Panimula

Ang Nobela ay isang mahabang makathang pampanitikan na naglalahad ng mga

pangyayari na pinaghahabi sa isang mahusay na pagbabalangkas na ang pinakapangunahing
sangkap ay ang pagkakalabas ng hangarin ng bayani sa dako at ng hangarin ng katunggali sa
kabila -isang makasining na pagsasalaysay ng maraming pangyayaring magkasunod at
magkakaugnay. Ang mga pangyayaring ito ay may kanya-kanyang tungkuling ginagampanan sa
pagbuo ng isang matibay at kawili-wiling balangkas na siyang pinakabuod ng nobela.

Ang layunin nito ay gumising sa diwa at damdamin,nananawagan sa talino ng guni-

guni,mapukaw ang damdamin ng mambabasa,magbigay ng aral tungo sa pag-unlad ng buhay at
lipunan,nagsisilbing daan tungo sa pagbabago ng sarili at lipunan,nagbibigay inspirasyon sa
mambabasa at nabubuksan nito ang kaalaman ng tao sa pagsulat ng nobela at maging isang
malikhain
Pamagat
Ang nobelang El filibusterismo ay ang pangalawang nobelang isinulat ng pambansang bayani
ng Pilipinas na si José Rizal, na kaniyang buong pusong inialay sa tatlong paring martir na lalong
kilala sa bansag na Gomburza o Gomez, Burgos, at Zamora. Ito ang karugtong o sikwel sa Noli
Me Tangere at tulad sa Noli, nagdanas si Rizal ng hírap habang sinusulat ito at tulad din nito,
nakasulat ito sa Kastila. Sinimulan niya ang akda noong Oktubre ng 1887 habang nagpapraktis
ng medisina sa Calamba.
Sa London, noong 1888, gumawa siya ng maraming pagbabago sa plot at pinagbuti niya ang
ilang mga kabanata. Ipinagpatuloy ni Rizal ang pagtatrabaho sa kaniyang manuskrito habang
naninirahan sa Paris, Madrid, at Brussel, at nakompleto niya ito noong 29 Marso 1891,
sa Biarritz. Inilathala ito sa taon ding iyon sa Gent. Isang nagngangalang Valentin Ventura na isa
niyang kaibigan ang nagpahiram ng pera sa kanya upang maipalimbag at mailathala ng maayos
ang aklat noong 22 Setyembre 1891. Ang nasabing nobela ay pampolitika na nagpapadama,
nagpapahiwatig at nagpapagising pang lalo sa maalab na hangaring makapagtamo ng tunay
na kalayaan at karapatan ng bayan
Sinimulan ni Rizal and nobelang El Filibusterismo sa harap ng karanasang ito. Magkakabisa sa
kanya kaipala ang mga sakit sa loob na dinanas niya at ng kanyng pamilya. Bagaman may mga
pagpapalagay na mayplanosi Rizal para sa ikalwang nobela, naiba ito ng mga pangyayaring
kinasangkutan niya sa pagbabalik sa sariling bayan. Tuwiran at di-tuwiran, naapektuhan ito ng
wala pang anim na buwang pagkamalas niya ng mga kasamaang ginagawa ng mga pari, katulad
ng “pagpapayaman sa kanilang mga asyenda, pang-aakit sa mga babae, panggugulo, pagliligpiy
sa mga kaaway atbp.”

Nilisan ni Rizal ang Pilipinas noong Pebrero 3, 1888 dahil sa pangamba niyang manganib ang
buhay ng mga mahal sa buhay. Katakut-takot na liham ng mga pagbabanta na karamihan ay
walang lagda ang dumarating at ipinayo ng gobernador na bumalik siya sa ibang bansa. Ani
Rizal sa isang sulat na ipinadala niya kay Blumetritt habang naglalakbay.
May Akda
Si Dr. Jose Protacio Rizal ay ang Pambansang Bayani ng Pilipinas. Siya ay isinilang sa
Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861. Ang kanyang mga magulang ay sina G. Francisco
Mercado at Gng. Teodora Alonzo.

Ang kanyang ina ang naging unang guro niya, maaga siyang nagsimula ng pag-aaral sa bahay at
ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Biñan, Laguna. Nakapag tapos siya ng Batsilyer sa
Agham sa Ateneo de Manila noong Marso 23, 1876 na may mataas na karangalan. Noong 1877
ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Unibersidad ng Santos Tomas at Unibersidad
Central de Madrid hanggang sa matapos niya ng sabay ang medisina at pilosopia noong 1885.
Natuto rin siyang bumasa at sumulat ng iba’t ibang wika kabilang na ang Latin at Greko. At
nakapagtapos siya ng kanyang masteral sa Paris at Heidelberg.

