè ¥æÐ Î鋲±è ¨é¶ ÜïU çH²ï
HæH™è ãæï, çÝçp¢„ ÚãÝæ, |æÚæï¨æ Ú¶Ýæ çÜU }æñ¢ ¥æÐÜUæï ¥æÐÜïU ÐæÐæï¢
¨ï }æév„ ÜUM¡xææ ¥æñÚ Ðê‡æü„²æ ÐÚ}ææݢΠ}æï¢ Ú¶ê¡xææ J }ææ~æ Ýæ}æ-…Ð mæÚæ
}æéÛæï ÐÜUÇG Ú¶æï-çÈUÚ ¥æÐÜUæï ÜéUÀ ¥æñÚ ÜUÚÝï ÜUè …GMÚ„ Ýãè¢ J ¥æÐÜUæï
}æéÛæ}æï¢ ¨}ææ Hê¡xææ ¥æñÚ ÏææãÚ ¥æñÚ |æè„Ú-¥æÐÜïU Nβ }æï¢ „ƒæ ™æÚæï¢ ¥æñÚ
¥æÐÜïU, ¨æƒ ¥æݢΠ¨ï Ýëy² ÜUÚ„æ Úãê¡xææ J }ææ~æ ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï Úæ}æ
ÜUãæï, ©„Ýæ ÜUæÈUè ãñ J ¥æÐÜUæ ¥ã}æì, Úæïxæ, ©Îæ¨è, ÎçÚÎí„æ ¥æñÚ ÐèÇGæ
ã}æïàææ ÜïU çH²ï ™Hï …æ²ï¢xæï, ¨}æ挄 ãæï …æ²ï¢xæï J ÝÚÜU ÜïU ±ï „èÝ
ÎÚ±æ…ï-ÜUæ}æ, RUæï{ ¥æñÚ Hæï|æ ¨Îæ ÜïU çH²ï Ïæ¢Î Úãï¢xæï J {Ú„è }æï¢ ¨ï
ÈêUÅÜUÚ ¶éàæè ÜUæ ÛæÚÝæ Ïæãïxææ, ™æÚæï¢ ¥æñÚ ¥æݢΠÜUæ ÈUñæÚæ ©ÀHïxææ J
¥æ¨}ææÝ Hxææ„æÚ ¥æݢΠª¡ÇïHÝæ àæéM ÜUÚïxææ J ¥æÐ ç…¨ |æè xæ桱
²æ àæãÚ }æï¢ Úã„ï ãñ¢, ±ãæ¡ ÜïU Hæïxæ ¨é¶ }æï¢ Úãï¢xæï J }æñ¢ Ý „æï |æçv„
}ææ¡xæ„æ ãê¡, Ý „æï Ÿæhæ - Ýæ, ©ÝÜUè »ÜU Ïæê¡Î |æè Ýãè¢, }æïÚï Ðæ¨ ¥}ææÐ
ç±à±æ¨, |æçv„, ÐêÁ²|ææ± ¥æñÚ Ðíï}æ ãñ¢ J ÜïU±H Ýæ}æ ÚÅæï J Ýæ}æ ÚÅæï J
ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J
ú....................ú....................ú
(16)
Ÿæè Ÿæè xæéÚ±ï Ý}æ: J
Ÿæè}æ„ï Úæ}ææÝé…æ² Ý}æ: J
Ÿæè}æ„ï Úæ}ææÝ¢Îæ² Ý}æ: J
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
(20)
ÇÚÝæ Ýãè¢ J
“¨±ü {}ææüÝì ÐçÚy²Á² }ææ}æïÜU¢ àæÚ‡æ¢ ±í… J
¥ã¢ y±æ¢ ¨±ü ÐæÐï|²æï }ææïÿæç²c²æç}æ }ææ àæé™: JJ”
ãï ¨±æüç{ÜU çÐí² J ¥æïã, }æñ¢ ¥æÐÜUæï Hxææ„æÚ ÏæéHæ Úãæ ãê¡ J ¥æÐÜïU
Úæïxæ, àææïÜU, ÎÎü, Îé:¶, ÐèÇæ, ¨¢„æÐ ¥æñÚ ²æ„Ýæ¥æï¢ ÜUæ Ýæàæ ÜUÚÜïU
¥æÐÜUæï }æñ¢ ã}æïàææ ÜïU çH²ï ¨±æïüÓ™ ¥æݢΠÜïU ¨æxæÚ }æï¢ ÇêÏææ²ï Ú¶ê¡xææ
¥æñÚ §¨çH²ï }æñ¢ Nβ ÜUè xæãÚæ§ü ¨ï, “¥æ¥æï, ¥æ¥æï, ÜUãÜUÚ ãÚÐH
ÏæéHæ Úãæ ãê¡ J”
ãï }æïÚï ¥æÝ¢Î}æ² Ðé~æ J ¥æШï çÏæÝ„è ÜUÚ„æ ãê¡ çÜU ¥Ïæ ¥æñÚ-
Á²æÎæ ¨}æ² }æéÛæ¨ï ¥Ý…æÝ Ýãè¢ ÚãÝæ J ç…¢Îxæè ÜUè ©HÛæÝæï¢ ¨ï …êÛæ„ï
