POVREDE PLODA PRILIKOM PORODA

U nekim slučajevima tokom poroda može doći do povreda ploda naručito ako je porod:
dugotrajno završen nekim od operativnih tehnika, naglo uslijedio ili je eventualno plod
neadekvatno rođen.

CAPUT SUCCEDANEUM (porođajni naduv)

Porođajni naduv nastaje usljed oticanja na prednjačećem dijelu ploda, tj. glavici. Uzrok je
poremećaj krvotoka i tkivna staza do kojih dolazi usljed preranog napinjanja od strane majke, a
grlić maternice nije u potpunosti proširen ili zbog dugotrajnog poroda.
Naduv je mekan i razliva se preko šavova lubanjskih kostiju sa jedne na drugu kost. Povuče se za
24h ili nekoliko dana.

KEFALOHEMATOM

Nakupljanje krvi ispod pokosnice koje nastaje usljed otežanog i produženog poroda, te zbog
nesrazmjere između glavice ploda i karlice žene. Ograničen je na samo jednu kost i traje
nekoliko nedjelja.

INTRAKRANIJALNO KRVARENJE (Haemorrhagia intracranialis)

Intrakranijalno krvarenje je najteža porođajna trauma. Javlja se kod djece rođene u asfiksiji, kod
hemoragične bolesti novorođenčeta, kod kongenitalnog luesa itd. Češća su kod nedonoščadi, jer
su nezrela zbog čega postoji veća vulnerabilnos krvnih sudova. Krvarenje je lokalizirano
najčešće suberahnoidalno. Može biti subduralno ili u samoj masi mozga. Simptomi mogu biti
odmah po rođenju ili se razvijaju kasnije, tokom prva dva do četiri dana.

Klinička slika protiče kroz 3 faze:

Prva faza: dijete ima poremećen ritam spavanja. Česti su prekidi disanja, za vrijeme kojih dijete
poplavi. Tonus mišića je pojačan.

Druga faza: dijete odbija hranu, povraća, blijedo je. Čelo mu je naborano, oči otvorene, pogled
ukočen, što mu daje izraz paćenika ili mislioca – facies cerebralis. Glavni simptomi ove faze su
konvulzije. One zahvataju cijelo tijelo, ili grupe mišića, praćene gubitkom svijesti. Velika
fontanela je napeta, Moroov refleks je negativan kao i drugi primitivni refleksi.

Treća faza (komatozna faza): djeca su u komi. Većina djece umire, a ona koja prežive postepeno
se oporavljaju.DG: potvrđuje se lumbalnom punkcijom. Dobije se krvav likvor, jer je u 80%
slučajeva subarahnoidalno krvarenje.TH: mirovanje, kisik. Daje se i K vitamin i.m., antibiotici i
eventualno transfuzija krvi.

NAJČEŠĆI PRIJELOMI KOSTIJU su prijelomi kostiju su prijelomi klavikule, humerusa i

femura.
POVREDE NERAVA - najčešće se povrede n. facialis, plexus brachialis.

NAĈINI REHIDRATACIJE DETETA

Voda se gubi:
normalno: preko kože i sluzokože, ekskretima, disanjem
patološki: znojenje, povraćanje, poliurija, dijareja
Znaci dehidracije: oslabljen turgor, bledo-siva boja kože, smanjena vlažnost sluzokože, fontanela
uvučena, ubrzan puls, diureza smanjena, poremećaj svesti
[Th] gubitak težine < 10% - oralna rehidratacija, kada je moguća i kada nema povraćanja.
Solucije su kombinacije NaCl, elektrolita i glukoze (Orosal) gubitak težine > 10% - i.v.
rehidratacija
- borba protiv šoka;
- acidobazna i elektrolitna ravnoteţa;
- korekcija acidoze;
- optimalni volumen i količina kalijuma

Najčešći uzročnici i proljeva i povračanja kod djece su infekcije probavnog trakta.

Akutni zarazni proljevi mogu biti uzrokovani velikom brojem bakterijskih virusnih i parazitnih
uzročnika.
U Kliničkoj slici proljeva varira od vodenih stolica s oskudnim općim znacima do težih oblika
koji su praćeni visokim temperaturama bolovima u trbuhu, te krvavim,i sluzavim stolicama i
lažnim pozivima.