Si Rizal ay nakilala sa dahil sa kanyang dalawang nobela, ang Noli Me Tangere na nilimbag
sa Berlin, Alemanya (1886) sa tulong ni Dr. Maximo Viola, at ang El Filibusterismo, na nilathala
sa Gante, Belgica (1891); pinahiram siya ni Valentin Ventura ng 300 piso sa pagpapalimbag ng
El Filibusterismo. Naglalaman ang mga ito ng mga paglalarawan at pagpuna sa mga nagaganap
na pangyayari sa lipunang Pilipino ng mga panahong iyon. Ang mga aklat na ito ay halaw at
hango sa Don Quixote ni Miguel Cervantes, manunulat na Espanyol. Ang mga ito ang naging
daan upang magising ang puso't diwa ng mga Pilipino.
Mga Tauhan
Simoun
Siya si Juan Crisostomo Ibarra sa nobelang Noli Me Tangere. Nagpanggap siyang
mag-aalahas na nakasalaming may kulay upang hindi makilala ng mga nais
niyang paghigantihan. Naging kaibigan at taga-payo din siya ng Kapitan Heneral.

Tandang Selo
Ama ni Kabesang Tales na nabaril ng kanyang sariling apo.

Juli
Anak ni Kabesang Tales at apo ni Tandang Selo. Siya ang nobya ni Basilio na
hinalay ng paring matagal nang may pagnanasa sa kanya.

Placido Penitente
Ang mag-aaral na nawalan ng ganang magtapos ng pag-aaral dahil sa mga
suliraning pampaaralan.

Juanito Pelaez
Ang kubang mag-aaral na may kayabangan ngunit kinagigiliwan ng mga propesor
at nabibilang sa kilalang angkang may dugong Kastila. Siya ang nakatuluyan ni
Paulita Gomez sa bandang huli ng storya.

Donya Victorina
Tiyahin ni Paulita Gomez na mapagpanggap na isang Europea ngunit isa namang
Pilipina.

Paulita Gomez
Kasintahan ni Isagani ngunit nagpakasal kay Juanito Pelaez.

Don Tiburcio de Espadaña

Pinagtataguan ang asawang si Donya Victorina.

Ben Zayb
Ang mamamahayag na nagsusulat para sa pahayagan.
Macaraig
Ang mayamang mag-aaral na masigasig na nakikipaglaban para sa pagtatatag ng
Akademya ng Wikang Kastila ngunit biglang nawala sa oras ng kagipitan.

Sandoval
Ang kawaning Kastila na sang-ayon o panig sa ipinaglalaban ng mga mag-aaral.

Padre Camorra
Ang mukhang artilyerong pari na gumahasa kay Huli.

Padre Fernandez
Ang paring Dominikong may malayang paninindigan

Padre Florentino
Ang amain ni Isagani na pinagtapan ni Simoun ng tunay niyang katauhan bago
siya malagutan ng hininga.

Padre Irene
Ang kaanib ng mga kabataan sa pagtatatag ng Akademya ng Wikang Kastila.

Ginoong Pasta
Ang tagapayo ng mga prayle sa mga suliraning ligal.

Don Custodio (Don Custodio de Salazar y Sanchez de

Monteredondo)
Kilala rin sa tawag na “Buena Tinta”. Sa kanyang mga kamay nakasalalay kung
pahihintulutan ang Akademya ng Wikang Kastila sa Pilipinas.

Quiroga
Isang Intsik na mangangalakal na nais magkaroon ng konsulado sa Pilipinas. Sa
kanyang tindahan pansamantalang ipinatago ni Simoun ang mga sandata at
pulbura na gagamitin sa himagsikan.
Hermana Bali
Humimok kay Juli upang humingi ng tulong kay Padre Camorra na mapalaya ang
kasintahang si Basilio.

Hermana Penchang
Ang mayaman at madasaling babae na pinaglingkuran ni Juli noong mga
panahon na kaylangan niya ng pandagdag na salapi para may maipantubos sa
ama na binihag ng mga tulisan.

Ginoong Leeds
Ang misteryosong Amerikanong nagtanghal sa perya.

Imuthis
Ang mahiwagang ulo sa palabas ni Ginoong Leeds

Kabesang Andang
Ina ni Placido Penitente na taga-Batangas.

Pepay
Ang mananayaw na sinasabing matalik na kaibigan daw ni Don Custodio. Siya rin
ang hinilingan ng mga mag-aaral na kumumbinsi kay Don Custodio para
suportahan nito ang paaralang nais nila.

Camarroncocido
Isang Espanyol na ikinahihiya ng kanyang mga kalahi dahil sa kanyang panlabas
na anyo.

Tiyo Kiko
Isang matandang lalaki na sinasabing matalik na kaibigan ni Camaroncocido.

Gertrude
Mang-aawit sa palabas.

Serpolette
Isang mang-aawit sa palabas na kaibigan ni Padre Irene
TAGPUAN
Bapor Tabo
-Lumalakbay sa Ilog Pasig
-Papuntang Laguna
-Hugis tabo
-Malaki

Disyembre
-Nakatakdang nakasakay sila sa Bapor Tabo

Gubat ng mga Ibarra

-Nagbigti ang ninuno ni Ibarra
-Puno ng Balete

Ilalim ng kubyerta
-Nakapuwesto ang mga "mabababang tao"
(eg. Indio, Tsino, mestizo, etc.)
-Nagsisiksikan
-Kasama ng mga kagamitan at ang makina

Kubyerta
-Nakapuwesto ang mga matataas na tao
(eg. Prayle, opisyal, etc.)
-Komportable ("comfortable")

Laguna
-Lugar na kung saan patungo ang Bapor Tabo

Lawa (Kabanata 3: Ang mga Alamat)

