ASPEKTO NG PANDIWA

PANDIWA
Ang Pandiwa ay salitang nagsasaad ng kilos o nagbibigay sa isang lipon ng mga salita.Ito
ay binubuo ng salitang ugat at panlapi.

Halimbawa: *Ang bata ay tumatakbo. *Si Maria ay naglalakad sa daan. *Ang mga bata ay
sumasayaw.

Dalawang uri ng Pandiwa

Katawanin - Ang pandiwa ay ganap o buo ang diwang ipinapahayag sa sarili.

Halimbawa: *Nagpunta ang kabataan sa tahanan ng pangulo.

Palipat - Ang pandiwa ay hindi ganap na nangangailangan ng tagatanggap ng kilos.

Halimbawa: *Nagsabit ng karatola sa harap ng kanyang bahaysi Albert.

ASPEKTO NG PANDIWA (Verb) - to ay nagpapakita kung kailan nangyari,nangyayari o

ipagpapatuloy pa ang kilos

1. PERPEKTIBO – tumakbo
Ito ay nagsasaad na tapos nang gawin ang kilos.
Ginagamitan ito ng mga salitang kahapon,noon,kanina,nakaraang buwan/araw.
Halimbawa: *Kanina lang umalis ang mga dayuhang negosyante sa kanilang opisina.

2. IMPERPEKTIBO – tumatakbo
Nagsasaad ng kilos na hindi pa nagtatagal na nagawa
Ginagamitan ito ng mga salitang kauupo,kalilingon,kaliligo,atbp.
Halimbawa: *Kauupo mo lang aalis kana agad?

3. KONTEMPLATIBO – tatakbo
Nagsasaad ng kilos na naganap,patuloy na gaganap at nagaganap parin
Ginagamitan ng mga salitang nagwawalis,naliligo,naglalaro at iba pa.
Halimbawa: *Hanggang ngayon ay naglalaro pa ang mga bata.

MGA URI NG KWENTO

1. PABULA (fable) – hayop
2. PARABULA (parable)– Bibliya
3. ANEKDOTA (anecdote) – tunay na buhay
4. MITOLOHIYA (myth) – diyos at diyosa (pinagmulan)

ASPEKTO NG PANDIWA (Verb)

1. PERPEKTIBO – tumakbo
2. IMPERPEKTIBO – tumatakbo
3. KONTEMPLATIBO – tatakbo

KAANTASAN NG PANG-URI (Adjective)

1. LANTAY – walang pinaghahambingan
2. PAHAMBING ¬– inihahalintulad
3. PASUKDOL – nangingibabaw (H: pinakamataas)

MGA URI NG TULA

1. PATULA (Moro-moro)
2. PASALAYSAY (Epiko, Awit, Korido)

MGA AWITING BAYAN

1. DALIT/HIMNO – pagsamba sa anito o pang-relihiyon
2. DIONA – kasal
3. DUNG-AW – patay (pagdadalamhati)
4. KALUSAN – paggawa
5. KUMINTANG – tagumpay (pandigma)
6. KUNDIMAN – pag-ibig
7. OYAYI – pagpapatulog ng bata
8. SOLIRANIN – pagsasagwan
9. TALINDAW – pamamangka

PAGBABAGONG MORPONEMIKO
1. ASIMILASYON – Parsyal (pangsukli), Ganap (panukli)
2. MAY ANGKOP – wikain mo – “kamo”
3. MAYSUDLONG/PAGDARAGDAG NG PONEMA - muntik – muntikan, pagmuntikan, pagmuntikanan
4. METATESIS – linipad – nilipad
5. PAGKAKALTAS NG PONEMO – takipan – takpan
6. PAGLILIPAT-DIIN – laRUan (playground) - laruAN (toy)
7. PAGPAPALIT NG PONEMA – madapat – marapat

MGA URI NG PANGHALIP/PRONOUNS

1. PANAO/PERSONAL PRONOUN – ako/I etc.
2. PAMATLIG/DEMONSTRATIVE PRONOUN – ito/this etc.
3. PANAKLAW/INDEFINITE P. - isa,all, anyone etc.
4. PATULAD – ganito, ganyan atbp.
5. PANANONG/INTERROGATIVE P. –sino, when etc.
6. PAMANGGIT/RELATIVE P. – daw, umano, which, who