Kako postupiti sa djetetom u ovakvim trenucima zavisi od samog stanja djeteta. Većinom je riječ
o virusnim proljevima .
Djeca sa temperaturom i proljevima bez primjesa krvi takođe boluju od virusnih proliva .
Ako su prisutni krvavi proljevi treba misliti na teža oboljenja i teže infekcije izazvane salmonelom
ili šigelom.
U svakom slučaju kod proljeva treba teba obratiti pažnju na gubitak tečnosti, dehidraciju djece.
Klinička slika zavisi od uzrasta djeteta.
Povraćanje nekad predhodi proljevu ili se javlja kasnije. Povraćanje može biti tako učestalo da
onemogućava oralni unos tečnosti i hrane. Starija djeca se žale na bol u trbuhu.
Djeca su nekad razdražljiva, apatična, plačljiva, sve zavisi od uzročnika ali više od komlikacija
kao što je dehidratacija metabolička acidoza, gubitak pojedinih elektrolita , što sve može da utiče
na opšte stanje.

Cilj zdravstvene njege kod djece sa prolivom

 Prepoznati bolest
 Spriječiti daljnje napredovanje bolesti
 Pravilna ishrana i njega djeteta

Gubitak u %
Dojenče 5% 10% 15%
Veće dijete 3% 6% 9%
Kožni turgor Normalan Oslabljen Nestao
Koža na dodir Normalna Suha Ljepljiva
Sluznice usta Vlažne Suhe Ispucale
Oči b.o. Uvučene Upale
Suze Prisutne Reducirane Nema ih
Fontanela Izravnana Elastična Uvučena
SŽS Bez Razdražljiv Letargičan
Bilo Pravilno Ubrzano Jako ubrzano
Uriniranje Normalno Količinom manje Anurija

Njega i pristup djetetu u ovakvim trenucima je veoma važan.

Ako dijete ne povraća , toleriše peroralni unos, neophodno je pojiti dijete adekvatnim rastvorima.
U slučaju da povraća, ne toleriše peroralni unos i tada je potrebno unositi manje količine
tečnosti, mala čajna kašika svakih 5 minuta, do prestanka povraćanja, kada se počinje sa većim
količinama tečnosti.
Uredno sprovedena rehidracija oralnim putem predstavlja najvažniji napredak u liječenju
djeteta.
Od rastvora najčešće se primjenjuju oni koje je preporučila svjetska zdravstvena organizacija.
Ovaj rastvor ima približno istu osmotsku aktivnost kao i plazma a odnos glukoze i elektrolita u
njemu je takav da obezbjeđuje optimum reapsorbcije u crijevima
Dojenčad koja su na prirodnoj ishrani treba da doje dok dojenčad na vještačkoj ishrani daje se
čorba od pirinča , mrkve i pire od jabuka.
U slučaju da nisu dostupne odgovarajuće tečnosti za hidraciju, neophodno je djetetu davati bilo
koji čaj ili tečnost do nabavke odgovarajuće .
Što se tiče mliječnog obroka, on se može zamijeniti sa visoko adaptiranim formulama mlijeka
kao što su HN 25, Humana 9 .
Intravenska rehidracija se sprovodi u bolnicama, a prema acido baznom nalazu, odnosno
nalazu minerala Na i K koji su veoma važni za cijeli organizam. Intravenska rehidracija se
sprovodi, ukoliko acidobazni sasatav krvi ukazuje na to i prema uputstvu ljekara koji radi u timu.

Uzimanje želučanog sadržaja

Nazogastrična sonda

Pribor za nazogastričnu sondu

Upotreba nazogastrične sonde je neinvanzivna metoda i provodi iz više razloga:

- hranjenje , davanje tekućine, lijekova bolesniku , koji ne može gutati,
- uzimanje želudačnog sadržaja na pretragu,
- prije ili nakog hirurških zahvata ( eliminiranje zraka i sadržaja iz želudca), te u stanjima
kada je potrebno osigurati otjecanje sadržaja iz želudca ( akutna patološka stanja u trbušnoj
šupljini).
 • Nazogastrična sonda se plasira i kod ispiranja želudca, bolesne djece, kod trovanja
hranom, trovanja hemikalijama ( lijekovi).
• Prije pretraga želudca ako nije moguće prirodno pražnjenje njegovog sadržaja.

