Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 40

BAB I

PERENCANAAN GORDING

 Pendimensian
Profil gording digunakan baja C 100 x 50 x 200 dengan spesifikasi sebagai berikut :
- Luas profil = 5,172 cm2
- Berat = 4,06 kg/m’
- Momen inersia
Ix = 80,7 cm4
Iy = 19,0 cm4
- Jari – jari inersia
ix = 3,95 cm
iy = 1,92 cm
- Momen lawan
Zx = 16,1 cm3
Zy = 6,06 cm3
- Jarak antar gording = 1,42 m
- Jarak kuda – kuda =5m
 Pembeban
 Beban Mati
- Berat penutup atap (seng)
Berat seng = 8 kg/m2
Panjang overlap seng = 1,42 m + 0,15 m (α = 25°) = 1,58 m
Berat profil seng = 8 x 1,58 = 12,64 kg/m’
- Berat alat pengikat dll 10%
Berat profil seng = 12,64 kg/m’ x 10% = 1,26 kg/m’
- Berat gording
Berat = 4,06 kg/m’
- Total
Total = 17,96 kg/m’
 Beban Hidup
- Beban merata
Beban merata (q) = 1,42 m x 20 kg/m2(beban air) = 28,60 kg/m’
- Beban hidup
Beban pekerja (P) = 100 kg
 Beban Angin

1
- Koefisien Angin
Angin tekan = +0,5
∝ 25 145
Angin hisap = −0,4 − 300 = −0,4 − 300 = − 300 = −0,5

- Tekanan angin
Tekanan angin (w) = 30 kg/m2
Angin tekan = + 0,5 x 1,42 m x 30 kg/m2 = + 21,45 kg/m’
Angin hisap = - 0,5 x 1,42 m x 30 kg/m2 = - 21,45 kg/m’
 Nilai Momen
 Momen arah sb – x
- Beban mati
1 1
MxD = 8 x (q cos α) x L2 = 8 x (17,96 cos 25°) x 52 = 50,87 kgm

- Beban hidup merata


1 1
MxL1 = x (q cos α) x L2 = x (28,60 cos 25°) x 52 = 81,00 kgm
8 8

- Beban hidup terpusat


1 1
MxL2 = 4 x (p cos α) x L = 4 x (100 cos 25°) x 5 = 113,29 kgm

 Momen arah sb – y
- Beban mati
1 𝐿 2 1 5 2
MyD = x (q sin α) x ( ) = x (17,96 sin 25°) x ( ) = 2,64 kgm
8 3 8 3

- Beban hidup merata


1 𝐿 2 1 5 2
MyL1 = 8 x (q sin α) x (3) = 8 x (28,60 sin 25°) x (3) = 4,03 kgm

- Beban hidup terpusat


1 𝐿 1 5
MyL2 = 4 x (p sin α) x 3 = 4 x (100 sin 25°) x 3 = 17,64 kgm

 Momen akibat beban angin


- Beban angin
1 1
MaT = 8 x (w angin tekan) x L2 = 8 x (19,50) x 52 = +60,94 kgm
1 1
MaH = x (w angin hisap) x L2 = x (-19,50) x 52 = - 60,94 kgm
8 8

 Momen terfaktor
- Arah sb – x
MuX = 1,2 (D) + 1,6 (L) = 1,2 (50,87) + 1,6 (81,00) = 190,64 kgm
MuX1 = 1,2 (D) + 1,6 (L) = 1,2 (50,87) + 1,6 (133,29) = 274,31 kgm
- Arah sb – y
MuY = 1,2 (D) + 1,6 (L) = 1,2 (2,64) + 1,6 (4,03) = 9,62 kgm
MuY1 = 1,2 (D) + 1,6 (L) = 1,2 (2,64) + 1,6 (17,64) = 31,39 kgm

2
- Akibat beban angin
Arah sb – x (tekan)
MuX = 1,2 (D) + 1,6 (L) + 0,5 (W)
= 1,2 (50,87) + 1,6 (81,00) + 0,5 (21,45) = 201,37 kgm
MuX1 = 1,2 (D) + 1,6 (L) + 0,5 (W)
= 1,2 (50,87) + 1,6 (133,29) + 0,5 (21,45) = 285,04 kgm
Arah sb – y (hisap = diabaikan)
MuY = 1,2 (D) + 1,6 (L) + 0,5 (W)
= 1,2 (2,64) + 1,6 (4,03) + 0,5 (0) = 9,62 kgm
MuY1 = 1,2 (D) + 1,6 (L) + 0,5 (W)
= 1,2 (2,64) + 1,6 (17,64) + 0,5 (0) = 31,39 kgm
 Kontrol Profil
 Tekuk lokal
- Syarat penampang kompak (λp)
170 170
Sayap = = = 11,0
√𝑓𝑦 √240
1680 1680
Badan = = = 108,4
√𝑓𝑦 √240

- Syarat penampang tak kompak (λr)


370 370
Sayap = = = 28,4
√𝑓𝑦−𝑓𝑟 √240−70
2250 2250
Badan = = = 164,6
√𝑓𝑦 √240

- Cek penampang
𝑏 5
Sayap = 2𝑡𝑓 = 2𝑥0,23 = 10,86
ℎ−2𝑡𝑓 10−(2𝑥0,23)
Badan = 𝑡𝑤
= 0,23
= 41,48

- Profil berpenampang kompak


Mnx = Mpx
 Momen nominal
- Arah sb – x
Mnx = Mpx = Zx x fy = 16,1 x 2400 = 38640 kgcm = 386,4 kgm
- Arah sb – y
Mny = Mpy = Zy x 2fy = 6,06 x (2 x 2400) = 29088 kgcm = 290,8 kgm
 Persamaan interaksi
- Syarat
𝑀𝑢𝑥 𝑀𝑢𝑦
+ <1
Ø𝑥𝑀𝑛𝑥 Ø𝑥𝑀𝑛𝑦

3
- Kombinasi beban mati & beban hidup merata
190,64 9,62
+ = 0,59 < 1
0,9 𝑥 386,4 0,9 𝑥 290,8
- Kombinasi beban mati & beban hidup terpusat
274,31 31,39
+ = 0,91 < 1
0,9 𝑥 386,4 0,9 𝑥 290,8
- Kombinasi beban mati, beban merata & beban angin tekan
201,37 9,62
+ = 0,61 < 1
0,9 𝑥 386,4 0,9 𝑥 290,8
- Kombinasi beban mati, beban terpusat & beban angin tekan
285,04 31,39
+ = 0,94 < 1
0,9 𝑥 386,4 0,9 𝑥 290,8
 Lendutan
- Lendutan diizinkan
𝐿 500
Lendutan izin = 140 = 140 = 3,57 𝑐𝑚

- Arah sb – x
5 (𝑞×𝑐𝑜𝑠∝)×𝐿4 5 (0,17+0,28)×𝑐𝑜𝑠25)×5004
Fx1 = 384 × 𝐸×𝐼𝑥
= 384 × 2000000×80,7
= 2,06 𝑐𝑚
1 (𝑝×𝑐𝑜𝑠∝)×𝐿3 1 (100×𝑐𝑜𝑠25)×5003
Fx2 = × = × = 1,46 𝑐𝑚
48 𝐸×𝐼𝑥 48 2000000×80,7

- Arah sb – y
𝐿 4
5 (𝑞×𝑠𝑖𝑛∝)×( ) 5 (0,17+0,28)×𝑠𝑖𝑛25)×1664
3
Fy1 = × = × = 0,05 𝑐𝑚
384 𝐸×𝐼𝑦 384 2000000×19

𝐿 3
1 (𝑝×𝑠𝑖𝑛∝)×( ) 1 (100×𝑠𝑖𝑛25)×1663
3
Fy2 = 48
× 𝐸×𝐼𝑦
= 48 × 2000000×19
= 0,11 𝑐𝑚

