PROF. DR.

AHMET NOHUTÇU TARAFINDAN HAZIRLANAN

21 OCAK 2017 TARİH VE 6771 SAYILI
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR KANUNUN ÖNGÖRDÜĞÜ TEMEL DEĞİŞİKLİK VE YENİLİKLER

YENİ ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ KANUNU ÇERÇEVESİNDE

ANAYASANIN 104. MADDESİNDE
CUMHURBAŞKANINA VERİLEN GÖREV VE YETKİLER*
Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi CumhurbaĢkanına aittir.
Cumhurbaşkanı, Devlet baĢkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil
eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.
1) Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış
konuşmasını yapar.
2) Ülkenin iç ve dıĢ siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.
3) Kanunları yayımlar.
4) Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir.
5) Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin
Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde
iptal davası açar.
6) CumhurbaĢkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
7) ÜST KADEME KAMU YÖNETĠCĠLERĠNĠ ATAR, GÖREVLERĠNE SON VERĠR ve
bunların atanmalarına iliĢkin usul ve esasları CumhurbaĢkanlığı kararnamesiyle
düzenler.
8) Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyetine
gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
9) Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar.
10) Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.
11) Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.
12) Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder.
13) Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir.
14) Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.
15) CumhurbaĢkanı, yürütme yetkisine iliĢkin konularda CUMHURBAġKANLIĞI
KARARNAMESĠ çıkarabilir.
a. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar,
kiĢi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler
CumhurbaĢkanlığı kararnamesi ile düzenlenemez.
b. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda
CumhurbaĢkanlığı kararnamesi çıkarılamaz.
c. Kanunda açıkça düzenlenen konularda CumhurbaĢkanlığı kararnamesi
çıkarılamaz.
d. CumhurbaĢkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması
halinde kanun hükümleri uygulanır.
e. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda
CumhurbaĢkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.
16. CumhurbaĢkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı
olmamak Ģartıyla, YÖNETMELĠKLER çıkarabilir.

*
Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanına tanınan yeni yetki ve görevler koyu harfle yazılarak belirtilmiştir.
 YENİ ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ İLE
KALDIRILAN HÜKÜMLER
 Gensoru (TBMM‟nin Bakanlar Kurulu ve Bakanları denetleme yetkisi)
 TBMM‟nin Bakanlara sözlü soru sorması
 TBMM Başkanının Cumhurbaşkanına vekâlet etmesi
 Bakanlar Kurulu
 Bakanlar Kurulunun kurulması, güvenoyu alması
 Geçici Bakanlar Kurulu
 Tüm Bakanlar Kurulu kararnameleri
 Bakanlıkların kurulması, kaldırılması
 Kanun Hükmünde Kararname (TBMM‟nin KHK çıkarma verme yetkisi ve Bakanlar Kurulu‟nun
KHK çıkarması)
 Milletvekillerinin Bakan olabilmesi
 Tüzük
 Milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken
mahallî idareler organlarına veya bu organların üyelerine ilişkin genel veya ara seçimlerin
milletvekili genel veya ara seçimleriyle birlikte yapılması
 Yürütmenin kanun tasarısı sunması (Bütçe ve Kesinhesap Kanunu hariç)
 Jandarma Genel Komutanının MGK üyeliği
 Sıkıyönetim
 Askeri Yargıtay
 Askeri Yüksek İdare Mahkemesi
 Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyeleri ile Jandarma Genel Komutanının
Yüce Divanda yargılanması
 Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyelerinin Uyuşmazlık Mahkemesi üyelikleri

