1.

OPŠTE INFORMACIJE

o Podaci o nosiocu projekta

o Glavni podaci o projektu
o Rješenje o imenovanju multidisciplinarnog tima
o Izvod iz sudskog registra za preduze e
o Dokaz o ispunjenju propisanih uslova

1
 o Podaci o nosiocu projekta

a) NOSILAC PROJEKTA: „CHINA ROAD&BRIDGE CORPORATION“

D.O.O. - PODGORICA

ODGOVORNO LICE: HEI SHIQIANG

ADRESA: NOVA DALMATINSKA bb, PODGORICA

MATI NI BROJ NOSIOCA PROJEKTA: 03016480

KONTAKT OSOBA: JELENA ŠLJUKI

TEL/FAX: 069-328-204

e-mail: jelena.sljukic@cijevnakomerc.com

o Glavni podaci o projektu

NAZIV PROJEKTA: „POSTROJENJE ZA PROIZVODNJU BETONA -

BETONJERKA“

LOKACIJA: Katastarske parcele broj 257, 258, 261, 263 i 264, KO Jabuka

ADRESA: OPŠTINA KOLAŠIN

2
Na osnovu lana 19 Zakona o procjeni uticaja na životnu sredinu („Sl. list
RCG“, br. 80/05, „Sl. list CG“, br. 40/10, 73/10, 40/11, 27/13 i 52/16) donosim

R J E Š E NJ E

O formiranju multidisciplinarnog tima za izradu Elaborata procjene uticaja

postrojenja za proizvodnju betona na životnu sredinu u sastavu:

1. Mr Dragan Radonji , dipl. ing tehn.

2. Prof. dr Mihailo Buri , dipl. ing geol.
3. Prof. dr Refik Zejnilovi , dipl. hem.
4. Dr Snežana Vuksanovi , dipl. biol.
5. Ivana Rai evi , specijalista zaštite životne sredine

Saradnik:

6. Milan Maraš, specijalista hemijske tehnologije

7. Miljana Vukovi , BSc. bilogije

Multidisciplinarni tim, prilikom izrade Elaborata procjene uticaja, mora se u

svemu pridržavati Zakona o životnoj sredini („Sl. list CG“, broj 52/16), Zakona
o procjeni uticaja na životnu sredinu i drugih zakonskih i podzakonskih propisa
koji regulišu ovu oblast.

Imenovani ispunjavaju uslove predvi ene lanom 19 Zakona o procjeni uticaja

na životnu sredinu.

Za odgovorno lice u multidisciplinarnom timu odre ujem Mr Dragana

Radonji a, dipl. ing tehn.

Preduze e „MEDIX“
Direktor

Ljiljana Vuksanovi , dipl. ecc

MP

3
2. OPIS LOKACIJE

2.1. Plan katastarskih parcela na kojima se planira izvo enje projekta

Lokalitet na kojem je planirano postavljanje postrojenja za proizvodnju betona-
betonjerka nalazi se na prostoru koji ine katastarske parcele broj 257, 258, 261,
263 i 264, KO Jabuka. Predmetna lokacija se nalazi u zoni u okviru koje se ve
nalaze izgra eni objekti kampa Jabuka i postrojenja za proizvodnju betona-
betonjerke podizvo a „Montenegro petrol“. Lokacija na kojoj je planirana
izgradnja postrojenja za proizvodnju betona-betonjerka je sa desne strane
regionalnog puta R19, na koji e ista biti priklju ena. Predmetna lokacija je u
zoni koridora dionice autoputa Smokovac-Uva -Mateševo.

2.2. Potrebna površina zemljišta

Ukupna površina lokacije na kojoj je planirano postavljanje postrojenja za

proizvodnju betona-betonjerka iznosi 3.897,00 m².

Pristup predmetnoj lokaciji bi e omogu en preko pristupnog puta do priklju ka

na regionalni put R19. Na slici 1 prikazan je prostor gdje e se vršiti
proizvodnja betona, sa okolinom, dok je na slici 2 prikazan google snimak
prostora u okviru kojeg e biti izgra eno postrojenje za proizvodnju betona-
betonjerka. Kako se sa datih slika vidi, radi se o prostoru u okviru kojeg ve
postoji postrojenje za proizvodnju betona-betonjerka, objekti kampa Nosioca
projekta, a u okolini ima manji broj objekata, kao i objekat restorana, koji je
lociran sa lijeve strane regionalnog puta R19 Veruša-Mateševo, ija lokacija je
na nešto višoj koti u odnosu na lokaciju projekta.

4
Slika 1. Izgled prostora i njegove okoline na kojem je predvi ena izgradnja
postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke

5
Slika 2. Prikaz sa google earth-a okoline prostora u okviru kojeg je predvi ena
izgradnja postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke(crna zona)

a) Kao što se vidi sa slike 2, do predmetne lokacije e se dolaziti pristupnim

putem, koji e biti priklju en na regonalni put R19. Lokacija predvi ena za
izgradnju betonjerke se, kao što se vidi sa slike 2 grani i sa lokacijama na
kojima nema izgra enih individualnih stambenih objekata. Sa isto ne strane
predmetna lokacija se grani i sa parcelama na kojima se nalaze postrojenja za
proizvodnju betona-betonjerke podizvo a „Montenegro petrol“, koja se nalazi
na udaljenosti od oko 100 m, a na udaljenosti od oko 150 m se nalazi kamp
Jabuka za smještaj radnika Nosioca projekta. Sa sjevero-isto ne strane lokacije
projekta, na nešto ve oj koti nalazi se restoran Pirun, dok se sa južne strane
lokacije projekta nalazi prostor na kojem su smješteni odre eni materijali
Nosioca projekta potrebni za rad na autoputu. Tako e, sjevero-zapadno, na
udaljenosti od oko 200 m, se nalazi nekoliko objekata koji se koriste za
individualno stanovanje lokalnog stanovništva. Južno od lokacije projekta, kako
to prikazuje slika 2 proti e rijeka Tara na udaljenosti od lokacije projekta oko
100 metara. Na udaljenosti od oko 500 m nalazi se objekat namijenjen za
preradu drvne gra e. Na prostoru lokacije projekta nema šumskog rastinja.
Projekat se realizuje u zoni koja nije urbanizovana i privremenog je karaktera.

Na lokaciji je predvi en prostor zna ajne površine koja e se koristi za

manipulaciju i parking vozila Nosioca projekta koja e opsluživati rad
postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke, kao i za parkiranje vozila.

6
2.3. Prikaz pedoloških, inženjersko – geoloških, hidroloških i seizmoloških
karakteristika terena

2.3.1. Pedološke karakteristike

Zemljišni pokriva okoline Jabuke karakterišu dva tipa zemljišta:

a) disti ni kambisol na flišu na dolinskim stranama rijeke Tare i Drcke,

b) aluvijalna pjeskovita zemljišta u dolinskom dnu rijeke Tare i Drcke.

Površina sme eg kiselnog zemljišta - disti nog kambisola na flišu u Crnoj Gori
iznosi oko 61.000 ha. Poklapa se, uglavnom, sa pojavom gornjokrednog ili tzv.
durmitorskog fliša.

Gornjokredni fliš se pojavljuje u laporovito-pjeskovitoj i kre nja koj faciji. U

prvom su najviše zastupljeni pješ ari, glinci, škriljci, pjeskoviti laporci i
konglomerati, rje e i razni kre njaci, a u drugoj razni pjeskoviti i laporoviti
knje njaci, kre nja ke bre e i konglomerati i laporci.

Dominantno u eš e pješ ara, glinaca, konglomerata i laporca u pješ arskoj

faciji fliša, kao i njihov sastav sa visokim u eš em kvarca (80-90 % u
pješ arima), hlorita, granata, tumalina i drugih silikatnih minerala uti u da se na
ovoj vrsti fliša obrazuje disti ni kambisol. Mnogim svojim osobinama sli an je
disti nom kambisolu na pješ arima paleozojske i verfenske starosti.

Disti ni kambisol na durmitorskom flišu u odre enoj površini zahvata sliv

rijeke Tare oko Jabuke.

Hemijske osobine disti nog kambisola na flišu su neujedna ene što je

karakteristika i drugih disti nih zemljišta. One su uslovljene mehani kim
sastavom, odsustvom kre a u zemljištu i podlozi, nekim procesima, posebno
erozijom i akumulacijom humusa.

Nedostatak kre a u zemljištu uti e da je ono kisele i slabo kisele reakcije. U

izvjesnom broju profila reakcija je jako kisela. Aktivna kiselost se naj eš e
kre e u rasponu od 4,5 do 5,5, s tim što rje e pH u vodi dostiže vrijednost 6,5,
odnosno spušta se ispod 4. u KCl pH je niži za jednu pH jedinicu, ali je naj eš e
kiselost u granicama 3,5-5,0. Nizak sadržaj baza, koji se kre e svega nekoliko
do 15, rijetko kada i do 25 m. ekv. na 100 g zemlje, posledica je nedostatka
kalcijuma i drugih baznih elemenata u flišnoj podlozi, a i uticaja visinske klime
sa obiljem padavina koje uslovljavaju poja ano ispiranje baza.

7
Sadržaj humusa u sme em kiselom zemljištu na flišu je viskom, sem na
obradivim i površinama sa ja om erozijom. Na terenima koji su sa o uvanom
šumom i planinskim pašnjacima humusa ima, prosje no, od 5-10 %, s time što u
sloju šumske prostirke od 2-5 ili 8 cm može ga biti i više.

U prorije enoj hrastovoj šumi, kao i na strmim obradivim površinama, usled

erozije, sadržaj humusa je nešto niži, kre e se od 1,5-5%. U ve ini profila,
izuzev onih na terenima sa jakom erozijom, opadanje humusa sa dubinom je
postepeno. Zbog toga i dublji slojevi, na primjer od 20-50 cm, sadrže od 2-6 %
humusa. Na osnovu toga se može izvu i zaklju ak da je zemljište na flišu
bogato humusom na svim onim mjestima gdje nije izražena ja a erozija.

Zemljište na flišu je jako siromašno fosforom, jer ga sadrži u neznatnoj koli ini.
esto P2O5 je ispod 1 mg, a kre e se do 5, rijetko kada i 10 mg na 100 grama
zemljišta. Ovako nizak sadržaj na obradivim površinama se mora na
nadokna ivati ubrenjem organskim i mineralnim ubrivima. Kalijumom je
ovaj kambisol, oglavnom, srednje i dobro obezbije en. Ve ina profila ili
površinskih horizonata ima preko 20 mg K2O, dosta njih je sa sadržajem od 10-
20 mg na 10 grama zemljišta, dok je rijedak slu aj da u cijelom profilu bude
manje od 10 mg K2O.

Aluvijalno pjeskovito zemljište, pjeskoviti aluvijalni nanos, kako karbonatni,

tako i beskarbonatni, zastupljen je u dolinama svih važnih vodotoka u Crnoj
Gori i njihovih pritoka. Kod ve ine vodotoka, u uskim dolinama, pjeskovitim
nanosom je, prakti no, ispunjena skoro cijela aluvijalna zona. U koritima
vodotoka, osobito u zavojima, preovla uje šljunkovito-pjeskoviti nanos u vidu
sprudova i ostrva, a dalje od korita sitniji i finiji nanosni materijal. U
proširenjima re nih dolina šljunkovito-pjeskoviti nanos se nalazi neposredno uz
korito rijeke i rukavca koje one stvaraju usled linijske erozije i donošenja
materijala za vrijeme visokih vodostaja.

Pjeskoviti nanosi su karakteristi na pojava kod svih brdsko planinskih vodotoka

koji su manje više buji nog karaktera, a tako se upravo ponašaju Tara i Drcka.
Pored uzanih dolina, ovi vodotoci se na mnogim dionicama odlikuju velikim
padovima korita, pa je to razlog pokretanja i nošenja ve ih koli ina grubljeg
materijala, koji se odlaže u proširenjima i drugim djelovima rje nih dolina.
Buji ni karakter vodotoka je osnovni uzrok taloženja aluvijalnih nanosa u
kojima preovla uju frakcije šljunka i pijeska. Sa strmih terena škriljaca,
pješ ara, fliša i drugih silikatnih podloga erozionim procesima sa lakih,
pjeskovitih i erodibilnih zemljišta se pokre u i odnose znatne koli ine
materijala, a potom ih prenose i istalože u dolinama vodotoka.

8
Reakcija aluvijalnih nanosa zavisi od prisustva ili odsustva CaCO3. Vrijednosti
aktivne i supstitucione kiselosti su ve e u karbonatnim aluvijalnim nanosima,
kre u se od 5,2-8,2 u H2O, odnosno 4,6-7,5 u KCl. kod beskarbonatnih reakcija
je naj eš e kisela i slabo kisela, ali može biti i neutralna, pa i jako kisela, sa pH
u KCl nižim od 4,5.

Pjeskoviti nanosi u odnosu na ilovaste i glinovite imaju najmanji sadržaj

humusa. Humus je u nanosnom materijalu donešen zajedno sa mineralnim
esticama, pa ga ima više u slu aju kada zemljište do kojeg nanos nastaje sadrži
više humusa. Pored ovoga, na sadržaj humusa uti e i premiještanje nanosa, ime
se on ispira i humusne materije odnose zajedno sa sitnijim esticama. Sa ovih
razloga, iz pjeskovitih nanosa se humus naj eš e gubi i stoga je sadržaj
promjenljiv i po slojevima.

Pjeskoviti aluvijalni nanosi su slabo snabdjeveni fosforom što je slu aj i sa

zemljištima od kojih aluvijum nastaje. Sadržaj P2O5 kre e se do 7 mg na 100
grama zemljišta. Sli no je i u pogledu sadržaja K2O, jer su i ovim elementom
oni siromašni.

Zemljišta predmetnog terena opisana su citatima iz knjige Zemljišta Crne Gore

autora Budimira Fušti a i Grujice ureti a.

2.3.2. Geološke i geomorfološke karakteristike

Predmetna lokacija se nalazi u dolinskom dnu rijeke Tare, sa njene lijeve strane.
Dolinske strane izdižu se isto no i zapadno od dolinskog dna rijeke Tare. Sa
desne strane rje ne doline nalazi se vrh Javorova Glava (trigonometar 1544), a
sa lijeve strane Milošev Mramor (trigonometar 1518). Kako se vidi ovdje je
zastupljen planinski reljef na visinama oko 1000 do 1500 m.

Najmla e stijene ovog prostora izgra uju korito i dolinsko dno rijeke Tare. To
su kvartarne tvorevine Holocena sastavljene od sastavljene od rje nog nanosa
šljunka, pijeska, mulja i pjeskovite gline.

Aluvijalni sedimenti (al) su veoma slabo raznovrsni i veoma varijabilni u

pogledu debljine i granulometrijskog sastava.

Sjeverno od Ku ke kraljušti razvijena je Gornja Kreda u faciji fliša (K, Pc). On

ima veliko rasprostranjenje i ini glavninu geološkog sastava oko dolinskog dna
rijeke Tare i Drcke. Teren je ispresijecan rasjedima pretežnog pravca
sjeverozapad-jugoistok. To je posledica velikih tektonskih pokreta koje
identifikujemo preko regionalnih navlaka i tektonskih krpa. Milovanova glava i

9
Planinica sjeverno od Mateševa su izgra ene od paleozojskog fliša (P1,2) ine i
veliku tektonsku krpu.

U Durmitorskom flišu dokazano je znatno ve e rasprostranjenje gornje krede na

ra un ranije izdvajanih starijih mezozojskih i paleozojskih lanova. Kre nja ke
bre e na nekim terenima imaju dominantnu ulogu u odnosu na druge lanove
fliša. Sastavljene su od komada, esto veoma krupnih, slabo zaobljenih ili
uglastih koji su povezani kalci-magnezijskim ili pjeskovitim vezivom. Komadi
sadrže faunu mezozojskih kre njaka po ev od srednjeg trijasa zaklju no sa
turonom. Naj eš i su komadi sa kaprinidama i rudistima. Mjestimi no sa njima
javljaju sivi bankoviti kre njaci, zatim mrki i crni slojeviti kre njaci sa
proslojcima, so ivima i muglama sivožutog i mrkog rožnaca. Skoro uvijek su
ja e krasifikovani. Ponekad se me u bre ama javljaju prave lumakele od
fragmenata školjaka i druge faune.

U normalnim flišnim sedimentima na više mjesta na ene su gimbeline,

globotrunkane (Globotruncala stuarti, Globotruncala arca), rotaline, pitonele,
sfere (Pitonella ovalis, Stomiosphera sphaerica). Ovakav sastav mikrofaune
esta je pojava u laporovitim kre njacima fliša sa ovih terena.

Veliki broj mikropaleontoloških analiza pokazuje pretaloženu faunu koja se

javlja u kredi, ali i u starijim mezozojskim lanovima. Tereni sa flišem
uglavnom su pokriveni, obrasli vegetacijom ili nepristupa ni za neposredna
osmatranja. Podaci iz izdanka esto ukazuju na prevrnute ili zagnjurene bore
gdje je bilo reversnog kretanja.

Sedimenti uglavnom imaju ponegdje karakter metamorfisanog subfliša u kome

se razaznaju sivozeleni i mrko zeleni laporoviti kre njaci; kvarcni, gro ževiti i
vapnoviti pješ ari; liskunoviti laporci sa so ivima i proslojcima plavi astih
kre njaka, kre nja kih bre a i mikrobre ; zatim crveni uškriljeni laporci i glinci.
Po etak fliša nekad ozna avaju nekoliko metara debeli grubozrni kre nja ki
konglomerati, koje slijedi tanka zona mrkog laporovitog i pjeskovitog
kre njaka, pa zatim grubozrni konglomerati sastavljeni od valupata pješ ara.
Iznad njih leže kalareniti i srednjozrni konglomerati sa komadima raznih stijena
fliša vezanih pjeskovitim i pjeskovito-laporovitim vezivom. Najviše se u profilu
javljaju dobro uslojeni pjeskoviti kre njaci, pješ ari i škriljavi pjeskoviti
laporci. Mogu i da se smjenjuju laporci, pjeskoviti i kristalasti kre njaci, a
znatno u eš e u gra i ove jedinice imaju bankoviti bra asti kre njaci sa mnogo
odlomaka faune.

Litološke karakteristike u slovu Tare i Vu jeg potoka imaju iste bitne osobine.
M. D. Dimitrijevi i M. N. Dimitrijevi (1968) su utvrdili da je u terenima
gornjeg toka Tare uglavnom razvijen miješani fliš ("Mixed Flysch") kao facija

10
posebnog sastava, i da je flavni pravac paleotransporta od jugoistoka prema
sjeverozapadu, a znatno manjim dijelom od sjeverozapada ka jugoistoku
(Državna osnovna geološka karta R 1:100 000).

11
12
2.3.3. Hidrolološke odlike terena

Pored lokacije na kojoj je planirano postavljanje postrojenja za proizvodnju

betona-betonjerka, proti e rijeka Tara. Rijeka Tara je najduža crnogorska rijeka
(oko 150 km) koja cijelim svojim tokom od izvorišta u podnožju Komova do
epan Polja gdje se sastaje sa Pivom i obrazuju Drinu proti e kroz Crnu Goru.
Sliv rijeke Tare zauzima središnji pojas sjeverne Crne Gore. To je prostor
izme u planina Komova, Bjelasice i Ljubišnje sa desne i Durmitora i
Sinjajevine sa lijeve strane njenog toka. Nastaje od rijeka Veruše i Opasanice,
njihovim spajanjem kod Hana Garan a na koti od oko 1.095 mnm.
Do polovine toka Tara ima kompozitnu dolinu sa kotlinastim proširenjima, a od
uš a Poljske Bistrice u Taru, oko 18 km nizvodno od Mojkovca, Tara je usjekla
veli anstven kanjon dužine 78 km. Gornji sliv Tare (teritorija opštine Kolašin)
razvijen je u klasti nim stijenama te je bogat površinskim vodenim tokovima. U
ovom proširenom gornjem dijelu toka važnije pritoke Tare su: Drcka (15 km),
Skrbuša (7 km), Svinja a (13 km) i Jezerštica sa Biogradskom rijekom (11,5
km), kao desne pritoke, a lijeve Pješ anica (5,5 km), P inja (9,5 km) i Plašnica
(14 km).
Izvorišni dio rijeke Tare koji se nalazi na teritoriji opštine Podgorice ima
površinu od oko 100,00 km2. Na teritoriji opštine Kolašin zahvata slivno
podru je površine od oko 450,00 km2.

Osnovni hidrološki podaci za rijeku Taru na teritoriji opštine Kolašin daju se

preko profila Crna Poljana i Trebaljevo:

Proticaj (m3/s) na VS pokazuje da rijeka Tara ima buji ni vodni režim, pošto je
razlina izme u Qmax i Qmin ak 1361 puta.

Vodomjerna stanica Qmin Qsred Qmax Kmax/min

C. Poljana 0,86 12,11 454 528
Trebaljevo 0,62 24,99 844 1361

Podzemne vode se javljaju u 3 oblika. To su malo izvori u šljkriljozno-

pješ arskoj seriji (do oko 0,1 l/s), izvori pod pritiskom iz kre njaka, pješ ara i
konglomerata (do oko 1 l/s) iz Durmitorskog fliša i kao podzemne akumulacije
u mladim aluvijalnim sedimentima pored vodotoka (Kf oko 10-3 m/s).

2.3.4. Seizmološke karakteristike

Na osnovu raspoloživih podataka ura ena je karta seizmi ke regionalizacije

Crne Gore za uslove srednjeg tla („Srednje tlo” na urbanim prostorima Crne
Gore, sa litološkog aspekta, odgovara glinovito-pjeskovito šljunkovitom tlu, sa
brzinom longitudinalnih seizmi kih talasa od 1760 m/s, odnosno transverzalnih

13
talasa od 740 m/s, sa srednjom gustinom od 1.9 t/m 3 i prosje nom dubinom
podzemne vode od 10 metara).

Slika 5. Seizmi ka rejonizacija Crne Gore (Radulovi V.,Glavatovi B.,

Arsovski M., i Mihailov V.1982)
Ova karta sadrži parametar osnovnog stepena seizmi kog intenziteta na
podru ju Crne Gore, a na njoj se izdvaja nekoliko aktivnih i potencijalno
aktivnih seizmogenih zona. Središnji dio Crne Gore sa sjevernim regionom,
uklju uju i i opštinu Kolašin, okarakterisan je mogu im maksimalnim
intenzitetom od VII stepeni MCS skale.

14
Slika 6. Karta o ekivanih maksimalnih horizontalnih ubrzanja za povratni
period od 475 godina, sa vjerovatno om realizacije od 70%

Slika 7. Karta o ekivanih zemljotresa sa maksimalnim magnitudama u

okviru povratnog perioda od 100 godina, sa vjerovatno om realizacije od
70%

15
Po B. Glavatovi u, sa karata se vidi da je maksimalno o ekivana magnituda
zemljotresa oko 5,4, a maksimalno horizontalno o ekivano ubrzanje tla oko
0,14.
Koeficijent seizmi kog intenziteta Ks za zonu seizmi nosti VII je 0,025.

2.4. Izvorišta vodosnabdijevanja

U okviru zone Jabuka, gdje je planirano postavljanje postrojenja za proizvodnju

betona-betonjerka, nema izgra ene vodovodne mreže. Manji broj objekata se
snabdijeva vodom individualno. Zbog toga e Nosilac projekta za potrebe
kampa koristiti vodu iz rijeke Tare, pumpom klapaciteta 300 l/s. Ova voda e se
koristiti za tehni ke potrebe funkcionisanja kampa. Što se vode za pi e ti e, ista
e biti obezbije ena tako, što se Nosilac projekta odlu io da koristi flaširanu
vodu koju e dopremati na predmetnu lokaciju. Vodoizdašnost aluvijalnih
sedimenata je dobra i prognozirano je Kf na oko 10-3 m/s. To može da
obezbijedi potrebne koli ine vode za postrojenje, pa se uz flaširanu vodu pitanje
vodosnabdijevanja kampa može smatrati završenim.

