‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)2‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ہلمجۺوقحؼۺقحبۺرتممجۺوۺانرشوفحمظۺںیہ‬

‫اتفمحۺاالاشنءرشحۺابصمحۺاالاشنءۺدوؾ‬ ‫‪:‬‬ ‫انؾۺاتکب‬

‫ۺومالانۺسیفنۺادمحۺابصمیح‪،‬ۺااتسذۺاجہعمۺارشہیفۺ‬ ‫‪:‬‬ ‫ٍٍ‬‫فنصمٍ‬
‫دمحمۺلگ رزیۺۺراضابصمیحۺ‪،‬دمانۺوپری‪،‬ربیلیۺرشفی‬ ‫‪:‬‬ ‫رتممج‬
‫رضحتۺالعہمۺۺومالانۺاملسۺلیبنۺازرہیۺافلضۺاجہعمۺازرہۺرصم‪،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫رظنۺاثین‬
‫دمرسۺاجہعمۺانسحۺاربلاکتۺامررہہۺرشفیۺ‬
‫‪98‬‬ ‫‪:‬‬ ‫احفصت‬
‫دمحمۺلگۺرزیۺراضۺابصمیح‬ ‫‪:‬‬ ‫وپمکزگن‬
‫قحۺاڈیکیمۺ‪،‬ابمۺرکۺوپرۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪:‬‬ ‫انرش‬
‫‪۱۱۰۰‬‬ ‫‪:‬‬ ‫دعتادۺ‬
‫‪۲۰۱۶‬ء‬ ‫‪:‬‬ ‫اسؽۺااشتع‬
‫‪۶۰‬‬ ‫‪:‬‬ ‫تمیق‬
‫‪9458201735 .9336160145‬‬ ‫‪:‬‬ ‫راہطبۺربمن‬

‫ملهےکےپتے‬
‫قحۺاڈیکیمۺابمرکۺوپر‪،‬ۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪‬‬
‫�‪،‬ابمرکۺوپر‪،‬ۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪‬‬
‫ہبتکمۺاحظفۺتلم‪،‬ابمرکۺوپرۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪‬‬
‫ونریۺاتکبۺرھگۺ‪،‬ابمرکۺوپرۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪‬‬
‫اقدریۺاتکبۺرھگ‪،‬ربیلیۺرشفیۺوییپ‬ ‫‪‬‬
‫ہبتکمۺرامحہینۺدراگہۺایلعۺرضحت‪،‬ربیلیۺ‬ ‫‪‬‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)3‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫فھرست‬
‫ہحفص‬ ‫اضمنیم‬ ‫امشر‬ ‫ہحفص‬ ‫اضمنیم‬ ‫امشر‬
‫َ َ‬
‫‪47‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۲۴‬‬ ‫َا َ ِ‬ ‫ػت‬ ‫‪۲۶‬‬ ‫‪4‬‬ ‫رشػۺااستنب‬ ‫‪۱‬‬
‫ْ‬
‫مر ینُ(‪)۲۵‬‬
‫‪49‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۲۷‬‬ ‫‪5‬‬ ‫َدہتہی‬
‫َ‬
‫‪۲‬‬
‫‪55‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۲۶‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۲۸‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ْ‬
‫مر ینُ(‪ُ )۱‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳‬‬
‫مر ینُ(‪)۲۷‬‬‫ْ‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۲‬‬
‫‪53‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۲۹‬‬ ‫‪8‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴‬‬
‫‪55‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۲۸‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪9‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۳‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۵‬‬
‫‪57‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۲۹‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۱‬‬ ‫‪55‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۴‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۶‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۰‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪59‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۲‬‬ ‫‪52‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۵‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۷‬‬
‫‪62‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۱‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۳‬‬ ‫‪54‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۶‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۸‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۲‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪63‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۴‬‬ ‫‪55‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۷‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۹‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۳‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪65‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۵‬‬ ‫‪57‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۸‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۰‬‬
‫‪67‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۴‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۶‬‬ ‫‪58‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۹‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۱‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۵‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪69‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۷‬‬ ‫‪59‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۰‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۲‬‬
‫‪75‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۶‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۸‬‬ ‫‪25‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۱۱‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۳‬‬
‫‪73‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۷‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۳۹‬‬ ‫‪23‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۱۲‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۴‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۸‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪75‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪25‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۳‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۵‬‬
‫‪77‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۹‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۱‬‬ ‫‪27‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۱۴‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۶‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۰‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪79‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫‪28‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۵‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۷‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۱‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪82‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۳‬‬ ‫‪35‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۶‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۸‬‬
‫‪84‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۴۲‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۴‬‬ ‫‪33‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۱۷‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۱۹‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۳‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪86‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۵‬‬ ‫‪34‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۸‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۲۰‬‬
‫‪88‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۴۴‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۶‬‬ ‫‪37‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۱۹‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۲۱‬‬
‫‪99‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۴۵‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۷‬‬ ‫‪39‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۲۰‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۲۲‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۶‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪92‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۴۸‬‬ ‫‪42‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۲۱‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۲۳‬‬
‫‪94‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۴۷‬‬ ‫اػت ِ‬ ‫‪۴۹‬‬ ‫‪43‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۲۲‬‬ ‫َا َػت ِ‬ ‫‪۲۴‬‬
‫‪45‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۲۳‬‬ ‫اػت ِ‬ ‫‪۲۵‬‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)4‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرفانتساب‬
‫ُ‬
‫ںیم ۺاینپ ۺاس ۺاکوش ۺوک ۺالخۂص ۺاکانئت ۺرتمح ۺاعمل ۺوضحر ۺادمح ۺٰیبتجم ۺدمحمۺٰیفطصم ﷺ‬
‫یکۺابراگہۺںیمۺۺذنرۺرکےتۺوہےئ‪:‬‬
‫ظ‬
‫ۺعؾ ۺاور ۺعبت ۺاتنیعب ۺرکاؾ۔ذمابہ ۺارہعب ۺیفنح‪،‬اشیعف‪،‬امیکل ۺاورۺ‬ ‫احصۂب ۺرکاؾ‪،‬اتنیعب ا‬
‫یلبنح ۺفلس ۺواصنیحل ۺ۔االسؾ ۺیک ۺیقیقح ۺامیلعتت ۺےس ۺاتم ۺوک ۺروانشس ۺرکاےن ۺواےل ۺدجمد ۺ‬
‫ظ‬
‫االسؾ۔السلسۺارہعبۺاقدرہی‪،‬ہیتشچ‪،‬دنبشقنہیۺاوررہسوردہیۺےکۺاشم خئۺعاؾ۔ثدح نیۺناوناد‬
‫ویل ۺاہلل ‪،‬املعے ۺرفیگن ۺلحم ۺ‪،‬زبراگؿ ۺوھچکہھچ ۺدقمہس ۺ‪،‬اسدات ۺامررہہ ۺرہطمہ ۺ‪،‬ااکرب ۺربیلی ۺواشم خئۺ‬
‫دباویں۔ابوصخلص ۺاشہ ۺویل ۺاہلل ۺثدحث ۺدولہی ۺ‪،‬رحب ۺاولعلؾ ۺالعہم ۺدبع ۺایلعل ۺرفیگن ۺیلحم ۺ‪،‬اترکۺ‬
‫تنطلسۺدیسۺارشػۺاہجںۺانمسین‪،‬اشہۺربتکۺاہللۺیقشعۺامررہویۺ‪،‬ایلعۺرضحتۺاامؾۺادمحۺراضۺناںۺ‬
‫ققحمۺربولییۺاورۺنیعمۺاقحلۺالعہمۺلضفۺروسؽۺاقدر فی تۺدباویین۔ایلع ۺرضحت ۺیلع ۺنیسحۺارشیف ۺایمںۺ‬
‫وھچکوھچی ۺ‪،‬دصر ۺارشلہعی ۺیتفم ۺدمحم ۺادجم ۺیلع ۺایمظع‪،‬م ۺامظع ۺدنہ ۺاشہ ۺیفطصم ۺراض ۺناں ۺربولیی‪،‬کلمۺ‬
‫ااملعلالعہم ۺرفظ ۺادل ۺاہبری ۺ‪،‬دیس ۺااملعل ۺاشہ ۺٓاؽ ۺٰیفطصم ۺامررہوی ۺ‪،‬انسح ۺااملعل ۺدیس ۺٰیفطصم ۺدیحرۺ‬
‫نسح ۺامررہوی ۺ‪،‬ثدحث ۺامظع ۺدنہ ۺدیس ۺدمحم ۺوھچکوھچی ۺاور ۺاجمدہ ۺتلم ۺالعہم ۺبیبح ۺارلنٰمح ۺاقدریۺ‬
‫ابعیس۔الجۃلۺاملعلۺاحظفۺتلمۺرضحتۺالعہمۺاشہۺدبعۺازعلزیۺثدحثۺۺرمادٓاابدیۺ‪،‬انبئۺاحظفۺتلمۺ‬
‫رضحتۺالعہمۺدبعۺارلؤػۺایلبویۺ‪،‬اشرحۺاخبریۺرضحتۺیتفم رشفیۺاقحلۺادجمیۺ‪،‬ورسیئۺاملقلۺ‬
‫رضحتۺالعہمۺاردشۺااقلدریۺاورۺرحبۺاولعلؾۺرضحتۺیتفمۺدبعۺاانملؿۺایمظعۺ۔ےکۺااکفرۺورظنایتۺ‬
‫اورۺکلسمۺقحۺودصاتقۺاکۺرتامجؿۺ‪...‬‬
‫ااجلۃعمۺاالرشہیفۺابمرکۺوپرۺےکۺانؾ‬
‫وسنمبۺرکےنۺیکۺاعسدتۺاحلصۺرکراہۺوہں۔‬
‫دمحمۺلگۺرزیۺراضۺابصمیحۺدمانۺوپری‬
‫ہی‬
‫بڑیۺ‪،‬ربیلیۺرشفیۺوییپ‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)5‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫تہدیہ‬

‫وادلنیرکنیمی‬
‫ےکنام‬

‫وھنجن ںم ت ےھو میلوبیت‬

‫ےسآراہتسرکم یکاخرط‬
‫دمارساالسہیمےکوحاےلایک‪،‬‬
‫دقمدقمرپریمیرامنہیئ‬
‫یکاورداعؤن ںےسونازےترےہ‬

‫دمحمۺلگۺرزیۺراضۺابصمیح‬
‫دمانۺوپری بییلیرشفیوییپ‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)6‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫(ونٹ)‪ :‬ارگۺاسۺاتکبۺںیمۺیسکۺرطحۺیکۺوکیئۺیطلغۺاپںیئۺوتۺاتکبۺوکۺدہػۺ‬
‫دیقنتۺہنۺانبںیئۺہکلبۺولخصۺتینۺےکۺاسھتۺںیمہۺعلطم ۺرکںی‪،‬اؿۺاشءاہللۺٓادنئہۺ‬
‫اڈینشیۺںیمۺاسۺیکۺحیحصتۺرکدیۺاجےئیگ۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین (‪)۱‬‬
‫ںیمۺرتہمجۺرکو۔‬ ‫َ‬ ‫اردوۺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫اِل ْْی ُ‬
‫ات اػر ِ ِ‬ ‫(‪)۱‬۔ ِإن اہلل یظبل دص َو ِ‬
‫ًانیقیۺا َہللۺاعت َٰیلۺکینۺولوگںۺیکۺداعۺوکۺوبقؽۺرفاماتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫(‪)۲‬۔أ َود أ ُؽؽ طا ِئ ٌز ِفُامل َد َابظ ِ ُۃ۔‬
‫ںیمۺاچاتہۺوہ َںۺہکۺوتۺاقمےلبۺںیمۺاکایمبۺوہ۔‬
‫َ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۳‬۔ػيْ َت أخاؽ ذ ْو َؼنْ ِس ٍؼ صذ ٍب۔‬
‫اکشۺریتاۺاھبیئۺریشںیۺالکؾۺوہات۔‬
‫ََ َ َ ً َ ْ َ َ ً‬
‫(‪)۴‬۔عأن ِصراؼا َی ِمل جبًل۔‬
‫وگایۺہکۺریسۺاہپڑوکۺااھٹیتیلۺےہ۔‬
‫َ َ َ َ َ َْ َ ٰ َ َ َ‬
‫(‪)۵‬۔ػصلؽ ؽدؼان صیل خس ِىؽ۔‬
‫اشدیۺہکۺوتَۺاینپۺیطلغۺرپۺرشدنمہۺےہ۔‬
‫َْ ْ َ َ‬ ‫ْْ َ ْ‬
‫)۔إن املَظ َد َرۃ تذ ِھب اِل ِطيشۃ۔‬ ‫(‪ِ ۶‬‬
‫تقۺوتمہۺہصغۺوکۺاجیلیتۺےہ۔‬ ‫ےبۺکشۺاط‬
‫َ ََ‬ ‫َ ْ ََ َ َ َْ‬
‫(‪)۷‬۔ َِسصت أؽؽ تص َِتم اػدطر ۔‬
‫ںیمۺےنۺانسۺہکۺوتۺرفسۺاکۺارادہۺراتھکۺےہۺ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ ً َ ًْ ْ َ ْ َ ْ‬
‫)۔إن ِػلصلَم ِء دورا ص ِشيَم ِف ؽوز ِۃ املجتم ُع۔ ُ‬ ‫(‪ِ ۸‬‬
‫ِ‬
‫ۺاعمرشہۺیک َۺرتیقۺںیمۺاملعءۺاکۺامہۺرکدارۺےہ۔‬ ‫َ‬ ‫ۺالبہبش َ‬
‫ْ َ َْ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ْی ظنا ِدیْل ت ِضء س ِر یؼ اْلوًل ِء۔ ُ‬ ‫(‪)۹‬۔عأن املُثظ ِط ْ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)7‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫وگایۺہکۺمیلعتۺای َہتفۺولگۺاےسیۺرچاغۺںیہۺوجۺاجولہںۺےکۺراہتسۺوکۺرونشۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ٰ َ َْ ْ َٗ‬ ‫(‪ْ َ َ َ َ ۱۱‬‬
‫از ٌج۔ ُ‬‫اػد ِن ػ ِعن تط ِع َْیہ ؽ ِ‬
‫)۔إن اخاؽ ر ِضْی ِ‬ ‫ِ‬
‫ًانیقیۺریتاۺاھب َیئۺمکۺرمعۺےہۺنکیلۺاسۺیکۺ َوسچۺہتخپۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫(‪)۱۱‬۔عأن املظا ِت ِل ْ َْی أد ْو ٌد ت ْزأر ِف امل َ ْص َرع ِۃ۔ ُ‬
‫وگایۺہکۺوجگنجۺاےسیۺریشۺںیہۺوجۺڑلایئۺںیمۺداھڑےتۺںیہ۔‬
‫ْ َ َْ َ َ‬ ‫َ ْ َ ٰ َْ َ ْ َ ْ َ‬
‫َشی ِۃ۔ ُ‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اػ‬ ‫اد‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫د‬‫ِل‬
‫(‪)۱۲‬۔ػيت ھ ِذ ِہ املًل ِیْی تن ِ‬
‫ِ‬ ‫ؼ‬ ‫ط‬
‫اکشۺہیۺالوھکںۺروےیپۺلسنَۺااسنینۺیکۺوخشۺاحیلۺےکۺےیلۺرخچۺےیکۺاجےت۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ‬
‫اء ت ْدص ْو َِجيْ ًصا ِإ ٰیل ت ْو ِ ُظ ْ ِْی اػ ِع َب ِار۔ ُ‬
‫االت األؽ ِبي ِ ُ‬ ‫َ َ‬
‫(‪ِ )۱۳‬۔إن ِرد ِ‬
‫ےبۺکشۺویبنںۺےکۺاغیپامتۺامت َؾۺولوگںۺوکۺڑبوںۺیکۺمیظعتۺیکۺرطػۺالبےتۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ َ ٌ َ َ َ‬
‫اْل َب ِل صا ِػ َيۃ َوعأؽ َوا ت ِرل ِإ ٰیل ص َن ِان اػد ََم ِء۔ ُ‬ ‫(‪ِ ۱۴‬‬
‫)۔ظمۃ‬
‫اہپڑۺیکۺوچیٹۺدنلبۺےہۺوگایۺہکۺوہۺٓاامسؿۺیکۺدنلبیۺکتۺیتچنہپۺےہ۔‬
‫َ ْ ْ َ َ ََْ َ ْ َ َْ َْ َ َ َ‬
‫(‪)۱۵‬۔یع ِطيؽ أ ِّن تضازيت صن أخسا ِئؽ اػد ِابظ ِۃ۔ ُ‬
‫تۺاکیفۺےہۺہکۺںیمۺےنۺریتیۺزگ َہتشۺویطلغںۺےسۺمشچۺوپیشۺرکیل۔‬ ‫َ‬ ‫ےھجتۺہیۺاب‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ِلعمۃ و ِإن ِؼن اػبي ِان ػ ِدح ًرا۔ ُ‬ ‫اػذص ِر ِ‬
‫)۔إن ِؼن ِ‬ ‫(‪ِ ۱۶‬‬
‫البہبشۺھچکۺااعشرۺتمکح َۺودام ۺدنمیۺںیہۺاورۺی ہہنً ااۺضعبۺایبؿۺرحسۺازیگنۺوہےتۺںیہ۔‬
‫َ َ َ َ َ َ َ‬
‫اجۃ عأؽ َوا ع ْوع ٌب د ِر ٌي۔[اػنور‪ُ ]۳۵:‬‬ ‫(‪)۱۷‬۔اػزج‬
‫افونسۺوگایۺہکۺاکیۺکمچۺدارۺاتسرہۺےہ۔‬
‫(‪)۱۸‬۔ا لاا ِ ّن ا ْو لِیاء الل ِہ لاخ ْوف عل ْی ِھ ْم ولا ُھ ْم ی ْحزنُ ْون‬
‫[یوؽس‪ُ ]۶۲:‬‬
‫نسۺولۺےبۺ َکشۺاہللۺےکۺوویلںۺرپۺہنۺھچکۺوخػۺےہۺہنۺھچکۺمغ۔‬
‫َ‬ ‫َ ٰ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ْ‬
‫)۔ان اہلل َیاؼرع ْم ا ْن تؤدو اال ٰؼن ِت ِا ٰیل ا ْھ ِل َوا [اػنداء‪ُ ]۵۸:‬‬ ‫(‪ِ ۱۹‬‬
‫ےبۺکشۺاہللۺںیمتۺمکحۺداتیۺےہۺہکۺاامںیتنۺاامتنۺواولںۺےکرپسدۺرکو۔‬
‫ْ ْ ََ َ ََْ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اِل ْ َْی َوػ ْدت ِؼنوم ۔ػصل اہلل یرزظ ِِن رًلحا۔ ُ‬
‫ً‬
‫(‪)۲۱‬۔أ ِحب اػر ِ ِ‬
‫ںیم ۺکین ۺولوگں ۺےس ۺتبحم ۺرکات ۺوہں ۺاحالہکن ۺںیم ۺاؿ ۺںیم ۺےس ۺںیہن ۺوہں ۺاشدی ۺہک ۺاہللۺ‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)8‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫اعتیلۺےھجمۺیکینۺیکۺوتقیفۺاطعۺرفامےئ۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین (‪)۲‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬۔اشدیۺزمدوۺےکھتۺوہےئۺںیہ‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ‬
‫ػ َصل اػصَمل ؼتْ َصب ْون۔ ُ‬
‫(‪)۲‬۔اکشۺرہۺاطبلۺملعۺیتنحمۺوہات۔‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ػيْ َت عل سا ِػ ٍب ُمْ َت ِو ٌد۔ ُ‬
‫( َ‪)۳‬۔وگایۺاہجتلۺادنریھاۺےہ۔‬
‫َ َ َْ َ َ ْ ٌ‬
‫اْل َواػۃ شل َمۃ۔ ُ‬ ‫عأن‬
‫(‪)۴‬۔اشدیۺہیۺولگۺویپمکرٹۺارئنیجنۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ٰ َ َ‬
‫ػ َصل ھؤال ِء اػن َاس ؼ َو ْن ِددوااِلاد ْو ِب۔ ُ‬
‫ےھجم َۺولعمؾۺوہاۺہکۺاکجلۺدوۺہتفہۺدنبۺرےہۺاگ۔‬ ‫َ(‪)۵‬۔ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ُص ِل ْمت أ ُن اػع ِل َيۃ تض ُلؼ ا ْدب ْوص ْ ِْی۔ ُ‬
‫(‪)۶‬۔ی ہنًہ ااۺافصیئۺرھتسایئۺمسجۺیکۺافحتظۺرکیتۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َْ‬
‫اْل ْد َم۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫ط‬ ‫ِإن اػنشاطۃ َت‬
‫ےنۺیکۺایکٹۺےہ۔‬ ‫(‪)۷‬۔ااسیۺاتگلۺےہۺہکۺوسرجۺوس‬
‫ََ َ َ ْ َ ْ ٌ َ َ َ‬
‫عأن اػذمس ظرص ِؼن اػذھ ِب۔ ُ‬
‫( َ‪)َ ۸‬۔وگایۺٓاامسؿۺےکۺاتسرےۺیتکٹل َۺوہیئۺدنقںیلیۺںیہ۔‬
‫ٌَ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫عأن ُن ْو َم اػد ََم ِء ظ َن ِادیْل ؼ َصلظۃ۔ ُ‬
‫ۺوگانوگںۺںیمسقۺںیہ۔‬
‫ۺویلھچمًںۺیک َ‬ ‫(‪)۹‬۔ےبۺکشۺدنمسرۺںیم‬
‫اؽ۔ ُ‬ ‫َ‬
‫َس‬‫ْ‬ ‫األ‬ ‫َ‬
‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫ۃ‬ ‫ص‬
‫َ‬
‫و‬‫ن‬‫َ‬ ‫ت‬‫إ َن ف اػْ َب ْحر َاظْ َد ًاؼا ؼ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫(‪)۱۰‬۔البہبشۺہیۺاتکبۺدمعہۺےہۺنکیلۺاسۺیکۺتمیقۺتہبۺرگاںۺےہ۔‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫ٰ َ‬
‫اب َج ِي ٌد ُػ ِع ُ‬
‫ن ِد ْص َر ٗہ ض ٍال ِجدا۔ ُ‬ ‫إ َ ُن ٰھ َذااػْ ِع َت َ‬
‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)9‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫(‪)۱۱‬۔ہیۺاصػۺوافشػۺاتہبۺوہاۺ َاپینۺوگایۺدیفسۺاچدنیۺےہ۔‬
‫َْ ْ َ َ َ ٌ َ‬ ‫ٰ َ ْ َْ‬
‫ي عأؽ ٗہ ِطزۃ َبيْزاء۔ ُ‬ ‫ھذا املَاء اػظ َراح اْل ِار‬
‫ےٹنھگۺٹیلۺےہ۔‬ ‫(‪)۱۲‬۔اوکنارئیۺٓاسفۺےسۺولعمؾۺوہاۺہکۺرٹ ۺدوۺ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َْ َ َ َ ْ َ َ ََ ٌ َ َ‬ ‫َ َ َْ‬
‫ات أن اػ ِظسار ؼتأ ِخُر داصت ِْی۔ ُ‬ ‫ًلؼ ِ‬
‫اِلد ِتص ُ‬
‫صُ ِلم ِِبعت ِب ِ‬
‫( َ‪)۱۳‬۔ےبۺکشۺوکلئۺیکۺٓاوازۺتہبۺرسیلیۺےہۺنکیلۺّوکےۺیکۺوبیلۺاندنسپدیہۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫ت اػْض َ‬ ‫ن َر ْو َ‬ ‫َ ْ َ َْ َْ َ ْ ٌ ً ٰ َ‬
‫اب َؼعر ْو ٌ ُہ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ِإن روت اػوظو ِاؼ صذب ِجدا ػ ِع‬
‫ںیہۺوگایۺوہۺیھبکۺںیہنۺرمںیۺےگۺ۔‬ ‫(‪)۱۴‬۔ولگۺداینۺیکۺزدنیگۺںیمۺکمہنمۺ‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ َ ْ َ َ ْ ْ َ َ‬ ‫َا َػناس ؼ ْذ َتضل ْو َن ب ْ َ‬
‫اِل َي ِاۃ اػدؽيا عأؽوم ال َیوتون ابدا۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۵‬۔اسۺےلحمۺےکۺاکمانتۺتہبۺےنھگۺںیہۺنکیلۺاسۺاکۺاپرکۺاشکدہۺےہ۔‬
‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ ٌَ ً ٰ َ‬ ‫َؼ َنازل ٰھذہ ْ َ‬
‫اِل َار ِۃ ؼُ َتًل ِرظۃ ِجدا ػ ِعنُ َح ِدیْظ َت َوا َو ِديْ َصۃ۔ ُ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین (‪)۳‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ َ ًَ َ ْ َ َ‬
‫ُ‬ ‫)۔إن أْسع اػدص ِاء ِإجابۃ دصوۃ ضا ِئ ٍب ِػضا ِئ ٍ ُ‬
‫ب۔‬ ‫(‪ِ ۱‬‬
‫[أخرجہ أبوداؤد واػرتؼذی] ُ‬
‫ےبکشۺبسۺےسدلجۺوبقؽۺوہےنوایلۺداعۺیسکۺاغبئۺصخشۺاکۺاغبئۺےکےئلداعۺرکانۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اػر َد َظ َۃ َػت ْسطي َض َز َب َ‬
‫اػر ِب َوت ْدطع ِؼ ْي َتۃ اػد ْو ِء۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫)۔إن‬
‫(‪ِ ۲‬‬
‫[أخرجہ اػَتؼذی] ُ‬
‫اھجبۺداتیۺےہۺاورۺربیۺومتۺوکۺدورۺرکاتۺےہ۔‬
‫ےبۺکش َۺدصہقۺاہللۺاعتیلۺےکۺبضغۺوکۺ َ‬
‫ُ‬
‫َْ‬ ‫َ‬
‫اہلل األػد اْل ِرم۔[رواہ ؼدلم]‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫)۔إن أبضض ِ‬
‫اػرج ِال ِإیل ِ‬ ‫(‪ِ ۳‬‬
‫کشۺا َہللۺےکۺزند َکیۺزایدہۺاندنسپدیہۺولگۺڑبےۺڑگھجاولۺںیہ۔‬ ‫ےبۺ‬
‫َ ْ‬ ‫َْ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫اہلل۔‬
‫اہللوواػبضض ِف ِ‬
‫اہلل صزوجل اِلب ِف ِ‬ ‫)۔إن أحب األص َُم ِل ِإیل ِ‬ ‫(‪ِ ۴‬‬
‫[أخرجہ أمحد یف ؼدندہ]ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ‬
‫ےبۺکشۺاہللۺےکۺزندکیۺبسۺےسۺالضفۺلمعۺاہللۺےکۺےیلۺتبحمۺرکانۺاورۺاہللۺےکۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)59‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ےیلۺرفنتۺرکانےہ۔‬
‫ََ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫اػناس َؼ ْْن َػ ًۃ ص ْن َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫اہلل َی ْو َم اػ ِظ َي َاؼ ِۃ َؼ ْن ت َرع ٗہ اػناس ِاتظ َاء‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫)۔إن ش‬ ‫(‪ِ ۵‬‬
‫ح ِذہُ۔ ُ[رواہ اػبخاری وؼدلم] ُ‬ ‫ط ْ‬
‫ًانیقی ایقتمۺےکدؿۺاہللۺےکزندکیۺبسۺےسۺدبرت ۺوہۺصخشۺوہاگۺےسجۺولوگںۺےنۺاسۺیکۺ‬
‫ےنچبۺیکۺنارطۺوھچڑۺدای۔‬ ‫دبزابینۺےسۺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ ْ‬
‫)۔إّنا ِذطاء اػصي اػدؤال ۔[أخرجہ أبوداؤد] ُ‬ ‫(‪ِ ۶‬‬
‫ِ‬
‫اجلہ َۺااسنؿۺاکالعجۺوساؽۺرکانۺےہ۔‬
‫َْ‬ ‫َ‬
‫(‪ِ )۷‬إ َّنا األ ْص ََمل ِباْل َوا ِت ِيم۔(أخرجہ اػبخاری) ُ‬
‫اامعؽۺاک َۺداروۺدمارۺناہمتۺےکۺاابتعرۺےسےہ۔‬
‫َْ َ َ ْ ْ َ ً ْ َ َ‬ ‫اػظ ْْب َر ْو َز ًۃ ؼ ْن ر َ‬
‫َ َ‬
‫اض اْلن ِۃ أو حطرۃ ِؼن حط ِر اػن ِار۔‬ ‫ِ ِ‬ ‫ی‬ ‫ِ‬ ‫(‪)۸‬۔ ِإّنا‬
‫[أخرجہ اػَتؼذی] ُ‬
‫ںیمۺےسۺاکیۺابغۺےہۺایمنہجۺےکۺڑگوھںۺںیمۺےسۺاکیۺڑگاھۺ۔‬
‫ربقۺتنجۺےکۺابوغںۺ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ودلم‪:‬إ َن ِػ َر ِبؽ‬
‫ِ‬ ‫)۔یظ ْول َد ِيد األؽ ِام َورد ْوػ َنا ریل اہلل صليہ‬
‫(‪َ ۹‬‬
‫َ‬ ‫ً‬
‫ََ َ ًَ َ َ ْ َ ََ َ َ َ َ َ َ ََ َ َ ً َ‬ ‫َ‬
‫صط عل‬ ‫صليْؽ حظ َاوو ِإن ِألھ ِلؽ صليْؽ حظاوو ِإن ِػ َب ُد ِؽؽ صليْؽ حداوطأ ِ‬
‫[أخرجہ اػبخاری] ُ‬ ‫ی َح ٍؼ َحظ ٗہ‪.‬‬
‫ِذ ْ‬
‫ولخمؼ ۺےک ۺرسدار ۺامہرے ۺروسؽ ﷺ اراشد ۺرفامےت ۺںیہ ۺےب ۺکش ۺمت ۺرپۺ‬
‫اہمترےۺربۺاکۺقحۺےہۺاوری ہہنً ااۺویبیۺوچبںۺاکۺقحۺےہۺاورۺًانیقی متۺرپۺدبؿۺاکۺقحۺےہۺوتۺرہۺ‬
‫قحۺواےلۺوکۺاسۺاکۺقحۺدو۔‬
‫ار ِھ ْم إِ ْن ل ّ ْم ُی ْؤ ِم ُن ْوا‬ ‫(‪)۱۱‬۔فلعل ّک با ِخع نفْسک ع ٰ‬
‫لی ٓاث ِ‬
‫ِب ٰھذاالْح ِد ْی ِ‬
‫ث اسفًا۔[الکھف‪ُ .]۶:‬‬
‫وتۺںیہکۺمتۺمغۺےساینپۺاجؿۺرپۺلیھکۺاجؤےگۺاؿۺےکۺےھچیپۺارگۺوہۺاسۺابتۺرپۺاامیؿۺہنۺالںیئۺ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)55‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫(‪)۱۱‬۔قال ٰیل ْیت ب ْؼنِيْ وب ْؼنک ب ُ ْعد الْم ْشرق ْی ِن ف ِب ْػس الْق ِر ْی ُن۔‬
‫[اػزخزػ‪ُ ]۳۸:‬‬
‫ےہکۺاگۺاہےئۺیسکۺرطحۺھجمۺںیمۺھجتۺںیمۺوپربۺمّھچپۺاکۺافہلصۺوہاتۺوتۺایکۺیہۺرباۺاسیھتۺےہ۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین( ‪)۴‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬۔ااسذتہۺوگایۺرہمابؿۺابپۺںیہ۔‬
‫َ ْ َ َ َ َََ َْٓ َ ْ ْ َ‬
‫األدا ِتذۃ عأؽوم اباء صسوطو ُن۔ ُ‬
‫(‪)۲‬۔اسۺاتالبۺاکۺاپَینۺوگایۺ َہکۺاصػۺٓاہنیئۺےہ۔‬
‫ٌ‬ ‫َ ٰ ْ َْ َ َ‬
‫ْبع ِۃ عأؽ ٗہ ِؼ ْرأ ٌۃ َر ِاط َيۃ۔ ُ‬ ‫ؼاء ھ ِذ ِہ اػ ِ‬
‫( َ‪)۳‬۔ی ہنًہ ااۺایکینںۺرباویئںۺوکۺےلۺاجیتۺںیہ۔‬
‫َ ٓ‬ ‫ْ‬ ‫إن ْ َ‬
‫اِل َد َ‬
‫ات یذ ِھ ْ َْب اػد ِيا ِت۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬
‫(‪)۴‬۔اکشۺہیۺاسیسنئۺرجتابتۺاکایمبۺوہےتۺ۔‬
‫ْ ْ ََ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ٰ‬
‫اػت َج ِار َب اػ ِصل ِمي ُۃ تنْ َجح۔ ُ‬ ‫ػيْ َت ھ ِذہ ُ‬
‫(‪)۵‬۔ی ہنًہ ااۺیلمعۺزدنیگۺاکوٹنںۺےسۺرھباۺوہاۺَراہتسۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ َ ْ َ َ َ‬
‫اِل َياۃ اػ َص َم ِليۃ س ِر یْ ٌؼ َمْل ْو ٌء ِباألذ َو ِاؽ۔ ُ‬ ‫ِإن‬
‫ےہۺہکۺیلجبۺاتروںۺںیمۺدوڑیت َۺےہ۔‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(‪)۶‬۔رہۺصخشۺاجاتنۺ‬
‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫َی ْص َلمُ علُ َرجل أن اػع ْو َر َب َاء َتْر ْ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ي ِف األدًل ِؽ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫(‪)۷‬۔ہیۺولگۺاینپۺوتینںۺںیمۺصلخمۺںیہۺرگمۺاطخاکرۺںیہ۔‬
‫ٰ َ ٓ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ٰ َ َ‬
‫ھؤال ِء اػناس ُم ِلر ْون ِ ْف ِؽيا ِت ِو ْم ػ ِعنو ْم اِِث ْون۔ ُ‬
‫(‪)۸‬۔وپسلۺےنۺاؿۺولوگںۺوکۺرگاتفرۺایکۺنکیلۺہیۺےبۺوصقرۺںیہ۔‬
‫َْ َ ٰ ٰ َ َ ٰ َ َ‬ ‫َظ َب َ‬
‫اس ػ ِعنو ْم ابْ ِر َیاء۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫اػن‬ ‫ُ‬
‫ء‬ ‫ِ‬ ‫ال‬‫ؤ‬ ‫ھ‬ ‫یل‬ ‫ص‬ ‫ۃ‬ ‫س‬ ‫ُ‬
‫اػَش‬ ‫ض‬
‫ٗزراہفۺیکۺرگدؿۺاوٹنۺیکۺرگداؿۺےسزایدہۺیبملۺےہ۔‬ ‫انیقی َ َ‬ ‫( َ‪)۹‬۔‬
‫ً َ َْ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ل۔ ُ‬ ‫ِإن اػز َراطۃ أس َول صنظا ِؼن اْلم ِ ُ‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)52‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫)۔انیقیٗامدلارۺتہبۺںیہۺنکیلۺوہۺرغوبیںۺاکۺایخؽۺںیہنۺرکےت۔‬ ‫(‪۱۰‬‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ ْ ْ َ ٰ َ ْ َ َ ْ َ ْ ََ‬
‫ِإن األ ُض ِنياء ع ِثْیونُػ ِعنوم ال یراصون اػطظراء۔ ُ‬
‫(‪)۱۱‬۔رہۺصخشۺاجاتنۺ َےہۺہکۺرگسٹیۺونیشۺتحصۺےکۺےیلۺرضمۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫لرح ِۃ۔ ُ‬ ‫َی ْصلم عل َرج ٍل أن اػت ْد ِخ ْ َْی ؼ ِ ٌ ُ‬
‫ض ِػ ِ‬
‫اھچۺوہاتۺہکۺںیمۺاسۺاسؽۺزایرتۺرحنیمۺےکۺےیلۺاجات‬ ‫(‪)۱۲‬۔ایکۺا‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َْ َ َ ْ ٰ َ ْ‬ ‫َ َْ ْ ْ َ ْ َ‬
‫ار ِۃ اِلرؼ ِْی ھذااػص ُ‬
‫ام ُ‬ ‫ػيت ِِن عنت أذھب ِػ ِز ی ُ‬
‫(‪)۱۳‬۔لکۺاسۺرھگۺںیمۺٓاگۺیگلۺ َنکیلۺافرئۺربڈیگیۺےکۺےلمعۺےنۺٓاگۺاھجبۺدی۔‬
‫َ َ َ َْ َ ْ َ ْ َ َ‬ ‫ٰ َ ْ‬ ‫َو َظ َع ْ َ‬
‫اِل ِر یْؼ ِ ْف ھذااػ َبيْ ِت أ ْؼ ِس ِػ ِعن ِرجال املس ِاطئ أسطؤااػنار۔ ُ‬
‫َ‬
‫(‪)۱۴‬۔ےھجمۺوفؿۺرپۺاتب َایۺایگۺہکۺوپسلۺےنۺاکیۺرطخانکۺڈاوکۺوکرگاتفرۺایکۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ ْ َ َ ََ َ َ ٰ ََ‬ ‫ْبتُ باػْ َ‬ ‫ْ ْ‬
‫اب خ ِس ْ ٍْی۔ ُ‬‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ؽ‬ ‫یل‬ ‫ص‬ ‫ض‬ ‫ب‬ ‫ظ‬ ‫ۃ‬ ‫س‬ ‫اػَش‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ػ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫أخ ِ ِ‬
‫(‪)َ ۱۵‬۔ی ہہنً ااۺڈارٹکۺڈہیۺاورۺڑمچےۺیکۺامیبرویںۺےکۺالعجۺںیمۺیلجبۺاامعتسؽۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َْ ْ َ ْ ْ‬
‫اْلل ِد۔ ُ‬
‫اض اػصش ِم و ِ‬ ‫ر‬‫إ َن األ ِس َب َاء َػ َي ْد َت ْخ ِدؼ ْو َن اػْ َع ْو َر َب َاء ِف ِص ًَلج َا ْؼ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۵‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)۱‬۔ال سا ِػ َب ح ٍؼ ُمذ ْول۔ ُ‬
‫قحۺاکۺۺوکیئۺبلطۺاگرۺروساۺںیہنۺےہ۔‬
‫َْ ْ‬ ‫َ‬
‫(‪)۲‬۔ال َد ِاص ًيا ِف اْل ْ ِْی َؼذؼ ْو ٌم۔ ُ‬
‫الھبیئۺںیمۺوکیئۺوکششۺرکےنۺواالۺرباۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۳‬۔ال َر ِاز ًيا ص ِن اػذ ِل ح ٌر۔ ُ‬
‫ےبۺزعیتۺےسۺرایضۺرےنہۺواالۺٓازادۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)۴‬۔ال ؼؤ ِد ًیا َو ِاج َب ٗہ ؽ ِاد ٌم۔ ُ‬
‫اینپۺذہمۺداریۺوکۺاداۺرکےنۺواالۺرشدنمہۺںیہنۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫ت ِ ْف اػ َـم ْد َر َد ِۃ۔ ُ‬
‫(‪)۵‬۔ال ؼ َص ِل ََم ٍ ُ‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)53‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫دمرہسۺںیمۺااتساینںۺںیہنۺۺںیہ۔‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۶‬۔ال ِزدیْ ِن ُمْ َت ِم َص ِان۔ ُ‬
‫وکیئۺدوۺاضتمدۺزیچںیۺاکیۺاسھتۺعمجۺںیہنۺوہیتکسۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)۷‬۔الذ ِاھ َد ز ْو ٍر َمْب ْو ٌب۔ ُ‬
‫وھجٹۺیکۺوگایہَۺدےنیۺواالۺایپراۺںیہنۺ۔‬
‫َ‬
‫)۔ال َط ْظ َر أ َض ؼ َن ْ َ‬
‫اْل ْو ِل۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫(‪۸‬‬
‫اہجتلۺےسۺزایدہۺاصقنؿۺدہۺوکیئۺرغتبۺںیہن۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫)۔ال َ‬
‫اػرجل ع ِر یْ ٌم َوال ِابْن ٗہ۔ ُ‬ ‫(‪۹‬‬
‫ہنۺٓادیمۺرشفیۺےہۺاورۺہنۺاسۺاکۺاٹیب۔‬
‫ََ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)۱۱‬۔ال خ ْ َْی ِ ْف و ِد ْاؼ ِر ٍئ ؼتظ ِل ٍب۔ ُ‬
‫ریغۺلقتسمۺزماجۺٓادیمۺیکۺتبحمۺںیمۺوکیئۺالھبیئۺںیہن۔‬
‫َ ْ‬
‫(‪)۱۱‬۔الؼع ِث َر ؼ َزاح َؼ ِويْ ٌب۔ ُ‬
‫ٍ‬
‫زایدہۺذماؼۺرکےنۺواالۺابربعۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫(‪)۱۲‬۔ال ؼ َتذ ِارع ْ ِْی ِ ْف ؽ ِاطع َمْ َتظ َر ِان۔ ُ‬
‫ٍ‬
‫یسکۺعفنۺںیمۺرشکیۺوہےنۺواےلۺدوۺولگۺریقحۺںیہنۺںیہ۔‬
‫اہلل۔ ُ‬ ‫ۃ‬ ‫(‪)۱۳‬۔ َال ؼسيْ ًصا َواػ َدیْہ ََمْر ْو ٌم ؼ ْن َر ْ َ‬
‫مح‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اےنپۺوادل ۺیکۺااطتعۺرکےنۺواالۺاہللۺیکۺرتمحۺےسۺرحموؾۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ ْ ْ‬ ‫َ ََ‬ ‫َ‬
‫)۔ال َؽ ْو َز َۃ َؼ َع ْ َ‬
‫اْل ْو ِل َوال تظد َم ِبض ْ ِْی اػ ِصل ِم۔ ُ‬ ‫(‪۱۴‬‬
‫اہجتلۺےکۺاسھتۺوک َیئۺدیباریۺںیہنۺاورۺملعَۺےکۺریغبۺوکیئۺرتیقۺںیہن۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ ْ‬
‫(‪)۱۵‬۔ال ِحل َيۃ أ َِثن ِؼ ْن َؼع ِار ِم األ ْخًل ِؼ۔ ُ‬
‫دمعہۺاالخؼۺےسۺزایدہۺیتمیقۺوکیئۺزویرۺںیہن۔‬
‫َ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َْ َ‬
‫(‪)۱۶‬۔ال د ِبيل ِإیل اػدًلؼ ِۃ ِؼن أػ ِدن ِۃ اػصاؼ ِۃ۔ ُ‬
‫اعؾۺولوگںۺیکۺزابونںۺےسۺالسیتمۺیکۺوکیئۺراہۺںیہنۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)54‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ َ ْ ْ َ َْ َ ْ ٰ َ َ‬
‫ال ذ ْ ٍْ۔ ُ‬
‫(‪)۱۷‬۔ورلت ِف ِؽظ ِاص ؼصعم ِإیل ُ‬
‫ثحبۺوابمہثحۺںیمۺیسکۺہجیتنۺکتۺںیہنۺاچنہپ۔ ُ‬ ‫َ‬ ‫ںیمۺاہمترےۺاسھتۺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۱۸‬۔ال ؼُ َد ِخ َن أ ْوذ ِار َب َخ ٍر َبيْننا۔ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫امہرےدرایمؿۺوکیئۺرگسٹیۺونیشۺرکےنۺواالۺاوروکیئۺرشایبۺںیہنۺےہۺ۔‬
‫ْ ََ ََ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ‬
‫(‪)۱۹‬۔ال صظ َل عاػت ْد ِب ْ ِْی َووال َح َد َب عح ْد ِن اْلل ِؼ۔وال ورع‬
‫َ ْ َ‬
‫ػ ۔[أخرجہ ابن ؼاجہ] ُ‬ ‫عاػع ِ‬
‫دتریب ۺیک ۺرطح ۺوکیئ ۺلقع ۺںیہن ۺ‪،‬اےھچ ۺاالخؼ ۺیک ۺرطح ۺوکیئ ۺبسح ۺںیہن ۺاور ۺرپزیہ ۺاگری ۺیکۺ‬
‫رطحۺوکیئۺوقتیۺںیہن۔‬
‫َ َْ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ َ َْ ََ‬
‫(‪)۲۱‬۔ال طظر أذد ِؼن اْلو ِلووال ؼال أصز ِؼن اػصظ ِلووال وحذۃ‬
‫ْ‬
‫ِؼ َن اػص ْج ِب۔ ُ‬
‫اہجتل ۺےس ۺزایدہ ۺتخس ۺوکیئ ۺاالفس ۺںیہن ۺ‪،‬لقع ۺےس ۺزایدہ ۺوبحمب ۺوکیئ ۺامؽ ۺںیہن ۺاور ۺوخدۺ‬
‫دنسپیۺےسۺزایدہۺتخسۺوکیئۺوخػۺںیہن۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۶‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬۔وکیئۺزایدہۺذماؼۺرکےنۺواالۺابواقرۺںیہن۔‬
‫ٌ‬ ‫َ ْ‬
‫اد۔ ُ‬‫ال ؼع ِث َر ؼ َزاح َج ُ‬
‫ٍ‬
‫(‪)۲‬۔وہیدۺ َےسۺڑبھۺرکۺوکیئۺہنتفۺرپورۺوقؾۺںیہن۔‬
‫ْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َ‬
‫ال ذ ْص َب أعثر ِإث َار ٍۃ ِػل ِط َِت ِؼ َن اػ َيو ْو ِد۔ ُ‬
‫(‪)۳‬۔اسۺاپرکۺںیمۺہنۺوعرںیتۺںیہۺہنۺےچب۔‬
‫َ َ ْ ٰ َ َْْ َ َ َ‬
‫اػر ْب َيان۔ ُ‬‫َت ِہ و ِ‬
‫ال‬ ‫اػنداءُ ِف ھذ املن ُ‬ ‫ال ِ‬
‫(‪)۴‬۔وکیئۺوھگڑاۺوسارۺاکھتۺامدنہۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ َ َ َ َ‬
‫ان ت ْص َبان۔ ُ‬ ‫ال ر ِاعب ِحر ٍ ُ‬
‫(‪)۵‬۔رتسبۺرپۺوکیئۺدوۺےچبۺوسےئۺوہےئۺںیہنۺںیہ۔‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)55‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ ْ‬ ‫َ َْ َ‬
‫ال ِسطل ْ ِْی ؽا ِئ ََم ِن ص َیل اػ ِط َر ِاش۔ ُ‬
‫(‪)۶‬۔ َربۺریغصۺےکۺابدنشےۺڈرۺوپکۺںیہنۺںیہ۔‬
‫ٌَ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ان ِذ ْب ِہ اػظ َار ِۃ َج َباؽۃ۔ ُ‬ ‫الدع ُ‬
‫(‪)۷‬۔اسۺٓاسفۺںیمۺوکیئۺامرہۺویپمکرٹۺٓارپرٹیۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫ً ٰ‬
‫اِلاد ُْو ِب َُبا ِرصا ِ ْف ھ ِذ ِہ اػدا ِئ َر ِۃ۔ ُ‬ ‫َال ؼ َذض َل ْ َ‬
‫ِ‬
‫)۔ولھپںۺیکۺوکیئۺداکؿۺاہیںۺےسۺرقبیۺںیہن۔‬ ‫(‪۸‬‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ َْ َ ْ ٌ ْ ٰ‬
‫ار ظ ِر یب ِؼن ھونا۔ ُ‬ ‫ال دعان اِث ٍ ُ‬
‫(‪)۹‬۔اؿۺالمزنیمۺےکۺاپسۺوکیئۺوسیتۺابلسۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ َ ً ْ ً َْ ٰ َ َ‬
‫اس۔ ُ‬ ‫ال ِػبادا ظس ِنيا ِصند ھؤال ِء ِ‬
‫اػن‬
‫(‪)۱۰‬۔اشدہۺیکۺرطحۺوکیئۺاےنپۺوادل ۺاکۺانرفامؿۺںیہنۺےہ۔‬
‫ََ‬ ‫َ َ‬
‫ار ًيا َوا ِػ َدیْ ِہ عذ ِاھ ٍد۔ ُ‬ ‫ال ِ‬‫ص‬
‫(‪)۱۱‬۔امہرےۺیبنۺےکۺوساۺوکیئۺٓارخیۺیبنۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ َ ٓ َ َ‬
‫ال ؽ ِ َب ا ِخ َر ض ْْی ؽ ِب ِي َنا۔ ُ‬
‫(‪)۱۲‬۔االسؾۺںیمۺہنۺوکیئۺبصعتۺےہۺاورۺہنۺگنتۺرظنیۺ۔‬
‫ْ ْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َْ َ َ‬
‫اِل ْدًل ِم َوال زيْؼ اػ ِطع ِر۔ ُ‬ ‫ال اػ ُصر ِب ِ ِ‬
‫ف‬ ‫ۃ‬ ‫ي‬
‫ںیمۺوضفؽۺرخیچۺرکےنۺواےلۺدنسپدیہۺٓادیمۺںیہنۺںیہ۔‬ ‫)۔اشدویںۺ َ‬ ‫(‪۱۳‬‬
‫َْ ْ َْ‬
‫اس َمبو بو ُن۔ ُ‬ ‫ر‬‫َال ؼُ ْْس ِط ْْی ِف األص َ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۴‬۔اسۺویوینریٹسۺیکۺدرسۺاگوہںۺںیمۺوکیئۺاھجڑوۺۺاگلےنۺواالۺںیہنۺۺےہ۔‬
‫َال َعاؽ ًدا ف طر ْول ٰھذہ ْ َ‬
‫اْل ِاؼ َص ِۃ۔ ُ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫(‪)۱۵‬۔ارخااجتۺںیمۺایمہنۺرویۺاایتخرۺرکےنۺواالۺاقلبۺذمتمۺںیہنۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ ْ‬
‫ػ َؼل ْو ٌم۔ ُ‬ ‫ال ؼظ َت ِر ًدا ِف امل َ َر ِار یْ ِ ُ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۷‬‬
‫درجۺذلیۺولمجںۺاکۺرتہمجۺرکوۺاورۺاؿۺیکۺوحنیۺرتبیکۺوھکل۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)56‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫(‪)۱‬۔ال َح ِار ِد ْ َْی ِف اػب ْد َت ِان۔ ُ‬
‫ابغۺںیمۺاحمظفۺںیہنۺںیہ۔‬
‫ٌ‬ ‫َ َؼ َ ُع ْ َ َ ٌ َ َ َ‬
‫(‪)۲‬۔ال اػـمد ِاط ِر ؼاء وال زاد۔ ُ‬
‫اسمرفۺےکۺاپسۺہنۺاپینۺےہۺاورۺہنۺوتہش۔‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۳‬۔ال ؼ ْد َت ِذ ْ ًْیا ِ ْف أؼ ْو ِرہ ؽ ِاد ٌم۔ ُ‬
‫اےنپۺاعمالمتۺںیمۺوکیئۺوشمرہۺرکےنۺواالۺرشدنمہۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َْ َ َ‬ ‫َ‬
‫ارم ْون۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ت‬‫ؼ‬ ‫ْی‬ ‫ن‬ ‫ؤؼ‬
‫ِِ‬ ‫ؼ‬ ‫ال‬ ‫(‪)۴‬۔‬
‫ومنمۺٓاسپۺںیمۺڑگھجاولۺںیہنۺںیہ۔‬
‫َْ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫(‪)۵‬۔ال ط ْرظ َدیْ ِن ؼط ِرتظ ِان۔ ُ‬
‫وکیئۺدوۺاتسرےۺدجاۺںیہنۺںیہ۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫(‪)۶‬۔ال َد ِاص ًيا ِف اػرلح َؼعر ْو ٌہ۔ ُ‬
‫ِ‬
‫حلصۺںیمۺوکیئۺوکششۺرکےنۺواالۺاقلبۺذمتمۺںیہنۺےہ۔‬
‫َ ََ‬ ‫)۔ال َدطْ َرت ْ‬ ‫َ‬
‫ي َؼ ِص ْي َوال ظل ِم ْي ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫(‪۷‬‬
‫ریمےۺاپسۺہنۺریمیۺونٹۺکبۺےہۺاورۺہنۺریماۺملق۔‬
‫ْن َھ ٌ‬ ‫ََ‬ ‫ْ‬ ‫َ ََ‬
‫ات۔ ُ‬ ‫(‪)۸‬۔ال ؼ َتْن ٌ ُہ ِف املُ َ ِدیْ َن ِۃ َب ْل ؼ َت ُ‬
‫رہشۺںیمۺاکیۺاپرکۺںیہنۺہکلبۺیئکۺاپرکۺںیہ۔‬
‫َ َ َ َ َْ َ َ َ َ ْ َ ْ ْ ْ َ‬
‫(‪)۹‬۔الؼتو ِاو ِؽْی ِف أد ِاء و ِاجبا ِت ِوم َمدوحون۔ ُ‬
‫ت‬
‫اےنپۺرفاضئۺیکۺاداگئۺںیمۺیتسسۺرکےنۺواےلۺاقلبۺرعتفیۺںیہنۺںیہ۔‬
‫َْ‬ ‫َ َ ََ‬
‫(‪)۱۱‬۔ال ساصۃ ِمل َ ْخل ْو ٍؼ ِ ْف َؼ ْص ِر َي ِۃ اْلا ِػ ِؼ۔ ُ‬
‫[أخرجہ اػبضوی یف شح اػدنۃ] ُ‬
‫اہللۺاعتیلۺیکۺانرفامینۺںیمۺیسکۺولخمؼۺیکۺااطتعۺورفامربداریۺںیہنۺےہ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)57‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫نوٹ‪ :‬ۺرمت ۺ(‪)۷‬ےک ۺولمجں ۺںیم ۺال ۺوک ۺالے ۺیفن ۺسنج ۺانبںیئ ۺاور ۺوچہکن ۺہی ۺہلمج ۺاہیمس ۺ ۺ‬
‫رپ‬
‫َ‬
‫إن‘‘یک ۺرطح ۺدتبما ۺوکوصنمب ۺاور ۺربخ ۺوک ۺرموفع ۺرکات ۺےہ۔اس ۺےکدالخۺ‬ ‫دالخ ۺوہات ۺےہاور’’ ُ‬
‫وہےنےکۺدعبۺدتبماۺوکاسۺاکۺامسۺاورۺربخۺوکۺاسۺیکۺربخۺاہکۺاجاتۺےہۺایسۺرطےقیۺرپۺرتبیکۺرکںیل۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۸‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫ْ ْ َ َ َ ٌ َ ْ ْ َ ْ َْ ْ َ ْ َ َ ٌ َ َ ٌْ َ َ َ َ ٌ َ‬ ‫َ‬
‫ت ِدب ِف ِؼْص حياۃ َل تصود ِطيوا ِؼن ظبلوحياۃ علوا خْی و برعۃ وُط ِط ْي‬
‫ََ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫ْ َ َ‬
‫اِل َي ِو یۃ امل َت َد ِطظۃ َوواػنذ َاط امل َ ْوط ْو َر َوواػت َصاون اػر ِادؼ‬ ‫ع ِل امل َ َجاال ِت َِتد‬
‫ْ ْ َ‬ ‫ٌ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬
‫ْصوُ‬‫ر َنع ؼ ْد َت ِضل َووال سا ِػ ًبا ِػل ِصل ِم ؼظ ِ ٌ ُ‬ ‫اح َب َؼ ْ‬ ‫ِ‬ ‫طًل َرا ِؽ َع ؼ ْو َم ٌل َووال َر‬
‫َْ ْ َ ََ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ٍَ‬ ‫ال َ‬ ‫َ َ َ َ َْ َ َ ْ َ َ َ‬
‫ات بي ْو ٍت‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫ُ‬ ‫و‬ ‫ُ‬
‫ن‬ ‫و‬ ‫د‬‫ُ‬
‫ب‬ ‫ت‬ ‫د‬
‫ٍ َ َِ‬ ‫ؼ‬ ‫ض‬ ‫ر‬ ‫أ‬ ‫ي‬‫ْ‬ ‫ع‬‫اوؽو ُنوو ِ ِ‬
‫ػ‬ ‫ا‬‫ؼ‬ ‫ُ‬ ‫وال طًل ِحْی ؼتو ِ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ات ْف إؽْ َطاؼ َد َخلو َن َووال َدي َ‬ ‫ْس َط ٌ‬
‫ات ض ِاطًل ٌت ص ْن أ َد ِاء َو ِاج ِب ِون وُ‬ ‫ِ َِ‬‫د‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ؼ ُِْ‬
‫َ َ َ ٌَ َْ ْ ََ‬ ‫َ َ ٌَ ْ‬ ‫َََ‬ ‫َ ْ ََْ‬
‫ِنوطًل َُبيْ َن َنا‬ ‫اػدًلح و ید ت ِب‬ ‫طاػعل یص َمل ِ ِِب ٍد وؽذ ٍاط ِوذصارؽا ید َت ِمل ِ‬
‫َْ َ َ َ َْ َ َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬
‫اْل ََمصۃ ت ْص َمل‬ ‫ح اْلَمص ِۃ وو‬ ‫ل َوواػط ْرد َی ْص َمل ِػ َرا ِػ ُ‬ ‫عد ْو ٌل َوال َؼ َت َص ِس ٌ ُ‬
‫ٰ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ِ‬ ‫ََ‬ ‫ََ َْ‬ ‫َْ‬
‫ِػ َرا ِػح اػط ْر ِد وطًل األث َرۃ ت َديْ ِسر صل ْي َنا َووال اػـْ َم َرا ِػح اػذ ْخ ِريۃ َووھذا‬
‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ِ‬
‫ِبًل ذ ٍؽ َدي َح ِظؼ األ َؼ َل وو ی ْو ِرل ِإ َیل اػض َای ِۃ امل َ ْنذ ْو َد ِۃ ال ََماػۃ۔ ُ‬
‫(األزواء واْلزء األول واػرػ اػثاّن واػثاؽویوص‪ُ )۲۲۵:‬‬
‫ترجمہ‪ :‬ۺرصم ۺںیم ۺایسی ۺزدنیگ ۺرواں ۺدواں ۺےہ ۺوج ۺاس ۺےس ۺےلہپ ۺاس ۺںیم ۺںیہن ۺاپٰیئ ۺیئگ ۺ‪،‬‬
‫وپری ۺزدنیگ ۺریخو ۺربتک ۺےہ‪،‬وتۺمتۺرہۺڈلیفۺںیم ۺرصموػ ۺزدنیگ‪،‬اکلمۺیتسچ ۺاور ۺاچس ۺاعتوؿ ۺاپؤےگ‪،‬وتۺ‬
‫وکیئۺاکررگیۺاکیبرۺںیہنۺےہ‪،‬وکیئۺاکرناہنۺواالۺااصحتسؽۺرکےنۺواالۺںیہنۺےہ‪،‬وکیئۺملعۺاکۺبلطۺرکےنۺواالۺ‬
‫وکاتیہ ۺرکےن ۺواال ۺںیہن ۺےہ‪،‬اسکؿ ۺال ۺرپواہ ۺںیہن ۺںیہ‪،‬زنیم ۺواےل ۺاظمل ۺںیہن ۺںیہ ۺ‪،‬رھگ ۺواایلں ۺاینپۺ‬
‫ٓادمینۺےکۺرخچۺںیمۺوضفؽۺرخیچۺرکےنۺوایلۺںیہنۺںیہ‪،‬وخانیتۺاینپۺذہمۺدارویںۺیکۺادایگیئۺےسۺاغلفۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)58‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ںیہنۺںیہ‪،‬وتۺرہۺاکیۺتنحمۺاورۺیتسچۺےسۺاکؾۺرکاتۺےہۺ‪،‬امہریۺاشنینۺااسیۺاہھتۺےہۺوجۺایھتہرۺااھٹاتۺ ۺ‬
‫ےہ‬
‫اورۺااسیۺاہھتۺےہۺوجۺریمعتۺرکاتۺےہۺ‪،‬وتۺامہرےۺدرایمؿۺہنۺوکیئۺتسسۺےہۺاورۺہنۺےبۺاکرۺ‪،‬رفدۺامجتعۺیکۺ‬
‫الھبیئۺےکۺےیل ۺاکؾ ۺرکاتۺےہ ۺاور ۺامجتع ۺرفدۺیک ۺالھبیئۺےکۺےیل ۺاکؾ ۺرکیتۺےہ‪،‬ہنۺمہۺرپ ۺوخد ۺرغیضۺ‬
‫طلسم ۺوہیت ۺےہ ۺاور ۺہن ۺیصخشۺںیتحلصم‪،‬اور ۺہی ۺزیچ ۺالبہبش ۺرقنعبی ۺادیم ۺوکوپرارکدے ۺیگ ۺ ۺاور ۺًانیقی ۺولطمہبۺ‬
‫دصقمکتۺاچنہپۺدےیگۺ۔‬ ‫ۺ‬

‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۹‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫ََ َ َْ َ َ َ َ َ‬
‫اْلب ِال وال ِد ِيَم اػذ ِاھظ ِۃ۔ ُ‬ ‫ُ(‪)۱‬۔أ ِحب تدلؼ ِ‬
‫ےھجمۺاہپڑوںۺیکۺڑچاھیئۺدنسپۺےہۺناصۺرکۺدنلبۺاہپڑوںۺیکۺ۔‬
‫ْ ْ َ َ َ ٗ ْ ْ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ ََ‬
‫اصد ِۃاػطظر ِاء۔ ُ‬
‫(‪)۲‬۔ین ِطؼ اػص ِاظل ؼاػہ ِف وجو ِہ اْل ِْی وال ِديَم ؼد ُ‬
‫دنملقعاانپامؽۺالھبیئۺےکۺراوتسںۺںیمۺرخچۺرکاتۺےہوصخصاۺریقفوںۺیکۺدمدۺرکےنۺںیم۔‬
‫َ‬ ‫َ َ َ ٌ‬ ‫َ َ ْ‬
‫(‪)۳‬۔یعاطأ اػـم ِجد ْون َوال ِدي ََم ُِمد خلظ ٗہ ع ِر یْ ٌم۔ ُ‬
‫یتنحمۺولوگںۺوکۺدبہلۺدایۺاجاتۺےہۺابوصخلصۺاسۺیتنحمۺوکۺسجۺےکۺاالخؼۺاےھچۺوہں۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ ْ ٰ َ َ َ‬
‫ری َوال ِدي ََم ظ ْر َی ِۃ ِب َوال َی ِۃ عذمْی۔ ُ‬ ‫(‪)۴‬۔أ ِحب دعِن اػظ‬
‫ںیمۺاگؤںۺیکۺراہشئۺدنسپۺرکاتۺوہںۺناصۺوطرۺرپۺوصہبۺریمشکۺےکۺاگؤںۺیکۺراہشئ۔‬
‫َ َ َ ْ‬ ‫َ ْ‬
‫)۔ر ِب َح َتار اػ َـم ِدیْ َن ِۃ َوال ِدي ََم َتار اػظ ْس ِن۔ ُ‬
‫(‪َ ۵‬‬
‫رہشۺےکۺاترجوںۺےنۺافدئہۺااھٹایۺناصۺوطرۺرپۺرویئۺےکۺاترجۺےنۺ۔‬
‫َ‬ ‫َ ْ َ َ ْ‬ ‫َ‬
‫)۔یض اػد َور عل ِسط ٍل َوال َدي ََم ِسط ٍل ِج ْدم ٗہ ز ِصيْػ۔ ُ‬
‫ٌ‬ ‫(‪َ ۶‬‬
‫ےبۺوخایبۺرہۺہچبۺوکۺاصقنؿۺدیتیۺےہۺابوصخلصۺاسۺہچبۺوکۺسجۺاکۺمسجۺزمکورۺےہ۔‬
‫َ َ ََ ْ َْ ْ ْ ْ َ َ‬ ‫(‪)۷‬۔ز ْرت َح ِدیْ َظ ًۃ َط َر َاص ِ ْ‬
‫ِن عل ذ ْی ٍءال ِديَم حدن اػورو ِد املخت ِلط ِۃ‬
‫َْ‬
‫األػ َو ِان۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)59‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ںیم ۺےن ۺاکی ۺابغ ۺداھکی ۺوت ۺرہ ۺزیچ ۺےھجم ۺایھچ ۺیگل ۺناص ۺوطر ۺرپ ۺفلتخم ۺرگن ۺواےل ۺوخبۺ‬
‫وصرتۺوھپؽۺ۔‬
‫َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ًْ َ ً‬ ‫َ‬ ‫(‪ْ ِ ۸‬‬
‫َش األر ِدظاء وال ِديَم ر ِدیظا ص ِاظًل۔ ُ‬ ‫)۔ادت ِ ِ‬
‫دووتسںۺےسۺوشمرہۺرکۺناصۺوطرۺرپۺلقعۺدنمۺدوتسۺےس۔‬
‫َ َْ َ َ ٌ ْ ٌ َ َ َ َ ْ ْ َ َ‬
‫ْبتظال۔ ُ‬ ‫(‪)۹‬۔اػط ِاعوۃ ِضذاء ؼ ِطيد وال ِديَم اػ‬
‫ویمہۺافدئہۺدنمۺذغاۺےہۺابوصخلصۺرتنسہ۔‬
‫ْ َ َ ْ َ َ َ ٰ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ ْ َ ْ َ َْ‬
‫ديَم ھات ِْی اػظ ِريدت ِْی۔ ُ‬ ‫ااػدیو ِان وال ِ ُ‬ ‫)۔ادتمصت ِبظراء ِۃ ھذ ِ‬ ‫(‪ِ ۱۱‬‬
‫ۺوغرےسانسۺناصۺوطررپۺہیۺدوۺدیصقےۺ۔‬ ‫ۺدویاؿۺاکۺڑپانھ‬ ‫ںیمۺےنۺاس‬
‫َ ْ َ َ َ َ َ َ َْ َ َ‬ ‫َ َْ َ ْ َ‬
‫(‪)۱۱‬۔عثرۃ األع ِل تض األجدام وال ِديَم امل ِصدۃ۔ ُ‬
‫زایدہۺاھکانۺومسجںۺوکۺاصقنؿۺداتیۺےہۺناصۺوطرۺرپۺدعمہۺوک۔‬
‫ْ َ ْ‬ ‫َ ْ ْ َ َ ََ َ‬
‫َ‬
‫اْلر ِام۔ ُ‬ ‫ح یؤدي ِإیل ِ‬ ‫دي َ َُم ؼُ َزا ٌ ُ‬‫ح وال ِ ُ‬
‫)۔اتظوا اػـمزا ُ‬‫(‪ِ ۱۲‬‬
‫ببسۺیتنبۺوہ۔ َ‬ ‫ذماؼۺےسۺرپزیہۺرکوۺابوصخلصۺایسیۺذماؼۺےسۺوجۺڑگھجےۺاکۺ‬
‫َ َ َ َ َ َ َ ََ‬
‫َ‬
‫اِلجاز ِ ُۃاػدن ِو ی ِۃ وال ِديَم عتب األد ِب۔ ُ‬ ‫ف‬ ‫ب‬‫)۔سا ِػصُ ْوا اػْعت َ‬
‫َ‬
‫(‪۱۳‬‬
‫ِ ِ‬
‫ۺیٹھچۺںیمۺاتکوبںۺاکۺاطمہعلۺرکوۺنا َصۺوطرۺرپۺادبۺیکۺاتکوبںۺاک۔‬ ‫َ‬ ‫اسالہن‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ادتطاد ِؼنْ َوا َِج ْيع‬ ‫اضۃ ط ْ‬ ‫ش ِطي ِۃ َم َ‬ ‫ظی َر ُئ ْيس َ‬
‫اْل ِاؼ َص ِۃ األ َ‬ ‫َ (‪)۱۴‬۔أػ ٰ ِ‬
‫َ َ َ‬
‫اػسًل ِب َوال ِدي ََم ھ ِاذ ٍم۔ ُ‬
‫ااجلۃعمۺاالرشہیفۺےکۺرپلپسنۺےنۺاکیۺرچکلۺدایۺسجۺےسۺامتؾۺہبلطۺےنۺافدئہۺاحلصۺایکناصۺ‬
‫رکۺاہمشۺےن۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ضُ َوال ِدي ََم جار ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫طی َوص ْدت امل َ ْر ٰ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ي ح ِاؼ ٍد۔ ُ‬ ‫(‪)۱۵‬۔ذھ ْبت إ َیل اػـم ْدتذ ٰ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ںیمۺاہلٹیپسۺایگۺاورۺرموضیںۺیکۺایعدتۺیکۺابوصخلصۺاےنپۺڑپویسۺاحدمۺیکۺ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۱۰‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‪:‬‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)29‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫(‪)۱‬ۺ۔ںیمۺدینی َۺدمارسۺےکۺہبلطۺیکۺدمدۺرکاتۺوہںۺ‪،‬وصخصاۺیتنحمۺہبلطۺیکۺ۔‬
‫ْ َ‬ ‫َ َ َ ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ‬
‫اػدیْ ِني ِ ُۃ َوال ِدي ََم اػـم ِجدون۔ ُ‬
‫أُد ِاصد اػسًل َب ِؼ َن اػـمد ِار ِس ِ‬
‫(‪)۲‬۔وپسیلۺےنۺڈاوکوںۺوکۺرگاتفرۺایکۺاورۺاںیھنۺزساۺدیۺ‪،‬وصخصاۺاؿۺےکۺرسدارۺوک۔‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ظ َب َض اػب ْو ِػ ْيس ص َیل اػظساع َوصاظ َبو ْم َوال ِدي ََم َد ِيدھ ْم۔ ُ‬
‫ِ‬
‫(‪)۳‬۔ھجمۺوکۺاہمترےۺرھگۺےکۺرمکےۺدنسپۺٓاےئۺ‪،‬ابوصخلصۺتسشنۺاکۺرمکہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َ َْ َ َ َ ََ َ َ‬
‫اِل ْد ِتظ َب ِال۔ ُ‬
‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫اص‬ ‫ِن ضرطات بي ِتؽ وال ِديَم ظ‬ ‫اصجب ِ ُ‬
‫(‪)۴‬۔رلیۺاگڑایںۺڑبیۺربؼۺراتفریۺےسۺیتلچۺںیہ َۺ‪،‬وصخصاۺیلجبۺےسۺےنلچۺوایل۔‬
‫ْ َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫ْ‬
‫ِت ت ِد ْْی ِباػع ْو َر َب ِ ُ‬
‫اء۔ ُ‬ ‫َت ِد ْْی اػظُسر ِب ْ‬
‫ْسص ٍۃ طا ِئظ ٍۃ َوال ِد ِي ََم اػظسر ِاػ‬
‫(‪)۵‬۔ومحمدۺاسرےۺلھپۺاھکاتۺےہۺ‪،‬وصخصاۺٓاؾۺاورۺرتنسہ۔‬
‫َ ْ ْ ٌ َ َْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َْ َ ْ ْ َ‬
‫َیاعل َممود اػطو ِاعہ علوا ووال ِديَم األؽبج واػْبتظال۔ ُ‬
‫(‪)َ ۶‬۔متۺولوگںۺےنۺاسریۺاتکوبںۺیکۺدلجۺاسزیۺیکۺ‪،‬وصخصاۺرپاینۺاتکوبںۺیک۔‬
‫َْ ْ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َجل ْدُتْ َِجيْ َع اػعت ِب َوال ِدي ََم اػعتب اػظ ِد ََیۃ ۔ ُ‬
‫(‪)۷‬۔اسالہنۺیٹھچۺںیمۺاالسیمۺاتکوبںۺاکۺاطمہعلۺرکوۺاورۺناصۺوطررپۺیہقفۺاتکوبںۺاک۔‬
‫َ َ َ َ َ ْ‬ ‫ْ َ ََ‬ ‫َسا ِػصوا اػْعت َ‬
‫اِل َجاز ِۃ اػد َن ِو ی ِۃ َوال ِدي ََم اػعتب‬
‫ِ ِ‬‫ف‬ ‫ۃ‬ ‫ي‬‫ؼ‬‫ِ‬ ‫ًل‬ ‫د‬‫اِل‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫ْ ْ َ‬
‫اػ ِطظ ِويۃ۔ ُ‬
‫(‪)۸‬۔اامؾ ۺادمحراضاقدری ۺربولیی ۺےن ۺفلتخم ۺولعؾ ۺوونفؿ ۺںیم ۺاتکںیبۺںیھکل‪،‬وصخصا ۺملع ۺہقفۺ‬
‫َ َ‬ ‫ںیم۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ي اػعتب ِف اػصل ْو ِم‬ ‫ادري اػْبی ِلو ُ‬ ‫اِلؼام أ ْمحد ْ ِرزا اػظ ِ‬ ‫ػ ِ‬ ‫رن‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫امل ْخ َت ِلط ِۃ َوال ِدي ََم ِ ْف ِصل ِم اػ ِطظ ِہ۔ ُ‬
‫(‪)۹‬۔اام َؾۺزغایلۺیکۺامتؾۺافینصتتۺدیفمۺںیہۺ‪،‬اورۺناصۺوطرۺرپۺ’’اایحءۺولعؾۺادل ‘‘۔‬
‫اػدیْ ِ ُ‬
‫ن‘‘۔ ُ‬ ‫م‬‫و‬‫ْ‬ ‫ل‬‫ص‬ ‫حياء‬ ‫ُ‬
‫إ‬ ‫’’‬ ‫َم‬ ‫إلؼام اػْ َض َزال ؼ ِطيْ َد ٌۃ َو َال ِد َي َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫َِجيْع امل ُؤػط ِ‬
‫َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ات ِػ ِ‬
‫(‪)۱۰‬۔وغث ۺامظع ۺخیش ۺدبع ۺااقلدر ۺالیج ہن ۺ� ۺےن ۺاینپ ۺدخاداد ۺالصوتیحں ۺےس ۺڑگبےۺ‬
‫وہےئۺاعمرشےۺیکۺاالصحۺیکۺ‪،‬وصخصاۺاینپۺومرثۺرقتریوںۺےکۺذرےعی۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)25‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ن َصليہ َ‬
‫اػر ْمحۃَ‬ ‫ْ َْ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ َ ْ َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ َْ‬
‫ُ‬
‫ِ ِ ِ ِ‬‫ًل‬ ‫ي‬‫اْل‬ ‫ر‬‫اد‬‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫اػ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫خ‬
‫ُ‬ ‫ي‬ ‫ػذ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫ص‬‫األ‬ ‫ث‬ ‫و‬ ‫ض‬ ‫ُأرلح اػ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬
‫امل ْج َت َم َع اػط ِاد َد ِ َِب َو ِاھ ِب ِہ َوال ِدي ََم ِِبس ِب ِہ امل ُؤ ِث َر ِ ُۃ۔ ُ‬
‫(‪)۱۱‬۔ولگۺاینۺاچدنۺےتھکیۺںیہۺاورۺناصۺوطرۺےسۺدیعۺارطفلۺاکۺاچدن۔‬
‫ْ‬ ‫ْ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫َی َری اػناس اػ ِوًلل َوال ِدي ََم ِھًلل ِصيْ ِد اػ ِط ْس ِر۔ ُ‬
‫(‪)۱۲‬۔ارٹکپسنۺےنرساکریۺاوکسولںۺاکۺدورہۺایک‪،‬ناصۺوطرےسریمےۺاگؤںۺےکۺاوکسؽۺاک۔‬
‫َ‬ ‫َد َار امل ْ َطتش امل َْ َدار َس َ‬
‫اػر ْ َِس َ ُي َۃ َوال ِد َي ََم َؼ ْد َر َدۃ َظ ْر َیِ ْ‬
‫ِت۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۳‬۔اےھچۺڑلےکۺاےنپۺڑبوںۺاکۺارتحاؾۺرکےتۺںیہ‪،‬اورۺناصۺوطرۺےسۺو َادل ۺاورۺااسذتہۺاک۔‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫ْ ْ ْ‬
‫اْل ِيد ْون ِع َب َارھ ْم َوال ِدي ََم اػ َوا ِػ َد ِان َواأل َدا ِتذۃ۔ ُ‬ ‫یع ِ ُرم اػ ِوػ َدان‬
‫(‪)۱۴‬۔اس ۺوتق ۺرغمیب ۺاممکل ۺفلتخم ۺوخب ۺوصرت ۺانومں ۺاور ۺاہبونں ۺےس ۺرب ۺامظعۺ‬
‫اایشیۺںیمۺدتشہۺرگدیۺالیھپۺرےہۺںیہۺناصۺوطرۺےسۺرعبۺاممکلۺںیم۔‬
‫َ َْ َ َ ً َ ْ ْ َ َ َ َْ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ‬
‫تنَْش اػدول اػض ُْر ِبيۃ ر ِاھنا ا ِِلرھاب ِبأَس ٍاء و ِحي ٍل حدن ٍۃ ص ِدید ٍۃ ال‬
‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫ِدي ََم ِف اػد َو ِل اػ َص َر ِبي ِہ۔ ُ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۱‬‬
‫اردوۺںیم َۺرتہمجۺرکو۔‬
‫ًْ‬ ‫َْ‬
‫(‪)۱‬۔ َرأیْت ُاػظ َم َرُؼ ِزيىا۔ ُ‬
‫ںیمۺےنۺاچدنۺوکۺرونشۺاجان۔‬
‫َ ْ َ َ َ ْ‬
‫(‪)۲‬۔ص ِلمتؽ ر ِادؼ اػو ِد۔ ُ‬
‫ںیمۺےنۺےھجتۺیچسۺتبحمۺواالۺاجان۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)۳‬۔زص َم د َويْ ٌل ص ِاؼ ًرا س ِبيْ ًبا۔ ُ‬
‫لیہسۺےنۺاعرمۺوکۺبیبطۺامگؿۺایک۔‬
‫َ َ َ‬ ‫َ‬
‫)۔ش َننْت َؽ ؼ َظ ِ ً‬
‫ْصا ِف صم ِلؽ‪ُ .‬‬ ‫(‪۴‬‬
‫ںیمۺےنۺےھجتۺاےنپۺاکؾۺںیمۺوکاتیہۺرکےنۺواالۺاپای۔‬
‫ً‬ ‫ََ َ‬
‫)۔و َجدت عًل َؼؽ َؼ ْصد ْوال۔ ُ‬ ‫(‪َ ۵‬‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)22‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ںیمۺےنۺریتےۺالکؾۺوکۺریشںیۺاپای۔‬
‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫(‪)۶‬۔ال تشن دع ْو ِ ِْت ص َج ًزا۔ ُ‬
‫ےۺناومیشۺوکۺوبجمریۺامگؿۺہنۺرک۔‬
‫ریم َ‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۷‬۔أصد ِز یارتؽ ػنا اػي ْوم ِصيْدا۔ ُ‬
‫ںیمۺٓاجۺریتیۺالماق َتۺوکۺاےنپۺےیلۺدیعۺاتھجمسوہں۔‬
‫اِلؼ َدا ِئ ًدا۔ ُ‬ ‫)۔حد ْبت أ ُْن َد َير ْْی ْ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫(‪ِ ۸‬‬
‫ریماۺامگؿۺےہۺہکۺقحۺاعؾۺوہاجےئۺاگ۔‬
‫ً‬ ‫)۔َیال ْ َ‬
‫اْل َبان ِط َر َار ٗہ ؼ ِس ْيًل ِػص ْم ِرہ۔‬
‫ََ‬
‫(‪۹‬‬
‫زبدؽۺاےنپۺاھبےنگۺوکۺاینپۺرمعۺوکۺد َرازۺرکےنۺواالۺامگؿۺرکاتۺےہ۔‬
‫اِھ ْ َْی۔‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬
‫(‪)۱۱‬۔ص ِل َم املد ِرس اػسًل َب ط ِ ِ‬
‫ااتسذۺےنۺہبلطۺوکۺےنھجمسۺواالۺامگؿۺایک۔‬
‫َ‬ ‫ْ ْ َ َ َ ً َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫ات اِلر ِۃ ِف اػصسل ِۃ ؽ ِاطصۃ ِػلضای ِۃ۔‬
‫(‪)۱۱‬۔وجدت اػ ِ ُدراد ِ‬
‫ںیمۺےنۺٓازادۺاطمےعلۺوکۺیٹھچۺےکۺدونںۺںیمۺےبۺدحۺعفنۺشخبۺاپای۔‬
‫َ َ ْ ْ ْ َ َ ً َ َْ َ ً‬
‫اْل ْو َل زارا۔ ُ‬ ‫(‪)۱۲‬۔در یت اػ ِصلم ؽ ِاطصا و‬
‫ںیمۺےنۺملعۺوکۺعفنۺشخبۺاورۺلہجۺوکۺاصقنؿۺدہۺاجان۔‬
‫)۔ھ ْب َؽ ْط َد َؽ َراح َب اػْ َظز َيۃ َث َت َ َ‬
‫ْص ْ‬
‫ػ۔ ُ‬
‫َ‬
‫(‪۱۳‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ھجمسۺرھپۺرصتػ َۺرک۔‬
‫َ‬ ‫وخدۺوکۺدقمہمۺوا َالۺ‬
‫ْ َ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۱۴‬۔یشن أن أول َؼ ْن تعل َم اػ َص َر ِبيۃ َی ْصرب بن ظحسان۔ ُ‬
‫ںیمۺابتۺرکےنۺواےلۺوک ہ ڑ‬
‫ۺعبۺ نۺناطحؿۺامگؿۺایکۺاجاتۺےہ۔‬ ‫یلہپۺرمہبتۺرعیبۺ َ‬
‫اِلؽْ َد ِان۔ ُ‬ ‫ؼ‬ ‫و‬ ‫)۔و َج ْدت أ َن اِل ْد ًَل َم َد َب َؼ اػْ َص َ َ‬
‫اَل ِ ْف إ ْص ًَل ِن حظ ْ‬ ‫(‪َ ۱۵‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ےنۺںیمۺداینےس َۺڑبھۺایگ۔‬
‫ںیمۺےنۺاپایۺہک َۺاالسؾۺااسنؿۺےکۺوقحؼۺاکۺاالعؿۺرک َ‬
‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ ٰ َ‬
‫ری أن اػسط ْوػۃ َرا ِؽ َصۃ امل ْد َتظ ِب ِل َوأن ِرص َایۃ األ ْسط ِال ِز ََمن‬ ‫(‪)۱۶‬۔ؽ‬
‫ََ‬ ‫َ َ‬
‫ِػلن ْوز ِۃ َواػتظد ِم۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)23‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫مہۺےتھجمسۺںیہۺہکۺہکۺنپچبۺلبقتسمۺوکۺونسارےنۺواالۺےہ‪،‬اوروچبںۺیکۺرگناینۺۺدیباریۺاورۺ‬
‫رتیقۺیک اضنمۺےہ۔‬
‫اس عداوةً لِل ّ ِذ ْین ٓام ُنوا الْی ُھ ْود وال ّ ِذ ْین‬ ‫(‪)۱۷‬۔لت ِجد ّن اش ّد ال ّن ِ‬
‫ا ْشرک ُْوا و لت ِجد ّن اقْرب ُھ ْم ّمو ّدةً لِل ّ ِذ ْین ٓام ُن ْوا الّ ِذ ْین قا ل ُوا ا ِ نّا‬
‫ص ٰری۔[المائدة‪]۲۸:‬‬
‫نٰ‬
‫رضورۺمتۺاملسمونںۺاکۺبسۺےسۺڑبھۺرکۺدنمشۺوہیدویںۺاورۺرشموکںۺوکۺاپؤےگۺاورۺرضورۺمتۺ‬
‫املسمونںۺیکۺدویتسۺںیمۺبسۺےسۺزایدہۺرقبیۺاؿۺوکۺاپؤےگۺوجۺےتہکۺ ےھۺمہۺراصریۺںیہ۔‬
‫الظلِ ُم ْون۔[ابراھؼم‪ُ ]۲۸:‬‬‫(‪)۱۸‬۔ولا ت ْحسب ّن اللہ غا فِل ًا ع ّما ی ْعم ُل ّٰ‬
‫اورۺرہۺزگۺاہللۺوکۺےبۺربخۺہنۺاجاننۺاظوملںۺےکۺاکؾۺےس۔‬
‫ار ُع ْون فِي الِاث ْ ِم وال ُْع ْدو ِ‬
‫ان‬ ‫(‪)۱۹‬۔وت ٰری ک ِث ْی ًرا ِّم ْن ُھ ْم یُس ِ‬
‫۔[المائدة‪ُ ]۶۸:‬‬
‫اورۺاؿۺںیمۺےسۺمتۺارثکۺوکۺدوھکیۺےگۺہکۺانگہۺاورۺزایدیتۺاورۺرحاؾۺوخریۺرپۺڈوڑےتۺںیہ۔‬
‫م ک ِث ْی ًرا ِّم ّما ت ْعمل ُْون۔[فصلت‪ُ ]۸۸:‬‬
‫(‪)۲۱‬۔ظن ْن ُؾ ْم ا ّن اللہ لا ی ْعل ُ‬
‫متۺوت ۺھجمسۺےھٹیبۺ ےھۺہکۺاہللۺاہمترےۺتہبۺےسۺاکؾۺںیہنۺاجاتنۺ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۱۲‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬۔اعرمۺےنۺےتکمچۺوہےئ َۺرسابۺوکۺاپینۺاھجمس۔‪،‬‬
‫اء۔ ُ‬‫اب اػًل ِؼ َع َؼ ً ُ‬ ‫َش َن َص ِاؼ ٌر َ َ‬
‫اػْس َ‬
‫رکچۺاگلیتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫ؿۺ َےہۺ َہکۺزنیمۺ‪،‬وسرجۺےکۺرگدۺ‬
‫ۺاکامگ َ‬ ‫(‪)۲‬۔اسسنئۺداونں‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َح ِد َب صل ََمءُ اػس ِبيْ َص ِۃ أن األ ْرض تد ْور ح ْول اػذ ْم ِس۔ ُ‬
‫َ‬
‫(‪)۳‬۔اامؾۺا َدمحۺراضۺربولییۺقشعۺروسؽۺوکۺروحۺاامیؿۺےتھجمسۺ ےھ۔‬
‫َْ‬
‫اِلَی ِان۔ ُ‬ ‫اػْب ُی ْ َلوي َی َری ح َب َ‬
‫اػرد ْول َر َ‬
‫أس‬
‫َ َ‬
‫ان اِل َؼام أ ْ َمحد ُر َزا َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)24‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫الجۺرکۺراھکۺرکداتیۺےہ۔‬ ‫نیقیۺاجونۺہکۺرایۺاورۺداھکواۺاامعؽۺاصہحلۺوکۺ‬ ‫( ْ‪)َ ۴‬۔ ْہیۺ َ َ‬