ãé», Îé:¶è, ÐèçÇ„ „ƒæ ÚæïÝï±æHï ãï Ðíæ‡æ ¨ï |æè Œ²æÚï, ¥æÐ ¥ÜïUHï
Ýãè¢ Úæï Úãï ãñ¢ J ¥æÐÜïU ¨æƒ }æñ¢ |æè Úæï Úãæ ãê¡ ¥æñÚ ÜUã„æ ãê¡, }æïÚæ
Ýæ}æ ÚÅæï, ¥Úï, }æïÚæ Ýæ}æ ÚÅæï J “}æñ¢ ¥æÐÜUæ ¨Ïæ ÎÎü ç}æÅæ Îê¡xææ J
ç}æÅæ Îê¡xææ, ç}æÅæ Îê¡xææ J” …‹}æ ¥æñÚ }æëy²é }æï¢, ¥æÐÜïU Ðíæ‡ææï¢ ÜUè „Úã
}æñ¢ ¥æÐÜUæ ¨Îæ, çÝy², ¨ÎæÜUæH ¨æƒè ãê¡, ¥æÐÜUæ …è±Ý ãè }æñ¢ ãê¡ J
¥æÐ …æÝ„ï ãñ¢ çÜU …æï …è±Ý ¥æÐ …è Úãï ãñ¢, ±ã …è±Ý |æè }æñ¢
ãè ãê¡ ? Îï¶æï, Š²æÝ Îæï, ¨}æÛææï, ¥æÐÜïU Nβ ÜUæ ÜU}æH }æïÚæ çÝy²,
¨Îæ ÜUæ ¥æ¨Ý ãñ J }æñ¢ »ÜU ÐH ÜïU àæ„æ¢àæ - ¨æñ±ï¢ |ææxæ ÜïU ¨}æ²
ÜïU çH²ï |æè ©¨ï Ýãè¢ ÀæïÇG„æ J
ÐéÜUæÚæï, ÐéÜUæÚæï: }æïÚæ Ýæ}æ ÚÅæï, Ýæ}æ ÚÅæï J }æïÚæ Ýæ}æ ¥æÐÜUæï, ÏææãÚ
¥æñÚ |æè„Ú ÐíÜUæàæ ÜUè, ¥æݢΠÜUè, ¶éàæè ÜUè ç¨ãÚÝ - ÜU¢ÐÜU¢Ðè ¨ï
|æÚ Îïxææ J }æïÚï Ðæ²H ÜUè Ûæ¢ÜUæÚ ÜUæï ¥æñÚ }æïÚè Ïæ桨éÚè ÜïU S±Úæï¢ ÜUæï
¨éÝÜUÚ ¥æÐ }æïÚæ ÎàæüÝ ÜUÚ ¨ÜUæïxæï, }æéÛæ}æï¢ ãè ¨}ææ …æ¥æïxæï J }æñ¢ ¨y²
ãê¡ J …æï ÜUæï§ü Ýæ}æ-ÚÅ„æ ãñ ±ã }æïÚæ ÎàæüÝ Ðæ„æ ãñ J ©¨ |æv„ ÜUæï
}æñ¢, }æéÛæ}æï¢ ¨}ææ Hï„æ ãê¡ : ²ã »ÜU}ææ~æ ¨Ýæ„Ý ¨y² ãñ J ¨y² ÜU|æè
Ýãè¢ ÏæÎHïxææ J }ææ~æ Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï, Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J
ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J ÇÚÝæ Ýãè¢ J
(21)
 ¶ÇGï¢ ãæï ²æ ÏæñÆï, ¶æ„ï ²æ ¨æï„ï, …æï }æïÚæ Ýæ}æ ãÚ ¨}æ² xæéÝxæéÝæ„æ
ãñ, ±ã …ËÎè ãè …‹}æ-}æÚ‡æ ¨ï }æév„ ãæï„æ ãñ J
ú....................ú....................ú
(17)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÇÚæï Ýãè¢ J
}æñ¢ Ýæ}æ ÜïU ¥±„æÚ }æï¢ {Ú„èÐÚ ¥±„çÚ„ ãê¥æ ãê¡ J §¨ ÐæÐè ²éxæ
ÜïU çàæÜUæÚ ÏæÝï ãé» Ïæï™æÚï, ¥|ææxæï Hæïxæ, ¥æ¥æï, ¥æ¥æï J ¥æÐ ÜïU çH²ï
ãè }æñ¢Ýï Ýæ}æ ÜUæ MÐ {æÚ‡æ çÜU²æ ãñ - ÜëUвæ, ÜëUвæ, }æïãÚÏææÝè ÜUÚÜïU
Ýæ}æ ÚÅæï, Ýæ}æ ÚÅæï J y²æxæ, ¨¢²}æ, Ðç±~æ - ¥Ðç±~æ, ÎïàæÜUæH ÜUæ