-Kung saan "pinatay si Ibarra"

Lupa ni Tales
-Inaagaw ng mga prayle
-Kinaingin ni Tales
-Masagana

Noche Buena
-Konti ang dekorasyon
-Parol
-Binisita si Sisa

Sa ilalim ng puno ng Balete

-Nakalibing sina Sisa at ang lalaki (sinunog ang mga katawan)
-Naghuhukay si Simoun ng alahas
-Nakaupo si Basilio at iniisip ang kanyang nakaraan
-Naalaman ni Basilio na si Simoun ay si Crisostomo Ibarra at si Ibarra ay buhay pa

San Diego
-Bahay ni Kapitan Basilio
-Bahay ni Kapitan Tiago
-Gubat ng mga Ibarra
-Unang tinirahan ni Basilio (
Banghay
Labing tatlong taon pagkatapos na umalis sa Pilipinas, Si Crisostomo Ibarra ay nagbalik bilang
Simoun, isang mayaman na magaalahas na puno ng balbas at mahilig mag suot ng tinted na
salamin , at isang katiwala ng Kapitan-Heneral. Ang pag-abanduna sa kanyang idealism, siya ay
naging isang mapang-uyam saboteur, naghahangad ng paghihiganti laban sa sistema ng Espanyol
na Pilipino na responsable sa kanyang mga kasawian sa pamamagitan ng paglalagay ng isang
rebolusyon. Sinimulan ni Simoun ang kanyang sarili sa mataas na lipunan ng Maynila at
nakakaimpluwensya sa bawat desisyon ng Kapitan-Heneral upang mamahala sa mga gawain ng
bansa upang ang isang rebolusyon ay lumabas. Pinipigilan niya ang mga nasa itaas na klase, na
naghihikayat sa kanila na gumawa ng mga pang-aabuso laban sa masa upang hikayatin ang huli
na mag-alsa laban sa mapang-api na kolonyal na rehimeng Espanyol. Sa pagkakataong ito, hindi
niya sinisikap na labanan ang mga awtoridad sa pamamagitan ng legal na paraan, ngunit sa
pamamagitan ng marahas na rebolusyon gamit ang masa. May mga dahilan si Simoun para
umpisahan ang isang rebolusyon. Una ay upang iligtas María Clara mula sa kumbento at
pangalawa, upang mapupuksa ang mga sakit at kasamaan ng lipunang Pilipino. Ang kanyang
tunay na pagkakakilanlan ay natuklasan ng isang lalaking ngayon na si Basilio habang binibisita
ang libingan ng kanyang ina, si Sisa, habang ang paghuhukay ni Simoun malapit sa libingan para
sa kanyang mga nakabaon na kayamanan. Si Simoun ay nagbabantay sa buhay ni Basilio at
nagtanong sa kanya na sumali sa kanyang binalak na rebolusyon laban sa gubyerno, na
nagbibigay-daan sa kanya sa pamamagitan ng pagpapalaki ng mga malungkot na kasawian ng
pamilya sa huli. Tinanggihan ni Basilio ang alok habang umaasa pa rin siya na mapabuti ang
kundisyon ng bansa. Si Basilio, sa puntong ito, ay isang estudyande sa medisina sa Ateneo
Municipal de Manila. Pagkamatay ng kanyang ina, si Sisa, at ang pagkawala ng kanyang
nakababatang kapatid na lalaki, si Crispín, si Basilio ay nakinig sa payo ng namamatay na
bangka, si Elías, at naglakbay sa Maynila upang mag-aral. Si Basilio ay pinagtibay ni Kapitan
Tiago pagkatapos pumasok si María Clara sa kumbento. Sa tulong ni Kapitan Tiago, nakauwi si
Basilio sa Colegio de San Juan de Letrán kung saan, sa simula, siya ay nabahala sa pamamagitan
ng kanyang mga kasamahan at mga guro hindi lamang dahil sa kulay ng kanyang balat kundi
dahil sa kanyang masamang hitsura. Ang confessor ni Kapitan Tiago, si Padre Irene ay
gumagawa ng masamang kalusugan ni Kapitan Tiago sa pamamagitan ng pagbibigay sa kanya
ng opyo kahit na sinisikap ni Basilio na pigilin ang Kapitan mula sa paninigarilyo. Gusto niya at
ng ibang mga mag-aaral na magtatag ng isang akademikong lengguwahe sa wikang Espanyol
upang matuto silang magsalita at magsulat ng Espanyol sa kabila ng pagsalungat mula sa mga
Dominican friar ng Universidad de Santo Tomás. Sa tulong ng nag-aatubang na si Padre Irene
bilang kanilang tagapamagitan at desisyon ni Don Custodio, itinatag ang akademya; gayunpaman
magsisilbi lamang sila bilang tagapag-alaga ng paaralan hindi bilang mga guro. Nagtanggol at
natalo, nagtataglay sila ng isang kakatuwa na pagdiriwang sa isang pancitería samantalang ang
isang espiya para sa mga kamag-anak ay nagpapatotoo sa mga paglilitis. Simoun, para sa
kanyang bahagi, ay patuloy na nakikipag-ugnayan sa bandidong grupo ni Kabesang Tales, isang
dating cabeza de barangay na nagdurusa sa mga kamag-anak ng mga prayle. Kapag ang isang
magsasaka ay nagmamay-ari ng isang maunlad na plantasyon ng tubo at isang cabeza de
barangay (ulo ng barangay), napilitan siyang bigyan ang lahat ng bagay sa mga sakim at walang
prinsipyong mga Kastila na Kastila. Ang kanyang anak, si Tano, na naging gwardiya sibil ay
nahuli ng mga pangkat; ang kanyang anak na babaeng si Huli ay nagkaroon na magtrabaho
bilang isang dalaga upang makakuha ng sapat na pera sa pagtubos para sa kanyang kalayaan; at
ang kanyang ama, si Tandang Selo, ay naranasan ang maging pipi. Bago sumali sa mga bandido,
kinuha ni Tales ang rebolber ni Simoun habang si Simoun ay naninirahan sa kanyang bahay para
sa gabi. Bilang pagbabayad, ang mga Tales ay nag-iiwan ng isang kalipunan na dating nabibilang
sa María Clara. Upang palakasin ang rebolusyon, si Simoun ay pinuntahan si Quiroga, isang