‫اِل َۃ َطي َحوػ َوا إیلَ‬
‫اػر َ‬‫َ َْ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َََ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اھرۃ َی ِرؼ األصَمل‬ ‫اػر یا واػـمش ُ‬ ‫ِاصلموا أن ِ‬
‫اد۔ ُ‬ ‫اػر َؼ ِ ُ‬‫َ‬
‫ف‬
‫یسۺرشریۺےہۺ‪،‬رھپۺیھبۺاسۺےکۺاسھتۺااھچۺولسکۺرکو۔‬ ‫ۺڑپو‬‫ا‬‫ر‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫ھ‬ ‫(‪)۵‬۔امؿۺولۺہکۺتم‬
‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ ْ ََ َ َ َ َ‬
‫شیْ ٌر طأ ْح ِد ْن ِإػيْ ِہ۔ ُ‬ ‫ھب أن جارؽ ِ‬
‫(‪)۶‬۔اہللۺےککینۺدنبےۺربکتۺںیہنۺرکےتاوروخدۺوکدورسوںۺےسۺربرتوۺرتہبۺںیہنۺاجےتن۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ال َی ْد َتعْْب ِص َ‬ ‫َ‬
‫اہلل اػر ِاِل ْون َوال َیْ َدب ْون اؽْط َدو ْم خ ْ ًْیا ِؼ َن‬ ‫ِ‬ ‫اد‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ٓ َ‬
‫خ ِر یْ َن۔ ُ‬ ‫اال ُ‬
‫ۺںیئگ۔‬ ‫ےسۺاچےئۺیکۺایپایلںۺزنیمۺرپرگںیۺاورۺاسۺ َےنۺاھجمسۺہکۺوہۺوٹٹ‬
‫ہمۺ َےکۺاہ ْھتۺ َ‬‫(‪)۷‬۔ناد‬
‫ت َأ َؽواَ‬ ‫اػذاي ؼ ْن َید ْ َ‬
‫اْلار َی ِۃ َص َیل األ ْرض َو َش َن ْ‬ ‫َ ََ ْ َ‬
‫دظست طن ِاجْی‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ت۔ ُ‬‫ْس ْ‬
‫عِ َ‬
‫(‪)۸‬۔رساکریۺاوکسؽ َۺےکھچکۺہبلطۺاےنپۺٓاپۺوکامتؾۺیمیلعتۺوقانینۺےسۺٓازادۺےتھجمسۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َیْ َدب َب ْصض اػسًل ِب ِؼ َن اػ َـم َد ِار ِس اِلع ْو ِؼي ِ ُۃ اؽْط َدو ْم ا ْح َر ًار ِؼ َن‬
‫َ‬
‫اػد َر ِادي ِۃ۔ ُ‬ ‫َْ ْ‬
‫اػظ َوا ِؽ ِْی ِ‬
‫(‪)۹‬۔وادل ۺیکۺدختمۺرکوۺاورۺاںیھنۺاہللۺیکۺتمعنۺوھجمس۔‬
‫ْ ْ َْ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ‬
‫اہلل۔ ُ‬
‫ِ ُاخ ِدؼوا اػوا ِػدی ِن وصدوِھا ِؽصم ِ‬
‫ۃ‬
‫(‪)۱۰‬۔ریمسےنۺاک َؿۺوپرےکابزارۺںیمۺوجےتۺرخدیےۺاورۺاںیھنۺڑمچےۺاکۺانبۺوہاۺامگؿۺایگ۔‬
‫ْ َ ٰ َ ٌْ ْ ََ ْ ْ َ ْ َ َ ََ َ ْ ْ َ ً َ ْ ْ‬
‫اْلل ِد۔ ُ‬
‫ِاذرتی َِسْی األح ِذیۃ ِف دو ِؼعاؽطور وشنوا ؼرنوصۃ ِؼن ِ‬
‫(‪)۱۱‬۔اسۺوتقۺیلجبۺاورویپمکرٹرہٓاسفۺاورۺڑبیۺداکؿ َۺےکےیلۺرضوریۺاھجمسۺاجاتۺےہ۔‬
‫َ ْ ٰ َ‬
‫ور یا ِف ھذا‬ ‫ض‬
‫َ ْ َ‬
‫ْی‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ان‬ ‫ع‬‫د‬
‫ُ‬ ‫و‬‫اِلاد ْوب ػعل َدائ َرۃ َ‬ ‫ی َصداػْ َع ْو َر باء َو ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬
‫اػ َص ْْص ۔‬
‫ۺےمشچےکۺرفمیۺوکوبضمطۺاھجمس‪،‬بج ہکۺوہۺاہنتیۺزمکورۺالکن۔‬ ‫(‪)۱۲‬۔ںیم ےن‬
‫َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ًْ َ َ ْ َ َ َ ً ً‬
‫شننت ِإسار اػنشار ِۃ ؼ ِتينا وظد عان و ِاھنا ِجدا۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)25‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫(‪)۱۳‬۔وپسیل ۺےنرات ۺےکادنریھےںیم ۺےنھٹیبواےلدو ۺٓادویمں ۺوک ۺوچر ۺاھجمس ۺاور ۺرگاتفرۺ‬
‫ْ َ‬ ‫رکایل۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْلا ِػ َد ْ ِْی د ِارظ ْ ِْی ِ ْف شل َم ِۃ اػليْ ِل وظ َبض صل ْي ِو َ َُم۔ ُ‬ ‫شن اػب ْو ِػيْس ا ُ‬
‫(‪)۱۴‬۔وجۺنیقیۺےکۺاسھتۺاجاتنۺےہۺہکۺےھجمۺرمےنۺےکۺدعبۺاہللۺاعتیلۺےسۺانلمۺےہۺوہۺرشیعۺ‬
‫ااکحؾۺیکۺاجبۺٓاوریۺرکاتۺےہ۔‬
‫َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ ْ َ َ َْ ْ َ َ ٗ َ‬
‫اہلل بصد اػـمو ِت َُیت ِثل األحعام اػَش ِصي ُۃ۔ ُ‬ ‫ق ُ‬ ‫ؼن ص ِلم ِباْلز ِمأؽ ُہ ؼًلِ ُ‬
‫(‪)۱۵‬۔داین ۺرھب ۺےک ۺالہ ۺتنس ۺدیسان ۺخیش ۺدبع ۺااقلدر ۺالیجین ۺرۃمح ۺاہلل ۺاعتیل ۺہیلع ۺوک ۺاوایلےۺ‬
‫رکاؾۺاکۺرسدارۺےتھجمسۺںیہ۔‬
‫اْليْ ًَل َنُ ُ َر ْمحۃَُ‬‫ْ‬ ‫َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َْ‬ ‫َ َ ْ َ َِ‬ ‫ری َا ْ‬
‫َی ٰ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ر‬‫اد‬ ‫ظ‬ ‫اػ‬ ‫ُ‬
‫د‬ ‫ب‬‫ص‬ ‫خ‬‫ي‬‫اػذ‬ ‫ا‬‫ؽ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ہ‬ ‫ل‬ ‫ع‬
‫َِ ِ ْ ِ ِ ِ‬ ‫ُ‬
‫اَل‬ ‫ص‬ ‫اػ‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫ۃ‬ ‫ن‬ ‫اػد‬ ‫ل‬ ‫ھ‬
‫َْ َ‬ ‫ََ‬
‫اہلل صليْ ِہ دلسان األ ْو ِػ َي ِاء اػ ِع َر ِام۔ ُ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۶‬۔رضحت ۺخیش ۺااجلہعم ۺےن ۺدرۂج ۺتلیضف ۺےس ۺافرغ ۺوہےن ۺواولں ۺوک ۺتحیصن ۺیک ۺاورۺ‬
‫رفامای‪:‬دترسی ۺاک ۺاکؾۺوپری ۺتنحم ۺاور ۺنگلۺےکاسھت ۺرصػۺاہلل ۺاعتٰیلۺیک ۺوخونشدیۺےک ۺےیلۺرکوۺ‬
‫اورۺوخنتاہۺےکۺانؾۺرپۺوجۺےلمۺاےسۺااعنؾۺوھجمس۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َؽ َر َح َرئيْس ْ َ‬
‫اْل ِاؼ َص ِۃ ا ُػـم َتخ ِر ِجْی ِؼ ْن ر ِػ اػط ِزيْل ِۃ وظال ‪ِ :‬اصملُ ْوا‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اہلل ِ ِِب ٍد َوذض ٍػ ع ِاؼل َوصد ْوا َؼات َي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػت ْدر یْس خا ِػ ًرا ِػ َو ْ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫ْس ِؼ َن‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ہ‬‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫صم ل‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫ب َجا ِئ َزۃ ػع ُْم۔ ُ‬ ‫اػرا ِت ِ ُ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۳‬‬
‫ارعابۺاگلؤۺاورۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ َ َ ْ َ َ َْ ً َ ْ َ ْ َ َ ْ َ ٰ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َْ َ َ‬
‫دن وأو ذھبت ِإیل ظر ی ٍۃ ِؼن َاػظری َِتد أبناءھا‬ ‫•ُ ِإذا ھبست ؼ ِدینۃ ِؼن امل ِ‬
‫ْ‬
‫َخ ِاد ِؼ ْ َْی َو َُمْد ْو ِؼ ْ َْی وعل َو ِاح ٍد ِؼنْو ْم ص ْز ٌو ِ ْف امل ْج َت َمع اػ ِذ ْ‬
‫ي َی ِصيْش ِطيْہ و‬
‫َ ََ َ َ ْ َ َ ْ ِ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َوخ ِاد ٌم ِأل ِخيْہ َوو ِإ ْن عان َی ْبد ْو ِف اػش ِاھ ِرأؽ ٗہ ال َی َدم ِإال ؽط َد ٗہ۔ ُ‬
‫بج ۺمت ۺیسک ۺرہش ۺںیم ۺارتو ۺای ۺیسک ۺاگؤں ۺںیم ۺاجؤےگ ۺوت ۺاس ۺےک ۺابدنشوں ۺوک ۺمت ۺدختم ۺاگرۺ‬
‫وونرک ۺاپؤےگ ۺ‪،‬اؿ ۺںیم ۺےس ۺرہ ۺاکی ۺاس ۺاعمرشہ ۺاک ۺاکی ۺرفد ۺےہ ۺسج ۺںیم ۺوہ ۺزدنیگ ۺزگارات ۺےہۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)26‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫‪،‬اےنپۺاھبیئۺاکۺنادؾۺےہۺارگہچۺاظبرہۺااسیۺاتگلےہہکۺوہۺرصػۺاےنپۺٓاپۺاکۺنادؾۺےہ۔‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬
‫• ُط َدي َارۃ األ ْج َر ِۃ اػـم ْن َت ِش َرۃُ ِ ْف َؼ ْو ِظ ِط َوا َت ِدم َدا ِئظ َوا َوَت ِدم ر ِاعبوا و‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ‬ ‫َْ ْ َْ َْ‬ ‫ْ‬
‫ر َن ِصہ َی َدم ؽط َد ٗہ َوَی َدم ض ْ َْی ٗہ َوواػت ِاجر ِ ْف َؼتْ َج ِرہ َوُاػًل ِصب ِ ْف‬ ‫َواػ َص ِاؼل ِ ُ‬
‫فؼ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ٰ َََ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫۔۔۔وھعذ ُِند علُ ِإؽْ َد ٍان خ ِاد ًؼا‬ ‫َؼل َص ِبہ َواػر ْح ِطي ِ ْف َؼع َت ِبہ َوواػ َص ِاَل ِ ْف َ ُؼ ْص َم ِلہ‬
‫َْ‬
‫َوُمد ْو ًؼا۔(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ واػثاػث املتودطوص‪ُ )۲۹۷:‬‬
‫ومرٹ ۺاڈنیٹس ۺںیم ۺوموجد ۺرکاہی ۺیک ۺاگڑی ۺاےنپ ۺڈراویئر ۺاور ۺاےنپ ۺوسار ۺیک ۺدختم ۺرکیتۺ‬
‫ےہ‪،‬زمدور ۺاےنپ ۺاکرناہن ۺںیم ۺاینپ ۺاوردورسے ۺیک ۺدمد ۺرکات ۺےہ ۺ‪،‬اترج ۺاینپ ۺداکؿ ۺںیم ۺ‪،‬الھکڑیۺ‬
‫اےنپ ۺدیماؿۺںیمۺ‪،‬احصیفۺاےنپۺٓاسف ۺںیم ۺاسسنئۺداںۺاےنپۺبیلۺںیمۺوخدۺیک ۺدختم ۺرکاتۺےہۺ‬
‫اورۺایسۺرطحۺمہۺرہۺااسنؿۺوکۺدختمۺاگرۺاورۺونرکۺاپےتۺںیہ۔‬
‫ْ َ َِ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ٌ‬
‫•ُھ َو ػ ْون َج ِدیْ ٌ َد َ ِؼ َن امل َح ِار ِب ْ َْی ػ ْي َس ػ ٗہ َؼ ِثيْل بْی اْلي ْو ِش ِف اػصاَل ِف‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬
‫ْ َ‬ ‫َْ‬
‫ات ع ِب ْ َْی ٍۃ ِؼ ْن ِر َج ِال اػظ َبا ِئ ِل اػ َص َر ِبي ِۃ‬
‫َ‬ ‫ْ َْ َْ‬
‫ص‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫ػ‬ ‫ػ‬ ‫أ‬ ‫اِلدیْث َ۔و َی َ‬
‫ت‬ ‫اػْ َص ْْص ْ َ‬
‫ٍ‬ ‫َ ِ‬ ‫ِ َِ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ َ َ‬
‫اہلل۔ ُ‬ ‫املختت ِلط ِۃ اػ ِذین ؽذروا أؽطدوم ِػل ِجو ِاد ِ ْف د ِبيْ ِل ِ‬
‫وہ ۺوجگنجؤں ۺیک ۺاکی ۺیئن ۺمسق ۺےہ ۺسج ۺیک ۺریظن ۺدور ۺاحرض ۺںیم ۺداین ۺیک ۺوفوجں ۺےک ۺدرایمؿ ۺںیہنۺ‬
‫ےہ‪،‬اورۺوہۺفلتخمۺرعیبۺولیبقںۺےکۺرمدوںۺیکۺڑبیۺدعتادۺرپۺلمتشمۺےہۺوھنجںۺےنۺاےنپۺٓاپۺوکۺاہللۺیکۺ‬
‫ےیلۺوفقۺرکدای۔‬ ‫ےکۺ َ‬ ‫راہۺںیمۺاہجدۺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َو َی َتمّی أط َراد ھذااْل ْي ِش ِِبش ِاھ َ ُر ُع ِث َْی ٍۃ ِوؼنوا َتدعو ُْم ِِبًل ِب ِد ِو ْم‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ََ َ َ‬ ‫َْ َ َ َ ْ َ َ َ ْ ْ َ ْ َ َ ْ َ‬
‫اػزي اػ َص ْدع ِر ِي َ۔و ِؼ ْن َوا أؽ ٗہ ال َتْ َمع َب ْ َْی‬ ‫اػصر ِبي ِۃ األر ِلي ِہ وصد ِم ِار ِتد ِاھم‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٌ َ ٌَ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫أطر ِادہ ِدن ؼص ِينۃ وطن ِجد بْی رطو ِطہ اػضًلم اػي ِاطعوواػذاب اػظ ِوي و‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َٰ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫َواػع ْو َل اػر ِار َ ُم َوواػذيْ َخ اػ َصج ْوز۔ ُ‬
‫اسۺوفجۺےکۺارفاد ۺتہبۺیسۺولکشں ۺےسۺاتممزۺوہےتۺںیہۺاؿ ۺںیمۺاکی ۺہیۺےہۺوکوہۺاےنپۺ‬
‫ایلصۺرعیبۺابلسۺںیمۺوبلمسۺرےتہۺںیہۺاوروفیجۺڈرسیۺںیہنۺےتنہپۺںیہ‪،‬اؿۺںیمۺےسۺاکیۺہیۺےہۺ‬
‫ہک ۺاس ۺوفج ۺےک ۺارفاد ۺےک ۺدرایمؿ ۺنیعتم ۺرمع ۺںیہن ۺوہیت ۺےہ ۺوت ۺمہ ۺاؿ ۺیک ۺوفصں ۺںیم ۺونزیخ ۺڑلاکۺ‬
‫‪،‬اطتقۺورۺوجاؿ‪،‬اہبدرۺادڑیھۺاورےبۺسبۺوبڑاھۺیھبۺاپےتۺںیہ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)27‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ َ‬ ‫ََ ً‬ ‫َ َ‬ ‫اْلن ْود– َوإ ْن َت َط َ‬ ‫ْ‬ ‫ٰ َ‬
‫اػد ِنُ‪ُ -‬ال َِتد َبيْ َنو ْم تطاوت ِاف اػذ َجاص ِۃ‬ ‫ِ ِ‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫ْ‬
‫و‬ ‫ت‬‫او‬ ‫َ ِ‬ ‫ء‬ ‫ھؤ ِ‬
‫ال‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ت َبيْ َنو ْم اػ َصظيْ َدۃ اػد ِليْ َمۃ َوو َر َب َس ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َواِلظْ َدام وطظ ْد َوح َد ْ‬
‫ت َبيْ َنو ْم اػذ َجاصۃ‬ ‫ِ‬ ‫ِْ ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ‬
‫اػد ِ ُن ْْی ِؼ ْن جد ْو ِد ِھم املَض ِاو ی ْ ِ ُز۔ ُ‬ ‫ات ِ‬ ‫املنح ِدرۃ ِ ْف ِدؼا ِئ ِو ْم ص َْب ِؼى ِ‬
‫فلتخموہںۺنکیلۺمتۺاؿۺےکۺدرایمؿۺاہبدریۺشیپۺدقیمۺںیمۺوکیئۺرفؼۺ‬ ‫وفںیجارگہچۺرمعۺںیمۺ ۺ‬ ‫ۺہی ۺ‬
‫ہنۺاپؤےگۺ‪،‬ویکںۺہکۺدرتسۺدیقعےۺےنۺاںیھنۺٓاسپۺںیمۺاکیۺانبدایۺےہۺ‪،‬اہبدرۺٓاابوۺادجادےسۺےنلمۺ‬
‫ۺےکوخونںۺںیمۺرگدشۺرکریہۺےہ۔‬ ‫َ‬ ‫وایلۺاہبدریۺےنۺاؿۺوکۺوجڑۺدایۺےہوجدصویںۺےساؿ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ٰ َ‬
‫ظی صل ْي ِو ْم‬ ‫اْلن ْود َص ٰیل ِا ْد ِت ْص ََم ِل األ ْد ِل َح ِۃ اِل ِدیْث ِۃ َووتل ٰ‬
‫َ‬ ‫َو ی َد ُرب ھؤال ِء‬
‫ْ ْ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ ٌ َ ْ ٌَ َْ ْ َ‬
‫اػدطاع ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ذ ِعيًْل ِت اِلر ْو ِب َوسر ِؼ اػوجو ِم و‬ ‫َماضات یو ِؼيۃ ِف ت ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫اْلن ْو َد ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ٰ َ‬
‫أج َداؼو ْم ظ ِو یۃ َوود َو ِاصدھ ْم َؼطت ْوػۃ وط ََم اظ َواھ ُْم ِف‬ ‫ِإن ھؤال ِء‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َْ ْ َ َ َ َْ َ‬ ‫ََ ََ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫وب ووؼا أذ ُدھتاطا ِت ِوم املجلجل ِ ُۃ ِبعلم ِۃ اػتو ِحي ِد۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫اِل‬
‫(املردر اػدابؼ وص‪۳۱۶:‬و‪ُ )۳۱۵‬‬
‫ہی ۺوفںیج ۺےئن ۺایھتہروں ۺےک ۺاامعتسؽ ۺیک ۺںیقشم ۺرکیت ۺںیہ ۺاور ۺاںیھن ۺگنج ۺدنبویں ۺہلمحۺ‬
‫اورۺدافعۺےسۺقلعتمۺویہیمۺرچکلسۺدےئۺاجےتۺںیہ۔‬
‫اؿ ۺوفوجں ۺےک ۺمسج ۺوقی ۺںیہ ۺاؿ ۺےک ۺابزو ۺوبضمط ۺںیہ ۺوت ۺوگنجں ۺںیم ۺاؿ ۺیک ۺاطںیتق ۺایک ۺیہۺ‬
‫وخبۺںیہۺاورۺہملکٔۺوتدیحۺےسۺوگےنجنواےلاؿۺےکرعنےۺایکۺیہۺزربدتسۺںیہ۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۴‬‬

‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫ْ ْ َْ‬
‫اس َب ِۃُحلو ِلُ ِعی ِدُ ِمیَل ِدھا ُ‬
‫َ‬
‫لیُاألمُبنن َ‬ ‫ر َس َالۃُ َت ْھن َئۃُإ َ‬
‫ِ‬
‫ْ َ ْ ِ َ َ ًِ ِ ْ َ َ ً َ َ َ ً َ َ ً‬ ‫ِ‬
‫۔۔۔۔۔۔َتيۃ ِإدًل ِؼيۃ ودًلؼا ؼبارعا ُ‬ ‫ِ‬ ‫أ ِؼی اِلنون‬ ‫ْ‬
‫ْ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫َیْ ِمل ِإیل ھذا اػ َي ْوم ِذعری د ِصيْد ُۃوطأؽتظل ِباػر ْوح ِؼن ضرط ِۃ‬
‫َْ ْ ْ ِ َ َ ً َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ً َ َْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ ْ َ َ ْ َ ْ َ َْ َ َ‬
‫ؽ تو ِنىِِت ِب ِصي ِد ِؽُامليمو ِن ۔ؼتم ِنيا ػ ِ ُ‬
‫ؽ‬ ‫سووأر َِتي بْی ِذراصي ِؽ وؼظ ِدؼا ػ ِ ُ‬ ‫در ِ ُ‬
‫َ َ ً َ ًَ َ َ ً َ ًَ‬
‫حياۃ ھا ِؽىۃ و ِرحۃ س ِيبۃ۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)28‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫امںۺیکۺاجبنۺاسۺیکۺنشجۺوالدتۺےکۺومعقۺرپۺاکیۺتینہتۺانہم‬
‫ریمیۺااہتنیئۺقفشمۺامںۺ۔۔۔۔ۺۺاالسیمۺابربتکۺالسؾ‬
‫ہی ۺدؿ ۺریمے ۺےئل ۺاکی ۺکین ۺایداگرےل ۺرک ۺٓااتےہ ۺوت ۺںیم ۺاےنپ ۺاطمہعل ۺےک ۺرمکے ۺےسۺ‬
‫روحۺےکۺاسھتۺاتلکنۺوہںۺریتیۺوگدۺںیمۺرگاتۺوہںۺ(امں)ریتےۺےئلۺوخشۺوگارۺزدنیگۺاورۺایھچۺ‬
‫تینہتۺ َشیپۺرکاتۺوہں۔‬ ‫ینپۺ ْ َ‬ ‫تحصۺیک ًۺٓارزوۺرکےتۺوہےئۺ َریت َےۺابربتکۺنشجۺرپۺےھجتۺا‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ؽ ِ ْف‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ب أن أع ْون ب ِصيْدا صن ِ ُ‬ ‫َحظا َیا أؼاہ ! ِإؽ ٗہ مل ِ ْن أ ْر َص ِب األؼ ْو ِر ص ٰیل ظل ِ ُْ‬
‫َ َ َ َ ََ‬ ‫َ ًَ َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ َ ْ‬
‫ِ ُؼث ْ ِل ھذااػ َي ْو َم َووأ ْحر َ ُم ػذۃ َی َت َمتع ِب َوا ِإ ْخ َو ِِت األ ِحباء ۔ػع ْم أ ََتّن ِؼ ْن َر ِم ْي ِم‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َْ َ ْ َ َ َ َ ْ َ‬
‫ظل ِب أن أذ ِارعوم أطراحوم ووأظ ِاَسوم ھناءھم!۔ ُ‬
‫البہبشۺریمیۺامںۺریمےۺدؽۺرپۺبسۺےسۺلکشمۺاعمہلمۺہیۺےہۺہکۺںیمۺاسۺےسیجۺدؿۺںیمۺ‬
‫ھجتۺےسۺدورۺوہاتۺوہںۺاورۺںیمۺاسۺذلتۺےسۺرحموؾۺراتہۺوہںۺسجۺےسۺریمےۺایپرےۺاھبیئۺ‬
‫فطل ۺادنوز ۺوہےت ۺںیہ ۺ‪،‬ی ہہنً اا ۺیئک ۺرمہبت ۺںیم ۺدیل ۺیک ۺرہگایئ ۺےس ۺٓارزو ۺرکات ۺوہں ۺہک ۺںیم ۺاؿ ۺیکۺ‬
‫کیۺوہاجؤںۺاورۺاؿۺیکۺاشدامینۺوکۺابوٹنں۔‬ ‫َ‬ ‫ںۺںیم َۺرش‬ ‫َ‬ ‫وخویش‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ظي ِؼ َن‬ ‫اِت ۔طث ْ‬ ‫جۃ ا ْؼت َحاؽ ْ‬ ‫َوأ َری أن أَجل ھدی ُۃ تنْتشر یْنوا ؼِن ھ َي ؽتيْ َ ُ‬
‫َ ِ ٍ ِ َ ِ َ َ ِ ِ َ ْ ِ ِ َ ِ ِ َ َ ِ َ َ َ ِ َ ََ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ َ ََ‬
‫ْ‬
‫اہلل َِما ی ُث ِ ُلج ردر ِؽ و ی ِر یح ب ُاػ ِؽ۔طأؽا ؼاأزال‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َاالن أؽوا دتعون ِبص َو ِن ِ‬
‫َ‬
‫ر َب صيْ ِ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫حؽ اػـثم ْي َن ِۃ َووإ ْرذادا ُِتؽ اػضا ِػ َي ِۃ َوو ِاز ًصا ؽ ْ‬‫َ‬ ‫َْ َ َ‬
‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أصمل ِبن َرا ِئ ِ ُ ِ‬
‫َْ َ‬ ‫ْ ْ‬
‫ي ز ینْ ِتہُ ِ ْل۔ ُ‬ ‫امل َ ْد َتظ ِب َل ُاػ ِذ‬
‫اورۺںیم ۺاتھجمسۺوہںۺہکۺبسۺےسۺوخبۺوصرتۺہفحتۺسجۺاکۺوتۺریمیۺاجبنۺےسۺااظتنرۺرکریہۺ‬
‫ےہۺوہۺریمےۺااحتمانتۺاکۺرزٹلۺےہۺوتۺابۺےسۺرھبوہسۺرکہکۺوہۺاہللۺیکۺدمدۺےسۺریتےۺدؽۺوکۺڈنھٹاۺ‬
‫رکےۺاگۺاورۺریتاۺدؽۺٓاراؾۺاپاجےئۺاگۺوتۺابۺںیمۺریتیۺیتمیقۺوتحیصنںۺاورۺرگاںۺدہاایتۺرپۺلمعۺرکراہۺوہںۺ‬
‫ےسجۺوت َےنۺریمےۺےیلۺٓاراہتسۺایکۺےہ۔‬ ‫ےتھکۺوہےئۺ ََ‬ ‫اینپۺٓاوھکنںۺےکۺاسےنمۺاسۺلبقتسمۺےکۺےصحۺوکۺر‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِن َ‬ ‫َٓ‬
‫اِت‬ ‫ن ِؼ َن اػ ِظ َي ِام ِب َو ِاج َب ِ ْ‬ ‫وألَتع َ ُ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ح‬ ‫ػ‬‫ا‬ ‫اػر‬ ‫ؽ‬ ‫ئ‬‫ا‬
‫ِ َ ِ ِ‬‫ص‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫!‬ ‫ي‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫ؼ‬ ‫أ‬
‫َ ِ‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َ ط َِ ِ َ ِ‬
‫ی‬ ‫ر‬ ‫ز‬ ‫ا‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػرح ِۃ َواػ َو َن ِاء و ِػ َُتشل َح َياتُ ِؽ َمْل ْو َءۃ‬ ‫ِن أدأل اہلل أن َین صل ْي ِؽ ِب َِ‬
‫َوإؽ ْ ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ َ َ َ‬ ‫ِ َِ ْ َ َ َ ْ َ ٰ‬
‫ِباألصي ِاد وطّیداد ِبذ ِػ ِؽ ْسو ِري وو ی ُلذ صي ِِش۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)29‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫(ؼرجع اػسًلب یف تيدْی اِلؽذاء وص‪ُ )۱۳۹:‬‬
‫اےۺریمیۺامں!ۺاینپۺکینۺداعۺےکۺذرہعیۺےھجمۺوقتتیۺاچنہپۺاتہکۺںیمۺاےنپۺرفاضئۺوکۺااجنؾۺ‬
‫دےۺوکسںۺ‪،‬اورۺںیمۺاہللۺےسۺوساؽۺرکاتۺوہںۺہکۺھجتۺرپۺتحصۺووخشۺوگاریۺےکۺذرہعیۺااسحؿۺ‬
‫رفامےئۺاتہکۺریتیۺزدنیگۺوخویشںۺےسۺرھبیۺرےہۺوتۺاسۺےکۺذرہعیۺریمیۺوخیشۺڑبھۺاجےئۺیگۺ‬
‫اورۺریمیۺزدنیگۺوخشۺذاہقئۺوہاجےئۺیگ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۱۵‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫ََ َ َ ً َ ْ َ َ َ َْ ً‬ ‫َ َ َ‬
‫)۔ر َْی اػرا ِئغ اػذھب ِدوارا واػ ِطزۃ خلخاال۔ ُ‬ ‫(‪۱‬‬
‫ےنۺوکۺنگنکۺاورۺاچدنیۺوکۺاپزبیۺانبدای۔‬‫انسرۺےن َۺوس َ‬
‫ْ َ َْ َ َ ْ َ ْ َ ً‬ ‫َ‬ ‫(‪َ ۲‬‬
‫)۔رد األؼل اػنطوس اػيا ِئدۃ ؼدتب َِشۃ۔ ُ‬
‫ےنۺانادیمۺولوگںۺوکۺوخشۺرکدای۔‬ ‫ادیمۺ‬
‫ً‬ ‫َْ ْ َ ْ َ‬ ‫َََ َ‬
‫(‪)۳‬۔ ِاَتذ اػرا ِؽع اِل ِدید ِؼدطصا۔ ُ‬
‫اکررگیۺےنۺولےہۺوکۺوتپۺانبدای۔‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫)۔وھ َب اػ َص ِاؼل اػد ِظ ْيؼ ص ِجيْنا۔ ُ‬ ‫(‪۴‬‬
‫زمدوۺےنۺٓاےٹۺوکۺوگدناھۺوہاۺٓااٹۺانبدای۔‬
‫َ َ‬
‫ان اػْب ًَلد ط َظ َراء۔َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)۵‬۔ر َْی ِت اِل ْرب اػد ِاؼ َيۃ دع ِ ِ‬
‫وخںۺرزیۺگنجۺےنۺرہشۺےکۺابدنشوںۺوکۺریقفۺانبدای۔‬
‫ً‬ ‫َ‬
‫َت َصل اػر ْص َب َد ْوًل۔ ُ‬ ‫)۔اػْ َصز ْ ََیۃ َ ْ‬
‫َ‬
‫(‪۶‬‬
‫ِ‬
‫َ َ‬ ‫وحہلصلکشمۺوکۺٓااسؿۺانبداتیۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َْ َ َ ْ َ َ َ ًَ‬
‫اػثَم ِر واألور ِاؼ۔ ُ‬
‫ارطۃ األذجار ص ِار یۃ ِؼن ِ‬ ‫(‪)۷‬۔ترع ِت اػص ِ‬
‫ٓادنیھۺےنۺدروتخںۺوکۺولھپںۺاورۺوتپںۺےسۺاگننۺرکےکۺوھچڑدای۔‬
‫َ َ ْ ْ َ َ ْ ْ َ َ َْ ْ ْ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ‬
‫اِلز ِدھ ِار۔ ُ‬
‫اػتعنوػو ِجي ِۃ و ِديلۃ اػر ِي و ِ‬
‫)۔َتذت أُور با اػصلوم و ِ‬ ‫(‪ِ ۸‬‬
‫ویروپۺےنۺاسسنئۺاورۺانکٹولیجۺوکۺٓابۺابیشۺاوررتیقۺاکۺذرہعیۺانبدای۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫َ (‪)39‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫َ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َََ‬
‫اض۔ ُ‬
‫ض األؼر ِ‬‫اػسب اِل ِدیث األ ِذصۃ ِصًلجا ِػبص ِ‬
‫)۔اَتذ ِ‬‫(‪ِ ۹‬‬
‫َ‬ ‫ےینۺبطۺےنۺرکونںۺوکۺھچکۺامیبرویںۺاکۺالعجۺانبای۔‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ت جو ْود اػْظ َوات ْ َ‬
‫اْلو َی ِۃ ِاؽْد َح َ‬ ‫َ ََ‬
‫اب اػ َصد ِو ِؼ ْن أ ْر ِزنا و ِاظصا۔ ُ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫ل‬‫(‪)۱۱‬۔جص‬
‫اضفیئۺوفوجںۺیکۺوکوششںۺےنۺدنمشۺاکۺامہریۺزنیمۺےسۺےھچیپۺانٹہۺینیقیۺانبدای۔‬
‫َ‬ ‫َ َ ً َ َْ َ َ َ‬
‫اس طظ ْد ذ ِب َح ِبض ْ ِْی ِد ِع ْ ٍْی۔ ُ‬ ‫ازيا بْی اػن ِ‬
‫َ‬
‫(‪)۱۱‬۔ؼ ْن ج ِصل ظ ِ‬
‫ےسجۺولوگںۺےکۺدرایمؿۺاقیضۺانبایۺایگۺوتۺریغبۺرھچیۺےکۺذحبۺایکۺایگ۔‬
‫لی ما ع ِمل ُْوا م ِْن عم ٍل فجعل ْ ٰن ٗہ ھبٓا ًء‬ ‫(‪)۱۲‬۔وق ِد ْمنا ا ِ ٰ‬
‫ّم ْنثُ ْو ًرا۔[الفرقان‪]۸۲:‬‬
‫اورۺوجۺھچکۺاوھنںۺےنۺاکؾۺےئکۺ ےھمہۺےنۺدصقۺرفامرکۺاںیھنۺابرکیۺابرکیۺابغرۺےکۺ‬
‫رھکبےۺوہےئۺذرےۺرکدایۺہکۺروزؿۺیکۺدوھپۺںیمۺرظنۺٓاےتۺںیہ۔‬
‫ایھا الّ ِذ ْین ٓام ُن ْوا لا ت ّت ِخذُ ْوا الْ ٰک ِف ِر ْین ا ْو لِیاء م ِْن ُد ْو ِن‬
‫(‪)۱۳‬۔ ٰی ُّ‬
‫ال ُْمؤ ِم ِن ْین ا ت ُ ِر ْی ُد ْون ا ْن ت ْجعل ُْوا لِل ِہ عل ْی ُک ْم ُس ْل ٰط ًنا ُّم ِب ْؼ ًنا‬
‫۔[النساء‪ُ ]۴۲۲:‬‬
‫اےۺاامیؿۺواول!ۺاکرفوںۺوکۺدوتسۺہنۺانبؤۺاملسمونںۺےکۺوساۺایکۺہیۺاچےتہۺوہۺہکۺاےنپ‬
‫اورپۺاہللۺےکۺےیلۺرصحیۺتجحۺرکول۔‬
‫ِن قل ْبیۡ ِن فِی ۡ ج ْوفِ ٖہ ۚ وما جعل‬ ‫(‪)۱۴‬۔ما جعل الل ُہ لِر ُج ٍل ّم ۡ‬
‫ُم ا لّٰـِ ْی ت ُٰظ ِہ ُر ۡون ِم ْن ُہ ّن ا ُّم ٰہ ِتک ُْم ۚ وما جعل ا ْد ِعیٓاءک ُْم‬ ‫ا ْز ٰوجک ُ‬
‫ا بْنٓاءک ُْم ؕ ٰٰ لِک ُْم ق ْولُ ُک ۡم ِبا ف ْٰو ِھک ُْم ؕ و الل ُہ یق ُۡو ُل ا لْح ّق و ُھو ی ۡہ ِدی‬
‫لس ِؽ ۡیل ﴿‪[﴾۲‬الأحزاب‪ُ ]۲:‬‬ ‫ا ّ‬
‫اہلل ۺےن ۺیسک ۺٓادیم ۺےک ۺادنر ۺدودؽ ۺہن ۺرےھک ۺاور ۺاہمتری ۺاؿ ۺوعروتں ۺوک ۺںیھنج ۺمت ۺامں ۺےکۺ‬
‫رباربۺہکۺدوۺاہمتریۺامںۺہنۺانبایۺاورۺہنۺاہمترےۺےیلۺاپوکلںۺوکۺاہمتراۺاٹیبۺانبای۔‬
‫ال األ ْد َتاذ إ ّْن ؼ َوج ٌہ إ َػيْ َؽ د َؤ ًاال ٓا َخ َر َأل ْز َد َاد ث َظ ًۃ ب َؽ وَ‬
‫َ َ‬
‫(‪)۱۵‬۔ظ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اػن ْحل َو َص ْن صلْم َوا َو َُت ْدب ْْی َھا ػذؤن َؽ ْطدواَ‬ ‫ْ َ َ َ ْ َ َ َْ َ ِ ِ َ‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِن ص ِن‬‫ِب ِصل ِمؽ۔ ػظد حدثت ِ ْ‬
‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)35‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ََ َْ َ َ ْ َ َ َ َ‬
‫ف‬ ‫ِن ص ِن اػن ْم ِل؟ ُ‬
‫وطول ػؽ أن َت ِدث ِ ْ‬
‫ت‬
‫ااتسذۺےنۺاہکۺ‪:‬البہبشۺںیمۺمتۺےسۺاکیۺدورساۺوساؽۺرکراہۺوہںۺاتہکۺ مھااریۺذاتۺاورۺاہمترےۺملعۺ‬
‫ےس ۺقلعتم ۺریمے ۺرھبوےس ۺںیم ۺااضہف ۺوہاجےئ ۺمت ۺےن ۺےھجم ۺدہش ۺیک ۺیھکم ۺ‪ ،‬اس ۺےک ۺملع ۺ‪،‬اےنپۺ‬
‫ۺاتبؤےگ؟َ َ َ ً‬
‫ََ َ‬
‫ۺابرےۺںیم‬ ‫ےکۺےیلۺاسۺ َیکۺدتریبۺےکۺ َقلعتۺ َےسۺ َاتب َایۺ َوتۺایکۺمتۺےھجم َۺویچیٹنۺےک َ‬
‫طأج َ‬ ‫َ‬ ‫اکومںۺَ َ‬
‫ض ؼن ِازل وأ ِزظۃ‬ ‫ِ‬ ‫اس ِن األ ْر‬ ‫اب اػسا ِػب ِ‪:‬إن اػن ْمل تت ِخذ ِؼ ْن ب ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َْ ً َ‬ ‫َ‬ ‫َو َد َھاػ ْ َّی َوضر ًط َ‬
‫ي ِإػيْ ِہ امل ِ َياہ‬ ‫زا ع ْي َت ِر ُ‬ ‫ا۔وَتْ َصل َب ْص َض بيو ِتوا ؼنخ ِط ُ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َوو َب ْصزوا ؼ ْرت ِطصا وَتصل اِلب ِف اػبي ْو ِت امل ْرت ِطص ِۃحذرا صل ْيوا ِؼ َن‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ً‬
‫ْ ََ‬ ‫ْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َْ َ َ ْ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َْ‬
‫رط ْ ِْی َووتظَش اػذ ِص ْ َْی َواػ َب ِاظًل َواػ َص َد ِس ِػ ِصل ِم َوا أؽ َوا‬ ‫املَس ِ ُر َووتظسع اِلبۃ ِؽ‬
‫َْ‬ ‫َ َ‬
‫ال ت ُنْبت ِؼ َن اػتظ ِذ ْ ِْی۔ ُ‬
‫َ َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬
‫ظال األ ْد َتاذ ِػ ِتل ِميْ ِذہ َ‪:‬ب َارؽ اہلل ِطيْؽ وط ََم أض َز َر ِصل َمؽ َو َؼا أط َر َح ِػ َداؽؽ‬
‫َ َ َ َْ َ َ َ َ َ‬
‫وؼا أبلغ ِصبارتؽ۔(ظواصداػلضۃاػصربيۃواػثاػثاملتودطوص‪۲۸۶:‬و‪ُ )۲۸۵‬‬
‫ۺاطبلۺملعۺےنۺوجابۺدایۺ‪:‬ی ہ ہنً ااۺویچیٹنۺزنیمۺےکۺادنرۺاکمانتۺایلگںۺڈویڈا ںںۺاورۺرمکےۺانبیتۺ‬
‫ےہ‪،‬اورۺھچکۺاےنپۺرھگۺااترۺڑچاھؤۺواےلۺانبیتۺےہۺاتہکۺاسۺکتۺاپینۺچنہپۺاجےئۺھچکۺرھگدنلبۺانبیتۺےہاورۺ‬
‫ابرشۺےسۺےنچبۺےکۺےیلۺداہنۺوکۺاوےچنۺرھگوںۺںیمۺریتھکۺےہۺاورۺداہنۺوکۺدوۺوصحںۺںیمۺاکیتٹۺےہۺاورۺوج‪،‬ۺ‬
‫ۺہکہیۺ ےنلیھۺےسۺںیہنۺا ےتۺںیہۺ۔‬‫ابہلقۺاورۺداؽۺوکۺیتلیھچۺےہۺویکںۺہکۺاےسۺولعمؾۺےہ ۺ‬
‫ااتسذ ۺےن ۺاےنپ ۺاشرگد ۺےس ۺاہک ۺاہلل ۺاعتیل ۺمت ۺںیم ۺربتک ۺاطع ۺرفامےئ ۺاہمترا ۺملع ۺانت ۺزایدہ ۺےہۺ‬
‫اہمتریۺزابؿۺینتکۺحیصفۺےہۺاورۺاہمتریۺابعرتۺینتکۺیہۺ غیلۺےہ۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۶‬‬
‫رعیبۺانبؤ۔‬
‫(‪)۱‬۔اکررگیۺےنۺولےہۺےکۺڑکٹوںۺےسۺاچوقۺ‪،‬اھپوڑاۺاورۺدکاؽۺانبےئ۔‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫اػراؽع ُبظ َس ُع ْ َ‬
‫اِل ِدیْ ِد َدع ِاع ْ َْی َو َؼ َص ِاول َو ََم ِاو َ ُر۔ ُ‬
‫َ َ َ َ‬
‫جصل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۲‬۔یلگنجۺوبکرتوںۺےنۺدنلبۺابالۺامعرتۺےکۺرھجووکںۺوکۺاانپۺاکھٹانۺانبای۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)32‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ً َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ت َْ‬ ‫َ‬
‫اِل ََم ِئم اػ َو ْح ِذيۃ ؽ َو ِاطذ امل َن ِاز ِل املُ ْرت ِط َص ِ ُۃصذ ْوذا ػ َوا۔ ُ‬ ‫َج َصل ِ ُ‬
‫(‪)۳‬۔اتکوبںۺاکۺارتحاؾۺرکوۺ‪،‬اورۺاںیھنۺاانپۺہیکتۺہنۺانبؤ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ‬
‫اع ِرؼ ْوا اػعت َب َوال َتْ َصل ْوھا ِو َد َادتع ْم۔ ُ‬
‫(‪)۴‬۔زیتۺدوھپۺاورۺرگیمۺےنۺولوگںۺوکۺمینۺرمدہۺرکدای۔‬
‫َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َج َصل ِت اػذ ْمس اػذ ِدیدۃ واِلرارۃ اػناس عامل ِي ِت۔ ُ‬
‫(‪)۵‬۔اہللۺاعتیلۺےنۺدؿۺوکۺرونشَۺاورۺراتۺوکۺاترکیۺانبای۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َج َص َل اہلل اػن َو َار ؼُ َنو ًرا َواػل ْي َل ؼش ِل ً َُم۔ ُ‬
‫(‪)۶‬۔یلجبۺےنۺونیشمں‪،‬ولمںۺاورۺاکرناونںۺاکۺالچانۺتہبۺٓااسؿۺرکدای۔‬
‫َ ًْ ً‬
‫ل دوًل ِجدا۔ ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ات َوامل َ َرا ِؽعُ َوامل َ َص ِاؼ ِ ُ‬ ‫َر َد اػْ َع ْو َر َباءُ ََتْر یْ َؽ املَْاع ْي َ‬
‫ن‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۷‬۔دینیۺمیلعتۺوکۺداینۺاحلصۺرکےنۺاکۺذرہعیۺاورۺاالسیمۺااکحؾۺوکۺولھکاڑۺہنۺانبؤ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ًَ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ََ‬
‫اػدیْ ِ َِن َو ِديْل ُۃ ُ ُِػع ْد ِب اػدؽْ َيا َوال َتْ َصل ْوا األ ْحع َام‬ ‫ِ‬
‫اػت ْصل ْي َ‬
‫م‬ ‫ِ‬ ‫وا‬ ‫ذ‬ ‫خ‬ ‫ال ت ِ‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫ْ َ َ َ َْ ً‬
‫اِلدًل ِؼيۃ ػصبۃ۔ ُ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۸‬۔اسسنئ ۺےن ۺدجدی ۺذراعئ ۺاالبغ ۺلمح ۺولقن ۺےک ۺذرہعی ۺاایش ۺیک ۺدرٓادم ۺوربٓادم ۺوک ۺاہنتیۺ‬
‫ٓااسؿۺانبدای۔‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اء َوت ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ر ِدیْ ِرھا د ْوًل ِجدا ُ ِب َودا ِئ ِل‬ ‫ت اػصل ْوم ِا ْد ِت ْ َْیاد األذ َي ِ ُ‬ ‫ْی ِ ُ‬ ‫َر َ ُ‬
‫َْ‬
‫اْل ِدیْ َد ِۃ َو َو َدا ِئ ِل اػن ُظ ِل ۔ ُ‬ ‫اِل ْص ًَلم ْ َ‬
‫ِ ِ‬
‫(‪)۹‬۔اابخر‪،‬رڈیویۺاورۺیلیٹۺوزیؿۺےنۺربخۺراسینۺوکۺٓااسؿۺرکدای۔‬
‫َْ ْ َ َ ْ ْ َ َ ْ َ َ َ َ َ َْ َ ْ َ ً‬ ‫َ ََ‬
‫اػتلطاز ِإذاصۃ األؽب ِاء دول ُۃ۔ ُ‬ ‫جصل ِت اْل ِر یدۃُ واملِذیاع و ِ‬
‫(‪)۱۰‬۔امعمرۺےنۺاسۺامعرتۺےکۺوتسؿۺ‪،‬وبضمطۺ‪،‬وخبۺوصرتۺاورۺدریۺاپانبےئ۔‬
‫ً َ ًَ َ ً‬ ‫َ ٰ َ ْ‬ ‫َْ َ‬
‫َج َص َل اػ َبناء ا ْص ِم َدۃ ھذاامل َ ْ ِْن ِل َؼ ِتيْ َنۃ َِجيْلۃ ث ِاب َتۃ۔ ُ‬
‫(‪)۱۱‬۔اہللۺاعتیلۺےنۺاتسروںۺوکۺٓاامسؿۺےکۺےیلۺٓاراشئۺاکۺاسامؿۺانبای۔‬
‫ً َ‬ ‫ْ َ‬
‫َج َص َل اہلل اػع َو ِاع َب ِز یْ َنۃ ِػلد ََم ِء۔ ُ‬
‫(‪)۱۲‬۔ویپمکرٹ‪،‬ارٹنٹینۺاوردجدیذراعئۺاالبغۺےنداینۺوکۺاکیۺاگؤںۺںیمۺدبتلیۺرکدایۺےہ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)33‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ ً‬ ‫َ ْ َ َْ َ‬ ‫َ َ َ َْ ْ َ َ َ َ َ‬
‫اِل ِدیْث ِۃ اػدؽْ َياظ ْر َی ُۃ ُ‬ ‫االت َراال ِت َو َو َدا ِئلاالصًل ِم‬
‫اِلادوب ذبعۃ ِ ُ‬
‫رْی ُ‬
‫(‪)۱۳‬۔تنحمۺاورۺنگلۺرغبیۺٓادیمۺوکۺامؽۺدارۺانبدیتیۺےہۺاورۺاسۺیکۺدباحیلۺوکۺوخشۺاحیلۺ‬
‫ںیمۺدبتلیۺرکدیتیۺےہ۔ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َ َْ‬
‫ْسا۔ ُ‬ ‫ْس ٗہ ی ْ ً‬‫اػرج َل اػط ِظ ْ َْی ض ِن ًيا َو ی َر ِْی ص ْ َ‬ ‫اػذضػ َ‬ ‫اْلد ُو‬
‫َیصل ِ‬
‫(‪)۱۴‬۔االسؾۺےنۺاشدیۺوکۺتہبۺٓااسؿۺانبایۺاھت‪،‬نکیلۺمہۺےنۺرمسۺورواجۺےکۺذرہعیۺاےسۺ‬
‫لکشمۺانبدای۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬
‫ْیؽاہ ر ْصبا ِباػتظا ِػيْ ِ ُد۔ ُ‬ ‫ج دوًل ِجدا وػ ِع ْن ر ْ‬ ‫اِلدًلم جصل اػزوا ُ‬ ‫ع ِ‬‫ان‬
‫(‪)۱۵‬۔دیسانۺوغثۺامظعۺےنۺاےنپۺارثۺازیگنۺابطختۺےکۺذرہعیۺڑگبےۺوہےئۺاعمرشےۺوکۺ‬
‫اصحلۺاعمرشےۺںیمۺدبتلیۺرکدای۔‬
‫َ َْ ً َ ً َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ‬
‫اِلا ِِبس ِبہُ‬ ‫َر َْی َد ِيدؽااػض ْوث األ ْصشم امل ْجت َم َع اػط ِادد ُمت ِمصار ِ‬
‫ْ‬
‫ؤث َر ِۃ۔‬
‫امل ِ‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۷‬‬
‫ُ‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺاکۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکوۺاورۺرمسۺاطخلۺےکۺذرہعیۺوعفمؽۺقلطمۺیکۺنییعتۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ْ َ َ‬
‫(‪)۱‬۔ظ ْل ظ ْول اػصظًل ِ ُء َواط َص ْل ِط ْص َل اػن َبًل َ ُء۔ ُ‬
‫لقعۺدنمۺولوگںۺیکۺرطحۺابتۺہکۺاورۺرشافۺولوگںۺیکۺرطحۺاکؾۺرک۔‬
‫َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ َْ ْ َ َ َ َ َ‬
‫اػو ْر َوػ ُۃ ۔ ُ‬ ‫(‪)۲‬۔دصی اِلاج بْی اػرطا واملروۃ‬
‫احیجۺافصۺاورۺرموہۺےکۺدرایمؿۺزیتۺدوڑا۔‬
‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫(‪)۳‬۔ظ ِل َؼ اػـم َوشػ ِؼ ْن ؼظ َابل ِۃ ؼ ِدیْ ِرہ ِاز ِس َر ًابا۔ ُ‬
‫زمدورۺاےنپۺرجینیمۺاکۺاسانمۺرکےنۺےسۺےبۺنیچۺوہایگ۔‬
‫ْ َ ْ َ َ َ‬
‫اع اػذ ْج َص ِان۔ ُ‬ ‫(‪)۴‬۔ی َد ِاطع اْلن ْود ص ِن اػ َوس ِن ِدط ُ‬
‫وفیجۺاہبدروںۺیکۺرطحۺونطۺاکۺدافعۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َ َ ْ َ ْ َ َ ً ْ ً َ َ َ َْ ْ ًْ ْ ً‬
‫ْسطا وال َتزن حزؽا ؼط ِرسا۔ ُ‬ ‫(‪)۵‬۔ال تطرح ط ُرحا ؼ ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)34‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫دحۺےسۺزایدہۺوخشۺہنۺوہۺاورۺدحۺےسۺزایدہۺردیجنہۺہنۺوہ۔‬
‫َ‬ ‫ََ ً َ َ ْ ٗ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬
‫(‪)۶‬۔أص ِسػ صیل ِاب ِِن صسطا ال أص ِسطہ صیل أح ٍد ِدواہ۔ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٰ‬
‫ںیم ۺاےنپےٹیبرپایسی ۺتقفش ۺرکاتوہں ۺہک ۺاس ۺیسیج ۺتقفش ۺاس ۺےکالعوہ ۺیسک ۺرپ ۺںیہنۺ‬
‫رکاتۺوہں۔‬
‫ْ َ َْ‬ ‫ََ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫)۔ی ْرت ِطع اػو َرم ِا ْر ِتطاصا َوو َی ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫(‪َ ۷‬‬
‫اْلب ِال۔ ُ‬ ‫رمد ِػلزؼ ِن رمو ُد ِ‬
‫وایعقۺوبڑاھۺتہبۺدنلبۺوہاتۺےہۺاورۺزامےنۺےکۺےیلۺاہپڑوںۺیکۺرطحۺاثتبۺدقؾۺراتہۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ً َ َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫اص ِش ْي ًَم۔ ُ‬ ‫(‪)۸‬۔أتْظ َن اػ َص ِاؼل ص َمل ٗہ ِإتْظاؽا َووأ ْخل َص ِطيْہُ ِإ ْخًل ًر ُ‬
‫اکررگیۺےنۺاےنپۺاکؾۺوکۺوبضمیطۺےسۺایکۺاورۺاسۺںیمۺاسۺےنۺڑبےۺاالخصۺےسۺاکؾۺایلۺ۔‬
‫ً‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ ْ َ ْ َ ََ ً‬
‫)۔حاطشت ص َیل اػ ِبيْى ِۃ ََماطش ُۃ َوو َؼ َن ْصت اػز ْوز َاء َؼنْ ًصا َباتا۔ ُ‬ ‫(‪۹‬‬
‫ںیمۺےنۺاموحؽۺیکۺایھچۺرطحۺافحتظۺیکۺاوروشرۺوبغشۺوکۺوپرےۺوطررپۺروکۺدای۔‬
‫ح َْ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ ْ ْ َ ً َ ًْ َ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫اْل ِميْ َل۔ ُ‬ ‫اووأ ْرطح ص ٗنہ اػرط َ ُ‬ ‫ر ِدی ِظي ِصتابا ر ِظيظ‬ ‫(‪)۱۱‬۔أصا ِتب ُ‬
‫ںیمۺاےنپدوتسۺوکومعمیلۺالمتمۺرکاتۺوہںۺاورایھچۺرطحۺدرزگرۺرکاتۺوہں۔‬
‫ْ َ ً َ ًْ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫)۔ی ْص َتمد امل ْ ْ‬
‫اوب ْص َد أ ْن َی ِسط ِػ َص َم ِلہ‬ ‫اہلل ِاص ِتَمدا ع ِبْی‬ ‫ِ‬ ‫یل‬‫َ‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫ِ‬ ‫ؤ‬ ‫ِ‬
‫(‪َ ۱۱‬‬
‫َْ ً‬
‫َت ِسيْسا َد ِل ْي ًَم۔ ُ‬
‫ومنمۺاےنپۺاکؾۺاکۺدرتسۺوصنمہبۺانبےنۺےکاہللۺاعتیلۺرپۺلمکمۺرھبواسۺرکاتۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ً َ َ َ َ َ َ ٗ َ ْٗ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ََْ َ‬
‫ْیو‬
‫ص ِإؼداعاوطدطع یدہ صنہ دطصت ِ ُ‬ ‫اػل‬
‫(‪)۱۲‬۔أؼدؽ اػَش ِسي ب ِ‬
‫َْ ْ َ ِ ْ ً َ ِ ْ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ط َر َ َْب ص ٰیل ََم َاوػ ِتہ ِف اػور ِبُرْبا َِجيًل۔ ُ‬
‫وپسیلۺواےلۺےنۺوچرۺوکۺوبضمیطۺےسۺڑکپۺایل‪،‬رھپۺاسۺےنۺدورمہبتۺاانپۺاہھتۺاسۺےسۺاٹہۺایلۺ‬
‫‪،‬وتۺاسۺےنۺاسۺےکۺاھبےنگۺےکارادےۺرپۺایھچۺرطحۺربصۺایک۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ً‬ ‫ْ‬ ‫)۔تثورُاػْ َ َْب ِاع ْْی ْف َب ْ‬ ‫َ‬
‫ات ث َ ُو َراؽا ذ ِدیْ ًداوط َت ْو ِ ُدم امل َن ِازل‬ ‫ِ‬ ‫اْل َو‬
‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫(‪۱۳‬‬
‫َ‬ ‫ْ َْ َ َ َ ً ْ َ ً ََ َ‬ ‫َْ ْ َ ً َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ھ َد ًؼا ُ َووتدؽ املب ِان دعاووتظذػ اػ ِنْیان ظذطا ؼدت ِمرا و طيخاػ اػدعان‬
‫َ ً‬ ‫َ ً َََْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ ً َ‬
‫صاخاُ‬ ‫الُتْصخ ُ‬ ‫ْ‬ ‫خ ْوطا ص ِشيْ ًَم َوطًل ت ْد َمع ض ْ َْی ِؽ َد ِاء ت ِريْح ِرياحاو وأسط ٍ ُ‬
‫َ ْ َ ِْ َ َ َ َ‬
‫ت‬ ‫ات أ ْو َالدھ ْم َ ٍُو ُ َز َاص ْ‬ ‫ْی‪ :‬ؼ‬ ‫ری ُ ِإال ِر َجاال ؽع َبوم اػدھر ؽع َبت ْ ِ ُ‬
‫ً َ َ‬
‫ال ُت ٰ ُ‬
‫ََ َ‬
‫وو ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)35‬‬ ‫َ‬
‫مفتاح االنشاء‬
‫أ ْؼ َواػو ْم۔ ُ‬
‫ضعبۺالعوقں ۺںیم ۺوکہۺٓاف ۺ‪،‬ںاں‪،‬ۺزربدتس ۺرطےقیۺےسٹھپۺاجےت ۺںیہ ۺوتۺاکمانت ۺوکۺ‬
‫لسلسمۺٓاگۺاکنےتلۺرےتہۺںیہۺ‬ ‫وپریۺرطحۺڈاھدےتیۺںیہ‪،‬امعروتںۺوکۺابلکلۺامسمرۺرکدےتیۺںیہۺاورۺ‬
‫وت ۺابدنشے ۺڑبے ۺوخػ ۺزدہ ۺوہاجےت ۺںیہ‪،‬وت ۺمت ۺزور ۺزور ۺےس ۺالچےن ۺوایل ۺوعروتں ۺاور ۺےنخیچۺ‬
‫واےلۺوچبںۺےکۺالعوہۺیسکۺوکۺںیہنۺونسۺےگاورۺمتۺرصػۺاےسیۺولگۺدوھکیۺےگۺںیھنجۺزامےنۺےنۺ‬
‫وہیگ۔‬
‫دورہیۺرپاشیینۺںیمۺڈاؽۺدایۺاؿۺیکۺاوالدںیۺرمںیئگۺاورۺامؽۺربابدۺ ہ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۱۸‬‬
‫ُ‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬۔یتنحمۺہبلطۺےنۺاسالہنۺااحتمؿۺںیمۺاشدنارۺاکایمیبۺاحلصۺیک۔‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َْ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َُن َ‬
‫اِلؼ ِتح ِان اػدن ِو ِي ُناحارا ِئصا۔ ُ‬ ‫ِ ِ‬‫ف‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫و‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ج‬ ‫امل‬ ‫ب‬ ‫ًل‬ ‫اػس‬ ‫ح‬
‫(‪)۲‬۔ڈاایکۺادمحۺےکۺرھگۺطخۺےلۺرکۺٓاایۺاورزورۺےسۺدروازہۺاٹھکٹھکای۔‬
‫َ َ َ َ َ َ َْ َ َ ْ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ َ َ‬
‫اػرداػ ِۃ وسرؼ اػباب سرظا۔ ُ‬ ‫َج َاء َد ِاصي اػ ِْبیْ ِد بيْت أمحد ِب ِ ُ‬
‫(‪)۳‬۔ہپسۺاسالرۺےنۺاےنپۺوفویجںۺےسۺاہکدنمشۺیکۺوچویکںۺرپۺزورۺدارۺہلمحۺرکوۺاورۺ‬
‫زبدولںۺیکۺرطحۺدونمشںۺےسۺہنۺڈرو۔‬
‫َْ َ ًْ َ ْ ً َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ال َظائد ا ْ َ‬ ‫َ َ‬
‫ْليْ ِش ِْلي ْو ِذہُ ِ ُاھ ِجم ْوا ص ٰیل َؼ َر ِاع ِز اػصد ِو ھج ُوؼا ذ ِدیداووال‬ ‫َ ظ َ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َتاط ُْوا األ ْص َد َاء خ ْو َػ اْل َب َن ِ ُ‬
‫اء۔ ُ‬
‫(‪)۴‬۔نادل ۺےن ۺےتک ۺوک ۺامرا ۺوت ۺوہ ۺتہب ۺزایدہ ۺبضغ ۺانک ۺوہایگ ۺاور ۺاس ۺیک ۺاٹگن ۺںیم ۺزورۺ‬
‫ےسۺاکٹۺایل۔ ُ‬
‫َ َ َ َ ٌ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ ً َ ًْ َ َ َ ْ ْ َ ً‬
‫زبا ذ ِدیدا وصض ِف ِرج ِلہ صزا۔ ُ‬ ‫ضب خا ِػد اػعلب طض ِزب ض ُ‬
‫ینسوتۺاسۺاکۺرہچہۺاچدنۺیکۺرطحۺکمچۺااھٹ۔‬ ‫ےنااحتمؿۺںیمۺاینپۺاکایمیبۺیکۺربخۺ ۺ‬ ‫(‪)۵‬۔بجۺدبعا ۺ‬
‫رلنٰمح ۺ‬
‫َْ َ َ ْ ٗ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػر ْ َمحن َخ ْ َْب َ‬ ‫َػ َـَم ََس َع َص ْبد َ‬
‫شاؼ‬ ‫اِل ْؼ ِت َح ِان اشؼ وجهہ ِا‬ ‫ِ ِ ِ‬‫ف‬ ‫ہ‬ ‫اح‬‫ُن‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬
‫اػ َب ْد ِر۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)36‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫تساکایمیبۺاحلصۺرکاکچۺےہ۔‬ ‫نفںیمۺزربد ۺ‬ ‫چنہپایگۺےہۺاورۺوہاۺابزیۺےکۺ ۺ‬ ‫(‪)۶‬۔ٓاجۺااسنؿۺالخۺکتۺ ۺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َاػْ َي ْو َم َظ ْد َو َر َ‬
‫ْی ِان۔ ُ‬ ‫اِلؽْ َدان ِإ َیل اػطز ِاء َو َُن َح َُنا ًحاص ِشيْ ًَم ِ ْف ط ِناػس َ َ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫(‪)۷‬۔وہۺولوگںۺیکۺزربدتسۺدختمۺرکاتۺےہۺاورۺرفسۺںیمۺاؿۺےکۺےیلۺوایعقۺ‪،‬وہسںیتلۺ‬
‫رفامہۺرکاتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ‬
‫ت ت ْو ِط ًْیا ۔ ُ‬ ‫َی ِدم اػن َاس ِخد َؼۃ ص ِشيْ َمۃ َو ی َو ِطر ػو ْم ِف اػدط ِر ت ْد ِويًْل ٍ ُ‬
‫(‪)۸‬۔لکۺںیمۺےنۺاکیۺوھچےٹۺےچبۺوکۺداھکیۺوجۺکڑکۺرپۺزیتیۺےکۺاسھتۺدوڑۺراہۺاھتۺاورۺ‬
‫زگرےنۺوایلۺاگڑویںۺیکۺھچکۺرپواہۺںیہنۺرکراہۺاھت۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ْس َص ٍۃ َوال ی َب ِالْ‬ ‫ي َص َیل اػذ ِارع َج ْر ًیا ِب ْ‬ ‫َرأیْت أ ْؼس ِس ْط ًًل َر ِض ْ ًْیا ََیْر ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ات املار ِ ُۃ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ار‬ ‫ي‬ ‫اػد‬ ‫ب‬‫أي ؼب ٍ ِ‬
‫ُ‬
‫ۃ‬ ‫اال‬
‫(‪)۹‬۔نادلہۺ‪،‬یبۺاےۺاسؽۺاوؽۺیکۺاطہبلۺےہۺ‪،‬وہۺاینپۺااتسوینںۺاکۺڑباۺارتحاؾۺرکیتۺےہ۔‬
‫ن یب اے َوُ ھ َي تعْرم ؼ ْصل ََمت َوا اع ْ َراؼاً‬ ‫یل ِؼ ْ‬ ‫اػد َن ِۃ األ ْو ٰ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ٌَ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫خا ِػدۃُ سا ِػب‬
‫َ‬
‫ص ِشيْ ًَم۔ ُ‬
‫(‪)۱۰‬۔نپۺڈیبۺدجدیۺیگنج ۺٓاالت ۺںیمۺےسےہوجدنمسر ۺںیمۺاپین ۺےکادنر ۺویلھچمں ۺیکۺ‬
‫رطحۺیتلچۺےہۺ‪،‬اوردنمسریۺڑلایئۺںیمۺزربدتسۺروؽۺادارکیتۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َٓ‬ ‫َاػْ َض َو َ‬
‫َ‬
‫ل اػ َـَم ِء د ْ َْی‬ ‫ف د ِاخ ِ ُ‬ ‫ارۃ ِؼ ْن اال ٍت َح ْر ِبي ٍۃ َج ِدیْ َد ٍۃ ت ِد ْْی ِف اػ َب ْح ِر ِ ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ ْ ْ‬ ‫َ َْ َ َ ْ َ ْ َ‬
‫اؽ وتظوم ِب تدو ٍر ھ ٍام ِف اِلر ِب اػبح ِر ِي۔ ُ‬ ‫األَس ِ‬
‫(‪)۱۱‬۔ومرٹۺاسکئۺچسۺچمۺاکیۺعفنۺشخبۺوساریۺےہۺوجۺومرٹۺیکۺرطحۺکڑوکںۺرپۺزیتۺیتلچۺےہۺ‬
‫اورۺولوگںۺےکۺےیلۺایسیۺٓااساینںۺرفامہۺرکیتۺےہۺہکۺزگہتشۺزامےنۺںیمۺاسۺیکۺریظنۺںیہنۺیتلم۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ََ َ ْ َ ََ َ ٌ‬