- Lendutan total
Total = √(2,06 + 1,46)2 + (0,05 + 0,11)2 = 3,52 𝑐𝑚 < 3,57 cm = OK

4
BAB II
PERENCANAAN PENGGANTUNG GORDING (TREKSTANG)

 Data
 Jarak kuda – kuda =5m
 Jumlah trekstang = 2 buah
 Jarak trekstang = 1,67 m
 Jumlah gording = 12 buah
 Jarak gording = 1,42 m
 Skema

 Pembebanan
 Beban Mati
- Berat penutup atap (seng)
Berat seng = 8 kg/m2
Panjang overlap seng = 1,42 m + 0,15 m (α = 25°) = 1,58 m
Berat profil seng = 8 x 1,58 = 12,64 kg/m’
- Berat alat pengikat dll 10%
Berat profil seng = 12,64 kg/m’ x 10% = 1,26 kg/m’
- Berat gording
Berat = 4,06 kg/m’
- Total
Total = 17,96 kg/m’
 Beban Hidup
- Beban merata
Beban merata (q) = 1,42 m x 20 kg/m2(beban air) = 28,60 kg/m’
- Beban hidup
Beban pekerja (P) = 100 kg
 Beban Angin
- Koefisien Angin

5
Angin tekan = +0,5
∝ 25 145
Angin hisap = −0,4 − 300 = −0,4 − 300 = − 300 = −0,5

- Tekanan angin
Tekanan angin (w) = 30 kg/m2
Angin tekan = + 0,5 x 1,42 m x 30 kg/m2 = + 21,45 kg/m’
Angin hisap = - 0,5 x 1,42 m x 30 kg/m 2
= - 21,45 kg/m’
 Nilai Reaksi
 Akibat beban mati
𝐿 5
- Reaksi = 𝑄𝑑 × 𝑠𝑖𝑛 ∝× = 17,96 × sin 25 × = 12,65 kg
3 3

 Akibat beban hidup merata


𝐿 5
- Reaksi = 𝑄𝑙1 × 𝑠𝑖𝑛 ∝× 3 = 28,60 × sin 25 × 3 = 20,15 kg

 Akibat beban hidup terpusat


- Reaksi = 𝑄𝑙2 × 𝑠𝑖𝑛 ∝ = 100,00 × sin 25 = 42,26 kg
 Akibat beban angin tekan
𝐿 5
- Reaksi = 𝑄𝑡 × 𝑠𝑖𝑛 ∝× 3 = 19,50 × sin 25 × 3 = 13,74 kg

 Reaksi terfaktor
- Rekasi akibat beban mati & beban hidup merata
RuA1 = 1,2 (D) + 1,6 (L) = 1,2 (12,65) + 1,6 (20,15) = 47,42 kg
- Rekasi akibat beban mati & beban hidup terpusat
RuA2 = 1,2 (D) + 1,6 (L) = 1,2 (12,65) + 1,6 (42,26) = 83,12 kg
- Rekasi akibat beban mati, beban hidup merata & beban angin tekan
RuA2 = 1,2 (D) + 1,6 (L) + 0,5 (W)
= 1,2 (12,65) + 1,6 (20,15) + 0,5 (21,45) = 57,17 kg
- Rekasi akibat beban mati, beban hidup terpusat & beban angin tekan
RuA2 = 1,2 (D) + 1,6 (L) + 0,5 (W)
= 1,2 (12,65) + 1,6 (42,26) + 0,5 (21,45) = 92,87 kg
- Rekasi total terbesar
RuA = 92,87 x 12 (jmlh gording) = 1114,44 kg
- Reaksi trekstang miring
1114,44
RuB = 2
= 1711,45 kg
1,42 ∶ √5⁄3 +1,422

 Perencanaan Batang Tarik


 Reaksi batang tarik
- Reaksi
Pu = RuB = 1711,45 kg

6
 Kontrol batang tarik
- Kontrol leleh
Pu = φ x fy x Ag
1711,45 = 0,9 x 2400 x Ag
Ag = 0,792 cm2

- Kontrol putus (fraktur)


Pu = φ x fu x Ae
1711,45 = 0,75 x 3700 x Ae
Ae = 0,617 cm2
- Kontrol kelangsingan

Panjang = √1,422 + 1,672 = 2,20 m


𝐿 220
Cek = d >500 = 1 >500 = 1 > 0,44 = Ok

 Luas penampang trekstang


- Luas penampang perlu (Ag perlu)
1
Ag = 4 × 𝜋 × 𝑑2
1
0,792 = × 3,14 × 𝑑2
4

d2 = √1,001 = 1,00 cm
- Penampang yang digunakan
d = 1,00 cm = ∅ 12 mm

7
BAB III
PERENCANAAN IKATAN ANGIN

 Data
 Jarak kuda – kuda = 5m
 Jarak gording = 1,42 m
 Tekanan angin = 30 kg/m2
 Kemiringan atap = 25°
 Skema

 Pembebanan
 Koefisien angin
- Angin tekan = + 0,5
- Angin hisap = −0,4 − 𝛼⁄300 = −0,4 − 25⁄300 = - 0,5
 Beban angin
- Angin = 0,5 x 30 = 15 kg/m2

8
 Beban joint ikatan angin
- Beban
P1 = (0,5 x (1,51 x 2,44)) x 15 = 27,63 kg
P2 = (0,5 x (3,02 x 1,51)) x 15 = 33,98 kg
Total = 61,61 kg
- Sudut β

Β = 𝑡𝑔 4,88⁄3,02 = 58,23°

- Total

P total = 𝑇𝑜𝑡𝑎𝑙⁄𝑐𝑜𝑠𝛽 = 61,61⁄cos 58,23 = 117,02 kg

 Perencanaan
 Kondisi leleh
- Nilai
Pu = φ x fy Ag
117,02 = 0,9 x 2400 x Ag
Ag = 0,05 cm2
 Kondisi putus (fraktur)
- Nilai
Pu = φ x fy Ag
117,02 = 0,75 x 3700 x Ag
Ag = 0,04 cm2
 Luas penampang
- Luas penampang perlu
1
Ag = 4 × 𝜋 × 𝑑2
1
0,05 = × 3,14 × 𝑑2
4

d = √0,064 = 0,25 cm
- Luas penampang digunakan
Ag = 7,9 cm = Ø 10 mm

BAB IV

9
PERENCANAAN KUDA – KUDA

 Data
 Jarak kuda – kuda =5m
 Jumlah gording = 12 buah
 Berat atap seng = 8 kg/m2
 Tekanan angin = 30 kg/m2
 Bentang kuda – kuda = 13 m
 Kemiringan atap = 25°
 Tipe baja = WF 150 x 150 x 7 x 10 x 11
 Data Kuda – Kuda WF 150 x 150 x 7 x 10 x 11
 Berat = 31,5 kg/m’
 Tebal badan = 7 mm
 Tebal sayap = 10 mm
 Jari – jari = 11 mm
 Luas penampang = 40,14* cm2
 Momen inersia
- Ix = 1640 cm4
- Iy = 563 cm4
 Jari – jari inersia
- ix = 6,39 cm
- iy = 3,75 cm
 Momen lawan
- Zx = 219 cm3
- Zy = 75,1 cm3
 Skema Rangka
 Beban Mati & Beban Hidup

