LALAKI SA DILIM ni Benjamin Pascual: ISANG PAGSUSURI

lhesabante

4 years ago

Advertisements

kjhk

TINGNAN ANG VIDEO. Clkick the link below.

www.youtube.com/watch?v=2sgyZFcoP5I

www.youtube.com/watch?v=qFyGqAKZ_TA

www.youtube.com/watch?v=RHwL59X7l6U

KAHULUGAN NG PAMAGAT

Sa pamagat pa lamang ng nobela mahihinuha na maykinalaman sa isang madilim o maling gawain ang
lalaki sa nobela.

Kaya „Lalaki sa Dilim‟ ang pamagat nito ay dahil na rin sa ang lalaki
sa nobela ay nakagawa ng isang kasalanan noong sapilitan niyangginahasa ang isang babaeng bulag.
Maselang usapin ang gahasasaanman sa lipunan. Sa nobela makikita kung gaano kabigat anggayon sa
buhay ng isang babaeng bulag at mahirap. Sapambihirang bisa ng panulat ng may-akda ay itinatampok
sanobela ang samotsaring pagtanaw sa gahasa: ang salapi, dangal,pighati, ugnayan, pag-asa, at iba pang
tunggalian o kaisahan. Dito mababatid na ang pisikal na pagkabulag ng babae ang siyangmagbibigay
liwanag sa katauhang-dilim ng lalaki.

b.MAY-AKDA

BENJAMIN P. PASCUAL

TALAMBUHAY NG MAY-AKDA

Si Benjamin M. Pascual ay ipinanganak sa Lungsod ng Laoag,Ilocos Norte. Unang nakilala bilang matinik
na kuwentista si Pascualbago niya sineryoso ang pagiging isang nobelista. Nagsimula siyangsumulat
noong dekada 1950, sumubok mag-ambag sa komiks,hanggang hiranging maging staffer ng Liwayway.
Nagwagi sa DonCarlos Palanca Memorial Awards for Literature ang kaniyang kwentong “Landas sa
Bahaghari” (1965) at “Di Ko Masilip AngLangit” (1981). Nagtamo naman ng Grand Prize sa Cultural
Center of the Philippines ang nobelang “Utos ng Hari” noong 1975.Unang nailathala sa Liwayway ang
„Lalaki sa Dilim‟ sapamagat na „Shhhh…Ako ang Lalaki sa Dilim‟ (1976).

May-akda rin siyang may pamagat na “Sapalaran, WalangTanungan” (1997), isang komedya ng pag

-iibigan at lingguhangisineserye nagyon ng Liwayway. Tinatayang nakatapos ng 13 nanobela si Pascual, na

pinakarurok marahil ang Halik sa Apoy” (1985). Pwedeng sipating autobiograpiko ang naturang akda
naumiinog sa buhay at pakikipagsapalaran ng isang lalakingmanunulat. Naging Filipino seksiyon editor si
Pascual saPeople’s Journal Tonight noong 1981, at ngayon ay editor sa popular na Valentine Romances

.Makalipas ang ilang dekadang dibdibang pagsusulat niPascual, kinilala ng Unyon ng mga Manunulat sa
Pilipinas (UMPIL)noong 1994 ang natatanging ambag niya sa pagsusulat ng maiklingkwento, dula, at
nobela.Sa edad na 69 ay hindi pa rin ito humihinto sa pagsusulat.
II.

BUOD NG NOBELA

Nagsimula ang kwento sa isang lalaking nagngangalangRafael Cuevas. Isang espesyalista sa mata.
Nakagawa siya ng isangmalagim na krimen ng gabing bigyan siya ng Stag party ngkanyang mga kaibigan
bago pa man siya makasal kay Margarita,isang opera singer. Nagawa niyang gahasain ang
babaingkahaghabaghabag ang kalagayan. Isang bulag at maralita angkanyang ninakawan ng kabirhinan.
Dahil hindi makakita ang hindi

nakilala ang kanyang boses ay “ligtas” siya sa kanyang kasalanan.

Walang ebidensyang makapagpapatunay.Bilang paghuhugas at paglilinis niya ng konsensiya sa

nagawaniyang kasalanan kay Ligaya, ang babaeng kanyang ginahasa,binigyan niya ito ng P50, 000.00
kasama ang liham na nagsasabingsakanya din magpagamot ng mata upang masingil lamang ngkaunti
upang hindi makahalata. Nagbunga ang kanyangnagawang kasalan kay Ligaya na nagkataong isinunod sa
kanyangpangalan bilang pagtanaw ng babae sa kanyang nagawangkabutihan. Naging inaanak niya rin ang
bata sa binyag. Ninong siyang kanyang sariling anak.

Sa kanilang pagsasama ni Margarita ay nagkaroon ito ng lover at ito ay si Nick. Ang kanyang kaibigan.
Nagkaroon ng lama tangkanilang samahan na humatong din sa hiwalayan. Ang napang-asawa niyang si
Margarita ay isang modernong babae. TotallyAmericanized, sabi nga sa nobela. Para kay Margarita ayos
lang namagkaroon siya ng lover at gayon din si Rafael basta magkaroonlang sila ng pagkakaintinihan ni
Rafael at maging totoo sa isa‟t isa. Isang araw habang nagbabasa ng pahayagan si Rafael aygumulantang
sakanya ang isang balitang napatay si Margarita atNick sa isang otel ng isang babaeng nasa 29 ayos. Ito
ay si Marinaang asawa ni Nick na matagal ng nagtitiis sa mga kabulastugan ngasawa hanggang sa umabot
na sa sukdulan at makapatay ito.Sa huli ay nagawa rin niyang aminin kay Ligaya at Aling Selaang ina ni
Ligaya na siya ang lalaki sa dilim na noon ay bumaboy sakatawan ni Ligaya. Malinaw kay Rafael na
papakasalan niya siLigaya.