Uvođenje sonde je rutinski posao, ali uvijek kod djece izaziva nelagodu i strah. Sonda se
razlikuje, po širini lumena i po materijalu od kojeg je izrađena. ( plastika, guma, silikon)
Promjer i dužina sonde su prilagođeni uzrastu djeteta.
Sve imaju zaobljen vršak sa više otvora, drugi kraj sonde ima otvor nešto širi od lumena.
Prilikom plasiranja sonde bolesno dijete je nabolje postaviti u sjedeći položaj, a kod manje
djece to se može obavljati i u ležećem položaju.Predhodno se izmejri dužina sonde za dijete,
zabaci glava prema nazad, te uvlači sonda preko nosnice, drvenom špatulom potiskuje jezik, i
olakša put kretanja sonde u dijelove gastrointestinalnog trakta.
Pravilno postavljena sonde u želudcu se može provjeriti na više načina:
• aspiriranjem želudačnog sadržaja špricom ( jedino je u želudcu taj sadržaj)
• brzim ubacivanjem oko 10 ml zraka slušati stetsokopom u području želudca( čut će se
šum ulaska zraka),
• vanjski dio sonde se može staviti u čašu vode, ako nema mjehurića sonda je u želudcu (
ovo je nesigurna metoda)
• plasiranu sondu pričvrstiti za nos.

I.V.U. intravenska urografija

Intravenska urografija je radiološka metoda snimanja urinarnog sistema. Tokom pregleda se unosi
tečnost kontrastnog sredstva (boje) koja se ubrizga u venu da bi se na snimku bolje prikazali
bubrezi, mokraćovodi i mokraćna bešika.
( zahtijeva pripremu bolesnika ) - čišćenje digestivnog trakta. Dva dana prije snimanja ne davati
povrće bogato celulozom (boranija, grah, grašak). Dan prije snimanja uveče i ujutro dati dulkolax
dražeje ili supozitorij,ručak pura, večera nešto tečno.
Pregled obično traje oko pola sata, ali se može produžiti i na nekoliko sati ukoliko je potrebno.
Pacijent ulazi u kabinu za presvlačenje, gdje se rasprema i priprema za pregled.
Nakon toga ulazi u prostoriju sa RTG-aparatom, legne na sto za pregled, a tehničar daje injekciju
kontrastnog sredstva u venu ruke.
Zatim tehničar vrši snimanje u određenim vremenskim intervalima, pri čemu može pomjerati sto
na kojem pacijent leži da bi pacijent postavio u optimalan položaj za snimanje.
Važno je da tokom snimanja dijete miruje i da, kad se to kaže, zadrži dah tokom par sekundi
Nakon pregleda, dijete treba popiti puno tečnosti da bi se kontrast izlučio iz organizma i nastaviti
sa normalnom ishranom. Kontrast koji je dat izlučiće se zajedno sa urinom, bezbolno i bez ikakvih
posljedica.

NJEGA DJECE SA RESPIRATORNIM OBOLJENJIMA

Pored standardne njege (lične higijene, higijene ishrane itd.) važno je kod pulmoloških obolenja
povesti računa o slijedećem: dijete se postavlja u polusjedeći položaj – ako je veće, a dojenčetu
pripretiti uzdignuto uzglavlje, pratiti vitalne parametre (kod vrijednosti saturacije.O2 ispod 90%,
primjenjuje se oksigena terapija), obezbjediti adekvatnu vlažnost u prostoriji, mirovanje djeteta.
Često je djecu potrebno aspirirati, posebno dojenčad i manju djecu jer oni nisu u mogućnosti da
sami iskašlju sluzavi i ljepljivi bronhalni sadržaj. Time se oslobađaju respiratorni putevi čime se
uspostavlja lakše disanje. Roditeljima treba objasniti da djeca u početku moraju ograničiti
ishranu ali da im treba davati što više tečnosti radi razrjeđenja i lakšeg izbacivanja sluzavog
sadržaja. Manjoj djeci se plasira nazogasrrična sonda, obzirom da ne mogu dojiti ili se hrane na
bočicu zbog otežanog disanja. Vibraciona masaža je veoma važna bez obzira na uzrast djeteta ,
time postižemo da djete lakše izbaci sluzavo – ljepljivi sadržaj i bolju prohodnost respiratornih
puteva.