 Beban Angin

10
 Pembebanan
 Beban Mati
- Beban seluruh titik joint
Beban atap = 8 kg/m2 x (2 x 7,46 m) x 5 m = 596,80 kg
Beban gording = 4,06 kg/m’ x 5 m x 12 = 243,60 kg
Beban ikatan dll = 10 % x beban kuda – kuda = 195,24 kg
Total = 1035,64 kg
- Beban kuda – kuda
Beban = 31,5 kg/m’ x 61,98 m = 1952,37 kg
*(beban ini tidak dimasukkan dalam SAP 2000 – sudah dihitung SAP)
- Beban tiap joint
Semua titik joint = 1035,64 kg : 11 = 94,15 kg
Joint P1 & P11 = 94,15 kg : 2 = 47,08 kg
 Beban Hidup
- Beban pekerja = 100 kg
- Beban air = (2 x (7,46m x 6)) x 20 kg/m2 = 1790,40 kg
Total = 1890,40 kg
- Beban tiap joint
Semua titik joint = 1890,40 kg : 11 = 171,86 kg
Joint P1 & P11 = 171,86 kg : 2 = 85,93 kg
 Beban Gempa
- Wilayah gempa = 3 (tiga)
- Tegangan tanah = 1,5 kg/cm2
- Faktor keutamaan (I) = 1,0

11
3
- Waktu getar alami (T) = 0,085 × 𝐻 4
3
= 0,085 × 11,444 = 0,53
- Jenis tanah = tanah keras
0,23 0,23
- Koefisien gempa (C) = 𝑇
= 0,53 = 0,43

- Faktor reduksi gempa (R) = 1,6


- Berat bangunan (Wt)
Beban mati
Beban atap = (8 kg/m2 x (2 x 7,46 m) x 5 m) x 7
= 596,80 kg x 7 = 4177,60 kg
Beban gording = (4,06 kg/m’ x 5 m x 12) x 7
= 243,60 kg x 7 = 1705,20 kg
Beban kolom = (36,7 kg/m’ x 7 m) x (2 x 7)
= 256,90 kg x 14 = 3596,60 kg
Beban kuda - kuda = (31,5 kg/m’ x 61,98 m) x 7
= 1952,37 kg x 7 = 13666,59 kg
Total 1 = 23145,99 kg
Perlengkapan & alat sambung = 10% x total = 2314,59 kg
Total 2 = 25460,58 kg
Beban hidup
Beban hidup = faktor reduksi x 1890,40 kg
= 0,80 x 1890,40 kg = 1512,32 kg
Beban total (Wt)
Kombinasi = 1,2 D + 1,6 L
= 1,2 (25460,58) + 1,6 (1512,32)
= 30552,70 + 2419,71 = 32972,41 kg
𝐶×𝐼
- Besar beban geser (V) = × 𝑊𝑡
𝑅
0,43×1,0
= 1,6
× 32972,41 = 8861,34 kg
8861,34
- Beban tiap portal = 7
= 1265,91 kg

 Beban Angin
- Koefisien angin
Angin tekan = +0,5
∝ 25 145
Angin hisap = −0,4 − 300 = −0,4 − 300 = − 300 = −0,5

- Angin tekan = Angin hisap (koefisiennya sama)

12
Tekanan angin (w) = 30 kg/m2
Beban = 0,5 x 30 kg/m2 x 7,46 m x 5 m = 559,50 kg
Beban (sin) = 559,50 kg x sin 25 = 236,45 kg
Beban (cos) = 559,50 kg x cos 25 = 507,08 kg
Beban tiap joint
Semua titik joint (sin) = 236,45 kg : 6 = 39,41 kg
Joint W1= W12 (sin) = 39,41 kg : 2 = 19,71 kg
Semua titik joint (cos) = 507,08 kg : 6 = 84,51 kg
Joint W1= W12 (cos) = 84,51 kg : 2 = 42,26 kg
 Rekapitulasi Beban
Beban Angin
Beban Mati Beban Hidup
Tekan (+) Hisap (-)
P1 47,08 kg P1 85,93 kg Wv1 19,71 kg Wv12 19,71 kg
P2 94,15 kg P2 171,86 kg Wv2 39,41 kg Wv7 39,41 kg
P3 94,15 kg P3 171,86 kg Wv3 39,41 kg Wv8 39,41 kg
P4 94,15 kg P4 171,86 kg Wv4 39,41 kg Wv9 39,41 kg
P5 94,15 kg P5 171,86 kg Wv5 39,41 kg Wv10 39,41 kg
P6 94,15 kg P6 171,86 kg Wv6 39,41 kg Wv11 39,41 kg
P7 94,15 kg P7 171,86 kg Wh1 42,26 kg Wh12 42,26 kg
P8 94,15 kg P8 171,86 kg Wh2 84,51 kg Wh7 84,51 kg
P9 94,15 kg P9 171,86 kg Wh3 84,51 kg Wh8 84,51 kg
P10 94,15 kg P10 171,86 kg Wh4 84,51 kg Wh9 84,51 kg
P11 47,08 kg P11 85,93 kg Wh5 84,51 kg Wh10 84,51 kg
- - - Wh6 84,51 kg Wh11 84,51 kg

 Analisa SAP 2000


 Rekapitulasi Gaya Batang
Gaya (kg) Gaya (kg)
Batang Batang
Tekan (-) Tarik (+) Tekan (-) Tarik (+)
a1 5011,27 - b1 - 4898,29
a2 5557,27 - b2 - 5203,49
a3 5115,80 - b3 - 5457,86
a4 4521,71 - b4 - 5018,79
a5 3854,66 - b5 - 4428,69
a6 3943,69 - b6 - 4422,85
a7 4706,82 - b7 - 5033,45
a8 5405,05 - b8 - 5531,34
a9 6021,92 - b9 - 5508,38
a10 5952,79 - b10 - 5189,71

Batang Gaya (kg) Batang Gaya (kg)

13
Tekan (-) Tarik (+) Tekan (-) Tarik (+)
d1 - 350,74 v1 590,41 -
d2 625,80 - v2 - 94,03
d3 1028,72 - v3 - 571,34
d4 1286,58 - v4 - 965,90
d5 1279,57 - v5 - 2594,41
d6 1080,73 - v6 - 1014,53
d7 723,85 - v7 - 639,16
d8 - 150,39 v8 - 264,64
- - - v9 2974,61 -
- - - - - -

 Nilai Reaksi Tumpuan


- Beban mati

- Kombinasi beban mati + beban hidup

- Kombinasi beban mati + beban hidup + beban angin

 Struktur Rangka Batang

14
 Pengecekan
 Batang Tarik
- Nilai gaya batang terbesar (Tu)
Aksial terfaktor = b8 = 5531,34 kg
- Kondisi leleh (Tn)
Aksial nominal = ø x Ag x fy
= 0,90 x 4014 mm2 x 240 Mpa = 867024 N
= 86702,40 kg
Syarat
Tu ≤ ø.Tn (Lihat SNI) = OK
- Kondisi fraktur (Tn)
Aksial nominal = ø x Ag x fy
= 0,75 x 4014 mm2 x 240 Mpa = 722520 N
= 72252,00 kg
Syarat
Tu ≤ ø.Tn (Lihat SNI) = OK
- Kelangsingan (λ)
Kelangsingan = Panjang batang : ix
= 129 : 6,39 = 20,17
Syarat
λ = L : r < 240 (Lihat SNI) = OK

 Batang Tekan

15
- Nilai gaya batang terbesar (Tu)
Aksial terfaktor = a9 = 6021,92 kg

- Kelangsingan tekuk
Faktor panjang tekuk (k) = 0,80
(Jepit – Sendi)
Tekuk arah sumbu – X
LkX = k x panjang batang
= 0,80 x 1,42 = 1,14 m
= 114 cm
𝐿𝑘𝑥 114
Syarat = = = 17,84 < 200 = OK
𝑖𝑥 6,39

Tekuk arah sumbu – Y


LkY = k x panjang batang
= 0,80 x 1,42 = 1,14 m
= 114 cm
𝐿𝑘𝑦 114
Syarat = = = 30,40 < 200 = OK
𝑖𝑦 3,75

- Kekuatan nominal
Arah sumbu – X
1 𝐿𝑘𝑥 𝑓𝑦
λcx =𝜋× ×√𝐸
𝑖𝑥

1 240
= 3,14 × 17,84 × √200000 = 0,20

Untuk 0,20 ≤ 0,25 maka : (Lihat SNI)