Intsik na umaasa na itatakda na konsul sa Pilipinas, iparada ang mga sandata sa bansa gamit ang
pwesto ni Quiroga bilang isang harap. Nais ni Simoun na mag-atake sa isang yugto ng laro sa
lahat ng kanyang mga kaaway sa pagdalo. Gayunpaman, siya ay biglang sumubsob sa pag-atake
kapag nalaman niya mula sa Basilio na namatay si María Clara nang mas maaga sa araw na iyon
sa kumbento. Makalipas ang ilang araw pagkatapos ng isang pista ng mga mag-aaral, ang mga
tao ay nabalisa kapag nakakakita ng nakakagambalang poster na ipinapakita sa paligid ng
lungsod. Ang mga awtoridad ay nag-akusa sa mga mag-aaral na naroroon sa pancitería ng
pagkabalisa at nakakagambalang kapayapaan at inaresto sila. Si Basilio, kahit na hindi naroroon
sa nasabing pista, ay dinaresto. Namatay si Kapitan Tiago matapos malaman ang pangyayari at
tulad ng ipinahayag sa kanyang kalooban ni Irene, lahat ng kanyang ari-arian ay ibinibigay sa
Iglesia, na hindi iniiwan para kay Basilio. Si Basilio ay naiwan sa bilangguan habang inilabas
ang ibang mga mag-aaral. Ang isang mataas na opisyal ay nagsisikap na mamagitan para sa
pagpapalaya ni Basilio ngunit angKapitan-Heneral, na may dalang grudges laban sa mataas na
opisyal, ay pinalalakas siya upang magawa ang kanyang pagbibitiw. Si Julî, kasintahan ni Basilio
at ang anak na babae ng Kabesang Tales, ay tinatanong ang tulong ni Padre Camorra sa payo ng
isang nakatatandang babae. Sa halip na tulungan si Juli, gayunpaman, sinisikap ng pari na pag-
usigin siya dahil may mahahabang nakamamanghang mga pagnanasa para kay Julî. sa halip na
sumailalim sa kalooban ng prayle, lumundag sa balkonahe sa kanyang kamatayan. Sa lalong
madaling panahon inilabas ni Basilio ang tulong ni Simoun. Si Basilio, ngayon ay isang
nabagong lalaki, at pagkatapos na marinig ang tungkol sa pagpapakamatay ni Julí, sa wakas ay
sumali sa rebolusyon ni Simoun. Sinabi ni Simoun kay Basilio ang kanyang plano sa kasal ni
Paulita Gómez at Juanito, ang kaklase ni Basilio. Ang kanyang plano ay upang itago ang isang
paputok sa loob ng isang granada na istilo ng Kerosene na ibibigay ni Simoun sa mga bagong
kasal bilang isang regalo sa panahon ng pagtanggap ng kasal. Ang pagtanggap ay magaganap sa
dating bahay ni Don Tiago , na ngayon ay puno ng mga eksplosibo na itinanim ni Simoun. Ayon
kay Simoun, ang lampara ay mananatili sa loob lamang ng 20 minuto bago ito kumislap; kung
sinubukan ng isang tao na puksain ang mitsa, ito ay sumasabog at papatayin ang lahat ng
mahalagang mga miyembro ng sibil na lipunan at hierarchy ng Simbahan-sa loob ng bahay. Ang
Basilio ay may pagbabago ng puso at sumusubok na balaan si Isagani, ang kanyang kaibigan at
ang dating kasintahan ni Paulita. Inalis ni Simoun ang pagtanggap nang maaga bilang pinlano at
nag-iwan ng tala sa likod: "Mene Thecel Phares. "-Juan Crisostomo Ibarra Sa una ay iniisip na
ito ay isang masamang biro lamang, kinikilala ni Padre Salvi ang sulat-kamay at nagpapatunay
na ito talaga ang si Ibarra. Habang ang mga tao ay nagsisimulang magagalit, ang ilaw ng
lampara. Sinubukan ni Father Irene na iwanan ang siko kapag si Isagani, dahil sa kanyang
walang pag-ibig na pag-ibig para kay Paulita, ay sumabog sa silid at inihagis ang ilawan sa ilog,
sinabotahe ang mga plano ni Simoun. Naka-takas si simoun. Nang maglaon, pinagsisisihan niya
ang kanyang mapanghimasok na pagkilos sapagkat kontrahan niya ang kanyang sariling
paniniwala na mas mahal niya ang kanyang bansa kaysa kay Paulita at maaaring matupad ng
pagsabog at rebolusyon ang kanyang mga ideyal para sa lipunang Pilipino. Si Simoun, na ngayon
ay binubuksan bilang tagasunod ng pagtatangkang panununog at nabigo ang rebolusyon, ay
naging isang takas. Siya ay pumunta sa tirahan ni Padre Florentino, tiyuhin ni Isagani, at nasa
ilalim ng pangangalaga ng doktor na si Tiburcio de Espadaña, asawa ni Doña Victorina, na
nagtatago din sa bahay. Kumuha ng lason si Simoun para hindi siya mabihag ng buhay. Bago
siya namatay, ipinahayag niya ang kanyang tunay na pagkakakilanlan kay Florentino habang
binago nila ang mga iniisip tungkol sa kabiguan ng kanyang rebolusyon at bakit nilabanan siya
ng Diyos. Sinabi ni Florentino na hindi siya pinabayaan ng Diyos at ang kanyang mga plano ay
hindi para sa higit na kabutihan kundi para sa personal na pakinabang. Simoun, sa wakas
tanggapin ang paliwanag ni Florentino, pinipigilan ang kanyang kamay at namatay. Pagkatapos
ay tinatanggal ni Florentino ang natitirang mga hiyas ni Simoun at inihagis sila sa Karagatang
Pasipiko sa mga korales na umaasa na hindi sila magamit ng mga sakim, at nang dumating ang
oras na ito ay gagamitin para sa higit na kabutihan, kung kailan ang wakas ay karapatdapat
kalayaan para sa kanilang sarili, ibubunyag ng dagat ang mga kayamanan.
Mga aral sa mga Kabanata ng El
Filibusterismo (Kabanata 1-39)

Kabanata I

Eto na ang umpisa,

Sa barkong bapor nakalulan na,
Mga bida at kontrabida
, Ang El fili ay magsisimula na.

K II
Isinadiwa sa madla ang ilalim ng kubyerta,
Ang batang si Basilio'y binata na,
At si Ibarra ang ating bida ,
Ngayon ay si Simoun na isang mag-aalahas mula sa Europa.

K III
Isang paring ngalan ay Padre Florentino,
Si Simoun at siya ay nagpalitan ng kuro-kuro,
Pagdakay naglahad ng tatlong kwento;
"Alamat ng malapad na batungbahay",
"Alamat ni San Nicolas", at ang mahiwagang "alamat ni Donya Geronimo".

K IV
Isang pamilya ang ipinakilala,
Si Kabesang Tales, ang ama,
Ginipit ang kanyang pamilya,
Hanggang sa mapilitan siyang mag-alsa sa mga taong nanlulupig sa kanila.

KV
Si Basilio'y nasa Maynila na.
Sinong ang ngalan ng kutsero niya,
Kinulata ng mawalan ng ilaw ang kanyang karomata,
Naglakad si Basilio pauwi at sinalubong ng hindi magandang balita.

K VI
Dinalaw ni Basilio ang kanyang ina,
Sa ilalim ng baliti siya'y pinuntahan niya,
Inalala ang mga nagdaang taon sa buhay niya,
Napapadpad sa Maynila, nag-aral at katapos dalawang buwan ay magtatapos na.

K VII
Simoun at Basilio ay nagkatagpo na,
 Basilo'y hinimok sumama sa kanya,
Digmaay sisimulan daw nila,
Upang singilin mga buhay na nawala ng dahil sa mga Kastila.
K VIII
Kabesang tales ay nawala,
Juli'ng kanyang anak ay walang magawa,
Dating buhay na maginahawa,
Ngayo'y umaasa nalamang sa himala.
K IX
Buhay ng pamilya ni Tales ay tuluyan ng nasira,
Ng dahil sa mga prayleng labis kung manira,
Naging katulong si Juli ng Hermana,
Wala na may nanalo na at yon ang mga prayleng mapagsamantala.
KX
Kayaman o kagustuhan paksa ng ating kabanata,
Ang ating mag-aalahas ay nagendorso ng kanyang mga ibinibenta,
Sa mga taong hindi naghihinala,
At ngayon maging Tales ay magiging kasangkapan sa paghihiganti niya.

K XI
Kapitan Heneral ay niluluhuran nila,
Mga indio'y inaalipin niya,
Akademya ng wikang kastila'y pinagdiskusyonan nila,
Umalma ang mga kontrabida at sumang-ayon ang mga sumusuporta.

K XII
Placido Penitente kahuluga'y payapang nagdurusa,
Dito ay ipinakilala siya,
Juanito Pelaez ngalan ng kaklasi niya,
Kasama ng paglalahad sa iba't ibang mag-aaral sa lungsod ng Maynila.

