Professional Documents
Culture Documents
P'QJV Ru'Q DW KMWD:: KWSQ Dy FMG Aqy Pod-Sur'Ikaw
P'QJV Ru'Q DW KMWD:: KWSQ Dy FMG Aqy Pod-Sur'Ikaw
pMjwb iv`c ipCly swl kmwd dI kwSq 88 hzwr hYktyAr rkby iv`c kIqI geI[ gMny dw
AOsq JwV 813 kuieMtl pRqI hYktyAr (325 kuieMtl pRqI eykV) irhw[ ies swl KMf dI pRwpqI
9.78 pRqISq sI[ p`qJV mOsm dy kmwd ivc nwlo nwl hor &slW bIj ky ies nUM bVI s&lqw
nwl augwieAw jw skdw hY[ p`qJV ru`q dy kmwd ivc hor &slW bIjx nwl auqpwdkqw ivc
vwDw huMdw hY Aqy vDyry munwPw ilAw jw skdw hY[ p`qJV dy kmwd dI &sl Aqy ies ivc
bIjIAW jWdIAW &slW dI kwSq dw vyrvw A`gy id`qw igAw hY [
iksmW : sI E pI bI 92, sI E 118, sI E jy 85 Aqy sI E jy 64 [
ibjweI dw smW : pMjwb ivc kmwd dI ibjweI dw sB qoN cMgw smW 20 sqMbr qoN 20 AkqUbr
q`k hY[ ibjweI pCyqI nw kIqI jwvy[
bIj dI mwqrw : iqMn A`KW vwlIAW 20 hzwr jW cwr A`KW vwlIAW 15 hzwr jW pMj A`KW
vwlIAW 12 hzwr gu`lIAW pRqI eykV vrqo[ pqJV dI &sl leI bIj bhwr ru`q dI jW p`qJV
ruq
` dI nroeI bIj vwlI &sl qoN lvo[
&wslw Aqy ibjweI dw qrIkw : p`DrI ibjweI leI kqwrW ivc 90 sYNtImItr iv`Q r`Ko[ KwLIAW
iv`c ibjweI leI do kqwrI KwLI ivDI Aqy KVI kxk iv`c gMny dI ibjweI jo bhwr ru`q vwly
kmwd iv`c drsweI geI hY, ApxwE [
KwdW dI pRbMD:
KwdW dI vrqoN im`tI prK dy AwDwr qy kro[ drimAwnIAW aupjwaU zmInW iv`c KwdW dI
vrqoN hyT ilKy Anuswr kro:
isMgl
nweItRojn &ws&ors XUrIAw
suprPwsPyt
90 12 195 75
A) ibmwrIAW
1. r`qw rog: ieh rog iek au~lI krky huMdw hY [ ieh ibmwrI julweI qoN &sl dI ktweI
q`k mwr krdI hY [ isry vwly p`iqAW dw rMg bdl ky pIlw pY jWdw hY Aqy Pyr swry p`qy murJwA
jWdy hn [ cIry hoey gMinAW dw AMdroN gu`dw lwl ho jWdw hY pr ieh lwlI iekswr nhIN huMdI sgoN
ies ivc ic`ty lMbUqry D`by gMny dI cOVweI dy ru`K k`tdy nzr AwauNdy hn [ iehnW cIry hoey gMinAW
ivcoN Srwb vrgI bU AwauNdI hY[ ies dI rokQwm leI hyT ilKy FMg ApxwE:
1) ibjweI leI bIj kyvl rog-rihq &sl ivcoN lvo[
2) ibmwrI vwly KyqW ivc iek swl leI gMnw nw bIjo[
3) rog dw twkrw krn Xog iksmW hI bIjo[
4) rogI &sl AgyqI pIV lE [ Kyq CyqI qoN CyqI vwh ky mu`F iek`Ty krky swV idE[
5) rogI gMinAW vwlw swrw bUJw mu`FoN pu`t ky d`b jW swV idE[
6) rog vwlI &sl moFI nw r`Ko[
2. murJwauxw (ivlt): ieh ibmwrI julweI qoN &sl p`kx q`k rihMdI hY [ ibmwrI vwly
gMny dy p`qy pihlW pIly pY jWdy hn Aqy iPr au~qoN su`k jWdy hn [ gMny dy gùdy dw rMg AMdroN
B`dw lwl ho jWdw hY [ ies dIAW inSwnIAW r`qy rog nwloN v`KrIAW ies qrHW hn ik ies ivc
gu`dy dw rMg gMF dy nyiVEN izAwdw gUVw huMdw hY Aqy ivckwroN G`t[ ibmwrI vwlw gMnw ivckwroN
KwlI pY jWdw hY Aqy hOlw ho jWdw hY [ ies rog dI rokQwm leI r`qy rog vwly aupwA hI kro[
ies ibmwrI nUM PYlwaux vwlI au~lI bhuq dyr q`k Kyq ivc auvyN hI peI rihMdI hY [ ies krky
Aijhy KyqW ivc iqMn swlW leI gMnw nhIN bIjxw cwhIdw[
3. kWigAwrI : ieh ibmwrI swrw swl hI rihMdI hY pr ies dw hmlw meI qoN julweI Aqy iPr
AkqUbr-nvMbr dy drimAwn vDyry huMdw hY[ mUFI &sl ivc ieh ibmwrI izAwdw huMdI hY[ ibmwrI
vwly gMinAW dI mu`K SwK CWty vrgI bx jWdI hY, ijs aupr kwlw DUVydwr mwdw l`gw huMdw hY [
AijhIAW CWty vrgIAW SwKW gMny dy Awg ivcoN jW bwAd ivc Pu`tx vwlIAW SwKW aupr ho
skdIAW hn[ kWigAwrI dI rokQwm leI hyT ilKy FMg ApxwE:
1) nroAw bIj vrqo[ ibmwrI l`gy gMinAW dy nyVy dy gMny vI bIj leI nw vrqo[
2) kWigAwrI vwlI SwKW hOly ijhy iK`c ky (Jtkw dyx qoN ibnW) moty k`pVy dy Joly ’c pw ky k`t
lE[ iPr swrw bUtw mu`FoN pu`t ky swV idE jW fUMGw n`p idE [ ijhVw Jolw kWigAwrI vwlIAW
SwKW iek`TIAW krn leI vriqAw hovy, aus nUM aubldy pwxI ivc 5 imMt leI fob ky kWigAwrI dy
kx nst kr idE[
3) ies ibmwrI vwlI &sl nUM mUFI nw r`Ko[
4) bIj nUM rog rihq krn leI ‘bIj dI soD’ hyTW dyKo[
4. mUFy kmwd dw mDrypx dw rog: ieh rog iek jIvwxU krky huMdw hY [ hmly vwlI &sl ig`TI
ijhI Aqy pqly gMinAW vwlI rihMdI hY [ p`qy kuJ pIly nzr AwauNdy hn Aqy jVHW G`t vDdIAW
hn [ p`ky hoey gMinAW nUM lMmy dwA, iq`Ky cwkU nwl k`t ky ibmwrI nUM pCwixAw jw skdw hY[ gMny
dI gMF dy hyTW bdrMg ijhy D`by, muVvIAW, is`DIAW jW JukvIAW DwrIAW 2-3 imlImItr lMmIAW pY
jWdIAW hn [ ieh D`by jW DwrIAW pIly, sMqrI, gulwbI/lwl BUry ho skdy hn [ ies ibmwrI vwlI
&sl dw bIj nw vrqo [ ibjweI leI gMny kyvl qMdrusq Aqy BrvIN &sl ivcoN hI lE [ ies
ibmwrI dy jIvwxU Kqm krn leI gMinAW nUM is`lHI grm hvw dy XMqr ivc 4 GMty leI 54 ifgrI
sYNtIgRyf qwpmwn ivc r`K ky soDxw cwhIdw hY[ AijhI &sl mUFI nhIN r`KxI cwhIdI[