III.

PAGSUSURI.
ISTILO NG PAGLALAHAD

Ang nobelang Lalaki sa Dilim ay isang halimbawa ng isangakdang modernista na kung saan ang tanging
gusto ay magkaroon ng isang malaking pagbabago upang maging maginhawa angpamumuhay ng bawat
isa. Nilikha ni Pascual ang isang karakter nanaipit sa isang sukdulang kasalanan at ang tanging nais ay
malinisniya ang bahid ng sariling putik.Mahahalata mula sa pagbabasa ang paulit-ulit napagbanggit ng
may-akda sa mga naganap na tagpo. Sadyangginawa at pinanatili ng awtor ang ganoong istilo upang
ipakita naang kwento ay isang tuluyang nobela na batay sa istruktura ngisang magasin.Bagaman sa
kabuuan ay namayani sa nobela ang atingsariling wika, kapansin-pansin pa rin ang ilang pagsulpot ng
wikangIngles sa pagdaan ng kwento. Dahil na rin sa hinaluan ito ng ilangwikang Ingles na madali namang
intindihin, naging payak at simpleang daloy ng pagpapalit ng linya ng mga karakter. Naging realistikoat
natural ang pag-uusap ng mga karakter.Ang nobela rin ay gumamit ng isang sentimental at
romantikonggenre ng kwento dahil ang paksa ay tungkol sa pag-iibigan ng isang lalaki at babae.

B.

TAYUTAY NA GINAMIT

Iilang tayutay lamang ang napansin at nabasa sa nobelang itodahil gumamit ang awtor ng mga simple at
direktangpangungusap.

Wala ka ng ibang ginagawa kundi magtalaksan ng girlfriend.(PATALINGHAGA O ALLEGORY)-Ang pahayag

ay tumutukoy sa hindi literal na kahulugan ngmga salita. Sa pahayag na ito mapapansin na ang literal na
kahulugan ng “magtalaksan” ay punong kahoy na panggatong na pinagpatung-patong sa isang talaksan.
Ngunitsa pahayag ay patalinghaga itong sinabi na ang ibigipagkahulugan ay nag-iipon ng mga babae ang
anak upangmapunan ang apoy ng kandungan nito.

Madilim ang tingin niya sa paligid na para bang ang araw aynilambungan ng takipsilim.
(PERSONIFICATION O PAGBIBIGAYKATAUHAN)-Pinakikilos na tulad ng tao ang mga bagay at sa tayutay
naito ay pinapahayag sa pamamagitan ng mga pandiwa. Angnilambungan ay pagtakip sa isang bagay
gamit ang angmantel.
Kumagat na ang gabi. (PERSONIFICATION O PAGBIBIGAYKATAUHAN)-Gaya ng nauna, pinakikilos na tulad
ng tao ang mga bagayat sa tayutay na ito ay pinapahayag sa pamamagitan ng mgapandiwa. Ang ibig
sabihin ng kumagat na ang gabi ay sumapitna ang kadiliman sa paligid.

1.

PANSIN AT PUNA

TAUHAN

Ang mga lalaki sa nobela ang siyang nangingibabaw.Pinatunayan iyan ng ilang karakter. Si Rafael bilang
isangmayamang duktor, ang sentro ng lahat. Samantala ang mgababae naman ay siyang mahihina ang
kalagayan. Makikita iyan sakarakter nina Ligaya, isang babaeng bulag, mahirap at ginahasa, siMargarita
na natuksong makipag-relasyon sa ibang lalaki, at siMarina na tila aping-api dahil sa babaerong asawa.
Ang siklo ngkarahasan ay pinasiklab ng mga lalaki at nalagot lamang sapagsapit sa kawing-kawing na
katauhan ng mga babae.

RAFAEL CUEVAS-

Sa umpisa ng kwento ay tila kasuklamsuklam ang kaniyang karakter. Babaero, tomador at nagawa pang
manggahasa ng isang babaeng bulag. Ngunit sakalaunan ay makikita ang parteng liwanag ng
kaniyangpagiging isang lalaki sa dilim. Makikita na kahit ganoon siya aymay konsensiya naman pala siya.
Mahalaga na napagtantoniyang ang mga masasamang gawain niya dati aybumubulag sa kaniyang
pandama upang makita ang ibapang magaganda at mahahalagang bagay dito sa daigdig.Mahalaga ang
kaniyang papel na ginagampanan dahil isasiyang patunay na pwede bang magbago ang tao kungnanaisin
lang niya. Hindi pa huli ang lahat, matuto lang tayongtanggapin ang ating kamalian at maging handa at
gustuhinang pagbabagong nais nating gawin sa ating mgasariliupang maging maginhawa ang ating
pamumuhay atpakikisalamuha sa ibang tao. Masaya kaming nga nagbabasadahil sa dulo ay luminaw ang
paningin ni Rafel dahil sa pag-ibig. Ngunit ang maipipintas naming sa kaniya ay hinahayaanniya na lang
lokohin siya ng kaniyang asawa at gawing tangahuwag lang masira ang kaniyang pangalan at puri. Dapat
aynagpakatotoo siya sa kaniyang sarili.

