ْ‫تَيْسِي ْر‬

CARA CEPET MAHIR BACA KITAB KU BASA SUNDA

PIKEUN SANTRI PEMULA

A. Sya’rial Abdullah
Khodim Pondok Pesantren Al-Fatmah Cianjur
 BUBUKA

‫ والصالة والسالم على أشرف األنبياء والمرسلين سيدنا‬,‫الحمد لله رب العالمين‬

‫ وعلى آله وصحبه أجمعين‬,‫محمد األمين‬
Alhamdulillah, kalayan pitulung Allah Swt buku Taisir Cara Cepet
Maher Baca Kitab tiasa direngsekeun. Hadirna buku ieu karojong ku seja
ngagampilkeun penerapan kaidah nahwu sareng shorof dina maca kitab
kuning kangge santri tingkat pemula. Kainspirasi ku buku-buku teknik
cepet baca kitab ditambih pangalaman dina nalika diajar sareng ngajar.

Buku ieu ngawengku penjelasan kalimah, jumlah, tashrif, tarkib,

sareng cara nangtukeun harokat awal, tengah jeung akhir sakumaha
dibahas dina kitab-kitab nahwu shorof. Contoh-contoh dina buku ieu
seueueurna dinukil tina kitab Safinatunnaja sareng matan Tijan kalayan
tujuan sangkan santri pemula tiasa nerapkeun ieu buku dina maca eta
kitab.

Tangtos aya kakirangan tina sakur damelan manusa sumawona ieu

buku. Sim kuring neda koreksi sareng gagasan tinu mahir sangkan
nyampurnakeun ieu tulisan. Mugi Allah maparin kamanfaat tina ieu buku
ka urang sadaya, amin.

Cianjur, 24 Sya’ban 1437/ 31 Mei 2016

A. Sya’rial Abdullah

i
 Daftar Isi

Babagian Kalimat …………………………………………………………………………. 1

Macem-macem Isim …………………………………………………………………….. 2

Mu’rob jeung Mabni …………………………………………………………………. 2

Mudzkkar jeung Muannats ……………………………………………………….. 2

Mufrod Tatsniyah jeung Jama’ …………………………………………………. 3

Dhomir ……………………………………………………………………………………… 3

Asma`ul Khomsah ……………………………………………………………………… 5

Isim Isyaroh ………………………………………………………………………………. 5

Murokkab ‘Adadi ………………………………………………………………………. 6

Mudhof jeung Mudhof ilaih ……………………………………………………… 6

Isim Ghoiru Munshorif ……………………………………………………………… 7

Isim Maushul …………………………………………………………………………….. 8

Macem-macem Fi’il …………………………………………………………………….. 9

Fi’il Madhi Mudhori’ jeung Amr ………………………………………………… 9

Fi’il Mudhori’ Shohih Akhir jeung Mu’tall Akhir …………………………. 10

Af’alul Khomsah ………………………………………………………………………… 10

Cara Nganyahokeun Ciri-ciri I’rob ………………………………………………… 11

Mu’rob bil Harokat ……………………………………………………………………. 11

ii
 Mu’rob bil Huruf ……………………………………………………………………….. 12

Komponen Utama dina Kalam (‘Umdah) ……………………………………… 14

Babagian Jumlah ……………………………………………………………………. 14

Mubtada` jeung Khobar ……………………………………………………………. 14

Isim jeung Khobar Inna ……………………………………………………………… 15

Isim jeung Khobar La Nafiyah lil Jinsi …………………………………………. 15

Fi’il jeung Fa’il …………………………………………………………………………… 15

Fi’il jeung Na`ibul Fa’il ……………………………………………………………… 17

Kana Isim jeung Khobarna …………………………………………………………. 17

Komponen Panambah dina Kalam (Fadhlah) ……………………………….. 18

Jar Majrur …………………………………………………………………………………. 18

Maf’ul bih …………………………………………………………………………………. 19

Zhorof ……………………………………………………………………………………….. 20

Maf’ul Muthlaq …………………………………………………………………………. 20

Tamyiz ………………………………………………………………………………………. 20

Hal ……………………………………………………………………………………………. 20

Maf’ul li Ajlih …………………………………………………………………………….. 21

Tabi’ …………………………………………………………………………………………….. 22

Na’at ………………………………………………………………………………………… 22

iii
 ‘Athof ……………………………………………………………………………………….. 22

Badal …………………………………………………………………………………………. 22

Taukid ……………………………………………………………………………………….. 23

Parobahan Kalimat ……………………………………………………………………… 24

Shighoh …………………………………………………………………………………….. 24

Fi’il Tsulatsi Mujarrod jeung Tsulatsi Mazid ………………………………. 25

Cara Milari Arti dina Kamus ………………………………………………………. 26

Bina-bina ………………………………………………………………………………….. 27

Tashrifan Praktis ………………………………………………………………………….. 28

Tashrifan Tsulatsi Mujarrod Bina Mudho’af/ Mitsal Wawi/ Ajwaf/ 29

Naqish ………………………………………………………………………………………….

Cara Nangtukeun Harokat/ Kaayaan Akhir Kalimat ………………………. 30

Cara Nangtukeun Harokat/ Kaayaan Awal jeung Tengah Kalimat …. 31

Praktik Nerapkeun Rumus ……………………………………………………………. 32

Tarkib dina Jumlah Ismiyah ……………………………………………………… 32

Tarkib dina Jumlah Fi’liyah ………………………………………………………. 33

Tarkib Syarat-Jawab ………………………………………………………………… 34

Rumus-rumus Logat Kitab ……………………………………………………………. 35

Latihan-latihan …………………………………………………………………………….. 36

iv
 ‫أقسام الكلمة‬
BABAGIAN KALIMAT (KECAP/ KATA)

 Kalimat kabagi tilu: 1. Isim (‫)اسم‬, 2. Fi’il (‫)فعل‬, 3. Huruf (‫)حرف‬

 Kalimat isim teh nyaeta kata benda, diantara cirina nyaeta kaasupan
alif lam, katerapan ‫( ة‬ta` marbuthoh) tungtungna contoh: ,‫اإليمان‬
‫صالة‬
 Kalimat fiil teh nyaeta kata kerja, diantara cirina nyaeta: 1. katerapa ta’
tungtungna, 2. dimimitian ku salah sahiji huruf: ‫ت‬
ُ ‫ أَنَْي‬, contoh:
‫ت‬
ْ ‫ َسم َع‬,‫ت‬
ُ ‫ َسم َع‬, ‫سم َعت‬,
َ ‫ت‬َ ‫ َسم َع‬, ‫ تَ ُكو ُن‬,‫يَ ُكو ُن‬,‫ نَ ُكو ُن‬,‫أَ ُكو ُن‬
 Kalimat huruf nyaeta kata sambung/ penghubung, contohna:
‫ف‬
َ ,‫ َو‬,‫ م ْن‬,‫في‬

1
 ‫أنواع االسم‬
MACEM-MACEM KALIMAT ISIM

Mu’rob jeung Mabni )‫(المعرب والمبني‬

 Kalimat isim aya anu mu’rob (bisa robah tungtugna) aya anu mabni
(teu bisa robah tungtungna).
 I’rob (parobahan tungtung kalimat) aya rofa’ (dhommah), nashob
(fathah), jar (kasroh), jeung jazm (sukun). Contohna

‫ لَ ْم يَ ُق ْم َزيْد‬,‫ت بَزيْد‬
ُ ‫ َمَرْر‬, ‫ت َزيْ ًدا‬
ُ ْ‫ َرأَي‬, ‫َجاءَ َزيْد‬
 Isim mabni (teu bisa robah tungtungna) nyaeta:
1. Isim dhomir )‫(هو‬
ُ , 2. Isim isyaroh )‫(ه َذا‬
َ , 3. Isim maushul )‫(اَلذي‬,
َ
Mudzakkar jeung Muannats )‫(المذكر والمؤنث‬

 Kalimat isim aya anu mudzakkar (lalaki) jeung muannats (awewe).

 Muannats bisa dibedakeun tina maknana contoh: ‫ب‬

ُ َ‫ َزيْن‬, atawa ku ta`
marbuthoh contoh: ‫صالة‬, jeung alif ta’nits contoh: ‫ حْب لَى‬,‫ ح ْمراء‬.
ُ َُ َ
 Mudzakkar nyaeta anu maknana lalaki contoh: ‫زيد‬, atawa teu aya ta`

marbuthoh sareng alif ta’nits contoh: ‫مسجد‬

2
Mufrod, Tatsniyah, jeung Jama’ (‫)المفرد والتثنية والجمع‬

 Kalimat isim aya anu mufrod (hiji), tatsniyah (dua), jeung jama’(tilu
atawa leuwih)
 Isim mufrod tungtungna kedah ditanwin kajaba lamun katerapan alif
lam, atawa kaasup isim ghoiru munshorif. Contoh: ,‫ اَلص ْوُم‬,‫ص ْوم‬
َ
‫ضا ُن‬
َ ‫َرَم‬
 Isim tatsniyah yaeta anu ditambahan alif jeung nun dina i’rob rofa,
atawa ya` nun dina i’rob nashob jeung jar. Contoh: ‫ ُخطْبَ تَ ْين‬- ‫ُخطْبَ تَان‬
 Jama’ aya tilu rupa:
1. Jama’ taksir, nyaeta jama’anu robah tina bentuk mufrodna,
contohna: ‫ ُش ُروط‬- ‫َش ْرط‬
2. Jama’mudzakkar salim, nyaeta jama’ anu ditambahan wawu jeung
nun dina i’rob rofa’, atawa ya` jeung nun nun dina i’rob nashob
jeung jar. Contoh: ‫ين‬
َ ‫ ُم ْستَ ْوطن‬- ‫ُم ْستَ ْوطنُو َن‬
3. Jama’muannats salim, nyaeta jama’ anu ditambahan alif jeung ta`,
contoh: ‫ك َعات‬
َ‫ر‬َ
Dhomir (‫)ضمير‬