Sukcija dišnih puteva je bitan postupak bolesne djece sa pojačanom sekrecijom dišnih puteva
a pogotovo kod djece na mehaničkoj ventilaciji. Toaleta se obavlja aspiracijom nakupljenog
sekreta iz dišnih puteva, putem aspiratora.
Sonda se uvodi u gornje respiratorne puteve ili u tubus, kod djece na mehaničkoj ventilaciji,
čini se naizmjenice instilacija 1-2 ml fiziološke otopine , aspiracija sekreta.
Oksigenacija
Mjerenje saturacije O2 vrši se sa aparatom takozvanim puls oximetrom. On u svom produžetku
ima odgovarajuću štipaljku koja se stavi na prstić djeteta (ruke ili noge). Tada se uključi aparat i
očita dobivena vrijednost saturacije kiseonika, a ujedno i vrijednost pulsa.
Dotok kiseonika se obezbjeđuje
a) preko haube. Dovod kiseonika može biti i veći (6-8 l), bez straha da će ugroziti dijete, jer
je površina iz koje se kiseonik plasira prema djetetu veća, i direktno je skoncentrisana
prema disajnim putevima djeteta.
dovod kiseonika putem haube nazalne kanile

b) preko nazalnih kanila

c) preko maski koje su povezane sa sistemom dotoka kiseonika
Veličina maske se prilagođava uzrastu djeteta, i postavlja se preko dječijeg lica. Količina
kiseonika koja se daje u početku je 4-5 litara , da bi se što prije postigla oksigenacija tkiva,
te se postepeno smanjuje , po smirivanju kliničkih znakova , smanjenja uznemirenosti djeteta.
Umjetno diasnje, putem ambu balona primjenjuje se i kod djece koja nisu intubirana i imaju
potrebu za kiseonikom, zbog trenutne insuficijencije respiratornog trakta.

ambu balon
HEMATOLOŠKA OBOLJENJA
Na hemato-onkološkom odjeljenju se radi sa specifičnom vrstom lijekova, a to su citostatici.
Citostatike treba rastvarati i pripremati u odgovarajućim uslvima tkz. cito-komorama. Nakon što
ljekar odobri citoterapiju po protokolu i odredi doze lijkova, sestra pristupi pripremi u
citokomori, a pri tome koristi rukavice, masku i naočare. Pripremljen lijek se propisno zaštiti
(neki citostatici su i fotosenzibilni) i odnosi do određenog pacijenta i pristupi davanju. Za
davanje nekih citostatika je nehopodno prisustvo ljekara, zbog mogućnosti da pacijenti u toku
ove terapije povraća, a moguće su i alergijske reakcije. Sestra prati diurezu i pH u toku 24h.

PRIMJENA LONGLAJN KATETERA

PICC LINE – ili long line ili duga linija, koju ugrađuje glavna sestra odjeljenja. Na hemato-
onkološkom odjeljenju uglavnom sva djeca imaju plasiran PICC LINE, zbog specifičnosti
obolenja i terapije koje su dugotrajne.
Kod uzimanja krvi iz PICC-a sestra treba da pripremi: sterilne rukavice, 10ml fiziolškog
rastvora, 3ml Heparina (100i.j./ml), kao i 2-3 prazne šprice od 10ml, alkoholne maramice i
odgovarajuće epruvete.
Nakon otvaranja linije, prva 2ml krvi se baca, zbog prisustva Heparina iz prethodnog
prošpricavanja, a tek onda uzima krv za analizu. Linija se odmah nakon toga prošpricava sa 10ml
fiziološkog rastvora i na kraju sa 3 ml Heparina.”Dresing” PICC-a se radi svaki sedam dana a po
potrebi i češće.Prošpricavanje se radi svaki dan. Sve oko PICC-a radi svaka sestra na odjeljenju,a
rad se odvija u strogo aseptičnim uslovima.

Sternalna punkcija (SP)

Priprema se sastoji u stavljanju lidocain gela pola sata prije punkcije, (isto važi i kod LP) na
mjesto predviđeno za punkciju. Pacijent je u ležećem položaju sa lagano uzdignutim ramenima.
Za SP je potreban slijedeći pribor: igla sa mandremom i sterilnom špricom, sterilne rukavice,
alkohol, jod, sterilan tupfer, fibrospum, predmetna stakalca – 10kom. na koja će ljekar da uradi
razmaz sternalnog punktata. U nekim slučajevima radi se i punkcija ilijačne kosti umjesto
sternalne punkcije. Priprema pacijenta i pribora je slična kao kod SP.
Sternalna punkcija je uvođenje igle u sternum (grudnu kost) u cilju dobijanja koštane srži i
postavljanja dijagnoze kod bolesti krvi i krvotvornih organa kao i radi upoređivanja sa nalazima
periferne krvi (kompletna krvna slika – KKS).

-Pregledom koštane srži dokazuju se promjene u sastavu i kvalitetu krvnih ćelija, metastaze
raznih malignih tumora (npr. hipoplazija ili aplazija svih loza ili samo jedne loze: hipoplazija svih
loza ili pojedinih loza).

-Sternalnu punkciju izvodi ljekar, a medicinska sestra priprema bolesnika, materijal i

asistira pri izvođenju.Za sternalnu punkciju koristi se igla sa mandrenom, sa mogućnosti
podešavanja dužine.

-Veličina igle bira se prema konstituciji, uzrastu i polu. Igla se steriliše u suhom
sterilizatoru, jer mora biti suha zbog mogućih komplikacija (hemoliza ćelija eritrocitne loze).
Bolesniku treba objasniti način izvođenja punkcije i pripremiti ga da će osjetiti bol prilikom
uvođenja igle i za vrijeme aspiriranja koštane srži.

-Objasniti mu, takođe, cilj i to da se davanjem anestezije bol ne može izbjeći, da sama
punkcija nije štetna za bolesnika, a da je neophodna za postavljanje dijagnoze, praćenja toka bolesti
i uspijeh lječenja. Od materijala treba pripremiti: nekoliko suho sterilisanih specijalnih igala za
sternalnu punkciju, sterilne šprice i igle, 1 % novokain za infiltracionu anesteziju, sterilnu špricu
od 10 ml, predmetna stakla i pokrovna stakla, sahatno staklo sa nekoliko kapi 3.8 % natrijum
citrate, sterilne tupfere od gaze i leucoplast, dezinfekciona sredstva, bubrežnjak, zaštitne rukavice,
uputnice za laboratorij, bocu s kiseonikom.

-Tehnika izvođenja punkcije – ljekar dezinfikuje kožu, zatim anestezira ubodno mijesto.
Bolesnik zauzima ležeći položaj bez jastuka na tvrdom ambulantnom stolu. Ljekar iglom probija
kožu i mišićni sloj, zatim pritiskom pod pravim uglom probode kortikalni sloj kosti, izvadi
mandren, namjesti špricu i aspirira 0.2 – 0.5 ml koštane srži. Zatim se igla izvuče, a ubodno mjesto
zaštiti sterilnom gazom i pričvrsti leukoplastom. Bolesnika poslije intervencije treba smjestiti da
leži, uz stalnu kontrolu sestre i ljekara. Sadržaj iz šprice se istisne u sahatno staklo sa natrijum
citratom (da ne koaguliše). Za pregled koštane srži na maligne ćelije i LE- ćelije treba da se uzme
0.1 ml 3.8 % natrijum citrata i malo koštane srži u specijalnu epruvetu. Po završenoj punkciji
bolesnika treba zbrinuti, a poslije odmora dati mu topal obrok. Materijal se šalje sa uputnicom

LUMBALNA PUNKCIJA
Uzimanje likvora - priprema za L.P. (Lumbalnu punkciju)

U dijagnostičke svrhe izvodi se kod:

 Encefalitisa
 Tumora mozga
 Apscesa mozga
 Povreda lobanje i dr.
 Meningitisa
U terapijske svrhe lumbalna punkcija se izvodi kod:
 tetanusa
 tuberkuloznog meningitisa
 povećanog intakrakijalnog pritiska, kada se poslije ispuštanja cerebranolg likvora mogu
ubaciti ljekovite supstance.
Kao dijagnostički materijal služi likvor dobijen
punkcijom.
Makroskopskim pregledom likvora utvrđuje se:
- Zamućen i gnojav kod infekcija – meningitis (bakterije i virusi)
- Krvav kod inrakranijalnog krvarenja i moždanog udara
Ukoliko treba obaviti mijelografiju ili encefalografiju, poslije punktiranja likvora u kičmeni
kanal ubaci se kontrasno sretsvo (može anestetik), zatim se obavi snimanje.
Priprema bolesnika
Bolesnik se priprema tog jutra. Potrebno mu je objasniti zašto se postupak vrši, da će osjetiti bol
pri ubodu igle, da će zauzimati specijalan položaj i da on treba da pomogne u radu svojim
mirovanjem i strpljenjem. Bolesnik treba da bude čist i presvučen u čisto rublje. Sredsva za
smirenje ili analgetike propisuje ljekar ukoliko su potrebni.

Na intetervencijsuku tacnu pripremiti: bubrežnjak, štapiće namotane vatom, stalak sa sterilnim

epruvetama (2-3), sterilne tufere, pripremljene trake flastera, sterilne rukavice, sterilne igle kao i
benzin, jod i alkohol.

Postavljanje bolesnika u odgovarajući položaj

Pregled se moze izvesti u dva razlicita polozaja.

Sjedeći položaj – on se rijetko primjenjuje i to samo onda ako je punkcija ponovna, ako se
poznaje pritisak u kičemonom kanalu i ako je prethodno pregledano očno dno. Punkcija se vrši
na ambulatnom stolu u prostoriji za intervenciju. Bolesnik se postavlja da sjedi na ivici stola.
Gornji dio pidžame mu se skine, a donji oslobodi u pojasu. Pod noge mu se postavi niža stolica.
Osoba koja drži bolesnika stoji ispred njega. Ona jednu ruku prebaci preko njegovog vrata i
ramena i povlači je ispod aksile i istom rukom hvata bolesnikovu ruku za zglob. Drugu ruku
podvlači ispod bolesnikove nadlaktice ( s leđne strane) i hvata bolesnikovu suprotnu ruku. Tako
su bolesnikove ruke ukrštene na grudima. Noge bolesnika fiksiraju se koljenima osobe koja ga
drži. Ovakav položaj dovodi kičmeni stub u položaj luka, kako bi se pršljenski rtni nastavci što
više razmakli.
Ležeći položaj – ovaj položaj primjenjuje se češće. Bolesnik leži na ivici stola, i zauzima zgrčen
položaj ”položaj mačke” on ima noge privučene trbuhu, a glavu jako savijenu naprijed. Ispod
slabina(na kojoj leži) može mu se postaviti jastuk kako bi kičma bila u horizontalnom položaju.
Ako bolesnika drži jedna osoba, ona stoji iza nejgovih leđa i jednu ruku podvlači ispod
bolesnikovih slabina, tako da njom hvata ivicu kreveta. Bolesnik može ruke da podvuče ispod
koljena i da ih privlači trbuhu. Kod nemirnih bolesnika potrebna je još jedna osoba. Ona stoji
ispred bolesnika i jednom rukom obuhvata bolesnikov vrat a drugu podvalči ispod koljena i
privlači ihpa
Uputnice već pripremljene i to jedna za biohemiju gdje se traži likvor na hemizam, a druga na
mikrobiologiju gdje se traži likvor na kulturu.

Fototerapija - osvetljavanje golog deteta (kome su zaštićene oči), smeštenog u inkubator -

plavom svetlošću određene talasne dužine, čime se smanjuje količina bilirubina u koži, a
indirektno i u krvi. Može da bude diskontinuirana (primenjuje se samo povremeno u toku dana, a
beba se majci redovno donosi na podoj) i kontinuirana (primenjuje se neprekidno, pri čemu se
beba hrani izmlaženim majčinim mlekom, kako se terapija ne bi prekidala).
Primjena fototerapije:

- Dijete je u inkubatoru, golo, zaštićenih očiju;

- Između foto lampe i inkubatora treba da je slobodan prostor
5-8 cm (prevencija pregrevanja);
- Pratiti tjelesnu temperaturu;
- Mjeriti TM jednom dnevno, a kod djece sa PTM ispod 1500 g
dva puta dnevno;
- Povećati unos tečnosti za 10-20%;
- Kontrola ukupnog i direktnog bilirubina svaka 24h (po potrebi
 češće);
- Pri intenzivnoj (kontinuiranoj) fototerapiji očekivani pad bilirubina za 4 - 6h je 17-34
µmol/l;
- Maksimum apsorpcije bilirubina je kod talasne dužine svjetla 450-460 nm;
- Kontraindikovana je kod konjugovane bilirubinemije (direktni
bilirubin > 34 µmol/l);
- Fototerapija ne isključuje EST ako je indikovana