2.5. Prikaz klimatskih karakteristika

Me u klimatskim faktorima, koji bitno uti u na klimu pojednih krajeva i mjesta

u Crnoj Gori, najve i uticaj imaju: geografska širina, udaljenost od mora, reljef,
nadmorska visina, jezera, tlo, biljni pokriva i antropogena aktivnost.
Jabuka se nalazi na prelazu izme u Cfs" b i Cfb klimata po Kepenu. Cfs" b klimat
karakteriše umjereno topla klima bez naglašenog sušnog perioda tokom godine,
sa suvim ljetima. Prosje na temperatura najtoplijeg mjeseca je manja od 22 C,
ali bar 4 mjeseca tokom godine imaju srednju mjese nu temperaturu preko
10 C. Cfb klimat karakteriše umjereno topla klima bez sušnog perioda tokom
godine. Prosje na temperatura najhladnijeg mjeseca je ve a -3 C, a manja od
18 C. Prosje na temperatura najtoplijeg mjeseca je manja od 22 C i bar 4
mjeseca u godini imaju srednju mjese nu temperaturu ve u od 10 C.
Za dobro poznavanje vremena potrebno je poznavati kretanje klimatskih
elemenata i to ne samo njihovih prosje nih ve i ekstremnih stanja. U takva
ekstremna stanja spadaju: dnevne maksimalne i minimalne temperature, stanja
vazdušnog pritiska, padavina, vjetrova, trajanja padavina itd. Kvantitativna
odre ivanja klimatskih elemenata omogu uju podaci dugogodišnjih mjerenja
hidrometeoroloških organizacija.
Temperatura vazduha

Temperature, a u cjelini i klimatske prilike, mijenjaju se najviše u zavisnosti od

promjene geografske širine, promjene odstojanja od Jadranskog mora, apsolutne

16
visine i raznolikosti reljefa. U godišnjem prosjeku najniže temperature vazduha
imaju djelovi doline sa najve om nadmorskom visinom.

Tabela 2.5/1. Apsolutna minimalna temperatura vazduha

God jan feb mar apr maj jun jul avg sep okt nov dec
2000 -25,2 -18,9 -13,2 -3,4 1,3 1,4 3,5 2,1 0,6 -4,5 -5,9 -15
2001 -8,3 -12,5 -4,6 -8,5 -2 0,1 6,2 4,9 1,5 -2,3 -13,1 -18,4
2002 -15,7 -7,4 -4,1 -7,2 1,8 3,4 7,3 6,9 0,8 -5,4 -6,6 -12,9
2003 -14,6 -17,4 -10,1 -10,1 2,3 6,8 4,9 5 -0,8 -4,6 -7 -13,9
2004 -15,3 -14,6 -14,5 -2,7 -2,8 5,5 5,6 4,5 -2,1 1 -14,3 -8,8
2005 -14,4 -23,4 -15,5 -5,7 -1,5 0,9 6,4 4 4,6 -5,2 -9,2 -17,9
2006 -24,8 -19,5 -18,6 -2,9 -2,1 0,5 5,1 2,5 4,2 -5,6 -7,5 -14,4
2007 -9,5 -9,6 -4,1 -2,8 1,7 5,4 4,2 3,4 -0,4 -4,6 -11,5 -16,2
2008 -19,3 -15,6 -6,2 -3 -0,1 4,3 6,9 4,9 1 -3 -17,2 -13,5
2009 -18,2 -18,1 -9 -1,8 -0,4 3,2 5,4 7,4 3,7 -7,6 -6,1 -15,7
2010 -15,1 -18,4 -16,1 -1,8 0,5 5,1 5,7 5,2 0,1 -4 -1,2 -15,8

Tabela 2.5/2. Apsolutna maksimalna temperatura vazduha

God jan feb mar apr maj jun jul avg sep okt nov dec
2000 9,2 13,2 16,6 23,8 25,9 31,8 34,8 36,6 25,1 25,4 19,1 12,5
2001 14,4 13,3 20,3 24,7 25,3 27,9 31,4 34 23,8 24,7 16,6 5,2
2002 14,7 14,1 20,1 18,6 24,2 32,2 30,2 29,5 23,7 21,6 19,6 9,8
2003 11 10,9 16,8 25,2 28,9 29,3 33,3 34,9 26,5 23,6 19,2 13,6
2004 9,9 15,1 18,8 19,3 22,6 29,3 32,6 30,1 28,4 23,6 25,4 12,3
2005 12,5 8,2 16,9 20 25,7 28,3 32,1 33 25,2 22,4 19 10
2006 8 10,1 17,8 20,2 29,3 32,6 29,5 33 28 24,9 17,1 12,6
2007 15,1 15,8 15,8 22,3 28,2 29,8 35 36,4 26,5 24,2 11,7 10,2
2008 11,9 19,3 15,7 21,1 29,9 30,9 30,3 33,3 32,7 21,3 20,8 10,3
2009 9 13,6 15,2 20,9 28 29,2 33,2 31 28,4 24,9 18,2 12,7
2010 11,3 10,6 18 22,9 24,9 32,3 31,4 33,8 21,8 12,2

O svježini ljeta dosta ubjedljivo govori podatak o malom broju dana sa

temperaturom ve om od 30 oC (u godišnjem prosjeku oko 15 dana). Me utim, u
Kolašinu ima oko 50 dana godišnje sa maksimalnom temperaturom. Najhladniji
mjesec u svim djelovima je januar. Zbog opadanja temperature sa visinom
temperaturne razlike u djelovima sliva, koji imaju najve u nadmorsku visinu,
još su oštrije izražene. Ovdje su zime vrlo oštre i duge, a vrhovi planina su po
nekoliko mjeseci pokriveni snijegom. Apsolutno kolebanje temperature vazduha
u cijelom slivu je vrlo izrazito. Analiza podataka o vjerovatno i minimalnih
temperatura vazduha pokazala je da je u ve em dijelu javljanje minimalnih
temperatura u intervalu od 5,1 do 10,0 °C (u godišnjoj vrijednosti). U toku
zimskih mjeseci, najve a vjerovatno a trajanja minimalnih temperatura je u
intervalu od -4,9 do 0,0 °C, i to sa 30-40 %. Sude i po podacima stanica,
najve a vjerovatno a javljanja maksimalnih temperatura je u intervalu od 0,1 do
5,0 i 5,1 do 10,0 °C. Me utim, u julu mjesecu, skoro u svim djelovima sliva,
najve a vjerovatno a javljanja maksimalnih temperatura je u intervalima od
20,1 do 25,0 i 25,1 do 30,0 °C.

17
 Broj ljetnjih dana sa temperaturom vazduha iznad 25 oC kre e se od 10 dana na
planinskim vrhovima, do 40 dana u dolini Tare. Godišnje prosje no ima 45 dana
sa maksimalnom temperaturom vazduha iznad 25 0C. Prosje no ima 6 dana sa
temperaturom vazduha iznad 30 oC. U termi kom pogledu, jasno se izdvajaju
godišnja doba, bez obzira dali se radi o južnim ili sjevernim djelovima sliva.
Naro ito su ekstremne sezone ljeto-zima. Godišnji hod temperature, uglavnom,
pokazuje neke zajedni ke karakteristike.Srednja temperatura u julu kre e se u
Kolašinu 15,9 °C.
Kontintetalnu klimu karakteriše izrazita smjena godišnjih doba, koja je
najuo ljivija, na primjeru temperatura. Zimski mjeseci su; decembar, januar,
februar; prolje ni - mart, april, i maj; ljetnji - jun, juli i avgust i jesenji-
septembar, oktobar i novembar. Prosje na zimska temperatura u Kolašinu iznosi
-0,9 oC, prolje na 11,3 oC, ljetnja 21,3 oC i jesenja 12,0 oC. Razlika izme u
susjednih godišnjih doba iznosi oko 10 oC. Izraziti prelazi primije uju se i kod
srednjih mjese nih temperatura prolje a i jeseni, dok su u ljetnim i zimskim
mjesecima mnogo ujedna eniji. Srednje mjese ne temperature u regiji rastu od
januara do avgusta i zatim opadaju do kraja godine. Prosje na razlika izme u
srednje mjese nih temperatura, odnosno prosje an rast i opadanje iznosi 4,2 oC.
Porast temperatura izme u januara i februara je nešto manji od 3 oC; slede ih
mjeseci, sve do avgusta, iznosi od 4,2 oC do 5,3 oC.
Kontinentalnost klime ilustruje izrazita razlika izme u najtoplijeg i najhladnijeg
mjeseca (22 oC). Srednje mjese ne temperature u pojedinim godinama
odstupaju od srednjih vrijednosti. Srednja godišnja temperatura vazduha
Kolašina dobijena na, osnovu srednjih mjese nih temperatura iznosi 7,1 °C.
Srednja, mjese na temperatura, tri mjeseca je ispod 0 °C. Najtopliji mjesec je
jul sa prosje nom temperaturom od 15,7 °C, najhladniji mjesec je januar - 3,1
o
C. Toplotni prelaz od zime ka ljetu nešto je brži od odgovaraju eg prelaza ljeta
ka zimi. Jesen je toplija od prolje a, što je svakako rezultat znatnog uticaja
mediteranskih struja.
Tabela 2.5/3. Srednje mjese ne i godišnje temperature vazduha
Mjesto I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII God.

Kolašin 5,1 6,7 9,7 13,9 18,8 23,0 26,1 25,7 21,5 15,7 10,5 6,8 15,3

Srednja godišnja temperatura Kolašina je 15,3 oC, što je posledica nadmorske

visine i uticaja Jadranskog mora. Kretanje srednjih mjese nih temperatura ima
ravnomjeran i pravilan hod. Najtopliji mjesec je jul, a najhladniji januar.
Ljetnjih dana, kada je maksimalna temperatura ve a od 15 oC ima prosje no 130
godišnje, dok je broj ledenih dana (maksimalna temperatura je niža od 0 oC)

18
rijetko ve i od 5 godišnje. Period u kome se javljaju mrazevi je od 15.
novembra do 15. aprila.
estalost mraznih dana na podru ju Kolašina prosje no je godišnje zastupljena
sa 127,2 dana, odnosno 34,8% od cijele godine. Period javljanja ovih dana je od
septembra do maja. Mraznim danima se ra unaju oni u kojima je minimalna
dnevna temperatura ispod 0 oC. U Nacionalnom parku „Biogradska gora”
mraznih dana ima prosje no 13,5 i to uglavnom tokom prolje a i jeseni. Prvi
mrazevi na najvišim terenima Bjelasice javljaju se prije 16. septembra.
Relativna vlažnost vazduha

Najve u relativnu vlažnost vazduha ima rejon Kolašina 90 %. O igledno da

veliki kompleksi šuma uti u na ovako velike vrijednosti relativne vlage.
Minimum re ativne vlažnosti je u avgustu, i to u Kolašinu 67 %. Ako se izdvoje
ekstremne vrijednosti (maksimum i minimum), kao važne karakteristike
godišnjeg hoda, u svim godišnjim dobima skoro da nema bitne razlike
vrijednosti relativne vlažnosti. U ekstremno suvim godinama ve e raz ike se
pokazuju kod svih stanica, a u ekstremno vlažnim godinama kriva godišnjeg
hoda relativne vlažnosti ima skoro identi an oblik u svim djelovima opštine.
Vlažnost vazduha predstavlja jedan od važnih klimatskih elemenata i njegove
vrijednosti mogu se najbolje sagledati preko tabelarnog pregleda.

Tabela 2.5/4. Srednja mjese na relativna vlažnost vazduha

God jan feb mar apr maj jun jul avg sep okt nov dec
2000 77 76 71 69 73 69 69 67 78 81 84 81
2001 86 73 76 73 72 72 72 69 82 79 79 82
2002 78 77 69 73 75 74 77 81 83 82 81 87
2003 86 75 68 71 68 74 70 68 75 83 82 85
2004 81 81 78 78 77 77 72 76 77 82 80 83
2005 77 77 77 69 74 72 74 77 81 79 83 87
2006 81 83 83 75 72 78 71 78 78 77 79 85
2007 83 82 78 67 79 78 65 70 80 84 88 85
2008 84 76 85 80 76 78 77 74 80 83 86 86
2009 90 81 84 74 79 79 76 77 80 87 85 92
2010 86 89 82 81 78 80 78 73 82 87 90 90

Pri nižim temperaturnim uslovima, granica izme u suvog i vlažnog vremena je

vlažnost vazduha od 72%, tako da se u ovoj regiji smjenjuju dva perioda; vlažni
od novembra do februara, i suvi od marta do oktobra. Koli ina isparavanja ve a
je na uzvišenjima gdje su ja a strujanja vazduha, za razliku od dolina gdje je
cirkulacija slabija. Veli ina isparavanja manja je na odsojnim nego na prisojnim
stranama.

19
Obla nost i insolacija

Prosje na godišnja obla nost iznosi 4,8 (izražena u desetinama pokrivenosti

neba oblacima). Srednja obla nost po mjesecima kre e se od 2,7 u avgustu do
6,2 u februaru. Relativna vlažnost u gradu, zbog smanjenja vegetacije je niža
nego u okolini 5 - 10. Iz tabele koja slijedi prikazane su srednje mjese ne
vrijednosti obla nosti za Kolašin.

Tabela 2.5/5. Srednja mjese na obla nost vazduha

God jan feb mar apr maj jun jul avg sep okt nov dec
2000 4,9 5,9 5,7 5,6 4,3 3,8 3,1 2,6 5,6 6 6,7 5,7
2001 8,1 6,5 7 6,8 6,2 4,5 4,6 3,5 6,8 4,8 7,1 7,7
2002 5,3 5,9 6 6,9 5,9 4,6 5,1 6,2 7,6 6,4 7,5 8,3
2003 7,8 5,9 4,8 6,9 4,7 4,8 3,3 3,3 5,6 7,2 6,3 6,5
2004 8,3 6,7 6,4 8 6,5 5,5 4 4,4 4,6 6,4 6,8 6,9
2005 5,9 6,8 6,5 5,8 6,3 4,6 4,6 6 6,7 6,5 7 8,6
2006 6,4 7,4 7,8 7,1 5,7 5,5 4,6 5,9 6 5,3 5,1 6,5
2007 6,3 7,6 6,8 4,1 6,2 4,5 2 3,8 6,2 7 7,5 6,5
2008 6,3 5,9 7,3 7,9 5,5 5,1 4,6 2,8 6,3 5,7 7 7,4
2009 7,7 8,1 8,1 6,2 5,6 5,8 4 5 6,3 6,8 5,5 8,9
2010 8 8,1 6,9 7 6,7 5,7 5,6 2,8 6,3 7,2 7,5 7,8

Srednja godišnja obla nost, od 50%, svrstava ove predjele u najobla nije
djelove Crne Gore. Najve a obla nost je u decembru (70%), u februaru (68%),
a u martu i novembru (67%), dok ljetnji mjeseci imaju obla nost ispod 50%. Na
podru ju Kolašina najvedriji su ljetnji mjeseci, dok je obla nost u toku zime
znatno pove ana. Broj vedrih dana najve i je u julu i avgustu, a tada je
insolacija najve a. Najviše vedrih dana ima u avgustu, septembaru i oktobru, a
najmanje u februaru i maju. Karakteristi no je da u januaru ima šest vedrih
dana.

Najviše obla nih dana je u decembru. U Kolašinu najve a obla nost se javlja u
decembru (72%), a re e u januaru i novembru. Najmanja obla nost je u julu i
avgustu (43%). Podru je opština Kolašin ima godišnje oko 60 vedrih, a
dvostruko više obla nih dana. Ostali dani u godini spadaju u grupu mutnih dana.
Obla nost je u prosjeku najve a tokom zimskih, a najmanja u ljetnjim
mjesecima. Najve a obla nost je u januaru (7,1). Prosje an broj vedrih dana sa
srednje dnevnom obla noš u jednakom ili manjom od 2/10 neba. Kolašin u
svom godišnjem iznosu bilježi 40,7 vedrih dana.

Prekrivenost neba oblacima je najmanja u ljetnjim mjesecima julu i avgustu, a

najve a u hladnom periodu godine kad se prekrivenost neba kre e od 60-70 %
neba.

20
 Tako e važan klimatski element je i sun eva radijacija. Trajanje sijanja sunca u
kotlinama i rije nim dolinama smanjeno je zbog pojave magle.

Tabela 2.5/6. Dužina trajanja sun evog sjaja (u asovima) za 1999. godinu
Mjesto I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII God.

Kolašin 118 122 165 195 249 281 341 319 250 198 125 108 2474

Sunce sija oko 2474 asova a navedeni rezultat zavisi od ekspozicije terena i
stepena obla nosti. Broj sun anih dana u julu iznosi 341 asova ili 11 asova
prosje no po danu, a najmanju je u januaru i decembru, i to po 3 asa po danu.
Prema tome, Kolašin odlikuje se ne samo velikim brojem sun anih asova u
toku godine, ve i njihovim povoljnim rasporedom po pojedinim mjesecima.
Najve i broj sun anih sati je 280,6 (2009) u julu mjesecu a najmanji u
decembru iznosi 13,2 sun anih sati. Intenzitet sun eve insolacije je naro ito
velik na visokim planinama, gdje je vazduh re i, a njegova zamu enost i
vlažnost manja.
Padavine

U tabelama 2.5.7 i 2.5.8 prikazane su maksimalne dnevne koli ine padavine i

mjese ne sume padavina po mjesecima za period od 2000-2010. godine.

Tabela 2.5/7. Maksimalne dnevne koli ine padavina

God jan feb mar apr maj jun jul avg sep okt nov dec
2000 40,6 33,5 47,1 62,9 6,2 22,2 32,6 11,1 226,8 36,3 99,3 142,6
2001 71,4 39 43 49,2 16,9 116,3 7,6 3,1 62,8 21,1 102 32,3
2002 39,6 31,5 23 68,1 35 62,9 30,8 21,9 144,6 105 58,4 56,2
2003 99,9 101,2 2,6 55,6 26,5 31,1 23,9 13,6 34,9 168,1 83,4 52
2004 139,8 125,3 33,5 68,5 100,5 12,9 61,3 19,6 61,7 83,6 62 97,7
2005 27,2 50,9 114,3 27,2 31,7 59,7 27,4 49,4 171,8 97,6 195,1 101,6
2006 49,9 81 90 47,4 28 29,7 23,9 97 26,9 9 54,4 81,9
2007 72,8 37,1 81,9 3,1 19,9 41,1 21,4 5,1 59,6 34,5 61,7 56,8
2008 59,8 24,7 99 23,9 11,2 49,7 62 17,3 57 69,5 87,9 101,6
2009 78,2 38,4 71,6 7,3 19,3 50,5 13,7 21,5 19,2 93,2 122,4 70,4
2010 118 56,5 39 29,9 102,8 58,1 7,5 8,7 26,8 25,3 156 142,2

Tabela 2.5/8. Mjese ne sume padavina

God jan feb mar apr maj jun jul avg sep okt nov dec
2000 76,8 111,4 114,5 164 26,5 56,2 61,7 19,7 421 109,7 392,8 413,1
2001 274,2 111 233,6 247 107,4 181,7 32,3 9,7 355,9 44,4 469 115,6
2002 61,1 71 45,5 168,6 84,4 127,1 93,8 86,5 346,6 277,7 177,3 156,5
2003 402,3 140,9 5 121,2 74,6 91,2 42,8 19,2 73,3 686,3 307,4 95,5
2004 436,4 325,4 213,3 304,8 294,1 62,7 137,4 57,4 127,6 243,5 227,5 474,1
2005 97,6 269,4 282,2 124,4 107,3 109,6 79 149,5 269,5 157,9 417,2 536,3
2006 121,1 216,9 349 129,4 55,6 145,8 57,6 227,6 81,1 28,1 134,2 166,6

21
2007 205,2 220,7 172,2 8,5 136,9 101 44,9 16,3 232,2 141,5 321,9 120,9
2008 130 55,9 401,5 132,6 37,4 103,5 113,5 20,2 114,4 213 308,5 426,9
2009 359,3 165,4 185,5 36,4 85,8 166,9 43,7 70,7 63,7 289,4 304,6 398,4
2010 433,8 423,6 174,7 185,1 202,2 102,9 34,2 12,1 117,1 145,4 697 593,1

Srednje mjese ne koli ine padavina na kišomjernoj stanici Kolašin se kre e od

71 mm vodenog taloga (mjesec jul) do 302 mm (mjesec novembar). Srednja
godišnja suma padavina iznosi 2057 mm vodenog taloga. Najve e kolebanje
godišnje koli ine padavina pokazuje stanica Kolašin.
Srednje mjese ne koli ine padavina za cijelo podru je Kolasina ukazuje na
odre enu pravilnost u pogledu koli ine izlu enog atmosferskog taloga tokom
godine. Izraženi maksimumi padavina su tokom X-III mjeseca, a minimumi
tokom VII-VIII mjeseca. Koli ine padavina imaju kontinuitet trenda rasta od IX
do XII mjeseca sa laganim opadanjem u zimskom periodu. .Skoro na itavom
podru ju u raspodjeli padavina po mjesecima (u prosje nim mjese nim
vrijednostima) ne postoji izražen sušni period, ve su padavine dosta
ravnomjerno raspore ene u toku godine. Najve e koli ine padavina su u
jesenjim i zimskim mjesecima: novembar, decembar, januar. Pored toga
mjese ni pregled padavina pokazuje da u navedenom podru ju nema suvih
mjeseci i padavine su dosta - ravnomjerno raspore ene. Razumije se, minimum
padavina, pada na ljetnje mjesece, osim toga sva tri ljetnja mjeseca zajedno
imaju mnogo manju koli inu padavina nego novembar i decembar. Ljetnje kiše
su kratkrotrajne u obliku pljuskova, tako da su ljetnji mjeseci veoma povoljni sa
aspekta turisti kog prometa. Prosje na godišnja koli ina padavina koja se izlu i
iznad ove opštine iznosi 1790 mm. Ve a je u južnom (1850 mm), a manja u
sjevernom dijelu. Padavinskih dana (koli ina ve a od 0,1 mm) ima godišnje oko
160, a u vlažnim godinama i do 200. Maksimum dana sa padavinama je u
decembru (19) a minimum u avgustu 8. Ljeti se padavine izlu e u vidu
kratkotrajnih i jakih pljuskova, a u jesen u vidu dugotrajnih kiša koje traju i po
15 dana. Prosje ne koli ine padavina ne daju pravu sliku ovog klimatskog
elementa jer u pojedinim godinama padne mnogo više ili mnogo manje taloga
od prosjeka.
Raspored padavina tokom godine je neujedna en. Izdvajaju se dva maksimuma
i dva minimuma. Primarni maksimum je jun, sa prosje no 390 mm, a
sekundarni je u decembru sa prosjekom od 170 mm. Primarni minimum
padavina je u oktobru. Odstupanja od prosje noga stanja su jako prisutna.
Razlike u koli ini padavina izme u najsušnije i najvlažnije godine najve e su u
maju 231 mm, junu 380 mm i decembru 129 mm. U svim mjesecima bilo je
slu ajeva kada je palo više taloga od prosjeka za najvlažniji mjesec (oktobar) ili
za najsuvlji mjesec (jun).

22
 Padavinski režim odlikuje neravnomjernost raspodjele po mjesecima uz
razvijanje ljenjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima.

Tabela 2.5/9. Godišnje kretanje koli ine padavina u mm

Mjesto I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII God.

Kolašin 184 180 151 135 92 62 40 63 117 182 232 215 1970

Godišnje koli ine padavina se kre u u rasponu od 2.225 mm do 860

mm.Odstupanja od prosje nog i naj eš eg stanja ve a su u pozitivnom nego u
negativnom smislu. Za prou avanu regiju vrlo je svojstven raspored padavina
po godišnjim dobima. U prolje e se izlu i u prosjeku 580 mm ili, 25 %
godišnjih padavina, ljeti 340 mm ili 23 %, u jesen 213 mm ili 23 % i zimi 238
mm ili 18 %.