NICK CUERPO-
Siya naman ay nabulag sa pambababae kaya‟t hindi nakita ang kaniyang responsibilidad sa asawa at mga
anak. Isang karakter na hindi dapat tularan ng mga lalakiat maging ng mga kababaihan. Wala ng ibang
ginawa kundipasakitan ang pobreng asawa na si Marina. Kung si Rafael ay nagawang mabago, siya ay
kahit sa katapusan ng kwento ayhindi nakita ang liwanag na dapat niyang sundin. Namataysiya kasama
ang kalaguyong si Margarita. Isa siyang patunayna sa kasalukuyan at sa totoong buhay, may mga taong
bulagpa rin sa kanilang mga responsibilidad at hindi pa rin alamkung ano ang tama at mali. Dapat lamang
ang kaniyangkarakter sa kwento dahil siya ang magsisilbing eye opener samga mambabasa na kung ikaw
ay may ginagawang hindikaaaya aya, dapat mo lang itong pagbayaran at pagsisihansa huli. Huwag
hintayin ang panahong sisingilin ka na ngpanahon.Hangga‟t maaga ay magbago na.

MARGARITA CARRASCO-

Si Margarita, bagaman galing saisang sosyal, edukado at disenteng pamilya ay nagawa paring magtaksil
sa asawa. Isang opera singer na natuksongmaglunoy sa ibang kandungan. Ginusto niya, gawa
ngkaraniwang tao, ang tunay na relasyon ng lalaki at babae.Masasabing pangit sa panangin ang karakter
ni Margarita. Isarin siyang karakter na hindi dapat gayahin. Dahil na rin saimplwensya ng mga kanluranin,
iba ang pananaw niya sakasal at pakikipagtalik. Siya ang sumisimbolo sa liberismo.Nabulag siya sa
kaniyang sariling kahinaan. Nagpatangay siyasa pambobola ni Nick. Natural na mahihina ang mga
babaengunit hindi dapat ito gawing lisensya upang pumasok sa isangmagulo at immoral na sitwasyon.
Gaya ng karakter ni Nick, siya ang magsisilbing eye opener sa mga mambabasa na kungikaw ay may
ginagawang hindi kaaaya aya, dapat mo langitong pagbayaran at pagsisihan sa huli.

LIGAYA-

Bagaman literal na bulag, mas maliwanag pa sasikat ng araw ang kaniyang pagpapahalaga sa sarili.
Nagingmatatag siya sa kaniyang pagbangon mula sa nalasap nakarahasan mula sa lalaki sa dilim na si
Rafael. Hindi nga siyanakapag-aral ngunit kahanga-hanga ang kaniyang mgaprinsipyo sa buhay. Kapwa
siya at ang kaniyang inang si

Aling Selya
ang sumisimbolo sa liwanag na dapat makita ng mgatao. Kahit mahirap lamang sila ay maalam sila sa
buhay. Silaang dapat gahayin ng mga mambabasa. Si Ligaya kahit nasinapit isang kalunos lunos na
pangyayari at nabuo ito, piniliniyang huwag ipalaglag ang bungang iyon. Maganda angprinsipyo niyang
palalakihin niya ang bata dahil bigay iyon ngDiyos. Handa siyang bumangon at itayo muli ang
kaniyangmga paa. Si Aling Selya naman ay handang gumabay saanak. Handa rin itong magsakripisyo
upang mabigyan ngkinabukasan ang mg anak sa hirap man o ginhawa. Totoongkahanga-hanga ang
pagkakabuo sa kanilang mga karakter.

MARINA CUERPO-

Isang inang mapagmahal sa kaniyanganak at handang ipaglaban ang mga ito hanggang sakamatayan.
Nakakaawa ang kaniyang karakter. Aping api siya dahil sa kaniyang babaerong asawa ngunit lubos na
nagtitiispara sa mga anak. Hindi naming siya masisisi kung nagawaman niyang paslangin ang kaniyang
sariling asawa. Sagad nasagad na siya. Ngunit ang mali lang doon ay nagpatangaysiya sa nararamdaman
niya. Inilagay niya sa sariling mgakamay ang batas. Siya ay nabulag na galit at sobra-sobrangpagmamahal
sa anak. Dapat lamang siyang gayahain saparaan ng pag-aalaga at pagmamahal sa anak ngunithuwag
gayahin ang kaniyang pagiging mahina. Dapat aymaging mahinahon pa rin tayo at gamitin ang mga legal
naparaan upang malutas ang problema.

b.

GALAW NG MGA PANGYAYARI

Iniuulit ang ilang mahahalagang tagpo sa mga kabanatadahil ang nobela ay nalalayo sa karaniwang
pagkakasulat ng mga nobelang sadyang ipinaaklat (Anonuevo, 1997).”