 Dhomir teh nyaeta kata ganti, tegesna isim anu nuduhkeun kana
ma’na jalma anu nyarita (‫كلم‬
َ َ‫)مت‬, anu diajak nyarita(‫)م َخاطَب‬, jeung
ُ ُ
jalma/ benda anu dicaritakeun (‫غائب‬
َ ).
 Dhomir kabagi dua: 1. ‫ُمْن َفصل‬ (papisah), 2. ‫( متصل‬nyambung)
ُ
 Rincianana tingali tabel ieu:

3
 Dhomir Dhomir
No. Logat
Muttashil Munfashil
1
ُ‫ضَربَه‬َ ‫ُه َو‬ Manehna lalaki sorangan

2 ‫ضَربَ ُه َما‬
َ ‫ُه َما‬ Manehna lalaki duaan

3 ‫ضَربَ ُه ْم‬
َ ‫ُه ْم‬ Manehna lalaki lobaan

4 ‫ضَربَ َها‬َ ‫ه َي‬ Manehna awewe sorangan

5 ‫ضَربَ ُه َما‬
َ ‫ُه َما‬ Manehna awewe duaan

6 ‫ضَربَ ُهن‬
َ ‫ُهن‬ Manehna awewe lobaan

7 ‫ك‬َ َ‫ضَرب‬ َ ‫ت‬ َ ْ‫أَن‬ Anjeun lalaki sorangan

8 ‫ضَربَ ُك َما‬
َ ‫أَنْتُ َما‬ Anjeun lalaki duaan

9 ‫ضَربَ ُك ْم‬
َ ‫أَنْتُ ْم‬ Anjeun lalaki lobaan

10 ‫ضَربَك‬ َ ‫أَنْت‬ Anjeun awewe sorangan

11 ‫ضَربَ ُك َما‬َ ‫أَنْتُ َما‬ Anjeun awewe duaan

12 ‫ضَربَ ُكن‬
َ ‫أَنْتُن‬ Anjeun awewe lobaan

13 ‫ضَربَني‬
َ ‫أَنَا‬ Kuring

14 ‫ضَربَنَا‬
َ ‫نَ ْح ُن‬ Urang sadaya
Table 01. Dhomir muttahil & munfashil

 Dhomir ُ‫ه‬ ,‫ ُه َما‬, ‫ ُه ْم‬, ‫ ُهن‬lamun sateuacana harokat kasroh, atawa

huruf ya`sukun maka ha`na dikasrohkeun. Contoh:

4
 ‫ به‬,‫ به َما‬, ‫ به ْم‬, ‫ بهن‬, ‫َعلَْيه‬
 Dhomir ‫ ني‬lamun nyambung kana kalimat huruf jeung kalimat isim

maka nun na dibuang. Contoh: ‫بي‬ ,‫ص َالتي‬

َ
 Dhomir Ghoib/ Ghoibah (Manehna, no. 1-6) butuh marji` (tempat
balik) anu akur dina mufrod/ tatsniyah/ jama’na jeung muannats/
mudzakkarna. Contoh:

,‫ الْ ُم ْسل َمةُ َرأَيْتُ َها‬,‫ الْ ُم ْسل ُمو َن َرأَيْتُ ُه ْم‬,‫ الْ ُم ْسل َمان َرأَيْتُ ُه َما‬,ُ‫الْ ُم ْسل ُم َرأَيْتُه‬

‫ات َرأَيْتُ ُهن‬

ُ ‫ الْ ُم ْسل َم‬,‫الْ ُم ْسل َمتَان َرأَيْتُ ُه َما‬
Asma`ul Khomsah (‫الخمسة‬ ‫)السماء‬
 Asmaul Khomsah teh lima isim anu dirofa’keun ku wawu,
dinashobkeun ku alif, dijarkeun ku ya.

 Lima isim teh nyaeta: 1. ‫( أَبُو َك‬bapa anjeun), 2. ‫( أَ ُخو َك‬dulur lalaki
anjeun), 3. ‫( حموك‬saderek suami anjeun), 4. ‫( فُو َك‬cangkem anjeun), 5.
َُ
‫( ذُو َمال‬jalma nu ngabogaan harta).
Isim Isyaroh (‫)اسم االشارة‬

 Isim isyaroh (kata penunjuk) teh: 1. ‫( ه َذا‬ieu mudzakkar), 2. ‫( هذه‬ieu

muannats), 3. ‫ك‬
َ ‫ذل‬ (itu mudzakkar), 4. ‫ك‬
َ ‫( ت ْل‬itu muannats).
 Isim isyaroh ngabutuhkeun kana musyar ilaih (lafazh nu ditunjukeuna)
anu akur dina mudzakkar/ muannatsna.

5
 Lamun saba’da isim isyaroh aya isim anu katerapan alif lam maka eta
musyar ilaihna, lamun teu aya maka musyar ilaihna lafazh anu pantes
sateuacana. Contoh:

‫ه َذا الرْك ُن‬ ‫ك‬

َ ‫يل َعلَى ذل‬
ُ ‫ َوالدل‬.... ‫ود‬
ُ ‫ب في َحقه تَ َعالى الْ ُو ُج‬
ُ ‫فَيَج‬
‫ك الْ ُم ْسل َمةُ هذه الص َالة‬
َ ‫ت ْل‬
Murokkab ‘Adadi (‫)المركب العد دي‬

 Murokkab ‘Adadi teh gabungan dua angka ti 11 dugi ka 19:

,‫ ستةَ َع َشَر‬,‫ َخ ْم َسةَ َع َشَر‬,‫ أ َْربَ َعة َع َشَر‬,‫ ثََالثَةَ َع َشَر‬,‫ اثْنَا َع َشَر‬,‫َح َد َع َشَر‬
َ‫أ‬
‫ ت ْس َعةَ َع َشَر‬,‫ ثَ َمانيَةَ َع َشَر‬,‫َسْب َعةَ َع َشَر‬
,‫س َع َشَر‬
َ ‫ الْ َخام‬,‫ الراب َع َع َشَر‬,‫ث َع َشَر‬
َ ‫ الثال‬,‫ الثاني َع َشَر‬,‫اَلْ َحادي َع َشَر‬
‫ التاس َع َع َشَر‬,‫ الثام َن َع َشَر‬,‫ الساب َع َع َشَر‬,‫س َع َشَر‬
َ ‫الساد‬
 Hukum Murokkab ‘Adadi naha angka nu kahiji atawa nu kadua mabni
fathah, kajaba lafazh ‫شر‬
َ ‫َع‬
‫ اثْنَا‬tah eta mah angka nu kahijina mu’rob
َ
sakumaha I’robna isim tatsniyah, jeung lafazh ‫شر‬
َ َ ‫ الثان ْي َع‬,‫اَلْ َحاد ْي َع َشَر‬
eta mah angka nu kahijina mabni sukun.
Mudhof jeung Mudhof ilaih (‫)المضاف والمضاف اليه‬

 Mudhof teh kalimat anu kahiji tina gabungan dua isim, sedengkeun
mudhof ilaih teh kalimat anu kadua. Contoh: ‫ول الله‬
ُ ‫َر ُس‬

‫مضاف مضاف إليه‬

 Mudhof ilaih teh hukum i’robna jar.

6
 Tina mudhof kudu dileungitkeun tanwin, atawa nun tina isim tatsniah
jeung jama’mudakkar salim. Contoh:

‫الْت َقاءُ بَ َشَرتَ ْي َر ُجل َو ْامَرأَة‬, ‫ يَ ْوَم ثََالثي َش ْعبَا َن‬,‫ايتَاءُ الزَكاة‬
 Mudhof + mudhof ilaih bisa kasusun tina Isim nakiroh (teu make alif
lam) + isim ma’rifat (make alif lam) sapertos ‫الوقت‬ ‫ دخول‬, atawa
bilangan ti 3-10 jeung nu dibilangna, contoh: ‫أربعة أيام‬
 Seueur mudhof + mudhof ilaih anu langkung tina dua kalimat, tah eta
hukum i’rob kalimat anu kadua saterasna jar. Contoh: ‫الدين‬ ‫َمالك يَ ْوم‬
Isim Ghoiru Munshorif (‫ اسم غير منصرف‬/ Isim nu Teu Narima Tanwin)

Isim ghoiru munsorif aya sababaraha bentuk, diantarana:

1. Shighah muntahal jumu’, nyaeta jama’ taksir anu anut kana wazan
‫ َم َفاع ُل‬jeung ‫يل‬
ُ ‫ َم َفاع‬atawa sarupana, contoh: ‫ َم َواض ُع‬,‫يح‬ ُ ‫صاب‬ َ ‫َم‬
2. Isim anu akhirna alif ta’nits, contoh: ‫شياء‬
ُ َ ْ َ‫ أ‬,ُ‫ َح ْمَراء‬,‫أُنْثَى‬
Ngaran muannats, contoh: ‫ َزيْ نَب‬,ُ‫فَاطمة‬
3.
ُ َ
Ngaran ‘ajam (non arab), contoh: ‫ يونُس‬,‫إبْ راهيم‬
4.
ُ ُ ُ َ
5. Ngaran atawa kata sifat anu ditambahan alif nun, contoh:

‫ َعطْ َشا ُن‬,‫ضا ُن‬

َ ‫َرَم‬
6. Ngaran atawa kata sifat anu anut kana wazan fiíl " ‫ " أَفْ َع َل‬,
contoh:.‫خر‬
َ‫آ‬ ُ ْ َ‫ ا‬,‫أَ ْح َم ُد‬
,‫صغَُر‬

7
Isim Maushul (‫)الموصول‬

 Isim maushul teh:

1. ‫( الذي‬jalma/ perkara mudzakkar)

2. ‫( التي‬jalma/ perkara mudzakkar)
3. ‫( َم ْن‬jalma mudzakkar/ muannats)
4. ‫( َما‬perkara mudzakkar/ muannats)
 Isim maushul butuh kana shilah (‫ )صلة‬jeung ‘aid (‫)عائد‬
 Shilah teh lafazh saatosna isim maushul anu rupa fiil-fail atawa
mubtada khobar, logatna anu rumusna (‫)ص‬
 ‘Aid teh dhomir dina shilah anu balik kana isim maushul. Contohna:

‫اَلذي يَطْ ُه ُر‬ ‫ل َم ْن يَ ْغس ُل‬

‫اَلتي لَ َها لَ ْون‬ ‫َعما يَ ْمنَ ُع‬

8
 ‫أَن َْوا ُع الْ ِف ْع ِل‬
Macem-macem Fi’il

Fi’il Madhi, Mudhori’ jeung Amr (‫ وفعل المر‬,‫المضارع‬ ‫ والفعل‬,‫)الفعل الماضي‬

 Fi’il teh kabagi tilu:
1. Fi’il Madhi, nyaeta anu nuduhkeun kana pagawean anu tos
kalangkung, contoh: ‫وجب‬
َ ََ
2. Fi’il Mudhori, nyaeta anu nuduhkeun kana pagawean anu keur
dipigawe atawa bakal dipigawe, contoh: ‫ب‬
ُ ‫يَج‬
3. Fi’il Amr, nyaeta nuduhkeun kana parentah migawe, contoh: ْ‫تَوضأ‬
َ
 Fi’il madhi diantara cirina katerapan ta’ dhomir, contoh:
‫ت‬
ْ ‫ قَ َام‬,‫ت‬
ُ ‫قُ ْم‬,‫ قُ ْمت‬,‫ت‬
َ ‫قُ َم‬
ُ ‫( أ ;أَنَْي‬kuring), ‫( ن‬urang
 Fi’il mudhori dimimitian ku salah sahiji huruf: ‫ت‬

sadaya), ‫( ي‬manehna lalaki), ‫( ت‬anjeun/ manehna awewe). Contoh:

‫وم‬
ُ ‫ تَ ُق‬,‫وم‬
ُ ‫ يَ ُق‬,‫وم‬ ُ ُ‫أَق‬
ُ ‫ نَ ُق‬,‫وم‬
 Fi’il madhi jeung fi’il amr teh hukumna mabni.
 Fi’il mudhori’ mah i’robna rofa’ lamun teu ka asupan salah sahiji ‘amil
nashob )‫حتى‬ ,‫ ل‬,‫ (أن‬atawa jazm )‫ لم‬,‫(إن‬.
Contoh: ‫ لَم أَقُم‬,‫ن تَ ُقم أَقُم‬ َ ‫أَ ْن تَ ُق‬
ْ ْ ْ ْ ْ ‫ إ‬,‫وم‬ َ ‫ َحتى تَ ُق‬,‫وم‬
َ ‫ لتَ ُق‬,‫وم‬

9
Fi’il Mudhori Shohih Akhir jeung Mu’tall Akhir
(‫الصحيح االخر والمعتل االخر‬ ‫)المضارع‬
 fi’il mudori aya anu ditungtungan ku huruf illat ( ‫ ي‬,‫ و‬,‫ ) ا‬aya anu
henteu.
 Ari anu teu ditungtungan ku huruf illat disebutna shohih akhir,
contohna: ‫يجف‬
َ ,‫يُ َقد ُم‬
 Ari anu ditungtungan ku huruf illat disebutna mu’tall akhir, contohna:

‫ يَ ْخ َشى‬,‫ يَ ْدعُو‬,‫يَْنوي‬
Af’alul Khomsah (‫)الفعال الخمسة‬

 Af’alul khomsah teh fi’il-fi’il anu katerapan dhomir alif tatsniyah,

wawu jama’, jeung ya’ muannats mukhotobah. Jumlahna aya lima.
Wazan-wazana sareng contohna aya dina tabel ieu:

Wazan ‫يَ ْف َع َالن‬ ‫تَ ْف َع َالن‬ ‫يَ ْف َعلُو َن‬ ‫تَ ْف َعلُو َن‬ ‫ين‬
َ ‫تَ ْف َعل‬

Contoh
‫صَران‬
ُ ‫يَْن‬ ‫صَران‬
ُ ‫تَ ْن‬ ‫ص ُرو َن‬
ُ ‫يَْن‬ ‫ص ُرو َن‬
ُ ‫تَ ْن‬ ‫ين‬
َ ‫صر‬
ُ ‫تَ ْن‬

10
 ‫معرفة عالمة االعراب‬
CARA NGANYAHOKEUN CIRI-CIRI I’ROB

 Ciri-ciri i’rob bisa dikanyahokeun tina babagian mu’rob.

 Ari kalimat-kalimat anu narima i’rob kabagi dua: 1. Mu’rob bil Harokat
(anu robah harokat akhirna), 2. Mu’rob bil huruf (anu robah huruf
akhirna).

Mu’rob bil Harokat (‫)المعرب ابلحركات‬

 Mu’rob bil harokat aya opat: 1. Isim Mufrod, 2. Jama’ Taksir, 3. Jama’
Muannats Salim, 4. Fiil Mudhori anu teu katerapan nanaon
tungtungna.
 Sadayana dirofa’keun ku dhommah, dinashabkeun ku fathah,
dijarkeun (khusus isim) ku kasroh, jeung dijazmkeun (khusus fi’il) ku
sukun. Salian 3 kalimat, 1. Jama’ muannats salim dinashobkeun ku
kasroh, 2. Isim ghoiru munshorif (mufrad atau jama’) dijarkeun ku
fathah, 3. Fi’il mudhori’ mu’tall akhir dijazmkeun ku ngabuang huruf
‘illat.
 Langkung jelasna tingali dina tabel ieu:

11
 Ciri rofa’/ Ciri Nashob/ Ciri Jar/ Ciri Jazm/
No Mu’rob
Contoh Contoh Contoh Contoh

Isim Mufrod
Dhommah Fathah Kasroh -
‫َجاءَ َزيْد‬ ُ ْ‫َرأَي‬
‫ت َزيْ ًدا‬ ‫ت بَزيْد‬
ُ ‫َمَرْر‬ -
Munshorif
1
Isim Mufrod Dhommah Fathah Fathah -
Ghoiru
Munshorif ‫َجاءَ أَ ْح َم ُد‬ ‫ت أَ ْح َم َد‬
ُ ْ‫َرأَي‬ ‫مررت بأحمد‬ -
Jama’ Taksir
Dhommah Fathah Kasroh -
Munshorif
‫َج َاء ِالر َج ُال‬ ‫َر َأيْ ُت ِالر َجا َل‬ ِ‫َم َر ْر ُت ِاب ِلر َجال‬ -
2
Jama’ Taksir Dhommah Fathah Fathah -
Ghoiru
Munsorif ‫َجاءَ َم َشاي ُخ‬ ُ ْ‫مررت بمشايخ َرأَي‬
‫ت َم َشاي َخ‬
Jama’ Dhommah Kasroh Kasroh -
3 Muannats
Salim ُ ‫ات َج َاء ْت الْ ُم ْس ِل َم‬
‫ات‬ ِ ‫ات َرأَيْ ُت الْ ُم ْس ِل َم‬
ِ ‫َم َر ْر ُت ِابلْ ُم ْس ِل َم‬ -
Dhommah Fathah - Sukun
Fiil Mudhori
Shohih Akhir ‫يَتَ َعل ُم َزيْد‬ ‫أََر َاد َزيْد أَ ْن يَتَ َعل َم‬ - ‫لَ ْم يَتَ َعل ْم َزيْد‬
4 Dhommah anu Ngabuang
Fathah -
Fiil Mudhori dikira-kirakeun Hufur Illat
Mu’tal Akhir
‫يُ َص ِلي َزيْد‬ ‫َأ َرا َد َزيْد َأ ْن يُ َص ِل َي‬ _ ‫ل َ ْم يُ َص ِل َزيْد‬
Tabel 02. Mu’rob bil harokat

Mu’rob bil Huruf (‫)المعرابت ابلحروف‬

 Mu’rob bil huruf aya opat: 1. Isim Tatsniyah, 2. Jama’ Mudzakkar
Salim, 3. Asma`ul Khomsah, 4. Af’alul Khomsah.