Ako se uzme u obzir da se u prolje e topi snijeg, i da tada vlaži zemlju, onda su
prolje e i jesen najvlažnija godišnja doba. Prosje an broj dana sa kišom je veliki
i iznosi 201 ili 65,1 %. Radi se uglavnom o slabim kišama. Obilne kiše padaju
23 dana godišnje ili 7,5 %. Na prostoru prou avane opštine prisutne su znatne
oscilacije godišnjih koli ina padavina. U dvanaest godina oscilacije odstupaju
od prosjeka za više od 10 %, a u etiri godine za više od 20 % od srednjih
vrijednosti.

Koli ina padavina je tako rasporedjena da se ljeti izlu i 5-7 % a zimi ak 45-50
% od ukupnih godišnjih padavina. Najve i dio padavina je izlu en u zimskim
mjesecima, i pretežno se javlja u obliku snijega.U 1999. godini kiša se javlja
108 dana. Najve i broj dana sa kišom je jesen sa 32 dana, a najmanje ljeto 23
dana.Kolašin godišnje primi u proseku 2429 mm padavina. U Kolašinu se
najviše padavina izlu i u novembru i decembru (333 mm i 353 mm), preko 200
mm se izlu i u januaru, februaru, martu, aprilu i oktobru, a mjesec sa najmanje
padavina je jul (56 mm).

Snijeg

Prve pojave snijega mogu se o ekivati i u septembru mjesecu, ali ne dolazi do

formiranja snježnog pokriva a. Statisti ki obra eni podaci o maksimalnim
visinama sniježnog pokriva a po mjesecima i na godišnjem nivou dati su u
tabeli 2.5/10.

Tabela 2.5/10. Maksimalna visina sniježnog pokriva a (cm)

jan Feb mar apr maj jun jul avg sep okt nov dec
2000 77 94 88 12 0 0 0 0 0 0 0 2
2001 26 37 28 24 0 0 0 0 0 0 23 49
2002 58 29 11 2 0 0 0 0 0 0 0 3

23
2003 68 95 76 6 0 0 0 0 0 2 0 15
2004 27 34 58 0 0 0 0 0 0 0 62 13
2005 102 139 156 48 0 0 0 0 0 0 28 42
2006 35 43 57 0 0 0 0 0 0 0 16 13
2007 10 11 42 0 0 0 0 0 0 7 31 10
2008 17 12 33 0 0 0 0 0 0 0 18 6
2009 36 39 47 0 1 0 0 0 0 11 0 45
2010 27 32 48 0 0 0 0 0 0 2 9 33

Pojava sniježnog pokriva a u Kolašinu se javlja sredinom novembra, a

poslednji dan je sredinom aprila. Na višim visinama kao prvi sniježni dan se
uzima 15. oktobar, a poslednji 16. maj. Po inje naj eš e da pada u novembru i
traje sve do aprila. Srednji datum pojave sniježnog pokriva a jeste 4. novembar,
poslednji 7. maj, a trajanje sniježnog pokriva a iznosi 128 dana.
Više od 0,1 m padne samo tokom 30 dana, dok se sniježni pokriva zadrži više
od 120 dana. To je, u odnosu na period sa negativnim temperaturama znatno
kra e. Na površima zadržava se godišnje od 120 do 160 dana a u najnižim
djelovima sliva od 60 do 90 dana. U jarugama, uvalama i vrta ama zadržava se
tokom cijele godine. Na osnovu svega prethodno istaknutog možemo zaklju iti
da se regija odlikuje dosta velikim brojem dana sa prisustvom sniježnog
pokriva a. Padavine u obliku snijega su vrlo teža pojava, prosje no se najviše
zadržava u januaru i februaru, više od 24 dana, snijeg se može održati u aprilu, a
re e u maju i oktobru.
U Kolašinu je broj dana sa sniježnim pokriva em 90,9. Sniježni pokriva se
zadržava od novembra (8 dana), do marta (10 dana). Snijeg se može zadržati u
aprilu a rje e u maju i oktobru.
Karakteristi no je da se snježne padavine prose no ne javljaju samo u julu i
avgustu, iako su zabilježene i u ova dva mjeseca. Zna ajnije u eš e snježnih
padavina je od oktobra (21%) do aprila (65%). Ako se uzme u obzir taj fenomen
onda se mogu o ekivati povoljni uslovi za skijanje od 20 oktobra do 20 aprila,
odnosno punih 6 mjeseci.
Koeficijent kolebanja, koji je odnos godina sa najve om sumom padavina i
godine sa najmanjom sumom padavina na primjer za Kolašin iznosi
2,1.Navedene vrijednosti pokazuju da su godišnje sume padavina postojane i da
je ekstremno godišnje kolebanje padavina malo.

Vjetar

Kao što je prikazano u tabeli 2.5/11 i ružama estina pravaca i brzina vjetra za
podru je Kolašina zna ajan dio godine pripada vjetrovima iz sjevernog i
sjeveroisto nog i južnog kvaaranta i za iste se može re i da su preovla uju i

24
jetrovi. Malih estina ali veliih brzna i maksimalno ostvarenih brzina vjetra
pripada vjetrovima iz južnog, jugoisto nog i jugozapadnog kvadranta.
Ukupnom vremenu bez vjetra u Kolašinu pripada 45,3 % u toku godine.

Tabela 2.5/11. Raspodjela prosje ne maksimalne i prosje ne srednje brzine

vjetra i njegove estine po pravcima - vmax (m/s), vsr (m/s), estina (%)
smjer N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW TIŠ

vmax 15,5 15,5 6,7 6,7 2,4 4,4 9,3 12,3 22,6 18,9 15,5 15,5 9,3 9,3 9,3 12,3

vsr 3,0 3,1 2,8 3,2 1,1 1,2 1,7 2,4 2,8 3,3 3,5 3,4 2,8 2,3 2,2 2,4

est. 17,6 3,9 0,1 0,0 0,1 0,1 0,4 2,5 11,7 4,0 2,4 3,3 1,1 0,5 1,1 5,8 45,3

2.6. Flora i fauna

Osnovu vegetacije u neposrednoj blizini predmetne lokacije ine bukove šume

Fagus sylvatica. U sloju drve a pored bukve (Fagus sylvatice) kao glavnog
edifikatora javljaju se i javor (Acer pseudoplatanus), (Acer platanoides), gorski
brijest (Ulmus montana), obi ni jasen (Fraxinus excelsior),crni jasen (Fraxinus
ornus),sitnolisna lipa (Tilia cordata). Sloj žbunja je naj eš e vrlo bogat i u
njemu se javljaju pasje grož e (Lonicera xylosteumi i L. alpigena), crvena zova
(Sambucus racemosa), likovac (Daphne mezereum), širokolisna kurika
(Euonymus latifolius), žestika (Rhamnus fallax).
Od zeljastih vrsta su zastupljene medve a šapa (Heracleum sphondylium),
ljepljiva kadulja (Salvia glutinosa), žuti gavez (Symphytum tuberosum),
lukovi asta režuha (Cardamine bulbifera), ajdu ica (Mycelis muralis), Petrov
krst (Paris quadrifolia).

25
Iznad pojasa bukovih šuma, ali i niže zahvaljuju i temperaturnoj inverziji,
javljaju se bukovo-jelove šume sa asocijacijom Abieto-Fagetum. Dominantne
drvenaste vrste su bukva (Fagus sylvatica) i jela (Abies alba). Uz njih rastu
gorski javor (Acer pseudoplatanus) i gorski brijest (Ulmus glabra). Sloj žbunja,
je vrlo siromašan drugim vrstama te se javljaju sporadi no lijeska (Corylus
avellana), crno pasje grož e (Lonicera nigra), jarebika (Sorbus aucuparia),
planinska ruža (Rosa pendulina), likovac (Daphne mezereum). U prizemnom
spratu pored uobi ajenih šumskih vrsta srije e se i borovnica Vaccinium
myrtillus.

Južno od predmetne lokacije proti e rijeka Tara na udaljenosti od oko 100 m.

Predmetnu lokaciju od vodotoka rijeke Tare dijeli zajednica crne jove (Alnetum
glutinosae) sa drvenastim vrstama: crna jova (Alnus glutinosa), siva vrba (Salix
eleagnos), bijela vrba (Salix alba), glog (Crataegus monogyna), crna zova
(Sambucus nigra), obi na kurika (Euonymus europaeus), glog (Cornus mas),
lijeska (Corylus avellana), pasja ruža (Rosa canina), orlovi nokti (Lonicera
caprifolium) itd.
Pojedina stabla su obrasla puzavicama: pavit (Clematis vitalba) i bršljan
(Hedera helix).
Na pomenutoj lokaciji nisu zabilježene rijetke, prorije ene, endemi ne i
ugrožene biljne vrste koje su navedene u "Službeni list Republike Crne Gore",
br.76/2006.

Fauna

Na širem prostoru je zastupljena fauna šumskih sisara, kao što su medvjed

(Ursus arctos), srna (Capreolus capreolus), vuk (Canis lupus), lisica (Vulpes
vulpes), vjeverica (Sciurus vulgaris), zec (Lepus europeus), divlja svinja (Sus
scorfa), kuna zlatka (Martes martes), vidra (Lutra lutra), lasica (Musteal
nivalis), puh (Glis glis), slijepi miš (Rhinolophus hipposideros, Vespertilio
murinus, Myotis myotis, Nycalus sp.), jazavac (Meles meles), divlja ma ka
(Felis silvestris), šumska rov ica (Sorex araneus), šumski puh (Dryomyes
nitedula), a u neposrednoj blizini, tj.na okolnim livadama i u žbunastoj
vegetaciji se mogu na i: šumski jež (Erinaceus concolor), krtica (Talpa
europea), doma i miš (Mus musculus), poljski miš (Microtus arvalis), šumski
miš (Apodemus sylvaticus), pacov (Epimys rattus), crni pacov (Ratus ratus),
doma a rov ica (Crocidura russula), sniježna voluharica (Chynomyes nivalis),
hermelin (Mustela erminea).

U šumama se od karakteristi nih vrsta ptica srije u šumska sova (Strix aluco),
jastreb (Accipiter gentilis), sivi soko (Falco peregrinus), planinski detli
(Dendrocopos leucotos), crna žuna (Dryocopus martius). Registrovane su i
golub grivnaš (Columba palumbus), kukavica (Cuculus canorus), planinska siva

26
sjenica (Parus montanus), brgljez (Sitta europea), kratkokljuni puzi (Certhia
familiaris), cari (Troglodytes troglodytes), drozd imelaš (Turdus viscivorus),
drozd pjeva (Turdus philomelos), kos (Turdus merula), obi na crvenrepka
(Phoenicurus phoenicurus), crnokapa grumuša (Sylvia atricapilla), kralji
(Regulus regulus), vatroglavi kralji (Regulus ignicapillus), zimovka (Pyrrhula
pyrrhula), zeba (Fringilla coelebs), obi ni mišar (Buteo buteo), kobac
(Accipiter nisus), veliki detli (Dendrocopus major).

U okolini predmetne mikrolokacije prisutne su slede e vrste gmizavaca: šumska

kornja a (Testudo hermanni), zidni gušter (Podarcis muralis), zelenba
(Lacerta viridis), blavor (Ophisaurus apodus), sljepi (Anguis fragilis), mrki
smuk (Malpolon monspessulana), obi ni smuk (Elaphe longissima), poskok
(Vipera ammodytes) i dr. Prisutne su i vrste žaba: travnja a (Rana temporaria),
gr ka žaba (Rana graeca), žutotrbi muka (Bombina variegata).

Prema Riješenju Republi kog zavoda za zaštitu prirode o stavljanju pod

zaštitu pojedinih biljnih i životinjskih vrsta (Sl. List RCG, br. 76/06), vrste
koje su stavljene pod zaštitu, a koje se mogu na i u blizini lokacije betonjerke
su: šareni daždevnjak (Salamandra salamandra), krasta a (Bufo bufo), zelena
krasta a (Bufo viridis), gatalinka (Hyla arborea), zelena žaba (Rana ridibunda),
gr ka žaba (Rana graeca), šumska kornja a (Testudo hermanni), zidni gušter
(Podarcis muralis), livadski gušter (Lacerta agilis), zelenba (Lacerta viridis),
sljepi (Anguis fragilis), barska bjelouška (Natrix natrix), rije na bjelouška
(Natrix tessellate), obi ni smuk (Elaphe longissima). Iz pregleda navedenih
vrsta, može se zaklju iti da najve u pažnju prilikom realizacije projekta treba
posvetiti zaštiti vodozemeaca i gmizavaca.

Rijeka Tara
Neposredno uz obalu rijeke Tare formira se linijska vegetacija u kojoj se
dominicijom isti u jove-crna (Alnus glutinosa) i siva (Alnus incana), i samo
mjestimi no siva vrba (Salix elaeagnos). Na pojednim mjestima se obalska
vegetacija prekida prodorom bukove šume. U sastav zajednice gotovo
razvopravno ulaze Alnus glutinosa, Alnus incana, Fraxinus excelsior, a kao
prate i elementi se javljaju Cornus mas, Tilia cordata, Salix ealeagnos, Malus
sylvestris, Clematis vitalba, Crataegus monogyna, Carpinus betulus, Prunus
spinosa...
Nemamo podataka o ihtiofauni rijeke Tare u predmetnom podru ju, ali rijeku
Taru naseljavaju mladica Hucho hucho, lipljen, Thymallus thymallus, skobalj
Chondrostoma nasus, crnomorska pastrmka poto ara Salmo trutta (labrax),
mrena Barbus sp.

27
Ovaj tip staništa je na listi staništa prioritetnih za zaštitu propisanih
Direktivom o zaštiti prirodnih staništa i divlje faune i flore (Council Directive
92/43/EEC).
Slivno podru je rijeke Tare (182.899 ha) je zašti eno kao Svjetski rezervat
biosfere (Program “ ovjek i biosfera” - M&B, UNESCO, od 17 januara
1977. godine), po osnovu Konvencije o zaštiti svjetske prirodne i kulturne
baštine (UNESCO).

2.7. Karakteristike pejzaža

Prema pejzažnoj regionalizaciji Crne Gore (Sektorska studija 4.3. Prirodne i

pejzažne vrijednosti i zaštita prirode u Crnoj Gori, 2005), geografsko podru je
Komova, sa jasnom i prepoznatljivom šemom predionih elemenata, pripada
pejzažnoj jedinici Dolina Tare sa okolnim planinama i površima. Posmatran iz
udaljenih pozicija, ovaj makropejzaž se doživljava kao harmoni na kompozicija
rijeka, šuma, pašnjaka i golih planinskih vrhova.

Osnovna odlika pejzaža prostora Komova je razli itost njegovog reljefa, klime,
zemljišta, vode i vegetacije. Raznolikost ovog prostora uslovljava njegovu
jedinstvenost i neponovljivost.
Egzogene i endogene sile koje su kroz vrijeme djelovale na ovom prostoru
ostavile su zapise u panorami planinskih visova, u dolinama rijeka i potoka, u
bogatom živom svijetu. Tu su mnoge visoke planine sa svojim vrhovima, a neke
rijeke na Komovima imaju duboke kanjone duge više kilometara. Planinski
grebeni i kose uzdižu se sa prostranih karsnih zaravni. Na zaravnima su travni
pašnjaci i livade, a niže ispod njih su pojasevi gustih listopadnih i etinarskih
šuma. Zbog dubokih dolina rijeka koje se zrakasto pružaju sa planina, prevoja i
visova, ovo podru je je prohodno i privla no svojim geomorfološkim,
klimatskim, hidrološkim i biodiverzitetskim motivima.

Na osnovu razli itosti brojnih elemenata, na prostoru Komova mogu se izdvojiti

sljede i pejzažni tipovi: ravni arski, brdsko-silikatni, mezofilni, planinski,
visokoplaninski i antropogeni.

2.8. Zašti eni objekti i dobra kulturno-istorijske baštine

U dijelu zone gdje se nalazi lokacija za realizaciju projekta “postrojenja za

proizvodnju betona-betonjerka“ nema zašti enih objekata ni dobara iz kulturno-
istorijske baštine.
2.9. Naseljenost i koncentracija stanovništva

Projekat se realizuje u ruralnoj zoni sa malom gustinom izgradnje i

naseljenosti. U okolini lokacije projekta nalazi se kamp za smještaj radnika koji

28
rade na izgradnji autoputa, a sa sjeverozapadne strane, na ve oj udaljenosti,
ima nekoliko izgra enih objekata namijenjenih za stanovanje i za ugostiteljske
usluge. Sa isto ne strane lokacije projekta nalazi se pogon za obradu drveta. Za
vodosnabdijevanje lokacije betonjerke i drugih sadržaja ura ena je bušotina.
Snabdijevanje elektri nom energijom bi e obezbije eno dovo enjem nove
elektro mreže do lokacije betonjerke i drugih sadržaja.
Projekat se realizuje u zoni koja nije urbanizovana i privremenog je karaktera.

29
3. OPIS PROJEKTA

Na katastarskim parcelama broj 2530, 255, 256, 257, 258, 261, 263, 264 KO
Jabuka, Opština Kolašin, predvi ena je izgradnja postrojenja za proizvodnju
betona.

Ukupna površina lokacije projekta iznosi 3.897,00 m2.

3.1. Opis postrojenja

Predmetna betonjerka je kapaciteta 120 m3/h, tip MODULMIX 3000 C,

proizvo a FRUMECAR, Španija. U neposrednoj blizini postrojenja nalaze se
2 silosa za cement (1. silos= 320t, 2. silos =120 t, ukupno: 440 t).

Tehni ke karatkeristike betonjerke:

Broj predozatora za agregat 4

Kapacitet predozatora za agregat 80 m3
Kapacitet mješalice 3 m3
Kapacitet vage za agregat max 60 m 3
Kapacitet vage za vodu max 70 l
Kapacitet vage za cement 1.500 kg
Kapacitet vage za aditive 20 kg
Ukupna snaga (kw): 188

Postrojenja za proizvodnju betona (betonjerke) su jedinstvena cjelina koju ine

slede e komponente: mješalica, boksovi za granulate pijeska, podizni skip
ure aj, vaga za kameni agregat, silos za cement, pužni transporter za cement,
vaga za cement, ure aj za doziranje vode, hidrauli na inastalacija, elektri na
instalacija, komadni orman i kabina rukovodioca.

Princip rada postrojenja za proizvodnju betona je takav da se u odgovaraju e

boksove, dovodi kameni agregat odre ene granulacije. Agregat koji e se
koristiti pri proizvodnji betona je agregat iz pozajmišta Lopate. Materijal e se
privremeno skladištiti na dijelu lokacije projekta. Kameni agregat odgovaraju e
granulacije se zatim transportuje u mješalicu.

Silos za cement je namijenjen za skladištenje cementa i sli nih praškastih

materijala. Na krovu silosa nalazi se otprašiva cementa.

Cement u rinfuzi se smješta u silose. Punjenje silosa cementom vrši se

pneumatskim putem, na taj na in što se na priklju noj spojnici cijevi za
punjenje veže fleksibilna cijev cistijerne za cement, koja mora da ima ure aj za

30
pneumatsko pražnjenje. Na otvor za izlaz vazduha, iz otprašiva a hermeti ki je
vezano gumeno armirano crijevo odgovaraju eg pre nika. Drugi kraj crijeva je
uronjen u rezervoar sa vodom. Na ovaj na in, prilikom punjenja silosa
cementom, lebde e estice cementa, koje pro u kroz otprašiva , obaraju se u
rezervoaru sa vodom te samim tim se sprje ava njihovo širenje u okolni
prostor.

Cement iz silosa odvodi se pomo u pužnog transportera na vagu za cement.

Spoj pužnog transportera sa silosom je obezbije en gumenom zaptivkom.
Cjevasti pužni transporteri su specijalne namjenske konstrukcije za transport
materijala.

Svaki pužni transporter ima pogonski sklop, otvore za punjenje i pražnjenje.

Otvori za punjenje i pražnjenje snabdjeveni su prirubnicama koje obezbje uju
potpuno brtvljenje sistema transporta, tako da ne postoji mogu nost rasipanja
materijala koji se transportuje.

Posude za skladištenje i doziranje te nih aditiva su od vrste plastike u eli noj

konstrukciji. U opremi za doziranje aditiva postoji jedna pumpa koja prema
zadatoj recepturi vrši doziranje pripremljenog aditiva u betonsku masu
(plastifikator, cementol). Komplet sistema za dodavanje aditiva cementnoj masi
je potpuno zatvoren, opremljen ure ajem za automatsko i ru no doziranje, tako
da ne postoji nikakva opasnost od nekontrolisanog rasipanja aditiva.

3.2. Organizacija rada na prostoru lokacije za betonjerku

Organizacija rada na postrojenju za proizvodnju betona je takva da se jedan dio

koristi za odlaganje pijeska razli itih frakcija u boksove, zatim prostora na
kojem su postavljeni silosi za cement i mješalica za spravljanje betona sa
korpom za podizanje pijeska i njegovo doziranje u mješalicu. Tako e, postoji
prostor sa bazenom za taloženje otpadnih voda od pranja opreme betonjerke,
zatim objekat za osoblje, plato za manipulaciju vozilima (kamionima) i prostor
za parking vozila i kamiona. Ovaj prostor ini jednu zajedni ku cjelinu
neophodnu za funkcionisanje postrojenja za proizvodnju betona. Važniji
prostori koji ine cjelinu projekta, a koji su zna ajni sa aspekta životne sredine
su prostor na kojem je instalirano postrojenje za proizvodnju betona (boksovi
za odlaganje pijeska razli itih frakcija, silosi za cement, mješalica za beton i
sli no).

Unutrašnji transport unutar lokacije projekta zavisi od neophodnosti pojedinih

operacija i može se pratiti po pojedinim segmentima. Tako na primjer kamioni
dovoze agregat i odlažu ga u boksove. Odatle se agregat transportuje
utovariva em do usipnog dozirnog bunkera, odakle se pomo u pužnog

31
transportera transportuje do mješalice gdje se vrši spravljanje betona. Putem
cistijerni cement u rifuzi se doprema na lokaciju i sipa se u silose. Nakon
spravljanja beton se sipa u miksere-kamione koji ga dalje odvoze do mjesta
njegove ugradnje. Kada se završi proces rada vrši se pranje opreme (mješalice i
sli no) pri emu se stvaraju otpadne vode koje se odvode do taložnika i
separatora ulja i lakih naftnih derivata, iz kojih se iste nakon taloženja vra aju
putem recirkulacije na ponovno koriš enje uz dodatak „svježe“ vode (proces je
detaljano prikazan u okviru poglavlja 3.8.). Unutrašnji transport na lokaciji
projekta odvija se tako što se vrši dovoz granulata pijeska i šljunka do boksova.
Transport pijeska i šljunka do mješalice za pripremu betona vrši se pomo u
cjevastih pužnih transportera.

3.2.1. Doziranje sastavnih materijala

Doziranje cementa

Cement iz silosa se pužnim transporterom dovodi do vage za cement. Doziranje

cementa u mješalicu vrši se pnematskim sistemom (hermeti ki zatvoren sistem).
Miješanje betona vrši se u mješalici. Punjenje, prema zadatoj recepturi ta no
odvaganih koli ina sirovina, vrši se samo u vrijeme rada mješalice. Mješalica se
prvo puni cementom i vodom, a potom se dodaju frakconisani kameni agregati.
Kako bi sav cement bio ispražnjen u mješalicu nakon dodanih 90% koli ine
cementa uklju uje se vibrator.

Slijede e doziranje cementa kre e kada je vaga cementa prazna što se kontrolira
pokaziva em težine na vagi. Ako je zaostalo cementa na vagi, novo doziranje ne
može startati. Kapacitet doziranja cementa je 1.500 kg.

Doziranje agregata

Agregat se dozira iz boksova za pojedine frakcije agregata. Na temelju

izmjerene vlage koriguje se koli ina potrebne vode s obzirom na zadani v/c
omjer, odnosno zadanu koli inu vode.
Doziranje je težinski preko vage, maksimalnog kapaciteta max 60 m 3.

Doziranje vode

Voda se dozira preko vage, maksimalnog kapaciteta do 750 l.