5. Gwh vrgIAW SwKW dw rog: ieh rog vwiers vrgy kxW krky huMdw hY [ rogI bUitAW ivcoN
bhuq swrIAW brIk SwKW Pu`tdIAW hn[ p`qy Coty, pqly Aqy G`t cOVy rih jWdy hn Aqy ienHW dw
rMg ic`tw ho jWdw hY [ jykr ies rog dw hmlw G`t hovy qW iek do mwVy ijhy gMny vI bx jWdy
hn[ ies rog nUM PYlx qoN rokx leI vyly isr rog vwly bUty mUFNo pu`t ky nSt kr idE[ bIj vwly
gMinAW nUM islHI grm hvw dy XMqr ivc 4 GMty leI 54 ifgrI sYNtIgRyf qwpmwn r`K
ky soDxw cwhIdw hY [ ies ibmwrI dy hox dw fr mUFI &sl ivc vDyry huMdw hY ies leI ibmwrI
vwlI &sl mUFI nw r`Ko[
6. lwl DwrIAW dw rog: ieh rog iek jIvwxU krky huMdw hY jo jUn qoN Agsq dOrwn PYldw
hY[ hmly vwly pOidAW dy p`iqAW au~pr lwl DwrIAW pY jWdIAW hn jo pqlIAW, lMmIAW, p`qy
dI lMbweI dy ru`K huMdIAW hn [ gMBIr hwlqW ivc gMnw auproN gL jWdw hY [ rogI bUitAW nUM put
` ky
swV dyxw cwhIdw hY[
7. Awg dw swVw: ieh au~lI rog vrKw ru`qy julweI qoN sqMbr ivc huMdw hY[ Awg dy in`ky Aqy nvyN
p`iqAW dw hyTW qoN rMg pIlw ho jWdw hY Aqy ieh Coty rih jWdy hn jo ik bwAd iv`c gUVHy lwl ho
jWdy hn Aqy hOlI hOlI JV jWdy hn[ rog dI gMBIr hwlq ivc gMny dw auqlw isrw
vI gL jWdw hY[ Aijhy bUty pùt ky d`b jW swV idE[
8. p`iqAW dw Ptxw: ieh rog iek jIvwxU krky huMdw hY[ ies nwl p`qy dy au~pr iek
jW do brIk ic`tIAW jW iP`kIAW pIlIAW DwrIAW pY jWdIAW hn jo ik p`qy dy hyTW v`l vDdIAW
hn [ rogI pOdy dIAW A`KW puMgrnIAW SurU ho jWdIAW hn jo pihlW gMny dy mu`F v`loN SurU huMdIAW
hn[ ienHW nvyN inkly p`iqAW aupr vI auho ijhIAW DwrIAW pY jWdIAW hn jo ik bwAd ivc
lwl rMg dIAW ho jWdIAW hn Aqy p`qy ienHW QwvW qoN Q`ly nUM P`txy SurU ho jWdy hn[ jy ibmwrI
vwly gMny pwV ky dyKIey qW ienHW ivc lwl-BUrIAW DwrIAW nzr AwauxgIAW[ keI vwr ibmwrI
vwly pOdy ibnW iksy inSwnI dy murJw jWdy hn Aqy mr jWdy hn [ ikauNik ieh ibmwrI bIj
vwly gMny ivcoN hI pYdw huMdI hY, ies krky ishqmMd Aqy ibmwrI rihq bIj bIjxw cwhIdw hY[
cwr GMty leI 54 ifgrI sYNtIgRyf islHI hvw vwlw ielwj ibmwrI PYlwaux vwly jIvwxUMAW nUM
ikirAwhIx kr idMdw hY [ ies ibmwrI nUM vDx qoN rokx leI bIj k`tx vwly gMfwsy nUM vrqx
qoN pihlW A`g nwl jW 2 pRqISq lweIzol dy Gol ivc fubo ky rog rihq kr lYxw cwhIdw hY [
ibmwr gMinAW nUM pu`t dyxw cwhIdw hY[