Napansin din naming mga mambabasa ang nakasaad saitaas. Ang kwento ay isang tuluyang nobela na
batay sa istrakturamg isang magasin. Naging kapana-panabik ang mga pangyayarinobela dahil ang awtor
ay tila lumikha ng isang pelikula. Maaari ringpara kaming nakikinig sa isang drama sa radyo dahil sa agos
ngkwento.

Ang paksang „gahasa‟ ang nangibabaw at nagsilbing pundasyon ng kwento. Maigi ang transisyon ng mga
pangyayari atdumadaloy ito ng husto. Hindi nakakalito ang mga eksena atnagagawa pang balikan ang
mga mahahalagang detalye. Ito ayisang paraan upang huwag makaligtaan ang mga
importantengbahagi.Gagana ang magiging malikot ang mga imahinasyon ng mgamambabasa sa oras na
umpisahan nila ang nobela.

IV.

PAGPAPAHALAGA AYON SA NILALAMAN

a.

KALAGAYANG SOSYAL NG MGA TAUHAN

Mariing pinapakita ng nobela ang kalagayan sa lipunan ngbawat karaker. Isa itong konsepto ng kwento
kung saan ang isangmayamang lalaki ay magkakagusto sa isang mahirap lamang nababae. Ngunit hindi
ganoon kadali ang ikot ng kwento.Si Rafael ay isang edukado, mayaman at sunod sa layaw natao. Sa
kwento mariing makikita na sinoportahan ng kabuuangkatauhan ni Rafael ng mga tauhan na sina Nick,
ang kaniyangkaibigang may ari ng isang kumpanya, si Margarita, isang operasinger na napangasawa niya
at ang kaniya pang ibang barkada na may sinasabi rin sa buhay. Sa kabilang banda naman ay
pinapakitaang baligtad na katauhan ng bidang babae sa nobela. Si Ligaya aymahirap lamang at hindi
nakapag-aral.Naipakita sa akdang ito kung paano nakakaapekto angestado ng buhay sa nagiging karakter
ng isang tao. Dahil sapagiging mayaman at laki sa layaw ni Rafael ay nagagawa niyangpaglaruan lamang
ang babaeng nasa paligid niya. Dahil na rin sapagiging sosyal, liberated at modernong babae ni Margarita
aynaipakita ritong wala siya gaanong pagpapahalaga sa kasal atayos lamang sa kaniya ang pumatol pa sa
iba kahit may asawa nasiya. Makikita rin dito na kahit mahirap ay may disiplina atpagpapahalaga sa puri
at dangal si Ligaya. At bilang isangbabaeng may babaerong asawa, si Marina naman ay aping-api attila
walang kalaban laban sa nobela.

b.
KULTURANG PILIPINO

Umiikot ang kwento sa panahon ng martial-post martial lawtime, ito ang umpisa ng pagiging liberal ng
mga Pilipino dahil na rinsa pagkamulat ng kanilang diwa at damdamin upang maibalik angdemokrasya sa
bansa. Sa panahong ito ay talamak ang karahasan.Ang nobela ay nagsasaad ng kalituhan sa kultura ng
mga karakter noong kanilang dekada. Makikita dito ang nalalapit namodernisasyon at liberasyong
impluwensiya ng mga kanluranin.Sa karakter ni Marina, matatandaan na siya ang asawa ngbabaerong si
Nick, makikita ang pag-uugali ng mga Pilipino nakinikimkim lamang nila ang lahat ngunit kapag hindi na
nilamakayanan ay ang kaisa-isang bagay na natitira na lamang sakanila ay magigising bigla mula sa
matagal na pagiging manhid atmaghahasik ng isang rebolusyon. Maraming beses na itongnaipakita sa
ating kasaysayan mula sa Sigaw sa Pugad Lawinhanggang sa Edsa Revolution noong panahon ng Martial
Law kungsaan sama-sama ang lumaban upang makamit ang demokrasyang ating bansa.Makikita rin dito
na bagaman may impluwensiya na ng mgakanluranin ang ibang babaeng karakter sa nobela, ang karakter
niLigaya naman ay nagpapakita ng pagiging isang DalagangPilipina. Siya ay may konserbatibo ang
pananaw tungkol sa sex,relasyon at iba pang pagbabago sa lipunan. Maingat siya sakanyang puri at
mayumi sa lahat ng kanyang kilos.Makikita rin dito ang kaugalian ng mga Pilipino na magiliwtumanggap
ng mga bisita, sa kwento kahit na mahirap lamang sinaLigaya at Aling Selya ay hindi matatawaran ang
pagsistema nila kayRafael na isang panauhin.

May ilan namang kapansin-pansing tradisyon at kulturangPilipino na impluwensiya naman mula sa mga
banyaga. Isa na ritoang paggugunita at pagdiriwang ng mga okasyon na maykaugnay sa aral ng Relihiyong
Katoliko, gaya ng pagkakaroon ngbinyag.Mapapansin sa nobela ang nakaugaliang seremonya nabinyag.
Sa prosesong ito nagiging inaanak ng mga ninong atninang ang taong bininyagan, at nagiging mga
magkaka-kumpadre at magkaka-kumadre ang mga magulang at ang nag-anak na ninong at ninang.
Kultura na rito sa Pilipinas angpagbibigay din ang mga ninong at ninang ng regalong pakimkim,na
maaaring salapi o bagay. Pagkatapos ng binyag ay isangmalaking handaan.Makikita rin sa nobela ang isa
sa impluwensiya ng Tsina naFixed Marriage, kung saan ang mga magulang ang pumipili ngtaong
ipakakasal nila sa kanilang anak. Nangyari ito kina Rafael atMargarita.

c.