YENİ ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ İLE YENİ GELEN ve

DEĞİŞEN HÜKÜMLER
 Yürütme yetki ve görevinin Bakanlar Kurulu ile birlikte değil sadece CumhurbaĢkanı
tarafından kullanılması
 Anayasa‟nın yargı yetkisiyle ilgili 9. maddesinde yer alan „yargının bağımsızlığı‟ ilkesine
“tarafsızlık” ilkesinin eklenmesi
 Milletvekili sayısının 550‟den 600‟e çıkması
 Milletvekili Seçilme yaşının 25‟ten 18‟e inmesi
 Milletvekili adaylık niteliklerinden „askerliğini yapmış olmak‟ şartının çıkarılıp, „askerlikle ilişiği
olmama‟ ilkesinin getirilmesi
 TBMM seçim döneminin 4 yıldan 5 yıla çıkması
 TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 5 yılda bir aynı gün yapılması
 Yazılı soruların Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar tarafından 15 günde cevaplanması
 Son yapılan seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte %5’ini almış olan partiler
ile en az 100.000 seçmenin de Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday göstermesi
 Cumhurbaşkanının “Devlet BaĢkanı” sıfatını kazanması
 Cumhurbaşkanının partisiyle ilgisinin kesilmemesi
 Cumhurbaşkanının Meclise mesaj vermesi
 CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi
 Cumhurbaşkanının suç işlediği iddiasıyla Cezai Sorumluluğu (NSÇ teklifi → 3/5‟in kararı →
2/3‟ün kabulüyle → Yüce Divana sevk edilmesi) (Yüce Divan‟ın en fazla (3+3) 6 ayda
soruşturmayı tamamlaması)
 Cumhurbaşkanının yardımcılarını ve bakanları atayıp görevlerine son vermesi
 Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanların görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Cumhurbaşkanı
ile aynı usul ve şartlarda cezai sorumluluğa tabi olmaları
 Cumhurbaşkanına CumhurbaĢkanı Yardımcısının vekâlet etmesi
 Yasama ve yürütmenin karĢılıklı “Seçimlerin Yenilenmesine” (erken seçime) karar
vermesi:
a. Cumhurbaşkanının doğrudan;
b. TBMM‟nin 3/5 çoğunlukla karar vermesi
 Genelkurmay Başkanının MGK‟da Cumhurbaşkanından sonra gelen sırasının bakanlardan
sonraya alınması
 MGK‟da başbakan yardımcıları yerine Cumhurbaşkanı yardımcılarının üye olması
 Devlet Denetleme Kurulunun Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmesi, askeri
kuruluĢları denetleyebilmesi ve idari soruĢturma yapabilmesi
 Milli Güvenlikten Cumhurbaşkanının sorumlu olması
 Genelkurmay Başkanının Bakanlar Kurulunun teklifi yerine doğrudan Cumhurbaşkanı
tarafından atanması
 OHAL‟i Cumhurbaşkanının ilan etmesi ve OHAL Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri
çıkarabilmesi
 Sıkıyönetimin şartlarının OHAL‟in altında OHAL şartlarıyla birleştirilmesi
 TBMM‟ye sunulan OHAL kararnamelerinin 3 ay içinde karara bağlanamaması halinde
kendiliğinden yürürlükten kalkması
 Cumhurbaşkanının ve Yüksek Askeri Şura‟nın tüm kararlarına karşı yargı yolunun açılması
 Cumhurbaşkanının üst kademe kamu yöneticilerini atayıp görevlerine son vermesi
 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kamu tüzelkişiliğinin kurulabilmesi
 Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri,
teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması
 Cumhurbaşkanının yönetmelik çıkarabilmesi
 HSYK‟nın adının HSK (Hâkimler ve Savcılar Kurulu) olması ve üye sayısının 22‟den → 13‟e,
daire sayısının 3‟ten → 2‟ye düşmesi
 HSK üyelerinin 4‟ünü CB‟nın seçmesi (3 üyeyi birinci sınıf adli hâkim ve savcılar arasından; 1
üyeyi birinci sınıf idari hâkim ve savcılar arasından)
 HSK üyelerinin 7’sini TBMM’nin seçmesi (Yeni Seçim Usulü: 3 üye Yargıtay, 1 üye Danıştay, 3
üye hukukçu öğretim üyeleri ve avukatlar arasından her üyelik gösterilecek 3 kat aday
arasından: 1. tur: 2/3; 2. tur: 3/5; 3. tur: 2. turda en çok oy alan 2 aday arasından ad çekilmesi
usulüyle)
 AYM üye sayısının 17‟den → 15‟e düşmesi; Genel Kurulun Mahkeme Başkanının veya Başkanın
belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 10 üye ile toplanması; Askeri Yargıtay ve
Askeri Yüksek İdare mahkemesinden gelen 2 üyenin üyeliğinin ve bu 2 üye ile Jandarma Genel
Komutanının Yüce Divanda yargılananlar arasında sayılmasının son bulması
 Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerine karşı Anayasa Mahkemesi‟nde dava açılabilmesi
 Uyuşmazlık Mahkemesinde Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare mahkemesinden gelen 5 asil
5 yedek üyenin üyeliklerinin son bulması
 Cumhurbaşkanının bütçe ve kesin hesap kanunu teklifinde bulunabilmesi
 Bütçe kanunun süresi içinde kabul edilmemesi, geçici bütçe kanunun da çıkarılmaması halinde
önceki yılın bütçesinin yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanması
16 NİSAN 2017 HALKOYLAMASIYLA YÜRÜRLÜĞE GİREN HÜKÜMLER