Hemijski dodaci

Posude za skladištenje i doziranje te nih aditiva su od vrste plastike u eli noj

konstrukciji. U opremi za doziranje aditiva postoji jedna pumpa koja prema

32
zadatoj recepturi vrši doziranje pripremljenog aditiva u betonsku masu
(plastifikator, cementol). Komplet sistema za dodavanje aditiva cementnoj masi
je potpuno zatvoren, opremljen ure ajem za automatsko i ru no doziranje, tako
da ne postoji nikakva opasnost od nekontrolisanog rasipanja aditiva.
Doziranje je težinski preko vage, maksimalnog kapaciteta 20 kg.

3.2.2. Punjenje bubnja mješalice

Kada su sve komponente odvagane kre e pražnjenje iz vaga u mješalicu.

Miješanje betona vrši se u mješalici. Punjenje, prema zadatoj recepturi ta no
odvaganih koli ina sirovina, vrši se samo u vrijeme rada mješalice. Mješalica se
prvo puni cementom i vodom, a potom se dodaju frakconisani kameni agregati.

3.2.3. Proces miješanja

Proces miješanja koje se dokazuje ispitivanjem proizvodne sposobnosti

zapo inje kada su svi materijali izdozirani u bubanj mješalice. Vrata bubnja
mješalice otvaraju se automatski nakon završenog vremena miješanja. Beton
ulazi u auto mikser. Vrata bubnja se automatski zatvaraju kada je cijela koli ina
betona ispražnjena iz bubnja mješalice u mikser.

3.2.4. Planirana proizvodnja betona

Planirana ukupna (za 12 mjeseci), odnosno mjese na proizvodnja data je u

tabeli 3.2.4/1.

Tabela 3.2.4/1. Procijenjene ukupne koli ine proizvedenog betona na

mjese nom nivou (za period 12 mjeseca)
Mjesec Koli ina betona u m3
April 24.000
Maj 24.800
Jun 24.000
Jul 24.800
Avgust 24.800
Septembar 24.000
Oktobar 24.800
Novembar 24.000
Decembar 24.800
Januar 24.000
Februar 24.800
Mart 24.000
Ukupno 292.800

33
Proizvodnja betona podrazumijeva proizvodnju razli itih vrsta, odnosno marki
betona. U predmetnoj fabrici betona proizvodi e se MMB30V8M100, MB45
V8M200, MB30V8M100 0-16mm, MB30V8M100 0-32mm, MB30V6M100,
MB10, MB15, MB20. Receptura spravljanja pomenutih betona data je za: suv
agregat, agregat sa 5% i 10% vlage.

Recepturni sastav dat je u sljede im tabelama.

Tabela 3.2.4/2. Potrebne koli ine materijala za proizvodnju obi nog betona u
zavisnosti od sadržaja vlage u kamenom agregatu
Za 1m3betona Obi ni beton MB20/32 Obi ni beton MB25/32 Obi ni beton MB30/32
frakcija (mm) eš e Masa (kg) eš e (%) Masa (kg) eš e (%) Masa (kg)
(%)
Za suv agregat
0-4 33 662 33 645 33 629
4-8 17 341 17 332 17 324
8-16 25 501 25 489 25 476
16-32 25 501 25 489 25 476
Cement 230 280 330
Voda 156 165 173
Za agregat sa vlažnoš u do 5%
0-4 33 697 33 679 33 662
4-8 17 341 17 332 17 324
8-16 25 501 25 489 25 476
16-32 25 501 25 489 25 476
Cement 230 280 330
Voda 122 131 140
Za agregat sa vlažnoš u do 10%
0-4 33 735 33 717 33 698
4-8 17 348 17 339 17 330
8-16 25 506 25 494 25 481
16-32 25 506 25 494 25 481
Cement 230 280 330
Voda 83 94 103
Gustina(kg/m3 2392 2400 2408
Agregat za 2006 1955 1905
1m3(kg)
W/C 0.680 0.590 0.525

Tabela 3.2.4/3. Potrebne koli ine materijala za proizvodnju obi nog betona u
zavisnosti od sadržaja vlage u kamenom agregatu
Za 1m3betona Obi ni beton MB35/32 Obi ni beton MB40/32
frakcija (mm) U eš e Masa (kg) eš e (%) Masa (kg) eš e (%) Masa (kg)
(%)
Za suv agregat
0-4 33 612 33 598
4-8 17 315 17 308
8-16 25 463 25 453
16-32 25 463 25 453
Cement 380 420
Voda 181 187
Za agregat sa vlažnoš u do 5%
0-4 33 644 33 630
4-8 17 315 17 308
8-16 25 463 25 453

34
16-32 25 463 25 453
Cement 380 420
Voda 148 155
Za agregat sa vlažnoš u do 10%
0-4 33 680 33 665
4-8 17 322 17 315
8-16 25 468 25 458
16-32 25 468 25 458
Cement 380 420
Voda 113 120
Gustina(kg/m3 2414 2420
Agregat za 1854 1813
1m3(kg)
W/C 0,475 0,445

Tabela 3.2.4/4. Potrebne koli ine materijala za proizvodnju pumpanog betona

u zavisnosti od sadržaja vlage u kamenom agregatu
Za 1m3betona Pumpni beton MB30/32 Pumpni beton MB35/32 Pumpni beton MB40/32
frakcija (mm) U eš e Masa (kg) eš e (%) Masa (kg) eš e (%) Masa (kg)
(%)
Za suv agregat
0-4 45 867 45 822 45 809
4-8 16 298 16 292 16 288
8-16 21 391 21 383 21 378
16-32 18 335 18 329 18 324
Cement 365 400 430
Voda 183 188 191
Za agregat sa vlažnoš u do 5%
0-4 45 881 45 865 45 852
4-8 16 298 16 292 16 288
8-16 21 391 21 383 21 378
16-32 18 335 18 329 18 324
Cement 365 400 430
Voda 138 145 149
Za agregat sa vlažnoš u do 10%
0-4 45 930 45 913 45 899
4-8 16 304 16 298 16 294
8-16 21 395 21 387 21 382
16-32 18 338 18 332 18 327
Cement 365 400 430
Voda 76 84 88
Gustina(kg/m3 2408 2414 2420
Agregat za 1861 1826 1799
1m3(kg)
W/C 0,500 0,470 0,445

Izvršeni su prora uni dnevnih koli ina kako agregata, sa 10% vlage, tako i
cementa i betona i prikazali broj vozila sa kojima se mogu realizovati mjese ni
planovi. Prora un je ra en za radne dane u mjesecu izuzev nedelje.

Potrebe za koli inama osnovnih materijala za spravljanje betona date su u

narednim tabelama kao dnevne i mjese ne koli ine.

35
Tabela 3.2.4/5. Procjena potrebnog agregata i broja vozila
Mjesec Koli ina agregata (m3/dan) Broj vozila na dan
April 1.040 70
Maj 1.075 72
Jun 1.040 70
Jul 1.075 72
Avgust 1.075 72
Septembar 1.040 70
Oktobar 1.075 72
Novembar 1.040 70
Decembar 1.075 72
Januar 1.040 70
Februar 1.075 72
Mart 1.040 70

Tabela 3.2.4/6. Procijenjene koli ine agregata na mjese nom nivou

Mjesec Koli ina agregata u m3
April 31.200
Maj 32.240
Jun 31.200
Jul 32.240
Avgust 32.240
Septembar 31.200
Oktobar 32.240
Novembar 31.200
Decembar 32.240
Januar 31.200
Februar 32.240
Mart 31.200

Tabela 3.2.4/7. Procijenjene koli ine cementa na mjese nom nivou

Mjesec Koli ina cementa (t)
April 9.240
Maj 9.548
Jun 9.240
Jul 9.548
Avgust 9.548
Septembar 9.240
Oktobar 9.548
Novembar 9.240
Decembar 9.548
Januar 9.240
Februar 9.548
Mart 9.240

36
Tabela 3.2.4/8. Procijenjene dnevne koli ine cementa i potrebni broj cisterni
Mjesec Koli ina cementa (t/dan) Broj cisterni na dan
April 308 10
Maj 318 11
Jun 308 10
Jul 318 11
Avgust 318 11
Septembar 308 10
Oktobar 318 11
Novembar 308 10
Decembar 318 11
Januar 308 10
Februar 318 11
Mart 308 10

Tabela 3.2.4/9. Procijenjena proizvodnja dnevne koli ina betona i broja

miksera
Mjesec Koli ina betona (m3/dan) Broj automiksera na dan
April 800 80
Maj 827 83
Jun 800 80
Jul 827 83
Avgust 827 83
Septembar 800 80
Oktobar 827 83
Novembar 800 80
Decembar 827 83
Januar 800 80
Februar 827 83
Mart 800 80

3.3. Skladištenje i rukovanje materijalima

Cement se skladišti u dva silosa za cement kapaciteta 1. silos = 320t, 2. silos =

120 t, ukupno: 440t, koji su ozna eni brojem i nazivom cementa (oznakom
vrste i razreda vrsto e). Silosi se jednom godišnje provjeravaju na ispravnost i
isto u u skladu s planom pregleda, što provodi operater. U slu aju promjene
vrste cementa silos se isprazni, o isti promjeni mu se oznaka u skladu s novom
vrstom i razredom vrsto e.

Ageregat se skladišti u krugu fabrike betona, u 4 zasebna koša kapaciteta 80m3.

Frakcije se skladište odvojeno da se izbjegne miješanje. Deponije su jasno
ozna ene kako bi se izbjegle greške prilikom upotrebe.

Hemijski dodaci skladište se u plasti nim kontejnerima u skladištu. Svaki

kontejner je jasno ozna en nazivom da se sprije i zamjena.

37
3.4. Kontrola proizvodnje

Kontrolu proizvodnje vrši laborant u skladu s Planom uzorkovanja i ispitivanja

na betonjerci.

3.5. Zalihe sastavnih materijala

Minimalne zalihe: cement 200 tona, aditiv 2.100 kg, agregat 10.000 m3.
U zavisnosti od potreba, minimalne zalihe se mogu pove avati.

3.6. Analiza podataka proizvodnje

Podaci proizašli iz procesa proizvodnje, prikupljaju se i analiziraju na dnevnom,

mjese nom i godišnjem nivou. Kontinuirano, odmah nakon ispitivanja se vrši
analiza podataka usporedbom s Planom uzorkovanja i ispitivanja.
Ostvarenje dnevnog plana proizvodnje se analizira usporedbom planiranih i
realiziranih koli ina. Izvještaj proizvodnje se priprema za prethodni dan prema
zapisima. Na osnovu zaliha na skladištu i definiranih minimalnih koli ina
materijala na skladištu, te dnevnog plana proizvodnje, operater naru uje
potrebne materijale.

3.7. Opis opreme za smanjenje negativnog uticaja na okolinu

Za smanjenje zaprašenosti koja se javlja kao posljedica uzvitlavanja prašine,

vrši e se vlaženje površina (polivanje i prskanje) mjesta nastajanja, a to su:
transportni i pristupni putevi. Vlaženje površina e se vršiti stacionarnim
sistemom koji je opremljen raspršiva ima vode, odnosno autocistijernom.

Silosi za cement su opremljeni filterima koj spre avaju širenje cementne prašine
izvan silosa. Filteri su tipa Catridge - type filter CV000241.

3.8. Vrste i koli ine ispuštenih gasova, otpadnih voda i drugih vrstih i
štetnih materija koje nastaju u procesu proizvodnje betona

U toku tehnološkog procesa, pri radovima zbog vremenske i prostorne

dimenzije izvjesne koli ine mineralne prašine, pogonskog goriva i maziva,
gasova i drugih materija mogu dospjeti u vazduh, u vode, deponovati se na
okolno zemljište, tj. dospijeti u životnu sredinu. Primijenjenim mjerama zaštite
taj uticaj e se ograni iti i dovesti u prihvatljive granice.
Agregat se dijeli na sitan i krupan. Sitan ima zrna koja prolaze kroz sito
otvorima 4 mm, dok krupan agregat ima zrna koja ne mogu pro i kroz sito
otvora 4 mm.

38
Agregat za beton mora da bude dovoljno vrst i postojan. Zapreminska masa
zrna agregata treba da se kre e izme u 2.000 i 3.000 kg/m3.

Granulometrijski sastav kamenih agregata treba da je takav da sitna zrna što

potpunije popune me u prostore izme u krupnih zrna šljunka. Time se
obezbje uje ve a homogenost i vrsto a betona. Kombinovanjem nekoliko
frakcija agregata obezbje uje se najbolje mogu e "pakovanje" zrna i na taj
na in u znatnoj mjeri smanjuje trenje u masi.

Granulometrijski sastav agregata za odre eni beton dobija se eksperimentalnim

putem na bazi kombinovanja odre enog broja frakcija, što podrazumijeva da se
raspolaže agregatom koji je prethodno separiran na odre ene frakcije.
Prilikom spravljanja betonskih smješa naj eš e se koriste etiri frakcije
agregata, i to:
I frakcija: od 0 do 4 mm,
II frakcija: od 4 do 8 mm,
III frakcija: od 8 do 16 mm, i
IV frakcija: od 16 do 31,5 mm.

Za projektovanje granulometrijskog sastava agregata za beton, postoje tehni ki

propisi koji se oslanjaju na primjenu odre enih referentnih granulometrijskih
krivih.

Na osnovu naprijed prikazanih podataka najve u potencijalnu opasnost po

životnu sredinu (vazduh i zemljište) mogle bi predstavljati koli ine dizel goriva
(skladištenje, odnosno produkti njegovog sagorijevanja) kao i ulja i maziva
(skladištenje, odlaganje prije i nakon upotrebe) koji se koriste u procesu
eksploatacije mehanizacije.

Ukupne godišnje koli ine dizel goriva, maziva i rashladne te nosti, mogle bi,
eventualno predstavljati potencijalnu opasnost po okolinu i životnu sredinu,
ukoliko bi se skladištile odjednom. Me utim, navedene koli ine, budu i da se
koriste na godišnjem nivou, dopremaju se sukcesivno, odnosno po potrebi i u
koli inama neophodnim za nesmetano odvijanje tehnološkog procesa
eksploatacije.

Na predmetnoj lokaciji, poklanja e se velika pažnja i poštovati propisane

procedure. Tako e i gorivo sa benzinskih pumpi doprema se do stacionarnih
mašina sa namjenskom cisternom za snabdijevanje koja je opremljena sa
volumetrom i neophodnom opremom.

Zamjena ulja stacionarnih mašina može se vršiti na licu mjesta sa specijalnom

cistijernom uz sve predostrožnosti. Kapacitet cistijerne za privremeno

39
skladištenje otpadnih ulja je 1 t. Otpadno ulje se predaje ovlaš enom preduze u
koje posjeduje dozvolu za obradu otpadnih ulja.
Potrošnja guma je bezna ajna u koli inama od nekoliko komada godišnje. Isto
tolika je i potrošnja olovnih akumulatora. One e se privremeno skladištiti, a
uklanjanje obavlja preduze e ovlaš eno za preuzimanje ovih vrsta otpada.
Te ne otpadne materije javijaju se u obliku upotrijebljenog motornog ulja i
maziva. Isto e se mijenjati i skladištiti, na mjestu i na na in strogo propisan za
takvu vrstu otpada, što e maksimalno doprinijeti zaštiti, odnosno bezbjednosti
životne sredine. Nosilac projekta je dužan da potpiše Ugovor o preuzimanju
svih vrsta otpada sa ovlaš enim preduze em.

Sanitarne i fekalne vode u ovom podru ju rješavaju se individualno, uglavnom

se odvode u septi ke jame, jer nema izgra ene kanalizacione mreže. Zaposleni
na lokaciji projekta koristi e gradilišni toalet iz kojeg ne e biti otpadnih
sanitarnih i fekalnih voda, jer e se isti redovno održavati od strane
specijalizovanog preduze a.

Sve ne isto e sa manipulativnih površina, pri pranju ovih površina, sakupljaju

se u sabirni i odvode do taložnog bazena koji ima 3 komore i separatora ulja i
lakih naftnih derivata. Nakon tretmana pre iš ena voda oti e u bazen odakle se
pumpama vra a u rezervoar kapaciteta 150 m 3, a zatim u proizvodni proces.
Talog iz taložnika e se periodi no uklanjati.

Koli ina vrstog materijala koji se ispere pri pranju miksera iznosi oko 4 kg po
mikseru. Ovaj materijal nakon va enja iz taložnika se periodi no uklanja i
odvozi sa lokacije na za to predvi eno mjesto.

Otpadne vode javljaju se u toku procesa pranja opreme i miksera kamiona i u

njima može biti sastojaka masti i ulja usled pranja. Pri dimenzionisanju
taložnika i separatora uzete su u obzir i otpadne vode koje nastaju pri pranju
kamiona miksera i manipulativnih površina. Maksimalni protok instaliranog
separtora je 3 l/s. Kako se za pranje kamiona miksera i manipulativnih površina
koristi kompresor koji ima protok od 600-1200 l/h ili 0,16-0,32 l/s, može se
zaklju iti da instalirani separator ima dovoljan kapacitet za prihvat otpadnih
voda koje nastaju na lokaciji.

Na osnovu Pravilnika o kvalitetu i sanitarno-tehni kim uslovima za ispuštanje

otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, na inu i postupku ispitivanja
kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o
utvr enom kvalitetu otpadnih voda („Sl. list CG“ br. 45/08 , 9/10, 26/12, 52/12 i
59/13), u tabeli 3.8/1 dati su parametri sa maksimalno dopuštenim
koncentracijama u otpadnim vodama prije ispuštanja u recipijent.

40
Tabela 3.8/1. Maksimalne dopuštene koncentracije opasnih i štetnih materija u
otpadnim vodama koje se smiju ispuštati u površinske vode („Sl. list CG“ br.
45/08 , 9/10, 26/12, 52/12 i 59/13)
Maksimalno
Redni Parametar Jedinica dopuštena
broj mjere koncentracija
(MDK)
1 pH 6,5-8,5
2 Temperatura ºC 30
3 t , ne više od ºC 2
4 Boja mg/l Pt skale 5
5 Miris bez
6 Taložive materije ml/lh 0,5
7 Ukupne suspendovane materije mg/l 35
8 BPK5 mgO2/l 25
9 HPK mgO2/l 125
10 Ukupni organski ugljenik (TOC) mgC/l 15
11 Aluminijum mg/l 3,0
12 Arsen mg/l 0,1
13 Bakar mg/l 0,5
14 Barijum mg/l 3,0
15 Bor mg/l 2,0
16 Cink mg/l 1,0
17 Kobalt mg/l 1,0
18 Kalaj mg/l 0,75
19 Kadmijum mg/l 0,01
20 Živa mg/l 0,005
21 Ukupni hrom mg/l 1,25
22 Hrom 6+ mg/l 0,1
23 Mangan mg/l 2,5
24 Nikal mg/l 1,25
25 Olovo mg/l 0,5
26 Selen mg/l 0,03
27 Srebro mg/l 0,15
28 Gvož e mg/l 2,0
29 Vanadijum mg/l 0,05
30 Ukupni fenoli mg/l 0,1
31 Fluoridi mg/l 2,0
32 Sulfiti mg/l 2,0
33 Sulfidi mg/l 0,25
34 Sulfati mg/l 20
35 Aktivni hlor mg/l 0,05
36 Mineralna ulja mg/l 2,0
37 Ukupna ulja i masno e mg/l 10
38 Aldehidi mg/l 1,0
39 Alkoholi mg/l 1,0
40 Ukupni aromati ni ugljovodonici mg/l 0,05
41 Ukupni nitrirani ugljovodonici mg/l 0,025

41
42 Ukupni halogeni ugljovodonici mg/l 0,25
43 Ukupni organofosfatni pesticidi mg/l 0,025
44 Ukupni organohlorni pesticidi mg/l 0,025
45 Ukupne površinski aktivne supstance mg/l 4,0
46 Ukupni deterdženti mg/l 0,5
47 Radioaktivnost Bq/l 0,5

Sav vrsti otpad koji je komunalnog karaktera odlaže se u kontejner, koji je

lociran na lokaciji betonjerke, odakle ga preuzima komunalno preduze e iz
Kolašina.

3.9. Emisije u vazduh

Proizvodnjom betona mogu se o ekivati emisije u vazduh: prašine, polutanata iz

energenta (dizel goriva) i buke. Navedene emisije nemaju kontinualan karakter
i ispuštanje zaga uju ih materija u vazduh, u smislu kontinualne industrijske
proizvodnje.

Izvori zaprašenosti u zoni pripreme betona i betonskih proizvoda su:

Doprema cementa istovar i skladištenje u silos

Transfer agregata
Vaganje i doziranje
Centralni mixer, emisija pri utovaru kamiona
Transport saobra ajnicama

Vrste i emisije prašine i gasova u toku rada betonjerke procijenjene su na

osnovu prikupljenih savremenih saznanja iz sli nih aktivnosti na pojedinim
lokacijama i me unarodnih i doma ih normi i propisa.
Svi pogonske mašine moraju zadovoljavati odrednice standarda grani nih
emisija EU Direktivom 97/68/EC kojom su za proizvo e definisani standardi.
Implementacija propisa otpo ela ja 1999. g. sa EU Stage I, dok je EU Stage II
od 2001. godine.
Primjena mnogo strožijih standarda dopuštenih emisija štetnih materija EU
Stage III i Stage IV vezana je za 2006. odnosno 2014. g. prema Direktivi
2004/26/EC. Ukupne emisije u nastavku su prora unate prema grani nim
vrijednostima za vanputnu mehanizaciju tj. radnu opremu za standardizovane
dopuštene emisije CO, HC, NOx i PM10. Radne mašine koje e se koristiti
zadovoljavaju odrednice standarda EU Stage IIIB.

42
3.9.1. Emisije gasova, prašine i buke u toku procesa proizvodnje betona

U prethodnim poglavljima detaljno je opisan proces proizvodnje betona.

igledno je da osnovne emisije zaga uju ih materija mogu da poti u od
manipulacije sa cementom i mineralnim agregatom.

Emisije gasova pri radu gra evinskih mašina

Gra evinske mašine, kao energetsko gorivo, koriste naftu. Potrošnja goriva pri
radu ovih mašina je oko 0,2kg/kWh. Sagorijevanjem goriva u motoru mašine
osloba aju se odre ene koli ine gasova, odnosno emituje se izduvni gas i vrste
estice.

Procjena i prora un emisija gasova sproveden je na osnovu specifikacija i

standarda koje moraju zadovoljavati pogonski motori radnih mašina koje rade u
procesu proizvodnje betona.

Primjena Evropskih standarda dopuštenih emisija štetnih materija EU Stage III

i Stage IV vezana je za 2006. odnosno 2014. godinu prema Direktivi
2004/26/EC. Ukupne emisije su prora unate prema grani nim vrijednostima, za
radnu opremu, za standardizovane dopuštene emisije CO, HC, NO x i PM10 i
date su tabeli 3.9.1/1.

Tabela 3.9.1/1. Emisija gasova iz SUS motora gra evinskih mašina koje se
koriste pri radu postrojenja za proizvodnja betona i kamenih frakcionih
agregata
Kol. izduv. vr. est.
Snaga motora Grani ne emisije gasova (g/h)
Vrsta opreme Gasova (g/h)
(kW)
(m3/s) CO HC NOx PM 10
Utovariva 126 0,088 630 23,94 415,8 3,15
Cistjerna za cement 215 0,151 709,5 40,85 430 5,38
Kamion 315 0,221 1102,5 59,85 630 7,88
Mikser 265 0,186 874,5 50,35 530 6,63

U prethodnoj tabeli prikazana je emisija gasova iz motora gra evinskih mašina

sa unutrašnjim sagorijevanjem koje se koriste u toku rada postrojenja za
proizvodnju betona i kamenih frakcionih agregata. Vrijednosti se odnose na
slu aj kontinuiranog rada mašina u toku 24 asa. Uzimaju i u obzir efektivni
period rada mašina i ako je broj radnih dana u godini 300 dobijene su grani ne
vrijednosti izražene u g/s: za CO 0,552; za HC 0,029; za NOx 0,334; za PM10
0,004.

Procjena i prora un emisije cementne prašine, ili zaga enja cementnom

prašinom mogu a je samo emisijom iz filtera na vrhu silosa, odnosno iz
izlaznog otvora za zrak u toku punjenja silosa cementom iz autocistijerne.