12
 Isim Tatsniyah dirofa’keun ku alif, dinashobkeun jeung dijarkeun ku
ya`.
 Jama’ Mudzakkar Salim dirofa’keun ku wawu dinashobkeun jeung
dijarkeun ku ya`.
 Asma`ul Khomsah dirofa’keun ku wawu dinashobkeun ku alif
dijarkeun ku ya`.
 Af’alul Khomsah dirofa’keun ku nun dinashobkeun jeung dijazmkeun
ku ngabuang nun.
 Langkung jelasna tingali dina tabel ieu:

Ciri
Ciri rofa’/ Ciri Nashob/ Ciri Jar/
No Mu’rob Jazm/
contoh Contoh Contoh
Contoh

Isim
Alif Ya` Ya` -
1
ُ ْ‫َرأَي‬
‫ت الزيْ َديْن َجاءَ الزيْ َدان‬ ‫ت بالزيْ َديْن‬
ُ ‫َمَرْر‬ -
Tatsniyah

Jama’ Wawu Ya’ Ya’ -

2 Mudzakkar
Salim َ ‫ين َج َاء الْ ُم ْس ِل ُم‬
‫ون‬ ُ ْ‫ين َرأَي‬
َ ‫ت الْ ُم ْسلم‬ َ ‫ت بالْ ُم ْسلم‬
ُ ‫َمَرْر‬ -
Asmaul
Wawu Alif Ya` -
3
Khomsah
َ ُ‫َجاءَ أَب‬
‫وك‬ َ َ‫ت أَب‬
‫اك‬ ُ ْ‫َرأَي‬ َ ‫ت بأَب‬
‫يك‬ ُ ‫َمَرْر‬ -
Nun
Ngabuang
Nun
- Ngabuang
Nun
Af’alul
4 ‫الْ ُم ْسلمو َن‬ َ ‫َأ َرا َد الْ ُم ْس ِل ُم‬
‫ون‬ ‫الْ ُم ْسلَ ُمو َن‬
Khomsah
‫َأ ْن يُ َصل ْوا‬ -
‫صلو َن‬
َ‫ي‬ ‫صل ْوا‬
َ ُ‫لَ ْم ي‬
Table 03. Mu’rob bil huruf

13
 ‫عمدة الكالم‬
KOMPONEN UTAMA TINA KALAM (CARITAAN)

Babagian Jumlah (‫الجملة‬ ‫)تقس يم‬

 Jumlah teh gabungan antara subjek jeung predikat. Subjek teh jalma/
benda anu dicaritakeun, sedengkeun predikat mah carita tina subjek
eta.
 Ari jumlah teh kabagi dua:
1. Jumlah ismiyah, nyaeta jumlah anu dimimitian ku kalimah isim
2. Jumlah fi’liyah, nyaeta jumlah anu dimimitian ku kalimah fi’il
 ‘Umdah dina jumlah ismiyah nyaeta: 1. mubtada jeung khobar, 2. isim
‫ إن‬jeung khobarna, 3. isim ‫ ال‬jeung khobarna.
 ‘Umdah dina jumlah fi’liyah nyaeta: 1. fi’il jeung fa’il, 2. fi’il jeung
na`ibul fa’il, 3. ‫ كان‬isim jeung khobarna

Mubtada` jeung khobar (‫)المبتدأ والخبر‬

 Mubtada` teh subjek dina jumlah ismiah, sedengkeun khobar teh

predikatna

 Mubtada` logatna ari, rumusna (‫)م‬. Sedengkeun khobar logatna eta

rumusna (‫)خ‬
 Mubtada` jeung khobar i’robna rofa, ciri rofa’na saluyu jeung jenis
mu’robna.
 Khobar aya anu tina isim, aya anu tina jumlah, aya anu tina jar +
majrur/ zhorof. Contohna :
‫ أَْرَكان ْاإل ْس َالم َخ ْم َسة‬,‫ الكثير ال يتنجس‬,‫دها ب َك َمال َش ْعبَا َن‬
َ ‫أَ َح‬

14
Isim jeung Khobar ّ‫ّأن‬/ّ‫( إن‬saenyana)

 ‫ أَ َّن‬/‫ إِ َّن‬Ngabutuhkeun kana isim jeung khobar

 Hamzahna difathahkeun lamun jadi khobar, maf’ul bih, atawa
katerapan huruf jar
 Isimna ‫ أ َ َّن‬/‫ ِإ َّن‬hukumna nashob sedengkeun khobarna rofa’. Contohna:
ُ ‫َوأَن ُم َحم ًدا َر ُس‬
‫ إن ْاإلنْ َسا َن لَفي ُخ ْسر‬,‫ول الله‬

Isim jeung Khobarna ‫ ال‬Nafiyah lil Jinsi (teu aya)

 " ‫ " ال‬Ngabutuhkeun kana isim jeung khobar

 Isimna dinashobkeun teu make tanwin sedengkeun khobarna
dirofa’keun
 Khobarna seuseueurna dikira-kirakeun, dilogatan eta maujud,
rumusna ‫ خ م‬Contohna:

‫اَلتي َال لَ ْو َن لَ َها‬, ُ‫َال الَهَ اال الله‬

Fi’il jeung Fa’il (‫)الفعل والفاعل‬

 Fi’il teh predikat dina jumlah fi’liyah, sedengkeun faíl teh subjekna
 Fa’il i’robna rofa’, logatna saha/naon rumusna (‫)ف‬
 Fa’il kabagi dua: 1. Fa’il isim zhohir 2. Fail isim dhomir
 Fa’il isim zhohir teh lamun fi’ilna mufrod ghoib/ ghoibah
(‫تَ ْف ُعل‬ ,‫ يَ ْفعُ ُل‬,‫ت‬
ْ َ‫ فَ َعل‬,‫)فَ َع َل‬, contoh: ‫يحرم بالحيض عشرة أشياء‬
ُ
 Fa’il isim dhomir:

15
 Fi’il Madhi Fi’il Mudhori’ Logat

ُ‫الْ ُم ْسل ُم يَجيء‬

Saurang muslim datang
َ‫الْ ُم ْسل ُم َجاء‬
‫الْ ُم ْسل َمان َجاءَا‬ ‫الْ ُم ْسل َمان يَجيئَان‬ Dua urang muslim datang

‫الْ ُم ْسل ُمو َن َجاءُوا‬ ‫الْ ُم ْسل ُمو َن يَجيئُو َن‬ Pirang-pirang muslim
datang

ُ‫الْ ُم ْسل َمةُ تَجيء‬

Saurang muslimah datang
‫ت‬ْ َ‫الْ ُم ْسل َمةُ َجاء‬
‫الْ ُم ْسل َمتَان َجاءَتَا‬ ‫الْ ُم ْسل َمتَان تَجيئَان‬ Dua urang muslimah
datang

‫ات جْئ َن‬ ‫ات يَجْئ َن‬

ُ ‫الْ ُم ْسل َم‬
Pirang-pirang muslimah
ُ ‫الْ ُم ْسل َم‬ datang

ُ‫تَجيء‬
Datang anjeun lalaki
‫ت‬
َ ‫جْئ‬
‫جْئ تُ َما‬ ‫تَجيئَان‬ Datang anjeun lalaki
duaan

‫جْئ تُ ْم‬ ‫تَجيئُو َن‬ Datang aranjeun lalaki

‫جْئت‬ ‫ين‬
َ ‫تَجيئ‬
Datang anjeun awewe

‫جْئ تُ َما‬ ‫تَجيئَان‬ Datang anjeun awewe

duaan

‫جْئ تُن‬ ‫تَجْئ َن‬ Datang aranjeun awewe

ُ‫أَجيء‬
Datang kuring
‫ت‬
ُ ‫جْئ‬
ُ‫نَجيء‬
Datang urang sadaya
‫جْئ نَا‬
Tabel 04. Fai’il isim dhomir

16
 Dhomir Ghoib/ Ghoibah (no. 1-6) butuh marji` (tempat balik). Contoh:

‫صلى اللهُ َو َسل َم َعلَى َسيدنَا ُم َحمد‬

َ ‫ َو‬, ‫عْن َد طُلُوع الش ْمس َحتى تَ ْرتَف َع‬

Fi’il jeung Naibul Fa’il (‫)الفعل وانئب الفاعل‬

 Hukum fi’il + naibul fa’il sami sareng fi’il + fail. Bentena subjek disebut
fa’il lamun fi’ilna mambi ma’lum (aktif) contoh: ‫ع ْمرا‬
َ‫ َرأَى َزيْد‬, subjek
ً
disebut naibul fa’il lamun fi’ilna mabni majhul (pasif) contoh:‫ع ْمرو‬ َ ‫ُرئ َي‬
 Fi’il mabni majhul lamun madhi didhommah huruf awalna dikasroh
huruf samemeh akhirna, contohna: ‫للصائم‬ ‫ ُكرَه الس َو ُاك‬. lamun mudhori’
didhommah huruf awalna difathah huruf samemeh akhirna,
contohna:‫صال‬
َ‫خ‬ ‫ت ألَْربَع‬
ُ ‫ش الْ َمي‬
ُ َ‫يُْن ب‬
‫كان‬, Isim jeung Khobarna (‫)كان واسمها وخبرها‬

 ‫( كان‬aya) ngabutuhkeun kana isim jeung khobar

 Isimna ‫ كان‬logatna saha/naon, khobarna logatna eta
 Isim ‫ كان‬i’robna rofa’, sedengkeun khobarna nashob. Contohna:
‫ضا‬
ً ‫ت الص َالةُ فَ ْر‬
ْ َ‫ إ ْن َكان‬, ‫َوا ْن َكا َن فَاس ًقا‬
 Fi’il Mudhori jeung Mashdar tina ‫ كان‬oge amalna sami, contohna:
‫اب طَاهًرا‬
ُ ‫ َواَ ْن يَ ُكو َن الت َر‬, ‫َوع ْلم ب َك ْون الْ َوقْت قَاب ًال للص ْوم‬
َ ‫لَي‬, ‫ار‬
 Dulurna ‫ كان‬anu amalna sami nyaeta ‫س‬ َ ‫ص‬َ , contohna:
‫س لَ َها َسبَب ُمتَ َقدم َوَال ُم َقارن‬
َ ‫ تَ ْح ُرُم الص َالةُ التي لَْي‬,‫ص َار َحيَ َوانًا‬
َ ‫َوَما‬

