Professional Documents
Culture Documents
Dopingu Dhe Antidopingu
Dopingu Dhe Antidopingu
2013
2
3
HYRJE
4
“Dopingu para së gjithash është një vdekje morale më pas
fizike. (J.A. Samaranch)”.
5
DOPING DHE ANTIDOPINGU
6
ngritën aftësitë psiko–somatike të
sportistëve.
Me antidoping nënkuptojmë të gjitha
masat e ndërmarrura për pengimin,
zbulimin dhe evitimin e dopingut.
7
SIPAS WADA SUBSTANCAT E NDALUARA
GJATË DHE PAS GARAVE SPORTIVE
Substancat jo të miratuara;
Substancat anabolike;
Hormonet peptide, faktorët e rritjes dhe
substancat e ngjashme;
Modulatorët hormonal dhe metabolikë
Diuretikët dhe agjentët tjerë maskues;
Beta 2 agonistët.
Stimuluesit
Narkotikët
Anestetikët lokalë;
Glukokortikosteroidet;
Cannabinoids.
8
Alkooli
9
SIPAS WADA SUBSTANCAT E NDALUARA
GJATË DHE PAS GARAVE SPORTIVE
10
SUBSTANCAT JO - TË MIRATUARA
11
SUBSTANCAT ANABOLIKE
Efektet në peformancë
12
depresioni, problemet në fertilitet, impotenca,
kokëdhembja, nausea dhe prirja për dhunë.
Keqpërdorimi i këtyre substancave bëhet kryesisht në
sportet ku kërkohen forca, fuqia, si psh, sprinti,
peshëngritje, bodybuilding, ragbi etj.
Androstenedione
Primobolan
Tetrahydrogestrinone (THG)
Clenbuterol
Dhea
Tjera
ORALE
Anadrol (oxymetholone)
13
Oxandrin (oxandrolone)
Dianabol (methandrostenolone)
Winstrol (stanozolol)
INJEKSIONE
Te meshkujt:
• Aknet
• Testiset e tkurrura
14
• Zvoglimi i prodhimit të spermës
• Rritja e kolesterolit
• Rritja e gjinjëve
• Rritja e agresivitetit
• Tronditja shpirtërore
• Zhvilimi i tumorëve
Te femrat:
• Aknet
• Rritja e klitorisit
• Agresiviteti i shtuar
15
• Tronditja shpirtërore
• Zhvillimi i tumorëve
Te adoleshentët:
16
Disa efekte anësore të steroidit anabolik të
paraqitura me foto –
17
HORMONET PEPTIDE, FAKTORËT E RRITJES
DHE SUBSTANCAT E NGJASHME
18
HCG gjithashtu prodhohet edhe nga lloje të caktuara të
tumorit.
Efektet në perfomancë
19
Efektet anësore të HCG-së
20
HORMONI ADRENO – CORTICOTROP (ACTH)
• Dispepsi
21
• Problemet menstruale
• Halucinacione
22
INSULINA SI FAKTOR I RRITJES (IGF-1)
•Sëmundjeve te veshkave
•Osteoporozës
•Osteoartritin
•Distrofit muskulare
23
Efektet në performancë
24
HORMONI I RRITJES (HGH)
Efektet në sport
25
është për të kombinuar hormonin e rritjes dhe steroidet
anabolike, hulumtimet e fundit kanë treguar se ky
kombinim ka efekte të dobishme.
• Dështimi kardiak
26
• Sëmundje ishemike të zemrës (një mungesë e gjakut në
zemër shpesh për shkak të sëmundjes së arteries
koronare)
• Artriti
• Diabeti
• Impotencë
• Osteoporoza
27
HORMONI ERITROPOETIN (EPO)
Përdorimet në mjekësi
Efektet në perfomancë
28
Efektet anësore të eritropoetinës
29
MODULATORËT HORMONAL DHE
METABOLIK
SUBSTANCAT ANTIESTROGJENIK
Përdorimet në mjekësi
Efektet në sport
Efektet anësore
30
Efektet anësore janë tromboza e thellë në vena tek
femrat, dhimbje barku, dhimbje të nyjeve, dhimbje të
kokës, nausea etj.
INSULINA
31
DIURETIKËT DHE AGJENTËT TJERË
MASKUES
DIURETIKËT
32
Përdorimet në mjekësi të diuretikëve
Efektet në sport
33
BETA – 2 AGONISTËT
Efektet në perfomancë
34
Kur përdoren me injeksion apo formë tabletash
mendohet se kanë efekt anabolik (rritje të masës
muskulore, zvoglon përqindjen e yndyrës së trupit dhe
ndihmon në rikuperim të shpejtë) dhe kështu përdorimi i
tyre është i ndaluar nga WADA.