43
Prema važe im evropskim standardima maksimalna koncentracija cementne
prašine u izlaznoj struji vazduha može da bude do 20 mg/m3. Prema
karakteristikama filtera koji e biti postavljeni na silosima koncentracija
preostalog sadržaja prašine u vazduhu je <20 mg/Nm3.

Emisija buke generisana radom mašina u toku izvo enja radova

Procjena i prora un emisije buke izvršen je na osnovu identifikacije izvora

buke. Pri proizvodnji betona izvori buke su mješalica i skip ure aj, te vozila za
dovoz sirovine i odvoz betonske mase. Prema standardu 89/392/EEC njihovi
maksimalni nivoi buke mogu biti:
mješalica 39dB(A)
mikser za beton 92dB(A)
damper za dovoz agregata 110dB(A)
utovariva 106 dB(A)
cistjerna za cement 80 dB(A)

Predmetne gra evinske mašine, u toku rada, emituju buku. Prema podacima
proizvo a opreme maksimalni nivoi buke pri radu, odnosno maksimalnom
optere enju mašina mogu dosti i odre ene nivoe buke.

Obzirom da se radi o više izvora buke neophodno je prora unati ukupni

emisioni nivo buke. Ovaj nivo buke prora unat je na osnovu izraza:

Lr 10 log 10 0.1Lrj ; dB ( A)
j

Gdje je:

Lr = Ukupni emisioni nivo buke

Nivoi mogu e emisije buke ure aja i mašina dati su u sljede oj tabeli.

Tabela 3.9.1/2. Nivoi buke mašina koje rade na lokaciji

Vrsta opreme Nivo buke u dB(A)
Damper 110
Utovariva 106
Mikser 92
Cisterna za cement 80
Mješalica 39
Ukupno 111,15

Detaljna procjena data je u poglavlju 6.

44
3.10. Buka

Buka je neželjeni zvuk, odnosno svaka zvu na pojava (larma, šum, galama,
lupa, govor i sl.) koja ometa rad ili odmor predstavlja buku.

Buka u komunalnoj sredini predstavlja svaki zvuk koji se javlja van radnog
mjesta, a to zna i: u stanovima, na ulici, u vozilima, na mjestima za rekreaciju,
u školama, bolnicama itd. O igledno je da se radi o vrlo razli itim vrstama buke
u životnoj sredini. U konkretnom slu aju radi se o saobra ajnoj i industrijskoj
buci, odnosno buci koja nastaje radom mašina na predmetnoj lokaciji.

3.11. Otpad

Prema Pravilniku o klasifikaciji otpada i katalogu otpada („Sl. list CG“, br.
59/13, 83/16) na podru ju zahvata e se odvijati slijede e djelatnosti koje
generišu otpad (prikazane su grupe otpada sa indeksima):
13 Otpad od ulja i ostataka te nih goriva (osim jestivih ulja iz grupa 05,
12 i 19),
15 Otpad od ambalaže; apsorbenti, krpe za brisanje, materijali za
filtriranje i zaštitna odje a, koji nije druga ije specifikovan,
16 Otpad koji nije drugdje specificifikovan,
20 Komunalni otpad (ku ni otpad i sli ni komercijalni i industrijski
otpad), uklju uju i odvojeno sakupljene frakcije.

Na podru ju zahvata e nastajati slijede i otpad (kategorisan prema Pravilniku o

klasifikaciji otpada i katalogu otpada).

Neopasni otpad:
Ambalaža (uklju uju i odvojeno skupljani komunalni ambalažni otpad),
kataloški broj 15 01:
papirna i kartonska ambalaža, kataloški broj 15 01 01,
plasti na ambalaža, kataloški broj 15 01 02,
drvena ambalaža, kataloški broj 15 01 03,
metalna ambalaža, kataloški broj 15 01 04,
kompozitna ambalaža, kataloški broj 15 01 05,
miješana ambalaža, kataloški broj 15 01 06,
staklena ambalaža, kataloški broj 15 01 07,
tekstilna ambalaža, kataloški broj 15 01 09,
Apsorbenti, filtarski materijali, tkanine i sredstva za brisanje i upijanje i
zaštitna odje a koji nisu zaga eni opasnim materijama, kataloški broj 15
02 03

45
 Otpadna vozila iz razli itih sredstava transporta (uklju uju i mašine koje
rade pored puta) i otpad nastao osloba anjem od otpadnih vozila i od
održavanja vozila (izuzev grupa 13 i 14 i podgrupa 16 06 i 16 08),
kataloški broj 16 01
Papir i karton, kataloški broj 20 01 01,
Staklo, kataloški broj 20 01 02,
Odje a, kataloški broj 20 01 10,
Tekstil, kataloški broj 20 01 11,
Plastika, kataloški broj 20 01 39,
Metali, kataloški broj 20 01 40,
Miješani komunalni otpad, kataloški broj 20 03 01,
Kabasti otpad, kataloški broj 20 03 07,

Opasni otpad:
otpadna motorna ulja, ulja za mjenja e i podmazivanje, kataloški broj 13
02,
sadržaj iz separatora ulje/voda, kataloški broj 13 05,
apsorbenti, materijali za filtere (uklju uju i filtere za ulje koji nijesu
druga ije specifikovani), krpe za brisanje, zaštitna odje a, koji su
kontaminirani opasnim supstancama, kataloški broj 15 02 02,
filteri za ulje, kataloški broj 16 01 07,
ko ione te nosti, kataloški broj 16 01 13,
antifriz, kataloški broj 16 01 14,
baterije i akumulatori, kataloški broj 16 06.

Na osnovu raspoložive mehanizacije, koja e biti angažovana na lokaciji

projekta, na godišnjem nivou mogu se produkovati sljede e vrste i koli ine
otpasnog otpada:
otpadna motorna ulja (13 02 06 sinteti ka motorna ulja, ulja za mjenja e
i podmazivanje): 120 litara (oko 105 kg)
filteri za ulje (16 01 07 filteri za ulje): 5-10 kg
akumulatori (16 06 01 olovne baterije): 40 kg
apsorbenti i krpe za brisanje (15 02 02 apsorbenti, materijali za filtere
(uklju uju i filtere za ulje koji nijesu druga ije specifikovani), krpe za
brisanje, zaštitna odje a, koji su kontaminirani opasnim supstancama): do
15 kg
antifriz (16 01 14 antifriz koji sadrži opasne supstance): 40 litara (oko 45
kg)

Upravljanje navedenim vrstama otpada obavlja e se u skladu sa Planom

upravljanja otpadom, ovog preduze a, na koji je izdata Saglasnost Agencije za
zaštitu životne sredine, rješenje broj: 02-UPI-373/4, od 14.04.2015.godine.

46
3.12. Radna snaga

Radi e se 24h, 3 grupe radnika, 3 smjene. Radovi se izvode svaki dan u mjesecu
(radnici se rotiraju i svako ima odmor u mjesecu).

Na predmetnoj lokaciji e biti angažovano:

voza i miksera, cicterne za cement 38
voza i kipera 12
operater 3
pomo ni radnici 3
laborant 3

3.13. Snabdijevanje vodom i elektri nom energijom

Betonska baza e biti snadbjevena vodom iz rijeke Tare i to preko pumpe

kapaciteta 300 l/min.
Što se vode za pi e ti e, ista e biti obezbije ena koriš enjem flaširane vode
koju e Nosilac projekta dopremati na predmetnu lokaciju.

Snadbijevanje elektri nom energijom postrojenja za proizvodnju betona-

betonjerke, vrši e se priklju kom na elektromrežu. Predvi a se koriš enje
izvoda TS 630KVA trafostanice Uva , u skladu sa uslovima koje bude
propisala nadležna elektrodistribucija.

3.14. Tretman otpadnih voda

Sve ne isto e sa manipulativnih površina, pri pranju ovih površina, sakupljaju

se u sabirni i odvode do taložnog bazena koji ima 3 komore i separatora ulja i
lakih naftnih derivata. Nakon tretmana pre iš ena voda oti e u bazen odakle se
pumpama vra a u rezervoar kapaciteta 150 m 3, a zatim u proizvodni proces.
Talog iz taložnika e se periodi no uklanjati i odvozi sa lokacije na za to
predvi eno mjesto.
Na predmetnoj lokaciji predvi en je separator sljede ih karakteristika:

Tip: AQ AS TOP 3/30 RC/EO/PP

Maksimalan protok (l/s): 3
Transportna težina (kg): 97
Dimenzije (mm): 1280 / H=1520
Visina ulaza / izlaza (mm): 1250 / 1150
Oblik: Cilindri ni tip EO
Sastav: Polipropilen

47
AS-TOP separator se sastoji od sljede ih dijelova:
S – zona sedimentacije (dekanter, prostor za sedimentaciju)
O – zona za separaciju ne isto a i hvata masti

Slika 8. Šematski prikaz separatora

Svi funkcionalni elementi separatora su smješteni u jedan podijeljeni bazen

(kompaktni separator) ili u više bazena, u zavisnosti od veli ine separatora.
Prostor za taloženje (S) služi za sedimentaciju i vrste suspenzije. U ovom
prostoru se dijelimi no odvajaju vrste materije i ulja. Istaloženi mulj se
akumulira u oblasti (1). Ulaz (2) služi za uniformnost protoka.

Voda prelazi iz ovog prostora u drugi funkcionalni separator (O). Prostorno

odvojeni dio se sastoji od dijela koji služi za smirivanje (3) te nosti i glavnog
koalescentnog filtera (4) sa prostorom za prikupljanje mineralnih ulja (R). ista
voda te e kroz donji otvor za odvod vode (5). Evakuacija je obezbije ena
plutaju im poklopcem (6) koji štiti od slu ajnog prosipanja SP (uljanih
supstanci). Gornji dio odvodne linije (7) služi za uzimanje uzoraka za kontorlu
kvaliteta izlaznih voda.

48
4. OPIS RAZMATRANIH ALTERNATIVA

Realizacija projekta "Postrojenje za proizvodnju betona" je u zoni koridora za

autoput-dionica Smokovac-Uva -Mateševo, odvija se u skladu sa planiranim
dinami kim planom rada.

Obzirom da je Nosilac projekta zapo eo pripremne radove za potrebe izgradnje

pomenute dionice autoputa, to je preko podizvo a preduze a „Cijevna
commerc“ d.o.o. Podgorica, obezbijedio predmetnu lokaciju na kojoj e se
proizvoditi beton u postrojenju za proizvodnju betona-betonjerci. Na osnovu
ovoga su, u projektnoj dokumentaciji, razra ene potrebne faze realizacije
projekta uz primjenu odgovaraju ih tehni ko-tehnoloških rješenja, koja se
odnose na tehnološki proces rada na lokaciji.

Lokacija. Obzirom da je u poglavljima 2 i 3 definisan i opisan prostor lokacije i

objekat u okviru kojeg se vrši proizvodnja betona, to je lokacija objekata na
lokaciji na taj na in i definisana, tako da nosilac projekta nije imao mogu nost
razmatranja druge lokacije za planiranu namjenu. Što se procesa rada na lokaciji
ti e, Nosilac projekta je tehnološki proces proizvodnje prilagodio prostornim
kapacitetima lokacije i planiranih objekata, pri emu je vodio ra una da na taj
na in obezbijedi zaokružen ciklus procesa rada.

Proizvodni procesi ili tehnologija. Projekat proizvodnje betona definisan je

kroz idejno rješenje za predmetnu lokaciju, pri emu je u tehnološkom smislu
izabran na in rada koji u potpunosti zadovoljava kriterijume neophodne, kako
za njegovo bezbjedno funkcionisanje, tako i sa aspekta zaštite životne sredine.

Uklanjanje projekta i dovo enje lokacije u prvobitno stanje. Planirana

lokacija postrojenja za proizvodnju betona nalazi se u zoni koridora za
izgradnju autoputa-dionica Smokovac-Uva -Mateševo. Do predmetne lokacije
e se dolaziti pristupnim putem, koji e biti priklju en na regonalni put R19.
Lokacija predvi ena za izgradnju betonjerke se, grani i sa lokacijama na kojima
nema izgra enih individualnih stambenih objekata. Sa sjevero-zapadne strane
predmetna lokacija se grani i sa parcelama na kojima se nalaze postrojenja za
proizvodnju betona-betonjerke podizvo a „Montenegro petrol“, a na ve oj
udaljenosti se nalazi kamp Jabuka za smještaj radnika Nosioca projekta. Sa
zapadne strane lokacije projekta, na nešto ve oj koti nalazi se restoran Pirun,
dok se sa sjevero-isto ne strane lokacije projekta nalazi prostor na kojem su
smješteni odre eni materijali Nosioca projekta potrebni za rad na autoputu.
Tako e, jugo-isto no se nalazi nekoliko objekata koji se koriste za individualno
stanovanje lokalnog stanovništva. Sjeverno od lokacije projekta, proti e rijeka
Tara na udaljenosti od lokacije projekta oko 100 metara. Na prostoru lokacije

49
projekta nema šumskog rastinja. Projekat se realizuje u zoni koja nije
urbanizovana i privremenog je karaktera.
Nakon završetka izgradnje dionice autoputa Smokovac-Uva -Mateševo
ukloni e se postrojenje za proizvodnju betona, i lokacija dovesti u prvobitno
stanje.

Metod rada u toku funkcionisanja projekta. Funkcionisanje projekta je u

skladu sa uslovima propisanim zakonskom regulativom, ali je sa druge strane
prilago en specifi nostima posmatranog projekta. Zakonska regulativa
uklju uje odre ene zakonske odredbe vezane za razli ite oblasti iz domena
zaštite životne sredine.

Kako bi ciljevi zaštite životne sredine bili postignuti proces pripreme agregata i
proizvodnje betona mora biti usaglašen sa svim propisima iz domena životne
sredine. Na osnovu ovoga mora postojati jedinstvena metodološka osnova sa
jasno definisanim koracima za analizu ovih odnosa, koja poti e od
neophodnosti ispunjenja osnovnih principa kompatibilnosti, uskla enosti nivoa
analize i sukcesivne razmjene informacija.

U smislu opštih metodoloških na ela Elaborat procjene uticaja je ura en tako,

što su prethodno definisani: osnove za analizu uticaja, polazni podaci, planska i
projektna dokumentacija.

Monitoring. Tokom izvo enja radova na predmetnom prostoru sve mjere

predvi ene za smanjenje uticaja na životnu sredinu treba da budu pra ene i
sprovo ene od strane ovlaš ene institucije. U tom smislu e mogu i uticaji na
životnu sredinu biti uskla eni sa efikasnoš u predvi enih mjera.

Izbor opreme i tehnologije rada, je prije svega uslovljena namjenom objekta, što
je Nosioca projekta i opredijelilo da instalira opremu u skladu sa odre enim
zahtjevima. Predmetna oprema je savremena i zadovoljava standarde u pogledu
zaštite životne sredine.

50
5. OPIS SEGMENATA ŽIVOTNE SREDINE

5.1. Stanovništvo (naseljenost i koncentracija)

Sa isto ne strane predmetna lokacija se grani i sa parcelama na kojima se

nalaze postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke podizvo a „Montenegro
petrol“, koja se nalazi na udaljenosti od oko 100 m, a na udaljenosti od oko 150
m se nalazi kamp Jabuka za smještaj radnika Nosioca projekta. Sa sjevero-
isto ne strane lokacije projekta, na nešto ve oj koti nalazi se restoran Pirun, dok
se sa južne strane lokacije projekta nalazi prostor na kojem su smješteni
odre eni materijali Nosioca projekta potrebni za rad na autoputu. Tako e,
sjevero-zapadno, na udaljenosti od oko 200 m, se nalazi nekoliko objekata koji
se koriste za individualno stanovanje lokalnog stanovništva. Južno od lokacije
projekta, kako to prikazuje slika 2 proti e rijeka Tara na udaljenosti od lokacije
projekta oko 100 metara. Na udaljenosti od oko 500 m nalazi se objekat
namijenjen za preradu drvne gra e. Na prostoru lokacije projekta nema
šumskog rastinja. Projekat se realizuje u zoni koja nije urbanizovana i
privremenog je karaktera.

5.2. Flora i fauna

Širu okolinu predmetnog podru ja sa injavaju šume bukve Fagus sylvatica, a

uz bukvu kao edifikatora, javljaju se javorovi Acer pseudoplatanus, Acer
platanoides, brijest Ulmus montana, i dr. Od žbunastih vrsta javljaju se Daphne
mezereum, Lonicera alpigena, Lonicera xylosteum, Sambucus racemosa,
Rhamnus fallax dok su zeljaste vrste zastupljene sa Heracleum sphondylium,
Salvia glutinosa, Symphytum tuberosum, Dentaria enneaphylos, Dentaria
bulbifera, Mycelis muralis, Paris quadrifolia...
Iznad pojasa bukovih šuma, ali i niže zahvaljuju i temperaturnoj inverziji
javljaju se mješovite etinarske šume u kojima se pored bukve Fagus sylvatica
javlja i jela Abies alba. Sloj šiblja, izuzev bukve i jele, vrlo je siromašan
drugim vrstama te se javljaju sporadi no Corylus avellana, Lonicera nigra,
Sorbus aucuparia, Rosa pendulina, Daphne mezereum... U prizemnom spratu
pored uobi ajenih šumskih vrsta srije e se i borovnica Vaccinium myrtillus.

Fauna

U gore navedenim staništima od životinjsku vrsta srije u se vuk Canis lupus,

medved Ursus arctous, lisica Vulpes vulpes, divlja svinja Sus scrofa, te sitni
sisari poput jazavca Meles meles, krtica Talpa europaea, jež Erinaceus
concolor, šumska rov ica Sorex araneus , šumski puh Glis glis i dr.

51
Od gmizavaca je mogu e vidjeti sljepi a Anguis fragilis neke vrste smukova
poput mrkog smuka Malpolon monspessulana, obi nog smuka Elaphe
longissima, i poskoka Vipera ammodytes.
U šumama se od karakteristi nih vrsta ptica se srije u Strix aluco, Accipiter
gentilis, Falco peregrinus, Dendrocopos leucotos, Dryocopos martius.
Registrovane su i Columba palumbus, Cuculus canorus, Parus montanus, Sitta
europea, Certhia familiaris, Troglodytes troglodytes, Turdus viscivorus, Turdus
philomelos, Turdus merula, Phoenicurus phoenicurus, Sylvia atricapilla,
Regulus regulus, Regulus ignicapillus, Pyrrhula pyrrhula, Fringilla coelebs,
Buteo buteo, Accipiter nisus, Dendrocopus major, Nucifraga caryocat.
Riješenjem Republi kog zavoda za zaštitu prirode o stavljanju pod zaštitu
pojedinih biljnih i životinjskih vrsta (Sl. List RCG, br. 76/06) zašti ene su:
medved Ursus arctous, sljepi Anguis fragilis, smukovi Malpolon
monspessulana i Elaphe longissima kao i sve vrste gore pomenutih ptica. Na
pomenutom lokalitetu nisu zabilježene (prona ene) endemi ne, rijetke,
ugrožene ili zašti ene biljne vrste!

5.3. Kvalitet zemljišta

U cilju odre ivanja kvaliteta zemljišta, odnosno utvr ivanja sadržaja opasnih i
štetnih materija u zemljištu u toku 2016. godine, izvršeno je uzorkovanje i
analiza zemljišta u 10 gradskih naselja u Crnoj Gori. U ovim uzorcima je
izvršena analiza na mogu e prisustvo neorganskih materija (kadmijum, olovo,
živa, arsen, hrom, nikal, fluor, bakar, molibden, bor, cink i kobalt) i organskih
materija (policikli ni aromati ni ugljovodonici, polihlorovani bifenili, PCB
kongeneri, organokalajna jedinjenja, triazini, ditiokarbamati, karbamati,
hlorfenoksi i organohlorni pesticidi). Uzorci zemljišta u blizini trafostanica
ispitivani su na mogu i sadržaj PCB i na odre enim lokacijama dioksina i
furana. Rezultati ispitivanja su upore ivani sa maksimalno dozvoljenim
koncentracijama (MDK) normiranim Pravilnikom o dozvoljenim koli inama
opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje („Sl. list
RCG“, br. 18/97).

Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore d.o.o. je na osnovu zahtjeva

Nosioca projekta uradio fizi ko-hemijsku analizu zemljišta na lokaciji kampa
Jabuka. U izvještaju br. 00-1401/1/453-454/04 od 19.06.2015. godine prikazani
su rezultati analize za dvije lokacije: Jabuka 1 i Jabuka 2. U skladu sa dobijenim
rezultatima fizi ko-hemijske analize oba ispitivana uzorka ne odgovaraju
uslovima Pravilnika o dozvoljenim koli inama opasnih i štetnih materija u
zemljištu i metodama za njegovo ispitivanje ("Sl. list RCG", br. 18/97) i to
zbog pove anog sadržaja hroma, nikla, fluora i policikli nih aromati nih
ugljovodonika (uzorak Jabuka1), odnosno zbog pove anog sadržaja hroma,
nikla i fluora (uzorak Jabuka 2).

52
5.4. Kvalitet vode rijeke Tare

Zavod za hidrometeorologiju i sezmologiju Crne Gore je na osnovu zahtjeva

Nosioca projekta uradio ispitivanje kvaliteta vode rijeke Tare (fizi ko-hemijska
i mikrobiološka ispitivanja) na lokaciji Jabuka. Uzorkovanje je obavljeno
15.06.2017. godine i ura en je Izvještaj o ispitivanju br. 58/17.
Uzorci vode Rijeke Tare uzeti su jednokratnim zahvatima, na dva mjesta:
uzvodno iznad kampa (T1) i nizvodno poslije kampa (T2) na Jabuci.

Analize ovih uzoraka sa oba mjerna mjesta su pokazale da vode rijeke Tare NE
ODGOVARAJU propisanoj zahtijevanoj klasi kvaliteta A1, S, K 1 (Uredba o
klasifikaciji i kategorizaciji površinskih voda u Crnoj Gori, „Sl. list CG“, br.
27/07).

Voda rijeke pri uzorkovanju, u gornjoj ta ki bila je bezbojna i bez vidljivih

otpadnih materija, dok u donjoj ta ki voda je imala sivkastu boju i dobru do
srednju providnost, i bila je bez osjetnog mirisa.
Uporeduju i rezultate analiza, izmedu uzoraka voda rijeke, gornjeg i donjeg
mjernog mjesta, razlike postoje, parametri: BPK 5. nitriti, amonijum jon i TOC
imali su pomjeranje izvan propisane klasc kvaliteta u T2, a sadržaj TOC bio je i
u T1 izvan zahtijevane klase boniteta.

Rezultati analiza ovog uzorkovanja pokazali su da PPOV i druge aktivnosti

kampa CRBC uti u nakvalitet vode Tare.

5.5. Kvalitet vazduha

Donošenjem Pravilnika o na inu i uslovima pra enja kvaliteta vazduha ("Sl. list
CG", br. 21/2011) propisan je na in pra enja kvaliteta vazduha i prikupljanje
podataka, kao i referentne metode mjerenja, kriterijumi za postizanje kvaliteta
podataka, obezbje ivanje kvaliteta podataka i njihova validacija.
Kontrola i pra enje kvaliteta vazduha vrši se radi ocjenjivanja, planiranja i
upravljanja kvalitetom vazduha. Analiza dobijenih rezultata služi kao osnov za
predlaganje mjera za poboljšanje i unaprje enje kvaliteta vazduha.
Godišnji izvještaj je izra en na osnovu prikupljenih i obra enih podataka iz
Izvještaja programa kontrole kvaliteta vazduha Crne Gore u 2016. godini, koji
je realizovan u skladu sa Programom monitoringa za 2016. godinu.
Ocjena kvaliteta vazduha vršena je u skladu sa Uredbom o utvr ivanju vrste
zaga uju ih materija, grani nih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha
("Sl. list CG", br. 45/08, 25/12).

Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore d.o.o. je na osnovu zahtjeva

Nosioca projekta uradio imisijska mjerenja kvaliteta vazduha na lokaciji fabrike

53
betona „Montenegro Petrol“, na lokaciji Jabuka. U Izvještaju br. 00-724/3/1 od
08.06.2017. godine prikazani su rezultati mjerenja za Mjerno mjesto 1,
sjeveroisto no od fabrike betona i Mjerno mjesto 2, jugozapadno od fabrike
betona.

