Predavač: Daliborka Kuzmanović, viša med.

sestra
e-mail: daliborka.kuzmanovic@sec.ba

POJAM INFEKCIJE I MJERE SPRJEČAVANJA

VMS Kuzmanovic Daliborka

 Infekcija je aktivno ili pasivno prodiranje
izazivača bolesti ( mikroorganizama) i njihovo
zadržavanje i razmnožavanje u organizmu
domaćina ( makroorganizma).
 Infekcijom strani organizmi pokušavaju da
prilagode domaćina ( njegove ćelije i dijelove
ćelija) sopstvenom razmnožavanju.
 Do infekcije dolazi putem vazduha, per os ili
dodirom.

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 2
 Infektivni ili patogeni organizmi ometaju normalno
funkcionisanje organizma domaćina i mogu
dovesti do hroničnih rana, gangrene, gubitka
inficiranog dijela organizma, pa čak i do smrti.
 Reakcija domaćina na infekciju je zapaljenje
 Cilj ove rakcije je zaštita organizma, pokušaj da se
ukloni štetna materija i započne proces
ozdravljenja tkiva.
 Patogen, izazivač bolesti je biloški agens koji
uzrokuje bolest organizma.

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 3
 Mikroorganizmi se mogu podeliti prema patogenim
osobinama ili riziku po zdravlje na:
1. Mikroorganizme sa niskim ličnim i društvenim rizikom, koji
ne uzrokuju infekciju u zdravih osoba.
2. Mikroorganizme sa srednjim ili ograničenim ličnim i
društvenim rizikom, ili mikroorganizme koji ne izazivaju
«ozbiljne» infekcije, odnosno infekcije opasne po život.
3. Mikroorganizme sa visokim ličnim i društvenim rizikom,ili
mikroorganizme koji uzrokuju infekcije koje se ne šire
socijalnim kontaktom.
4. Mikroorganizme sa visokim rizikom koji uzrokuju bolesti
(često neizlečive) i one bolesti koje se prenose socijalnim,
direktnim ili indirektnim kontaktima.

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 4
 Prioni
 Virusi
 Bakterije
 Rikecije
 Klamidije
 Gljivice
 Paraziti

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 5
 su najzastupljeniji patogeni agensi (mikroorganizmi)
odgovorni za pojavu velikog broja bolesti. Na osnovu
njihovih oblika bakterije se dele na:
koke, bacile, spirila i vibrione
 U odnosu na njihovu zavisnost od kiseonika bakterije se
dijele na;
Aerobne - bakterije koje za život trebaju kiseonik.
Anaerobne - bakterije koje mogu da žive bez kiseonika.
Anaaerobe - bakterije koje mogu da žive u oba okruženja.
 Neke vrste bakterija svoje patogeno dejstvo ispoljavaju
direktnim uništavanjem ćelije svog domaćina, a druge (u
koje spada najveći broj bakterijskih vrsta) koje proizvode
toksine (otrove) koji nanose štetu metabolizmu ćelija
domaćina.

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 6
 su nećelijski, ultramikroskopski, mikroorganizmi
nesposobni da se razmnožavaju van ćelije domaćina. Izvan
ćelije domaćina oni ne pokazuju osobine živih bića, čak
mogu i da kristalizuju, pri čemu i u tom obliku zadržavaju
sposobnost infekcije ćelije.
 Za viruse se u pravom smislu može reći da se nalaze
između živog i neživog svijeta.
 Zrela virusna, vanćelijska, čestica sposobna da inficira
ćeliju domaćina naziva se virion. Ulaskom u ćeliju virion
postaje aktivan tj. virus. To u domaćinu dovodi do
patološkog stanja (bolesti), pa se virusi smatraju isključivim
unutarćelijskim – parazitima.

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 7
 Prioni su posebni oblici proteina koji mogu izazivivati neke bolesti
kod ljudi i životinja.
 Patogene gljivice su gljive koje uzrokuju bolesti kod ljudi ili drugih
organizama.
 Rikecije su nepokretni, aerobni, intraćelijski paraziti. Razmnožavaju
se dvojnom diobom. Nakon uboda zaraženog člankonošca rikecije
ulaze u endotelne ćelije malih krvnih žila te žile propadaju. Do
oštećenja dolazi i na žilama mozga, srca i drugih organa. Najčešće
bolesti s epidemični pjegavi tifus i pjegava groznica. Primjeri su
krpelji, štakorske buhe, pretene uši.
 Paraziti su organizmi koji se hrane na račun drugog organizma
(nazvanog domaćin) u toku dužeg vremenskog perioda. Kao
posljedica specifičnog načina života kod parazita se javlja niz
adaptacija koje se ogledaju u tome da neki organi zakržljaju ili
nestanu, dok se na njihov račun razvijaju drugi.