‫ِإ ُن اػدر َاجۃ اػبخ ِار ی ُۃ َؼ ْرع َبۃ ؼ ِطيْ َد ٌۃ ت ِد ْْی ص َیل اػذ َو ِارع َد ْ َْی اػ َص َر َب ِۃ‬
‫ْ َ ْ َْ ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اِض۔ ُ‬ ‫َوت َو ِطر ِػ َلناس َت ْدويْ ًَل ٍت ال ی ْو َجد َؼ ِثيْ ٌل ػ َوا ِف اػصْص امل ِ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۲‬۔مہۺےنۺلکۺداھکیۺہکۺاکیۺڈاوکۺےنۺیتلچۺاگڑیۺےسۺاکیۺاترجۺرپۺرویاولرۺےسۺااسیۺافرئۺ‬
‫ایکۺوجۺاسۺےکۺابزوۺوکۺدیھچۺرکۺابرہۺلکنۺایگ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َْ َ ْ َ َ َ‬
‫اص ص ٰیل‬ ‫ؼ ِباػ َص َر َُب ِۃ اػ َـم ِد ْ َْی ِۃ ُاسلؼ اػر َر ُ‬ ‫اس َع اػس ِر یْ ِ ُ‬ ‫رأینا أؼ ِس أن ِ‬
‫ظ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)37‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ َ َ‬
‫احہ۔ ُ‬ ‫ي َخ َر َج َؽ ْظ َب ج َ‬
‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ذ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ت ِاج ٍر ِباملدد ِس ا ِ‬
‫ػ‬
‫(‪)۱۳‬۔اسپنۺاکیۺومذیۺاجونرۺےہۺوجۺیسکۺوکۺاکٹۺاتیلۺےہۺوتۺاسۺاکۺاکؾۺابلکلۺامتؾۺرکداتیۺےہۺ۔‬
‫ََ ً َ ً‬ ‫ْ َ َ ََ َ َ‬ ‫َ َْ َ َ َْ ْ َ َ‬
‫ح ًدا تُ ْو ِلع ٗہ ھًلعا تاؼا ۔ ُ‬ ‫تأ َُ‬ ‫ؤذی ِۃُإذا ػدض ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ـم‬ ‫اػ‬ ‫ات‬ ‫اِليۃ ِؼن اِليو ِ‬
‫اؽ‬
‫(‪)۱۴‬۔زگہتشۺےتفہۺہلگنبۺۺدشیۺںیمۺایسیۺزوردارۺابرشۺوہیئۺسجۺےنۺتہبۺےسۺاکمانتۺوکۺ‬
‫ابلکلۺڈاھدایۺاورۺتہبۺیسۺویتیھکںۺوکۺوپریۺرطحۺابتہۺرکدای۔‬
‫َ‬ ‫اػد ََمءُ َؼ َس ًرا َضز یْ ًرا ِ ْف َبنْ َض ًَل َدیش ِف األ ْدب ْوع اػ َـَم ِ ْ‬
‫ِض ط َو َدمَ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََْ‬
‫أؼسرت‬
‫ْ َ َ َ ْ َِ ْ َ َ ْ ً َ ً َ ِ َ ْ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ً َ ً ِ‬
‫اػـمن ِازل اػع ِث َْیۃ ھدؼا تاؼا وأطّن اِلظ ْول اػع ِث َْیۃ طناء ع ِاؼًل۔ ُ‬
‫(‪)۱۵‬۔رہشوںۺںیمۺراوتسںۺاورۺیلگۺوکوچںۺںیمۺروینشۺاکۺتہبۺاامتہؾۺایکاجاتۺےہۺاورۺ‬
‫اےسیۺبلبۺالجےئۺاجےتۺںیہۺوجۺادنریھےۺوکۺابلکلۺاکوفرۺرکدےتیۺںیہ۔‬
‫ً َ َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬
‫ی ْو َتم ِ ُباػز ْو ِء ِف َاػسر ِؼ واأل ِزظ ِ ُۃ ِف اػـمد ِ ُن ِاھ ِتَمؼا ِجدا وتوظدُ‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َ َ َ َ َْ‬ ‫َْ َ ْ ْ ََْ َ َ ْ ْ‬
‫اب۔ ُ‬ ‫اِلذھ ِ ُ‬ ‫ِت تذ ِھب اػشًلم عل ِ‬ ‫اػـمر ِابيح اػعور با ِئيۃ اػِ ُ‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۹‬‬
‫ُ‬
‫رعیبۺاکۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ ْ َ َ ْ َ َ ٰ َ َ ْ َ َْ‬
‫اِلظب ِال۔ ُ‬ ‫(‪)۱‬۔أظبل اػصَمل صیل صم ِل ِوم عل ِ‬
‫ۺیگ۔‬ ‫اکؾۺرک َےنۺواےلۺایھچۺرطحۺاےنپۺاکؾۺںیمۺگل ہ‬
‫َ َ‬ ‫َ َ َ ٌ َ‬
‫ْسیْ ًصا۔ ُ‬ ‫(‪)۲‬۔أجاب خا ِػد ص ِن اػدؤ ِال ِ‬
‫نادلۺےنۺوفراۺوساؽۺاکۺوجابۺدای۔‬
‫اب۔ ُ‬ ‫ََ ْ َ ََ َ َ‬
‫(‪)۳‬۔ؼر اػ ِظسار ؼر اػدح ِ‬
‫رٹ ۺابدؽۺیکۺرطحۺزگری۔‬
‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ َ َ ْ‬
‫(‪)۴‬۔أُظ ِدُر اػطن تظ ِدیْ ًرا ال أُظ ِدر ٗہ ذيْىا اخ َر۔ ُ‬
‫ںیمۺٓارٹۺیکۺایسیۺدقرۺرکاتۺوہںۺہکۺاسۺرطحۺدورسیۺزیچۺیکۺںیہنۺرکاتۺوہں۔‬
‫َ ْ َ ْ ً َ‬ ‫ْ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫(‪)۵‬۔أظ َب َل سًلب اػ ِصل ِم ص ٰیل ت َصل ِم اػلض ِۃ اػ َص َر ِبي ِۃ ِإظ َباال َمْم ْو ًدا۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)38‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ہبلطۺےنۺوخبۺایھچۺرطحۺرعیبۺزابؿۺانھکیسۺرشوعۺایک۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫َ َ ً ََ ْ َ ٗ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬
‫اس َل‬‫(‪)۶‬۔و ْد َو َس اػذيْسان ِػ ِإلؽ َد ِان و ْد َودۃ ووزخ َرػ ػہ اػ َب ِ‬
‫َ‬
‫َ َْ ًَ َ َ ْ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ ْ ً َ‬
‫اب ػ ٗہ زػ َزل َح َيات ٗہ ِزػ َزاال ذ ِدیْ ًدا۔ ُ‬ ‫زخرطۃ و طمن ِادتج‬
‫اطیشؿۺےنۺااسنؿۺےکۺےیلۺووسہسۺڈاال‪،‬اورۺاسۺےکۺےیلۺوھجٹۺوکۺاجسرکۺشیپۺایکۺوتۺسجۺ‬
‫ےنۺاےسۺمیلستۺایکۺاسۺیکۺزدنیگۺںیمۺزربدتسۺززلہلۺدیپاۺرکدای۔ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫َ َ َ َ َ َْ ََ ْ َ ً َ ْ ً َ‬
‫ان ت ْر ِب َيۃ ع ِر ََیۃ َوت ِص َبا ِ ْف َد ِبيْ ِل ذ ِػؽ ت َص ًباذ ِدیْ ًدا۔ ُ‬ ‫)۔إن وا ِػدي ظدر بي ِ ُ‬ ‫(‪ِ ۷‬‬
‫وایعقۺریمےۺوادل ۺےنۺریمیۺایھچۺرتتیبۺیکۺاورۺاسۺیکۺراہۺںیمۺتخس َۺنکھتۺربداتشۺیک۔ ُ‬
‫ََ ََ‬ ‫ْ ََ‬ ‫ْْ َ‬ ‫(‪َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ۸‬‬
‫َ‬
‫ات اػِِت أ ُثر ِت اػثظاطۃ‬ ‫)۔إن ؼَش ْوع اػ ِظ َراء ِۃ ِػلج ِميْ ِع ِؼ َن املََش ْوص ِ‬
‫ْ ْ ْ َِ ً َ ً‬
‫ْص ِإثراء با ِػضا۔ ُ‬ ‫ِف ِؼ ٍ ُ‬
‫ی ہہنً اا ۺامتؾ ۺولوگں ۺےک ۺےیلۺمیلعت ۺاکۺوصنمہبۺااسیۺوصنمہب ۺےہۺسج ۺےنۺرہش ۺںیمۺذہتبیۺ‬
‫ودمتؿۺںیمۺزربدتسۺااضہفۺرکدای۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬
‫اوأ ْخ ِطض ػو ََم َج َن َاح اػذ ِل ِؼ َن‬ ‫(‪)۹‬۔أ ْح ِدن ِ ُإ َیل اػ َوا ِػ َدیْ ِن ِإ ْح َداؽ ُ‬
‫َ ْ ً‬
‫اػر ْ َمح ِۃ خطزا۔ ُ‬ ‫َ‬
‫ںیمۺوادل ۺےکۺاسھتۺااھچۺولسکۺرکاتۺوہںۺاورۺدوونںۺےکۺےیل ۺ مؾۺدیلۺےسۺاع ییۺاکۺ‬
‫ابزوۺاھچباتۺوہں۔ ُ‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫)۔ح َج ْجت بو ََم َبيْ َت اہلل َحجات ثًلثا َوز ْر َؽا ظ ْ َْب َ‬ ‫(‪َ ۱۱‬‬
‫اػرد ْو ِل َر َیل‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫َ ِِ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ليہ َو َدل َم ز ْو َرت ْ ِْی۔ ُ‬ ‫اہلل ص ِ‬
‫ںیم ۺےن ۺدوونں ۺےک ۺاسھت ۺناہن ۺہبعک ۺےک ۺنیت ۺجح ۺےیک ۺاور ۺدورمہبت ۺروسؽ ۺاپک ۺﷺ‬
‫ےکۺروہضۺاونرۺیکۺزایرتۺیک۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ْی ٗہ َووأ ْح َرتمُ امل َت َوطؼَ‬ ‫(‪)۱۱‬۔أث ْ َنيْت َص َیل اػطائز األول ث َن ًاء ال أُثنيْہ أل َح ُد ض ُْ‬
‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ‬
‫ِا ْح ِ َرت ًاؼا َل ْأ ْح ِرت ْؼ ٗہ ِػض ْ ِْیہ۔ ُ‬
‫ےلہپ ۺاکایمب ۺوہےن ۺواےل ۺیک ۺںیم ۺےن ۺایسی ۺرعتفی ۺیک ۺہک ۺاس ۺےک ۺالعوہ ۺیسک ۺیک ۺایسیۺ‬
‫رعتفیۺںیہنۺیکۺاورۺاکایمبۺوہےن ۺواےلۺیکۺایسیۺزعت ۺوازفایئۺرکاتۺوہںۺہکۺایسی ۺدورسےۺیکۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)39‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ںیہنۺرکاتۺوہں۔‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫)۔اػت ْم ُر یْ َنات اػ َبدؽيہ تز یْد اػ َصزًلت َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫رًل َبۃ َواػظل َب ظوۃ و ُ َوُ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫(‪۱۲‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اِلؽْ َد َ ِان أ ْن ی ْص ّٰن ِب َوا عل اػ ِص َن َای ِۃ‬ ‫ِ‬ ‫یل‬
‫َ‬ ‫اص َدۃ ُ‬
‫وط َص َ‬ ‫ت َد َ ِاصد األ ْؼ َص َاء َواػع ِِل أُت ؼد ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َْ َ َ ْ َ ً َْ َ َ ْ َ ْ َ‬
‫ن َ َؼا‬ ‫مووأط َزل أ ُؽْ َواع اػت ْم ِر یْ ِن اػ َب َد ِ ِ ُ‬ ‫ووأن َیصل ُِػنط ِدہ حشا ِؼنوا عل ُیو‬
‫اووأ ُنْ‬ ‫َ‬
‫ِش ف اِلظ ْول عث ْ ًْی َ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫اػس َلؼ َوط َي ْحدُن باِلؽ َدان أن َی ْ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ان ف اػْ َو َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اء‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ع‬
‫ْ ً َ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َْ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ ً َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ ِ ْ َْ‬
‫اووأن یذت ِضل ِف ح ِدی ُظ ِۃ‬ ‫ات اْلي ِل رعو ب‬ ‫اووأن َیت ِ ُسي َروو ِ‬ ‫یدبح صوؼ‬
‫ََ ْ َ َ ْ َ ٗ ْ ٰ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اِلؽْ ِد ِان أال َی ِود ؽطدہ ِف ھذاُ‬ ‫ِ‬ ‫َؼ ْ ِْن ِػہ َؼ َرت ْ ِْی أ ْوثًلثا عل َأ ْدب ْوع َووص َیل‬
‫َ َ‬ ‫اػد َ‬ ‫ي ٍَیأ ِت ِيہ امل ْ َت َُن ِاطد ْو َن ْف َؼ َي ِادیْ‬ ‫ْ‬ ‫اػت ْمر یْن ٰذػ َؽ اِل ْج َ‬ ‫َ‬
‫اؼ وط ِإن‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ُ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ذ‬ ‫ِ‬ ‫اػ‬ ‫اد‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬
‫ٗ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ِْ َ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ٰ َِ َ ِ‬
‫اْلدم أعث ُر َِما ی ِطيدہ۔ ُ‬ ‫ذ ِػؽ ظد یض ِ‬
‫(اػنحو اػوازحواألول ؼن اػثاؽو یۃ وص‪ُ )۱۲۸:‬‬
‫امسجینۺورزشۺوھٹپںۺوکۺزایدہۺتخسۺاورۺدؽۺوکۺزایدہۺاطتقۺورۺرکیتۺںیہ‪ٓ،‬اوتنںۺاورۺرگدوںۺ‬
‫یک ۺلمکم ۺدمد ۺرکیت ۺںیہ‪،‬وت ۺااسنؿ ۺوک ۺاس ۺرپ ۺوپری ۺوتہج ۺدینی ۺاچےیہ ۺاور ۺاےنپ ۺےیل ۺاس ۺںیم ۺےس ۺرہۺ‬
‫دؿۺاکیۺہصحۺرقمرۺرکےۺاورۺامسجینۺورزشۺےکۺااسقؾۺںیمۺےسۺبسۺےسۺرتہبۺوہۺےہۺوجۺیلھکۺ‬
‫وہاۺںیمۺوہ‪ ،‬وتۺااسنؿۺاک ۺوتیھکں ۺںیم ۺزایدہۺانلچۺ‪،‬ریتان‪،‬وھگڑےۺیکۺھٹیپ ۺرپۺوخبۺوسارۺوہاناورۺاےنپۺ‬
‫اکمؿۺےکۺابغۺںیمۺرہۺہتفہۺدوایۺنیتۺرمہبتۺرصموػۺرانہۺااھچۺوہاتۺےہۺاورۺااسنؿۺرپۺرضوریۺےہۺ‬
‫ہک ۺوخد ۺوک ۺورزش ۺیک ۺاس ۺتقشم ۺںیم ۺہن ۺڈاےل ۺسج ۺںیم ۺدوڑےکدیماونں ۺںیم ۺاقمہلب ۺرکےنۺ‬
‫واےلۺولگۺڑپےتۺںیہۺویکںۺہکۺایسیۺورزشۺمسجۺوکۺافدئہۺےسۺزایدہۺاصقنؿۺدیتیۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۰‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬۔متۺاہجںۺیھبۺروہۺاہللۺاعتیلۺےسۺڈرےتۺروہۺاورۺاسۺوکۺوخبۺایدۺرکےتۺروہ۔‬
‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ‬
‫خاطوا اہلل أیْ َن ََم تع ْوؽوا َواذعر ْو ٗہ ِذع ًرا ع ِث ْ ًْیا۔ ُ‬
‫ف‬
‫(‪)۲‬۔بجۺحبصۺوہیتۺےہۺرپدنے ۺاےنپ ۺوھگولسنںۺےسۺابرہۺیکلتےۺںیہۺاورۺدروتخںۺیکۺ‬
‫اشوخںۺرپۺوخبۺاہچہچےتۺںیہ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)49‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ َ َ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ‬
‫ِصنْ َد َؼا ی ْد ِطرُاػرُ ْبح َترج اػسي ْور ِؼ ْن أ ْصذ ِاذ ِو ْم َوتض ِرد ص ٰیل اض َر ِان‬
‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ ْ‬
‫األذج ِار تض ِر ُیدا۔ ُ‬
‫(‪)۳‬۔وعسمد ۺاکی ۺیتنحم ۺاطبل ۺملع ۺےہ ۺوج ۺڑپےنھ ۺںیم ۺوخب ۺتنحم ۺرکات ۺےہ ۺاور ۺااحتمینۺ‬
‫ػۺاینپۺاکیپۺرپۺاتھکلۺےہ۔‬ ‫وساالتۺےکوجاابتۺاصػۺاص‬
‫ْ َ َ ْ َ ً َ َ ْ َ ْ ََ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ْ ٌ َ ٌ ْ َ ٌ َ َ ْ َْ‬
‫ؼدصود سا ِػب ُمت ِود اػ ِذي َیت ِود ِف اػ ِظراء ِۃ ِاج ِتوادا و یعتب اج ِو بۃ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ َ ً َ‬
‫اِلؼ ِتحا ُِؽي ِ ُۃ و ِازحا صیل عراد ِتہ۔ ُ‬ ‫األد ِ ُىل ِۃ ِ‬
‫(‪)۴‬۔لکۺراتۺزیتۺابرشۺیکۺوہجۺےسۺاکیۺاکمؿۺابلکلۺڈھۺایگ‪،‬ڑپوویسںۺےنۺاسۺرھگۺاکۺ‬
‫اسامؿۺاکنےنلۺںیمۺرھگۺواولںۺیکۺتہبۺدمدۺیکۺاورۺوپسیلۺےنۺیھبۺاسۺےکۺےیلۺوکششۺیک۔‬
‫ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ ٌ ْ َ ً َ ً ْ َْ َ ْ َ ْ َ َ َ َ ْ َْ‬
‫اْلْئان‬ ‫ِاؽودم اػب ِارحۃؼ ِْنل ِاؽ ِوداؼا تاؼ ِابْنو ِل املس ِ ُر ُاػض ِز ی ِ ُر ُوداص ُد ُ ِ‬
‫َ ْ َ َ َْ ْ ْ ْ َ َ َ َ َ َْ ْ َ َ َ ً َ َ َ ٰ َ ْ‬
‫صی ِػذ ِػؽ اػبو ِػيس‬ ‫ارحاب اػبي ِت ِف ِاخراج ؼتاع ذ ِػؽ اػبي ِت ؼداصدۃ ود‬
‫ِ ِ‬ ‫َ ً‬
‫أیْزا۔ ُ‬
‫(‪)۵‬۔ٓاجۺحبصۺےسۺزیتۺوہاںیئۺلچۺریہۺںیہۺ‪،‬یکلہۺیکلہۺابرشۺوہریہۺےہۺاورۺوممسۺاہنتیۺ‬
‫وخوگشارۺوہایگۺےہ۔اسۺےسۺوتیھکںۺاکۺتہبۺافدئہۺوہاگ۔‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫اح اػ َي ْو ِ ُم َو َی ْ ِْنل اػ َـمسر َرذاذا َوظ ْد َر َار‬ ‫ر َب ُ‬ ‫اػر َیاح ِؼ َن َ ُ‬‫ِ‬ ‫ت ْص ِرػ‬
‫َْ َ ً ً َ َ َ ْ ِ َ َ‬
‫وو َِم َاینْطع اِلظ ْول ع ِث ْ ًْیا۔ ُ‬ ‫اْلو را ِئظا ِجدا ُ‬
‫(‪)۶‬۔وکؿۺںیہنۺاجاتنۺہکۺوہیدیۺاملسمونںۺےکۺتخسۺدنمشۺںیہۺ‪،‬وہۺاںیھنۺاصقنؿۺاچنہپےنۺ‬
‫ےکۺےیلۺرباربۺاسزںیشۺرکےتۺرےتہۺںیہۺاورۺااسنینۺوقحؼۺاکۺھچکۺیھبۺایخؽۺںیہنۺرےتھکۺ۔‬
‫ات َت ْدب ْْیاً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َ َ َ َْ ْ َ َ ٌ َ ْ ٌ ْ ْ ْ َ َ ْ َ ْ‬
‫ؼن ال یصلم أن َاػيوود َصدو ذ ِدید ِػلـمد ِل ِمْیو ید ِبرون اػـمو ِاؼر ِ ُ ِ‬
‫َ ً‬
‫اِلؽْ َد ِان ذيْىا۔ ُ‬ ‫ُ‬
‫ؼ‬
‫َ َ َ ََ َ َ ْ َ ْ َ‬
‫و‬ ‫ظ‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫و‬‫ص‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫ال‬‫وو‬ ‫ر‬ ‫اػض‬ ‫م‬ ‫ُ‬
‫و‬ ‫اظ‬ ‫ؼ ْد َتم ًرا ِل ْ َ‬
‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ِ ِِ ِ‬
‫ِ‬
‫(‪)۷‬۔احدم ۺاک ۺاھبیئ ۺلک ۺتخس ۺامیبر ۺوہا‪،‬اس ۺےک ۺرس ۺںیم ۺزور ۺاک ۺدرد ۺااھٹ‪،‬سج ۺیک ۺوہج ۺےسۺ‬
‫اسۺےنۺراتۺاکۺاھکانۺابلکلۺںیہنۺاھکایۺ۔‬
‫َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ََ ً َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫َ‬
‫جع ِف ر ِأدہ ِب ِذد ٍۃ َل‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ذ ِدیدا أؼ ِس وأ ِريب بو ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ؼ ِرض أخ ح ِاؼ ٍد ؼ ُرزا ُ‬
‫ِ ٍ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ ْ ًَ َ‬
‫َیأع ِل اػصذاء ؼسل ُظا ِألج ِلہ۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)45‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫(‪)۸‬۔املسمونںۺوکۺاچےیہۺہکۺوہۺرباربۺرہۺاسؽۺاےنپۺامؽۺاکۺاسحبۺرکںیۺاورۺزاکتۺیکۺادایگیۺ‬
‫ںیم ۺابلکل ۺیتسس ۺہن ۺرکںی ۺ‪،‬ارگ ۺوہ ۺاس ۺرفےضی ۺوک ۺوپرے ۺاالخص ۺےک ۺاسھت ۺادا ۺرکےت ۺرںیہ ۺےگ ۺوتۺ‬
‫اہللۺاعتٰیلۺاؿۺےکۺامؽۺںیمۺوخبۺربتکۺدےۺاگ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫ص َیل اػـم ْد ِل ِم ْ َْی أ ْن َیصد ْ ُوا َؼاػو ْم ؼ ْد َت ِم ًرا عل ص ٍام َوال َی َتع َادل ْوا ِ ْف‬
‫َ‬ ‫ْ ََ ٰ َ ْ‬ ‫ْ َ َْ‬ ‫ًَ‬ ‫َ ً‬ ‫َ َ‬ ‫َا َ‬
‫ات ع ْدًل ؼ ْسلظا و ِإن أخلروا ِف أد ِاء ھذا اػو ِاج ِب عل‬
‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫اػز‬ ‫اء‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫َ َ َ َ َ ٰ ْ َ ْ َ ْ َ َ ًَ َ َْ ً‬ ‫َ‬
‫اِل ْخًل ِص بارؽ اہلل تصایل ِف اؼوا ِػ ِوم ب ُرعۃ ع ِثْیۃ۔ ُ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۹‬۔رہ ۺرہش ۺںیم ۺاکی ۺاےسی ۺیمیلعت ۺادارے ۺیک ۺرضورت ۺےہ ۺوج ۺمیلعت ۺوک ۺوخب ۺاعؾ ۺرکےۺ‬
‫اورۺد ۺیکۺیھبۺایھچۺدختمۺرکے۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ‬
‫َشا ع ِثْیاً‬ ‫ََیب أ ْن َتع ْو َن ْف عل َبل ٍد ؼؤد َد ٌۃ ثظ ِاط َي ٌ ُۃ َتنَْش اػت ْص ِليْ َم َؽ ْ ً‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ً ِ ًِ‬ ‫َ ِ‬
‫َ ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػدین ِخدؼۃ حدنۃ۔ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫وَت ِدم ِ‬
‫(‪)۱۰‬۔تحصۺدنمۺذغاۺااسنؿۺےکۺےیلۺرضوریۺےہۺوجۺوھبکۺاٹمیتۺےہۺ‪،‬وھٹپںۺاورۺڈہویںۺ‬
‫وکۺڑباھیتۺاورۺوخبۺاطتقۺورۺانبیتۺےہۺاورۺزومخںۺوک َۺرھبےنۺںیمۺیھبۺاکیفۺدمدۺدیتیۺےہ۔‬
‫َ‬
‫اب‬ ‫األ ْص َر َ‬ ‫ْ َ‬
‫ي َید ُد اْل ْوع َو ی َن ِمي ُ‬ ‫اػر ِحيْح َض ْور ٌي ِػإلؽْ َد ِان َاػ ِذ ْ‬ ‫َ‬
‫اء‬
‫َْ َ‬
‫ذ‬‫اػ ِض‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ َ َ َ َ َْ َ ً َ ْ َ ً َ ْ َ ٰ َ ْ ْ ْ َ َ ً َ ْ ً‬
‫واػ ِصشام و یظ ِو یوا ظوۃع ِثْی ُۃ وو ی ِصْی صیل دؼ ِلاْلروح ِإصاؽۃ أیزا۔ ُ‬
‫ِ‬
‫(‪)۱۱‬۔ارگ ۺٓاپ ۺوک ۺوکیئ ۺامہ ۺاکؾ ۺرکان ۺوہ ۺوت ۺےلہپ ۺاس ۺےک ۺامتؾ ۺوگوشں ۺرپ ۺوخب ۺوغر ۺرکںی ۺاورۺ‬
‫صلخمۺدووتسںۺےسۺیھبۺوشمرہۺںیلۺاتہکۺٓاپۺاصقنؿۺےسۺدواچرۺہنۺوہں۔‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ت تر یْد أ ْن َت ْط َص َل ِط ْص ًًلُ َھ ًاؼا و َُط َص َليْ َؽ أ ْن ت َط ِع َر ِ ْف َ َِجيْع َج َوا ِؽبہ َت ْط ِع ْْیاً‬ ‫ُ‬ ‫إ َذا عنْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ َ ْ َِ ْ َ َ َ ْ ِ َ َ َ ْ َ َ َ ْ ً َ َ َ َ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫اء أیزا ع ْیُال تو ِاجہ اػضر۔ ُ‬ ‫وتدت ِذْی األر ِدظاء األو ِطي ُ‬
‫یسکوقؾۺںیمۺیچنہپۺوتۺاؿۺیکۺاعداتۺواالخؼۺرپۺاسۺےنۺرہگاۺارثۺوھچڑا۔‬ ‫(‪)۱۲‬۔االسیمۺذہتبیۺبجۺ ۺ‬
‫ًََ َ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫اػث َظ َاطۃ اِل ْد ًَلؼيۃإ ٰ‬
‫َ‬ ‫ََ َ َ َ َ‬
‫ت ِ ْف صادا ِتہ َوخل ِظہ أ ُثرا باػضا۔ ُ‬ ‫یل ذ ْصب أث َ ُر ْ‬
‫ٍ‬ ‫ُ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ػـَم ورل ِت‬
‫(‪)۱۳‬۔دنہواتسؿ ۺ‪،‬ایشیلم ۺاور ۺنیچ ۺےک ۺولگ ۺاملسمؿ ۺاترجوں ۺاور ۺایسوحں ۺےس ۺتہبۺ‬
‫أتمرثۺوہےئۺاورۺاؿۺےکۺاسھتۺتہبۺااھچۺرباتؤۺایک۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫اػر ْ ِْی ِباػتج ِار اػـم ْد ِل ِم ْ َْی َواػدا ِئ ِح ْ َْی‬
‫َ‬
‫و‬‫َت َأث َر ر َجال اػْونْد َو َؼاػ ّْی َیا َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)42‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ً‬ ‫ًَ‬ ‫َ ً َ ًْ َ َ‬
‫ا۔وص َاؼلوھ ْم ؼ َص َاؼلۃ َح َد َنۃ۔ ُ‬ ‫تأثرا ع ِبْی‬
‫(‪)۱۴‬۔اجہعم ۺارشہیف ۺّرب ۺریغصںیم ۺالہ ۺتنس ۺوامجتع ۺاک ۺیملع ۺودینی ۺادارہ ۺےہ ۺوج ۺاالسیمۺ‬
‫ولعؾ ۺوونفؿ ۺےک ۺاسھت ۺرعیب ۺزابؿ ۺوادب ۺیک ۺمیلعت ۺرپ ۺیھب ۺرھبوپر ۺوتہج ۺداتیےہ‪،‬اہیں ۺہک ۺافرنیغۺ‬
‫صلخم‪،‬دیبارزغم‪،‬رحتمک ۺاور ّۺفاؽۺوہےت ۺںیہ ۺوج ۺفلتخم ۺدیماونںۺےس ۺقلعت ۺرےتھک ۺںیہ ۺاورۺ‬
‫االسیمۺامیلعتتۺیکۺوخبۺوخبۺرشنوۺااشتعۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َْ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َْ َ َ ْ َ َ‬
‫ذب ِہْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬
‫ش ِط ُيۃ ِألھ ِل اػدن ِۃ واْلَمص ِۃ ُؼصود ِصل ِمي و ِدی ِِن ِف ِ ُ‬ ‫اْل ِاؼصۃ األ َ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ًَ‬ ‫َ ْ َ ٓ‬ ‫َْ َ َ َ ْ َ‬
‫ِت ت ْو َتم ِب َت ْص ِل ِيم اػلض ِۃ اػ َص َر ِبي ِۃ َوا َد ِاب َوا ِإزاطۃ ِإ َیل اػصل ُْو ِم َواػطن ْو ِن‬ ‫اػظار َِۃ اػِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ًل َویع ْون ِخ ِرَی ْوھا ُم ِل ِر ْ َْی ؼ َت َ ُي ِظ ِش ْ َْی ؽذس َ ُ‬
‫اء‬ ‫اِل ْدًل ِؼي ِ ُۃ أیْزا ِا ْھ ِت ََم ًؼا ع ِاؼ ُ‬
‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ َ َ ْ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ ْ ً َ‬ ‫َ َِ َْ ْ َ َ َ َ َ‬
‫اِلدًل ِؼ ُيۃ ؽَشُا ع ِثْیا۔ ُ‬ ‫ت ُمت ِلط ٍ ُۃ۔ُو ینَشون اػتصا ِػيم ِ‬ ‫ُو ینتمون ِإیل ُماال ٍ ُ‬
‫ُ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۱‬‬
‫ُ‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺاکۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکوۺاورۺرمسۺاطخلۺاگلرگۺوعفمؽۺہیفۺیکۺنییعتۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ؼ۔ ُ‬ ‫(‪)۱‬ت َصس َل ََم ِرؽ اػدي َار ِۃ ِص ْن َد ؼنْ َح َّن اػس ِر یْ ِ ُ‬
‫راےتسۺےکومڑۺرپۺاگڑیۺاکۺانجنۺرخابۺوہایگ۔‬
‫ْ‬
‫أس َواملِنْ َج ِل‬
‫َ‬
‫اػط‬ ‫و‬ ‫(‪َ )۲‬ی ْد َتص ْْی اػْ َط ًَلح ْف َح ْظلہُ باػذاد ْوػ َ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ ْ َ َ َ َْ َ َ‬
‫اث واػنورج واػد ِاظي ِۃ۔ ُ‬ ‫واػ ِـمحر ِ‬
‫ِ‬
‫اسکؿ ۺاےنپ ۺتیھک ۺںیم ۺڈوؽ‪،‬اہلکڑی‪،‬درایتن‪،‬لہ‪،‬ہلغ ۺاگےنہ ۺیک ۺنیشم ۺاور ۺرٹہ ۺیک ۺدمد ۺاتیلۺ‬
‫َ‬ ‫ےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪ِ )۳‬اَت ْوت َن َو اِل ِدیْظ ِ ُۃ ِػ ًِل ْد ِت ْمتاع ِِب َب ِاھ ِجوا۔ ُ‬
‫ِ‬
‫ۺایگ۔‬ ‫ػ‬ ‫ۺرط‬ ‫یک‬ ‫ۺ‬ ‫س‬ ‫ۺا‬ ‫ںیم‬ ‫ۺ‬ ‫ےیل‬ ‫ۺ‬ ‫ےک‬ ‫ابغۺیکۺوخبۺوصریتۺےسۺفطلۺادنوزۺوہےنۺ‬
‫ْ ْ َ َ َ َ ْ ْ َ َ َ َ َْ َ َ‬ ‫ْ َ ََ‬ ‫ْ‬
‫(‪َ )۴‬ی ْد َت ْص ِمل اػـم َونْ ِدس ِحْی صم ِلہُ املِد ُسرۃ واػ ِـمنظلۃ و ُاملثلث‬
‫ْ ََ‬ ‫َْ َ‬
‫َواػظل َم َواػ َو َر ظۃ۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)43‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ارئنیجنۺاےنپۺاکؾۺےکۺوتقۺالیکس‪ٓ،‬اہل‪،‬ثلثم‪،‬ملقۺاورۺاکذغۺاامعتسؽۺرکاتۺےہ۔‬
‫َ َْ َ ْ‬ ‫َْ َ‬
‫َ‬
‫اِلبْ َرۃ َواملِظص َواػ ِـمنْش َار۔ ُ‬ ‫و‬ ‫َش َط َ‬‫اْل َراح أث ْ َن َاءُ َص َم ِل َيتہُ امل ِْ ْ َ‬ ‫(‪َ ُ)۵‬ی ْد َت ْخ ِدم‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رسنجۺاےنپۺٓارپنشیۺےکۺدوراؿۺرتشن‪،‬انشکجن‪،‬یچنیقۺاورۺدورنیبۺاکۺاامعتسؽۺرکاتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ ٰ َ‬ ‫َ ٰ ََ َ َْ‬ ‫َْ‬ ‫َْ‬
‫اِل ِج ِاز ی ِۃ‬ ‫ج ِإیل األر ِاِض ِ‬
‫َ‬ ‫(‪َ )۶‬یذھب اػظ ِادر صیل أد ِاء ط ِر یز ِۃ اِل ُ‬
‫َ َ َ َ ْ ْ َ ْ َ َْ ِ َ ٌ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫ؼ َت َحم ًًل امل ْ َتاص َب َ‬
‫يػ‬ ‫ِ‬ ‫اػر‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫ز‬ ‫ہ‬ ‫ي‬‫ظ‬‫ِ‬ ‫ًل‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫ح‬ ‫ہ‬ ‫ت‬‫ِ‬ ‫َی‬ ‫ز‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫ص‬ ‫ہ‬ ‫ي‬‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ث‬ ‫ی‬ ‫ال‬ ‫اب‬ ‫ص‬ ‫اػر‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ْ ٌ ْ ٗ َ َ َ َ َ ٰ َ َ َ َ ِٰ َ َ َ َ َ‬
‫اہلل ساػ حول‬ ‫اء وحّت ِإ ْذا ور َل ِإیل ؼع ُۃ ِب ْدًلؼ ِۃ ِ‬ ‫اػذت ِ ُ‬ ‫وأو برد ی ِريبہ أیام ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ؽ َر ِاز ًيا َر ِاب ًرا‬ ‫اػع ْص َب ِ ُہ َوو َد َصی َب ْ َْی اػرطا َوامل َ ْر َو ِ ُۃ َووأُت َِجيْ َع املن ِاد ِ ُ‬
‫۔(تيدْی اػنحووص‪ُ )۲۱۶:‬‬
‫یہ ت‬
‫دنترتسۺٓادیمۺولکشمںۺاورۺدوشارویںۺوکۺربداتشۺرکےکۺۺاجحزۺیکۺزنیمۺرپۺرف ض اۂۺجحۺاداۺرکےنۺ‬
‫اجاتۺےہۺ‪،‬رگیمۺےکۺزامےنۺیکۺرگیمۺایۺرسدیۺےکۺدونںۺیکۺرسدیۺاسۺوکۺاسۺےکۺارادےۺےسۺابزۺںیہنۺ‬
‫ریتھکۺےہاہیںۺکتۺہکۺوہۺاہللۺیکۺالسیتم ۺےکۺاسھتۺہکمۺرکمہمۺاجاتۺےہۺہبعکۺےکۺاردۺرگدۺوطاػۺرکاتۺ‬
‫ےہ ‪،‬افصۺرموہۺےکۺدرایمؿۺیعسۺرکاتۺےہۺاورۺرایضۺرباضۺواصربۺرہۺرکۺامتؾۺاراکؿۺجحۺوپرےۺرکاتۺےہ۔‬
‫َْ ْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ِض و ِػلنش ِر ِ ْف‬ ‫(‪ِ )۷‬ا ْج َت َم َع ُمْ ِلس اػـم َد ِر ِد ْ َْی ش ْو َ ُر اػد ْب ِت اػـَم ِ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ْصط ْوا َب ْص َد َھاُإ ٰیل بي ْو ِتومْ‬ ‫أ ْح َو ِال اػسًلب َوو َظ ْد ِا ْد َت َم َر ِا ْج ِت ََمصو ْم َد َاص ً ُۃ ِواؽْ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ ِ‬
‫اء َوو َظ ْد َظ َرر ْوا إ ْج َر َاء ِا ْؼت ِحان ؼ َد َاب َظ ٍۃ َب ْ َْی اػْ َط ْ َرت َتْیْ‬ ‫اج َت َمص ْوا َؼ َد ًُ‬ ‫وث َصاد ْوا ط ْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ً َ َ ً َ َ َ َ َ َٓ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬
‫َ َْ‬ ‫َْ‬ ‫اػثاػ َثۃ َو َ‬
‫اػر ِاب َص ِ ُۃوَی ْ َنح اػطا ِئز ِطيْوا جا ِئزۃ ِِث ْينۃوو ب ْين َ َُم عان اػسًلب ی ِظطُون‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ٰ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ َ َ ً َ َ َ ْ ْ‬
‫َشػ أ َؼ َاؼو ُْم َوأ ْصل َمو ْم ذ ِػؽ اػن َب َاء و ُ َوُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ْف رطو ِط ِوم رباحا وظػ اػـم‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ َ‬
‫وح ّٰت َیع ْوؽ ْوا ِصنْ َ ُد ح ْد ِن ش ِن أ َدا ِتذ ِت ِو ْمُ‬ ‫اال ْجت َواد ْف در ْودو ْم َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬
‫یل‬ ‫ص‬ ‫حثوم‬
‫(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ واػثاّن املتودطوص‪ُ )۱۱۱:‬‬
‫زگہتشۺہتفہۺدورہپ ۺےکۺوتقۺہبلطۺےک ۺاحالتۺاکۺاجزئہۺےنیل ۺےک ۺےیلۺدمرنیسۺیکۺتسشنۺ‬
‫ۺیگ ۺرھپۺ‬
‫وہیئ ۺاور ۺاؿ ۺیک ۺہی ۺتسشن ۺا ۺکی ۺہٹنھگ ۺاجری ۺریہ ۺاس ۺےک ۺدعب ۺوہ ۺاےنپ ۺرھگوں ۺوک ۺےلچ ہ‬
‫ولےٹۺاورۺاشؾۺوکۺااھٹکۺوہےئۺ‪،‬اوہنںۺےنۺرسیتےۺاورۺوچ ےھۺوہفق ۺےکۺدرایمؿۺاقمہلبۺاکۺ‬
‫ااحتمؿ ۺرکاےن ۺاک ۺہلصیف ۺایک ۺسج ۺںیم ۺاکایمب ۺوہےن ۺواےل ۺوک ۺیتمیق ۺااعنؾ ۺدای ۺاجےئ ۺاگ ۺسج ۺوتقۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)44‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ہبلطۺحبصۺےکۺوتقۺاینپۺدراگسوہںۺںیمۺےھٹیبۺ ےھۺ‪،‬رگناںۺاؿۺےکۺاسےنمۺڑھکاۺوہاۺاورۺاںیھنۺہیۺربخۺ‬
‫انسیئۺ‪،‬اںیھنۺاابسؼۺںیمۺتنحمۺرکےنۺرپۺااھبراۺاتہکۺوہۺِنسُحۺنظۺےکۺاطمقبۺوہاجںیئ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۲‬‬
‫ُ‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪ )۱‬رساکریۺاوکسؽۺوممسۺرگام ۺںیم ۺدنبۺرکۺدےیۺاجےتۺںیہۺ‪،‬ویکںۺہکۺرگیمۺمسجۺاورۺذنہۺوکۺ‬
‫وھجنھجڑ ۺدیتی ۺےہ ۺ‪،‬بش ۺوروز ۺہبلط ۺاور ۺااسذتہ ۺوک ۺرپاشیؿ ۺریتھک ۺےہ ۺوت ۺوہ ۺحیحص ۺرطےقی ۺرپ ۺدرس ۺاورۺ‬
‫اطمہعلۺاکۺاکؾۺںیہنۺرکاپےتۺںیہ۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ت ْض َلؼ امل َْ َدارس َ‬
‫اْل ْد َم‬ ‫ََ‬
‫ر ِل اػريْ ِػ ِألن َ اِلر ی ْز ِصج ِ‬ ‫اػر ْ َِس َيۃ ْف ط ْ‬
‫َ ْ َ َ ْ ِ َ ََ َ َ َ َ َ َ َ ًْ َ ََ ً َ ْ َ ْ َ ْ َ َ‬ ‫ِ‬
‫اػد ْر َس وَ‬ ‫اػذھنوو یظ ِلؼ اػسلبۃ واألدا ِتذۃ ػيًل وؽواراوطوم ال یطصلون‬ ‫و ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫اػـمساػ َصۃ ص َیل اػ َو ْج ِہ اػر ِح ْيح۔ ُ‬
‫ِ‬
‫(‪ )۲‬لک ۺاشؾ ۺوک ۺدیلہ ۺںیم ۺ’’وموجد ۺملسم ۺاسملئ ۺور ۺاؿ ۺاک ۺلح‘‘ےک ۺوموضع ۺرپ ۺاکی ۺانیمیسرۺ‬
‫ف‬
‫دقعنمۺوہاگۺ‪،‬سجۺںیمۺبسۺےسۺالہپۺہبطخۺوزریِۺداہلخۺاکۺوہاگۺ‪،‬اسۺںیمۺکلمۺےکۺمخلتفۺوصوبںۺےکۺ‬
‫ملسمامندنئےۺرشکیۺوہںۺےگ۔‬ ‫ۺ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫د ِل ِم ْ َْی‬ ‫ُتنْ َص ِظد ؽ ْد َو ٌہ ِصل ِميۃ َؼ َد َاء اػض ِ ُد ِ ْف ِد ْھِ ِْل ص ٰیل صنْ َو ِان ’’ َؼذ ِاع ِل امل ْ ُ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ََ ً‬ ‫َْ‬ ‫َ‬
‫اػر ِاھ َن ِۃ َو ِصًل ِج َوا‘‘ َیسب ِطيْ َوا اوال َو ِز یْر اػد ِاخ ِلي ِۃ ویذ ِارؽ ِطيْ َوا اػزص ََمء‬ ‫َ‬
‫ْ ْ ْ َ َ ََ ْ ْ َْ َ َ َْ‬
‫اػـمد ِلمون ِؼن األظا ِػي ِم اػـمخت ِلط ِۃ ِػلدوػ ِۃ۔ ُ‬
‫(‪۲۸ )۳‬؍ۺارپلیۺوکۺدورہپۺےکۺدعبۺادمادۺایہتفۺرعیبۺدمارسۺےکۺامندنئہۺااسذتہۺاکۺاکیۺودفۺ‬
‫وزری ۺایلع ۺارترپدشی ۺےس ۺالم ۺاور ۺاںیھن ۺاینپ ۺوگانوگں ۺرپاشیوینں ۺےس ۺوافق ۺرکاای‪،‬وزری ۺایلع ۺےنۺ‬