 Anayasa‟nın 9. maddesindeki “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız

mahkemelerce kullanılır.” hükmü.
 Milletvekili Seçilme yaşının 25‟ten 18‟e inmesi
 Milletvekili adaylık niteliklerinden „askerliğini yapmış olmak‟ şartının çıkarılıp, „askerlikle ilişiği
olmama‟ ilkesinin getirilmesi
 Cumhurbaşkanının partili olabilmesi
 “Seçimlerde geçici Bakanlar Kurulu” kenar başlığında ilga edilen hükümler
 Milletvekili seçimlerinden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılacak mahallî idare seçimlerinin
milletvekili seçimleriyle birlikte yapılması hükmünün kaldırılması
 Askeri yargı, Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin kaldırılması
 AYM üye sayısının 17‟den → 15‟e düşmesi; Genel Kurulun Mahkeme Başkanının veya Başkanın
belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 10 üye ile toplanması; Askeri Yargıtay ve
Askeri Yüksek İdare mahkemesinden gelen 2 üyenin üyeliğinin ve bu 2 üye ile Jandarma Genel
Komutanının Yüce Divanda yargılananlar arasında sayılmasının son bulması
 Jandarma Genel Komutanı ile ilga edilen Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi
üyelerinin Yüce Divanda yargılanmalarının son bulması
 HSK (Hâkimler ve Savcılar Kurulu) ile ilgili tüm düzenlemeler
 Uyuşmazlık Mahkemesinde Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare mahkemesinden gelen 5 asil
5 yedek üyenin üyeliklerinin son bulması

6771 SAYILI KANUN GEREĞİNCE BİRLİKTE YAPILACAK İLK

TBMM VE CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİNE İLİŞKİN
SEÇİM TAKVİMİN BAŞLADIĞI TARİHTE
YÜRÜRLÜĞE GİRECEK DEĞİŞİKLİKLER

 Milletvekili sayısının 550‟den 600‟e çıkması

 Anayasanın 77. Maddesindeki “TBMM‟nin Seçim Dönemi” ibaresinin “TBMM ve
Cumhurbaşkanının Seçim Dönemi” olarak değişmesi ve TBMM ve Cumhurbaşkanlığı
seçimlerinin 5 yılda bir aynı gün yapılması
 TBMM‟deki siyasal parti gruplarına ek olarak Cumhurbaşkanlığı seçiminde son yapılan
seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte %5’ini almış olan partiler ile en az
100.000 seçmenin de aday göstermesi
 Cumhurbaşkanıyla ilgili “Seçimi” madde kenar başlıklı 102. Maddenin ilgası