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 8
 Prema vrsti izazivača infekcije se dijele na
bakterijske, virusne, gljivične...
 Po mjestu nastanka mogu biti lokalne, fokalne,
generalizovane.
- Lokalne infekcija nastaje kada patogen ostaje na
mjestu prodora.
- Fokalna ili žarišna infekcija je ona koja je
ograničena. Iz takvog žarišta se produkti bakterija
prenose tkivnim tečnostima raznose po cijelom
organizmu

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 9
- Generalizovana ili opšta infekcija nastaje kao
posljedica širenja patogena po cijelom tijelu
 Primarna infekcija je ona koja je izazvana jednim
patogenom
 Sekundarna infekcija je ona koja se nadovezuje i
komplikuje primarnu. Ako bolesnik boluje od gripa
(primarna virusna infekcija) klinička slika se može
komplikovati sekundarnom bakterijskom
infekcijom koja je izazvana pneumokokom

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 10
 Mješovita infekcija je ona koja je izazvana sa
najmanje dva ili više patogena
 Prema izraženosti kliničke slike, infekcije mogu da
budu:
- Latentne
- Manifestne
- Inaparentne

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 11
 Latentna ili pritajena infekcija je ona koja se
nalazi u stanju mirovanja jedan duži vremenski
period,a nekad i doživotno (M.tuberculosis)
 Manifestna infekcija je ona koja nastaje najčešće
aktiviranjem postojeće latentne(sekundarna
tuberkuloza pluća)
 Inaparentna ili asimptomatska infekcija je ona
kod koje nema jasnih kliničkih simptoma bolesti

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 12
 Reinfekcija je infekcija izazvana istim patogenom
(streptokokna infekcija ždrijela)
 U odnosu na vrijeme trajanja infekcije mogu biti:
- Akutne
- Subakutne
- Hronične
 Jatrogena infekcija je infekcija koja nastaje
poslije određenih intervencija zdravstvenih radnika
(davanje injekcija, endoskopske procedure ...)

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 13
 Bolničke ili intrahospitalne infekcije su one koje
nastaju kod pojedinih bolesnika u bolničkoj sredini
i nemaju direktne veze sa primarnom bolešću

 Oportunističke infekcije su one koje su izazvane

oportunistima- uslovno patogenim organizmima i
sreću se u bolničkoj sredini ili kod pacijenata sa
oslabljenim imunim sistemom.

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 14
 Endogeni (uslovno patogeni mikroorganizmi)
 Egzogeni (bolesnici, kliconoše, životinje, okolina)

•Putevi ulaska
Penetracija
Ingestija
Inhalacija

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 15
 Direktnim kontaktom (dodir, ljubljenje, seksualni kontakt)
Ovim putem se prenosi veliki broj infektivnih bolesti
( crijevne, venerične infekcije itd.). Pri direktnom prenosu
zagađene ruke imaju najznačajniju ulogu, te se zovu još i
bolesti prljavih ruku.
 Indirektnim kontaktom (preko kontaminiranih predmeta,
vazduhom, vodom, hranom, vektorima)
Pod indirektnim, posrednim kontaktom podrazumjeva se
prenošenje infekcije od izvora do prijemčive osobe putem
zagađenih predmeta iz bolesnikove okoline. Ovim putem
se mogu prenijeti samo one bolesti čiji su uzročnici otporni i
mogu neko vrijeme da žive izvan oboljelog organizma ( na
zagađenom rublju, kvake od klozeta itd.)

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 16
Za pojavu infekcije važni su sljede ći faktori:
 izvor zaraze

 putevi prenošenja – širenja infekcije od izvora do mjesta

zaraze
 ulazna «vrata» za ulaz uzročnika Izvori
zaraze
u organizam broj i virulencija klica
 dispozicija

Putevi
Osjetljivost
širenja
domaćina
bolesti

Količina i Ulazna
virulencija vrata
uzročnika infekcije
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba 17
 Dispozicija je sklonost organizma da oboli od neke
bolesti zbog nedostatka prirodnog ili stečenog
imuniteta.
 Faktori koji utiču na pojavu bolest:
- uzrast
- pol
- rasa
- klimatski i meteorološki faktori
- fizičke ili psihičke traume
- ishrana, stanovanje, zanimanje itd.

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 18
 Sprovođenje sanitarno-higijenskih postupaka pri radu
 Čišćenje, pranje, provjetravanje radnih prostorija i
pripadajuće opreme
 Higijena i dezinfekcija ruku, kože, sluznica
 Dezinfekcija pribora i okoline
 Aseptični i higijenski postupci pri radu
 Prikupljanje, razvrstavanje, pranje, sterilizacija i transport
rublja
 Osiguranje zdravstvene ispravnosti namirnica, uključujući
vodu za piće
 Dezinsekcija i deratizacija
 Zbrinjavanje infektivnog otpada
 Rano otkrivanje, izolacija i liječenje osoba oboljelih od
infekcije

Socijalno edukativni centar

www.sec.ba 19
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba 20