‫وپریۺوتہجۺےکۺاسھتۺاؿۺ َیکۺابںیتۺںینسۺاورۺاؿۺیکۺالکشمتۺتہبۺدلجۺلحۺرکےنۺاکۺنیقیۺدالای۔‬
‫َ َ َ‬ ‫ْ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ز َار َوط ٌد ِؼ َن األ َدا ِتذ ِۃ اػـم َم ِث ِل ْ َْی ِػل َـم َد ِار ِس اػ َ ُص َر ِبي ِۃ اػـم َداص َدۃ ع ِب ْ َْیُ‬
‫ْ َ َ َ َ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫اػْو َز َراء ْف اتْ‬
‫َشیْ َن ِؼ ْن ِابْ ِ ُر یْل‬ ‫ص‬‫ِ‬ ‫اػ‬ ‫و‬ ‫ن‬‫اؼ‬
‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ػث‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫اػش‬ ‫ب‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ي‬ ‫ظ‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫یش‬ ‫ُ‬
‫اد‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ُ‬
‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫َ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ َ ْ َ َ ٗ َ ٰ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َْ ْ َ َِ َ َ َ َ َ َ َ ِ ْ َ َ َ َ‬
‫و ُاسلصہ صیل ازؼا ِت ِوم َِسع اح ِادیثوم ِب ِصنای ٍۃ ع ِاؼل ٍۃ وأعد ػوم حل ؼذ ِاع ِل ِو ِم‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)45‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ً‬ ‫اػْـم َُت َنو َصۃ َ‬
‫ْس ًیصا َجدا۔ ُ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫(‪ )۴‬ریمے رھگ ۺےک ۺزندکی ۺاکی ۺتہب ۺڑبا ۺاپرک ۺےہ ۺ‪،‬سج ۺںیم ۺحبص ۺواشؾ ۺدور ۺدرازۺ‬
‫العوقں ۺےک ۺولگ ۺرفتحی ۺاور ۺامسجین ۺورزش ۺرکےن ۺےک ۺےیل ۺٓاےت ۺںیہ ۺ‪،‬اس ۺےک ۺوپدوں ۺاورۺ‬
‫وھپولںۺیکۺدھکیۺرھکیۺاورۺافحتظۺےکۺےیلۺیئکۺامیلۺاورۺوچیکۺدارۺںیہ‪،‬وجۺرقمرۺوتقۺںیمۺاینپۺڈوییٹۺ‬
‫وپریۺنتۺدیہۺاورۺدعتسمیۺےکۺاسھتۺااجنؾۺدےتیۺںیہ۔ۺ‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َْ َْ ْ ٌَََ َ‬
‫اس ِؼ اػ َب ِص ْيد ِۃ ِػلْنھ ِۃ‬ ‫ِت ؼتْنۃ ع ِب ْ ٌْیُ ویأ ِتيْوا اػناس ِؼ َن اػـمن ِ‬ ‫ِصند بيِ‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫اػر َیاز ِۃ اػ َب َد ِؽي ِۃ َر َب ًاحا َو َؼ َد ًاء و ِػـم َراظ َب ِۃ اض َر ِاد َوا َوا ْزھ ِارھا ب ْد َتا ِؽي ْو ُن‬ ‫ِ‬ ‫َو‬
‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫َوح َر ٌاس َیظ ْوؼ ْون ِب َو ِاج ِب ِو ْم ِبع ِل ج ْو ٍد َوؽذ ٍاط ِف امل َ ْو ِص ِد امل َحد ِ ُد ۔ ُ‬
‫ۺرقتیۺ‪۱۵‬؍ۺولکۺرٹیمۺیکۺدوریۺرپۺوگیتمۺدنیۺیتہبۺےہۺ‪،‬سجۺ‬ ‫(‪ )۵‬ریمےۺےبصقۺےسۺدنھکۺاجبن ہ ا‬
‫ںیم ۺمسق ۺمسق ۺیک ۺایلھچمں ۺاپیئ ۺاجیت ۺںیہ ۺ‪،‬اکشری ۺاجولں ۺےس ۺاؿ ۺاک ۺاکشر ۺرکےت ۺںیہ ۺاوراںیھن ۺےگنہمۺ‬
‫داومںۺںیمۺرفوتخۺرکےتۺںیہۺ۔اسۺدنیۺیکۺایلھچمںۺڑبیۺذلذیۺاورۺوقمیۺوہیتۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫اػن ْورُ’’غوؼّت‘‘ َص ٰیل ب ْصد ‪ ۱۵‬علو ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِت‬‫اْلن ْو ٍب ِؼ ْن ظ ْر َیِ ْ‬ ‫ؼرتا ِج َو ُۃ ُ َُ‬ ‫ِ‬ ‫َیْ ِري‬
‫َ‬ ‫ْ َ ْ َ ْ َ ْ ََ َ َ ْ َ َ َ‬
‫َ‬
‫ش ِاؽ َ ُو ُ َی ِبيْص ْوؽ َوا‬ ‫اػر َياد ْو َ ُن باأل ْ َ‬ ‫األدـَمؽ اػـمتنوصۃوی ِريدھا‬ ‫توجد ِطيہ ُ‬
‫َ َ َ َ ْ َ ْ َ ٰ ِ َ َ ْ َ ْ َ ً ً َ َ َِ ً‬
‫ِ ُبثم ٍن ض ٍال ویعون اَساؽ ھذا اػنو ِر ػ ِذیذۃ ِجدا وؼظ ِو یۃ۔ ُ‬
‫(‪ )۶‬لسلسم ۺنیت ۺدؿ ۺےس ۺڈنھٹی ۺاور ۺوخش ۺوگار ۺوہاںیئ ۺلچ ۺریہ ۺںیہ ۺ‪،‬یکلہ ۺیکلہ ۺابرشۺ‬
‫یھبۺوہریہۺےہۺ‪،‬لکۺںیمۺاےنپۺدووتسںۺےکۺاسھتۺرہنۺےکۺانکرےۺےنھگۺابغۺںیمۺایگۺاورۺدوےٹنھگۺ‬
‫وںیہۺرہۺرکۺوممسۺاکۺفطلۺااھٹایۺاورۺرغمبۺیکۺاذاؿۺےسۺھچکۺےلہپۺرھگۺواسپۺٓاای۔امنزۺرغمبۺےکۺ‬
‫دعبۺھچکۺدریۺدریسۺاتکوبںۺاکۺاطمہعلۺایکۺ‪،‬اھکانۺاھکےنۺےکۺدعبۺےلحمّۺیکۺدجسمۺںیمۺاشعۺیکۺامنزۺامجتعۺ‬
‫ےکۺاسھتۺڑپیھۺ‪،‬رھپۺدسۺےجبۺےسۺےلہپۺیہۺوسایگ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اػرا ِئظۃ توب ِؼ ْن ثلث ِۃ أی ٍام َوو َی ْ ِْنل اػـْ َمسر‬ ‫ال ت َزال ا ِػر َیاح اػَب ِاردۃ و‬
‫َ‬ ‫ْ َ ْ َ َْ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ َ ً َْ ََ‬
‫اس ِئ اػن ْو ِر‬ ‫ِ‬ ‫ذ‬ ‫یل‬ ‫ص‬ ‫ُ‬ ‫ۃ‬
‫ِ ِ‬ ‫ظ‬ ‫ر‬ ‫ًل‬ ‫ت‬ ‫ـم‬ ‫اػ‬ ‫ۃ‬ ‫ظ‬
‫ِ ِ‬‫ی‬ ‫د‬ ‫اِل‬ ‫یل‬ ‫إ‬ ‫ُ‬ ‫اِئ‬ ‫ظ‬
‫ِ ْ ِ ِ ِ‬‫د‬‫ر‬ ‫أ‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ْ‬
‫ب‬ ‫ھ‬ ‫رذاذاو أؼ ِس ذ‬
‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ ََ‬
‫ْی وصُدت ِإیل اػبي ِت ظبيل اذ ِان اػـمض ِر ِبُ‬ ‫و وػ ِبثت أَتتع ھناؽ ِباْل ِو داصت ِ ُ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ ًَ‬ ‫َ َ َْ ْ‬
‫اػد َر ِادي ُۃ ؼدۃ َب ْصد َرًل ِ ُۃ اػ َـمض ِر ِب و َب ْصد أع ِل اػس َص ِام‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫َ‬ ‫ت‬‫ع‬ ‫ووساػصت اػ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)46‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َ ْ ْ َ َ َْ َ‬
‫اش ِۃ۔ ُ‬ ‫اِلي وث ِّنْت ظ ْب َل اػداص ِۃ اػ َص ِ َ ُ‬ ‫اْل ََمص ِۃ ِ ْف َؼ ْد ِج ِد‬ ‫رليت اػ ِصذاء ِب‬
‫ِ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۳‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ َ َ َ ْ َ َْ َ َ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫وي أن َري ًادا َجل َس َتْ َت ِش ِل ذجر ٍۃوُ ِػيد ِرتیح داصۃ‬ ‫•ُ ِؼ ْن س ِر یْ ِػ َؼای ْر ٰ ُ‬
‫َ ََ َ‬
‫اػر ِاب َي ِۃ وط َتلط َت َِیيْ ً ُنا‬ ‫ؼ ْن َص َناء َاػت ْج َوال ٰوػع َن ٗہ َؼ َاػب َث َأ ْن ََس َع َزئ ْ ًْیا َخلْ َػ َ‬
‫ِ َِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ً َ َ َ ٌ َ ْ َ ََ َ ِٗ َ َ َ َ‬
‫اووإذا أدد ی ُشور أؼاؼہووَید ظدؼہ ؼتأ ِملا۔ ُ‬ ‫و یدار ِ‬
‫اکیۺاونیھکۺابتۺسجۺوکۺایبؿۺایکۺاجاتۺےہۺہکۺاکیۺاکشریۺدوھڑۺدوھپۺیکۺاکتؿۺےسۺھچکۺدریۺ‬
‫ٓاراؾ ۺرکےن ۺےک ۺےیلاکی ۺدرتخ ۺےک ۺاسےئ ۺےک ۺےچین ۺاھٹیب‪،‬نکیل ۺوفرا ۺہلیٹ ۺےک ۺےھچیپ ۺاس ۺےنۺ‬
‫اکی ۺداہڑ ۺینس ۺوت ۺوہ ۺداںیئ ۺابںیئ ۺرھپا‪،‬ااچکن ۺاکی ۺریش ۺاس ۺےک ۺاسےنم ۺاظرہ ۺوہات ۺےہ ۺوہ ۺفیلکتۺ‬
‫اوردردۺوسحمسۺرکےتۺوہےئۺاانپۺدقؾۺٓاےگۺڑباھاتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َْ ً ٰ َ ٗ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫•ُ َح َار اػر ٓياد ِ ْف أ ْؼ ِرہ ِلشۃوػ ِعنہ ؼاػ ِبث أن دؽا ِؼ َن األد ِدوطوجد ِ ْف‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َ ََْ َ ََ َََ َ َ َ َ َ ً َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ‬
‫ْسص ٍۃوطادرتاح األدد ووؽشر ِإیل اػري ِاد ذ ِاعرا ث‬ ‫ۃوط َ َْن َص َوا ِ ُب ْ‬ ‫ظد ِؼہ ذوع‬
‫ْص َػ۔ ُ‬ ‫ِاؽْ َ َ‬
‫اکشریۺاکیۺہحملۺاسۺےکۺاعمہلمۺںیمۺریحاؿۺوہا‪،‬نکیلۺےسیجۺیۺوہۺریشۺےسۺرقبیۺوہاۺوتۺاسۺ‬
‫ےکۺاکیۺدقؾۺںیمۺاکاٹنۺاپایۺ‪،‬وتۺاسۺےنۺزیتیۺےسۺاچنیھکۺوتۺریشۺےنۺٓاراؾۺاپایۺ‪،‬اکشریۺیکۺرطػۺرکشہیۺ‬
‫َ َ ََ‬ ‫اداۺرکےتۺوہےئۺداھکیۺاورۺواسپۺالچۺایگ۔‬
‫َْ‬
‫ت ِباػري ِاد ت ْو َم ُۃ ح ْو ِع َم ِب َد َب ِبوا وطأؼ َر اػدلسان‬
‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ات َی ْوم أُػْر َظ ْ‬ ‫•ُ َو َذ َ‬
‫ٍ َ ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ََ ْ ْ‬
‫بأن یلظی بْی یدي أد ٍد۔ ُ‬
‫اورۺاکیۺدؿۺاکشریۺرپۺتمہتۺاگلیئۺیئگۺسجۺیکۺوہجۺےسۺہلصیفۺایکۺایگۺوتۺابداشہۺےنۺاےسۺریشۺ‬
‫ےکۺاسےنمۺڈاےلۺاجےنۺاکۺمکحۺدایۺ۔‬
‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫صووأجاص ْو ٗہ‬ ‫َ‬ ‫ط‬ ‫ظ‬ ‫• ُ ِا ْر َس َاد ر َجال اػدلس ِان أددا ث َوزص ْو ٗہ ِ ْ‬
‫ف‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ٍَ َ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ِ‬
‫اػر ٓ َيادَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫أ ْدب ْو ًص َ‬
‫اووِف اػ َي ْو ِم اػـمحد ِد ِػلتن ِطيْ ِذ وزص ْوہ ِف اػـم ْي َد ِان وث دطصو‬
‫َ‬ ‫ْ ْ ْ َ َ َ َ ٗ ٰ َ َ َ َ َ ْ َ َْ ْ َ َ َ َ َ َ‬
‫ث أ ْن ص َرط ٗہ وطأخذ َید ْور َح ْوػ ٗہ و َ ُو‬ ‫ُاػ ِـمد ِعْی أؼاؼہ ۔ػ ِعن األدد َل یلب‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)47‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫َی ْرطص ٗہ ط ْوؼ َر ِأدہ َوَی ْ َدح صل ْي ِہ ِب َي ِدہ َؼ ْْس ْو ًرا۔ ُ‬
‫(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ واػثاّن املتودط وص‪ُ )۹۷:‬‬
‫ابداشہ ۺےک ۺاکردنوں ۺےن ۺاکی ۺریش ۺاک ۺاکشر ۺایک ۺرھپ ۺاےس ۺرجنپے ۺںیم ۺدنب ۺراھک ۺ‪،‬اکی ۺہتفہۺ‬
‫اےس ۺوھباک ۺراھک‪(،‬مکح)اجری ۺےیکاجےنےکنیعتم ۺدؿ ۺاےس ۺدیماؿ ۺںیم ۺراھک‪،‬رھپ ۺےبۺ‬
‫اچرے ۺاکشری ۺوک ۺاس ۺےک ۺاسےنم ۺڈلیکھ ۺدای ۺنکیل ۺریش ۺےن ۺوفرا ۺاےس ۺاچہپؿ ۺایل ۺاس ۺےک ۺارد ۺرگدۺ‬
‫رکچۺاگلےنۺاگلۺاےسۺاےنپۺرسۺرپۺااھٹاتۺےہۺاورۺوخشۺوہرکۺاسۺرپۺاانپۺاہھتۺریھپاتۺےہ۔‬
‫ْ َ َ ْ ً َ ْ ً َ َ ً َ َ َ َْ ٌ َ ًْ َ َ َ ً َ‬ ‫ََ‬
‫• ُػظ ْد َح َبااہلل ِؼْص ؼو ِظصا ط ِر یدا ؼتم ِّیا وطجوھا ؼصت ِدل ػيًل وؽواروال‬
‫َْ ً َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ ٗ َ ًْ َ َ َ ْ‬
‫ْص ِؽ ُيًْل ص ِشيْ ًَموی َصد‬ ‫اووال تل َدع بر ْو َدت ٗہ ِذ َت ًاءا وع ََم َؼ َن َح اہلل ِؼ‬ ‫تذتد حرارتہ ريط‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اِل ٓ َياۃ ط َيوا وطظ ْد ؽذأت َ‬ ‫ان ْ َ‬ ‫َ ََ َ‬
‫اػد ِن ْ َْی َص ٰیل‬ ‫َ ْ‬
‫ْصیۃ اػظ ِدَیۃ ؼن ْذ اال ِػ ِْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫امل‬ ‫ۃ‬ ‫اِلز َ‬
‫ار‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫شی‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫اِل ِدیْ َثۃ ُِاػ ْ‬
‫ِت‬ ‫ْص ُند امل َ َص َاَل اػد َياح َيۃ اػظد ْ ََیۃ َو َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ْ‬
‫ض ِؼ َ َ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫َجا ِؽ َبيْہ َِیيْ ًنا َو ِِشاال َووط ْوؼ أ ْر‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫اوو َی ِظط ْون أ َؼ َاؼ َوا َؼ ْبو ُْو ِر یْ َن َوو ِإظ َباػو ْم ع ْد ٌب ع ِب ْ ٌ ُ‬
‫ْی‬ ‫َج َص َلت اػدُ َي َاح َیطد ْو َن إ َػيْ َو َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬
‫ِالظ ِت َر ِاد ِؼْص۔ ُ‬
‫َ‬
‫(اػلضہ اػصربيۃ واظرأ وؽاطش‪:‬اػرػ اْلاؼس االؽتداِئ واػطرل اػدرایس‬
‫اػثاّن ‪۲۱۱۵-۲۱۱۴‬موص‪ُ )۲۱:‬‬
‫اہللۺاعتیلۺےنۺرصمۺوکۺاتکیۺاونیھکۺہگجۺانبایۺےہۺاسۺیکۺاضفۺرات ودؿۺدتعمؽۺریتہۺےہ‪،‬اسۺ ۺ‬
‫یک‬
‫رگیم ۺوممس ۺرگامۺںیم ۺدشدی ۺںیہن ۺوہیت ۺےہ ۺاور ۺاسۺیک ۺڈنھٹک ۺوممس ۺرسام ۺںیم ۺںیہن ۺاکیتٹ ۺےہ‪،‬سجۺ‬
‫ایک‬
‫رطحۺاہللۺاعتیلۺےنۺرصمۺوکۺااسیۺمیظعۺدرایےئۺلینۺاطعۺایکۺےہۺسجۺوکۺرصمۺںیمۺزدنیگۺیکۺہشۺرگۺامشرۺ ۺ‬
‫اجاتۺےہۺ‪،‬رپاینۺرصمیۺذہتبیۺواقثتفۺےنۺزہاروںۺاسؽۺکتۺاسۺےکۺداںیئۺابںیئۺدوونںۺرطػۺ‬
‫یاحۺ‬‫وشنۺوامنۺاپیئۺ‪،‬اورۺرصمۺیکۺزنیمۺرپۺمہۺاؿۺرپاینۺاورۺیئنۺایسیتحۺاشنوینںۺوکۺاپےتۺںیہۺنجۺیکۺوہجۺےسۺ ّ ہ‬
‫یک‬ ‫یاوحںۺاکۺٓاانۺرصمۺ ۺ‬
‫اسۺیکۺرطػۺٓاےتۺںیہۺاورۺاؿۺےکۺاسےنمۺریحاؿۺوہرکۺڑھکےۺرےتہۺںیہۺاورۺاؿۺ ّ ہ‬
‫تشیعمۺےکۺےیلۺڑبیۺامکیئۺےہ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۴‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)48‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫(‪ )۱‬ںیمۺاشؾۺےکۺوتقۺاسلحۺدنمسرۺرپۺرغوبۺٓااتفبۺاکۺرُپۺفیکۺرظنمۺدےنھکیےکۺےیلۺا ۺ‬
‫ےنپ‬
‫ۺیگۺ‪،‬ھچکۺدریۺ‬ ‫دووتسںۺیکۺاکیۺمیٹۺےکۺاسھتۺیئبممۺایگ‪،‬مہۺولگۺرصعۺےکۺوتقۺیہۺاسلحۺدنمسرۺرپۺچنہپ ہ‬
‫کتۺابمہۺرکٹایتۺوہیئۺوموجںۺاکۺامتاشۺداھکیۺ‪،‬رھپۺوسرجۺڈوےنبۺاگلۺوتۺااسیۺۺوسحمسۺوہراتۺاھتۺہکۺاپینۺںیمۺ‬
‫رسخۺرگنۺوھگؽۺدایۺایگۺےہ‪،‬دریھےۺدریھےۺوسرجۺامہریۺاگنوہںۺےسۺرووپشۺوہایگ۔رھپۺاتریکیۺ‬
‫ےنۺاےنپۺابزوۺالیھپےنۺرشوعۺےیکۺاورۺوپریۺحطسۺدنمسروکۺاینپۺایسہۺاچدرۺںیمۺڈاھپنۺایل۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ٰ‬ ‫َ َ ْ َ َ َْ ْ َ ْ َ‬
‫ج ُ ُِػضرو ِب‬ ‫ائ ِػـمذاھد ِۃ ؼنش ٍر ب ِوي ُ‬ ‫ذھبت ُؼع ِطرظ ٍۃ ِؼن أر ِدظ ِاِئ ِإیل َمب ِ ُ‬
‫ْ‬ ‫ٍ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اء َوو َرلْ َنا َوظ َت اػ َص ْ‬
‫ْ‬ ‫اػذ ْمس َص ٰیل َداحل اػْ َب ْحر َؼ َد ً‬ ‫َ‬
‫ْص ص ٰیل د ِاح ِل اػ َب ْح ِرُ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬
‫ََ‬ ‫َ ْ َْ َ ْ‬ ‫َ َ َ ْ َ ِ َ َ َ ْ َ ِ َْ َ ِ َ َ ً َ َ َ َ َ َ‬
‫ت َطرجنا صیل األؼواج املتًل ِسم ِۃ ب ْرھ ُۃ ووملا جص ُل ِت اػذمس تضرب یذصر ِبہ أن‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫َ‬
‫سُ ص ْن أ ْصي ِن َنا ر َو یْ ًدا ر َو یْ ًداو ُث َب َد َء‬
‫َ‬
‫اػذ ْ‬
‫م‬ ‫ُ‬
‫ت‬ ‫مح َر َظ ْد ؼ ِز َج باػ ْ َـَم ِءو َت َو َ‬
‫ار‬ ‫األ ْ َ‬ ‫اػل ْون‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫وو َض ِ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ِش َد ْس َح اػ َب ْح ِر عل ٗہ ُ ِ ُب ِر َدا ِئ ِہ األد َو ِد۔ ُ‬ ‫اػشًلم َینَْشُا ْج ِن َح َُتہ َ ُ‬
‫(‪ )۲‬ۺیھبک ۺیھبک ۺاچدن ۺوک ۺنہگ ۺگل ۺاجات ۺےہ ۺ‪،‬وت ۺاس ۺیک ۺروینش ۺھجب ۺاجیت ۺےہ ۺ‪،‬اور ۺاس ۺیک ۺہیکٹ ۺرسخۺ‬
‫وہاجیتۺےہۺ‪،‬رہۺرطػۺادنریھاۺاھچۺاجاتۺےہۺاورۺداینۺےبۺروقنۺواجیتۺےہ‪،‬ضعبۺاواقتۺہیۺرظنمۺوٹنھگںۺ‬
‫ابیقۺراتہۺےہ‪،‬ی ہ ہنً ااۺاچدنۺاو َرۺوسرجۺاکۺنہگۺاہللۺاعتیلۺیکۺدقرتۺاکہلمۺیکۺاشنوینںۺںیمۺےسۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً َ َ‬ ‫َْ‬ ‫َْ‬
‫َی ِدػ اػظ َمر أ ْح َياؽا ط َينْسطئ ز ْوء ٗہ َوَیْ َمرُ ظ ْرر ٗہ و َو َید ْود اػشًلم عل‬
‫ان َد َاصاتوإ َن َخ ْدػَ‬ ‫ْ‬ ‫ٰ َ ْ َ َْ َ َ َ‬ ‫ج َوۃ َوو َُت ْصبس اػدؽْ َي َ‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫ي‬ ‫ح‬ ‫األ‬ ‫ض‬ ‫ظی ھذا اػـمنشر ب ْ‬
‫ص‬ ‫َ‬ ‫ب‬ ‫اوو یْ َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ِ ٍ ِ‬
‫ََ ٰ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫اہلل تصایل اػتاؼ ِ ُۃ۔ ُ‬ ‫اػظ َم ِر َواػذ ْم ِس ِؼ ْن ذ َصا ِئ ِر ظ ْد َر ِۃ ِ ُ‬
‫(‪ )۳‬ںیمۺلکۺاےنپۺڑبےۺاھبیئۺےکۺاسھتۺرہظۺےکۺدعبۺوتیھکںۺیکۺریسۺوکۺایگ‪،‬مہۺولگۺھچکۺدریۺ‬
‫رہے ۺرھبے ۺوہیگں ۺاور ۺرسوسں ۺےک ۺوپدے ۺدےتھکی ۺرےہ‪،‬رھپ ۺرہن ۺےک ۺانکرے ۺاکی ۺدنلب ۺوابالۺ‬
‫ۺیگ ۺ‪،‬مہ ۺاےنپ ۺریپوں ۺےک ۺاپس ۺاپین ۺےنہب ۺیک ۺٓاواز ۺنس ۺرےہ ۺ ےھ ۺ‪،‬وخبۺ‬ ‫درتخ ۺےک ۺےچین ۺھٹیب ہ‬
‫وصرت ۺرپدنے ۺدرتخ ۺیکۺرہیۺرھبی ۺاشوخں ۺرپ ۺت کھ ک ۺرےہۺ ےھ‪،‬ةلب ۺاکی ۺاشخ ۺےکۺ‬
‫اورپہمغنۺیجنسۺرکۺریہۺیھتۺ‪،‬ہیۺدؽۺشکۺرظنمۺںیمہۺتہبۺالھبۺولعمؾۺوہاۺاورۺمہۺوھتڑیۺدریۺاسۺرحسۺازیگنۺ‬
‫رظنمۺےکۺاشمدہہۺےسۺفطلۺادنوزۺوہےتۺرےہۺاوروممسۺاہبرۺےکۺنسحۺاورۺدؽۺیشکۺاکۺوخبۺوخبۺ‬
‫اظنرہ ۺرکےت ۺرےہۺ‪،‬رھپ ۺمہ ۺواہںۺےس ۺاےھٹۺ‪،‬ووض ۺایکۺاور ۺرصعۺیکۺامنزۺادایکۺ‪،‬اورۺوھتڑیۺدریۺادرھۺاکدرھۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)49‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ےنلہٹۺےکۺدعبۺرغوبۺٓااتفبۺےسۺھچکۺےلہپۺاےنپۺرھگۺولٹۺٓاےئ۔‬
‫ْ‬ ‫ْ َ َْ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ْ َ ْ َ ْ ََ َ‬ ‫ََْ َْ َ َ َ‬
‫ذھبت أؼ ِس ؼع ا ِخي اػع ِب ِْی بصد اػشو ِر ِػ ُلتطرج صیل اِلظو ِل وَل ؽزل ؽنشر‬
‫َ َ‬ ‫َ َ َ َ ِ َ َ‬ ‫َْ ْ َ ْ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َْ‬
‫اس اْل ْر َد ِل األ ْرط ِر وث َجل ْد َنا َتْ َت ذ َج َر ٍۃ ؼ ْرت ِط َص ٍۃ ص ٰیل‬ ‫ض واضر ُ‬ ‫اػظمح اػـمخ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َذاسئ َاػن ْوروع َنا َؽ ْد َمع صنْ َد ا ْرجل َنا َخر یْ َ ُر اػ َـَمءو ُ َ ُوع َاؽت اػسي ْور َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫اْل ِميْلۃ ت ِثب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َْ ِ ِ‬ ‫َ ِ‬ ‫َ ِ ً ِ َِ‬
‫نو َو َظ ْد َر َاظناَ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ض ِ ُاء َوو ی ُضرد اػبلبل ص ٰیل ض ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ظ ِاط َزۃ َص ٰیل اض َر ِان األذ َجار اْل َ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫رٍ ُ‬ ‫ِ‬
‫اْل ًَلب َوظْتاً‬ ‫َ َ ْ َ َ ْ َ ْ ِ َ ٰ َ َْ ْ َ ْ َ‬ ‫َعث ْ ًْیا ٰھ َذا املَْنْ َشر َ‬
‫ِ‬ ‫ر‬‫ش‬‫ن‬ ‫امل‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ھ‬ ‫ۃ‬
‫ِ‬ ‫ی‬ ‫ؤ‬‫ر‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ع‬‫ت‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫د‬ ‫ؽ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ػ‬‫ز‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ؼ‬ ‫و‬ ‫و‬‫ع‬
‫ُ‬ ‫ئ‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫اػر‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ ً َ َ ً َِ ْ َ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ََْ َ ْ َ ْ َ َ‬ ‫َ ًْ َ َ‬
‫ی ِدْیاووؽذ ِاھد َ روصۃ طر ِل اػر ِبيع وَجا ِػہ ؼذاھدۃ با ِػض ُۃوث ظمنا ِ ُؼن ھناؽ‬
‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َ ِ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬
‫ْص وُ َوص ْدؽا ِإ ٰیل َبيْ ِت َنا ظ َبيْ َل ضر ْو ِب اػذ ْم ِس َب ْص َد تطرج ھ َنا‬ ‫َووت َوزأؽا َو َرليْ َنا اػ َص ْ َ ُ‬
‫ٍ‬ ‫ََ‬
‫ْیا۔ ُ‬ ‫َوھ َناؽ ز َؼ ًنا َی ِد ْ ً ُ‬
‫(‪ )۴‬اہلل ۺےک ۺکین ۺدنبے ۺوج ۺویؾۺٓارخت ۺےک ۺبلط ۺاگرۺاور ۺدخا ۺےس ۺڈرےنۺواےلۺ‬
‫ںیہ‪،‬وہ ۺزنیم ۺںیم ۺہن ۺاینپ ۺڑبایئ ۺےکوخااہں ۺوہےت ۺںیہ ۺاور ۺہن ۺشفد ۺاچےتہ ۺںیہ ۺ‪،‬وہ ۺاس ۺابت ۺرپۺ‬
‫اامیؿۺرےتھکۺںیہۺہکۺاہللۺاعتٰیلۺیکۺاہیںۺرہۺوھچیٹۺ‪،‬ڑبیۺزیچۺےکۺابرےۺںیمۺوساؽۺوہاگ۔ۺ‬
‫َ ْ َ َ ْ َ َ ْ ْ َ َْ ْ َ ٓ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ‬
‫االخر َ وَیاطون اہلل ال‬ ‫اہلل اػرا ِِلون اػ ِذین یسلبون اػيوم ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِص َباد‬
‫یر یْد ْو َ ُن ف األ ْرض صل ًوا َوو َال َی ْب َتض ْو َن َط َد ًادا و یؤؼن ْو َن بأ َؽ ٗہ ی ْد َىل صنْ َ‬ ‫َ‬
‫اہلل‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫صن ع ِل ر ِض ٍْی وع ِب ٍْی۔ ُ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۵‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ َ َ‬
‫(‪)۱‬۔ َی ْدص ْون َر بو ْم خ ْوطا َوس َم ًصا۔ ُ‬
‫وہۺاےنپۺربۺوکۺادیموۺوخػۺںیمۺاکپرےتۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫اِلؽْ َتاج۔ ُ‬
‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫ِ‬
‫اػر ْح َر َاء ِػز َی َ‬
‫ار‬ ‫ِ‬ ‫(‪)۲‬۔ؽضزو‬
‫ِ‬
‫مہۺدیپاوارےکۺااضےفےکۺےیلۺلگنجۺاکۺرخۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ْ َْ ََْ َ ْ ْ َ ََ َْ‬
‫اہلل۔ ُ‬
‫(‪ )۳‬ین ِطظون أؼواػوم ِاب ِتضاء ؼرز ِاۃ ِ‬
‫وہۺاہللۺاعتیلۺیکۺوخونشدیۺبلطۺرکےنۺےکۺےیلۺاےنپۺامؽۺرخچۺرکےتۺںیہ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)59‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ ْ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪َ)۴‬ی ْوب اػت ِاجر اػ ِبًل َد ِابْ ِتض َاء اػع ْد ِب۔ ُ‬
‫اترجۺامکیئۺاحلصۺرکےنۺیکۺنارطۺرہشوںۺاکۺرفسۺرکاتۺےہ۔‬
‫َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ ْ ْ َْ ً ََ َ‬
‫(‪)۵‬أتضاض صن أخس ِاء ر ِدیظ ْي ِاد ِتبظاء ِملود ِتہ۔ ُ‬
‫دویتسۺابیقۺرےنھکۺےکۺےیلۺںیمۺاےنپۺدوتسۺیکۺویطلغںۺےسۺمشچۺوپیشۺرکاتۺوہں۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫)َت َاو ْزت ص ْن ھط َو ِۃ اػر ِدیْ ِؼ ِإبْظ ًاء ص ٰیل َؼ َود ِتہ۔ ُ‬
‫َ َ ْ‬ ‫(‪َ َ ۶‬‬
‫دویتسۺابیقۺرےنھکۺےکۺےیلۺںیمۺےنۺدوتسۺیکۺزغلشۺےسۺدرزگرۺرکایل۔‬
‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ذ ع۔ ُ‬ ‫(‪ )۷‬ت َراظ َب َوز َارۃ اػت ْم ِو ُیْ ِن األ ْد َص َار َؼ ْن ًصا ِػل َج ُ‬
‫ِ‬
‫اکالۺابزاریۺروےنکۺےکۺےیلۺوزارتۺوخراکۺےنۺوتمیقںۺرپۺرگناینۺیکۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ‬ ‫َْ َ‬
‫(‪)۸‬ت ْد َت ْص َ ُمل املَشًلت اػع ِب ْ َْیۃ ِف اػ َـم َر ِای ِػ ِاتْظ َاء َح َر َار ِۃ اػذ ْم ِس۔ ُ‬
‫وسرجۺیکۺرگیمۺےسۺےنچبۺےکۺےیلۺڈنھٹےۺاقمامتۺںیمۺڑبیۺڑبیۺرتھچویںۺاکۺاامعتسؽۺایکۺ‬
‫اجاتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ؼ َر َو ِاب ِط‬ ‫(‪ )۹‬ظ َام َر ِئيْس اػد ْوػ ِۃ ِب ِز َی َار ِۃ اػي ْوؽ ِان َواػ َي َاب ِان َرض َبۃ ِ ْف ت ْو ِثيْ ِ ُ‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫اػر َداظ ِۃ َواألخُو ِۃ۔ ُ‬
‫دویتس ۺاور ۺاھبیئ ۺاچریگ ۺےک ۺاقلعتت ۺہتخپ ۺرکےن ۺےک ۺوشؼ ۺںیم ۺوکحتم ۺےک ۺدصر ۺےنۺ‬
‫َ‬ ‫ویانؿۺاورۺاجاپؿۺاکۺدورہۺایک۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ؤَت ِر اػ َص ِاموَت ْ ِو ْي ًدا ِال ْج ِت َ َُمع‬ ‫(‪)۱۱‬۔ا ْج َت َم َصت اػل ْج َنۃ اػت ْحز ْْییۃ ػلم َ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫َ ْ َ َ ْ ْ َ ْ َْ‬
‫اػلجن ِۃُ اػتن ِطي ِذی ِۃ اػصليا۔ ُ‬
‫رمزکی ۺسلجم ۺااظتنہیم ۺیک ۺگنٹیم ۺیک ۺایتری ۺرکےنےکےیل اعؾ ۺاکرفنسن ۺیک ۺسلجم ۺاابقتسہلۺ‬
‫ااھٹکۺوہیئ۔‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َْ‬
‫ات‬ ‫(‪)۱۱‬توتم اِلع ْوؼۃ ِبِإحر ِاء دع ِان اْل ْمو ْو ِر ی ِۃ خ ْوطا ِؼ َن األزؼ ِ‬
‫ْ‬
‫ِاالظ ِت َر ِاد ِیۃ۔ ُ‬
‫اعمیشۺرپاشیوینںۺےکۺوخػۺےسۺوکحتمۺوعایمۺابدنشوںۺیکۺرمدؾۺامشریۺاکۺاامتہؾۺرکیتۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ََ َ ً‬ ‫(‪َ )۱۲‬ؽ َش َم َ‬
‫اػر ِئ ْيس اػر َحاطۃ أ َؼًل ِ ْف َرطع ؼ ْد َت َوی امل َ ْج َت َمع ِإ ٰیل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫‪)55‬‬
‫َ‬
‫(‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ َ َ‬
‫اْل ِدیْ َر ِۃ ِبأؼ ٍۃ ؽ ِاھز ٍۃ َوث َاب ٍۃ۔ ُ‬ ‫اػرطيْ َصۃ ْ َ‬
‫امل َْ َع َاؽۃ َ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫ڈیلر ۺےنزیتی ۺےسرتیق ۺرکےنوایل ۺدیبارزغم ۺوقؾ ۺےکال ق ۺمیظع ۺر ےب ۺکت ۺاعمرشےۺ‬
‫ےکۺایعمروکۺدنلبۺرکےنۺیکۺادیمےکاسھت احصتفۺاکۺااظتنؾۺایک۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْ َْ ْ َ َ َ َ ْ َ َ ََ ً‬
‫(‪)۱۳‬وطد اػـمضرتون صیل األزھ ِر وَمبۃ ِف اػَتو ِد ِؼن صلو ِؼہ‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫َو َؼ َص ِار ِطہ َوظ ْد أ ْوػتْوم اِلع ْو َؼۃ عل ِرص َای ٍۃ َ ُوتظ ِدیْ ٍر َح ْر ًرا ص ٰیل َر َاح ِت ِو ْم‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫َوؼ ْد َتظ ِب ِل ِو ْم اػز ِاھ ِر۔ ُ‬
‫اجہعم ۺازرہ ۺےکۺولعؾ ۺواعمرػۺےس ۺامال ۺامؽ ۺوہےن ۺیکۺتبحمۺںیمۺریغ ۺیکلم ۺولگ ۺاجہعمۺ‬
‫ازرہٓاےئۺوکحتمۺےکۺاؿۺےکۺاتانبکۺلبقتسمۺاورۺاؿۺیکۺٓااسشئۺاکۺایخؽۺرےنھکۺےکۺےیلاؿۺیکۺ‬
‫رہۺرطحۺیکۺدھکیۺاھبؽۺاورۺزعتۺاکۺاامتہؾۺایک۔‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫(‪َ )۱۴‬ر َط َص ْ‬
‫ت ِؼ ْْص ِذ َص َار اػ ِظ َر َاء ِۃ ِػل َج ِميْع تنْ ِم َيۃ ِػلصظ ْو ِل َووت ْو ِذ ًیبا‬
‫َ‬ ‫َْ ِ ً‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اِل ْ َْی َی ْص ِرط ْون‬‫ْص ِر َجاال َر ِِ‬ ‫ِػلنط ْو ِس َو ِح ْر ًراص ٰیل أ ْن َیع ْون أبْ َناء ِؼ‬
‫اػرح ْي َح ف ْ َ‬ ‫َ َْ َ‬
‫اِل َي ِاۃ۔ ُ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اػس ِر یؼ‬
‫دولں ۺیک ۺافصیئ ۺاور ۺولقعں ۺیک ۺازفاشئ ۺیک ۺنارطرصم ۺےنۺمیلعت ۺبسۺےک ۺےیل ۺرضوریۺ‬
‫ےہاکۺرعنہۺدنلبۺایکۺاوراسۺذجےبۺیکۺنارطۺہکۺرصمےکۺابدنشےاےھچۺٓادیمۺ نۺاجںیئۺوجۺزدنیگۺیکۺ‬
‫حیحصۺتمسۺوکۺاچہپؿۺںیکس۔‬
‫ق َحذَ َر‬ ‫ص َوا ِع ِ‬ ‫صببِعَ ُھ ْم فِی اذَاوِ ِھ ْم ِ ّمهَ ال َّ‬ ‫(‪ُ )۱۵‬یَ ْجعَلُ ْونَ ا َ َ‬
‫ت۔[اػبظرۃ‪ُ ]۱۹:‬‬ ‫ْال َم ْو ِ‬
‫اےنپۺاکونںۺںیمۺاایلگنںۺوھٹسنۺرےہۺںیہۺڑککۺےکۺببسۺومتۺےکۺڈرۺےس۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۶‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫ْ َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۱‬ص ِث َر ص ٰیل َو ِث ْيظ ٍۃ ت ِذ ْْی ِإ ٰیل َماع َم ٍۃ سا ِئط ٍۃ ِؼ َن اػ ِط ْ َْی ِان ِف اػظر ِن‬
‫َ ََ َ َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬
‫ْل ِاؼ َس َص َ َ‬
‫َش ِاتْ َو ًاؼا ػ َوا ِباػت َج ْمو ِر ِ ْف ذ َو ِارع اػظ ْر َی ِۃ َووظ ْد تظ َدم ِػ ِلدطاع‬ ‫ا‬
‫ِ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ ْ َ ً َ َ ً ْ َ َ ٰ َْ ِ َ‬
‫صنوا َم ٍام ؽال ذورۃ و ِادصۃ ِؼن أج ِل ھ ِذ ِہ اػظ ِزي ِۃ۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)52‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫اػتأجيْ َل ؼ َن اػْظ َزاۃ َأ َؼ ًًل ْف ََتْع ْْی اػْط ْ َْیان ؼ ْو َل ًۃ َ ََت َع ْيناَ‬ ‫َ‬
‫ي‬ ‫ْ‬ ‫حاؼ‬
‫َ َ َ ْ‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫سلب امل ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫ػ َوا ِؼ َن اِلزُ ْو ِر۔ ُ‬
‫دنپروہںی ۺدصی ۺںیم ۺاکی ۺداتسوزی ۺیک ۺاالطع ۺیلم ۺوج ۺوچوہں ۺیک ۺاکی ۺامجتع ۺےک ۺدقمہمۺ‬
‫یکۺرطػۺااشرہۺرکیتۺےہۺاگؤںۺیک ۺکڑوکںۺرپۺڑیھبۺاگلےنۺےک ۺازلاؾ ۺںیم ۺاکی ۺولیکۺاؿۺاکۺدافعۺ‬
‫رکےنۺےکۺےیلۺٓاےگۺڑباھۺسجۺےنۺاسۺاعمےلمۺیکۺوہجۺےسۺۺاکیفۺرہشتۺاپیل۔‬
‫ولیکۺےنۺاقویضںۺےسۺاتریخۺبلطۺیکۺہیۺادیمۺرکےتۺوہےئۺہکۺوچےہۺایسیۺتلہمۺاپںیلۺ‬
‫سجۺیکۺوہجۺےسۺاؿۺاکۺاحرضۺوہانۺنکممۺوہاجےئۺ‬
‫ْ ْ َ َ َ َ ْ َ ْ ٰ ْ َ ْ ََ‬
‫ض اػ ِطْیان وتظدم املح ِاؼي ِإیل اػـمحعم ِۃ‬ ‫َو َػ َ ُـَم َح َل ؼيْ َصاد َؽ ْشر اػ ْ َظز َيۃ َو ََل ْ ََتْ‬
‫َِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬
‫ْ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ َْ‬ ‫َ‬
‫ض َخ ْذ َيہَ‬ ‫َظا ِئ ًًل‪:‬أی َوا اػْظزاۃ إن اػ ِط َْئان ت ُذ ِصن ِأل َو ِاؼرعم املوظر ِۃوػ ِعنوا َل َت ْ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫اِلیْذ ِاء ِؼ َن اػ ِظس ِط و ِػذا ؽسلب ح ْبس ِظس ِط اػبل ِد ع ِلوا ظ ْبل ؼرو ٍر ؼ ْو ِع ِب اػ ِط َْی ِان‬
‫َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫ِ َ‬
‫ان صیل حيا ِتوا۔ ُ‬ ‫ٰ‬ ‫ًلس ِمىن ِ ُ‬ ‫ِف اػذو ِارع ِػ ِ ُ‬
‫ِ‬
‫اور ۺبج ۺدقمےم ۺیک ۺامستع ۺاک ۺوتق ۺٓاای ۺاور ۺوچ فےہ ۺاحرض ۺںیہن ۺوہےئ ۺ‪،‬وتولیک ۺدعاتلۺ‬
‫ت‬
‫ںیم ۺٓاےگ ۺڑباھ ۺہی ۺےتہک ۺوہےئ ۺ‪:‬اے ۺاقویض! ۺوچےہ ۺ مھاارے ۺزعمز ۺااکحؾ ۺےک ۺرفامربدار ۺںیہۺ‬
‫‪،‬نکیلۺوہۺویلبںۺیک فیلکتۺےکۺڈرۺےسۺاحرضۺںیہنۺوہےئۺاسۺےیلۺامہراۺاطمہبلۺےہۺہکۺرہشۺیکۺامتؾۺ‬
‫ویلبںۺوکۺدیقۺرکدایۺاجےئۺکڑوکںۺےسۺوچوہںۺےکۺاقےلف ےکۺزگرےن ۺےسۺےلہپۺاتہکۺوچوہںۺوکۺ‬

‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ےئ َۺ۔ َ َ‬ ‫َ‬

‫اینپۺزدنیگۺےکۺقلعتمۺاانیمطؿۺاحلصۺوہاج‬
‫َ َ ٰ َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ‬
‫َواطظ ِت ُاػ َـم ْحع َمۃ ص ٰیل ھذااػسل ِب وأ ْرد َ َرت ِأ ْؼ ًرا ِملَنع اػ ِظس ِط ِؼ َن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َ َ‬ ‫َِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اػـمر ْو ِر ِ ْف ذ َو ِارع َ اػظ ْر َی ِۃ ت ِأؼيْ ًنا ِػل ِط ْ َْی ِان ِ ْف أث َ ُن ِاء حز ْو ِرھا ِإ ٰیل ظاص ِۃ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ ََ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ٰ َِ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اػ َـم ْحع َم ِۃ َووػ ِعن أ ْھ َل اػظ ْر َی ِۃ َرطز ْوا تنْ ِطيْذ ذ ِػؽ وطظز ِت اػ َـم ْحع َمۃ‬
‫َ ْ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َْ‬
‫اػدطاع اػ َـمَش ْوص ِۃ ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫وِل ْر َؼا ِؽ َوا ِؼ ْن َو َدا ِئ ِل‬ ‫ِ‬ ‫ص َیل اػط ْو ِر ِب َْب َاء ِۃ اػ ِط ْ َْی ِان ِ‬
‫ِ‬
‫(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ واػثاّن املتودط‪ُ )۹۳:‬‬
‫وکرٹ ۺےن ۺاس ۺدروخاتس ۺرپ ۺاافتؼ ۺایک ۺاور ۺویلبں ۺےک ۺاگؤں ۺیک ۺکڑوکں ۺےس ۺزگرےن ۺرپۺ‬
‫اپدنبیۺاگلدیۺوچوہںۺیک ۺاامؿۺیکۺنارطۺاؿۺےکۺاحرضۺوہےنۺےکۺوتقۺ‪،‬نکیلۺاگؤںۺواولںۺےنۺ‬
‫اسۺمکحۺوکۺرتسمدۺرکدایۺ‪،‬سپۺدعاتلۺےنۺوفراۺوچوہںۺیکۺرباءتۺاکۺہلصیفۺانسۺدایۺوچوہںۺےکۺہنکممۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)53‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫افحیتظۺواسلئۺےسۺرحموؾۺوہےنۺیکۺوہجۺےسۺ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َْ َ‬
‫ْص ع ِث ْ ٌْیُ ِؼ َن اػدا ِئ ِح ْ َْی َت ْر ِو ًَیا ص ِن اػنط ِس وط َيذھب ْون ِإ َیل‬ ‫(‪ )۲‬یزور ِؼ‬
‫ْ‬ ‫ٓ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِت َبناھا اػظدؼ َاء ِإسو ًارا ِػنب ْو ِض ِو ْم‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫اػر ِصيْ ِد َر ْض َب ًۃ ِ ْف ؼذاھد ِۃ ؼا ِبہ ِؼ َن االث ِار ِاػ ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ناء ِا ْص ِ َرت ًاطا ب َط ْز ِلومْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْ َ َ ْ ْ ً ْ ْ َ َ َ َْ ْ ْ َ ْ َ َ َ‬
‫اس ِباػث ِ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ووذي َدوھا ََت ِجيدا ِمللو ْ ِع ِوم وو ِاػِت أؽ ٓسظت َأػْ ِدنۃ اػن ِ‬
‫َ‬
‫ْص ٍي َیطخر ِإ ْص َج ًابا ِبا َبا ِئ ِہ األُم ِاد۔ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ ْ‬
‫وجصلت عل ِؼ ِ‬
‫تہبۺےس ۺایسح ۺدؽ ۺوخش ۺرکےنۺےک ۺےیل ۺرصماجےتۺںیہ ۺ‪،‬سپ ۺوہ ۺدیعص ۺرصم(رصمۺاک ۺابالیئۺ‬
‫العہق)ۺاجےتۺںیہ اؿۺٓااثرۺدقہمیۺوکۺدےنھکیۺےکۺوشؼۺںیمۺںیھنجۺےلھچپۺولوگںۺےنۺاینپۺاہمرتۺوکۺاظرہۺ‬
‫رکےنۺاورۺاےنپۺابداشوہںۺیکۺزبریگۺایبؿۺرکےنۺےکۺےیلۺانبایۺےہ‪،‬اورۺنجۺٓااثرےنۺولوگںۺیکۺزابونںۺ‬
‫وکۺاؿۺےکۺلضفۺوامکؽۺےکۺارتعاػۺیکۺنارطۺاؿۺیکۺرعتفیۺںیمۺوھکؽۺدایۺاوررہۺاکیۺرصمیۺوکۺاؿۺےکۺ‬
‫زبرگۺٓاابوادجادۺرپۺوخشۺوہےنۺیکۺوہجۺےسۺرخفۺرکےنۺواالۺانبدای۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۷‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬۔میظنتۺالہۺتنسۺےکۺاراکؿۺےنۺؤنھکلۺاورۺاسۺےکۺارطاػۺاکۺیغیلبتۺدورہۺایکۺاورۺاالسیمۺ‬
‫امیلعتتۺیکۺرشنوۺااشتعۺےکۺےیلۺزربدتسۺوکںیششۺںیک۔‬
‫َظ َام َا ْر َعان ََجْص َيۃ َأ ْھل اػد َنۃ بز َی َارۃ َد َصو َیۃ إ ٰیل َػع ْ َناؤ َو َأ ْس َراطواَ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ َِ ِ ٍ ِ‬ ‫َ‬ ‫ً َِِ َ ِ‬ ‫َ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اص ِۃ اػتص ِليَْم ِت اِلد ُ‬
‫ًل ِؼ ِي ِ ُۃ۔ ُ‬ ‫َو َد َصوا ع ِث ْ ًْیا ِجدا ِ ِِلذ ُ‬
‫(‪)۲‬۔ ولگ ۺدشدی ۺرگیم ۺےس ۺےنچب ۺےک ۺےیل ۺینین ۺاتؽ ۺاور ۺریمشک ۺاک ۺرفس ۺرکےت ۺںیہ ۺاور ۺواہںۺ‬
‫ےکۺوخشۺوگارۺوممسۺاورۺنیسحۺدقریتۺانمرظۺےسۺفطلۺادنوزۺوہےتۺںیہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ال َو َع ْذ ْ‬ ‫ِن َت ْ‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫ً َ‬
‫مْی ِا ْح ِ َرتازا ص ْن ِذد ِۃ اِل َر َار ِ ُۃ‬ ‫ی َد ِاطر اػناس ِإ ٰیل َؽيْ ِ ْ‬
‫َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َْ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َْ َ‬
‫اْل ِميْل ِۃ۔ ُ‬ ‫اش ِرھا اػسب ِصي ِۃ‬ ‫ج وؼن ِ‬ ‫و یتم ُتصو ُن ِِب ِوھا اػب ِوي ُ‬
‫ِ‬
‫(‪)۳‬۔احصۂبۺرکاؾۺد ۺقحۺیکۺرسدنلبیۺےکۺےیلۺاینپۺاجؿۺوامؽۺرقابؿ ۺرکدےتیۺ ےھ ۺاورۺ‬
‫َ َ‬ ‫د ۺیکۺرہۺرطحۺافحتظۺرکےتۺ ےھ۔‬
‫ْ َََْ ْ َْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ ْ َ َ‬
‫مۃ‬ ‫ل‬ ‫ع‬
‫ِِ ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ء‬‫ًل‬‫ُ‬
‫ص‬ ‫ِل‬ ‫م‬ ‫و‬‫ػ‬ ‫ا‬‫و‬‫ؼ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫د‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ط‬ ‫ؽ‬ ‫أ‬ ‫ب‬ ‫ُ‬
‫ن‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ز‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫اؽ‬ ‫ع‬ ‫اػرحابۃ اػ ِصشام‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)54‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ن۔ ُ‬ ‫اػدیْ َن ِبع ِل س ِر ٍیؼ َم ْ ِع ٍ ُ‬ ‫اہلل وَی ِاطش ْون ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۴‬ۺ رضحتۺخیشۺااجلہعمۺےکۺمکحۺےسۺاجہعمۺےکۺوعیسۺاہؽۺںیمۺاکیۺاشؿۺدارۺہسلجۺدقعنمۺ‬
‫وہاۺسجۺںیمۺاکایمبۺہبلطۺوکۺاؿۺیکۺوحہلصۺازفایئۺاورۺدورسوںۺوکۺوشؼۺورتبغۺدالےنۺےکۺےیلۺ‬
‫ااعنامتۺدےیۺےئگ۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫اؽْ َص َ ُظ َد ْ‬
‫ت َحطلۃ َرا ِئ َصۃ ِب ِإذ ِن ذيْخ اْل ِاؼ َص ِۃ ِ ْف ظاص ِۃ اْل ِاؼ َص ِۃ اػ َو ِاد َص ِۃ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ َ َ َ َِ ْ ْ ْ َ َ ْ ْ َ‬ ‫ْ َ َْ َ ََ َ‬
‫وأع ِرم ِطيوا اػسلبۃ اػن ِاجحون ِِبوا ِئز ِػتذ ِجي ِص ِوم وتر ِضي ِب ض ِْی ِھ ُم۔ ُ‬
‫(‪)۵‬ۺدنہواتسؿۺےکۺوزریۺامظعۺےنۺرباطہینۺاورۺاہڈنیلۺتیمسۺیئکۺویریپۺاممکلۺاکۺدورہۺایکۺاورۺ‬
‫کلمۺیکۺریمعتۺورتیقۺےکےیلۺیئکۺایسیسۺاورۺاجتریتۺاعمدہوںۺرپۺدتسۺطخۺےیک۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َظ َام َر ِئيْ‬
‫اػونْ ِدی ِۃ ِب ِز َی َار ِۃ ِب ِر ُیْسا ِؽ َيا َوھوػنْ َ ُدا َؼ َع ِصد ِۃ د َو ِل‬ ‫ۃ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ػ‬ ‫و‬ ‫اػد‬ ‫س‬
‫ْ َ َ َ َ َ َ ٰ َ َ َ ِ َ َ َ َ َ َ ْ ًَ َْ َ‬
‫ات ِدي ِادي ٍۃ و َِت ِار ی ٍۃ تر ِظي ُۃ ِػلوس ِن۔ ُ‬ ‫اُور با ووظع صیل ؼصاھد ٍ‬
‫(‪ )۶‬ۺاشدی ۺایبہ ۺںیم ۺوھجیٹ ۺامنشئ ۺیک ۺاچتہ ۺںیم ۺاےنپ ۺامؽ ۺودوتل ۺوک ۺےباج ۺرصػ ۺہنۺ‬
‫رکو‪،‬ویکںۺہکۺاسۺےنۺتہبۺےسۺرھگوںۺوکۺربابدۺرکےکۺرھکۺدای۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ب ِألؽہ خر َب‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫ْسطوا ا ْؼ َواػع ْم ِ ْف اػز َ ُواج ح ُبا ِف اػشو ْو ِر اػع ِاذ ِ ُ‬ ‫َال ت ْ‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬
‫َ‬
‫ع ِث ْ ًْیا ِؼ َن اػبي ْو ِت اػص ِاؼ َر ِۃ۔ ُ‬
‫ۺیگ‪،‬اوھنں ۺےنۺ‬ ‫(‪ )۷‬ۺریمے ۺےلحمّ ۺےک ۺھچک ۺڑلےک ۺرفتحی ۺیک ۺرغض ۺےس ۺڑچای ۺرھگ ۺدےنھکی ہ‬
‫ۺوہیگ‪،‬اورۺربھگاٹہۺیکۺوہجۺ‬ ‫واہںۺریشۺیکۺداہڑۺینسۺوتۺوخػۺودتشہۺےکۺابثعۺاؿۺےکۺوہشۺمگ ہ‬
‫ےسۺوہۺاک ےنپنۺےگ۔‬
‫َ َ َ َ ًَْ َ َ‬ ‫ْ‬
‫َذ َھ َب َب ْصض ا ْوالد َح َار ُْ ٰ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ات ِملذا ُھد ِتوا ؽزھۃو ھناؽ‬ ‫ِت ُ ِإیل جنيْن ِۃ اِليْ َوا ِؽ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ ْ َ َْ ْ َ ْ ً َ ْ ً َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ً‬
‫َِسصوا ز ِئْی األد ِد وطسارت ُأػبابوم خوطا وذصراووجصلوایرت ِصذون ط ُزصا۔ ُ‬
‫(‪ )۸‬ۺوکحںیتم ۺمیلعت ۺںیم ۺرتہبی ۺیک ۺنارط ۺامرہ ۺمیلعت ۺاک ۺوبرڑ ۺانبیت ۺںیہ ۺوج ۺدجدی ۺور ۺےکۺ‬
‫َ‬ ‫اقتوضںۺےکۺاطمقبۺدریسۺاتکوبںۺےکۺاضمنیمۺںیمۺانمبسۺرتمیمۺرکاتۺےہ۔‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ِت تظ ْوم‬ ‫تذ ِعل اػد َول ْل ْ َنۃ ِر َج ِال اػت ْص ِليْ ِم َرط ًصا ِػلم ْد َت ِوي اػت ْص ِل ِيمي ا ِػ‬
‫ْص‬ ‫ب َت ْص ُدیْل َالئؼ ْف ؼ َظ َر َرات اػْعتب اػد َر ِاد َي ِۃ َح ْد َب ؼ ْظ َت َز َي ِات اػْ َص ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ ٍِ ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)55‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ن۔ ُ‬ ‫َ‬
‫اػر ِاھ ِ ُ‬
‫م ّ‬
‫(‪ )۹‬ۺڑگبےۺوہےئۺاعمرشےۺیک ۺاالصح ۺےکۺےیلۺ لغًہن ۺاالسؾ ۺےن ۺمہیپۺوکںیششۺ‬
‫ںیک‪،‬ولوگںۺوکۺالخػۺرشعۺاقعدئۺواامعؽۺےسۺٓااگہۺایکۺاورۺاںیھنۺد ۺیکۺحیحصۺاجاکنریۺدی۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اِل ْدًل ِم ؼ ْد َت ِم ًر ِاإ ْرًل ًحا ِػلم ْج َت َمع اػط ِاد ِد ا ْسلصوا اػن َاس‬ ‫ِ‬ ‫ِا ْج َت َو َ ُددصاۃ‬
‫َ‬ ‫ْ ِ‬ ‫لَشیْ َصۃُ َو َص َ‬‫َ َْ َ َ َ َْ ْ َ ََ َ‬
‫ح۔ ُ‬ ‫اػدیْ ِن اػر ِحيْ ُ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫وھ‬ ‫ط‬‫ر‬ ‫ص َیل اػصظا ِئ ِد واألصَم ِل املخاػط ِۃ ِػ ِ ِ‬
‫ِ‬
‫(‪ )۱۰‬ۺرغمیب ۺاممکل ۺایسیس ۺابالدیتس ۺاحلص ۺرکےن ۺےک ۺےیل ۺاعملِ ۺرعب ۺوک ۺوھچےٹ ۺوھچےٹۺ‬
‫وکلمں ۺںیم ۺمیسقت ۺرکرےہ ۺںیہ ۺ‪،‬اس ۺےک ۺےیل ۺوہ ۺرعب ۺاممکل ۺیہ ۺےک ۺھچک ۺافمد ۺرپتس ۺولوگں ۺوکۺ‬
‫رخدی ۺےتیل ۺںیہ ۺ‪،‬رھپ ۺیسک ۺانمبس ۺومعق ۺےس ۺایہن ۺےک ۺذرہعی ۺواہں ۺاغبوت ۺاور ۺااشتنر ۺدیپا ۺرکدےتیۺ‬
‫ںیہۺ‪،‬اورۺدررپدہۺاؿۺیکۺدمدۺرکےکۺاںیھنۺرکیسۺِۺادتقارۺکتۺاچنہپۺدےتیۺںیہۺ‪،‬رھپۺاےنپۺرہۺرطحۺےکۺ‬
‫افمدۺےکےیلۺلھکۺرکۺاامعتسؽۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َْ‬ ‫َ َْ َ ْ ًْ‬ ‫ٰ َ َْ‬ ‫َْ َ َ ْ‬ ‫َ‬
‫ْی ٍ ُۃ َت ِريًل ُِػلدلس ِۃ‬ ‫تُظ ِدم اػد َول اػ ُض َ ُر ِبيۃ ِبًل َد اػ َص َر ِب ِإیل دو یًل ٍت ر ِض ُ‬
‫ًَ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ‬ ‫َْ َ ٰ َ‬ ‫َ‬
‫بوث َیت ِخذ ْ ُوؽو ْم َو ِديْلۃ‬ ‫اػد َي ِادي ِۃ َو َیذرت ْو ُن ِػذ ِػؽ َب ْص َض املُض ِر ِز ْ َْی ِؼ َن اػ َص َر ِ ُ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ ْ َْ ً‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اث اػث ْو َر ِۃ َواْلل َب ِۃ ِطيْ ِو ْم ِإذا َؼا َوجدوا ط ْر َرۃ ؼًُل ِئ َمۃُ َو ی َد ِاصدوؽومُخطيۃ‬ ‫ِالحد ِ‬
‫ْ‬
‫َ‬ ‫َ ََ ً‬ ‫َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫د ِ ُو ْم ص ْر ِش اػدلس ِ ُۃ ث َی ْد َُت ْص َمل ْوؽو ْم صًل ِؽ َيۃ ُِػع ِل ؽ ْوع ِؼ ْن َؼ َن ِاط ِص ِو ُْم۔ ُ‬ ‫ص ٰیلُجل ْو ِ ُ‬
‫ٍ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۸‬‬
‫َ‬ ‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫ٗ‬ ‫َ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫)ح َ َ‬ ‫(‪َ ۱‬‬
‫اػد َر ِ َ ُ‬
‫اس‬ ‫ض عل سا ُِػ ٍب ِؼ ْن سًل ِب اػر ِػ اػثا ِػ ِث و ِ ُعتابہ ِ‬
‫اشۃ۔ ُ‬
‫َ َ ًَ‬ ‫َب ْص َد َدؼ ْ َ‬
‫اْل َر ِس ؼب‬ ‫ِ‬
‫درۂجۺوسؾۺےکۺبسۺاطبلۺملعۺیٹنھگۺےنجبۺےکۺوفراۺدعبۺاینپۺدریسۺاتکوبںۺےکۺاسھتۺاحرضۺ‬
‫وہےئ۔‬
‫َ َ ْ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ََ‬
‫ات‬‫(‪)۲‬ؼض اْلنود وظا ِئدھم ِإیل اػـمصرع ِۃ ِباألد ِلح ِۃ اِل ِدیث ِۃ ِؼن اػدباب ِ‬
‫َ َ َ‬ ‫َ َ َ َْ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ َ‬
‫ات۔ ُ‬ ‫واػر َو ِار یْ ِخ واملَد ِاط ِعاألوتوؼا ِتيْ ِعي ِۃ واملَد ِاط ِع اػـمُزاد ِۃ ِػلسا ِئ َر ِ‬
‫رکشلۺاےنپۺاقدئۺےکۺاسھتۺدیماؿ ۺگنجۺیکۺرطػۺوکنیٹںۺ‪،‬راوٹکںۺ‪ ،‬ۺنیشمۺونگںۺاور ۺایطرہۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)56‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫نکشۺوتوپںۺےسیجےئناوحلسںۺےکۺاسھتۺےئگ۔‬
‫(‪َ )۳‬د ْع ع َل ْاؼرئ َو َذ َأؽ ٗہ ف ْ َ‬
‫اِل َي ِاۃ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫رہۺٓادیمۺوکۺزدنیگۺںیمۺاسۺےکۺاحؽۺرپۺوھچڑۺدو۔‬
‫(‪ََ َ )۴‬ت َر َعت األم َو ب َع َاء اػس ْطل َوو َز َ ُمتْ ٗہ إ ٰیل َر ْدر َھا َوو َأ ْر َز َصتْہٗ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫َ ً َ ً‬
‫ٗ‬
‫ِإ ْرزاصا ع ِاؼًل وث ؽو َؼتْہ۔ ُ‬
‫ۺایھٹ‪،‬اےسےنیسےساگلایۺاورۺرُپۺمکشۺدودھۺالپایۺرھپۺالسدای۔‬
‫َ‬ ‫ےچبۺےکروےنرپۺامںۺزتپ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َ َْ َ‬
‫اْل ْيذ ِان َواػليْل َوو َرج َصا ِإ ٰیل َؼظ ِار ِِھا ِبع ِل ھد ْو ٍء‬ ‫(‪ِ )۵‬اؽطرل‬
‫َوس َمأ ِؽ ْي َنۃ۔ ُ‬
‫دوونںۺرکشلۺراتۺوہےنۺےکۺاسھتۺدجاۺوہےئگۺ‪،‬اورۺابلکلۺوکسؿۺواانیمطؿۺےکۺاسھتۺاےنپۺ‬
‫َ‬ ‫پمیکۺرپۺواسپۺٓاےئ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َْ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(‪ِ )۶‬ا ْح َت َطلْت َوأ ْر ِدظ ِ ْ‬
‫َ‬
‫اِل ْؼ ِت َح ِان اػدن ِو ِي‬
‫اػثًلثۃ وشوور ؽ ِتيج ِۃ ِ‬‫ائ ُ‬
‫َ َ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ط ِإؽا َُن ْح َنا ِطيْہ ِباػد َرج ِۃ األویل ۔ ُ‬
‫ٰ‬ ‫ْ‬
‫ںیمۺےنۺاےنپ ۺنیتۺدووتسں ۺےکۺاسھتۺاسالہنۺزرٹلۺٓاوٹۺوہےن ۺرپ ۺنشجۺانمایۺویکںۺہکۺ‬
‫ۺوہےئ۔ َ‬ ‫َ‬
‫مہۺاسۺںیمۺایلعۺربمناتۺےسۺاکایمب‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫(‪ِ )۷‬اؽْ َبس َح اْلنْ ِدي َو ِدًلحہ ص َیل األ ْر ِض۔ ُ‬
‫ٗ‬ ‫َ‬
‫وفیجۺاےنپۺاہحلسۺےکۺاسھتۺزنیمۺرپۺاودنےھۺھنمۺرگۺڑپا۔‬
‫وث َر َج ْصت إ ٰیل َؼ َظر َؽا َب ْصدَ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َْ َ ْ َ َ‬
‫اػذ ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ؼ‬ ‫و‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫ع‬ ‫اػ‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ط‬ ‫( ‪ )۸‬س‬
‫َ ََْ َ َ َ َ َ‬
‫اػر ْ َِسي ِۃ۔ ُ‬ ‫داصت ِْی ِباػديار ِۃ‬
‫ںیمۺےنۺحبصۺزتےکۺہبعکۺاکۺوطاػۺایکۺ‪،‬رھپۺدوےٹنھگۺدعبۺرساکریۺاگڑیۺ َےسۺاےنپۺاقمؾۺرپۺٓاایگ۔‬
‫َ َ ََ َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫(‪َ )۹‬ج َل ْدت َواػْ ِع َت َ‬
‫ِن ؼت َم ِت ًصا‬ ‫ِن ووجصل ِ ْ‬‫اب َسو یًْل َط ََم َؼ ِللْت ٗہ َوال َؼل ِ ْ‬
‫ِ‬ ‫ْ ْ َ َْ‬ ‫َ‬
‫ِبط َوا ِئ ِد ِہ اػ ِصل ِمي ِۃ اػضا ِػ َي ِۃ۔ ُ‬
‫ںیمۺدریۺکتۺاتکبۺےکۺاسھتۺاھٹیبۺراہۺوتۺہنۺںیمۺاسۺےسۺااتکایۺاورۺہنۺوہۺھجم ۺےسۺااتکیئۺ‪،‬زینۺ‬
‫اسۺےنۺاےنپۺیتمیقۺیملعۺوفادئۺےسۺرہبہۺورۺایک۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫َ (‪)57‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ض ف اػْب ًَل ِد و ُ َو َظ َز ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ‬
‫اػناس َو َذأ َؽو ْم ػ َد َاد ِت اػْ َ ُط ْو َ ِٰ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫(‪)۱۱‬۔ ػو ت ِرؽ‬
‫اػد ًَلم ف امل ْ ْج َت َمع اِلؽْ َ‬ ‫َ َ ََ َ َ‬
‫ان۔ ُ‬ ‫د‬
‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫صیل األؼ ِن و‬
‫ارگ ۺولوگں ۺوک ۺاؿ ۺےک ۺاحؽ ۺرپ ۺوھچڑ ۺدای ۺاجات ۺوت ۺرضور ۺکلم ۺںیم ۺدب ۺیمظن ۺاعؾ ۺوہاجیت ۺاور ۺااسنینۺ‬
‫یتمۺاکۺناہمتۺوہاجات۔‬ ‫نم َۺوالس َ‬ ‫اعمرشہۺےسۺا‬
‫وث َو َُظط ْوا ْف َؼ ْبِنَ‬ ‫َ َ َ َ َْ َ َ َ َ‬ ‫ََ‬
‫ِ‬ ‫(‪ )۱۱‬ؽزل اػرعاب ِؼن اػسا ُِئر ِۃ واأل ُؼ ِتص ِۃ اػًل ِزؼ ِۃ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ ْ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َْ َ َ ْ ً َ َ َ‬
‫اػر ْ َِسيۃُ وث خ َرج ْوا و ُ َوذھب ْوا ِإ ٰیل‬ ‫اِل ْج َر َاءات املعت ِبيۃ‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫َت‬ ‫املس ِار ُظ ِليًلوو‬
‫َ‬ ‫ِْ ْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ََ‬
‫ات امل ِرَی ِۃ۔ ُ‬ ‫ؼن ِاز ِػ ِو ْم ِباػديار ِ‬
‫اسمرف ۺوہایئ ۺاہجز ۺےس ۺرضوری ۺاسامونں ۺےک ۺاسھت ۺارتے‪،‬رھپ ۺوھتڑی ۺدری ۺاریوپرٹ ۺںیمۺ‬
‫رہھٹےاوررساکری ۺٓالیشیف ۺاکرواایئں ۺلمکم ۺوہںیئ‪،‬رھپ ۺوہ ۺابرہ ۺےلکن ۺاور ۺٓاراؾ ۺدہ ۺاگڑویں ۺےسۺ‬
‫اےنپۺرھگوںۺیکۺرطػۺےلچۺ َےئگ۔‬
‫َ َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ْست َواػذ ِارع اْل ِدیْد ِ ْف س ِر یْ ِظ ْي ِإ َیل اػ َـمد َرد ِۃ وژم أخذت‬ ‫(‪ْ ِ )۱۲‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫وح ّٰت َو َرل َنا ِإ َیل‬ ‫َؼص ْي َردیْظ ْي َح ّٰت اؽْ َت َو ْي َنا إػ ْي َواوط َمذ ْي َنا َود ْو َر اػ َـم ْد َر َدۃ َ‬
‫َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ان و َو‬ ‫ل َواػث ِ ْ‬ ‫ْی ۔األو ِ ُ‬ ‫اب ودخلنا ط َوجدؽا ؼ َبا َراۃ ِف اػع َر ِ ُۃ َب ْْی ُتًل ِؼ ْي ِذ اػرط ْ ِ ُ‬ ‫ِ‬ ‫اػ َب‬
‫رلہ َو َُأ ْرد َظاؤھ ْم َوو ْف ؽ َو َایۃ امل َب َاراۃ َو َظػَ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫عان یو ِتػ ُِػع ٍل ت ًَل ِؼ ْيذ ط ْ ِ‬
‫دۃ ۔ ُ‬ ‫ر‬ ‫َ‬ ‫ر َل ٗہ َجائ َز َۃ امل َْ ْ‬
‫د‬ ‫خذ اػْ َطا ِئز َو َط ْ‬ ‫ْ َ ْ َ َ َْ َ َ َ َ‬
‫اػط ِر یظ ِان واِلعم ووأ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ واػثاّن املتودطوص‪ُ )۱۱۵:‬‬
‫ںیمۺاےنپۺدمرہسۺےکۺراہتسۺرپۺیئنۺکڑکۺےکاسھتۺالچۺرھپۺاےنپۺدوتسۺوکۺاےنپۺاسھتۺایلۺ‬
‫اہیں ۺکت ۺہک ۺمہ ۺدمرہس ۺچنہپ ۺےئگ ۺ‪،‬رھپ ۺمہ ۺدمرہس ۺیک ۺدویار ۺےک ۺاسھت ۺےلچ ۺاہیں ۺکت ۺہک ۺدروازہۺ‬
‫کت ۺچنہپ ۺےئگ ۺ‪،‬مہ ۺدالخ ۺوہےئ ۺوت ۺدرۂج ۺاویل ۺاور ۺاثہین ۺےک ۺدرایمؿ ۺٹف ۺابؽ ۺ چی ۺاک ۺاقمہلبۺ‬
‫داھکی‪،‬اوردوونں ۺومیٹں ۺےک ۺےیلاؿ ۺےک ۺالکس ۺےکہبلط ۺاوراؿ ۺےک ۺدوتس ۺرعنہ ۺاگل ۺرےہ ۺ ےھۺ‬
‫‪،‬اورۺاقمہلبۺےکۺااتتخؾۺرپۺدوونںۺںیمیٹۺررفییۺےکۺۺاسھتۺڑھکیۺوہںیئۺاورۺاکایمبۺوہےنۺوایلۺ‬
‫میٹۺےنۺاینپۺامجتعۺےکۺاسھتۺدمرہسۺاکۺااعنؾۺاحلصۺایک۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۹‬‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)58‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ٓاےنۺواےلۺڑکٹوںۺوکۺحیصفۺرعیبۺںیمۺدبتلیۺرکو۔‬
‫اکیۺدؽۺپسچۺرفس‬
‫(‪)۱‬۔ولطعۺٓااتفبۺےکۺاسھتۺیہۺںیمۺاےنپۺرتسبۺےسۺااھٹ‪،‬ااجنتسۺایکۺاورۺووضۺےسۺرفاتغۺےکۺ‬
‫دعبۺوشخعۺووضخعۺےکۺاسھتۺرجفۺیکۺامنزۺاداۺیکۺاورۺاہللۺاعتیلۺےسۺداعۺیکۺہکۺاسۺےکۺلضفۺورکؾۺےسۺ‬
‫اس ۺرفس ۺںیم ۺاکایمیب ۺامہرے ۺمہ ۺراکب ۺرےہ‪،‬ریمے ۺدوونں ۺدوتس ۺیھب ۺاسامؿ ۺرفس ۺےک ۺاسھتۺ‬
‫ریمےۺرھگۺٓاےئگۺ‪،‬حبصۺاک ۺاہسانۺوممسۺاھت‪،‬ہیۺرصتخمۺاسۺاقہلفۺھچکۺالمزنیمۺےکۺاسھتۺولطعِۺٓااتفبۺےسۺ‬
‫ےلہپۺاےنپۺالہۺناہنۺاورۺدوتسۺواةحبۺوکۺاولداعۺےتہکۺوہےئۺاینپۺزنمؽۺیکۺرطػۺرواہنۺوہایگ‪،‬مہۺ‬
‫اہنتی ۺشیب ۺتمیقۺنیت ۺاجاپین ۺاگڑویںۺںیم ۺوسار ۺ ےھ‪،‬ولطع ۺٓااتفبۺاک ۺنیسح ۺاور ۺدؽ ۺرفبی ۺرظنمۺ‬
‫دےنھکی ۺےک ۺےیل ۺاسلح ۺدنمسر ۺیک ۺاجبن ۺڑبےھ‪،‬ولطع ۺٓااتفب ۺےک ۺاسھت ۺیہ ۺاسلح ۺدنمسر ۺیھبۺ‬
‫ومندار ۺوہا ۺ‪،‬حطس ۺدنمسر ۺرپ ۺولطع ۺٓااتفبۺاکۺرظنم ۺڑبا ۺدؽ ۺشک ۺاھت‪،‬ااسی ۺاتگلۺاھت ۺہکۺات ۺّدحۺرظن ۺےلیھپ ۺوہےئۺ‬
‫اپینۺےس ۺوسرجۺاکۺداتکہۺوہاۺوگال ۺلکنۺراہۺےہۺاور ۺاینپ ّۺزرںی ۺرکونں ۺےسۺدنمسرۺےکۺاپین ۺوکیھبۺزرںیۺ‬
‫ۺوہیگ۔‬ ‫انبےئۺدےۺراہۺےہۺ‪،‬وھتڑیۺدریۺمہۺاسلحۺِۺدنمسرۺرپ کَۺرےک۔رھپۺاینپ َۺزنمؽۺیکۺرطػۺرواہن ہ‬
‫َْ ْ َ َ ْ ْ َ‬ ‫اص َوش ْو َؼ اػذ ْمس َ‬ ‫َؽ َو ْزت ِؼ ْن ِط َر ِ ْ‬
‫ورليْت اػطجر َواْلذوع‬ ‫ِ‬
‫َ ْ َ َْ‬ ‫ْ‬ ‫ََْْ َ ْ ْ ََ‬ ‫اْلز ْو َع َب ْص َد اػْ َط َراغ ِؼ َ‬ ‫َ ْ‬
‫اِلدتنج ِاء واػوزو ِءودصوت اہلل أن یعون‬ ‫ن‬
‫ِٰ َ َ َ ِ‬ ‫و‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫اي َوا ْز َواد َِھا‬ ‫اػن َجاح َر ِطيْظا ػنا ْف ھذا اػدطر بطز ِلہ َوع َر ِؼہ۔ َج َاء َر ُدیْظ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ت ھ ِذ ِہ اػظ ِاطلۃ اػظ ِرْیۃَ‬ ‫ْ‬ ‫ٰ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ًَْ ٰ َْ ْ َ‬
‫اػرا ِئؼ رباحا ِارَت ُل ُ‬ ‫أیزا ِإیل بيِِت وعان اْلو ُ‬
‫َ ًَ َ ْ َ ََ َْ َ ٰ َ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬
‫َو ِصدۃ صَم ٍل ظ ْب َل سل ْوع اػذ ْم ِس ؼو ِدصۃ ِألھ ِلوا وأحب ِابوا ِإیل ؼ ِْن ِػواوعنا‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َِ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ ََ‬
‫اس ِئ اػ َب ْح ِر ِػنذ ِاھ َد‬ ‫ِ‬ ‫ذ‬ ‫ات ضا ِػي ٍۃ یابا ِؽي ٍۃوتظدؼنا َنو‬ ‫ٍ‬ ‫َر ِع ْب َنا ص ٰیل ثًل ِث ديار‬
‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ َ ً َ‬
‫احل اػ َي ِم َوش ْوؼ َاػذ ْم ِسُ‬ ‫ؼنش ًرا َِجيًْل و َب ِويْ َ ًجا ِػسل ْوع اػذ ْم ِسوشو َر د ِ‬
‫َ َ َ‬ ‫ً‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َ ِ‬ ‫َ‬
‫اػذ ْم ِس ص ٰیل َد ْسح اػ َي ِم عان َب ِويْ ًجا ِجداو َی ْبدو عأن عُ َرۃ‬ ‫َوؼنْشر ش ْو ِؼ ُ‬
‫ِ‬ ‫َ‬
‫وو تع ِون َؼ َاء‬
‫َ َ َ َ‬
‫ْص ُ‬ ‫اػب‬ ‫ی‬ ‫ب َؼ َ‬
‫د‬ ‫ُ‬ ‫اػذ ْمس اػْـملْ َت َو َب َ ُۃ َتنْبع ِؼ َن اػْ َـَم ِء امل َْ ْدع ْ‬
‫و‬
‫َْ َ َ ِ ً َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وث َت َو َج ْو َنا إیلَ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫َْ ْ َ ْ ً َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َ‬
‫ِ‬ ‫اح ِل اػي ِ ُم داصۃ‬ ‫اػبح ِر أیزا ِبأ ِذص ِتوا اػذھ ِبي ِۃ ووظطنا صیل د ِ‬
‫َ َ‬
‫َؼا ؽ ِر یْد اػد ْ َْی ِإػيْہُ۔ ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)59‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫(‪ )۲‬ۺہی ۺوقیم ۺاشہ ۺراہ ۺیھت ۺ‪،‬وج ۺتہب ۺدور ۺکت ۺدنمسر ۺےک ۺانکرے ۺانبیئ ۺیئگ ۺےہ‪،‬امہریۺ‬
‫اگڑایں ۺاہنتی ۺربؼ ۺراتفری ۺےک ۺاسھت ۺاس ۺرپ ۺدوڑ ۺریہ ۺںیھت ۺ ۺااسی ۺاتگل ۺاھت ۺہک ۺاسلحِ ۺدنمسر ۺیھبۺ‬
‫امہریۺاگڑویںۺےکۺرمہاہۺڑبیۺۺزیتیۺےکۺاسھتۺدوڑۺراہۺےہۺ۔دورہپۺےکۺوتقۺمہۺھچکۺوکسؿۺےنیلۺ‬
‫‪،‬اھکان ۺاھکےن ۺاور ۺامنز ۺرہظ ۺادا فۺرکےن ۺےک ۺےیل ۺاکی ۺروٹسیرٹن ۺرپ ۺرےک‪،‬ہی ۺروٹسیرٹن ۺتہبۺ‬
‫ی‬
‫ایعمری ۺ‪،‬اصػ ۺرھتسا ۺاور ۺرُپ ۺ غ ًّہش ۺاھت‪،‬ےلہپ ۺمہ ۺولوگں ۺےنھنم ۺاہھت ۺدےلھ ۺ‪،‬رضورایت ۺےسۺ‬
‫افرغۺوہےئ‪،‬رھپۺاےنپۺالمزنیمۺےکۺاسھتۺدورہپۺاکۺاھکانۺاھکای۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ٰ َ َ ً َ ْ ً َ ْ َ َ َ‬
‫ت‬ ‫ًل وعاؽ ْ‬ ‫ل اػ َب ْح ِر س ِو یْ ُ‬ ‫اح ِ ُ‬‫عان ھذا ذ ِارصا وس ِنيا وظد ص ِب َد ؼ َع د ِ‬
‫ي َ ُو َ ُؼ َر ِاع َب َنا‬ ‫اح َل اػْ َب ْحر ََیْر ْ‬ ‫د‬‫ْس َص ُۃ ُ َوی ْبدو َعأ َن َ‬ ‫ْ‬ ‫ب‬ ‫ُ‬
‫ہ‬ ‫َد َي َارات َنا َت ِد ْْیُ َص َليْ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ِ َ َِ َ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ْ ً َ َِ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ‬
‫َ‬
‫ْسص ِۃ اػد ِْی ِج ُدا۔وظطنا ِ ْف ؼسص ٍم وظت اػش ِوْی ِۃ ِال ِد ِ ِرتاح ٍۃ وأع ِل اػسص ِام‬ ‫ب ْ‬
‫ْ َ َ ٰ َ َ ْ َ َ ٰ ْ َ َ َ َ ًْ َ ْ َ ً‬ ‫َِ َ َ َ َ‬
‫وۃ اػشو ِر وعان ھذااػـمسصم صیل ؼدت ٍو ص ٍال وؽ ِشيطا ُو ُؼرتطاُ‬ ‫واد ِاء رل ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َْ ْ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َ َ ْ ََ َ َ ً َ َ َْ َ ْ‬ ‫َ َ َْ‬
‫ات ُث أعلنا اػضداء وصَمػنا۔ ُ‬ ‫وضدلنا وجوھنا وأی ِد ُینا أوال طرضنا ص ِن اِلاج ِ‬
‫(‪)۳‬ۺاھکےنۺےسۺرفاتغۺےکۺدعبۺابامجتعۺامنزۺیکۺادایگیۺےکےیلۺانمبسۺہگجۺیکۺالتشۺ‬
‫وہیئ‪،‬روٹسیرٹن ۺےک ۺاکی ۺالمزؾ ۺےن ۺاتبای ۺہک ۺروٹسیرٹن ۺےس ۺدنچ ۺدقؾ ۺےک ۺافےلص ۺرپ ۺاکی ۺاعیلۺ‬
‫اشؿۺدجسمۺےہۺ‪،‬امہرےۺدجسمۺکتۺےنچنہپۺےکۺاسھتۺیہۺتمسِۺاخمفلۺےسۺھچکۺد ۺدارۺاملسمونںۺ‬
‫اک ۺاکی ۺاور ۺاقہلف ۺیھب ۺواہں ۺٓااچنہپ ۺ‪،‬ووض ۺرکےن ۺےک ۺدعب ۺمہ ۺولوگں ۺےن ۺاچر ۺرتعک ۺرہظ ۺیک ۺںیتنسۺ‬
‫ڑپںیھۺاورۺامجتع ۺےکۺاسھتۺرہظۺیک امنزۺاداۺیکۺ‪،‬امنزۺےکۺدعبۺاامؾۺاصبح ۺےسۺالماقت ۺیکۺ‪،‬وتۺ‬
‫ولعمؾۺ وہاہکۺوہۺاجہعمۺارشہیف‪،‬ابمرکۺوپرۺیہۺےسۺدسۺاسؽۺےلہپۺافرغۺوہےئۺںیہۺ‪،‬اوھنںۺےنۺ‬
‫اجہعم ۺںیم ۺدرۂج ۺاعتیمل ۺںیم ۺداہلخ ۺایل ۺاھت‪،‬اعتیمل ۺےس ۺرفاتغ ۺےک ۺدعب ۺتلیضف ۺاور ۺ صصخ ۺیفۺ‬
‫ادحلثیۺیکۺمیلعتۺلمکمۺیک‪،‬وہۺڑبےۺقیلخۺ‪،‬اسنلمرۺاورۺہتفگشۺروۺااسنؿۺ ےھۺ‪،‬وہۺاامتمۺےکۺاسھتۺ‬
‫ےتھکۺںیہ۔‬ ‫َ‬ ‫ہلغشمۺیھبۺر‬‫ۺودترسیۺاورۺ َفینصتۺواتفیلۺاکۺ َ‬ ‫درس‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫وۃ ِباْل ََمص ِۃ ُب ْصد ؼا ط َرضنا ِؼ َن‬ ‫ِ‬ ‫َبثنا ُ َص ْن ؼ ْو ِزع ؼ َو ِاط ٍؼ ِأل َد ِاء اػرل‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اؽ َؼ ْد ِج ًدا ص ِش ْي ًَم ص ٰیل ب ْص ِد ِصد ِۃ‬ ‫اػس َص ِام وطأ ْخ َ َْبؽا ص ِاؼ ٌل ِمل َ ْس َص ٍ ُم أ ُن ھ َن ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ات ِؼ َن اػ َـم ْس َص ِموظ ْد َو َرل َنا ِإ َیل اػ َـم ْد ِج ِد َو َرع ًبا ِؼ َن اػـم ْد ِل ِم ْ َْی‬ ‫خس َو ٍ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬
‫َ‬ ‫(‪)69‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ن ُاْلُ َوۃ اػـم َخاػ َط ُۃو َرليْ َنا ا ْر َب َع َرع ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫اػْـم َت َدین ْ َْی ٰھو َ‬
‫ات دنۃ اػش ْو ِر َب َ ْص َد‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ؼ‬‫َ ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ْ ِِ‬
‫اػر َلوۃ َط َصل ْم َنا أ َؽہٗ‬ ‫ْ َ َْ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ‬
‫اػوز ْو ِء ورلينا َاػشور ِباْل َِمص ِۃوظابلنااِلؼام بصد‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ ِ‬
‫َ َ ْ َ َ‬
‫حا ُظ ٗ ُہ‬ ‫اتوعان ِاػ ِ ُت ُ‬ ‫َش َد َن َو‬
‫َْ َ َ َ ْ ْ ََْ َ ْ‬
‫ص‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ظ‬ ‫ر‬‫و‬ ‫ط‬‫ع‬ ‫ار‬‫ب‬ ‫ِب‬
‫ُ‬ ‫ۃ‬ ‫ُ‬
‫ي‬ ‫ط‬ ‫ش‬ ‫األ‬ ‫ۃ‬ ‫ص‬ ‫اْلاؼ َ‬‫َ ََت َ ُر َج ب ْ َ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َْ ْ َ ِ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ب َ‬
‫ْ‬
‫ص ِف اِل ِدی ِث‬ ‫ل درجۃاػط ِزيل َ ِۃ واػتخر ِ ُ‬ ‫وأعم ُ‬ ‫اْل ِاؼ َص ِ ُۃ ُ ِف ر ِػ اػص ِاملي ِۃ ُ‬
‫ْ َ َ ْ َ َْ ْ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َِ ْ َ ْ َ‬
‫ؼ ُس ِليؼ اػوج ِ ُہوعان‬ ‫ن ُاػص ِاملِي ِ ُۃ ُو ُعان اػرجل د ِؼث األخًل ِ ُ‬ ‫بصد اػطراغ ِؼ ُ‬
‫َ َْ َ ِ َ ََ َ ْ ْ ََ ْ ْ‬
‫ب۔ ُ‬ ‫اؼۃ ُ ِباػتد ِر ی ِس وتأ ِػي ِػ اػعت ِ ُ‬ ‫اِلؼ ُ‬ ‫یذت ِضل و ِ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۰‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺاکۺحیصفۺۺرعیبۺںیمۺرتہمجۺۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬دجسم ۺےس ۺدس ۺولک ۺرٹیم ۺےک ۺافےلص ۺرپ ۺاکی ۺوچرااہ ۺاھت‪،‬ںیہی ۺےس ۺںیمہ ۺمّھچپ ۺاجےن ۺوایلۺ‬
‫کڑک ۺےس ۺٓاےگ ۺاجان ۺاھت‪،‬ہی ۺراہتس ۺاکی ۺےنھگ ۺلگنج ۺ ۺےک ۺچیب ۺےس ۺزگرات ۺےہ‪،‬رباست ۺاک ۺوممسۺ‬
‫اھت‪،‬لگنج ۺاتّدحرظنرہا ۺرھبااھت‪،‬لگنج ۺںیم ۺہگج ۺہگج ۺۂمکحم ۺالگنجت ۺیک ۺوچایکںۺںیھت ۺاہجں ۺاحمظف ۺاورۺ‬
‫رہپےۺدارۺاینپۺڈوییٹۺرپۺانیعتتۺ ےھ‪،‬اینپۺابریۺٓاےنۺےکۺاسھتۺیہۺوہۺاےنپۺرفضۺیبصنمۺیکۺااجنؾۺ‬
‫دیہۺںیمۺےگۺاجےت ۺ ےھۺ‪،‬انےتشۺےکۺےیلۺرصعۺےکۺوتقۺمہۺاکی ۺوہلٹۺرپۺرےکۺاورۺوںیہۺ‬
‫امنزرصعۺیھبۺاداۺیک‪،‬لگنجۺںیمۺراےتسۺےکۺدوونںۺاجبنۺدنلبۺوابالۺدرتخۺ ےھ‪،‬نجۺرپۺمسقۺمسقۺےکۺ‬
‫رپدنےۺاہچہچۺرےہۺ ےھ‪،‬ںیلبلبۺہمغنۺیجنسۺرکریہۺںیھت‪،‬یلگنجۺوبکرتوںۺےکۺوغؽۺاِدرھۺاکدرھۺرصموػِۺ‬
‫ۺرغوبۺٓااتفبۺےسۺےلہپۺلگنجۺاکۺراہتسۺاپرۺرکاچ اۺاچےتہۺ ےھ۔‬ ‫ ےھ‪،‬مہ ِ‬ ‫رپواز‬
‫ات ؼ َن اػْ َـم ْدجدوؼ ْن ٰھوناَ‬ ‫َش ِ ُۃ علو َ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫عان ؼط َرتؼ سرؼ ص ٰیل ب ْص ِد ص َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ؼرت ٍ ُ ِ‬ ‫َ ْ َ ْ َََ َ َ ٍ َ‬
‫َْ َ ََ َ َ ٰ َ َ ْ َ ًَ َ َ َ ً‬
‫عنا ؽ ِر ید أن ؽتظدم ِباػذ ِارع اػض ُر ِ ِب ویتودط ھذ اػس ِر یؼُ ضابۃ ؼتًل ِرظۃو‬
‫ت َؼ َر ِاعز‬ ‫ض ً ُۃ إ َیل َؼ َدی اػْ َب َْصو َع َاؽ ْ‬ ‫رل ُاػْ َـم َسرو َع َاؽت ِ اػْ َض َابہ ُمْ َ َ‬ ‫ان َط ْ‬ ‫َ َ‬
‫ع‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ات َؼ ْب ِنيۃ ِ ْف أ َؼ ِاع َن ؼ َت َص ِد َد ٍۃ ِؼ َن اػض َاب ِۃو ظ ِر َر ِطيْ َوا اػ َص َدس‬ ‫َ‬
‫ِادار ِۃ اػضاب ِ‬
‫َ َ‬
‫َ ْ ْ َ َ َْ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َْ َ َ‬ ‫َو َ‬
‫ْص ص َیل‬ ‫جاءت ؽَو بتو ُم َو وظطنا وظت اػص َ ِ‬ ‫اِل َرس ویظوؼون ِبو ِشيط ِت ِوم َِإذا‬
‫َ ْ َ‬
‫ت ص ٰیل َجا ِؽ َ ْب اػس ِر یْ ِؼ‬
‫ً‬
‫ْص أیْزاوعاؽ‬ ‫طنْدؼ ِػ َت َناول ُاػْطس ْور َوھ َنا َر ُليْ َنا اػْ َص ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ف اػْ َض َابۃ َأ ْذ َج ٌار َصاػ َي ٌۃوت َض ُرد َص َليْ َوا َاؽْ َو ٌاع ؼ َن اػسي ْورو َ ُوت َذ ْظذؼ َص َليْواَ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)65‬‬ ‫َ‬
‫مفتاح االنشاء‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ‬
‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫ْی ِان َِی ْينا َو ِِش ُ‬
‫اال وعنا ؽ ِر یْد‬ ‫َ‬ ‫ً‬
‫ح ِذي ِۃ َؼذض ْوػۃ ِف اػس َ ُ‬ ‫َب ًَل ِبلُوأ ْ َ‬
‫ْساب اِلَمؼ ِۃ اػو ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َْ َ َ‬
‫أن ؽصْب س ِر یؼ اػضاب ِ ُۃ ظبل ضرو ِب اػذم ِس۔ ُ‬
‫(‪ )۲‬ۺرہ ۺنکمم ۺوکشش ۺےک ۺابووجد ۺمہ ۺرغوب ۺٓااتفب ۺےک ۺاسھت ۺلگنج ۺاک ۺراہتس ۺےط ۺ ۺ‬
‫ںیہن‬
‫رکاپےئ‪،‬وسرج ۺڈوےنب ۺےک ۺدعب ۺارحاۺںیم ۺاکی ۺہگج ۺمہ ۺےن ۺاذاؿ ۺوااقتمۺےک ۺدعب ۺرغمب ۺیک ۺامنزۺ‬
‫ابامجتع ۺاداۺیک ۺ‪،‬وھتڑی ۺدری ۺدعب ۺادنریھے ۺاور ۺانسےٹ ۺےک ۺاسھت ۺیلگنج ۺدردنوں ۺاک ۺوخػ ۺیھب ۺمہ ۺرپۺ‬
‫اھچایۺایگ‪،‬اشعاکۺوتقۺٓاےنۺےکۺاسھتۺمہۺاسۺوعیسۺورعضیۺارحاۺےسۺابرہۺٓاےئۺ‪،‬اکیۺرٹپوؽۺپمپۺرپۺ‬
‫ی‬
‫ۺٹاں ۺرٹپوؽ ۺےس ۺرُپ ۺرکاںیئ‪،‬ویپمکرٹ ۺےس ۺایتر ۺدشہ ۺلِبۺایل ۺاور ۺرٹپوؽ ۺیکۺ‬ ‫اینپ ۺاگڑایں ۺروںیک‪،‬اؿۺیک ہ‬
‫تمیقۺاداۺیکۺ‪،‬رٹپوؽۺپمپۺےکۺاکیۺےصحۺیہۺںیمۺرٹنسؽۺکنیبۺیکۺاےۺ‪،‬یٹ‪،‬امیۺنیشمۺیگلۺوہیئۺیھت‪،‬مہۺ‬
‫ےنۺاےۺ‪،‬یٹ‪،‬امیۺاکرڑۺےکۺذرہعیۺاسۺےسۺںیچبۺزہارۺو َےپۺاکنےلۺاورۺٓاےگۺاکۺرفسۺرشوعۺایک۔‬
‫َْ‬ ‫َ َْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬
‫َرض َم ع ِل ج ْو ٍد َم ْ ِع ٍن َل ْ ؽ ْد َت ِس ْع أ ْن ؽظس َع س ِر یْ َؼ اػض َاب ِ ُۃ َوضرو َب‬
‫ْ‬
‫األ َذان َواِل َظاؼۃَ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َْ ْ َ ْ َ َْ َ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫اػذ ْم ِسوب ْصد ضر ْو ِب اػذم ِس رلينا اػـمض ِرب ِباْلَمص ِۃ ص ِظيب ِ ِ ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫َ َْ ْ َ َ َ َ‬ ‫َ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ َْ َ‬
‫اػشًل َم‬ ‫اػدباع اػوح ِذ ُي ِۃ و ُ‬ ‫ِ‬ ‫ػ‬
‫ُ‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫خ‬ ‫ِ ْف َؼ ْو ِزع ِؼنُاػرحر ِ ُاءوُبصد ظ ِلي ٍل داد صلينا‬
‫َ َْ‬ ‫َ ِ ْ‬ ‫ٰ‬ ‫َ َ‬ ‫اووظْ َ‬ ‫اػر ْم َ ٍت َأیْ ًز َ‬ ‫َ َ‬
‫اػصذ ِاء خ َ ُر ْج َنا ِؼ ْن ھ ِذ ِہ اػر ْح َر ِاء اػ َو ِاد َص ِۃوأ ْوظط َنا‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ُو‬
‫ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ ََ‬ ‫َ َ َ َ َ ٰ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َْ‬
‫اػنط ِطوأخ ُذؽا طاتورۃ املصدۃُ‬ ‫ارا ُِتنا صیل َمس ِ ُۃ اػ ِبرتو ِل أؼَلؽا رو ِارَیوا ِب ِ‬ ‫دي ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُباػْ َع ْمبيوتر َو َدط ْص َنا ظيْ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫اػْصِف‬‫ت ِ ْف َجا ِؽب ِؼ َن امل َ َحس ِۃ َؼ ِاعيْ َنۃ ْ‬ ‫اػنط ِطو َ ُوعاؽ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ٓ ِْ ِ‬
‫َْ َ ْ َ َْ َ ْ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َ‬ ‫َْ ْ َ‬
‫َشین أػػ رو ِبي ٍۃ ِبو ِادس ِۃ‬ ‫ي وظمنا ِبدح ِب ََخد ٍۃ و ِص ِ‬ ‫اال ِل ِػل َمْص ِػ املرع ِز ِ ُ‬‫َ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬
‫ِب َساظ ِۃ ْ‬‫َ‬
‫اال ِل وت ُظد ْؼنا ُِػ َدط ِرؽا ِإ َیلاألؼ ِ ُ‬
‫ام۔ُ ُ‬ ‫اػْص ِػ ِ‬
‫ۺزنمؽۺوصقمدۺرپۺےچنہپۺ‪،‬رضورایتۺےسۺرفاتغۺےکۺدعبۺ‬ ‫(‪)۳‬ۺراتۺاسڑےھۺدسۺےجبۺمہ ِ‬
‫اکلہۺاسۺانہتشۺایک‪،‬رھپۺابامجتعۺامن ِزۺاشعۺاداۺیکۺ‪،‬امہرےۺزیمابؿۺراتۺےکۺاھکےنۺرپۺامہرےۺرظتنمۺ‬
‫ ےھ‪،‬امنز ۺےس ۺرفاتغ ۺےکعما ۺدعب ۺدرتس ۺوخاؿ ۺرپ ۺھٹیب ۺےئگ‪،‬وھبک ۺیھب ۺوخب ۺلھک ۺرک ۺیگل ۺوہیئۺ‬
‫یھت‪،‬اھکان ۺتہب ۺذلذی ۺاھت‪،‬اھکےن ۺےک ۺدعب ۺمہ ۺڈنھٹے ۺرشموابت ۺاک ۺیھب ۺزمہ ۺےل ۺرےہ ۺ ےھ‬
‫‪،‬وچں ۺہک ۺوھتک ۺرک ۺوچر ۺوہےکچ ۺ ےھ ۺاس ۺےیل ۺاھکےن ۺےس ۺرفاتغ ۺےک ۺدعب ۺیہ ۺرتسبوں ۺرپ ۺدرازۺ‬
‫وہےئگۺاورۺوھتڑیۺدریۺےکۺدعبۺیہۺرہگیۺدنینۺیکۺٓاوغشۺںیمۺاجۺےنچنہپ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)62‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ ْ َْ َ ْ َ َ ْ َ ْ ْ َ َ ٰ َ َ ْ َ َ َ ْ َ ً‬
‫ر ٍػ ػيْ ُ‬
‫ًلو‬ ‫یل اػداص ِۃ اػص ِاش ِۃ و ِؽ‬ ‫ر ُلنا ِإیل اػضای ِۃ اػـمنذُود ِۃ ص ُ‬ ‫و ُ‬
‫َ َ َ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َأطْ َس ْر َؽا َظل ْيًل َب ْص َد اػ َط َراغ َصن َ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬
‫اْل ََمص ِۃوعان‬ ‫اتوث َرل ْي َنا اػ ِصذاء ِ ُب‬ ‫ِ‬ ‫اج‬ ‫اِل َ‬
‫ُ‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ َ َ ًَ‬ ‫ْ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ ِ َ ِ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ ََ‬
‫وۃ ؼباشۃ‬ ‫ؼ ِزيطوؽا ینت ِشروؽنا ِػل ُصذ ِاء وظد جلدنا بصد اػطراغ ؼن اػرل‬
‫ٌ َ ٌْ َ َ َ َ َِ ِ ًْ ً ِ َ َََ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َْ‬
‫ص َیل اػ َـَم ِئد ِۃووظد أرابنا جوع ذ ِدی ُد وعان اػسصام ػ ِذیذا ِجدا وعنا ؽتلذذ‬
‫ْ‬
‫َ ْ َ َْ َ َ َ َ َ َ ْ ً َ َ َ َ َ َ َ َ َ ً َ َ َ ْ‬
‫اشۃ َت ْ َد ْدؽا ص َیل اػطر ْو ِش‬ ‫شب ِۃُاػب ِارد ِۃ واػسصام أیزاوو بصد اػسص ِام ؼب‬ ‫ِ‬ ‫ِباأل‬
‫َ َ ً‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ت ظ َواؽاو َو َب ْص َد ظ ِليْ ٍل ِّن ْ َنا ؽ ْو ًؼا ص ِم ْيظا۔‬ ‫ِإذا عنا ظد ؽ ِوع‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۱‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َْ َ‬
‫(‪)۱‬اػ َيظشۃ ِف اػسر ِؼ املزد ِمح ِۃ۔ ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫ےتسۺںیمۺوہایشرۺروہ۔‬ ‫ڑیھبۺاھبڑۺواےلۺرا‬
‫َ َْ َ َ َ َ َ َٗ َ ْ َ ٌ‬
‫(‪ )۲‬ا ِِلِھال ط ِإن ص ِاظبتہ و ِخيمۃ۔ ُ‬
‫الرپوایہۺےسۺوچبۺویکںۺہکۺاسۺاکۺااجنؾۺرباۺےہ۔‬
‫َ ْ ْ‬ ‫َ ْ‬
‫(‪َ )۳‬د ْص َوۃ اػ َـم ْسل ْو ِم َد ْص َوۃ اػ َـمشل ْو ِم۔ ُ‬
‫ولظم َؾۺیکۺٓاہۺواکبۺےسۺوچب۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫(‪ )۴‬أی َوا اػـم َو ِاسن ْون اػدص َي اػدص َي۔ ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اے َۺرہشویںۺ!ۺوکششۺرکوۺوکششۺرکو۔‬
‫ْ َ َْ َ‬ ‫َ‬
‫(‪ )۵‬أی َوااػسا ِػب اػع ْد َل اػعدل۔ ُ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ۺدے۔‬
‫اےۺاطَبلۺملعۺیتسس َ ْۺوھچڑ َ‬
‫ْ‬
‫(‪ِ )۶‬إیاع ْم ِؼ َن اػتظ ِل ْي ِد األص َ‬
‫می ۔ ُ‬
‫ادنیھۺدیلقتۺےسۺوچب۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََْ ْ‬ ‫َ َ َ َ َ‬
‫اػدباحۃ ِف األؼواج اػصا ِػي ِۃ ۔ ُ‬ ‫(‪ِ )۷‬إیاؽ ِ‬
‫ِ‬
‫ڑبیۺوموجںۺںیمۺریتےنۺےسۺوچب۔‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)63‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ َ َ َ َ َ َْ‬
‫احۃ َو ِإؽْظاذ اػض ِر یْ ِؼ۔ ُ‬ ‫(‪ )۸‬اػ ِدب‬
‫ریتایکۺوکۺالزؾۺرکولۺاورۺڈوےتبۺوکۺاچبؤ۔‬
‫َ ْ ْ‬ ‫َ َ‬
‫(‪ِ )۹‬إیاؽ َو ِز َياع اػ َوظ ِت۔ ُ‬
‫عییضتۺاواقتۺےسۺوچب۔‬
‫َ ََ َ َ ْ َ ْ ْ‬
‫(‪ )۱۱‬اػتوازع وحدن اْلل ِؼ۔ ُ‬
‫ااسکنریۺاورۺاےھچۺاالخؼۺاایتخرۺرکو۔‬
‫َ ْ َ َ َ َ ْ َْ َ‬
‫ػردؼ طوو س ِر یؼ اْلن ِۃ۔ ُ‬ ‫(‪ )۱۱‬ا ِ‬
‫اچسیئۺاایتخرۺرکوۺسپۺوہۺتنجۺیکۺراہۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫ََ َ‬ ‫(‪َ )۱۲‬ا َػو ْ‬
‫ات اػ َصد ِو۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫س‬ ‫ُم‬ ‫ل‬ ‫ع‬
‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫َ‬
‫ي‬ ‫ص‬

