Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 4

ZIRLAI - 28

MIZORAMA WELSH MISSION RAWNGBAWLNA - I (4th August)

Chhiar tur : Luka 9:57-62

By H Ramthianghlima, New Capital Complex Khatla.

Phone. 9612590178

The Welsh Calvinistic Methodists Foreign Missionary Society- in Mizorama rawngbawl tura an lo hual
lawk Rev. William Williams a kha a boral tak thut avangin, midang a aia kal thei tur te an han indap a,
chutih chhung chuan Arthington Mission tirhin Pu Buanga leh Sapupa te chuan Mizoram chu Welsh
Mission Field a ni tih pawh hre lo in rawngbawlna bul an rawn tan a. Mahse Mizoramah hun rei pawh
awm hman lovin Arthington Mission chuan hmun danga chanchin tha hril zel turin an ko hawng ta a.An
ni pahnih hian an rawngbawlna laklawh tak maia han hawn san chu an hreh hle mai a. Mizorama an
hnathawh chhunzawm zel theihna a nih chuan Welsh Mission hnuaia thawh mai pawh hreh lovin Welsh
Mission Board hnenah thawh an zuk dila, mahse a remchan tak si loh avangin an tih theih awm chhun,
Mizoram an chhuahsan hma ngeia an mahni thlak tu tur rawn tir hmanhmawh hram turin an zu ngen leh
a, chu an ngenna chu Welsh Mission Board lam pawhin an rawn chhang var a, Welsh Presbyterian
General Assembly tirh a Mizorama Presbyterian Missionary lo kal hmasa ber ni turin Rev. DE
Jones(Zosaphluia) chuan August 31,1897 khan Aizawl a lo thleng ta rup mai a ni. A hnu rei vak lo ah a
kawppui tur Rev. Edwin Rowlands(Zosapthara) a rawn thleng zui ve ta bawk a ni.

1. CHANCHIN THA HRILNA HMANRUATE :-

(1) ZIRNA : Zosaphluia khan Mizo ten chanchin tha fiah taka an dawn sawn theihna tur leh Mizorama
Lalpa ram a din ngheh theihna tur chuan ziak leh chhiar thiam tir a tul hmasa berin a hria a, mahse
Thingpui huan tlang atanga Mission veng lama insawn tura tih an nih angin an insawn te te a, tichuan
February 15,1898 ah school hmasa ber chu Veranda ah a hawng tan ta a, zirlai an pun chak tak viau
avangin veranda maia chhunzawm zel ai chuan chanchin tha hrilna remchang tak ani bawk nen a Bangla
thlang lawkah school chu an sa ta a, a bang dap a chung di a ni a, Sunday School neih nan pawh an
hmang tangkai zui ta viau a ni. Zosapthara a lo thlen hnu chuan chan insemin a ni hian School lam chu a
vil deu rawt a, School naupang te kha ziak leh chhiar thiam tir ringawt an tum ani lo a, Pathian thu an
zirtir tel zel thin a ni.
(2) TIHDAM RAWNGBAWLNA : Chanchin tha puan darhna kawngah hian tihdam rawngbawlna hi a bet
tel ve tlat ni ngei tur a ni, Pu Zosaphluia rawn chhuak tur pawh khan Glassgow khawpuiah damdawi lam
a va zir leh te te phawt a nih kha. kha a thiamna kha a hmang tangkai zui viau ta nghe nghe a nih kha.

Doctor thiam leh khawngaihnaa khat Dr.Peter Frasar-a te nupa chuan Dec.9,1908 khan Aizawl an rawn
thleng ve a, tih dam rawngbawlna lamah hian an rawn thlen hlim atangin an bur nghal chat a ni. Dr.
Frasar-a hian Missionary hna a thawh hma hian kohna mak tak mai a hmu a, Liverpool khawpuia
damdawiin lian taka Medical Superintendent a nih laiin, Pathinni chawhnuah a inkhawm a, chumi tum
chuan Missionary pakhat hian thu a sawi a, thusawitu luchungah chuan "Jesus died for Peter
Frasar"(Isua chu Peter Fraser a tan a thi) tih lehkha tui sena inziak a hmu ta tlat mai a, chuta tang chuan
"Isua hi Peter Frasar-a tan a thih chuan Peter Frasar a pawh Isua tan a thi ve tur a ni" tiin thutlukna fel
tak siamin Missionary atan a inpe ta a ni.