MGA URI NG PANGUNGUSAP

WALANG PAKSA:
1. EKSISTENSYAL – mayroong isa o higit pang tao - Halimbawa: Mayroon daw puno sa
bakuran.
2. MODAL – nais/pwede/maari (Gusto ko matulog.)
3. PANLIPUNAN – pagbati, pagbigay galang atbp.
4. SAGOT LAMANG – “Talaga?”, “Oo”
5. SAMBITLA – masidhing damdamin (Aray!)
6. TEMPORAL – panandaliang kalagayan o panahon

KAYARIAN:
1. PAYAK – iisang kaisipan
2. TAMBALAN – dalawang sugnay na ‘di makapag-iisa
3. HUGNAYAN – madalas nagsisimula sa kung, dahil sa
4. LANGKAPAN – mahabang pangungusap

PEN NAMES OF FILIPINO PROTAGONISTS

ANDRES BONIFACIO – May Pag-asa, Agapito Bagumbayan
ANTONIO LUNA – Taga-Ilog
EMILIO AGUINALDO - Magdalo
EMILIO JACINTO – Di Masilaw, Tingkian
GRACIANO LOPEZ JAENA – Diego Laura
JOSE MA. PANGANIBAN ¬– JoMaPa
JOSE RIZAL – Dimas alang, Laon laan
JUAN LUNA – Buan
MARCELO DEL PILAR – Plaridel, Dolores Manapat, Piping Dilat
MARIANO PONCE – Tikbalang, Naning (Satanas), Kalipulako

FILIPINO POETS AND PEN NAMES

BENVENIDO SANTOS – American Culture Writings
DANIEL DEFOE – “Robinson Crusoen” (novel)
EDILBERTO TIEMPO – made “Cry Slaughter” that has been translated many times
ERNEST HEMINGWAY – Ring Lardner Jr.
JOSE GARCIA VILLA – “Comma Poet”, Dove G. Lion
MIGUEL DE CERVANTES/ESCALANDE - Masterpiece is
“Don Quixote” that is most influential
NICK JOAQUIN – Quijano de Manila – Spanish Culture Writing
PAZ MARQUEZ BENITEZ – made “Dead Stars” that is the 1st modern English short story
SAMUEL LANGHORNE CLEMENS – Mark Twain
 - “Adventures of Tom Sawyer”
- “Adventures of Huckleberry Finn” (best novel)

Teorya ng Pinagmulan ng Wika

TEORYANG BOW - WOW
 Ginagaya nila ang tunog na nililikha ng mga hayop gaya ng tahol ng aso, tilaok ng manok
at huni ng ibon. Ginagaya naman daw ng tao ang tunog ng kalikasan at paligid gaya ng ihip
ng hangin, patak ng ulan at langitngit ng kawayan.

TEORYANG DING DONG

 Lahat ng bagay may sariling tunog na siyang kumakatawan sa bawat isa at ang tunog
niyon ang siyang ginagad ng mga sinaunang tao na kalauna’y nagpabago-bago at
nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.
 May sariling tunog na kumakatawan sa lahat ng bagay sa kapaligiran. Tinawag din ito ni
Max Muller na simbolismo ng tunog.  Halimbawa: tsug- tsug ng tren, tik- tak ng orasan

TEORYANG POOH -POOH

 Nakalilikha ng tunog sanhi ng bugso ng damdamin. Gamit ang bibig, napabubulalas ang
mga tunog ng pagdaing na dala ng takot, lungkot, galit, saya at paglalaan ng lakas.

TEORYANG TA-RA-RA- BOOM DE AY

 Ang wika ng tao ay nag –ugat sa mga tunog na kanilang nilikha sa mga ritwal na kalauna’y
nagpapabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.
Halimbawa: pagsayaw, pagsigaw at incantation o mga bulong na ginagawa tuwing
makikidigma, pagtatanim at iba pa.