Mjerno mjesto 1:
Sve izmjerene vrijednosti sumpor dioksida, tokom sedmodnevnog
mjerenja su bile ispod propisanih grani nih vrijednosti - za jedno asovnu
srednju vrijednost (350 µg/m 3) i srednju dnevnu vrijednost (125 µg/m3).
Sve izmjerene jedno asovne srednje vrijednosti azot dioksida su tokom
sedmodnevnog perioda mjerenja bile ispod propisane grani ne vrijednosti
- za jedno asovnu srednju vrijednost (200 µg/m 3).
Sve srednje dnevne vrijednosti suspendovanih estica PM10 su bile ispod
propisane grani ne vrijednosti od 50 µg/m 3.
Sve maksimalne osmo asovne srednje vrijednosti ugljen monoksida
tokom sedmodnevnog mjerenja bile ispod propisane grani ne vrijednosti
od 10 mg/m3.

Mjerno mjesto 2:
Tri dana srednje dnevne vrijednosti PM10 estica tokom sedmodnevnog
mjerenja su bile iznad propisane grani ne vrije nosti od 50 µg/m3.

5.6. Ekvivalentni nivo buke

Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore d.o.o. je na osnovu zahtjeva

Nosioca projekta dana 24.05.2017. godine izvršio ispitivanje nivoa buke u
životnoj sredini na lokaciji betonska baza „Montenegro Petrol“- Jabuka. U
Izvještaju br. 00-724/3/B od 25.05.2017. godine prikazani su rezultati mjerenja f
nivoa buke na tri mjerne pozicije koje su odabrane pored najbližih stambenih
objekata gdje je procjenjeno da je nivo buke najve i. Mjerne pozicije prikazane
su na slici:

54
Analiza rezultata mjerenja nivoa buke od fabrike betona koja se nalazi na
lokalitetu Jabuka pokazuje da na ispitivanoj lokaciji dnevni indikator buke ne
prelazi grani ne vrijednosti propisane Rješenjem o utvr ivanju akusti kih zona
sa kartom buke u opštini Kolašin (broj rješenja 05-1337/2 od 27.08.2013).

5.7. Klimatske karakteristike sa meteorološkim pokazateljima

Analiza klimatskih karakteristika sa meteorološkim pokazateljima za podru je

Kolašina data je u poglavlju 2.5.

5.8. Izgra enost prostora lokacije i njene okoline

Lokacija postrojenja za proizvodnju betona nalazi se u mjestu Jabuka, Opština

Kolašin.
Sa isto ne strane predmetna lokacija se grani i sa parcelama na kojima se
nalaze postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke podizvo a „Montenegro
petrol“, koja se nalazi na udaljenosti od oko 100 m, a na udaljenosti od oko 150
m se nalazi kamp Jabuka za smještaj radnika Nosioca projekta. Sa sjevero-
isto ne strane lokacije projekta, na nešto ve oj koti nalazi se restoran Pirun, dok
se sa južne strane lokacije projekta nalazi prostor na kojem su smješteni
odre eni materijali Nosioca projekta potrebni za rad na autoputu. Tako e,
sjevero-zapadno, na udaljenosti od oko 200 m, se nalazi nekoliko objekata koji
se koriste za individualno stanovanje lokalnog stanovništva. Južno od lokacije
projekta, kako to prikazuje slika 2 proti e rijeka Tara na udaljenosti od lokacije
projekta oko 100 metara. Na udaljenosti od oko 500 m nalazi se objekat
namijenjen za preradu drvne gra e. Na prostoru lokacije projekta nema
šumskog rastinja. Projekat se realizuje u zoni koja nije urbanizovana i
privremenog je karaktera.

55
Pristup predmetnoj lokaciji bi e omogu en preko pristupnog puta do priklju ka
na regionalni put R19.

5.9. Nepokretna kulturna dobra i zašti ena prirodna dobra

Na osnovu sagledavanja raspoloživih podataka za podru je nema podataka da

na ovom prostoru postoje nepokretna kulturna dobra, a samim tim ni zašti ena
prirodna dobra.

56
6. OPIS MOGU IH ZNA AJNIH UTICAJA

6.1. Kvalitet vazduha

U toku izvo enja radova i funkcionisanja projekta

a) Za rad na lokaciji neophodno je angažovati bager, buldozer, utovarnu lopatu,

kamione i miksere za odvoz drobljenog materijala i betona. Kao pogonsko
gorivo, nabrojane mašine koriste dizel gorivo, a njegova potrošnja je 0.2
kg/kWh. Na osnovu podataka o mehanizaciji koja e biti angažovana i potrošnji
goriva može se dobiti koli ina i sastav izduvnih gasova iz mašina prilikom
funkcionisanja projekta

Emisija zaga uju ih materija: gasova, prašine, dima, itd. u okolni prostor
predstavlja njegovo zaga enje. Ovo zaga enje, nošeno vjetrom, može ugroziti
radnu i životnu sredinu. Projekat podrazumijeva proizvodnju betona
namješavanjem agregata i cementa, tako da može do i do osloba anja cementne
prašine.
U konkretnom slu aju izvori zaga enja su postrojenje za proizvodnju betona,
kao i mašine i kamioni koji opslužuju rad ovog postrojenja.

Aerozaga ivanje kao mogu nost zaga ivanja vazduha prilikom rada postrojenja
za proizvodnju betona može se javiti putem pojave suspendovanih estica
odnosno mineralne prašine u toku perioda suvog vremena i prilikom duvanja
ja ih vjetrova.

Pošto prašina u odre enim prirodnim i radnim uslovima svojom imisionom

vrijednoš u može pre i dozvoljene grani ne vrijednosti koje važe za naseljena
podru ja, to iste mogu predstavljati potencijalnu opasnost za kvalitet vazduha u
životnoj sredini.

Grani ne vrijednosti prašine odre uju se metodama mjerenja imisije prema

Uredbi o utvr ivanju vrste zaga uju ih materija, grani nih vrijednosti i drugih
standarda kvaliteta vazduha („Sl. list CG“, br. 45/08, 25/12).

Zaga ivanje vazduha prašinom umnogome zavisi od meteoroloških uslova. Ovo

se prije svega odnosi na sušni period koji se javlja tokom godine pri emu može
predstavljati potencijalnog zaga iva a vazduha na lokaciji i oko nje.

57
6.1.1 Procjena i prora un emisija prašine i gasova

Prora un je sproveden na osnovu specifikacija i standarda koje moraju

zadovoljavati pogonski motori radnih mašina i planiranog godišnjeg broja
radnih sati mašina.
Sve pogonske mašine moraju zadovoljavati norme standarda grani nih emisija
EU Direktivom 97/68/EC kojom su za proizvo e definisani standardi.
Implementacija propisa otpo ela ja 1999. g. sa EU Stage I, dok je EU Stage II
od 2001. godine.

Primjena mnogo strožijih standarda dopuštenih emisija štetnih materija EU

Stage III i Stage IV vezana je za 2006. odnosno 2014. godinu prema Direktivi
2004/26/EC. Ukupne emisije u nastavku su prora unate prema grani nim
vrijednostima za vanputnu mehanizaciju tj. radnu opremu za standardizovane
dopuštene emisije CO, HC, NO x i PM10. Tako, radne mašine koje e se
koristiti zadovoljavaju odrednice standarda EU Stage IIIb.

U tabelama, kako slijedi, prikazane su okvirne vrijednosti emisije štetnih gasova

i prašine ( esti nih materijala) za vremenski period od godinu dana, a emisije
su prora unate prema podacima o predvi enim radnim mašinama i njihovim
radnim satima (prora un prema EU Stage III B). S obzirom da e prora unate
emisije predstavljati maksimalne dozvoljene, stvarne emisije e biti manje.
Stoga se prora unate emisije mogu posmatrati kao tzv. najgori slu aj (worst
case) emisije izduvnih gasova.

Tabela 6.1/1. Stage III B Standard za vanputnu mehanizaciju

snaga CO HC NOx PM
Cat. Datum
kW g/kWh
L 130 P 560 2011.01 3.5 0.19 2.0 0.025
M 75 P < 130 2012.01 5.0 0.19 3.3 0.025
N 56 P < 75 2012.01 5.0 0.19 3.3 0.025
P 37 P < 56 2013.01 5.0 4.7* 0.025
*NOx+HC

Prora un emisije štetnih materija (gasova i PM) od rada mehanizacije koja se

koristi pri radu fabrike betona dat je u sljede oj tabeli.

Kol. izduv. vr. est.

Snaga motora Grani ne emisije gasova (g/h)
Vrsta opreme Gasova (g/h)
(kW)
(m3/s) CO HC NOx PM 10
Utovariva 126 0,088 630 23,94 415,8 3,15
Cistjerna za cement 215 0,151 709,5 40,85 430 5,38
Kamion 315 0,221 1102,5 59,85 630 7,88
Mikser 265 0,186 874,5 50,35 530 6,63

58
U prethodnoj tabeli prikazana je emisija gasova iz motora gra evinskih mašina
sa unutrašnjim sagorijevanjem koje se koriste u toku rada postrojenja za
proizvodnju betona i kamenih frakcionih agregata. Vrijednosti se odnose na
slu aj kontinuiranog rada mašina u toku 24 asa. Uzimaju i u obzir efektivni
period rada mašina i ako je broj radnih dana u godini 300 dobijene su grani ne
vrijednosti izražene u g/s: za CO 0,552; za HC 0,029; za NOx 0,334; za PM10
0,004.

Prora un imisijskih koncentracija izduvnih gasova i prašine pri radu fabrike

betona

Tabela 6.1/2. Imisijske koncentracije izduvnih gasova i PM10 estica nastalih

radom gra evinskih mašina u toku rada
Rastojanje od Smjer, brzina
mjesta emisije do (m/s) i estina CO (µg/m3) HC µg/m3 NOx µg/m3 PM10 µg/m3
mjesta imisije (m) (%) vjetra
25 53.6116 2.8165 32.4389 0.38849
50 N 42.8893 2.2532 25.9511 0.31079
100 V=3 m/s 32.1669 1.6899 19.4633 0.23309
200 = 17,6 % 21.4446 1.1266 12.9756 0.1554
300 10.7223 0.56331 6.4878 0.077698
1h, sred.vrij. 200 1h, sred.vrij. 300 Srednja dnevna
Max. 8h,sred. vrij. µg/m3 µg/m3 grani na
Grani ne vrijednosti
10mg/m3 Godišnja sred. vrij. Dnevna sred. vrij. vrijednost 50
40 µg/m3 110 µg/m3 µg/m3

Rastojanje od Smjer, brzina

mjesta emisije do (m/s) i estina CO (µg/m3) HC µg/m3 NOx µg/m3 PM10 µg/m3
mjesta imisije (m) (%) vjetra
25 57.2805 3.0093 34.6589 0.41508
50 NE 45.8244 2.4074 27.7271 0.33206
100 V=2,8 m/s 34.3683 1.8056 20.7953 0.24905
200 = 0,1 % 22.9122 1.2037 13.8635 0.16603
300 11.4561 0.60186 6.9318 0.083015
1h, sred.vrij. 200 1h, sred.vrij. 300 Srednja dnevna
Max. 8h,sred. vrij. µg/m3 µg/m3 grani na
Grani ne vrijednosti
10mg/m3 Godišnja sred. vrij. Dnevna sred. vrij. vrijednost 50
40 µg/m3 110 µg/m3 µg/m3

Rastojanje od Smjer, brzina

mjesta emisije do (m/s) i estina CO (µg/m3) HC µg/m3 NOx µg/m3 PM10 µg/m3
mjesta imisije (m) (%) vjetra
25 131.588 6.9131 79.6203 0.95354
50 E 105.2704 5.5305 63.6962 0.76283
100 V=1,1 m/s 78.9528 4.1479 47.7722 0.57212
200 = 0,1 % 52.6352 2.7653 31.8481 0.38141
300 26.3176 1.3826 15.9241 0.19071
1h, sred.vrij. 200 1h, sred.vrij. 300 Srednja dnevna
Max. 8h,sred. vrij. µg/m3 µg/m3 grani na
Grani ne vrijednosti
10mg/m3 Godišnja sred. vrij. Dnevna sred. vrij. vrijednost 50
40 µg/m3 110 µg/m3 µg/m3

59
 Smjer, brzina
Rastojanje od
(m/s) i
mjesta emisije do CO (µg/m3) HC µg/m3 NOx µg/m3 PM10 µg/m3
estina(%)
mjesta imisije (m)
vjetra
25 91.1417 4.7882 55.1473 0.66045
50 SE 72.9133 3.8306 44.1179 0.52836
100 V=1,7 m/s 54.685 2.8729 33.0884 0.39627
200 = 0,4 % 36.4567 1.9153 22.0589 0.26418
300 18.2283 0.95765 11.0295 0.13209
1h, sred.vrij. 200 1h, sred.vrij. 300 Srednja dnevna
Max. 8h,sred. vrij. µg/m3 µg/m3 grani na
Grani ne vrijednosti
10mg/m3 Godišnja sred. vrij. Dnevna sred. vrij. vrijednost 50
40 µg/m3 110 µg/m3 µg/m3

Rastojanje od Smjer, brzina

mjesta emisije do (m/s) i estina CO (µg/m3) HC µg/m3 NOx µg/m3 PM10 µg/m3
mjesta imisije (m) (%) vjetra
25 57.2805 3.0093 34.6589 0.41508
50 S 45.8244 2.4074 27.7271 0.33206
100 V=2,8 m/s 34.3683 1.8056 20.7953 0.24905
200 = 11,7% 22.9122 1.2037 13.8635 0.16603
300 11.4561 0.60186 6.9318 0.083015
1h, sred.vrij. 200 1h, sred.vrij. 300 Srednja dnevna
Max. 8h,sred. vrij. µg/m3 µg/m3 grani na
Grani ne vrijednosti
10mg/m3 Godišnja sred. vrij. Dnevna sred. vrij. vrijednost 50
40 µg/m3 110 µg/m3 µg/m3

Rastojanje od Smjer, brzina

mjesta emisije do (m/s) i estina CO (µg/m3) HC µg/m3 NOx µg/m3 PM10 µg/m3
mjesta imisije (m) (%) vjetra
25 46.19 2.4266 27.9483 0.33471
50 SW 36.952 1.9413 22.3586 0.26777
100 V=3,5 m/s 27.714 1.456 16.769 0.20083
200 = 2,4 % 18.476 0.97066 11.1793 0.13388
300 9.238 0.48533 5.5897 0.066942
1h, sred.vrij. 200 1h, sred.vrij. 300 Srednja dnevna
Max. 8h,sred. vrij. µg/m3 µg/m3 grani na
Grani ne vrijednosti
10mg/m3 Godišnja sred. vrij. Dnevna sred. vrij. vrijednost 50
40 µg/m3 110 µg/m3 µg/m3

Rastojanje od Smjer, brzina

mjesta emisije do (m/s) i estina CO (µg/m3) HC µg/m3 NOx µg/m3 PM10 µg/m3
mjesta imisije (m) (%) vjetra
25 57.2805 3.0093 34.6589 0.41508
50 W 45.8244 2.4074 27.7271 0.33206
100 V=2,8 m/s 34.3683 1.8056 20.7953 0.24905
200 =1,1 % 22.9122 1.2037 13.8635 0.16603
300 11.4561 0.60186 6.9318 0.083015
1h, sred.vrij. 200 1h, sred.vrij. 300 Srednja dnevna
Max. 8h,sred. vrij. µg/m3 µg/m3 grani na
Grani ne vrijednosti
10mg/m3 Godišnja sred. vrij. Dnevna sred. vrij. vrijednost 50
40 µg/m3 110 µg/m3 µg/m3

60
 Rastojanje od Smjer, brzina
mjesta emisije do (m/s) i estina CO (µg/m3) HC µg/m3 NOx µg/m3 PM10 µg/m3
mjesta imisije (m) (%) vjetra
25 71.9644 3.7807 43.5437 0.52148
50 NW 57.5715 3.0246 34.8349 0.41718
100 V=2,2 m/s 43.1786 2.2684 26.1262 0.31289
200 =1,1 % 28.7857 1.5123 17.4175 0.20859
300 14.3929 0.75615 8.7087 0.1043
1h, sred.vrij. 200 1h, sred.vrij. 300 Srednja dnevna
Max. 8h,sred. vrij. µg/m3 µg/m3 grani na
Grani ne vrijednosti
10mg/m3 Godišnja sred. vrij. Dnevna sred. vrij. vrijednost 50
40 µg/m3 110 µg/m3 µg/m3
Grani ne vrijednosti su preuzete iz Uredbe o utvr ivanju vrsta zaga uju ih materija,
grani nih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha („Sl. list CG“, br. 25/12)

Prora unate vrijednosti imisijskih koncentracija zaga uju ih materija, od

izduvnih gasova i mineralne prašine nastalih radom gra evinskih mašina u
postrojenju za proizvodnju betona, su znatno ispod zakonom limitiranih
grani nih vrijednosti. Prora un je ura en za najnepovoljniji scenario, sa
istovremenim angažovanjem kompletne raspoložive mehanizacije.

Obzirom da je na udaljenosti od oko 80 metara od predmetne betonjerke

locirano postrojenje za proizvodnju betona, u nastavku je data kumulativna
ocjena imisijskih koncentracija izduvnih gasova i prašine pri radu sva tri
postrojenja. U Elaboratu procjene uticaja na životnu sredinu „Linija za
proizvodnju betona“, br.09B/VIII-15 joi je izradio Institut „Sigurnost“, na koji
je izdata saglasnost 2015. godine date su emisije gasovitih polutanata od
transporta na lokaciji postrojenja za proizvodnju betona, i prora unate su
vrijednosti imisijskih koncentracija zaga uju ih materija u izduvnim gasovima
motora sa unutrašnjim sagorjevanjem, odnosno mašina i postrojenja koje rade u
betnoskoj bazi. Prora unate maksimalne imisione koncentracije na udaljenosti
500 metara od mjesta emisije - iznose: 1,79 µg HC; 18,70 µg NOx; 7,32 µg
PM10.

Sagledavaju i oba prora una može se konstatovati da u kumulativnom smislu

imisione koncentracije zaga uju ih gasova i PM10 ne prelaze grani ne
vrijednosti.

61
Slika 9. Vizuelizacija rješenja za slu aj predmetnog projekta, polutant CO,
pravac vjetra - sjever

Slika 10. Izgled otiska koncentracija u funkciji odstojanja od izvora

(pravougaono podru je posmatranja), za polutant CO, pravac vjetra - sjever

62
 Slika 11. Realni izgled raspodjele polutanta CO, pravac vjetra – sjever

Slika 12. Funkcija zavisnosti veli ine koncentracije u zavisnosti od odstojanja

(za polutant CO, pravac vjetra - sjever)

63
 Slika 13. Cross wind distribucija u zavisnosti od veli ine koncentracije i
odstojanja od izvora (za polutant CO, pravac vjetra - sjever)

Slika 14. Vizuelizacija rješenja za slu aj predmetnog projekta, polutant PM10,

pravac vjetra – sjever

64
 Slika 15. Izgled otiska koncentracija u funkciji odstojanja od izvora
(pravougaono podru je posmatranja), za polutant PM10, pravac vjetra – sjever

Slika 16. Realni izgled raspodjele polutanta PM10, pravac vjetra – sjever

65
Slika 17. Funkcija zavisnosti veli ine koncentracije u zavisnosti od odstojanja
(za polutant PM10, pravac vjetra - sjever)

Slika 18. Cross wind distribucija u zavisnosti od veli ine koncentracije i

odstojanja od izvora (za polutant PM10, pravac vjetra - sjever)

6.1.2. Model prora una emisija prašine sa saobra ajnica

Procjena emisija prašine usled transporta agregata do postrojenja ura ena je

kako slijedi:

66
Koeficijent emisije prašine odre en prema:
E = k x (s/12)a x (W/2.72)b

gdje su: E - koeficijent emisije prašine (kg/km)

s - sadržaj prašinastog estica (%)
W - srednja masa vozila (t)
k, a,b – empirijske konstante modela(kg/km)

Tabela 6.1.2/1. Konstante modela

Industrijske saobra ajnice
Konstanta
PM2.5 PM10 PM30
k 0.042 0.423 1.381
a 0.90 0.90 0.70
b 0.45 0.45 0.45

Kod prora una emisije lebde ih estica (PM) koje su posledica transporta,
potrebno je naglasiti, da se sve ove emisije moraju uzeti kao okvirne, jer se
stvarne emisije mogu odrediti samo direktnim mjerenjem. Godišnja emisija
lebde ih estica (PM) odre ena je prema:

PM = I × 2 n × E × d × ((365-P)/365)) × (1-ER / 100)

gdje su:
l - dužina transporta, km
E - koeficijent emisije, kg/km
n - broj prolazaka u jednom smjeru
d - broj radnih dana
P- broj dana sa koli inom padavina ve om od 0.2 mm.
ER - redukcija emisije usred primjene mjera (vlaženjem i polivanjem dr).

Slika 19. Kontrola efikasnosti polivanjem i vlaženjem

67
 Tabela 6.1.2/2. Metode kontrole prašine neasfaltiranih puteva i efikasnost
TEHNIKA KONTROLE Kontrola efikasnosti Procenat
SPRE AVANJA PRAŠINE (CE) (1-CE)
Polivanje dva puta dnevno 55% 45%
Polivanje više od dva puta dnevno 70% 30%
Hemijski supresanti 80% 20%
100%
Bez kontrole 0%
1.EPA (2006) Unpaved Roads-Chapter 13.2.2, AP-42, Compilation of Air Pollutant
Emission .
Factors, Volume 1, Stationary Point and Area Sources, USEPA, USA
2.WRAP (2004) Fugitive Dust Control Measures Applicable for the Western Regional Air
Partnership’s (WRAP).
Fugitive Dust Handbook. Western Governor’s Association, Denver, Colorado, US
3.MRI (2001) Particulate Emission Measurements from controlled construction Activities,
EPA/600/R-01/031. Midwest Research Institute , Kansas City, Kansas,
USA.

6.1.3. Rukovanje i skladištenje agregata

Emisije prašine zbog uticaja vjetra

Ova metoda koristi za prediktivni emisioni faktor jedna inu:

EF = 1.2 × 10 -4 × J ×1.7 × (s/1.5) × (365 × (365-P)/235) × (I/15) ;

gdje je:

EF: Emisioni faktor (kg / m2 )

J: faktor aerodinami kog pre nika estice
s: Prosje ni sadržaj pašine u procentima (%)
P: Prosje an broj dana tokom godine, s najmanje 0,254 mm padavina
I: procenat vremena u godini sa vjetrom brzine> 19,3 km / h, 5.6m/s (%)

Faktor aerodinami kog pre nika estica PM 10 je: J (PM10) =0,5

Jedna ina (zahtijeva inpute za sadržaj prašine u skladišnom

materijalu, prosje an broj dana tokom godine sa najmanje 0,254 mm padavina,
procenat vremena u godini sa vjetrom brzine >19,3 km/h (5,6 m/s) (%)
i izloženu površinu skladišta-boksova.

68
 Tabela 6.1.3/1. Sadržaj prašine u skladišnom materijalu
Skladište materijala Sadržaj prašine (%)
Kre njak 0.5
Drobljeni kre njak 1.5
Pijesak i šljunak 8.0
Guranje materijala 10.0
Neorganski minerali 30.0

Kontrola emisije eolskom erozijom - tehnike

Emisije estica iz skladišta može se smanjiti koriš enjem raspršenog mlaza

vode. U sljede oj tabeli prikazane su potrebne koli ine vode kako bi se postigla
zadovoljavaju a kontrola efikasnosti.