‫َ‬ ‫ۺروہ۔ َ َ َ ٌ َ َ‬ ‫َ‬

‫دنمشۺیکۺامتؾۺاسزوشںۺےسۺوہایشر‬
‫اؽ امل ْ َر َاء َطإ َؽ ٗ‬
‫َ َ َ َ َ‬
‫َش جا ِػ ٌب ۔ ُ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ل‬ ‫ػ‬‫ُ‬
‫و‬ ‫اء‬ ‫ص‬‫د‬ ‫اػَش‬
‫ِ‬ ‫یل‬ ‫إ‬‫(‪ )۱۳‬ط ِإیاؽ ِإی ِ ِ ِ‬
‫ہ‬
‫ڑگھجےۺ َےسۺوچب َۺویکںۺہکۺوہۺربایئۺیک َۺرطػۺدوعتۺداتیۺےہۺاورۺربایئۺوکۺالاتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ َ َ ً َ َ‬
‫(‪ )۱۴‬أخاؽ أخاؽ ِإن َؼ ْن ال أخا ػ ٗہ ع َداع ِإ َیل اػ َويْ َجا ِبض ْ ِْی ِدًلح۔ ُ‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫اےنپۺاھبیئۺیکۺدمدۺرکوۺ‪،‬دمدۺرکو‪،‬ی ہنًہ ااۺسجۺاکۺاھبیئۺںیہنۺوہۺریغبۺایھتہرۺےکۺگنجۺںیمۺاجےنۺ‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٗ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ۺےہ۔ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ح‬
‫واےلۺیکۺرط َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ي ِإن تدصہ ِمل ِلم ٍۃُ َِی ْبؽ عَم ت ْب ِض ْي و یع ِطؽ ؼ ْنی ْب ِض ْ ُ‬
‫ي۔ ُ‬ ‫(‪ )۱۵‬أخاؽ اػ ِذ ْ‬
‫ا فےنپۺاھبیئۺیکۺدمدۺرکوۺےسجۺیسکۺتبیصمۺںیمۺالبؤۺوتۺاہمتریۺوخاشہۺےکۺاطمقبۺکیبلۺےہکۺ‬
‫ۺ‪،‬اچبےئ۔‬ ‫ےئ‬ ‫ۺاچب‬‫ںیھمت‬ ‫ۺ‬ ‫ےس‬ ‫ۺ‬‫س‬ ‫ۺا‬‫ےہ‬ ‫ۺاچ‬‫یئ‬‫ۺربا‬‫ی‬‫ار‬ ‫ا‬ ‫ھ‬‫اورۺوجۺتم‬
‫َ َ َ َ َْ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ‬
‫اہلل َط ْ‬
‫اصب َدا ۔ ُ‬ ‫ات ال تظر بنوا وال تصب ِد اػذيسان و‬ ‫(‪ )۱۶‬و ِإیاؽ وامليت ِ‬
‫ےبۺاجؿۺیکۺابعدتۺےسۺوچبۺاورۺاسۺےکۺرقبیۺہنۺاجؤۺاورۺاطیشؿۺیکۺرپشتسۺہنۺرکوۺ‪،‬ہکلبۺ‬
‫اہللۺیکۺرپشتسۺرکو۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۲‬‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)64‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫حیصفۺرعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬دبعۺارلنٰمحۺاورۺونرۺادل ۺاکۺاگؤںۺاکیۺلگنجۺےکۺانکرےۺاھتۺسجۺےسۺیھبکۺیھبکۺیلگنجۺ‬
‫دردنےۺیھبۺابرہۺٓااجےت ۺ ےھۺ‪،‬اکی ۺدؿۺوہۺدوونںۺوجرینۺاہیئۺاوکسؽۺاکۺاسالہنۺااحتمؿۺدےنیۺےکۺ‬
‫دعبۺرھگۺواسپۺٓارےہۺ ےھۺوتۺااچکنۺدبعۺارلنمحۺےنۺھچکۺدورۺرپۺرپدنوںۺےکۺاہچہچےنۺیکۺٓاوازۺینسۺ‬
‫‪،‬وغر ۺےس ۺداھکی ۺوت ۺاےس ۺدور ۺاھجڑی ۺںیم ۺریش ۺیک ۺدؾ ۺرظن ۺٓایئ ۺ‪،‬اس ۺےن ۺونر ۺادل ۺ وک ۺربخدار ۺرکےتۺ‬
‫وہےئۺٓاہتسہۺٓاوازۺںیمۺاہک‪:‬ریشۺریش۔رھپۺدوونںۺزیتیۺےکۺاسھتۺاےنپۺرھگۺیکۺرطػۺدوڑۺڑپے۔‬
‫ْ ْ َ ْ َ َ َ َ ْ َْ‬ ‫اػر ْ َمحن َ‬‫ت َظ ْر َیۃ َص ْبد َ‬ ‫َع َا َؽ ْ‬
‫ت َترج ِؼنْ َوا‬ ‫اػدی ِن ِف سر ِػ ضاب ٍ ُۃ عاؽ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ر‬‫و‬‫ْ‬ ‫ؽ‬ ‫ُ‬
‫و‬ ‫َِ ً َ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػزار َیۃُت َارۃوع ُاؽا ی ْرجصان ب ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اِلؼ ِتح ِان اػدن ِو ِي ِػلمدرد ِۃ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ص‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫اػ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػثاؽو یۃ اػ َـم َتودسۃ وط َدد َع َص ْبد َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػر ْ َمح ِن َبض َتۃ تض ِر یْ َد اػسي ْو ِر ص ٰیل ب ْص ٍدُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َوؽ َش َر إ َػيْو ْم ؼتطح ًراوط َر َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػذجر ِۃ اػذ ِایع ِۃ‬ ‫أی ذ ُؽ َب األد ِد ص ٰیل ب ْص ٍد أَج ٍۃ ِف ُ‬ ‫ِ‬ ‫َ ِ ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ ََ ََ َ ََ َ َ َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫اػدی ِن ؼُن ِبوا ِف رو ٍت خ ِطي ٍػ األدد األد ُد وث أخذ ا َی ِر ی ِان‬ ‫وظال ‪ِ :‬ػن ْو ِر ِ‬
‫َْ‬
‫ْسص ٍۃ ِإ ِیل َؼ ْ ِْن ِػ ِو َ َُم۔ ُ‬ ‫ِب‬
‫(‪)۲‬نادل ۺےک ۺاچچ ۺاکی ۺدنلب ۺابگن ۺبیطخ ۺںیہ‪،‬دمرےس ۺےک ۺاسالہن ۺےسلج ۺںیم ۺاوھنں ۺےنۺ‬
‫ہبلطۺوکۺاطخبۺرکےتۺوہےئۺاہک‪:‬متۺولگۺوھجٹۺ‪،‬تبیغۺاورۺیلغچۺےسۺدورۺروہ‪،‬راتسۺوگیئۺ‪،‬حلصۺ‬
‫دنسپیۺاورۺابیمہۺااحتدوۺاافتؼۺاایتخرۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ ْ‬ ‫َ ْ ٌ ْ َ ٌ َ َ َ ََ َ َ َ ْ‬ ‫َ َ‬
‫صم خا ِػ ٍ ُد خ ِسيب ِؼرظع وظال ِػس ُلب ٍۃ وھو َیسبُ ِف ح ُطل ِۃ اػـمدرد ِۃ‬
‫َ ْ ََ َ َ‬ ‫َ َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ ََ َ َ ََ َ‬
‫ػ ُ‬ ‫ػر ُْدؼ َواػـم َداملَۃا ِِلیْ ِ ُتًل َ ُ‬
‫اػدن ِو ی ِۃ ِإیاع ْم واػع ِ ُذب واػ ِضيْبۃ واػن ِميْ ُمۃوا ِ‬
‫(‪)۳‬اورۺزمدیۺاہک‪:‬اےنپۺملعۺرپۺلمعۺوکۺالزؾۺرکول‪،‬دبۺیلمعۺاورۺدبۺرکداریۺےسۺوچب۔دریسۺاتکوبںۺ‬
‫ےک ۺاطمےعل ۺےک ۺاسھت ۺدیفم ۺدینی ۺویملع ۺریغ ۺدریس ۺاتکوبں ۺاک ۺاطمہعل ۺرضوری ۺوھجمس ۺاور ۺوضفؽ ۺاورۺ‬
‫ۺاکومںۺںیمۺوتقۺربابدۺرکےنۺےسۺرپزیہۺرکو۔‬ ‫الینعی‬
‫ل َص ٰیل صلْمع ْم وإ َیاع ْم َط َد َاد اػْ َص َمل َود ْوءَ‬ ‫اػ َظائ ًًل َ‪:‬اػْ َص َم َُ‬‫َو َأ َز َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َِ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ ْ ْ َِ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َََ‬ ‫ْ‬
‫اػدر ِادي ِۃ ؼع ؼُساػص ِۃ‬ ‫اْلل ِؼو ؼساػصۃ اػعت ِب امل ِط ْيد ِۃ ِ‬
‫اػدی ِني ِۃ اػ ِصل ِمي ِۃ ض ِْی ِ‬
‫َ َ َ َ‬ ‫َْ َ َ َْ َ َ ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫ز َ ُياع اػ َوظ ِت ِ ْف ص َم ٍل ال طا ِئ َدۃ ِط ْيہ ۔ ُ‬
‫اػعت ِب اػدر ِدي ِۃ ِوإیاعم و ُ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)65‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫(‪)۴‬اکومںۺںیمۺیتسسۺاورۺاکیلہۺوکۺوھچڑۺدو‪،‬اورۺاینپۺذہمۺدارویںۺےسۺدہعہۺربۺٓاۺوہےنےکۺ‬

‫َ‬ ‫ۺدعتسمی َ ْۺاانپؤ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬

‫ےیلۺیتسچۺاور‬
‫َ ْ‬
‫َ‬ ‫ا ِال َِھال ِف األص ََم ِل ُواػع ْدلواػنذاط واػطصا ِػ ُيۃ ِألد ِ ُ‬
‫اء و ِاج َبا ِتع ْم۔ ُ‬
‫(‪)۵‬ریمس ۺ!رہاکؾۺںیم ۺادتعاؽ ۺاورۺایمہن ۺروی ۺاکۺازتلاؾۺرک‪،‬اور ۺولغ ۺاور ۺااہتن ۺدنسپیۺےسۺ‬
‫چب‪،‬ویکںۺہکۺہیۺاناکیمۺاورۺاسخرےۺیکۺرطػۺےلۺاجیتۺںیہ۔‬
‫اػت َسر َػ َأل َؽہٗ‬
‫َ َ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫ر َ ُد ِ ْف عُ ِل ص َم ٍل ِوإیاؽ واػضلو و‬
‫َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ‬
‫اػظ ْ‬ ‫یا َِسْی!ا ِالص ِتدال و‬
‫ِ‬
‫َ َ ٌ َ ْ َْ َ ْ‬
‫اْل ْ َ‬
‫ْس ِان۔ ُ‬ ‫اْلز ُ‬
‫ال ِن و‬ ‫دصاء ِإیل ِ‬
‫(‪)۶‬ریمے ۺزعزیو!اگڑی ۺالچےن ۺےک ۺوتق ۺومابلئ ۺےس ۺابت ۺرکےن ۺےس ۺوچب ۺاور ۺدیبارۺ‬
‫زغمیۺےکۺاسھتۺٓاےگۺیکۺرطػۺدےنھکیۺاکۺازتلاؾۺرکو‪،‬ویکںۺہکۺاگڑیۺالچےنۺےکۺدوراؿۺومابلئۺ‬
‫ََ‬ ‫تۺرکانۺاحدےثۺوکۺدوعتۺدانیۺےہ۔‬ ‫َ‬ ‫رپۺاب‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اػتعل َم ِباْلو ِال َوظ َت ِظ َياد ِ ُۃ اػدي َار ِۃ َواػنش َ ُر ِإ َیل األؼ ِام‬ ‫ِت! ِإیاع ْم َ َُو ُ‬
‫أ ِحب ْ‬
‫َْ َ َ َ َ َ َ َْ َ‬ ‫َ َ َ َ ِ َ َ َ َ َ َْ‬
‫ؼع اػتظي ِظ ِألن اػتعلم ِباػوا ِت ِػ ِصند ِظياد ِ ُۃ اػديار ِۃ داع ِػلح ِادث ِۃ۔ ُ‬
‫ٍ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۳‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺاکۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ ٓ َ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)ِ ۱‬إیاؽ َو ِضيْ َبۃ االخ ِر یْ َن۔ ُ‬
‫دورسوںۺیکۺتبیغۺےسۺوچب۔‬
‫َ ْ َْ َ َ َ َ َ‬
‫اس ۔ ُ‬
‫أي ؼع اػن ِ‬
‫(‪ )۲‬ا ِالد ِتبداد ِباػر ِ‬
‫ولوگںۺےکۺاسھتۺاینپۺراےئۺوکۺرت َحیجۺدےنیۺےسۺوچب۔‬
‫َْ ْ ْ َ َ‬
‫اْلل َد واػـمث َاب َرۃ ِف اػذ َدا ِئ ِد ۔ ُ‬ ‫( ‪)۳‬‬
‫اصمبئۺںیمۺابتمہۺاورۺاثتبۺدقؾۺروہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ َ ْ‬
‫(‪ )۴‬صظ ْوؼ اػ َوا ِػ َدیْ ِن َود ْو َء اْلل ِؼ۔ ُ‬
‫وادل ۺیکۺانرفامینۺاورۺدباالخیقۺےسۺوچب۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)66‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫اِلؽْ َد ِان۔ ُ‬ ‫ل‬‫اِليْ َوان َظ ْب َ‬ ‫(‪َ )۵‬اػرطْ َؼ ب ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ااسنؿۺ َ َےسۺےلہپۺویحاؿۺےکۺاسھتۺ میمۺاایتخرۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫(‪ )۶‬األ َؼ َل َواػ َص َم َل ِ ْف َح َيا ِتؽ ۔ ُ‬
‫اینپۺزدنیگۺںیمۺلمعۺاورۺادیمۺاک َۺدانمۺاھتےمۺروھک۔‬
‫ْ َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫اػَش َػ ِف اػع ِل َم ِۃ۔ ُ‬ ‫اػن َي ِۃ َو َ ُ‬ ‫ػرد ِ ِ‬
‫ف‬ ‫ؼ‬ ‫(‪ُ )۷‬ا ِ‬
‫تینۺںیمۺاچسیئۺاورۺوگتفگۺںیمۺرشاتفۺاایتخرۺرکو۔‬
‫َ َ َ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ َ ََ ْ َ‬
‫اػذد ِہ واػرخ ِاء۔ ُ‬ ‫اصدۃ اػطظ َر ِاء ِف وظ ِت ِ‬ ‫(‪ )۸‬ؼد ُ‬
‫ونیکسمںۺیکۺدمدۺالزؾۺاجونۺ‬ ‫یتخسۺاورۺوخشۺاحیلۺےکۺوتقