TIPOVI STAROHRIŠĆANSKIH CRKAVA U DALMACIJI

 Longitudinalni oblici

Longitudinalna bazilika sa istaknutom apsidom. Najčešći tip. Naos sa apsidom, narteks, protezis i
đakonikon. Može biti veća trobrodna ili manja jednobrodna bazilika.

Longitudinalna bazilika sa istaknutom apsidom i transeptom. Isti tip kao prethodni samo ima poprečni
brod. U nekim slučajevima transept ide izvan zidova naosa tako da dobijamo oblik T.

Longitudinalna bazilika sa upisanom apsidom. Apsida se nalazi unutar zidova, tako da se spoljne strane
deluje kao da apside uopšte nema. Prostori koji se nalaze sa strane apside korišteni su za protezis i
đakonikon.

Longitudinalna bazilika sa upisanom apsidom i transeptom. Ista kao prethodna samo ovaj tip ima transept
koji prelazi zidove naosa, tako da čini oblik slova T.

Longitudinalna trikonkalna bazilika sa međusobno odvojenim apsidama. Pravougaoni brod, a na

istočnom delu tri međusobno odvojene apside koje se nalaze na S, I i J delu.

Longitudinalna bazilika sa apsidama u obliku trolista. Ista kao prethodna samo su apside međusobno
povezane

 Centralni oblici

Oblici grčkog krsta. Honorijeva bazilika u Saloni i crkva sv. Martina na Cresu. Može biti trobrodna i
jednobrodna i može imati apsidu.

Kvadratne građevine. Crkva u Gradini u Saloni jedini primer.

RAZLIKE U IGRADNJI CRKVENE ARHITEKTURE NA PODRUČJU

SALONITANSKE METROPOLIJE
Salonitanski tip bazilike – obuhvata prva četiri tipa, gde je ovaj prvi, sa istaknutom apsidom najzastupljeniji
u Dalmaciji i Saloni. Naronitanski tip bazilike – ima više sporednih prostorija od salonitanskog tipa. Javlja
se i poligonalni oblik apside kao uticaj S Italije.

HRONOLOGIJA SAKRALNE ARHITEKTUREU SALONITANSKOJ

METROPOLIJI
U Saloni se prvi kulti objekti pojavljuju već od sredine IV veka, dok se u V veku grade veći objekti. Dok
noviji tipovi datiraju u VI vek.