PILOSOPIYANG PILIPINO
May iilang pilisopiyang Pilipino ang mariing mapapansin sanobela. Maliwanag ang mga katauhan ng mga
kalalakihan sanobela at mistulang sila ang palaging tama at palaging nasusunod.

Naging matibay ang pagkakatatag ng prinsipyo ngmachismo sa nobela dahil ang mga lalake sa istorya ay
sadyangnakakaimpluwensya. Makikita ito sa pagsasama nina Rafael atMargarita kung saan ang desisyon
ni Rafael dapat ang masusunodkung hihiwalayan niya ang asawa o hindi. Una ring hinihingan ngpayo ni
Rafael ang kaniyang biyenang lalaki at ama.Isang pilosopiya pang lumitaw dito ay ang konsepto
ngpagkakaroon ng „Utang Na Loob‟.Ito ang pagkilala ng isang tao sakabutihang nagawa ng kanyang
kapwa. Sa nobela, tumanaw ngisang malaking utang na loob sina Aling Sela at Ligaya sa kabutihanni
Rafael dahil sa paggamot nito sa mga mata ni Ligaya. Dahil sautang na loob na iyon ay ginawa ng mag-
anak na ninong si Rafael,at hinango rin nila ang pangalan ng bata sa lalaki.

Isa na rin dito ang Konsepto ng „Bahala Na‟. Ito ay isangidyomatikong pariralang ginagamit ng mga
Pilipino nanangangahulugang “Ang Diyos na ang maglalaan” o “Ang Diyos na ang
magtatadhana”.Pinakakahulugan din ng maiklingpananalitang nito ang “Tingnan natin kung ano ang
mangyari,””Tingnan natin kung ano ang magaganap ‘pag dating ng takdangpanahon,” o “Mangyari na
ang dapat maganap. Ganito angpilosopiyang umiral kay Rafael matapos niyang magahasa si
Ligaya.Bahala na kung ano ang mangyayari sa susunod pagkataposniyang ibigay ang sulat at pera dahil
inuusig siya ng kaniyangkonsensiya.

d.

SIMBOLISMONG PILIPINO

Sinisimbolo ni Rafael ang isang indibidwal na naiipit satransisyon ng modern at tradisyunal na tao. Sa
nobela, makikita angpagiging modern niya dahil sa mga bisyo at pagiging laki sa layawniya. Siya ay
nakapag-aral at nagkaroon ng propesyon. Sa kabilangbanda naman makikita ang kaniyang pagiging
tradisyunal kungsaan naghangad siya ng isang mabuting pagsasama ngmagasawa at pinahahalagahan
niya ang prinsipyo ng pamilya.Samantala, si Margarita naman ang sumisimbolo sa saliberismong umiiral
sa bansa. Marahil naimpluwensyahan siya ngpagiging opera singer at namulat siya sa mga maka-
kanluraningbagay-bagay. Inilarawan rin siya ni Rafael bilang extreme modernwoman dahil okay lang sa
babaeng ito na magkaroon ng babae siRafael habang siya naman ay mayroon ring lover. Makikita rin
angkaniyang pagiging liberated nang magkomento siya sa kwento ngpaggahasa kay Ligaya. Sinabi niya na
kung siya ang papipiliin, ayoslang naman daw na maggahasa dahil binigyan naman raw siLigaya ng
limampung libong piso.
Si Ligaya ang sumisimbolo sa pagiging isang Dalagang Pilipina.Hindi maipagkakaila na maliwanag ang
kanyang pagiisip hinggil sapagbangon mula sa pagkakasadlak sa kahirapan. Isa siyangtradisyonal na
babae dahil sa kanyang pagiingat sa kanyang puri atang pagiging mayumi sa lahat ng kanyang kilos.Si
Marina naman ang sumisimbolo sa pagiging isangrebulusyonaryo ng mga Pilipino. Nasa karurukan ng
kapangyarihanni Marcos at kasukdulan ang mga karahasan ng Martial Law noonkaya maaring siya ang
ginamit na instrumento upang ipakita angmga kagaya niyang handang magrebolusyon alang alang sa
atingbansa upang makamit ang kasarinlan.

V.

PAMPANITIKANG PAGTATALAKAY

PANLIPUNAN

Ang nobelang “Ang Lalaki sa Dilim” ay isang akdangsumasalamin ng iba‟t

-ibang uri ng tao sa lipunan at kung paano silagumalaw sa loob nito. Ang mga tauhan ay kumilos ayon sa
kanilangkatayuang sosyal. Umiikot ang kwento sa ilang bagay natumatalakay sa ilang panlipunang isyu
ngayon. Unang bagay,nakita sa nobela kung paano gamitin ng mga may kapangyarihanang pera upang
mapatakbo ang mundo, kung paano itinabingang pera sa pagkakasala, at kung paano itinuwid ng pera
ang kabaluktutan. Sunod, lantad din sa akda kung paaano nagbungaang kamunduhan at tawag ng laman
kung paanong may namatayna buhay at namatay na pangarap dahil sa pagnanasa. Ipinakitarin dito ang
sitwasyon ng relasyong walang komunikasyon sa loobng pamilya. Isa pang bagay na nakita dito ay ang
pangangalagasa tinatawag na propesyon at imahe. Ang mga nakatataas aylaging gumagawa ng paraan,
mabuti man o masama, maburalang ang mantsa sa pangalan nilang sila mismo ang gumawa.