|æè ç±±ïÜU ÀæïÇGÜUÚ Ýæ}æ ÚÅæï J çÜU¨è |æè …xæã, çÜU¨è |æè „Úã Ýæ}æ
ÎæïãÚæ¥æï, ¥æÐÜïU Úæïxæ, ÎÎü, ÎçÚÎí„æ ÜUæ ¥¢„ ¥æ²ïxææ, ¥æÐ ÐÚ}ææÝ¢Î
ÜïU }æãæ¨æxæÚ }æï¢ HèÝ ãæï …æ¥æïxæï J ãï ÐÚ}æçÐí², ãï ¥æy}ææ ÜUæï |æêH
ÏæñÆÝï±æHï ! …ñ¨ï ¨æxæÚ ¥æñÚ ©¨ÜUè „Ú¢xæï, ¨ê²ü ¥æñÚ ©¨ÜUè çÜUÚ‡æï¢,
™¢Îí ¥æñÚ ™æ¡ÎÝè »ÜU ¨ï ãñ¢ ±ñ¨ï ãè ¥æÐ ¥æñÚ }æñ¢ »ÜU-¥ç|æ‹Ý ãñ¢ J
}æïÚè ãè xææïÎ }æï¢ ¥æÐ ¥æݢΠ¨ï ¶ïH Úãï ãñ¢ J ÜëUвæ, ÜëUвæ, Ýæ}æ
ÚÅæï J Ýæ}æ ÎæïãÚæ¥æï J ¥æÐ ¥ÐÝè ¥æy}ææÜUæï …æï ŸæïD ãñ ¥æñÚ ¥æÐ
S±²¢ ãè ¨çÓ™ÎæݢΠÏæíræ ãñ, §¨ ¨y² ÜUæï çÈUÚ ¨ï …æÝ Hæï J Ýæ}æ
ÚÅæï, Ýæ}æ ÚÅæï, Ýæ}æ ÚÅæï J
ÇÚæï }æ„ J ÇÚæï }æ„ J ÇÚæï }æ„ J
ú....................ú....................ú
(18)
Ÿæè Ÿæè xæéÚ±ï Ý}æ: J
Ÿæè}æ„ï Úæ}ææÝé…æ² Ý}æ: J
(22)
…² xæéL
ãÚï ÜëUc‡æ ãÚï ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ÜëUc‡æ ãÚï ãÚï J
ãÚï Úæ}æ ãÚï Úæ}æ Úæ}æ Úæ}æ ãÚï ãÚï JJ
ÇÚÝæ Ýãè¢ J
}æïÚï Îé:¶è, ¨¢„Œ„ ¨¢„æÝæï¢ ÜUè Úÿææ ÜUÚÝï,
çÎò Ýæ}æ ÜUæ ¥±„æÚ çH²æ }æñ¢Ýï J
ç±à±æ¨ ²æ ¥ç±à±æ¨ ¨ï …æï ¥æ„æ ãñ, Hï„æ ãñ }æïÚè àæÚ‡æ,
ãæï„æ ãñ ¥æàæè±æüç΄, {‹², ÐæÜUÚ }æïÚæ Úÿæ‡æ,
|æÚæï¨æ, ÐÚ}ææÝ¢Î- ÎæïÝæï¢ ÜïU ÜUæÚ‡æ J
²æïxæ, ²æxæ, ¿ææÝ, Š²æÝ, ¨æ{Ý, |æ…Ý:
}æïÚï |æv„ ÜUæï ç}æH„è ãñ }æéçv„ Ðê‡æü §Ý¨ï J
ÏæÝ …æ„æ ãñ ±ã S±²¢ Ýæ}æ, }æïÚï Ýæ}æ - …Ð ¨ï,
ãæï„æ ãñ Ýæàæ - ÜUæ}æ, RUæï{, Hæï|æ,
Ðí}ææÎ - §Ý ¨Ïæ àæ~æé¥æï¢ ÜUæ,
ç±à± ¨æÚæ Hxæ„æ ãñ ©¨ï, ¥æç±cÜUæÚ S±²¢ ÐÚ}ææy}ææ ÜUæ J
Nβ }æï¢ - }æÝ }æï¢ ©¨ÜïU, ©}æÇG„æ ãñ Ðíï}æ - ¨æxæÚ,
¥æݢΠ- ç±|ææïÚ, ¥ç„ Ðí¨‹Ý ãæïÜUÚ }æS„è ¨ï
Hï„æ ãñ Ýæ}æ, ãæƒ ÎæïÝæï¢ ©ÆæÜUÚ J
ƒÜïU, ãæÚï, …è‡æü-àæè‡æü, ÐæÐè ¥æñÚ ÐèçÇ„
…ËÎè ¥æ¥æï, ÎïÚ Ý ÜUÚæï, „ï…è ¨ï ¨}æ² ãñ |ææxæ„æ J
|ææï…Ý ÜUÚ„ï, ¨æï …æ„ï - ÚÅæï „Ïæ |æè Ýæ}æ J
¥æñÚ... ÎàæüÝ ÜUÚæïxæï, ¥æÐ ¨ï ¥ç|æ‹Ý - »ÜU - ¨æ §üà±Ú ÜUæ,
¥æy}ææ ÜUæ ç±Úæ}æ J
ú....................ú....................ú
(23)