17
 ‫فضلة الكالم‬
‫‪KOMPONEN PANAMBAH DINA KALAM‬‬

‫)الجار والمجرور( ‪Jar Majrur‬‬

‫‪ Jar majrur teh susunan huruf jar jeung kalimat anu dijarkeunana‬‬
‫‪ Huruf-huruf jar:‬‬
‫‪Huruf‬‬ ‫‪Logat‬‬ ‫‪Rumus‬‬ ‫‪Contoh‬‬
‫‪Jar‬‬

‫‪Kalawan‬‬ ‫مط‬ ‫َال َح ْوَل َوَال قُوَة إال بالله‬

‫ب‬
‫‪Sabab‬‬ ‫س‬ ‫ضا َن بأَ َحد أُُمور َخ ْم َسة‬
‫ص ْوُم َرَم َ‬
‫ب َ‬
‫يَج ُ‬
‫َك‬ ‫‪-‬‬ ‫ضا َن‬ ‫َك َم ْن أَخَر قَ َ‬
‫ضاءَ َرَم َ‬
‫‪Cara/‬‬
‫‪saperti‬‬

‫ك‬ ‫وهةُ ه َي ل َم ْن يَ ْغس ُل أَ ْع َ‬

‫ضاءَهُ‬ ‫َوالْ َم ْك ُر َ‬
‫‪Pikeun/‬‬
‫‪kagungan‬‬

‫ل ‪َ /‬ل‬ ‫‪Karna‬‬ ‫ع‬ ‫ض الظ ْهر لله تَ َعالَى‬ ‫أُ َ‬

‫صلي فَ ْر َ‬

‫‪Ka/ kana‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ضاء للص ْوم الْ َك َف َارةُ الْعُظْ َمى‬
‫ب َم َع الْ َق َ‬
‫يَج ُ‬
‫إلَى‬ ‫‪Ka/ kana‬‬ ‫‪-‬‬ ‫َوالْ ُمتَ َوسطَةُ تَ ْن َقس ُم إلَى ق ْس َمْين‬

‫َعلَى‬ ‫‪-‬‬ ‫أَ ْن يَ ْس ُج َد َعلَى َسْب َعة أَ ْع َ‬

‫ضاء‬
‫‪Ka/ kana/‬‬
‫‪luhureun‬‬

‫‪18‬‬
 ‫م ْن‬ Ti/ tina - ‫َم ْس ُح َش ْيء م َن الرأْس‬

‫في‬ Di/ dina ‫ظ‬ ُ‫َوقَ َع في الْ َق ْلب ص ْدقُه‬

‫َع ْن‬ Ti/ tina - ‫َوالن َقاءُ َعن الْ َحْيض َوالن َفاس‬
Tabel 05. Huruf jar

 Huruf ‫ب‬, ‫ َك‬, ‫ل‬ nulisna digabungkeun kana kalimat saatosna

 Huruf ‫ ل‬pami kalimat saatosna isim dhomir harokatna difathahkeun,

contoh: ‫ك‬
َ َ‫ل‬ ,ُ‫ لَه‬,‫لَنَا‬
 Huruf ‫علَى‬,
َ ‫م ْن‬,‫في‬, ‫َع ْن‬ seueurna dipisah sareng kalimat saatosna

 Huruf ‫علَى‬,
َ ‫م ْن‬,‫في‬, ‫ َع ْن‬upami kalimat saatosna isim dhomir nulisna
digabungkeun, contoh: ‫علَْيه‬ َ ,ُ‫ مْنه‬,‫ فيه‬,ُ‫َعْنه‬
 Huruf ‫ من‬,‫في‬, ‫عن‬
ْ ْ َ pami kalimat saatosna ‫ َم ْن‬jeung ‫ َما‬nulisna
digabung, contoh: ‫ ممن‬,‫ مما‬,‫ فيمن‬,‫ فيما‬,‫عمن‬
ْ ْ َ َ ْ َ ,‫َعما‬
Maf’ul Bih (‫)المفعول به‬

 Maf’ul bih teh objek/ nu kekenaan pagawean.

 Maf’ul bih i’robna nashob, logatna kana, rumusna (‫)مف‬
 Maf’ul bih bisa rupa isim zhohir, isim dhomir atawa kalimah fi’il anu

katerapan ‫أن‬, contohna: ‫ يَ ْقص ُد قَطْ َع الْقَراءَة‬, ‫َوأَ ْن يَ ْس َم َع َها أَْربَعُو َن‬

‫نَ ْسأَ ُل اللهَ أَ ْن يُ ْخر َجني م َن الدنْيَا ُم ْسل ًما‬

19
Zhorof (‫)الظرف‬

 Zhorof teh keterangan tempat atawa waktu

 Zhorof i’robna nashob, logatna di atawa dina, rumusna (‫)ظ‬

 Contoh zhorof: ‫الثالثَة‬ ‫س الد َعاءُ للْ َميت بَ ْع َد‬

ُ ‫ الساد‬,‫إ ْن لَ ْم تُ ْستَ ْر َح ًاال‬
Hal (‫)الحال‬

 Hal teh keterangan tingkah/ kaayaan

 Hal i’robna nashob, logatna halna (bari), rumusna (‫)حا‬

 Contoh hal: ‫ َو ْاألَ ْك ُل الْ َكث ُير نَاسيًا‬,‫م َن الله تَ َعالَى‬

Maf’ul Muthlaq (‫)المفعول المطلق‬

 Maf’ul Muthlaq teh keterangan cara

 Maf’ul Muthlaq i’robna nashob, logatna kalawan (dengan/secara),
rumusna (‫)مط‬
 Contohna Maf’ul Muthlaq:
‫َع ْوَرةُ الر ُجل ُمطْلَ ًقا َو ْاألََمة في الص َالة َما بَْي َن السرة َوالرْكبَة‬

‫َوالنطْ ُق ب َح ْرفَ ْين أَْو َح ْرف ُم ْفهم َع ْم ًدا‬

Tamyiz (‫)التمييز‬

 Tamyiz teh isim anu ngajelaskeun zat (benda/ jalma) anu masih samar
 Tamyiz i’robna nashob, logatna naonana, rumusna )‫(تم‬
 Seueurna tamyiz tumiba saba’da angka 11- 99

 Contoh tamyiz: ْ ‫ تَ ْبطُ ُل الص َالةُ بأَْربَ َع َع ْشَرَة َخ‬,‫َو َغالبُهُ أَْربَعُو َن يَ ْوًما‬
ً‫صلَة‬

20
Maf’ul li Ajlih (‫)مفعول لجله‬

 Maf’ul li ajlih teh keterangan alesan atawa tujuan

 Maf’ul li ajlih i’robna nashob, logatna karana (karena/supaya),
rumusna (‫)ع‬
 Contohna: ‫الله‬ ‫ضا‬
َ ‫ت طَلَبًا لر‬
ُ ‫صلْي‬
َ

21
 ‫التابع‬
TABI’ (LAFAZH ANU ANUT)

 Tabi’ teh aya opat: 1. Na’at (sifat), 2. Athof (sambungan), 3. Taukid

(panguat), 4. Badal (pangganti)
 Sadayana tabi’anut kana i’rob lafazh anu dianutna boh rofa’, nashob,
jar, atawa jazm

Na’at (‫)النعت‬

 Naat teh sifat, logatna anu, sedengkeun rumusna (‫)ص‬. Contohna:

‫وباليوم اآلخر‬, ‫والماء الكثير‬, ‫وأن ال يتخللها ذكر أجنبي‬

Athof (‫)العطف‬

 Athof teh sambungan lafazh sateu acana ku pelantara huruf athof

 Huruf-huruf athof diantarana‫و‬, ‫ثم‬,‫ أو‬. Contohna:

‫َوأَ ْن َال تَ ْسب َق َها َوَال تُ َقارن َها ُج ْم َعة‬ ‫أن تؤمن بالله ومالئكته وكتبه‬

‫اذَا تَغَي َر طَ ْع ُمهُ أَْو ريحه أَْو لَ ْونه‬ ‫ْاالتْ يَا ُن بالنية َم َع الت ْكبير ثُم الْ َفات َحة‬

Taukid (‫)التوكيد‬

 Taukid teh panguat, logatna tegesna, rumusna (‫)اي‬

22
 ْ َ‫ أ‬, sareng
 Taukid dina kalimah isim seueurna ngangge lafazh ‫جمعين‬
َ
‫ ُكل‬contohna:
‫ جاء الطالب كلهم‬,‫ين‬
َ ‫ص ْحبه اَ ْج َمع‬
َ ‫َوآله َو‬
Badal (‫)البدل‬

 Badal teh pangganti, logatna nyaeta, sedengkeun rumusna (‫)بد‬

 Badal seueur lumaku dina rincian, contohna:

‫ أَ ْن يَ ُكو َن َس َف ُرهُ َم ْر َحلَتَ ْين‬:‫صر َسْب َعة‬

ْ ‫ط الْ َق‬
ُ ‫ُش ُرو‬

‫ الن ْوم َوالن ْسيَان‬:‫أَ ْع َذ ُار الص َالة اثْنَان‬

23
 ‫تصريف الكلمات‬
PAROBAHAN KALIMAT

Shighah/ Bentuk-bentuk Kalimat (‫)الصيغة‬

Macem-macem shighah:

Shighah Contoh Logat

No
Geus
1 Fi’il Madhi ‫ن ََص َر‬ nulungan
Keur/ bakal
2 Fi’il Mudhori ‫ي َ ْن ُص ُر‬ nulungan
Kudu
3 Fi‘il Amr ‫ُأن ُْص ْر‬ nulungan!
Mashdar (kata kerja anu dijadikeun ‫ن َْصر‬ Pitulung
4 kata benda)
Isim Fa’il (isim anu nuduhkeun kanu Jalma anu
5 migawe) ‫انَ ِصر‬ nulungan

Isim Maf’ul (isim anu nuduhkeun kanu Jalma anu

6 dipigawe)
‫َمنْ ُصور‬ ditulungan
Pirang-pirang
7 Jama’ taksir ‫َأ ْر َكان‬ rukun
Pirang-pirang
8 Shighah Muntahal Jumu’ ‫َم َو ِاض َع‬ tempat
Leuwih/
9
Af’alu Tafdhil (ngandung makna
leuwih)
‫َأ ْكبَ ُر‬ paling gede

10 Isim Jamid (anu teu dijieun tina fiil) ‫َح َجر‬ Batu
Tabel 06. Shighah

24
 Harokat shighoh salian af’alu tafdhil jeung isim jamid tiasa disamikeun
sareng wazan-wazan dina tashrifan praktis.
 Af’alu tafdhil wazana ‫أَفْ َعل‬, sedengkeun isim jamid kedah ditingali dina
ُ
kamus atanapi keterangan guru anu mahir.