Eksangvinotransfuzija - zamjenjuje se krv novorođenčeta, koja sadrži majčina antitela,

krvlju davaoca odgovarajuće krvne grupe.
Iako druga metoda nije bez rizika, može se reći da je u savremenim uslovima liječenja dovela do
gotovo potpunog iščezavanja teških formi hemolitičke bolesti, kao što je kernikterus. Kriterijumi
za liječenje su u domenu neonatologa.

Tehnika EST -
- Zamjenu krvi uraditi u termoneutralnoj sredini, uz kontrolu vitalnih funkcija;
- Obustaviti oralni unos najmanje 4 h pre EST;
- Plasirati umbilikalni venski kateter i provjeriti poziciju;
- Ako se ne može plasirati umbilikalni venski kateter, plasirati centralni venski kateter
(femoralna vena, vena jugularis i dr.);
- Iz prve i posljednje krvi odrediti vrijednosti bilirubina, glikemije, elektrolita i gasnih
analiza;
- Pojedinačne zapremine krvi su: 5 ml za djecu TM<1500 g, 10 ml za decu TM 1500-2500
g, 15 ml za 2500-3500 g i 20 ml za TM > 3500 g;
- Preporučeno vrijeme svake zamjene je maksimalno 5 min a trajanje EST 1 h, maksimalno
1,5 h;
- Po potrebi korigovati hipokalcijemiju;
- Na kraju EST po potrebi korigovati anemiju;
- Ponoviti već ordiniranu terapiju, osim digoksina;
- Izvaditi kateter, i ne hraniti dijete;
 - Nastaviti ili započeti fototerapiju uz praćenje bilirubina i ostalih parametara u krvi.

Urin – za analizu uzima se prvi jutarnji, jer je u mokraćnoj bešici stajao duže vrijeme pa je
dobro koncentrisan i kiseo i u njemu su sačuvani uobličeni ćelijski elementi (Er, L , cilindri) Urin
se uzima u čistu posudu, s tim da se dijete prethodno opere i spolovilo očisti blagim rastvorom
hipermangana, dok veća djeca spontano uriniraju u posudu. Maloj djeci lijepi se kesica ili ako
ljekar zahtjeva urin se uzima kateterom po strogo aseptičnim uslovima. Ovako uzet urin može se
pregledati biohemijski i mikrobiološki. Normalan urin je bistar, kisele reakcije, svijetlo žute boje,
karakterističnog je mirisa (miris badema ), a ako dugo stoji zaudara na amonijak. U normalnom
urinu nema bjelančevina, krvi, gnoja, šećera i bakterija. Postojanje nekih od ovih elemenata daje
patološki nalaz urina.
Urinokultura – urin se uzima strogo sterilno ( u sterilnu kesicu ili sterilnu epruvetu).
Za ovu intervenciju potrebno je pripremiti sterilne tufere namočene u rastvor blagog
hipermangana, sterilne rukavice, po potrebi sterilan urinski kateter i bubrežnjak. Dijete oprati
toplom vodom i sa namočenim tuferima blagim rastvorom hipermangana briše se spolovila
ženske djece od trbuha prema anusu jednim potezom, s tim da se ova radnja ponavlja 3x, po
potrebi i više.
Kod muške djece povuče se prepucij pa se ispere blagim rastvorom hipermangana, zatim
se nalijepi sterilna kesica ili po potrebi izvrši kateterizacija da bi dobili sterilan urin. Ovako se
uglavnom radi kod male djece.
Kod veće djece poslije pranja i dezinfekcije prvi mlaz urina se odbacuje i uzima srednji
mlaz u sterilnu epruvetu. Srednji mlaz urina se uzima zato što je samo urin u mokraćnoj bešici
sterilan, a prvi mlaz koji se odbacuje, pročisti izlazne mokraćne puteve.
Urin se šalje na: 24h proteinurija, 24h jonogram urina, 24h klirens kreatinin (obaveznu napisati
volumen urina za 24h).
CISTOURETROGRAM

Drugi naziv je CISTOGRAM , a to je rendgenološka pretraga kojom se prikazuje oblik i veličina

mokraćnoga mjehura. Jodni se kontrast kroz kateter aplicira u mokraćni mjehur. Između ostalog,
ovom se pretragom može pokazati vraća li se mokraća iz mjehura u bubrege. To se naziva refluks.
Refluks se javlja uslijed povećanoga pritiska u mokraćnom mjehuru. To je jedan od uzroka
oštećenja bubrega i potrebno ga je rano otkriti.