K XIII
Padre Millon isang paring dominiko,
May kahigpitang guro at di makatarungan magbigay ng grado,
Placido'y tinawag ng ginoong multo,
Maling pagtuturo ang ipinakita nito.

K XIV
Mga mag-aaral ay ipinakilala rito,
Makaraig, Sandoval, Pecson, Isagani at Juanito,
Akademya para wikang kastila ay isinasandig ng mga ito,
Hihingi raw sila ng tulong kay G. Pasta at Don Custodio.

K XV
Bantog na manananggol yan si G. Pasta,
Isgani'y pumunta sa kanya,
Humingi ng payo para sa Akademya,
Ngunit ito'y binigyan niya ng payong kakaiba.
 K XVI
Dito ipinakilala ang instik na si Quiroga,
Nagpahanda siya at si Simoun ang pangunahing bisita,
Ginigiit na nalulugi na daw siya,
Mga utang ay mababayaran daw niya sa pamamagitan ng paglalagay ng mga armas sa
kanyang bodega.

K XVII
Perya sa Quiapo,
Pamagat ng ating tagpo,
Si G. Leeds daw ay magtatahal dito,
Ben Zayb naghahanap ng salamin upang mahanap mga kadayaan ng mahikero.

K XVIII
Ginoong Leeds ay nagsimula na,
Nagpamalas ng kakaibang mahika,
Bungo'y nagsalita't sinasabing "Magbabayad ka!",
Padre Salvi'y may naalala sambit niya'y "buhay siya!"

K XIX
Placido Peninente'y may pait sa puso,
Gusto ng magtrabaho kesa sa paarala'y matuto, Inang si kab.
Andang ay mahigpit na tutol rito,
buo na ang pasya ni Placido ang puso nito'y nilamon na ng tampo.

K XX
Ito na ang pagpapasya,
Akademya para sa wikang kastila ipapasa ba?
Ang sagot ay naka'y Don Custodio na,
Sa huli'y nasambit salitang "eureka".

K XXI
Sa Teatro de Variedadez,
May palabas operetang pranses,
Isagani'y nasaktan ni Paulita Gomez,
Nang tanggihan siya't sumama kay Juanito Pelaez.

K XXII
Kapitan Heneral ay huling dumating sa teatro,
Naroon din sa Don Custodio,
Padre Irene'y nag-iba ng anyo,
Mapanood lamang ang "Lily" nito.

K XXIII
Basilio'y nakatanggap ng masamang balita,
Binisita siya ni Simoun na dumaan sa bintana,
Tinakot si Basilio'ng sumama sa pakikidigma,
Ngunit namutla ng malamang Maria Clarang sinta nasa langit na.

K XXIV
Isagani'y gustong isama ang si Paulita sa tahanan niya,
Bigo man na mahimok ang dalaga,
Umiwi namang masaya dahil natupad ang isa sa pangarap niya,
Ang makatabi sa kalesa ang babaeng sinisinta.

K XXV
Mga mag aaral ay nasa handaan,
Mga putahe'y isa isang tinikman,
Akademya para sa wikang kastila ang ulo ng usapan,
Hanggang sa isang espiya ng mga prayle ang namataan.

K XXVI
Basilio'y nagplano para sa araw niya,
Hanggang sa mga paskin ay natuklasan niya,
Ni walang kinalaman sa mga ito ngunit kinabahan siya,
Pagkat mga mag-aaral ang sinisisi nila.

K XXVII
Mag tiyong Isagani at Padre Florentino,
Nagtagisan sa isang kuro-kuro,
Isagani'y nagpamalas ng pambihang talino,
Maging si Padre Florentino'y napabilib nito.

K XXVIII
Mga maling balita ay kumalat na
Mga tao'y natakot at ang iba'y nag-alsabalutan pa,
Sa takot na masangkot sa mga anumalya,
Naging sanhi rin ng pagkamatay ni Tiagong ama ni Maria Clara.

K XXIX
Burol ni Kapitan Tiago ay pangmaharlika,
Maging katunggali niya'y naisipan ng sumunod sa kanya,
Mga prayle't matataas na tao ay nagpupunta,
Usap usapan pati ang paglilibing sa kanya.

K XXX
Kasawian ni Juli'y dumating na,
Pag-asa sa mata'y nawala na,
Nang sabihin sa kanya ng Hermana,
"Wala ng pag-asa si Basilio kundi si Padre Cammora".

K XXXI
Suliranin ng El Filibusterismo
Pang-aapi o bully ng mga mag-aaral kahit siya ay matalino, Si Placido Penitente ay inaapi ng
kanyang mga mag-aaral, lalo na si Juanito Pelaez. Makikita natin dito na dahil sa kakulangan ng
materyales at klase ay hindi natututo ang mga bata. Kilusan laban sa pamahalaan Pinakita ito sa
El Fili sa pag-aalsa ni Simoun at ang mga kasama niya, laban sa pamahalaan. Nagiging isyu ito
kung gumagamit na ng dahas ang mga nag-aalsa.

Kabanata XII: Si Placido Penitente

-Ang di pantay-pantay na pagtingin ng guro sa mag-aaral ay hindi nararapat sapagkat ito’y

nagiging dahilan ng pagkawala ng kawilihan ng mga mag-aaral at ng di-paggalang ng mga ito sa
guro.