Fi’il Tsulatsi Mujarrod jeung Fi’il Tsulatsi Mazid

)‫المزيد‬ ‫(الفعل الثالثي المجرد والثالثي‬
 Fi’il tsulatsi Mujarrod teh fiil anu kata dasarna 3 huruf bari teu aya
panambah. Sedengkeung fiil tsulatsi mazid mah fi’il anu kata dasarna
tilu huruf tur katerapan huruf panambah.
 Harokat awal jeung tengah fiil tsulatsi mujarrod kedah saluyu sareng
anu dikuping tina bahasa Arab anu fashih (sama’i), tiasa ditingali dina
kamus atanapi disebatkeun guru.
 Harokat awal jeung tengah fiil tsulatsi mazid tiasa dianutkeun kana
wazan-wazana (timbangan-timbangana).
 Wazan sareng makna tsulatsi mazid
Wazan Contoh Makna

Tsulatsi Mazid 4 Huruf

‫َأفْ َع َل‬ ‫أبطل‬ Ngabatal-keun

‫فَ َّع َل‬ ‫رتب‬ Ngurut-ngurut-keun

‫فَاعَ َل‬ ‫انصر‬ Silih-nulungan

Tsulatsi Mazid 5 Huruf

‫ِانْ َف َع َل‬ ‫انكشف‬ Ka-buka

‫ِافْتَ َع َل‬ ‫اجتمع‬ Jadi-kumpul

25
 ‫تَ َف َّع َل‬ ‫تنجس‬ Jadi-kumpul

‫تَ َفاعَ َل‬ ‫تضارب‬ Silih-neunggeul

Tsulatsi Mazid 6 Huruf

‫ِا ْس َت ْف َع َل‬ ‫اس تغفر‬ Menta-hampura

Tabel 07. Tsulatsi Mazid
 Anu disebat kata dasar teh nyaeta anu sajajar sareng fa, ain, lam.
 Anu disebat huruf panambah teh nyaeta anu salian fa, ain, lam.
 Contoh:
Wazan ‫فَــــــــــــــ َعـــــــــــ َل‬ ‫تَـــــــــ َفــــــــــــا َعــــــــــ َل‬
Contoh ‫ـــــــر‬
َ ‫نـَـــــــــــــ َـصـــــ‬ ‫ــــــر‬ َ ‫تـَـــــــنَــــــ‬
َ ‫ـــــاصـــــ‬
Lam Fiil Ain Fiil Fa Fiil Lam Fiil Ain Fiil Fa Fiil
Panambah Panambah
Cara Milari Arti dina Kamus

1. Kedah terang heula kata dasarna (fa`, ‘ain jeung lam fi’ilna). Tiasa
disamikeun kana tasrifan praktis. Nembe kata dasarna eta dipilari
dina kamus
2. Saatos kapendak kata dasarna dina kamus pilari deui fi’il madhi tina
kata anu dimaksud, tingali hartosna
3. Nembe ditangtukeun hartosna dumasar kana shighah.
Contoh: lafazh ‫ ُم ْب ِطل‬dipilari dina kamus kata dasarna nyaeta ‫ بطل‬teras
ditingal hartos fiil madhi ‫ ُم ْب ِطل‬nyaeta ‫ل‬
َ ‫ َأبْ َط‬hartosna ngabatalkeun ,
tangtoskeun shighahna nyaeta isim fail, jadi hartosna ‫ ُم ْب ِطل‬teh perkara
anu ngabatalkeun.

26
Bina-bina (‫)األبنية‬
 Bina teh pembagian kalimat dumasar kana jenis hurufna
 Jenis huruf teh aya huruf ‘illat nyaeta: ‫ي‬,‫و‬,‫ ا‬jeung anu shohih nyaeta
salian huruf ‘illat
 Macem-macem bina:

Bina Pengertian Contoh

No
1 Shohih/ Salim Teu aya huruf hamzah, ‫َم َس َح ي َ ْم َس ُح َم ْسح‬
(‫ سالم‬/‫)صحيح‬ tasydid, illat
2 Mahmuz )‫(مهموز‬ Anu salah sahiji hurufna ‫قَ َر َأ ي َ ْق َر ُأ ِق َر َاءة‬
aya hamzah
3 Mudho’af Anu ‘ain fiil sareng lam ‫َر َّش يَ ُرش َرش‬
)‫(مض ّعف‬ fiilna huruf anu sami
(ditasydid)
4 Mitsal )‫(مثال‬ Anu fa fiilna rupa huruf ‫َو َج َب يَجِ ُب‬
illat ‫ُو ُجوب‬
5 Ajwaf )‫(أجوف‬ Anu ‘ain fiilna rupa huruf ُ ‫َك َان يَ ُك‬
‫ون َك ْون‬
illat
6 Naqish )‫(ناقص‬ Anu lam fiilna rupa huruf ‫َر َمى يَ ْر ِمي َر ْمي‬
illat
Tabel 08. Bina

27
 ‫‪Tashrifan Praktis‬‬
‫‪FI'IL‬‬ ‫‪FI'IL‬‬ ‫‪FI'IL‬‬ ‫‪FI'IL‬‬
‫‪ISIM‬‬ ‫‪ISIM‬‬ ‫‪FI'IL‬‬ ‫'‪JAMA‬‬
‫‪MADHI MUDHARI MASHDAR‬‬ ‫‪MADHI‬‬ ‫‪MUDHARI‬‬
‫‪MA'LUM MA'LUM‬‬ ‫‪FA'IL‬‬ ‫‪MAF'UL‬‬ ‫‪AMAR‬‬ ‫‪MAJHUL‬‬ ‫‪MAJHUL‬‬ ‫‪TAKSIR‬‬

‫‪TSULATSI MUJARRAD‬‬
‫فُعُل‬
‫فَ َع َل‬ ‫يَ ْف َع ُل‬ ‫افْ َع ْل‬
‫فَ ْعل‬ ‫فَاعل‬ ‫فُعُول‬
‫فَع َل‬ ‫يَ ْفع ُل‬ ‫افْع ْل َم ْفعُول‬ ‫فُع َل‬ ‫يُ ْف َع ُل‬
‫فُعُول‬ ‫فَعيل‬ ‫ف َعال‬
‫فَعُ َل‬ ‫يَ ْفعُ ُل‬ ‫اُفْ عُ ْل‬ ‫أَفْ َعال‬
‫‪TSULATSI MAZID 4 HURUF‬‬
‫ف ْع َالن‬
‫يُ ْف ِع ُل َأفْ َع َل‬ ‫ِافْ َعال‬ ‫ُم ْف ِعل‬ ‫ُم ْف َعل‬ ‫َأفْ ِع ْل‬ ‫ُأفْ ِع َل‬ ‫يُ ْف َع ُل‬
‫أَفْع َالءُ‬
‫فَ َّع َل‬ ‫يُ َف ِع ُل‬ ‫تَ ْف ِعيل‬ ‫ُم َف ِعل‬ ‫ُم َف َّعل‬ ‫فَ ِع ْل‬ ‫فُ ِع َل‬ ‫يُ َف َّع ُل‬ ‫فُ َع َالءُ‬
‫‪SHIGHAH‬‬
‫ُم َفاعَلَة يُ َفا ِع ُل فَاعَ َل‬ ‫ُم َفاعَل ُم َفا ِعل‬ ‫فَا ِع ْل‬ ‫فُو ِع َل‬ ‫يُ َفاعَ ُل‬ ‫‪MUNTAHAL‬‬
‫'‪JUMU‬‬
‫‪TSULATSI MAZID 5 HURUF‬‬
‫َم َفا ِع ُل‬
‫ِانْ ِف َعال ي َ ْن َف ِع ُل ِانْ َف َع َل‬ ‫ُمنْ َف َعل ُمنْ َف ِعل‬ ‫ِانْ َف ِع ْل‬ ‫ُانْ ُف ِع َل‬ ‫يُ ْن َف َع ُل‬ ‫َم َفا ِع ُ‬
‫يل‬
‫ِافْ ِت َعال ي َ ْفتَ ِع ُل ِافْتَ َع َل‬ ‫ِافْتَ ِع ْل ُم ْفتَ َعل ُم ْفتَ ِعل‬ ‫ُافْ ُت ِع َل‬ ‫يُ ْفتَ َع ُل‬ ‫فَ َوا ِع ُل‬
‫َأفَا ِع ُل‬
‫يَتَ َف َّع ُل تَ َف َّع َل‬ ‫تَ َفعل‬ ‫ُمتَ َف َّعل ُمتَ َف ِعل‬ ‫تَ َف َّع ْل‬ ‫تُ ُف ِع َل‬ ‫يُتَ َف َّع ُل‬ ‫فَ َعا ِل ُل‬
‫تَ َفاعُل يَتَ َفاعَ ُل تَ َفاعَ َل‬ ‫تَ َفاعَ ْل ُمتَ َفاعَل ُمتَ َفا ِعل‬ ‫تُ ُفو ِع َل‬ ‫يُتَ َفاعَ ُل‬
‫‪TSULATSI MAZID 6 HURUF‬‬