A rawngbawlna kawnga a inpek zawh zi hi ha hipa an sawi thin a ni a, Aizawl leh a chhehvelah hian
zanlai pawh sawi lovin an kohna apiangah a kal mai thin a, kum a awm tlin chiah khan mi 24,000
hnenah damdawi a pe chhuaka, kum li a awm tlin meuh chuan mi 50,000 aia tam mah a enkawl hman a
ni.

Tihdamna lama a rawngbawlna ropui tak bakah hian a hnathawh chhinchhiah tlak em em chu a
hmalakna avanga Lal bawi ban a lo ni ta kha a ni. Dr. Frasar-a hian Lal ten bawi an neih thin chu
kristianna nen inmil loa hriain ban ngei tulin a hria a, khatih laia Bawrhsap HWG Cole-a khan Bawih ban
chu tul a tih vak loh avangin an in hnial nasa thin hle a ni. He thu hian British Parlianment hial a lo thleng
ta a, chutah chuan bawih ban duh lam Dr Frasar-a te hian thiam changin "MIzo leh Vai chanchin bu"
1914-a chhuakah chuan "Tun achinah Bawi tih hi ban daih tum tawh tur a ni ang" tiin chhuah a lo ni ta
ani.

Pu Frasar-a hi Pulpit rawngbawlna lamah chuan a chuti te lua bik lo niawm a ni. "Isua a tha em em" tih
bak hi sawi tur a hre mang lo an ti. chutih lai erawh chuan Isua lo kal lehna hi a ring hnai hle a, hmu
phak tur niin a inngai a, amah hi tawngtai mi tak mai ni bawkin a tawngtai reng reng hian a thingthi rap
zel a ni an ti.

(3) CHANCHIN THA HRIL : Zosap te khan chanchin tha hril kha vei pui berah an nei a, Pathianni apiangin
Aizawl leh a chhehvel khuaah te chanchin tha hrilin an chhuak thin a, Venghlui-a Kuli ho riahkhawmnaah
te Pathian thu an sawi a, khatih lai huna Khasi Mizorama hnathawka awm te tan khan Pathian nia
inkhawmna an buatsaih sak thin bawk.

Chanchin tha hi Mizo mipui zawng zawng ten hre thuai thuai se tih an duh avangin Mizoram khaw hrang
hrangah chanchin tha hril turin an chhuak a, khawlaiah te, zawlbukah te leh a remchang lai apiangah
Pathian thu an sawi mai thin a, Mizo ring thar te pawh ring zo vin mawhphurhna pawimawh tak tak an
pe a, chu chuan chanchin tha hril hna pawh a ti sawt em em a ni.

2. RING THAR AN AWM TA :- Zosaphluia leh Zosapthara ten hna insema, Zosaphlui an Kohhran
enkawlna lam a chan hnu chuan an rawngbawlna pawhin nasa takin hma a sawn phah a ni. Chanchin tha
hrilin Aizawl chhim lam veng hrang hrang atlawh kual a, Aizawl khaw pawn Hlimen,Chaltlang,
Sakawrtuichhun leh Tanhril ah te Pathian thu sawiin a kal fo thin. Heti taka an thawh rim rah hi rawn
lang chhuakin Taibawnga leh damlo pakhat chu ringtu an lo ni ta a, an ni pahnih hi Baptisma chang
hman lovin an thita hlauh a ni.

