Τυπολογίες εθνικισμού

Α. Χρονολογική Ταξινόμηση

■ 1815-1871: Εθνικισμός της Ενσωμάτωσης (intergrative)

Σχηματισμός εθνών – κρατών που διαδέχθηκαν τη φεουδαλική πραγματικότητα
■ 1871-1890: Ρηγματικός Εθνικισμός (disruptive)
Αποσχίσεις από την Οθωμανική και την Αυστρο-ουγγρική Αυτοκρατορία
■ 1900-1945: Επιθετικός Εθνικισμός (aggressive)
Ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι και αναδιάταξη διεθνών αγορών
■ 1945-1954: Σύγχρονος Εθνικισμός
Αντιαποικιοκρατικά απελευθερωτικά κινήματα

Β. Πολιτικός – Πολιτισμικός
Πολιτικός
Στηρίζεται στον οικουμενισμό του
Διαφωτισμού (Rousseau, Βολταίρος, Seyes,
Μοντεσκιέ) και στην Γαλλική Επανάσταση
Πολιτισμικός
Το έθνος νοείται ως μία συλλογική
οντότητα βάσει κοινής καταγωγής,
γλώσσας, παράδοσης ή και θρησκείας

Από υπήκοος σε πολίτη Προστασία της γλώσσας και της

κληρονομιάς

Τα αντικειμενικά στοιχεία του έθνους δεν Απελευθέρωση ομοεθνών

θεωρούνται αναπόσπαστα κομμάτια του

Το έθνος είναι μία αδελφική κοινότητα με Ρομαντισμός (Φίχτε, Χέρντερ, Μπλέικ)

σκοπό την πραγματοποίηση των
δικαιωμάτων και των ελευθεριών των
πολιτών

Το έθνος θεωρείται η Τρίτη Τάξη Δικαίωμα του έθνους να αναπτύξει δικό του
κράτος

Λατρεία του «μελλοντικού χρόνου» Λατρεία του «παρελθοντικού χρόνου»

Όλα τα μέλη του κράτους μέλη του έθνους και όλα τα μέλη του έθνους μέλη του κράτους
Γ. Χωρική Ταξινόμηση
Ανατολικού Τύπου
Διαμορφώθηκε δευτερογενώς από
πολιτιστική ανταλλαγή με τη δύση
Δυτικού Τύπου
την Ο Διαφωτισμός, η εκκοσμίκευση και
γενικότερα ο αστικός πολιτισμός υπήρξε η
θεμελιώδης υποδομή του

Χαμηλομεσαίες αριστοκρατίες της γης και Διαμορφώθηκε από ενδογενείς δυνάμεις

μάζες των πόλεων

Κλειστή κοινωνία και αυτό-περιεκτική Μορφωμένες μεσαίες τάξεις –

θεώρηση του έθνους σοσιαλοδημοκρατικά εργατικά κινήματα

Απουσία κεντροποιημένων διοικητικο- Προϋπήρχαν οι δομές και η διοικητική

πολιτικών δομών οργάνωση του έθνους κράτους

Απουσία ξένης καταπιεστικής κυριαρχίας Κατάργηση αυταρχικής κυβέρνησης

Δ. Απελευθερωτικός Εθνικισμός (έως το 1870)

■ Ενοποιητικός (ή εθνικισμός της ενσωμάτωσης), πχ. Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία.

■ Αποσχιστικός (στο πλαίσιο πολυεθνοτικών κρατών – αυτοκρατοριών), πχ. Τσεχία,
Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία.
■ Εθνικισμός της διασποράς, πχ. Σιωνισμός, Αρμενία.

Ε. Επεκτατικός Εθνικισμός (μετά το 1870)

■ Αλυτρωτισμός: Ένωση με την μητέρα πατρίδα και συνήθως υποδαυλίζεται από τον
επίσημο κρατικό επεκτατικό εθνικισμό, πχ. Βαλκάνια.
■ Ιμπεριαλισμός: Η πιο ακραία και επιθετική μορφή όπου προτάσσεται η υποτιθέμενη
αποστολή του έθνους να εκπολιτίσει τα άλλα έθνη, ενώ ουσιαστικά είναι κυρίως
οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, πχ. Γερμανία, αποικιοκρατία.
■ Παν-κίνημα: Ενοποίηση ξεχωριστών ομοειδών πολιτιστικώς κρατών σε ενιαίο
πολιτικό πλαίσιο, πχ. πανσλαβισμός, παναραβισμός, πανγερμανισμός.

Σημείωση: οι παραπάνω ταξινομήσεις είναι ιδεοτυπικές διακρίσεις που δεν έχουν πάντα ξεκάθαρη μορφή στην
εμπειρική μας πραγματικότητα. Ουσιαστικά έχουμε μία συνάρθρωση διαφορετικών στοιχείων με διαφορετική
δοσολογία και ιεράρχηση.