𝜔=1
Aksial nominal
𝑓𝑦
Tn= ø x Ag x 𝜔
240𝑀𝑃𝑎
= 0,85 x 4014 mm2 x = 818856 N
1

= 81885,60 kg
Syarat
Tu ≤ ø.Tn = OK

Arah sumbu – Y

16
1 𝐿𝑘𝑦 𝑓𝑦
λcy =𝜋× ×√𝐸
𝑖𝑦

1 240
= 3,14 × 30,40 × √200000 = 0,34

Untuk 0,25 < 0,34 < 1,2 maka : (Lihat SNI)

1,42
𝜔 = 1,6−0,67×λc
1,42
= 1,6−0,67×0,34 = 1,04

Aksial nominal
𝑓𝑦
Tn= ø x Ag x 𝜔
240𝑀𝑃𝑎
= 0,85 x 4014 mm2 x = 787361 N
1,04

= 78736,10 kg
Syarat
Tu ≤ ø.Tn = OK

BAB V

17
PERENCANAAN KOLOM BAJA

 Data
 Tinggi kolom = 7,00 m
 Jarak antar kolom memanjang = 5,00 m
 Jarak antar kolom melintang = 13,00 m
 Tipe baja = H 300 x 150 x 6,5 x 9 x 13
 Data Kolom H 300 x 150 x 6,5 x 9 x 13
 Berat = 36,7 kg/m’
 Tebal badan = 6,9 mm
 Tebal sayap = 9 mm
 Jari – jari = 13 mm
 Luas penampang = 46,78 cm2
 Momen inersia
- Ix = 7210 cm4
- Iy = 508 cm4
 Jari – jari inersia
- ix = 12,4 cm
- iy = 3,29 cm
 Momen lawan
- Zx = 481 cm3
- Zy = 67,7 cm3
 Skema

 Pembebanan

18
 Nilai Reaksi Tumpuan (Kombinasi B. Mati + B. Hidup + B. Angin)
- Nilai vertikal terbesar
Nilai = 2942,44 kg ( )
- Nilai horizontal terbesar
Nilai = 485,93 kg ( )
 Nilai Akibat Beban Gempa
- Nilai horizontal = 1265,91 kg ( )
 Nilai Gaya Tekan
- Total = 2942,44 kg + (36,7 kg/m x 7 m) = 3199,34 kg ( )
 Nilai Momen
 Momen yang terjadi
- Momen = (1265,91 – 485,93) x tinggi kolom
= 779,98 kg x 7 m = 5459,86 kgm
 Pengecekan
 Kelangsingan Tekuk
- Faktor panjang tekuk (k) = 2,10
(Jepit – Lepas)
Tekuk arah sumbu – X
LkX = k x panjang batang
= 2,10 x 7 = 14,7 m
= 1470 cm
𝐿𝑘𝑥 1470
Syarat = 𝑖𝑥
= 12,4
= 118,5 < 200 = OK

Tekuk arah sumbu – Y


LkY = k x panjang batang
= 2,10 x 7 = 14,7 m
= 1470 cm
𝐿𝑘𝑦 1470
Syarat = 𝑖𝑦
= 3,29
= 446,81 < 200 = NO OK

 Kekuatan Nominal
- Arah sumbu – X
1 𝐿𝑘𝑥 𝑓𝑦
λcx = × ×√𝐸
𝜋 𝑖𝑥

1 240
= 3,14 × 118,5 × √200000 = 1,31

Untuk λc > 1,2 maka (Lihat SNI)


𝜔 = 1,25 × λc 2 = 1,25 × 1,312 = 2,15
Aksial nominal

19
𝑓𝑦
Tn = ø x Ag x 𝜔
240𝑀𝑃𝑎
= 0,85 x 4678 mm2 x 2,15
= 443866 N
= 44386,6 kg
Syarat
Tu ≤ ø.Tn = 3199,34 kg ≤ 44386,6 kg = OK
- Arah sumbu – Y
1 𝐿𝑘𝑦 𝑓𝑦
λcy = × ×√𝐸
𝜋 𝑖𝑦

1 240
= 3,14 × 446,81 × √200000 = 4,93

Untuk λc > 1,2 maka (Lihat SNI)


𝜔 = 1,25 × λc 2 = 1,25 × 4,932 = 30,38
Aksial nominal
𝑓𝑦
Tn = ø x Ag x 𝜔
240𝑀𝑃𝑎
= 0,85 x 4678 mm2 x 30,38
= 31413 N
= 3141,30 kg
Syarat
Tu ≤ ø.Tn = 3199,34 kg ≥ 3141,30 kg = OK
 Perhitungan Tumpuan Kolom
 Skema

20
 Data
- Beban angkur
Gaya aksial terfaktor (Pu) = 3199,34 kg
Momen terfaktor (Mu) = 5459,86 kgm
Geser terfaktor (Vu) = 1265,91 kg + (36,7 kg/m x 7m)
= 1265,91 kg + 256,90 kg = 1522,81 kg
- Base plat
Tegangan leleh baja (fy) = 240 Mpa
Tegangan putus baja (fu) = 370 Mpa
Lebar base plate = 310 mm
Panjang base plate = 460 mm
Tebal base plate = 20 mm
- Beton
Kuat tekan beton (f’c) = 20 Mpa
- Angkur baut
Tipe angkur = A – 325
Tegangan leleh angkur (fy) = 400 Mpa
Tegangan putus angkur (fu) = 825 Mpa
Diameter angkur (d) = 19 mm
Jumlah angkur sisi tarik (nt) = 2 buah
Jumlah angkur sisi tekan (nc) = 2 buah
Jarak angkur terhadap pusat penampang (f) = 200 mm
Panjang angkur (L) = 600 mm
 Pengecekan eksentrisitas
- Eksentrisitas (e)
𝑀𝑢 5459,86
Eksentrisitas = 𝑃𝑢
= 3199,34 = 1,71 m = 1710 mm
𝑃𝑎𝑛𝑗𝑎𝑛𝑔 𝑏𝑎𝑠𝑒 𝑝𝑙𝑎𝑡𝑒 460
Eksentrisitas kritis = 6
= 6
= 76,67 mm

Syarat

21
e > e kritis = 1710 mm > 76,67 mm = OK
 Pengecekan gaya tarik angkur
- Gaya tarik angkur (Pt)
ℎ 𝑘𝑜𝑙𝑜𝑚 300
et =𝑓+ 2
= 200 + 2
= 350 mm
ℎ 𝑘𝑜𝑙𝑜𝑚 300
ec =𝑓− 2
= 200 − 2
= 50 mm
𝑒𝑐 50
Pt = 𝑃𝑢 × 𝑒𝑡 = 3199,34 × 350 = 457,05 kg

- Gaya yang bekerja pada angkur yang tertarik (Tu)


𝑃𝑡 457,05
Tu = = = 228,53 kg
𝑛𝑡 2

- Luas penampang angkur (Ab)


𝜋 3,14
Ab = 4 × 𝑑2 = 4
× 192 = 284 mm2

- Tahanan tarik nominal angkur (Tn)


Tn = 0,75 × 𝐴𝑏 × 𝑓𝑢
= 0,75 × 284 × 825 = 175433,0 kg
∅ Tn = ∅ × 𝑇𝑛
= 0,9 × 175433,0 = 157890,0 kg
Syarat
Tu ≤ ∅ Tn = 228,53 kg ≤ 157890,0 kg = OK
 Pengecekan gaya geser angkur
- Gaya geser angkur (Vu1)
𝑉𝑢 1522,81
Vu1 = 𝑛
= 4
= 380,70 kg

- Jumlah penampang geser (m)


m =1
- Faktor pengaruh ulir pada bidang geser (r1)
r1 = 0,4
- Luas penampang angkur (Ab)
𝜋 3,14
Ab = × 𝑑2 = × 192 = 284 mm2
4 4