35
METODAT E NDALUARA DOPINGUESE
GJATË DHE PAS GARAVE SPORTIVE
36
DOPINGU I GJAKUT
37
Pas zhvillimit të eritropoetinës, përdorimi i dopingut të
gjakut ra ndjeshëm, megjithatë pas zhvillimit të një testi
për zbulimin eritropoetinës dhe mungesa e testimit për
dopingun autolog, ajo është përsëri në rritje.
Efektet në sport
Dopingu i gjakut zakonisht përdoret nga sportistët e
disciplinave te qëndrushmërisë, siç janë vrapuesit në
distanca të gjata (maratonë) dhe çiklistët. Me rritjen e
numrit të qelizave të kuqe të gjakut në gjak (dhe kështu
rritjen e hematokritit), vëllimet më të larta të
hemoglobines janë të pranishëm. Hemoglobina lidhet për
të dhe mbart oksigjenin nga mushkëritë, tek muskujt, ku
ajo mund të përdoret për frymëmarrje aerobike. Dopingu
i gjakut, pra lejon oksigjen ekstra të transportohen për
muskujt punues, duke rezultuar në një nivel më të lartë të
performancës, pa përdorimin e sistemeve të energjisë
anaerobe.
38
Studimet kanë treguar se dopingu i gjakut mund të
përmirësojë performancën e sportistëve të
qëndrushmërisë.
• Infeksionet
• Reaksion alergjik
39
DOPINGU ME GJENE
Efektet në sport
40
lodhja. Komiteti ndërkombëtar olimpik (IOC) në janar të
vitit 2003, këtë metodë e ka fut në listën e metodave të
ndaluara. Gjithashtu, edhe WADA (World Anti –
Doping Agency) këtë metodë e ka futur në listen e
metodave të ndaluara dopinguese në vitin 2004.
Efektet anësore
41
SUBSTANCAT E NDALUARA NË GARA
42
STIMULUESIT
Efektet anësore
43
dalë dhe po dalin se përmbajnë stimulante të ndaluar siç
janë methylhexaneamine dhe oxilofrine gjithashtu i
njohur si methylsynephrine dhe stimulante tjere), dhe më
e keqja është se në supliment nuk cekët se ka stimulues.
44
NARKOTIKËT
Efektet në perfomancë
45
Efektet anësore
46
ANESTETIKËT LOKAL
47
GLUKOKORTOKOSTEROIDET
48
Efektet anësore të glukokortikosteroideve
Imunosupresion
Hyperglycemia (sheqeri i lartë në gjak)
Reduktimi i dendësisë së kockave
Pamjaftueshmëri e veshkave
Shtim në peshë
Ndërprerja e ovulacionit dhe parregullsi
menstruale
49
CANNABINOIDS
50
_ Ndjenjë të shtrembëruar të kohës dhe hapësirës
_ Aftësi e zvogëluar për t'u përqëndruar
_ Koordinim të ngadalësuar dhe reagim te ngadalesuar te
reflekseve
_ Menduarit dëmtuar dhe të kuptuarit e leximit
_ Sëmundjet e frymëmarrjes
51
SUBSTANCAT E NDALUARA NË SPORTET E
CAKTUARA
52
ALKOOLI
53
BETA BLLOKATORËT OSE BETA BLLOKUESIT
Efektet në perfomancë
Për shkak të këtyre efekteve, këto barna (betabllokatorët)
kanë mundësi të keqpërdoren në sportet ku kërkohet
preciziteti dhe jonervozitet, si shenjëtaria me armë zjari
apo me shigjetë etj. Betabllokatorët janë të ndaluara në
sportet siç janë (WADA 2013): shenjëtaria me armë dhe
shigjetë, golf, bilardo, si hedhje me ski, te disa stile të
lira me ski, dhe në discplinat me snowboard.
54
Efektet anësore të betabllokatorëve
Efektet anësore të betabllokatorëve, kur përdoren nga
personat e shëndoshë, mund të jenë disa problem
kardiake (të rrahurat e zemrës, të ngadalshme dhe të
dobëta), astma, përgjumësia dhe impotenca.
55
TESTI ME SHKRIM
2. Ç’është wada?
56