Kabanata XII: Ang Klase ng Pisika

-Ang mga mag-aaral noong panahong iyon ay hindi nasisiyahan sa pamamalakad at

pamamaraan ng pagtuturo sa pamantasan. Sila’y naghain ng kahilingan upang magkaroon ng
pagbabago. -Ang malaking laboratoryo sa Pisika ay laging inihahanda sa mga panauhing
darating at hindi sa pag-aaral. Isa ito sa sakit ng ating lipunan-ang pakitang tao.

Kabanata XV: Si Ginoong Pasta

-Upang mailapit at makahinging tulong sa isang taong makapangyarihan, kailangang hanapin

muna ang kaibigan o kinaaalang-alangan nito; isang sakitng lipunan na ngayon ay palasak. -
Maraming taong tumitigin sa pansariling kapakanan at winawalng bahala ang ikabubuti ng
bayan.

Kabanata XVI: Ang mga Kapighatian ng Isang Insik

-Ang pagtanggap ng suhol ng mga nanunungkulan sa pamahalaan at ang pagsasamantala sa mga

lumalapit sa kanila ay nakapagdaragdag ng paghihirap ng bayan. Ito ang pinakamalubhang
sakitng lipunan sa ngayon
Paksa o Tema ng El Filibusterismo

Ang El Filibusterismo ay isa sa mga kilalang mga nobela na nailimba ng kinikilalang

pambansang bayani na si Dr. Jose P. Rizal. Isinulat niya ito sa bansang Hong Kong. Naglalaman
ito ng mga mahihirap na karanasan ng mga pilipino noon sa pakikipagdigma. Ang mga suliranin
na panggigiyagis ng mga ibang lahi sa mga pilipino, pagpatay at pangaalipin sa kanila,
pagpapahirap, pananakop, at iba pang mahihirap na kalagayang naganap at nangyari sa panahong
iyon.
Wakas

Si Simoun ay sugatan at nanghihinang kumatok sa tahanan ni Padre Florentino, ang amain ni

Isagani. Walang tanong-tanong ay buong pusong tinanggap ng indiong si Padre Florentino si
Simoun at pinagyaman ang maysakit. Inisip na lamang nya na kaya ganoon si Simoun ay dahil
umalis na ang kaibigan nitong Kapitan Heneral kung kaya’t hinahabol sya ng mga naiinggit sa
kanyang kayamanan at yaong kinuhanan nya ng mga kayamanan. Nang araw ding iyon ay may
dumating na sulat na nagsasabing may huhulihin silang tao sa bahay ni Padre Florentino buhay
man o patay ay huhulihin nila ito. Sa pag-aakala ni Don Tiburcio de Espadana na noon ay
nakikitira kay Padre Florentino na sya ang huhulihin at dahil kagagawan iyon ng kanyang asawa
ay dali-dali syang nag-empake at umalis upang hindi abutan ng mga guardia sibil. Kahit anong
paliwanag ni Padre Florentino na si Simoun ang pinatutungkulan ng sulat ay hindi naniwala si
Don Tiburcio at umalis pa din ito. Samantala, hindi alam ni Padre Florention kung ano ang
gagawin kay Simoun, patatakasin ba ito o ano, kung kaya’t sinabi niya kay Simoun ang ukol sa
sulat at nagulat siya sapagkat ayaw ni Simoun na tumakas at ngumiti pa ito ng pauyam.

Umalis ang pari at pagbalik ay napansing nahihirapan si Simoun kung kaya’t kanyang
tinanong at sinabi nito na “Opo, konti lang po…ngunit sa loob ng ilang sandali ay matatapos na
din ang paghihirap ko!” At nalaman ni Padre Florentino na uminom pala ng lason si Simoun.
Mas nanaisin pa daw nitong mamatay kaysa mahuli ng buhay ninuman. Bago malagutan ng
hininga si Simoun ay ipinagtapat niya kay Padre Florentino ang lahat ng kanyang lihim na siya si
Crisostomo Ibarra na nagbagong anyo upang maghigante subalit siya ay nabigo. Ayon kay Padre
Florentino ang kanyang pagkabigo ay kagagawan ng Panginoon sapagkat hindi nito nais ang
paraan na pinili ni Simoun. Ang kailangan ng bayan ay magtiis at gumawa upang makamtam ang
kanyang layunin at tanging pag-ibig lamang ang makapagliligtas. Sa pagtatapos ng kanilang
usapan ay wala ng buhay si Simoun at itinapon na ni Padre Florentino ang baul ng kayamanan ni
Simoun sa dagat Pasipiko.
Sa katapusan makikita natin na inamin ni Simoun na sya ay nagkamali subalit pinanindigan pa
din na dapat makamtam ng mga Pilipino ang kalayaan sa mapagparusang kamay ng mga Kastila.
At hindi pinahintulot na sya ay mahuli ng buhay mas ninais pa niyang mamatay na lamang.
Ipinakita din ang pagkakaiba ng kanilang pananaw ukol sa paghihiganti, Diyos, at sa mga paraan
Nito. Nakita din natin ang kabutihan ng isangn paring indiyo at ang kasawian at katapusan ni
Ibarra na nagpanggap na si Simoun.
III. Pang-wakas
1.Paano ka naapektuhan ng nobela?