PANG-MORAL

Sa nobelang ito, naipakita ng may-akda ang naging epektokay Rafael ng imoral na bagay na kanyang
nagawa, angpanggagahasa. Dito inilahad kung paano nahirapan si Rafael naharapin ang kanyang pang-
araw-araw na buhay matapos niyangangkinin sa dilim ang bulag na si Ligaya. Marahil, nais iparating
ngmay-akda sa mga mambabasa ang maaring maging epekto ngisang maling gawi. Patuloy kang uusigin
ng iyong konsensya atpaniguradong darating ang araw na pagbabayaran mo ito. Sakwento, gumawa si
Rafael ng paraan para matulong si Ligaya.Naibsan nito ang mabigat na pakiramdam na kanyang
nadaramasa tuwing pumapasok sa kanyang isipan ang masama niyangnagawa sa bulag na si Ligaya.
Ngunit sa reyalidad, hindi sapat nakabayaran ng iyong kasalanan ang pagbibigay ng tulong o pera.

Iwasan masangkot sa ganitong gulo. Kontrolin ang sarili at matakotsa Diyos.Ang lihim na relasyon ni
Margarita at Nick ay masasabi ringimoral na gawi. Nagawa nilang pagtaksilan si rafal na kapwamalapit sa
kanilang dalawa. Tahasang ipinagbabawal angpakikiapid ayon sa ating Saligang Batas at maging sa batas
ngDiyos. Sa kaso ni Margarita at Rafael, humantong ang kanilangpagsasama sa paghihiwalay dahil sa
kasalanang nagawa niMargarita at Nick. Sa totoong buhay, ang isang pagsasama nasusubukin ng
ganitong problema ay maari ring humantong sahiwalayan kun hindi mapag-uusapan nang maigi ang
problema.Ngunit upang hindi na humantong dito, huwag ng subukan pa o nisumagi lamang sa iyong isip
ang pagtataksil sa iyong kapareha sabuhay. Kapag ito ay iyong nagawa, may sapat na kabayaran
angnaghihintay sa iyo. Maaari ka ng makulong, maaari pang mawalasa iyo ang iyong pamilya.

PANG-ARKETIPO

Sa akdang Lalaki sa Dilim, mapapansing hindi literal ang

pagkakahulugan sa salitang “dilim” bagkus ito ay ginamit upang

ilarawan ang buhay ng isang lalaking sa kabila ng karangyaan sabuhay ay hindi pa rin ganap ang kanyang
kaligayahang natatamasa. Dahilan nga ito upang maghanap siya ng ibangpagkakaabalahan na nagdulot
sa kanyang ng pagkalulong saisang hindi magandang gawi, at iyon ay ang pagkikipagtalik. Dahildin dito ay
hindi niya sinasadyang makagawa ng masama sa isangbabaeng bulag na walang nagawa kundi tanggapin
na lamangang kalunos-lunos na pangyayari sa kanyang buhay.Samanala, sa akda ng ating pambansang
bayani na si Dr. JoseRizal na El Filibusterismo, ay isinalaysay ang buhay ni Simoun, isangmayamang mag-
aalahas at tagapayo ng Kapitan-Heneral, nanagbalik upang maghiganti sa mga taong naging dahilan
ngpaghihirap niya noong siya ay kilala pa bilang Crisostomo Ibarra.Mapapansin na tulad ni Rafael sa
akdang Lalaki sa Dilim, ay hindi rinmasaya si Simoun sa kanyang buhay sa kabila ng
karangyaangtinatamasa. Siya ay tila nababalot ng poot at ng pagnanasangmaghiganti. Ito rin ang dahilan
upang makagawa siya ng masamasa kapwa at madamay kahit ang mga taong walang kinalaman
sakanyang paghihiganti.Kung ating susuriin, nagkakahawig ang kwento ng dalawangtauhan sa aspetong
pareho silang nababalot sa kadiliman ngbuhay na nag-udyok sa kanila upang makagawa ng kamalian
sakapwa na sa bandang huli naman ay pinilit nilang maitama.

PANG-SIKOLOHIKAL AT SOSYOLOHIKALSosyolohikal

Ang isa sa suliraning mababasa sa akda ay ang madamingbabaeng mababa ang lipad. Sa istoryang ito ay
nagiging naturalna gawain ng bida ang uminom ng minom at mambabae. Ditonag-umpisang masira ang
pundasyon ng isang matibay na pamilya.Nasolusyunan ito ni Rafael ng kanyang iniwasan ang pagsama
samga kaibigan ang gabi-gabing pagtambay sa klab at gumawa ngkasalanan. Mas pinili niyang manatili sa
asawa at gawin angkanyang responsibilidad bilang haligi ng tahanan.Ang paglaganap ng krimen lalung

lalo na ang paglobo ngbilang ng mga babaing nagagahasa. Ito ay naging isa sa suliraninna kinaharap ng
bida. Dahil sa kanyang kalasingan at kawalan ngkatinuan sa sarili ang bagay na hindi naman niya dapat
magagawaay kanyang nagawa at gahasain ang babae na may kapansanan.Ito ang nagtulak kay Rafael na
maging matino sapagkat sa bawataraw na kanyang maiisip at bawat oras na siya ay binabagabag
ngkanyang konsensya ay kanyang napagtanto na muli ang kanyangginawa at maling tao pa ang ginawan
niya ng bagay na ito.Kanyang nasolusyunan ang problema sa pamamagitan ngpagtuong sa babaeng
bulag, mula sa kapansanan nito hanggang sa pinansiyal ng pamilyang hikahos. Ipinagtapat din niya sa
huli angbuong katotohanan humanap lamang siya ng tamang oras paramasabi ang lahat.