TEORYANG SING-SONG
 Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na ang wika ay nagmula sa paglalaro, pagtawa,
pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang mga bulalas- emosyunal. 7.  Iminungkahi pa
niya na taliwas sa iba pang teorya, ang mga unang salita ay sadyang mahahaba at musikal,
at hindi maiikling bulalas na pinaniniwalaan ng marami.

TORE NG BABEL
 Teoryang nahalaw mula sa Banal na Kasulatan. Nagkaroon ng panahon kungsaan ang
wika ay iisa lamang. Napag-isipang magtayo ng isang tore upang hindi na magkawatak-
watak at nang mahigitan ang Panginoon.
 TORE NG BABEL Nang malaman ito ng Panginoon, bumababa Siya at sinira ng tore. Nang
nawasak na ang tore, nagkawatak-watak na ang tao dahil iba-iba na ang wikang kanilang
binibigkas kaya nagkanya-kanya na sila at kumalat sa mundo.

TEORYANG YOO HE YO
 Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S Diamond (2003) na ang tao ay natutong magsalita
bunga diumano ng kanyang puwersang pisikal.

TEORYANG TA -TA
 Ayon sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na kanyang ginagawa sa
bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at naging sanhi ng pagkatuto ng taong
lumikha ng tunog at kalauna’y nagsalita.
 Tinatawag itong ta-tana sa wikang Pranses ay nangangahulugang paalam o goodbye
sapagkat kapag ang isang tao nga namang nagpapaalam ay kumakampay ang kamay
nang pababa at pataas katulad ng pagbaba at pagtaas na galaw ng dila kapag binibigkas
ang salitang ta-ta.

Teoryang Mama
 Nagmula ang wika sa mga pinakamadadaling pantig ng pinakamahahalagang bagay.
 Pansinin nga naman ang mga bata. Sa una’ y hindi niya masasabi ang salitang mother
ngunit dahil ang unang pantig ng nasabing salita ang pinakamahalaga diumano, una niyang
nasasabi ang mama bilang panumbas sa salitang mother.

Teoryang Hey you!

 Iminungkahi ng linggwistang si Revesz na bunga ng interpersonal na kontak ng tao sa
kanyang kapwa tao ang wika.
 Ayon kay Revesz, nagmula ang wika sa mga tunog na nagbabadya ng pagkakakilanlan
(Ako!) at pagkakabilang (Tayo!). Napapabulalas din tayo bilang pagbabadya ng takot, galit
o sakit (Saklolo!). Tinatawag din itong teoryang kontak.
 Teoryang Coo Coo
 Ang wika ay nagmula sa mga tunog na nalilikha ng mga sanggol.
 Ang mga tunog daw na ito ang ginaya ng mga matatanda bilang pagpapangalan sa mga
bagay- bagay sa paligid, taliwas sa paniniwala ng marami na ang mga bata ang
nanggagaya ng tunog ng mga matatanda.

Teoryang Babble Lucky

 Ang wika raw ay nagmula sa mga walang kahulugang bulalas ng tao.
 Sa pagbubulalas ng tao, sinuwerte lamang daw siya nang ang mga hindi sinasadya at
walang kabuluhang tunog na kanyang nalikha ay naiugnay sa mga bagay-bagay sa paligid
na kalaunan ay naging pangalan ng mga iyon.

Teoryang Hocus Pocus

 Ayon kay Boeree (2003), maaaring ang pinanggalingan ng wika ay tulad ng pinanggalingan
ng mga mahikal o relihiyosong aspeto ng pamumuhay ng ating mga ninuno.
 Maaari raw kasing noo’y tinatawag ng mga unang tao ang mga hayop sa pamamagitan ng
mga mahikal na tunog na kalaunan ay naging pangalan ng bawat hayop.

Teoryang Eureka!
 Sadyang inimbento/nilikha ang wika ayon sa teoryang ito ayon kay (Boeree, 2003). Maaari
raw na ang ating mga ninuno ay may ideya ng pagtatakda ng mga arbitraryong tunog
upang ipakahulugan sa mga tiyak na bagay.
 Nang ang mga ideyang iyon ay nalikha, mabilis na iyong kumalat sa iba pang tao at naging
kalakaran sa pagpapangalan ng mga bagay- bagay.