- Tahanan geser nominal angkur (Vn)


Vn = 𝑟1 × 𝑚 × 𝐴𝑏 × 𝑓𝑢
= 0,4 × 1 × 284 × 825 = 93720,0 kg
∅ Vn = ∅ × 𝑉𝑛
= 0,75 × 93720,0 = 70290,0 kg

Syarat

22
Vu1 ≤ ∅ Vn = 380,70 kg ≤ 70290,0 kg = OK
 Pengecekan gaya tumpu pada angkur baut
- Gaya tumpu angkur baut
Ru1 = Vu1 = 380,70 kg
- Tahanan tumpu nominal (Rn)
Rn = 2,4 x d x tebal base plate x fu
= 2,4 x 19 x 20 x 370 = 337440,0 kg
∅ Rn = ∅ × 𝑅𝑛
= 0,75 × 337440 = 253080,0 kg
Syarat
Ru1 ≤ ∅ Rn = 380,70 kg ≤ 253080,0 kg = OK
 Pengecekan kombinasi geser dan tarik
- Konstanta tegangan baut mutu tinggi
f1 = 807 MPa
f2 = 621 MPa
- Faktor pengaruh ulir pada bidang geser
r2 = 1,9
- Tegangan geser akibat beban terfaktor
𝑉𝑢
fuv =
𝑛×𝐴𝑏
15228,1
= = 13,41MPa
4×284

- Kuat geser angkur


Kuat geser = ∅ x r1 x m x fu
= 0,75 x 0,4 x 1 x 825 = 247,50 Mpa
Syarat
fuv ≤ Kuat geser = 13,41 MPa ≤ 247,50 MPa = OK
- Gaya tarik akibat beban terfaktor
Tu = 228,53 kg
- Tahanan tarik angkur
Tahanan tarik = ∅ x f1 x Ab
= 0,75 x 807 x 284 = 171891 kg
Syarat
Tu ≤ Tahanan tarik= 228,53 kg ≤ 171891 kg = OK
- Kuat tarik angkur
ft = 0,75 x fu
= 0,75 x 825 = 618,75 MPa
- Batas tegangan kombinasi

23
Batas tegangan = f1 – (r2 x fuv)
= 807 – (1,9 x 13,41) = 781,52 MPa
Syarat
ft ≤ Batas tegangan= 618,75 MPa ≤ 781,52 MPa = OK
 Pengecekan tahanan tumpu beton
- Gaya tekan total base plate (Puc)
Puc = Pt + Pu
= 457,05 kg + 3199,34 kg = 3656,39 kg
= 36563,90 N
- Panjang bidang tegangan tekan beton (Y)
3×(𝑃𝑎𝑛𝑗𝑎𝑛𝑔 𝑏𝑎𝑠𝑒 𝑝𝑙𝑎𝑡𝑒−ℎ 𝑘𝑜𝑙𝑜𝑚)
Y = 2
3×(460−300)
= 2
= 240 mm

- Luas base plate (A1)


A1 = panjang x lebar
= 460 x 310 = 142600 mm2
- Luas kolom pedestasl (A2)
A2 = panjang x lebar
= 560 x 410 = 229600 mm2
- Tegangan tumpu nominal beton (fcn)
𝐴2
fcn = 0,85 × 𝑓′𝑐 × √𝐴1

229600
= 0,85 × 20 × √142600 = 21,57 Mpa

- Tegangan tumpu nominal beton yang diijinkan (∅ fcn)


∅ fcn = 0,65 x fcn
= 0,65 x 21,57 = 14,02 Mpa
- Tegangan tumpu yang terjadi pada beton (fcu)
2×𝑃𝑢𝑐
fcu = 𝑌×𝑙𝑒𝑏𝑎𝑟 𝑏𝑎𝑠𝑒 𝑝𝑙𝑎𝑡𝑒
2×36563,90
= 240×310
= 0,98 Mpa

Syarat
fcu ≤ ∅ fcn = 0,98 ≤ 14,02 = OK
 Pengecekan dimensi base plate
- Lebar minimum base plate (Bmin)
𝑃𝑢𝑐
Bmin = 0,5×∅ 𝑓𝑐𝑛×𝑌
36563,90
= 0,5×14,02×240 = 21,73 mm

24
Syarat
Bmin ≤ Bdigunakan = 21,73 ≤ 310 = OK
- Panjang bagian base plate jepit bebas
a = 80 mm
𝑎
fcu1 = (1 − ) × 𝑓𝑐𝑢
𝑌
80
= (1 − 240) × 0,98 = 0,65 MPa

- Momen penampang plastis plat


1
Z = × 𝐵 × 𝑡2
4
1
= × 310 × 202 = 31000 mm3
4

- Momen yang terjadi pada base plate akibat beban terfaktor


1 1
Mup = ( × 𝐵 × 𝑓𝑐𝑢1 × 𝑎2 ) + ( × 𝐵 × (𝑓𝑐𝑢 − 𝑓𝑐𝑢1 ) × 𝑎2 )
2 3
1 1
= ( × 310 × 0,65 × 802 ) + ( × 310 × (0,98 − 0,65) × 802 )
2 3

= 644800 + 218240 = 863040 Nmm


- Tahanan momen nominal plate
Mn = fy x Z
= 240 x 863040 = 207129600 Nmm
∅ Mn = 0,90 x 207129600 = 186416640 Nmm
Syarat
Mup ≤ ∅ Mn = 863040 ≤ 186416640 = OK
 Pengecekan panjang angkur
- Panjang mininmal (L min)
𝑓𝑦
L min = ×𝑑
4×√𝑓′𝑐
400
= 4× × 19 = 425 mm
√20

Syarat
L min ≤ L = 425 mm ≤ 600 mm = OK

BAB VI

25
PERENCANAAN KOLOM PEDESTAL

 Data
 Tinggi kolom = 900 mm = 90 cm
 Panjang kolom (h) = 560 mm = 56 cm
 Lebar kolom (b) = 410 mm = 41 cm
 Kuat tekan beton (f’c) = 20 MPa = 200 kg/cm2
 Mutu baja (fy) = 240 MPa = 2400 kg/cm2
 Tebal selimut beton (d’) = 40 mm = 4 cm
 Pembebanan
 Beban aksial (Pu) = 3199,34 kg
 Beban momen (Mu) = 5459,86 kgm
 Perhitungan Tulangan Pokok
𝑀𝑢
 Eksentrisitas (e) = 𝑃𝑢
5459,86 𝑘𝑔𝑚
= 3199,34 𝑘𝑔
= 1,71 m = 171 cm

 Penulangan
- Panjang (d) = h – d’ = 56 cm – 4 cm = 52 cm
- Rasio penulangan bruto = 1,5% = 0,015
𝐴𝑠
p = 𝑏×𝑑
𝐴𝑠
0,015 = 41×52
As = 0,015 x 2132 = 31,98 cm2 = 3198,0 mm2
- Tulangan (per 1 sisi) = dipasang 4 sisi (1 sisi = 0,25)
= 3198 mm2 x 0,25 = 799,5 mm2
Tulangan digunakan = 3 D 19 = 851,0 mm2
Total tulangan digunakan = 8 D 19 = 2268,0 mm2
 Penampang dalam kondisi seimbang
- Nilai Cb
600
Cb = 600+𝑓𝑦 × 𝑑
600
= 600+240 × 520 = 371,43 mm

- Nilai ab
ab = 0,85 x Cb
= 0,85 x 371,43 = 315,72 mm

- Nilai d”

26
0,85.𝑓′ 𝑐.𝑏.ℎ(𝑑−ℎ⁄2)+𝐴𝑠′ .𝑓𝑦(𝑑−𝑑 ′ )
d” = 0,85.𝑓′𝑐.𝑏.ℎ+(𝐴𝑠+𝐴𝑠′ )𝑓𝑦

0,85.20.410.560(520−560⁄2)+851.240(520−40)
= 0,85.20.410.560+(851+851)240
936768000+98035200
= 3903200+408480
= 240 mm