Sikolohikal

Sa istorya ng lalaki sa dilim, ang bidang lalaki na si Rafael angnaging sentro ng lahat. Si Rafael ay isang
lalaki na ang tanging hiligay lumabas kasama ang mga kaibigan na sina Nick at Lucas. Angpagpunta sa
klab, pag-inom at pakikipaglaro sa mga babangnagtatrabaho sa lugar. Subalit ng si Rafael ay ipinakakasal
kayMargarita na botong boto ang niya ay kailangan niyang baguhinlahat ng kanyang nakagawian. Pero
hindi pa rin niya mabago angsarili at gawing maging mabuting asawa na lumagay na lamang satahimik.
Dahil sa pangyayaring naganap sa buhay ng bida, kungsaan sa di sinasdya ay nakapanghalay siya ng isang
bulag nababae. Ito ang nagtulak sa kanya na ayusing ang buhay niyangmagulo. Ang klinik niyang matagal
ng nakasara ay kaniyangbinuksan sa unang pagkakataon upang matulungan ang babaingnaging biktima
niya nang siya ay nasa panahon ng kadiliman.Naging abala siya sa kaniyang klinika upang asikasuhin ang
bulag na babae. Maging responsable at naging tapat na rin itong asawakay Margarita.Nang malaman
niyang siya ay niloloko ng kanyang kabiyak atng kanyang kaibigan ay nagsimula na siyang magbago ng
tuluyan.Lalo siyang nagpursige na tulungan ang babaing kanyangkinaaawaan at kany na ring nagustuhan
sa paglipas ng mga araw.

VI.

TEORYANG PAMPANITIKAN

Teoryang Klasismo/Klasisismo

Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga pangyayaringpayak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa buhay
ng dalawang nag-iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at piling-pili sa paggamit ng
mga salita at laging nagtatapos nang maykaayusan.Sa nobela makikitang payak ang mga pangyayari at
lubos nabinigyang diin ang pag-iibigan ng dalawang pangunahing tauhanna kapwa magkaiba ang estado
sa buhay. Si Rafael ay nabibilangsa alta syodad, samantalang si Ligaya ay mahirap at bulag. Kahitang
nobela ay nag-umpisa sa isang masalimuot na pangyayari, sabandang huli ay makikita ang
pangkaraniwang wakas. Ang bawat karakter ay nagkaayos, ang mga kontrabida ay napaparusahan, atang
pangunahing tauhan na nagkakaibigan ay nagkatuluyan.

Teoryang Saykolohikal/Sikolohikal

Ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa pamamagitan ngpagpapakita ng mga salig (factor) sa pagbuo
ng naturangbehavior (pag-uugali, paniniwala, pananaw, pagkatao) sa isangtauhan sa kanyang akda.
Ipinakikita sa akda na ang tao aynagbabago o nagkakaroon ng panibagong behavior dahil maynag-udyok
na mabago o mabuo ito.Sa nobela maariing pinakita ang pagbabago ng pag-uugali,paniniwala, pananaw,
at pagkatao ni Rafael matapos niyangmaggahasa si Ligaya at matapos siyang ikasal kay Margarita.Noong
una ay laki siya sa layaw, tomador at walang ibang ginawakundi manloko at gumamit ng babae. Ngunit
matapos niyangmagawan ng kasalanan si Ligaya, unti-unti siyang inusig ngkonsensya niya at kasabay
noon ang mga naging pababagongniyakap niya sa buhay niya. Nang ikasal sila ni Margarita ay tuluyanna
niyang iniwan ang masamang imahe niya sa nakaraan. Nagingresponsableng asawa siya at doktor sa mga
pasyente. Masasabingsiya ay naghangad ng isang mabuting pagsasama ng magasawaat pinahahalagahan
niya ang prinsipyo ng pamilya.
Ang nobelang Lalaki sa Dilim ay isang mahusay na halimbawa ngisang akdang modernista na kung saan
ang tanging gusto aymagkaroon ng isang malaking pagbabago upang magingmaginhawa ang
pamumuhay ng bawat isa. Higit pa riyan,nakalikha si Pascual ng isang karakter na naipit sa isang
sukdulangkasalanan at ang tanging nais ay malinis niya ang bahid ng sarilingputik.