Tabela 6.1.3/2. Koli ine vode kako bi se postigla zadovoljavaju a kontrola

efikasnosti.
Efikasnost (%) Koli ina vode (lit /m2 )
50 1.591
60 2.232
70 3.172
80 4.748
85 6.077
90 8.306
95 13.337

Potpuna pokrivenost od vjetra zaslonima ili ku ište na vjetrenoj strani skladišta

osigurava kontrolu efikasnost od 75%. (MDAQMD, 2000)

U slu aju akcidenta

Funkcionisanje jednog ovakvog projekta nosi sa sobom i rizik usljed akcidentne

situacije koja se može manifestovati ukoliko se desi kvar na filterskom sistemu
koji reguliše rad silosa prilikom funkcionisanja postrojenja za proizvodnju
betona-betonjerke, što sa sobom nosi mogu nost zaga enja vazduha lebde im
esticama (mineralnom prašinom).

Suspendovane estice (mineralna prašina) javljaju se na putevima transporta,

prilikom rada mašina i tehnološke opreme. Tako e, javljaju se i izduvni gasovi
od rada transportnih i pomo nih mašina.

b) Kvalitet vazduha umnogome zavisi od meteoroloških parametara i klimatskih

karakteristika. Ovo zna i da e i kvalitet vazduha biti razli it u razli itim
godišnjim dobima i pri razli itim vremenskim prilikama.

69
c) Obzirom na položaj lokacije projekta ne postoji mogu nost prekograni nog
zaga enja vazduha.

6.2. Uticaj na kvalitet voda

U toku izvo enja radova i u toku eksploatacije

U toku izvo enja radova kvalitet voda se može ugroziti usljed ispuštanja ulja,
maziva i goriva iz mehanizacije u toku redovnih servisa koji se obavljaju u fazi
izvo enja radova. Pomenuti uticaji su privremenog karaktera.
Kvalitet voda može biti ugrožen funkcionisanjem projekta, zbog njegovog
sadržaja funkcija, odnosno djelatnosti. Prevashodan uticaj može biti izražen na
površinske vode, obzirom da pored loakcije projekta proti e rijeka Tara, u
slu aju neadekvatnog tretiranja otpadnih voda usljed pranja opreme na lokaciji
nakon završetka smjene. Zbog toga je nosilac projekta predvidio kanalisanje
ovih vodnih tokova, njihovo tretiranje i ponovno vra anje u proces proizvodnje.
Me utim, projekat je tako koncipiran da ne može do i do direktnog uliva voda u
njih, ve samo do podzemne infiltracije.

Vode na postrojenju za proizvodnju betona ne e predstavljati limitiraju i faktor,

i voda e se koristiti za potrebe rada betonjerke, pranje opreme betonjerke, kao i
za higijensko-tehni ku zaštitu zaposlenog osoblja.

Sve ne isto e sa manipulativnih površina, pri pranju ovih površina, sakupljaju

se u sabirni i odvode do taložnog bazena koji ima 3 komore i separatora ulja i
lakih naftnih derivata. Nakon tretmana pre iš ena voda oti e u bazen odakle se
pumpama vra a u rezervoar kapaciteta 150 m 3, a zatim u proizvodni proces.
Koriš enjem bazena za reciklažnu vodu nema potrebe za ispuštanje otpadnih
voda u recipijent ili zemljište.

Potrebe za pija om vodom su minimalne. Za radnike na lokaciji projekta bi e

obezbije ena flaširana voda.
Što se ti e uticaja na vode, pregled potencijalnih zaga iva a je sljede i:

pogonsko gorivo za bager-rovokopa e, utovarne lopate, kamione itd;

maziva za navedenu mehanizaciju;
cementna prašina može da ima ograni enog uticaja na zamu ivanje
površinskih i podzemnih voda u okruženju.

Mineralna ulja u prirodnim vodotocima uti u na životnu sredinu tako što

blokiraju disanje i kretanje riba i insekata. Otklanjanje ovakvih materija u
neposrednoj blizini izvora je obavezno, a tako prikupljene mineralne te nosti
predstavljaju važnu sirovinu u industriji.

70
Ve ina komponenti fabrike betona pogonjeni su elektromotorima, što zna i da
nema emisije zaga iva a od motora sa unutrašnjim sagorijevanjem.

Potencijalni izvori zaga enja podzemnih i površinskih voda mogu biti:

maziva iz mašina,
cement i beton iz procesa proizvodnje
otpadne vode od pranja opreme i miksera

b) Ne postoji mogu nost uticaja na prekograni no zaga ivanje voda.

6.3. Uticaj na zemljište

U toku izgradnje i eksploatacije

a) Prilikom izvo enja radova na lokaciji projekta projektovana tehnologija e

prouzrokovati promjene, prvenstveno u morfološkoj strukturi terena.

b) Tako e, ukoliko se na lokaciji projekta vrši zamjena ulja i punjenje

rezervoara kamiona i gra evinskih mašina gorivom može do i usljed prosipanja
ulja ili goriva do zaga enja zemljišta. Ovaj uticaj je ograni enog vremenskog
trajanja. Na zaga enje zemljišta može uticati i neadekvatno ispuštanje otpadnih
voda usljed rada postrojenja za proizvodnju betona.

c) Pošto predmetna lokacija ne predstavlja poljoprivredno zemljište, ne postoji

uticaj na koli inu i kvalitet izgubljenog poljoprivrednog zemljišta.

d) Na lokaciji nema mineralnih bogatstava, pa nema ni uticaja projekta na njih.

e) Odlaganje otpada može imati uticaja na kvalitet životne sredine na lokaciji

projekta ukoliko se ne bude vršilo njegovo adekvatno odlaganje.

6.4. Uticaj buke nastale radom gra evinskih mašina i pri proizvodnji
betona

Predmetne gra evinske mašine, u toku rada, emituju buku. Nivoi mogu e
emisije buke nastali njihovim pojedina nim radom ili u slu aju kada rade sve
mašine dati su u tabeli 6.4/1.

71
 Tabela 6.4/1. Nivoi buke mašina koje rade na lokaciji betonjerke
Vrsta opreme Nivo buke u dB(A)
Damper 110
Utovariva 106
Mikser 92
Cisterna za cement 80
Mješalica 39
Ukupno 111,15

U tabeli 6.4/2 date su prora unate vrijednosti Leq (ekvivalentni kontinualni nivo
zvu nog pritiska) za razli ite udaljenosti od lokacije betonjerke

Tabela 6.4/2. Prora unate vrijednosti Leq na razli itim rastojanjima

Udaljenost Nivo buke u dB(A)
25 metara 66
50 metara 59
100 metara 52

Obzirom da se predmetni objekat nalazi u privremenoj radnoj zoni za izgradnju

autoputa može se konstatovati da isti ne ugrožava predmetno podru je, jer je
prora un ra en za istovremeni rad kako fabrike betona tako i svih uslužnih
vozila u istom vremenu i na istom mjestu što je u praksi teško ostvarljivo.

Ukupni nivo buke za postrojenje za proizvodnju betona „Montenegro Petrol“,

koje se nalazi u blizini predmetnog postrojenja iznosi 101,29 dB (na osnovu
podataka iz elaborata procjene uticaja na koji je saglasnost izdata 2015. godine).
U kumulativnom smislu, prora unate vrijednosti Leq na razli itim rastojanjima
mogu se neznatno pove ati (do najviše 2 dB(A)) u odnosu na vrijednosti
prikazane u tabeli 6.4/2. Svi ura eni prora uni su uzeti za najnepovoljniji slu aj,
sa istovremenim radom svih postrojenja i kompletne raspoložive mehanizacije
istovremeno i na istom mjestu, što je u prakti nim uslovima teško ostvarljivo.

6.5. Uticaj na lokalno stanovništvo

a) U toku funkcionisanja projekta do i e do promjene u broju i strukturi

stanovništva u ovoj zoni. Promjena se ogleda u pove anju broja ljudi na
lokaciji, prvenstveno u broju zaposlenih koji e raditi na lokaciji.
Funkcionisanjem projekta ne e do i do pove anja naseljenosti, pa samim tim ni
do pove anja koncentracije stanovništva. Funkcionisanje projekta ne e imati
uticaja na stalne migracije stanovništva.

Obzirom da se predmetno podru je postrojenja za proizvodnju betona nalazi na

podru ju koje u neposrednoj blizini nema stambenih objekata, to njegova
eksploatacija ne e imati uticaja na lokalno stanovništvo, ali je prilikom rada

72
postrojenja za proizvodnju betona mogu uticaj na zaposlene na lokaciji i to u
slu aju ako se ne pridržavaju propisanih uslova u toku procesa rada, a saglasno
opisu radnog mjesta.

Osim ekoloških mogu ih posljedica rada postrojenja za proizvodnju betona,

neophodno je sagledati i ekonomske posljedice, obzirom da e na lokaciji
postrojenja za proizvodnju betona biti zaposlen odre en broj ljudi. U toku
normalnog rada ovog postrojenja nema negativnih uticaja na zdravlje ljudi.

b) Vizuelni uticaji ne e se odraziti na lokalno stanovništvo, jer se lokacija

projekta nalazi u zoni u kojoj u neposrednoj blizini nema izgra enih stambenih
objekata.

c) Prilikom rada postrojenja za proizvodnju betona kao izvor buke javlja se

buka od miksera koji odvoze gotovi beton. Što se ti e buke od rada postrojenja
za proizvodnju betona pošto e raditi na elektri ni pogon, proizvodi e manju
buku u toku svog rada.

Upotreba mašina i opreme kao izvora buke obuhva ena je sistemom mjera
zaštite stanovništva od buke, koje su sadržane u odre enim propisima. Sistem
mjera obuhvata tehni ke i organizacione mjere sa ciljem da buka u sredini u
kojoj ovjek boravi ne pre e dozvoljenu granicu koja je propisana Zakonom o
zaštiti od buke.

U toku izvo enja i funkcionisanja projekta na lokaciji e biti prisutna pojava

vibracija usljed rada gra evinskih mašina i postrojenja za proizvodnju betona i
kretanja kamiona. Ove vibracije su prisutne dok traje proces rada na lokaciji, ali
bez zna ajnijeg uticaja na okolinu obzirom na položaj lokacije.

6.6. Uticaj na ekosisteme i geološku sredinu

a) Prostor lokacije projekta ne e uticati na kvalitet vode obzirom na opisani

proces rada sa posebnim osvrtom na zaštitu postoje ih ekosistema. Zapravo sve
otpadne vode e se vra ati recirkulacijom u postrojenje za proizvodnju betona.

b) U toku izvo enja projekta ne e do i do gubitka i ošte enja geoloških,

paleontoloških i geomorfoloških osobina.

6.7. Uticaj na namjenu i koriš enje površina

a) Prostor planiran za realizaciju projekta je neizgra ena površina i pripada zoni

koja nije urbanizovana. Lokacija projekta se grani i sa lokacijama na kojima

73
nema izgra enih individualnih stambenih objekata. Prema tome planirani
projekat ne e imati zna ajnijeg uticaja na namjenu i koriš enje površina.

b) Pošto se radi o zoni koja je privremenog karaktera, a koja ni ranije nije

koriš ena u poljoprivredne svrhe, to realizacija projekta ne e zna ajnije uticati
na upotrebu poljoprivrednog zemljišta.

6.8. Uticaj na komunalnu infrastrukturu

a) Predmetna lokacija nalazi se na prostoru do kojeg se dolazi pristupnim putem

koji se priklju uje na regionalni put R19, Veruša-Mateševo.

b) Snabdijevanje vodom na lokaciji za potrebe funkcionisanja projekta

obezbije eno je iz rijeke Tare, pumpom kapaciteta 300 l/min. Voda za
zaposlene, odnosno voda za pi e bi e dopremana u flašama. Obzirom da za ovo
podru je nema izgra ene vodovodne mreže, nosilac projekta se odlu io na
ovakvo rješenje.

c) Snadbijevanje elektri nom energijom postrojenja za proizvodnju betona,

vrši e se priklju kom na elektromrežu. Predvi a se koriš enje izvoda TS
630KVA trafostanice Uva , u skladu sa uslovima koje bude propisala nadležna
elektrodistribucija.

d) Tehnološke vode prilikom ispiranja djelova opreme postrojenja za

proizvodnju betona odvode se u bazen za reciklažnu vodu, i ta voda se koristi u
novom ciklusu spravljanja betona.

Sanitarne i fekalne vode u ovom podru ju rješavaju se individualno, uglavnom

se odvode u septi ke jame, jer nema izgra ene kanalizacione mreže. Za potrebe
zaposlenih na lokaciji koristi e se pokretni toaleti.

6.9. Uticaj na zašti ena prirodna i kulturna dobra i njihovu okolinu

U zoni lokacije projekta proti e rijeka Tara koja je zašti ena od strane
UNESCO-a kao prirodno dobro.

6.10. Uticaj na karakteristike pejzaža

Prilikom izvo enja i funkcionisanja projekta do i e do privremenog uticaja na

karakteristike pejzaža zone u kojoj se nalazi lokacija planiranog projekta. Po
završetku izgradnje autoputa svi objekti e biti uklonjeni, a lokacija e biti
vra ena u prvobitno stanje.

74
 7. OPIS MJERA ZA SPRJE AVANJE, SMANJENJE ILI
OTKLANJANJE ŠTETNIH UTICAJA

Prilikom funkcionisanja projekta „Postrojenja za proizvodnju betona“ u cilju

obezbje ivanja optimalnog rada, zaštite životne sredine i zdravlja ljudi od
eventualnog štetnog uticaja ovog zahvata, neophodno je sprovesti mjere u cilju
spre avanja ili eliminisanja mogu eg zaga enja.

Cilj utvr ivanja mjera za smanjenje ili spre avanje zaga enja jeste da se ispitaju
eventualne mogu nosti eliminacije zaga enja ili pak redukcije utvr enih uticaja.
Na operativnom planu, stalnim upore enjem analiza i projektovanja, neophodno
je definisati termine za provjeru koji bi omogu ili, da se na projektnom planu,
sa jedne strane, iskoriste informacije vezane za životnu sredinu, a sa druge da se
utvrdi uskla enost predvi enih rješenja sa ekološkim zahtjevima.

Zaštita životne sredine podrazumijeva trajnu zaštitu vrijednih prirodnih i

stvorenih vrijednosti u cilju održavanja i poboljšanja kvaliteta sredine, teritorije
Kolašin i šireg okruženja.

Uslove za zaštitu životne sredine treba ispuniti na tri nivoa: u fazi projektovanja
gradnje, u fazi izgradnje i u fazi koriš enja.

Neophodno je predvidjeti odgovaraju e mjere zaštite životne sredine koje su u

skladu sa zakonskim propisima.

Kako je u poglavlju 3 dat opis projekta, to je prilikom rada postrojenja za

proizvodnju betona neophodno predvidjeti odgovaraju e mjere zaštite životne
sredine koje su u skladu sa zakonskim propisima.

Mjere zaštite u toku rada postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke

Pri radu postrojenja za proizvodnju betona, u cilju o uvanja životne sredine

posebno je potrebno:

Obezbje enje i održavanje visokog nivoa radne discipline.

U tehnološki proces postrojenja uvode se isklju ivo odobreni i ekološki
prihvatljivi materijali i robe.
Održavanje ispravnosti i funkcionalnosti svih ure aja za rad, ostalih
ure aja i opreme.
Sa sirovinama i gotovim proizvodom manipuliše se na propisan na in i
po tehnološki projektom definisanim odnosima.

75
 Zabranjeno je rasipanje ulaznih komponenti izvan predvi enih prostora i
obavezno je, kada je potrebno, njihovo skupljanje i vra anje u tehnološki
proces.
Radi smanjenja buke i emisija izduvnih gasova mašine se isklju uju kada
nema potrebe za njihovim radom. Zabranjena je upotreba zvu nih signala
u krugu postrojenja.
Ukoliko nastane kvar filtera na nekom od silosa, tehnološki postupak
betonjerke se obustavlja.
Sve radne i manipulativne površine se peru. Vode od pranja vra aju se
ponovo za spravljanje betona.
U krugu betonjerke ne vrši se bilo kakvo servisiranje vozila.
Servisiranje postrojenja za proizvodnju betona obavlja e servisna služba
proizvo a opreme.
Aditivi za beton se ne smiju ispuštati u površinske vode.

Mjere zaštite vazduha

U cilju zaštite kvaliteta vazduha preporu uju se sljede e mjere:

Kvašenje i prskanje manipulativnih površina, saobra ajnica i prostora sa
agregatom (razli itih granulacija) i dijelova postrojenja u sušnom
periodu, kako bi se sprije ilo raznošenje sitnih estica vjetrom, odnosno
difuzna emisija prašine.
Prekrivanje prostora za skladištenje agregata u slu aju pojave jakih
vjetrova.
Prilago avanje brzine vozila prilikom kretanja po neasfaltiranim
saobra ajnicama, kao i smanjenje brzine prilikom transporta materijala
(agregata, cementa, aditiva i dr.).
Na silosima za cement vršiti zamjenu svakih 6 mjeseci ugra enih filtera,
Catridge - type filter CV000241. Cementna prašina koja može nastati u
toku zamjene filtera vra a se nazad u silose.

Mjere zaštite od buke

Procjenjuje se da e u okolini nivo buke biti u dozvoljenim granicama. Radnici

na ugroženim radnim mjestima moraju koristiti li na sredstva zaštite od buke.

Mjere zaštite od buke u toku eksploatacije projekta obuhvataju razli ite

organizacione mjere kojima e se smanjiti emisija buke kao i potencijalni
efekati buke na zaposlene u toku radnih aktivnosti i životnu sredinu.

76
Mjere zaštite koje treba sprovesti su slede e:

Planiranje procesa unutar instaliranog postrojenja organizovati na na in

da se sve operacije koje proizvode buku ne odvijaju istovremeno.
Na mjestu izvo enja radova neophodno je ograni iti brzinu kretanja
vozila kojom e se sprije iti mogu a prekomjerna emisija buke.
Prilikom izvo enja proizvodnih aktivnosti, koristiti samo kamione i
mehanizaciju u ispravnom stanju koja ne generiše povišeni nivo buke.
Cjelokupnu lokaciju izvo enja radova ograditi ime e se koliko toliko
ublažit negativni efekti buke na okolinu, naro ito istaknuti i impulsni
tonovi.

Mjere zaštite zemljišta

Kao što je u prethodnim poglavljima napomenuto, za potrebe funkcionisanja

postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke koristi se odgovaraju a
mehanizacija za koju je neophodno obezbijediti potrebne koli ine goriva, ulja i
maziva. S tim u vezi neophodno je u toku sipanja goriva, obezbijediti da se ove
aktivnosti obavljaju na posebno mjesto uz posve ivanje posebne pažnje da
prilikom sipanja goriva ne do e do prosipanja istog u okolno zemljište.
Za zaštitu zemljišta od negativnih uticaja realizacije projekta neophodne su sl.
mjere:

U periodu suvog vremena vršiti kvašenje materijala ili zemlje kako bi se

izbegla eolska erozija, tj. raznošenje sitnih estica vjetrom i deponovanje
na okolno zemljište.
Prilikom transporta vršiti pokrivanje materijala.
Prilikom transporta sirovina ili gotovih proizvoda, odrediti grani ne
brzine kretanja kamiona da ne dolazi do emisija estica prašine i/ili
prosipanja zemlje na puteve.
Na lokaciji predmetnog postrojenja za proizvodnju betona zabraniti bilo
kakvo održavanje vozila i mehanizacije, dopunu ulja itd.
Sve gra evinske mašine koje koriste pogonsko gorivo na bazi naftnih
derivata moraju biti snabdjevene posudama za prihvatanje trenutno
iscurelog goriva ili maziva.

Mjere zaštite od otpadnih voda

Kada su otpadne vode u pitanju ta no je definisano Pravilnikom o kvalitetu i

sanitarno-tehni kim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu
kanalizaciju, na inu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom
broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvr enom kvalitetu otpadnih voda („Sl.

77
list CG“, br. 45/08, 9/10, 26/12, 52/12 i 59/13) koji kvalitet otpadnih voda se
može nakon odre enog tretmana ispuštati u recipijent.

Tehnološke vode prilikom ispiranja djelova opreme od betona odvodi e se do

odgovaraju eg taložnika. Tretman otpadne vode je regulisan sa taložnim
bazenom koji ima 3 komore i separator (Separator lakih te nosti - ulja sa
koalescentnim filterom i BY passom, tip AQ AS TOP 3/30 RC/EO/PP). Nakon
filtera pre iš ena voda oti e u bazen odakle se pumpama vra a u rezervoar
kapaciteta 150 m3, a zatim u proizvodni proces. Talog iz taložnika e se
periodi no uklanjati.

Odlaganje otpada-mjere

Prilikom rada postrojenja za proizvodnju betona javlja se komunalni otpad od

zaposlenih na lokaciji, koji je potrebno odlagati u kontejnere, odakle e biti
dalje transportovan do sanitarne deponije (u skladu sa Zakonom o upravljanju
otpadom „Sl. list CG“, br. 64/11, 39/16).

Sav vrsti otpad koji je komunalnog karaktera odlaže se u kontejnere odakle ga

preuzima komunalno preduze e iz Kolašina.

Mjere koje e se preduzeti u slu aju udesa (akcidenta)

Procjena opasnosti odnosno rizika od incidenta, akcidenta ili udesa i opasnosti

od zaga ivanja životne sredine obuhvata identifikovanje mogu ih opasnosti,
utvr ivanje mehanizama njihovog nastanka i razvoja i sagledavanje mogu ih
posledica.

Pripreme za mogu i incident, akcident ili udes obuhvataju mjere zaštite pri
prostornom planiranju, projektovanju, izgradnji, procesu rada, deponovanju i
uvanju otpadnih materija, kontroli koriš enja i održavanja, kao i druge mjere
koje se preduzimaju pri obavljanju opasnih aktivnosti, a kojima se spre ava
odnosno smanjuje vjerovatno a nastanka akcidentnih situacija i mogu ih
posledica.
Otklanjanje posljedica akcidenta obuhvata skup mjera i postupaka kojima se
prati postakcidentna situacija, obnavlja degradirana životna sredina i otklanja
opasnost od ponovnog nastanka takve situacije.

Funkcionisanje jednog ovakvog projekta nosi sa sobom i rizik usljed akcidentne

situacije koja se može manifestovati kroz neispravnost filterskog sistema na
silosu za cement ili nepostojanje taložnika kada su otpadne vode u pitanju, što
sa sobom nosi mogu nost zaga enja vazduha supstancama cementa ili pak

78
zaga enja površinskih i podzemnih voda nepro iš enim otpadnim vodama od
pranja opreme i kamiona.

Ukoliko se desi da filterski sistem na silosu ne funkcioniše neophodno je odmah

pristupiti njegovoj popravci.

Prilikom neadekvatnog tretmana otpadnih voda prilikom pranja opreme i

kamiona potrebno je prekinuti proces pranja i preduzeti mjere na otklanjanju
nedostataka.

U slu aju izlivanja ulja iz mehanizacije prilikom realizacije i eksploatacije

projekta, pod uticajem atmosferskih padavina dolazi do zaga enja zemljišta.

U tom slu aju potrebno je preduzeti hitne mjere sanacije terena na na in da se

zauljano zemljište mora sakupiti i privremeno odložiti u nepropusne sudove i
dalje se predati firmama koje imaju dozvolu nadležnog organa za sakupljanje
otpada.

Postrojenje treba tako postaviti da ne do e do štetnog uticaja okoline na njegov

redovan pogon, radne karakteristike i vijek trajanja, kao i da se otkloni štetan
uticaj postrojenja na okolinu.

Potencijalne akcidentne situacije i objekti:

požari,
skladištenje, transport i koriš enje dizel goriva i maziva,

Za potrebe rada usljed pojave akcidentnih situacija na lokaciji projekta, Nosilac

projekta je obavezan da obezbijedi pribor protiv izlivanja te nosti.

Demontaža i uklanjanje betonjerke

U fazi uklanjanja proizvodnog kompleksa neophodno je iz svih postrojenja

ukloniti sva te na goriva, ukloniti sav materijal (agregat) sa lokacija za
privremeno skladištenje na na in kojim se ne zaga uje životna sredina, a zatim
demontirati postrojenje sa prate im objektima i sadržajima. Nakon toga
neophodno je uraditi rekultivaciju zemljišta u roku od 6 mjeseci od uklanjanja
postrojenja (ozeleniti i pošumiti pomenutu parcelu). Ove aktivnosti obavi e se u
skladu sa projektnom dokumentacijom, na bazi ugovora izme u izvo a
radova i podizvo a gdje je definisano da nakon završetka radova na projektu
potrebno je ukloniti sav gra evinski otpad, privremene objekte i beton.
Generisane koli ine gra evinskog otpada i betona-šuta, se moraju sakupiti i
zbrinuti u skladu sa zakonskim propisima.