KONTROLA VITALNIH ZNAKOVA

MJERENJE TJELESNE TEMPERATURE

Mjerenje tjelesne temperature vrši se dva do tri puta dnevno, izuzev visokofebrilnih stanja gdje
je potrebno više puta kontrolisati temperaturu. Dojenčetu se mjeri rektalno, a predškolskom,
školskom i adolesnentu aksilarno. Očitavanje se upisuje na temperaturnu listu. Redovno mjerenje
tjelesne temperature i njeno očitanje upisano je na temperaturnu listu. Temperaturna krivulja
jedan od pokazatelja u daljoj dijagnostici odgovarajućeg obolenja

MJERENJE RESPIRACIJA - DISANJA

Mjerenje respiracija vrši se dok djete spava ako je malo ili u mirnom stanju kod veće djece, u
toku jedne minute. Normalne vrijednosti respiracija kod odgovarajućeg uzrasta:
6mj. 30—60/ min
2 – 3god. 24 – 40/ min
predškolski uzrast 22 – 34/ min
šlolski uzrast 18 – 30 /min
adolescenti 12 – 16/ min
MJERENJE PULSA
Mjerenje pulsa vrši se na svakoj površinskoj arteriji koja prilježe uz čvrstu podlogu kosti.
Mjerimo ga najčešće na arteriji radijalis, arteriji karotis ili arteriji temporalis, a vršimo
jagodicama drugog, trećeg i četvrtog prsta, uz kontrolu sata, brojanjem otkucaja u jednoj minuti.
Normalne vrijednosti pulsa su:
Budno stanje Spavanje
Neonatusi 100 – 180/min 80 – 160/min
6 mjeseci 100 – 160/min 75 – 160/min
2 – 3 god 80 – 110/min 60 – 90/min
predškolski uzrast 70 – 110/min 60 – 90/min
školski uzrast 65 – 110/min 60 – 90/min
adolescenti 60 – 90/min 50 – 90/min

MJERENJE KRVNOG PRITISKA

Krvni pritisak mjerimo najćešće u arteriji nadlaktice pomoću tlakomjera. Poveske su različite što
zavisi od uzrasta djeteta. Povesku aparata za krvni pritisak postavimo iznad lakta i naduvamo sve
dok se ne zaustavi protok krvi kroz arteriju nadlaktice. Slušalicama se prate tonovi u pregibu
lakta i tonovi prestaju da se čuju u trenutku kad se arterija zatvara. Postepenim ispuštanjem
vazduha iz poveske, uspostavlja se ponovo krvni protok kroz arteriju nadlaktice i u tom
trenutku se čuju oštri tonovi ili palpira puls. Pojava ovih tonova označava vrijednost sistolnog
krvnog pritiska (nastaje zbog grčrnja komora i istiskivanja krvi iz srca).
Daljim opuštanjem vazduha, pritisak u povesci se smanjuje, omogućava sve veći protok krvi
kroz arteriju i tonovi se konačno gube.
Vrijednost na kojoj se ne čuju tonovi predstavlja dijastolni pritisak.
Krvni pritisak se mjeri u milimetrima živinog stuba. Normalne vrijednosti za odraslu osobu su
120mmHg za sistolni, a za dijastolni 80mmHg, ova vrijednost se izražava kao 120/80mmHg.
Normalne vrijednosti krvnog pritiska kod djece, različite životne dobi su:
Sistolni Dijastolni
Novorođenče 12h 39 – 59 16 – 36
Novorođenče 12h - 3kg. 50 – 70 25 – 45
Novorođenče 96h 60 – 90 20 – 60
6 mjeseci 87 – 105 53 – 66
2 – god. 95 – 105 53 – 66
7 – god. 97 – 112 57 – 71
adolescenti 112 – 128 66 – 80