‫ي ُْس تَ ْف َع ُل ُا ْس ُت ْف ِع َل ِا ْس تَ ْف ِع ْل ُم ْس تَ ْف َعل ُم ْس تَ ْف ِعل ِا ْس ِت ْف َعال ي َْس تَ ْف ِع ُل ِا ْس تَ ْف َع َل‬

‫‪Tabel 09. Tashrifan praktis‬‬
‫‪Tashrifan praktis ieu bisa dipake pikeun ngakurkeun harokat tsulatsi‬‬
‫‪mujarrod tina bina shohih, mahmuz/ mitsal ya’i, oge kangge tsulatsi‬‬
‫‪mazid.‬‬

‫‪28‬‬
 Tashrifan Tsulatsi Mujarrod Bina Mudho’af/ Mitsal Wawi/ Ajwaf/
Naqish

FI'IL FI'IL FI'IL

FI'IL MADHI ISIM ISIM FI'IL
Bina MA'LUM
MUDHARI MASHDAR
FA'IL MAF'UL AMAR
MADHI MUDHARI
MA'LUM MAJHUL MAJHUL

‫َم ْم ُسو‬
Mudho’af ‫يَ َمس َمس‬ ‫َمس‬ ‫َماس‬ ‫َمس‬ ‫ُمس‬ ‫يُ َمس‬
‫س‬
Mitsal
wawi
‫َو َص َل‬ ‫ي َ ِص ُل‬ ‫ِص ْل َم ْو ُصول َو ِاصل ُو ُصول‬ ‫ُو ِص َل‬ ‫وص ُل‬
َ ُ‫ي‬
Ajwaf
wawi
‫َصا َم‬ ‫ي َ ُصو ُم‬ ‫َص ْوم‬ ‫َم َصام َصائِم‬ ‫ُص ْم‬ ‫ِص َيم‬ ‫يُ َصا ُم‬
Ajwaf
ya`i
‫َس َار‬ ‫ي َِس ُير‬ ‫َس ْيـر‬ ‫َم ِسير َسائِر‬ ‫ِس ْر‬ ‫ِسيَر‬ ‫ي َُس ُار‬
Naqish
wawi
‫َدعَا‬ ‫يَدْ عُو‬ ‫َدع َْوة‬ ‫َمدْ عُو دَاع‬ ‫ُا ْد ُع‬ ‫ُد ِع َي‬ ‫يُدْ َعى‬
Naqish
ya`i
‫َر َمى‬ ‫يَ ْر ِمي‬ ‫َر ْمي‬ ‫َرام‬ ‫َم ْر ِمي‬ ‫ِا ْر ِم‬ ‫ُر ِم َي‬ ‫يُ ْر َمى‬
Tabel 10. Tashrifan Tsulatsi Mujarrod Bina Mudho’af/ Mitsal Wawi/ Ajwaf/ Naqish

29
 Cara Nangtukeun Baris/ Kaayaan Akhir Kalimat

A.1. Tangtukeun heula jenis jumlahna, naha ismiyah/ fi’liah. Jumlah

Ismiyah anu dimimitian ku kalimah isim, sedengken jumlah fi’liyah
anu dimimitian ku kalimah fi’il.
A.2. Tangtukeun tarkibna numutkeun hartosna, ‘umdahna heula, lajeng
tarkib anu sanesna naha fadhlah, tabi’, atanapi mudhof ilaih.

‘Umdah dina ‘Umdah dina Fadhlah Tabi’

Jumlah Ismiyah Jumlah Fi’liyah
‫فعل – فاعل‬ ‫ مفعول‬,‫جار – مجرور‬ ,‫ عطف‬,‫نعت‬
‫مبتدأ – خبر‬
‫فعل – نائب الفاعل‬ ‫ مفعول‬,‫ حال‬,‫ ظرف‬,‫به‬ ‫ بدل‬,‫توكيد‬
‫اسم إن – خبر‬
‫كان – اسم – خبر‬ ,‫ تمييز‬,‫مفعول مطلق‬
‫اسم ال – خبر‬
‫ألجله‬
‫مقدر‬

A.3. Tangtukeun i’robna.

 ‘Umdah i’robna rofa’ salian: 1. isim ‫إن‬, 2. khobar kana (i’robna
nashob), 3. Isim ‫( ال‬nashob teu pake tanwin).
 Fi’il i’robna rofa’ satungtung teu kaasupan ‘amil nawashib
(‫ حتى‬,‫ ِل‬,‫ )أن‬jeung ‘amil jawazim (‫ لم‬,‫)إن‬
 Fadhlah i’robna nashob salian jar-majrur.

 Tabi’ i’robna sami sareng lafazh anu dianutna.

 Mudhof ilaih I’robna jar.

A.4. Tangtukeun ciri i’robna numutkeun babagian mu’rob (table 02 jeung

03 halaman 12 jeung 13).

30
 Cara Nangtukeun Harokat/ kaayaan Awal jeung Tengah Kalimat

B.1. Tangtukeun jenis kalimatna, naha kalimat isim atawa fi’il tina ciri-
cirina atawa hartina:
Ciri Kalimat Isim Ciri Kalimat Fi’il
Kaasupan alif lam Fiil mudhori dimimitian ku
Kaasupan huruf jar salah sahiji huruf ‫أنيت‬
Mudhof + Mudhof ilaih Fiil madhi ditungtungan ku ‫ت‬

B.2.1. Tangtukeun shigahna. Lamun kalimat isim dimimitian ku huruf mim

maka shigatna isim fa’il/ isim maf’ul (ngabedakeuna tina hartina).

Lamun teu dimimitan ku huruf mim maka shigatna mashdar/ isim

fa’il wazan ‫ فاعل‬/ jama’ taksir/ shighah muntahal jumu/ af’alu tafdhil/
isim jamid (ngabedakeuna tina wazan/ hartina).

B.2.2. Lamun kalimat fi’il maka shighatna fi’il madhi (ma’lum/ majhul)/
fi’il mudhori (ma’lum/ majhul)/ fi’il amr (ngabedakeuna tina ciri-
cirina/ hartina)

B.3.1. Akurkeun baris awal jeung tengah kana wazan dina tasrifan praktis
saluyu jeung jumlah hurufna (tabel 09 halaman 28).

B.3.2. Lamun kaasup tsulatsi mujarrod tina bina mudho’af/ mitsal wawi/
ajwaf/ naqish maka akurkeun barisna kana contoh dina tasrifana
masing-masing (tabel 10 halaman 29).

31
 ‫‪PRAKTIK NERAPKEUN RUMUS‬‬

‫‪Tarkib dina Jumlah Ismiyah:‬‬

‫‪Tarkib‬‬ ‫‪Contoh‬‬
‫‪No.‬‬

‫‪1‬‬ ‫مبتدأ ‪ +‬خبر ‪ +‬تابع‬ ‫وهو شيخ كبير‬

‫‪2‬‬ ‫مبتدأ ‪ +‬خبر‪ +‬فضلة‬ ‫الرابع مسح اليدين إلى المرفقين‬

‫‪3‬‬ ‫مبتدأ ‪ +‬فضلة ‪ +‬خبر‬ ‫الذي يطهر من النجاسا ثالثة‬

‫خبر مقدم (جار مجرور‪/‬‬ ‫ومنها البسملة‬

‫‪4‬‬
‫ظرف) ‪ +‬مبتدأ مؤخر‬
‫مبتدأ ‪ +‬تابع ‪ +‬خبر ‪+‬‬ ‫المؤمن القوي خير من المؤمن الضعيف‬
‫‪5‬‬
‫فضلة‬
‫‪6‬‬ ‫ان ‪ +‬اسم ‪ +‬خبر‬ ‫وأن محمدا رسول الله‬

‫‪7‬‬ ‫ال ‪ +‬اسم ‪ +‬خبر مقدر‬ ‫ال إله إال الله‬

‫‪32‬‬
‫‪Tarkib dina Jumlah Fi’liyah:‬‬

‫‪No.‬‬ ‫‪Tarkib‬‬ ‫‪Contoh‬‬

‫‪1‬‬ ‫فعل ‪ +‬فاعل ‪ +‬فضلة‬ ‫تبطل الصالة بأربع عشرة خصلة‬

‫‪2‬‬ ‫فعل ‪ +‬فاعل ‪ +‬تابع‬ ‫وجب قصد الفعل والتعيين والفرضية‬

‫‪3‬‬ ‫فعل ‪ +‬فضلة ‪ +‬فاعل‬ ‫وأن يسمعها أربعون‬

‫‪4‬‬ ‫فاعل ‪ +‬نائب الفاعل‬ ‫ينبش الميت ألربع خصال‬

‫‪5‬‬ ‫كان ‪ +‬اسم ‪ +‬خبر‬ ‫وأن يكون التراب طاهرا‬

‫كان ‪ +‬خبر مقدم ‪+‬‬ ‫وأن ال يكون على العضو ما يغير الماء‬
‫‪6‬‬
‫اسم مؤخر‬

‫كان ‪ +‬اسم ‪ +‬تابع ‪+‬‬ ‫وإن كانت نافلة مؤقتة كراتبة أو ذات سبب‬

‫‪7‬‬ ‫فضلة ‪ +‬تابع ‪ +‬خبر‬ ‫وجب قصد الفعل والتعيين‬

‫‪+‬تابع‬

‫‪33‬‬
Tarkib Syarat – Jawab

Aya sababaraha lafazh anu biasa dipake dina syarat, diantarana dua:

1. ‫ إن‬: harf syarat ngajazmkeun dua fi’il mudhori’, ngabutuhkeun kana

jawab, logatna lamun. Contoh:
‫وإن كانت نافلة مطلقة وجب قصد الفعل فقط‬

Terkadang ‫ إن‬teu ngabutuhkeun kana jawab, logatna sanajan.