79
Najbolje raspoložive tehnike (BAT) za spre avanje i smanjenje uticaja na
životnu sredinu

Smanjenje emisija se omogu ava pravilnim održavanjem sredstava rada,

tehnološkom disciplinom i urednim manipulisanjem sa vrstim, te nim i
gasovitim otpadom. Opšte preporuke date referentnim BAT dokumentom
Management of Tailings and Waste – Rock in Mining Activities, januar 2009.
za smanjenje emisije prašine su:

Vlaženje vodom prilikom utovara u kamion

Vlaženje vodom tovarnog prostora kamiona
Vlaženje vodom transportnih puteva kamiona
Direktno prskanje mlaznicama kamiona duž puta
Ograni enje brzine kretanja kamiona na 30 km/h

BAT preporuke za smanjenje emisija buke:

Smanjiti nagib komunikacionih puteva

Održavati opremu

BAT preporuke monitoring:

Mjerenje emisije prašine

Mjerenje nivoa buke

80
8. PROGRAM PRA ENJA UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

U skladu sa postoje im zakonskim propisima u Crnoj Gori, neophodan je i

program pra enja stanja životne sredine (monitoring) u toku funkcionisanja
projekta „Postrojenje za proizvodnju betona”, nosioca projekta preduze a
„CHINA ROAD&BRIDGE CORPORATION“ D.O.O. Podgorica.

Nosiocu projekta se nalaže da preko nadležne institucije izvrši ispitivanje

kvaliteta životne sredine na lokaciji prije puštanja projekta u rad i u toku
probnog rada, u cilju dobijanja adekvatne slike stanja životne sredine na ovom
lokalitetu.
U cilju kvalitetnog sprovo enja mjera zaštite životne sredine datim Elaboratom
o procjeni uticaja rada postrojenja za proizvodnju betona potrebno je
kontrolisati slede e:
Mjerenje koncentracije lebde e prašine u blizini lokacije projekta
Mjerenje buke u životnoj i radnoj sredini
Mjerenja gasova pri radu mehanizacije na dizel pogon
Analiza zemljišta

U cilju kontinuiranog pra enja stanja životne sredine koje se odnosi na rad
postrojenja za proizvodnju betona Nosilac projekta je obavezan da:

1. Obezbijedi periodi no ispitivanje kvaliteta zemljišta (uzimanjem uzoraka

na više mjesta na lokaciji i oko nje) u skladu sa Pravilnikom o
dozvoljenim koli inama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama
za njihovo ispitivanje („Sl. list RCG“, br. 18/97). Mjerenja vršiti jednom
godišnje.

2. Obezbijedi mjerenje nivoa buke u toku eksploatacionog ciklusa na

lokaciji. Mjerenja vršiti dva puta godišnje.

3. Periodi no izvrši mjerenje koncentracije lebde ih estica u skladu sa

Pravilnikom o emisiji zaga uju ih materija u vazduh („Sl. list RCG“, br.
10/11).
Mjerenja obavljati jednom godišnje.

Za sve predložene kontrole potrebno je uraditi Program kontrola koji e pokriti

široki spektar efekata na životnu sredinu koji se mogu izmjeriti i upore ivati.
Dobijene podatke upisivati i koristiti za informisanje, intervenisanje ili naznake
vanredne situacije za odre eni segment na lokaciji.

Nakon obavljenog seta ovih mjerenja, odlu ilo bi se da li je dovoljno vršiti

mjerenja jednom, dva ili više puta u toku godine.

81
O svim rezultatima mjerenja obavezno se vrši obavještavanje javnosti na
transparentan na in.

Za adekvatnu procjenu uticaja na predmetni ekosistem izostaju relevantne

stanice za osmatranje kvantiteta i kvaliteta zemljišta, voda i vazduha. U vezi sa
tim dat je predlog prethodno opisanog MONITORINGA zaga enja okoline
vezano za aktivnosti na lokaciji.

82
9. REZIME INFORMACIJA

Rješenjem Agencije za zaštitu prirode i životne sredine broj UPI-101/2-02-

279/6 od 02.03.2018.godinegodine utvr eno je da je potrebna procjena uticaja
na životnu sredinu za postrojenje za proizvodnju betona koje se nalazi na
katastarskim parcelama broj 257, 258, 261, 263 i 264, KO Jabuka, Opština
Kolašin.

Lokalitet na kojem je planirano postavljanje postrojenja za proizvodnju betona-

betonjerka nalazi se na prostoru koji ine katastarske parcele broj 257, 258, 261,
263 i 264, KO Jabuka. Predmetna lokacija se nalazi u zoni u okviru koje se ve
nalaze izgra eni objekti kampa Jabuka i postrojenja za proizvodnju betona-
betonjerke podizvo a „Montenegro petrol“. Lokacija na kojoj je planirana
izgradnja postrojenja za proizvodnju betona-betonjerka je sa desne strane
regionalnog puta R19, na koji e ista biti priklju ena. Predmetna lokacija je u
zoni koridora dionice autoputa Smokovac-Uva -Mateševo.

Ukupna površina lokacije na kojoj je planirano postavljanje postrojenja za

proizvodnju betona-betonjerka iznosi 3.897,00 m².

Pristup predmetnoj lokaciji bi e omogu en preko pristupnog puta do priklju ka

na regionalni put R19. Na slici 1 prikazan je prostor gdje e se vršiti
proizvodnja betona, sa okolinom, dok je na slici 2 prikazan google snimak
prostora u okviru kojeg e biti izgra eno postrojenje za proizvodnju betona-
betonjerka. Kako se sa datih slika vidi, radi se o prostoru u okviru kojeg ve
postoji postrojenje za proizvodnju betona-betonjerka, objekti kampa Nosioca
projekta, a u okolini ima manji broj objekata, kao i objekat restorana, koji je
lociran sa lijeve strane regionalnog puta R19 Veruša-Mateševo, ija lokacija je
na nešto višoj koti u odnosu na lokaciju projekta.

Sa isto ne strane predmetna lokacija se grani i sa parcelama na kojima se

nalaze postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke podizvo a „Montenegro
petrol“, koja se nalazi na udaljenosti od oko 100 m, a na udaljenosti od oko 150
m se nalazi kamp Jabuka za smještaj radnika Nosioca projekta. Sa sjevero-
isto ne strane lokacije projekta, na nešto ve oj koti nalazi se restoran Pirun, dok
se sa južne strane lokacije projekta nalazi prostor na kojem su smješteni
odre eni materijali Nosioca projekta potrebni za rad na autoputu. Tako e,
sjevero-zapadno, na udaljenosti od oko 200 m, se nalazi nekoliko objekata koji
se koriste za individualno stanovanje lokalnog stanovništva. Južno od lokacije
projekta, kako to prikazuje slika 2 proti e rijeka Tara na udaljenosti od lokacije
projekta oko 100 metara. Na udaljenosti od oko 500 m nalazi se objekat
namijenjen za preradu drvne gra e. Na prostoru lokacije projekta nema

83
šumskog rastinja. Projekat se realizuje u zoni koja nije urbanizovana i
privremenog je karaktera.
Na lokaciji je predvi en prostor zna ajne površine koja e se koristi za
manipulaciju i parking vozila Nosioca projekta koja e opsluživati rad
postrojenja za proizvodnju betona-betonjerke, kao i za parkiranje vozila.

Predmetna lokacija se nalazi u dolinskom dnu rijeke Tare, sa njene lijeve strane.
Dolinske strane izdižu se isto no i zapadno od dolinskog dna rijeke Tare. Sa
desne strane rje ne doline nalazi se vrh Javorova Glava (trigonometar 1544), a
sa lijeve strane Milošev Mramor (trigonometar 1518). Kako se vidi ovdje je
zastupljen planinski reljef na visinama oko 1000 do 1500 m.

Pored lokacije na kojoj je planirano postavljanje postrojenja za proizvodnju

betona-betonjerka, proti e rijeka Tara. Rijeka Tara je najduža crnogorska rijeka
(oko 150 km) koja cijelim svojim tokom od izvorišta u podnožju Komova do
epan Polja gdje se sastaje sa Pivom i obrazuju Drinu proti e kroz Crnu Goru.
Sliv rijeke Tare zauzima središnji pojas sjeverne Crne Gore.

U okviru zone Jabuka, gdje je planirano postavljanje postrojenja za proizvodnju

betona-betonjerka, nema izgra ene vodovodne mreže. Manji broj objekata se
snabdijeva vodom individualno. Zbog toga e Nosilac projekta za potrebe
kampa koristiti vodu iz rijeke Tare, pumpom klapaciteta 300 l/s. Ova voda e se
koristiti za tehni ke potrebe funkcionisanja kampa. Što se vode za pi e ti e, ista
e biti obezbije ena tako, što se Nosilac projekta odlu io da koristi flaširanu
vodu koju e dopremati na predmetnu lokaciju. Vodoizdašnost aluvijalnih
sedimenata je dobra i prognozirano je Kf na oko 10-3 m/s. To može da
obezbijedi potrebne koli ine vode za postrojenje, pa se uz flaširanu vodu pitanje
vodosnabdijevanja kampa može smatrati završenim.

Jabuka se nalazi na prelazu izme u Cfs" b i Cfb klimata po Kepenu. Cfs" b klimat
karakteriše umjereno topla klima bez naglašenog sušnog perioda tokom godine,
sa suvim ljetima. Prosje na temperatura najtoplijeg mjeseca je manja od 22 C,
ali bar 4 mjeseca tokom godine imaju srednju mjese nu temperaturu preko
10 C. Cfb klimat karakteriše umjereno topla klima bez sušnog perioda tokom
godine. Prosje na temperatura najhladnijeg mjeseca je ve a -3 C, a manja od
18 C. Prosje na temperatura najtoplijeg mjeseca je manja od 22 C i bar 4
mjeseca u godini imaju srednju mjese nu temperaturu ve u od 10 C.

Za dobro poznavanje vremena potrebno je poznavati kretanje klimatskih

elemenata i to ne samo njihovih prosje nih ve i ekstremnih stanja. U takva
ekstremna stanja spadaju: dnevne maksimalne i minimalne temperature, stanja
vazdušnog pritiska, padavina, vjetrova, trajanja padavina itd. Kvantitativna

84
odre ivanja klimatskih elemenata omogu uju podaci dugogodišnjih mjerenja
hidrometeoroloških organizacija.

Prema pejzažnoj regionalizaciji Crne Gore (Sektorska studija 4.3. Prirodne i

pejzažne vrijednosti i zaštita prirode u Crnoj Gori, 2005), geografsko podru je
Komova, sa jasnom i prepoznatljivom šemom predionih elemenata, pripada
pejzažnoj jedinici Dolina Tare sa okolnim planinama i površima. Posmatran iz
udaljenih pozicija, ovaj makropejzaž se doživljava kao harmoni na kompozicija
rijeka, šuma, pašnjaka i golih planinskih vrhova.

U dijelu zone gdje se nalazi lokacija za realizaciju projekta “postrojenja za

proizvodnju betona-betonjerka“ nema zašti enih objekata ni dobara iz kulturno-
istorijske baštine.

Projekat se realizuje u ruralnoj zoni sa malom gustinom izgradnje i

naseljenosti. U okolini lokacije projekta nalazi se kamp za smještaj radnika koji
rade na izgradnji autoputa, a sa sjeverozapadne strane, na ve oj udaljenosti,
ima nekoliko izgra enih objekata namijenjenih za stanovanje i za ugostiteljske
usluge. Sa isto ne strane lokacije projekta nalazi se pogon za obradu drveta. Za
vodosnabdijevanje lokacije betonjerke i drugih sadržaja ura ena je bušotina.
Snabdijevanje elektri nom energijom bi e obezbije eno dovo enjem nove
elektro mreže do lokacije betonjerke i drugih sadržaja.

Projekat se realizuje u zoni koja nije urbanizovana i privremenog je karaktera.

Predmetna betonjerka je kapaciteta 120 m3/h, tip MODULMIX 3000 C,

proizvo a FRUMECAR, Španija. U neposrednoj blizini postrojenja nalaze se
2 silosa za cement (1. silos= 320t, 2. silos =120 t, ukupno: 440 t).

Tehni ke karatkeristike betonjerke:

Broj predozatora za agregat 4

Kapacitet predozatora za agregat 80 m3
Kapacitet mješalice 3 m3
Kapacitet vage za agregat max 60 m 3
Kapacitet vage za vodu max 70 l
Kapacitet vage za cement 1.500 kg
Kapacitet vage za aditive 20 kg
Ukupna snaga (kw): 188

Postrojenja za proizvodnju betona (betonjerke) su jedinstvena cjelina koju ine

slede e komponente: mješalica, boksovi za granulate pijeska, podizni skip
ure aj, vaga za kameni agregat, silos za cement, pužni transporter za cement,

85
vaga za cement, ure aj za doziranje vode, hidrauli na inastalacija, elektri na
instalacija, komadni orman i kabina rukovodioca.

Princip rada postrojenja za proizvodnju betona je takav da se u odgovaraju e

boksove, dovodi kameni agregat odre ene granulacije. Agregat koji e se
koristiti pri proizvodnji betona je agregat iz pozajmišta Lopate. Materijal e se
privremeno skladištiti na dijelu lokacije projekta. Kameni agregat odgovaraju e
granulacije se zatim transportuje u mješalicu.

Organizacija rada na postrojenju za proizvodnju betona je takva da se jedan dio

koristi za odlaganje pijeska razli itih frakcija u boksove, zatim prostora na
kojem su postavljeni silosi za cement i mješalica za spravljanje betona sa
korpom za podizanje pijeska i njegovo doziranje u mješalicu. Tako e, postoji
prostor sa bazenom za taloženje otpadnih voda od pranja opreme betonjerke,
zatim objekat za osoblje, plato za manipulaciju vozilima (kamionima) i prostor
za parking vozila i kamiona. Ovaj prostor ini jednu zajedni ku cjelinu
neophodnu za funkcionisanje postrojenja za proizvodnju betona. Važniji
prostori koji ine cjelinu projekta, a koji su zna ajni sa aspekta životne sredine
su prostor na kojem je instalirano postrojenje za proizvodnju betona (boksovi
za odlaganje pijeska razli itih frakcija, silosi za cement, mješalica za beton i
sli no).

Unutrašnji transport unutar lokacije projekta zavisi od neophodnosti pojedinih

operacija i može se pratiti po pojedinim segmentima. Tako na primjer kamioni
dovoze agregat i odlažu ga u boksove. Odatle se agregat transportuje
utovariva em do usipnog dozirnog bunkera, odakle se pomo u pužnog
transportera transportuje do mješalice gdje se vrši spravljanje betona. Putem
cistijerni cement u rifuzi se doprema na lokaciju i sipa se u silose. Nakon
spravljanja beton se sipa u miksere-kamione koji ga dalje odvoze do mjesta
njegove ugradnje. Kada se završi proces rada vrši se pranje opreme (mješalice i
sli no) pri emu se stvaraju otpadne vode koje se odvode do taložnika i
separatora ulja i lakih naftnih derivata, iz kojih se iste nakon taloženja vra aju
putem recirkulacije na ponovno koriš enje uz dodatak „svježe“ vode (proces je
detaljano prikazan u okviru poglavlja 3.8.). Unutrašnji transport na lokaciji
projekta odvija se tako što se vrši dovoz granulata pijeska i šljunka do boksova.
Transport pijeska i šljunka do mješalice za pripremu betona vrši se pomo u
cjevastih pužnih transportera.

Proces miješanja koje se dokazuje ispitivanjem proizvodne sposobnosti

zapo inje kada su svi materijali izdozirani u bubanj mješalice. Vrata bubnja
mješalice otvaraju se automatski nakon završenog vremena miješanja. Beton
ulazi u auto mikser. Vrata bubnja se automatski zatvaraju kada je cijela koli ina
betona ispražnjena iz bubnja mješalice u mikser.

86
Proizvodnja betona podrazumijeva proizvodnju razli itih vrsta, odnosno marki
betona. U predmetnoj fabrici betona proizvodi e se MMB30V8M100, MB45
V8M200, MB30V8M100 0-16mm, MB30V8M100 0-32mm, MB30V6M100,
MB10, MB15, MB20.

Cement se skladišti u dva silosa za cement kapaciteta 1. silos = 320t, 2. silos =

120 t, ukupno: 440t, koji su ozna eni brojem i nazivom cementa (oznakom
vrste i razreda vrsto e). Silosi se jednom godišnje provjeravaju na ispravnost i
isto u u skladu s planom pregleda, što provodi operater. U slu aju promjene
vrste cementa silos se isprazni, o isti promjeni mu se oznaka u skladu s novom
vrstom i razredom vrsto e.

Za smanjenje zaprašenosti koja se javlja kao posljedica uzvitlavanja prašine,

vrši e se vlaženje površina (polivanje i prskanje) mjesta nastajanja, a to su:
transportni i pristupni putevi. Vlaženje površina e se vršiti stacionarnim
sistemom koji je opremljen raspršiva ima vode, odnosno autocistijernom.

Silosi za cement su opremljeni filterima koj spre avaju širenje cementne prašine
izvan silosa. Filteri su tipa Catridge - type filter CV000241.

U toku tehnološkog procesa, pri radovima zbog vremenske i prostorne

dimenzije izvjesne koli ine mineralne prašine, pogonskog goriva i maziva,
gasova i drugih materija mogu dospjeti u vazduh, u vode, deponovati se na
okolno zemljište, tj. dospijeti u životnu sredinu. Primijenjenim mjerama zaštite
taj uticaj e se ograni iti i dovesti u prihvatljive granice.

Na predmetnoj lokaciji, poklanja e se velika pažnja i poštovati propisane

procedure. Tako e i gorivo sa benzinskih pumpi doprema se do stacionarnih
mašina sa namjenskom cisternom za snabdijevanje koja je opremljena sa
volumetrom i neophodnom opremom.

Zamjena ulja stacionarnih mašina može se vršiti na licu mjesta sa specijalnom

cistijernom uz sve predostrožnosti. Kapacitet cistijerne za privremeno
skladištenje otpadnih ulja je 1 t. Otpadno ulje se predaje ovlaš enom preduze u
koje posjeduje dozvolu za obradu otpadnih ulja.
Potrošnja guma je bezna ajna u koli inama od nekoliko komada godišnje. Isto
tolika je i potrošnja olovnih akumulatora. One e se privremeno skladištiti, a
uklanjanje obavlja preduze e ovlaš eno za preuzimanje ovih vrsta otpada.
Te ne otpadne materije javijaju se u obliku upotrijebljenog motornog ulja i
maziva. Isto e se mijenjati i skladištiti, na mjestu i na na in strogo propisan za
takvu vrstu otpada, što e maksimalno doprinijeti zaštiti, odnosno bezbjednosti

87
životne sredine. Nosilac projekta je dužan da potpiše Ugovor o preuzimanju
svih vrsta otpada sa ovlaš enim preduze em.

Sanitarne i fekalne vode u ovom podru ju rješavaju se individualno, uglavnom

se odvode u septi ke jame, jer nema izgra ene kanalizacione mreže. Zaposleni
na lokaciji projekta koristi e gradilišni toalet iz kojeg ne e biti otpadnih
sanitarnih i fekalnih voda, jer e se isti redovno održavati od strane
specijalizovanog preduze a.

Sve ne isto e sa manipulativnih površina, pri pranju ovih površina, sakupljaju

se u sabirni i odvode do taložnog bazena koji ima 3 komore i separatora ulja i
lakih naftnih derivata. Nakon tretmana pre iš ena voda oti e u bazen odakle se
pumpama vra a u rezervoar kapaciteta 150 m 3, a zatim u proizvodni proces.
Talog iz taložnika e se periodi no uklanjati.

Koli ina vrstog materijala koji se ispere pri pranju miksera iznosi oko 4 kg po
mikseru. Ovaj materijal nakon va enja iz taložnika se periodi no uklanja i
odvozi sa lokacije na za to predvi eno mjesto.

Otpadne vode javljaju se u toku procesa pranja opreme i miksera kamiona i u

njima može biti sastojaka masti i ulja usled pranja. Pri dimenzionisanju
taložnika i separatora uzete su u obzir i otpadne vode koje nastaju pri pranju
kamiona miksera i manipulativnih površina. Maksimalni protok instaliranog
separtora je 3 l/s. Kako se za pranje kamiona miksera i manipulativnih površina
koristi kompresor koji ima protok od 600-1200 l/h ili 0,16-0,32 l/s, može se
zaklju iti da instalirani separator ima dovoljan kapacitet za prihvat otpadnih
voda koje nastaju na lokaciji.

Sav vrsti otpad koji je komunalnog karaktera odlaže se u kontejner, koji je

lociran na lokaciji betonjerke, odakle ga preuzima komunalno preduze e iz
Kolašina.

Buka u komunalnoj sredini predstavlja svaki zvuk koji se javlja van radnog
mjesta, a to zna i: u stanovima, na ulici, u vozilima, na mjestima za rekreaciju,
u školama, bolnicama itd. O igledno je da se radi o vrlo razli itim vrstama buke
u životnoj sredini. U konkretnom slu aju radi se o saobra ajnoj i industrijskoj
buci, odnosno buci koja nastaje radom mašina na predmetnoj lokaciji.

Betonska baza e biti snadbjevena vodom iz rijeke Tare i to preko pumpe

kapaciteta 300 l/min.
Što se vode za pi e ti e, ista e biti obezbije ena koriš enjem flaširane vode
koju e Nosilac projekta dopremati na predmetnu lokaciju.

88
Snadbijevanje elektri nom energijom postrojenja za proizvodnju betona-
betonjerke, vrši e se priklju kom na elektromrežu. Predvi a se koriš enje
izvoda TS 630KVA trafostanice Uva , u skladu sa uslovima koje bude
propisala nadležna elektrodistribucija.

Pored mjera utvr enih elaboratom koje se moraju izvesti u toku izgradnje i koje
se moraju sprovoditi u toku redovnog rada utvr ene su mjere koje e se
preduzeti u slu aju akcidentnih situacija.
U skladu sa postoje im zakonskim propisima u Crnoj Gori, definisan je
program pra enja stanja životne sredine (monitoring) u toku funkcionisanja
projekta, koji se mora poštovati i utvr ena obaveza investitoru da obavještava
javnost o rezultatima mjerenja.

Na osnovu svega navedenog može se konstatovati da pri normalnom koriš enju,

postrojenje za proizvodnju betona ni na koji na in ne e uticati na eventualno
zaga enje voda, vazduha ili zemljišta što garantuju predložene mjere za
spre avanje eventualnog uticaja u toku gradnje, eksploatacije objekta ili u
slu aju akcidenta.

Obra iva i Elaborata preporu uju da se izme u ostalog posebno vodi pažnja pri
realizaciji ovog projekta o slede em:

- tehnološkoj i radnoj disciplini, od koje ponajviše zavisi primjena ovog

Elaborata,
- tretmanu otpadnih voda i drugih materijala na zakonom predvi enom
nivou,
- poštovanju Zakona i tehni ke dokumentacije u svim segmentima
projekta,
- sprovo enju monitoringa i obavještavanju po predvi enoj dinamici i
parametrima.

89
PODACI O EVENTUALNIM TEŠKO AMA

U toku rada na izradi ovog dokumenta Obra iva je imao odre enih teško a u
smislu pribavljanja potrebnih podloga za analizu uticaja, pa su se iz tih razloga
koristili raspoloživi podaci o postoje em stanju životne sredine šireg prostora,
jer za posmatranu lokaciju nema konkretnih podataka. Imaju i u vidu konkretno
postrojenje smatrali smo da nije neophodno vršiti posebna istraživanja na licu
mjesta, pa su iz tog razloga opisi segmenata životne sredine preuzeti iz
postoje e dokumentacije.

90
PRILOZI

91