Ito ay tungkol sa isang mahinang tao na nagngangalang Mang Serapio
na inakusahan ng isang krimeng hindi makatwiran na humantong sa kanyang pagdurusa. Si Mang Serapio ay isang miyembro ng isang sindikato ng mga pulubi. Ang mga sindikatong ito ay nagtitipon ng isang pangkat ng mga pulubi na nakakaranas ng mga kapansanan sa buhay tulad ng pagkabulag, nawawalang mga kamay, at iba pa, upang humingi ng pera at sa pagtatapos ng araw ay nagbabalik ng lahat ng kita sa sindikato. Para kay Mang Serapio siya ay inatasan na ilarawan ang isang lalaki na nagdadala ng maysakit na anak na babae habang nagmamakaawa para sa pera. Ang batas na ito ay binago ni Mang Serapio habang ang bata na dapat niyang dalhin ay pinalitan ng isang manika.
Ang sitwasyon ni Mang Serapio sa buhay sa panahong iyon ay lubhang
kahabag-habag habang ang kanyang buong pamilya ay nasisira (ang kanyang asawa at anak na babae ay namatay sa isang aksidente) na nag-iiwan sa kanya ng pag-asa sa labas ng kalye. Sa loob ng sindikato, ang mga tao ay nanunuya kay Serapio bilang isang mabaliw na tao dahil sa pagtrato niya sa manika. Tinatrato niya ito na parang anak na babae na namatay sa isang aksidente sa kotse. Ginagamot ni Mang Serapio ang manika tulad ng isang tao; binigyan ito ng pagkain, damit, at iba pa. Pagkatapos ay nabigla ang sindikato ng kabuang ni Serapio kung bakit ginagamit niya ang kanyang pera para sa manika; pagbibigay ng mas mababa sa mga pondo sa sindikato at higit pa kay Sol, ang manika. Ang mga hukom ay naglagay kay Serapio sa pagsubok dahil sa krimen na ginawa niya, alagaan ang manika, na napaka hindi makatwiran kaya binigyan si Mang Serapio ng isang pagsubok na hindi niya maipagtanggol o manalo sa anumang paraan.
Ang paglalaro ng Ang Paglilitis ni Mang Serapio ay kinabibilangan ng
Griyegong anyo ng paglalaro ng Angorsis. Ito ay dahil ang kalaban ay hindi nakakaalam sa lahat sa buong pag-play kung bakit siya ay hinuhusgahan sa pagsubok. Siya ay inuusig na walang alam sa dahilan kung bakit.
Peripeteia ay hindi inilalarawan sa play na ito dahil ang kalaban ay hindi
mahanap, sa anumang paraan, isang ruta ng pagtakas kung saan maaari niyang baguhin ang kanyang kapalaran. Walang mga butas sa mga pader ng akusasyon na inihagis sa Mang Serapio. Kung siya ay sumusubok na gumawa ng isang punto kung saan siya nagpapatunay na hindi siya nagkasala, magkakaroon ng isang bagay upang kontrahin iyon.
uusap tungkol sa pag-play, natanto ko na si Mang Serapio ay talagang
hindi isang masamang isip sa isip. Ito ay dahil maaari pa rin niyang makilala ang pantasya mula sa katotohanan. Ginagamot niya ang kanyang manika na si Sol na parang anak na babae nito ngunit hindi lubos dahil ang kanyang isip ay pa rin sa mundong ito; alam na ang kanyang anak na babae ay patay na kaya ang manika para sa kanya ay naglilingkod lamang bilang isang bagay upang mapagaan ang kanyang isip ng sitwasyon na kanyang naroroon. Para sa akin, ang mga masasamang tao dito sa paglalaro ay ang mga tao ng sindikato dahil bakit isaalang-alang ang pag-aalaga ng isang bata isang krimen? Lahat sila ay kusang-loob dahil sa pag-iimbita ng lider na hindi napagtatanto ang kalagayan nila maliban sa Mang Serapio na gustong magbago sa paraan ng pamumuhay niya. Ang mga tao ng sindikato ng hukom ng mga tao ayon sa antas ng nasaktan ng tao ay sa gayon ang mas pinsala ay mas ikaw ay iginagalang sa sindikato. Si Mang Serapio ay nakaupo lamang doon sa pag-aalaga sa kanyang anak na tulad ng anak na si Sol. Karamihan sa mga oras, na naninirahan sa labas ng kahon ay ipaalam sa mga tao na ang mga masamang bagay ay higit sa iyo ngunit kung minsan ay higit na pinahahalagahan ka ng mga tao; na hindi nalalapat sa kuwentong ito ngunit sa totoong buhay ito.