Contoh: ‫القليل يتنجس بوقوع النجاسة فيه وإن لم يتغير‬

2. ‫ لو‬: harf syarat teu ngajazmkeun, ngabutuhkeun kana jawab, logatna

lamun. Contoh: ‫لو كان فانيا لكان حادثا‬

Terkadang ‫ لو‬teu ngabutuhkeun kana jawab, logatna sanajan.

Contoh: ‫أوثالث حركات متواليات ولو سهوا‬

34
 Rumus-rumus Logat Kitab

Tarkib/ Makna Rumus Tempat Logat

‫مبتدأ‬ ‫م‬ Luhur lafazh Ari

‫خبر‬ ‫خ‬ Luhur lafazh Eta

‫ نائب الفاعل‬/‫فاعل‬ ‫ف‬ Luhur lafazh Saha/ naon

‫مفعول به‬ ‫مف‬ Luhur lafazh Kana

‫مفعول مطلق‬/ ‫إلصاق‬ ‫مط‬ Luhur lafazh Kalawan

‫ظرف‬ ‫ظ‬ Luhur lafazh Di/ dina

‫صلة‬/)‫صفة (نعت‬ ‫ص‬ Luhur lafazh Anu

‫بدل‬ ‫بد‬ Luhur lafazh Nyaeta

‫حال‬ ‫حا‬ Luhur lafazh Halna

‫تمييز‬ ‫تم‬ Luhur lafazh Naonana

‫جواب‬ ‫ج‬ Luhur lafazh Mangka

‫ملك‬ ‫ك‬ Luhur lafazh Kagungan/ pikeun

‫تعليل‬/‫مفعول ألجله‬ ‫ع‬ Luhur lafazh Karana

‫سببية‬ ‫س‬ Luhur lafazh Sabab

‫توكيد‬ ‫اي‬ Luhur lafazh Tegesna

‫خبر مقدر‬ ‫خم‬ Handap lafazh Eta maujud

‫جمع‬ ‫ج‬ Handap lafazh Pirang-pirang

35
 Soal-soal Latihan
1. Ari kalimat kabagi sabaraha? Sebatkeun!
2. Naon anu disebat kalimat isim? Sebatkeu contohna!
3. Naon anu disebat kalimat fi’il? Sebatkeun contohna!
4. Naon nau disebat kalimat huruf? Sebatkeun contohna!
5. Kumaha ngabedakeun kalimah isim fi’il jeung huruf? Jelaskeun!
6. Naon ari nu disebat mu’rob?
7. Naon ari nu disebat mabni? Sebatkeun isim-isim mabni!
8. Aya sabaraha i’rob teh? Sebatkeun jeung ciri asalna!
9. Naon ari nu disebat mudzakkar jeung muannats teh, kumaha
ngabedakeuna?
10. Naon isim mufrod teh? sebatkeun contohna!
11. Naon isim tatsniyah teh? sebatkeun contohna!
12. Kabagi sabarah jama’ teh? sebatkeun!
13. Naon jama’ taksir teh? sebatkeun contohna!
14. Naon jama’ mudzakkar salim teh? sebatkeun contohna!
15. Naon jama’muannats salim teh? sebatkeun contohna!
16. Naon dhomir teh?
17. Kabagi sabaraha isim dhomir? Sebatkeun!
18. Sebatkeun rincian dhomir muttashil jeung munfashil!
19. Naon anu dibutuhkeun ku dhomir ghoib/ ghoibah?
20. Naon ari ari asma`ul khomsah teh? sebatkeun!
21. Naon isim isyaroh teh? sebatkeun rincianana jeung hartosna!
22. Naon anu dibutuhkeun ku isim isyaroh?
23. Kumaha cara nangtukeun musyar ilaih?
24. Naon ari murokkab ‘adadi teh?
25. Sebatkeun rincian murokkab ‘adadi!
26. Kumaha hukumna murokkab ‘adadi?

36
27. Naon ari mudhof mudhof ilaih teh? jelaskeun jeung contohna!
28. Naon i’robna mudhof ilaih?
29. Naon anu kudu leungit tina mudhof ilaih?
30. Mudhof mudhof ilaih bisa kasusun tina naon wae?
31. Naon ari isim ghoiru munshorif teh?
32. Sebatkeun bentuk-bentuk isim ghoiru munshorif jeung contohna!
33. Naon wae isim maushul teh? Sebatkeun hartosna!
34. Ngabutuhkeun naon wae ari isim mauhul teh? Jelaskeun!
35. Kabagi sabaraha fi’il? jelaskeun!
36. Naon cirina fi’il madhi?
37. Naon cirina fi’il mudhori?
38. Kumaha hukumna fiíl madhi jeung amr?
39. Kumaha hukumna fi’il mudhori’?
40. Naon bedana shohih akhir jeung mu’tall akhir?
41. Sebutkeun wazan-wazan afálul khomsah jeung contohna!
42. Aya sabaraha mu’rob bil harokat?
43. Jelaskeun ciri-ciri i’robna mu’robat bil harokat!
44. Aya sabaraha mu’rob bil huruf?
45. Jelaskeun ciri-ciri i’robna mu’robat bil huruf!
46. Naon anu disebut jumlah?
47. Naon bedana jumlah ismiyah jeung fi’liyah?
48. Naon wae anu dikategorikeun ‘umdah dina jumlah ismiyah?
49. Naon wae anu dikategorikeun ‘umdah dina jumlah fi’liyah?
50. Naon ari mubtada jeung khobar, jeung naon i’robna?
51. Naon wae anu bisa jadi khobar?
52. Naon anu dibutuhkeu ku inna?
53. Kumaha i’robna isim inna jeung khobarna?
54. Naon anu dibutuhkeun ku la nafiyah lil jinsi?

37
55. Kumaha i’rob isim la jeung khobarna?
56. Naon ari nu disebat tarkib fi’il jeung fa’il?
57. Naon i’robna fa’il?
58. Iraha fa’il bisa rupa isim zhohir?
59. Sebatkeun tasrifan lughowi fi’il madhi jeung mudhori’!
60. Naon bedana fa ‘il jeung na`ibul fa’il?
61. Kumaha harokatna fi’il mabni majhul?
62. Naon anu dibutuhkeun ku kana?
63. Kumaha i’rob isim kana jeung khobarna? Sebutkeun contohna!
64. Naon wae dulurna kana? Sebutkeun contohna!
65. Naon anu disebut fadhlah the, naon wae anu dikategorikeun
fadhlah?
66. Kumaha i’robna fadhlah?
67. Sebatkeun huruf-huruf jar jeung logat-logatna!
68. Naon ari maf’ul bih teh?
69. Naon wae anu bisa jadi maf’ul bih?
70. Naon ari zhorof teh? Sebutkeun contohna!
71. Naon ari maf’ul muthlaq teh? Sebutkeun contohna!
72. Naon ari tamyiz teh? Sebutkeun contohna!
73. Seuseueurna tamyiz tumiba saba’da naon?
74. Naon ari hal teh? Sebutkeun contohna!
75. Naon ari maf’ul li ajlih teh? Sebutkeun contohna!
76. Aya sabaraha tabi’ teh? sebatkeun!
77. Kumaha i’robna tabi’?
78. Naon ari na’at teh?
79. Sebatkeun huruf-huruf athof jeung hartosna?
80. Naon ari badal teh?
81. Dina naon seueur lumaku badal?

38
82. Naon ari taukid teh?
83. Sebatkeun lafazh taukid anu seueur lumaku dina kitab!
84. Sebutkeun macem-macem shighoh jeung contohna!
85. Kumaha cara ngabarisan shighoh?
86. Naon ari fi’il tsulatsi mujarrod?
87. Naon ari fi’il tsulatsi mazid?
88. Kumaha cara nangtukeun kata dasar?
89. Sebatkeun pengertian masing-masing bina jeung contohna!
90. Sebatkeun wazan-wazan fi’il madhi ma’lum!
91. Sebatkeun wazan-wazan fi’il mudhori ma’lum!
92. Sebatkeun wazan-wazan mashdar!
93. Sebatkeun wazan-wazan isim fa’il!
94. Sebatkeun wazan-wazan isim maf’ul!
95. Sebatkeun wazan-wazan fi’il amr!
96. Sebatkeun wazan-wazan fi’il madhi majhul!
97. Sebatkeun wazan-wazan fi’il mudhori majhul!
98. Sebatkeun wazan-wazan jama’ taksir!
99. Sebatkeun wazan-wazan shighoh muntahal jumu’!
100. Sebatkeun rumus-rumus tarkib jeung logatna!

39