- Kapasitas tekan nominal


Pnb = (0,85 x f’c x b x ab) + (As’ x fy) – (As x fy)
= (0,85 x 200 x 41 x 31,57) + (851 x 2400) - (851 x 2400)
= 220042,90 kg
- Kapasitas tekan terfaktor
Pub = ∅ x Pnb
= 0,65 x 220042,90 kg = 143027,89 kg
- Kapasitas momen nominal
𝑎𝑏
Mnb = 0,85. 𝑓 ′ 𝑐. 𝑏. 𝑎𝑏 (𝑑 − 𝑑" − 2
)+ 𝐴𝑠 ′ . 𝑓𝑦(𝑑 − 𝑑′ − 𝑑") + 𝐴𝑠. 𝑓𝑦. 𝑑"
31,57
= 0,85.20.41.31,57 (52 − 24 − )+
2

8,51.2400(52 − 40 − 24) + 8,51.2400.24


= 268782,40 – 245088 + 490176
= 513870,40 kgcm = 5138,70 kgm
- Eksentrisitas
𝑀𝑛𝑏
eb = 𝑃𝑛𝑏
5138,70 𝑘𝑔𝑚
= 220042,90 kg = 0,023 m = 2,3 cm

 Syarat keruntuhan penampang


- Keruntuhan tarik
Pu < Pub = 3199,34 kg < 143027,89 kg = OK
e > eb = 171 cm > 2,3 cm = OK
- Keruntuhan tekan
Pu > Pub = 3199,34 kg < 143027,89 kg = NO OK
e < eb = 171 cm < 2,3 cm = NO OK
 Penampang dalam keruntuhan tarik
- Rasio tulangan
𝐴𝑠 2268
p = p’ = 𝑏×𝑑 = 410×520 = 0,011

- Nilai m
𝑓𝑦 240
m = = = 14,12
0,85×𝑓′𝑐 0,85×20

m’ = m – 1 = 14,12 – 1 = 13,12
- Nilai e’

27
ℎ 56
e’ = 𝑒 + (𝑑 − 2 ) = 171 + (52 − 2
) = 147 cm

- Nilai
p’ x m’ = 0,011 x 13,12 = 0,14
pxm = 0,011 x 14,12 = 0,16
𝑒′ 147
(1 − 𝑑 ) = (1 − 52
) = - 1,83
𝑑′ 4
(1 − 𝑑 ) = (1 − 52) = 0,92

- Kapasitas tekan nominal


𝑒′
Pn = 0,85. 𝑓 ′ 𝑐. 𝑏. 𝑑 [𝑝′ . 𝑚′ − 𝑝. 𝑚 + 1 − 𝑑 +

𝑒′ 2 𝑒′ 𝑑′
(√(1 − ) + 2 ( (𝑝. 𝑚 − 𝑝′ 𝑚′ ) + 𝑝′𝑚′ (1 − )))]
𝑑 𝑑 𝑑

= 0,85.200.41.52 [−0,02 + (−1,83) +

(√(−1,83)2 + 2(2,83(0,16 − 0,14) + 0,14(0,92)))]

= 362440 [−1,85 + (√3,35 + 2(0,06 + 0,13))]

= 362440 [−1,85 + (√3,35 + 0,38)]


= 362440[−1,85 + (1,93)] = 28995,20 kg
- Kapasitas tekan terfaktor
Pu = ∅ x Pn
= 0,65 x 28995,20 kg = 18846,90 kg
Syarat
Pu ≤ ∅ Pn = 3199,34 kg ≤ 18846,90 kg = OK
- Kapasitas momen nominal
Momen = (∅ x Pn) x e
= 18846,90 kg x 1,71 m = 32228,17 kgm
Syarat
Mu ≤ Momen = 5459,86 ≤ 32228,17 = OK
 Penentuan Tulangan Sengkang
 Diameter sengkang dipakai = Ø10 – 150
Syarat
s < 48 x (diameter tulangan sengkang) = 150 < 480 = OK
s < 16 x (diameter tulangan pokok) = 150 < 304 = OK
BAB VII
PERENCANAAN PONDASI TELAPAK

28
 Data
 Kedalaman pondasi (Df) = 0,9 m = 90 cm
 Lebar pondasi (Bx) = 1,6 m = 160 cm
 Panjang pondasi (By) = 1,8 m = 180 cm
 Tebal pondasi (h) = 0,35 m = 35 cm
 Tebal selimut beton (d’) = 0,05 m = 5 cm
 Tebal efektif pondasi (d) = 0,30 m = 30 cm
 Tinggi tanah urug (z) = 0,55 m = 55 cm
 Tegangan tanah = 1,5 kg/cm2
 Berat volume tanah (γt) = 1700 kg/m3
 Berat beton bertulang (γbb) = 2400 kg/m3
 Mutu beton (f’c) = 20 MPa = 200 kg/cm2
 Mutu baja (fy) = 240 MPa = 2400 kg/cm2
 Pembebanan
 Nilai Gaya Tekan
- Pu = 3199,34 kg
- Berat pondasi = (Bx x By x h) x γbb
= (1,6 x 1,8 x 0,35) x 2400 = 2419,20 kg
- Berat tanah urug = (Bx x By – b x h) x z x γt
= (1,6 x 1,8 – 0,41 x 0,56) x 0,55 x 1700
= 2,65 x 0,55 x 1700 = 2478,12 kg
- Total = 8096,66 kg
 Nilai Momen
 Momen yang terjadi
- Momen (Mu) = 5459,86 kgm
 Kontrol Tegangan Tanah
 Eksentrisitas
𝑀𝑢
- e =( )
𝑃𝑢
5459,86
= (8096,66) = 0,67 m

 Luas pondasi
- A = Bx x By
= 1,60 x 1,80 = 2,88 m2
 Tegangan tanah
𝑃𝑢 8096,66
- σt = ( 𝐴 ) = ( 28800 ) = 0,28 kg/cm2

Syarat

29
σt ≤ Teg tanah = 0,28 kg/cm2 ≤ 1,5 kg/cm2 = OK
𝑃𝑢 𝑀
- σt maksimum =(𝐴)+
(1⁄6)×𝐵𝑥 2 ×𝐵𝑦

8096,66 545986
=( )+ 1
28800 ( ⁄6)×1602 ×180

= (0,28) + 0,71 = 0,99 kg/cm2


Syarat
σt maks ≤ Teg tanah = 0,99 kg/cm2 ≤ 1,5 kg/cm2 = OK
𝑃𝑢 𝑀
- σt minimum =(𝐴)−
(1⁄6)×𝐵𝑥 2 ×𝐵𝑦

8096,66 545986
= ( 28800 ) +
(1⁄6)×1602 ×180

= (0,28) − 0,71 = - 0,43 kg/cm2


Syarat
σt min ≤ Teg tanah = - 0,66 kg/cm2 ≤ 1,5 kg/cm2 = OK
karena σt min < 0, maka σt maksimum menjadi :
𝑃𝑢
- σt maksimum = 𝐵𝑥
3×𝐵𝑦×( −𝑒)
2

8096,66
= 160
3×180×( −67)
2

8096,66
= 540×(13) = 1,15 kg/cm2

Syarat
σt maks ≤ Teg tanah = 1,15 kg/cm2 ≤ 1,5 kg/cm2 = OK
 Letak garis netral tegangan tanah
𝐵𝑥
- x = 3 × ( 2 − 𝑒)
160
=3×( 2
− 67) = 39 cm

 Kontrol Gaya Geser 1 Arah


 Geser arah sumbu X
- Skema

- Letak garis netral tegangan tanah


𝐵𝑥
x = 3 × ( 2 − 𝑒)
160
=3×( 2
− 67) = 39 cm

30
- Jarak bidang kritis terhadap sisi luar pondasi
𝐵𝑥−𝑏−𝑑 160−41−30
ax = 2
= 2
= 44,5 cm