Naapektuhan ako ng nobela sa paraang mas nalinang ang aking isipan tungkol sa kabayanihan at
katapatan nating mga pilipino sa mga pinaglalaban natin sa buhay,at nakatulong ito dakin dahil
alam ko na nananalaytay sa aking dugo ang kabayanihan ng pilipino kaya hindi ako papasakop
ng lubusan sa mga dayuhan dito sa makabagong panahon.

2. Napapanatili ba ng maikling kwento ang iyong kawilihan?

Oo dahil alam ko sa sarili ko na ako'y isang mamayang Pilipino kaya mas nakikiliti ang aking
kaisipan na mas alamin pa ang tungkol sa kwento dahil makakatulong ito di langsakin kundi sa
ibang mamamayang pilipino rin.

3. Malinaw bang naiparating ng nobela ang mensaheng nais iparating ng nobela?

Oo,dahil ang ginamit na mga salita ay katangi-tangi na kahit sino ay maiintindihan at itoy
isinulat nv ating pambansang bayani kaya alam natin na ang nagsulay nito ay talagang
bihasa sa literatura kaya alam nya na maipaparating nya sa mga tagabasa ang mensahe ng
kanyang nobela kahit sa makabagong panahon.
IV. Reaksiyon o Implikasyon
Ang El Filibusterismo ay isang napakagandang likha ni Jose Rizal, napakhusay
ngpagduruktong niya ng dalawang kwento at ang transisyon ng magiliw at payapang si
Crisostomo sa mapusok at mapaghiganting si Simoun. Naipakita niya kung paano nababago ng
katiwalian sa buhay ng tao kung paano nito nababaliktad ang pananaw ng kahit na sino kung sila
ay nahaharap sa ganitong sitwasyon.

Naging interesado ako nang basahin kong muli ang akda dahil sa taglay nitong tono sa
naratibo, napakaramig damdamin ang pinalitaw ni Jose Rizal sa mga karakter ng Nobela kung
saan mauunawaan ng mga inaapi ang kanilang sinasapit, may mga tauhan, tulad ni Kabesang
Tales, na pinahirapang husto ng mga kastila dahil sa kawalang hiyaan nila at ay mga tauhan
tulad ni Basilio na binago ang isip dahil sa pagnanais niyang maghiganti. Ang akda ay punong
puno ng sidhi at galit halos lahat ng mga karakter ay minomotiba ng kanilang puot na
nararamdaman upang gumawa ng mga bagay. Ang mga layunin ng karakter ay
maliwanag.Kailangang makapaghiganti, makapatay man o hindi. Kailangan mapatalsik ang
baluktot na mamumuno ng kanilang lipunan.

Medyo nabitin lamang ako sa katapusan ng akda dahil sa masakit na pangyayari para
kay Simoun, namatay ang kanyang nais iligtas at hindi pa tapos ang kanyang mga plano, naiinis
ako kay Isagani dahil masyado siyang nagpabulag sa pag-ibig na kailanman ay hindi na
maibabalik sa kanya. Natutuwa ako sa ginawa ni Padre Florentino at sa kanyang karakter mismo
sa libro dahil siya ang nagalaga kay Kapitan Tiago nang naluluong ito sa opyo at siya din ay
hindi nasilaw sa kayaman na nasa kanya na. Nakita niya ang totong mensahe ng pagkamatay ni
Simoun na ang paghahangad ng kayamanan at kasakiman ay nagdudulot ng lahat ng kasamaan sa
mundo. Naiinis ako ay Paulita dahil pinili niya si Juanito ng dahil lamang sa pera niya kahit na
hindi niya talaga mahal, mas mahalaga sa kanya ang kayaman keysa sa pagmamahal ni Isagani,
kung sabagay mas iisipin mo na mas magaan ang iyong kinabukasankasama ng anak ng isang
mangangalakal kesa naman sumama ka sa isang obrero, Ngunit nakakalungkot pa din dahil sa
huli ay hindi pa din nakita ni Paulita ang mga sakripisyo para sakanya ni Isagani. Sobra akong
nalulungkot para kay Juli dahil sa kanyang sinapit, dahil bago paman siya magpakamatay ay
madami nang trahedya ang nangyari as kanya, matagal niya ng alam na nananamantala ang
prayle ngunit dahil sa desperasyon at dahil sa pamimilit ni Hermana Penchang ay napilitan pa
din siyang humingin ng tulong dito.

Sa kabuuan, ako ay natuwa sa El Filibusterismo sa pagbabagong naganap paguugali ng

mga pangunahing tauhan at kung paano ipinakita ni Rizal ang mga suliraning paipunan sa ating
bansa. hindi man nagging matagumpay ang plano ni Simoun sa Nobela, ngunit
nagtagumpaynaman si Rizal sa pagbuhay at paggising sa damdaming nasyonalistiko ng mga
Pilipino.Nagtagumpay si Rizal sa pagpukaw ng damdamin ng mga Pilipino.
V. Mga bagay na aking natutunan at
gustong isabuhay