GERİ KALAN HÜKÜMLER, 3 KASIM 2019 TARİHİNDE BİRLİKTE

YAPILMASI ÖNGÖRÜLEN TBMM VE CUMHURBAŞKANLIĞI
SEÇİMLERİ SONUCUNDA, CUMHURBAŞKANININ GÖREVE BAŞLADIĞI
TARİHTE YÜRÜRLÜĞE GİRECEKTİR.
 ABD TĠPĠ BAġKANLIK SĠSTEMĠĠLE CUMHURBAġKANLIĞI SĠSTEMĠNĠN
KARġILAġTIRILMASI

ABD TĠPĠ BAġKANLIK CUMHURBAġKANLIĞI SĠSTEMĠ

Çift Meclis Tek Meclis
Federalizm Üniter Devlet
4 yıl 5 yıl
Başkanın: Cumhurbaşkanının:
- iki dereceli ve - tek dereceli ve
- tek turlu sistemle - iki turlu sistemle
seçilmesi seçilmesi
Başkan Adayı: Ön Seçimle Cumhurbaşkanı Adayı:
- TBMM Siyasi Parti Gruplarının
- Seçimlerde tek başına veya birlikte %5 oy almış partilerin
- 100.000 seçmenin
aday göstermesiyle
Başkan ve Kongre seçimleri farklı zamanlarda CB ve TBMM seçimleri aynı zamanda
Başkanın atamaları Senatonun onayına tabi olması CB’nın atamalarının TBMM’nin onayına tabi olmaması
Yasama ve Yürütmenin birbirini feshedememesi Yasama ve Yürütme arasında çatışma olması halinde Yasama ve
Yürütmenin karşılıklı seçimlerin yenilenmesine karar verebilmesi
 YARGISAL ORGANLARIN VE HSK’NIN ÜYELERİNİN SEÇİMİ
CumhurbaĢkanı HSK Diğer
12 ÜYE
Cumhurbaşkanı 4 üyeyi resen 3 üyeyi TBMM seçer.
Anayasa seçer.
Mahkemesi TBMM’ye üye seçerken her boş üyelik için 3 kat aday
Cumhurbaşkanı’na diğer 8 üyeyi gösterecekler:
(15) seçerken her boş üyelik için 3
(2017 Anayasa kat aday gösterecekler: Sayıştay (2),
Değişikliği) Yargıtay (3), Baro Başkanları (1)
(Üyelerin Görev Danıştay (2),
Süresi: 12 yıl)
YÖK (3)

Yalnızca Yargıtay Genel

Yargıtay Kurulu’nun kendi üyeleri
Üyelerinin
(Üyelerin Görev arasından belirleyeceği 5’er
tamamı
Süresi: 12 yıl) aday arasından Cumhuriyet
Başsavcısı ve Başsavcı Vekili

DanıĢtay
(Üyelerin Görev 1/4 üye 3/4 üye
Süresi: 12 yıl)
Başkan ve üyelerinin tamamı TBMM Genel Kurulu’nun
SayıĢtay gizli oylamasıyla seçilir. Üyelerin görev süresi emekli
oluncaya kadar, Başkanın görev süresi 5+5 yıldır.
Yargıtay (4 asil + 2 yedek) ve Danıştay Genel
Yüksek Seçim
Kurulu’nun (3 asil + 2 yedek) kendi üyeleri arasından
Kurulu (7+4)
salt çoğunluğun gizli oyuyla 6 yıl için seçilir.
2 Doğal Üye: Adalet Bakanı + Adalet Bakanı
Müsteşarı
7 üyeyi TBMM Genel Kurulu seçer:
HSK 3 üye Yargıtay
4 ÜYE
(13 üye) 1 üye DanıĢtay
3 üye birinci sınıf adli hâkim ve
(2017 Anayasa 3 üye hukukçu öğretim üyeleri ve avukatlar
savcılar arasından,
Değişikliği) arasından her üyelik gösterilecek 3 kat aday
1 üye birinci sınıf idari hâkim ve
(Üyelerin Görev arasından:
savcılar arasından
Süresi: 4 yıl) 1. tur: 2/3
2. tur: 3/5
3: İkinci turda en çok oy alan 2 aday arasından ad
çekme usulü ile.