- Tegangan tanah pada bidang kritis


σ min +(Bx−ax)
σx = 𝐵𝑥
× (σ 𝑚𝑎𝑘𝑠 − σ min)
0+(160−44,5)
= 160
× (1,15 − 0)

= 0,72 × (1,15) = 0,83 kg/cm2


- Gaya geser
σmaks−σx
Vux = (σx + ( 2
) − σt) × 𝑎𝑥 × 𝐵𝑥
1,15−0,83
= (0,83 + ( 2
)− 0,28) × 44,5 × 160

= (0,71) × 7120 = 5055,20 kg


- Kuat geser beton pada pondasi
1
Vc = ( × √𝑓′𝑐) × 𝐵𝑥 × 𝑑
6
1
= ( × √200) × 160 × 30
6

= (2,36) × 4800 = 11313,71 kg


∅Vn = ∅Vc = 0,75 x 11313,71 = 8485,28 kg
Syarat
Vux ≤ ∅Vn = 5055,30 kg ≤ 8485,28 kg = OK
 Geser arah sumbu Y
- Skema

- Letak garis netral tegangan tanah


𝐵𝑦
x = 3 × ( 2 − 𝑒)
180
=3×( − 67) = 23 cm
2

- Jarak bidang kritis terhadap sisi luar pondasi


𝐵𝑦−ℎ−𝑑 180−56−30
ay = = = 47,0 cm
2 2

31
- Tegangan tanah pada bidang kritis
σ min +(By−ay)
σx = 𝐵𝑦
× (σ 𝑚𝑎𝑘𝑠 − σ min)
0+(180−47)
= 180
× (1,15 − 0)

= 0,74 × (1,15) = 0,85 kg/cm2


- Gaya geser
σmaks−σx
Vuy = (σx + ( ) − σt) × 𝑎𝑦 × 𝐵𝑦
2
1,15−0,85
= (0,85 + ( 2
)− 0,28) × 47 × 180

= (0,72) × 8460 = 6091,20 kg


- Kuat geser beton pada pondasi
1
Vc = (6 × √𝑓′𝑐) × 𝐵𝑦 × 𝑑
1
= (6 × √200) × 180 × 30

= (2,36) × 5400 = 12744,00 kg


∅Vn = ∅Vc = 0,75 x 12744,00 = 9558,00 kg
Syarat
Vuy ≤ ∅Vn = 6091,20 kg ≤ 9558,00 kg = OK
 Kontrol Gaya Geser 2 Arah
 Skema

 Bidang penampang kritis


- Lebar bidang geser pons arah sb x
𝑑
cx = 𝑏 + (2 × 2 )
30
= 41 + (2 × 2
) = 71,0 cm

- Lebar bidang geser pons arah sb y


𝑑
cy = ℎ + (2 × 2 )
30
= 56 + (2 × 2
) = 86,0 cm

32
 Gaya geser
- Geser pons
σmaks+σmin
Vup = ((𝐵𝑥 × 𝐵𝑦) − (𝑐𝑥 × 𝑐𝑦)) × ( 2
− σt)
1,15+0
= ((160 × 180) − (71 × 86)) × ( 2
− 0,28)

= (22694) × (0,30) = 6808,20 kg


 Kuat geser beton pada pondasi
- Keliling bidang geser pons
Kp = 2 × (𝑐𝑥 + 𝑐𝑦)
= 2 × (71 + 86) = 314 cm
- Luas bidang geser pons
Ap = 𝐾𝑝 × 𝑑
= 314 × 30 = 9420 cm2
- Kuat geser terjadi
2 𝐴𝑝×√𝑓′𝑐
Vc = (1 + 𝛽𝑐) × ( 6
)

2 9420×√200
= (1 + 56 )×( 6
)
⁄41

= (2,46) × (22203,15) = 54619,75 kg


𝐴𝑝×√𝑓′𝑐
Vc =( )
3

9420×√200
=( ) = 44406,31 kg
3

∝𝑠×𝑑 𝐴𝑝×√𝑓′𝑐
Vc =( 𝐾𝑝
+ 2) × ( 12
)

20×30 9420×√200
=( 314
+ 2) ×( 12
)

= (3,91) × (11101,58) = 43407,16 kg


Vc diambil yang terkecil = 43407,16 kg
∅Vn = ∅Vc = 0,75 x 43407,16 = 32555,37 kg
Syarat
Vup ≤ ∅Vn = 6808,20 kg ≤ 32555,37 kg = OK

 Penulangan Pondasi
 Syarat penulangan
- p (rho) min
1,4 1,4
p min = 𝑓𝑦 = 240 = 0,0058

33
- p (rho) maks
0,85×𝑓′𝑐×𝛽1 600
p maks = 0,75 × ( 𝑓𝑦
) × (600+𝑓𝑦)
0,85×20×0,85 600
= 0,75 × ( 240
) × (600+240)

= 0,75 × (0,06) × (0,71) = 0,0402


 Penulangan lentur arah sumbu X
- Skema

- Jarak tepi kolom terhadap sisi luar pondasi


𝐵𝑥−𝑏 160−41
fx = 2
= 2
= 59,5 cm

- Tegangan tanah yang terjadi


σ min +(Bx−fx)
σx = 𝐵𝑥
× (σ 𝑚𝑎𝑘𝑠 − σ min)
0 +(160−41)
= × (1,15 − 0)
160

= 0,74 × (1,15) = 0,85 kg/cm2


- Momen yang terjadi
𝑓𝑥 2 2
Mux = 2
× (σx + 3 × (σmaks − σx) − σt) × 𝐵𝑦
59,52 2
= 2
× (0,85 + 3 × (1,15 − 0,85) − 0,28) × 180

= 1770,13 × (0,86) × 180 = 274016,12 kgcm


- Rasio tulangan
𝑀𝑢𝑥
Rn =
∅×𝐵𝑦×𝑑 2
274016,12
= 0,80×180×302 = 2,11 kg/cm2

= 0,21 MPa
𝑓𝑦 240
m = 0,85×𝑓′𝑐 = 0,85×20 = 14,11

34
1 2×𝑚×𝑅𝑛
p (rho) = 𝑚 × (1 − √1 − 𝑓𝑦
)

1 2×14,11×0,21
= 14,11 × (1 − √1 − 240
)

= 0,071 × (1 − 0,99) = 0,00071


- Luas tulangan diperlukan
As perlu = p (rho) min x By x d
= 0,0058 x 1800 x 300 = 3132,00 mm2
Dipakai diameter tulangan = D19
- Jarak tulangan diperlukan
𝜋 𝐵𝑦
sperlu = 4 × 𝐷 2 × 𝐴𝑠
3,14 1800
= 4
× 192 × 3132 = 162,87 mm

Dipakai jarak antar tulangan = 150,00 mm


- Luas tulangan digunakan
𝜋 𝐵𝑦
As pakai = 4 × 𝐷2 × 𝑠
3,14 1800
= 4
× 192 × 150
= 3400,62 mm2

- Tulangan dipakai = D19 – 150


 Penulangan lentur arah sumbu Y
- Skema

- Jarak tepi kolom terhadap sisi luar pondasi


𝐵𝑦−ℎ 180−56
fy = 2
= 2
= 62,0 cm

- Tegangan tanah yang terjadi


σ min +(Bx−fx)
σx = 𝐵𝑥
× (σ 𝑚𝑎𝑘𝑠 − σ min)

35
0 +(180−56)
= 180
× (1,15 − 0)

= 0,69 × (1,15) = 0,79 kg/cm2


- Momen yang terjadi
𝑓𝑦 2 2
Muy = 2
× (σx + 3 × (σmaks − σx) − σt) × 𝐵𝑥
622 2
= × (0,79 + × (1,15 − 0,79) − 0,28) × 160
2 3