Teoryang Romantisismo

Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba‟t ibang paraan

ng tao o sumasagisag sa tao sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sakapwa, bansa at mundong kinalakhan.
Ipinakikita rin sa akda nagagawin at gagawin ng isang nilalang ang lahat upang maipaalamlamang ang
kanyang pag-ibig sa tao o bayang napupusuan.Malinaw na ang nobela ay may teoryang romantisismo, ito
aykwneto ng pag-ibig ng isang mayamang lalaki na nagahasa angisang mahirap na babae. Inusig siya ng
kaniyang konsensya kayabinigyan niya ng pera ang babae ngunit hindi siya nagpakilala.Bilang isang
duktor sa mata ay siya ang gumamot dito. Nagingmalapit sila ng babae. Hindi inaasahang may nabuong
bata palanoong gabing nagahasa niya ito kaya nabuntis si Ligaya. Sa huli aynabigyan rin ng hustisya si
Ligaya at sa bandang huli dahil natanggap nito ang pagkatao ng lalaking lumapastangan sakanyang puri
at naghari ang pagibig, hindi ang galit at mapapaitna emosyon.

Teoryang Moralistiko

Ang layunin ng panitikan ay ilahad ang iba‟t ibang

pamantayang sumusukat sa moralidad ng isang tao

angpamantayan ng tama at mali. Inilalahad din nito ang mgapilosopiya o proposisyong nagsasaad sa
pagkatama o kamalian ngisang kilos o ugali ayon sa pamantayang itinakda ng lipunan. Samadaling sabi,
ang moralidad ay napagkakasunduan ayon na rinsa kaantasan nito.Lubos dito tinalakay ang mga paksang
maaring hindi angkopsa mga bata, gaya ng sex, prostitusyon, gahasa at pagtataksil saasawa. Ang mga
nabanggit ay mga immoral na gawain sa atinglipunan. Ngunit dahil sa impluwensya ng banyaga, nakita
dito naang mga karakter ay pilit na ginagawa ito na hindi naman akma sakulturang Pilipino. Sa bandang
huli ay nanaig ang mensahengpahalagahan natin ang ating kapurihan hanggang sa makapag-asawa na
tayo.At kahit nasa modernong panahon na ay maganda

pa rin kung ang mga babae‟y aakto gay

a ng mga DalagangPilipina.

VII.

IMPLIKASYONA.

KALAGAYANG PANLIPUNAN O PAMBANSA

Ang akda ay patungkol hindi lamang sa isang krimen bagamatang paghahambing at paglalahad ng buhay
at paniniwala ng ngdalawang antas ng buhay: mahirap at mayaman. Masasabi mangparehas Pilipino ang
mga bida, nagiging malaki pa rin angpartisipasyon at impluwensiya ng lipunan sa paghulog ng ngkaisipan
at damdamin ng isang indibidwal. Dahil tumira atnakamulatan din ang kaisipang kanluranin ng ilang
krakter sa akda,may ibang gawain na ipinilit nilang gawin na hindi naman akma sakulturang Pilipino.
Gaya ng pakikiapid, sa ibang bansa ay normal ito,ngunit sa Pilipinas ay hindi.Masasabi rin na ang batas sa
Pilipinas ng walang ngipin.Walang ngipin para sa mga taong walang boses. Kawawa anghindi naaninag
ang kamunduhan ngunit mas kahabaghabag angmga sumamong hindi naririnig. Ang lipunan ng
mahihirap ay mundo ng mga matiisin at naaapi at sa mayayaman ay ang mundo ngmga mapagkubli at
ayaw marungisan ang panagalang iniingatan.Samakatuwid ang akda ay umiikot sa isang mahirap
ngpinagsamantalhan, mga mayamang pinasok ng kaisipangkanluranin at isang krimeng hindi
napagbayaran sa batas.Ang akdang ito ay isang patunay na ang buhay ay maaringmagkaroon ng
magandang katapusan ngunit may malubak nasimulain.

B.
KALAGAYANG PANSALIRI

Malaki ang naging implikasyon ng akda sa amin bilang isangmambabasa nito. Pagtutuunan ko ng pansin
ang kalinisang puri ngkababaihan at ang kasagraduhan ng kasal maging angpagtaguyod sa sarili.Naging
maganda ang pag-atake ng may-akda sa kalinisan ngisang babae. Nagawa ng may-akda na ikumpara ang
dalawangbabae rito. Si Ligaya at si Margarita. Si Ligaya na walang bahid ngkarumihan ang puri at may
paninindihan kung mag-isipsamantalang si Margarita ay masasabing hindi napangalagaan angkapurihan
hanggang sa makapag- asawa. Si Ligaya na dapattularan ng mga Pilipina na buo ang isip at damdamin
kungmagdesisyon at siyang maypagpapahalaga sa buhay. Sa kabilang banda, si Margarita na inaatupag
lamang ang mga bagay namakakapagpasaya sa kanya.Ang kasagraduhan din ng kasal ay napakahalaga
ngunit sakabilang banda ay dinala tayo ng may-akda sa isang sitwasyonkung saan ang kasal ay isang
kasunduan lamang at ginawa upangtugunanan ang tawag ng laman.Napagtanto rin naming na hindi
dapat sinusukuan nangbuhay. Lahat ng bagay ay ginawa ng may dahilan dapat lamangnating hanapin ang
positibong aspeto ng mga pangyayari. Hinditayo dapat ng nagtutuon sa mga negatibong pangyayari dahil
itoay magdudulot lamang pagkalinlang n gating isipan. Magagawaang lahat kung ipauubaya sa Diyos
samahan pa ng paggawa.