June 25,1899 a lo her chhuah meuh chuan an thusawi ngaithla fo thin zing ami Khuma leh Khara te
chuan Zosaphluia kut atangin Baptisma an chang ta a ni.An pahnih rual hian Khasi pathumin Baptisma an
chang nghe nghe. Khuma hi Ngentiang khuaa piang a nia, Aizawla a awm hnuah Zosap te tui chawi a
inhlawhfa thin a ni. Kum chanve zet an enthlak hnuah Baptisma an chantir chauh a ni. Khara erawh chu a
nunhlui lamah let leh in a chanchin hi hriat zui tur a awm ta mang lo a ni. Khuma leh Khara ten Baptisma
an chan kum hian Khasi ramah Assembly a awm a, tah chuan Zosap te hian Khuma leh Khara te pawh an
hruai ve a, Zoram lam atanga lo kal te chu duhsak takin thusawina hun an pe a, chuta Khuma thu sawi
chu a ropuiin a chhinchhiah tlak hle mai. "Khawvel pumpuiin Krista chu ring duh lo mahse kei chuan ka
ring tlat zel dawn a ni, a tul phawt chuan ama tan ka thi mai ang" tiin a sawi chhuak a ni.

Khuma thusawi tawi te hi vawin thleng pawh hian a va pawimawh em!! Kan Lalpa hi kan bul vel amite
hian ring duhlo mahse, a hnung kan zui mek hi rawn zui ve duh lo mahsela "Ka Lalpa hi a mawi ber e,
hling lukhumin phuar vel mah se" i ti tlat teh ang.

3. KHAWTLANG NUN VEI NA :- Mizote khawtlang nuna thil thalo tak leh chanchin tha hril ti harsa em
em mai chu "Zu" hi a ni ngei ang. Kut ni vangthla te hun pui an hmanna hrang hrang te hi zu nena
inzawm tlat te an ni a, chawng an chenna ah phei chuan zu hi an in nasa leh zual a, a hun a lo thlen hma
daih atangin nula leh tlangval ten zu bilh tur an lo deng lawk tlut tlut a, chung ho tana zu an dah hran
chu "Sum deng zu"an ti thin. chawng chenna tur atan hian zu ngan 40 tal neih ngei ngei a ngai thin. Zu
kha khawtlang leh kohhran , chhungkuaa buaina thlen thin tu a nih tlat avangin a that loh zia an in zirtir
a, chu chuan rah duhawm tak chhuahin ringtu ten zu an hnawl theih phah a ni.

Dr Frasar-a te lo chhuah hian Mizo te kan la mawl hle mai a, natna reng reng te kha ramhuai tih ah an
ngai a, a tih lungawi nan an neih zawng zawngin an inthawi thin a, an rethei a, an taksa an vawn fai tawk
loh avangin an hrisello em em bawk a, an neih zawng zawng senga an inthawi pawhin an dam thei meuh
lo ani. Chanchin tha hmangin an nun phung thalo tam tak thlak thleng sak an ni a, Dr. Frasar-a hian Mizo
te mamawh chu thlarau leh taksa damna a ni tih a hmu chiang hle a, amah rawn pan tu damlo te
hnenah chuan Isua chanchin a lo hrilh thin a, an damdawi lakna bur pangah Pathian thu chang mawi
taka ziak a bel thin. A rawngbawlna hian kawng hrang hrangin Mizo te khawtlang nun a tihmasawn em
em a ni. Missionary ten Pathian ring la, amah chibai buk la tichuan ramhuai hnena inthawi ngai tawh
lovin pialralah in kai ang tia an hrilh te chuan an rilru a hneh em em a, an beisei ngam reng reng loh
pialral thlen theih na Missionary ten an rawn kawhhmuh chu an hlawkpui hle a. Bawi ban a nih na atana
Frasar-a beihna leh bawi an ban tak hial te chuan khawtlang nun a tha zawngin a ti danglam nasa em
em a ni.

Welsh Mission rawngbawlnain Mizorama thil hlu tak mai a rawn thlen chu CHANCHIN THA KHAN
RAMHUAI HLAUHNA A TI BO A, THLARAU KHAWVELA HMUN NUAM LEH HAHCHAWLHNA HMU ZO LO TE
TAN CHANTUANA THLAMUANG TAKA AN CHAWLHNA HMUN TUR BEISEINA NUNG A RAWN SIAM SAK
KHA A NI NGEI ANG.

Sawiho tur :-

1. Chanchin tha avanga khawtlanga thil thalo kohhran in a hnawl tawh tuna kan ngaihzam leh tawh si a
awm em ?

2. Chanchin tha hrilnaa a ram mite hman tangkai hlawk zia han sawi teh u?

You might also like