= 1922 × (0,84) × 160 = 258316,80 kgcm


- Rasio tulangan
𝑀𝑢𝑦
Rn = ∅×𝐵𝑥×𝑑2
258316,80
= 0,80×160×302 = 2,24 kg/cm2

= 0,22 MPa
𝑓𝑦 240
m = = = 14,11
0,85×𝑓′𝑐 0,85×20

1 2×𝑚×𝑅𝑛
p (rho) = 𝑚 × (1 − √1 − 𝑓𝑦
)

1 2×14,11×0,22
= 14,11 × (1 − √1 − 240
)

= 0,071 × (1 − 0,99) = 0,00071


- Luas tulangan
As perlu = p (rho) min x Bx x d
= 0,0058 x 1600 x 300 = 2784,00 mm2
Dipakai diameter tulangan = D19
- Jarak tulangan
𝜋 𝐵𝑥
sperlu = 4 × 𝐷 2 × 𝐴𝑠
3,14 1600
= 4
× 192 × 2784 = 162,87 mm

Dipakai jarak antar tulangan = 140,00 mm


- Luas tulangan digunakan
𝜋 𝐵𝑦
As pakai = × 𝐷2 ×
4 𝑠
3,14 1800
= 4
× 192 × 150
= 3400,62 mm2

- Tulangan dipakai = D19 – 140

 Penulangan susut
- Rasio tulangan
p (rho) min = 0,0014

36
- Luas tulangan susut
Asx = p (rho) min x By x d
= 0,0014 x 1800 x 300 = 756,00 mm2
Asy = p (rho) min x Bx x d
= 0,0014 x 1600 x 300 = 672,00 mm2
Dipakai diameter tulangan = Ø12
- Jarak tulangan susut
𝜋 𝐵𝑦
sx = 4 × ∅2 × 𝐴𝑠𝑥
3,14 1800
= 4
× 122 × 756
= 269,14 mm

Dipakai jarak antar tulangan = 200,00 mm


𝜋 𝐵𝑥
sy = 4 × ∅2 × 𝐴𝑠𝑦
3,14 1600
= 4
× 122 × 672
= 269,14 mm

Dipakai jarak antar tulangan = 200,00 mm


- Tulangan dipakai
Arah sumbu X = Ø12 – 150
Arah sumbu Y = Ø12 – 140

BAB VIII
PERENCANAAN SAMBUNGAN BAUT

 DATA
 Profil = WF 150 x 150 x 7 x 10 x 11

37
 Tegangan leleh (fy) = 240 Mpa = 2400 kg/cm2
 Tegangan dasar (f) = 160 Mpa = 1600 kg/cm2
 Tebal plat = 1 cm = 10 mm
 SAMBUNGAN BAUT
 Batang A1 s/d A10
- Pmaks = 6021,92 kg
- Diameter baut
𝑇𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 𝑦𝑎𝑛𝑔 𝑑𝑖𝑠𝑎𝑚𝑏𝑢𝑛𝑔
d baut =2× 2
10+10
=2× 2
= 20 mm

- Ukuran lubang baut


d1 baut =d+3
= 20 + 3 = 23 mm
- Kekuatan baut
𝜋
Ng = 4 × 𝑑2 × 𝑡𝑒𝑔 𝑔𝑒𝑠𝑒𝑟
3,14
= 4
× 22 × (0,6 × 1600)

= 3,14 × 960 = 3014,40 kg


Ntp = 𝑑 × 𝑡𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 × 𝑡𝑒𝑔 𝑡𝑢𝑚𝑝𝑢𝑎𝑛
= 2 × 1 × (1,5 × 1600)
= 2 × 2400 = 4800,00 kg
- Jumlah baut (1 sisi)
𝑃
n =𝑁
𝑔

6021,92
= 3014,40

= 1,99 buah = 2 – 4 buah


- Jarak maksimal baut
smaks =7×𝑑
= 7 × 20 = 140 mm
 Batang B1 s/d B10
- Pmaks = 5531,34 kg
- Diameter baut
𝑇𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 𝑦𝑎𝑛𝑔 𝑑𝑖𝑠𝑎𝑚𝑏𝑢𝑛𝑔
d baut =2× 2
10+9
=2× 2
= 19 mm

- Ukuran lubang baut


d1 baut =d+3

38
= 19 + 3 = 22 mm
- Kekuatan baut
𝜋
Ng = × 𝑑2 × 𝑡𝑒𝑔 𝑔𝑒𝑠𝑒𝑟
4
3,14
= 4
× 1,92 × (0,6 × 1600)

= 2,83 × 960 = 2716,80 kg


Ntp1 = 𝑑 × 𝑡𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 × 𝑡𝑒𝑔 𝑡𝑢𝑚𝑝𝑢𝑎𝑛
= 2 × 1 × (1,5 × 1600)
= 2 × 2400 = 4800,00 kg
Ntp2 = 𝑑 × 𝑡𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 × 𝑡𝑒𝑔 𝑡𝑢𝑚𝑝𝑢𝑎𝑛
= 2 × 0,9 × (1,5 × 1600)
= 1,8 × 2400 = 4320,00 kg
- Jumlah baut (1 sisi)
𝑃
n =𝑁
𝑔

5531,34
= 2716,80

= 1,96 buah = 1 – 3 buah


- Jarak maksimal baut
smaks =7×𝑑
= 7 × 19 = 133 mm
 Batang V1 s/d V9
- Pmaks = 2974,61 kg
- Diameter baut
𝑇𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 𝑦𝑎𝑛𝑔 𝑑𝑖𝑠𝑎𝑚𝑏𝑢𝑛𝑔
d baut =2× 2
10+10
=2× 2
= 20 mm

- Ukuran lubang baut


d1 baut =d+3
= 20 + 3 = 23 mm
- Kekuatan baut
𝜋
Ng = × 𝑑2 × 𝑡𝑒𝑔 𝑔𝑒𝑠𝑒𝑟
4
3,14
= 4
× 22 × (0,6 × 1600)

= 3,14 × 960 = 3014,40 kg


Ntp = 𝑑 × 𝑡𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 × 𝑡𝑒𝑔 𝑡𝑢𝑚𝑝𝑢𝑎𝑛
= 2 × 1 × (1,5 × 1600)
= 2 × 2400 = 4800,00 kg
- Jumlah baut (1 sisi)

39
𝑃
n =𝑁
𝑔

2974,61
= 3014,40

= 0,99 buah = 1 – 3 buah


- Jarak maksimal baut
smaks =7×𝑑
= 7 × 20 = 140 mm
 Batang D1 s/d D8
- Pmaks = 1286,58 kg
- Diameter baut
𝑇𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 𝑦𝑎𝑛𝑔 𝑑𝑖𝑠𝑎𝑚𝑏𝑢𝑛𝑔
d baut =2× 2
10+10
=2× 2
= 20 mm

- Ukuran lubang baut


d1 baut =d+3
= 20 + 3 = 23 mm
- Kekuatan baut
𝜋
Ng = 4 × 𝑑2 × 𝑡𝑒𝑔 𝑔𝑒𝑠𝑒𝑟
3,14
= 4
× 22 × (0,6 × 1600)

= 3,14 × 960 = 3014,40 kg


Ntp = 𝑑 × 𝑡𝑒𝑏𝑎𝑙 𝑝𝑙𝑎𝑡 × 𝑡𝑒𝑔 𝑡𝑢𝑚𝑝𝑢𝑎𝑛
= 2 × 1 × (1,2 × 1600)
= 2 × 1920 = 3840,00 kg
- Jumlah baut (1 sisi)
𝑃
n =
𝑁𝑔

1286,58
=
3014,40

= 0,43 buah = 1 – 3 buah


- Jarak maksimal baut
smaks =7×𝑑
= 7 × 20 = 140 mm

40

You might also like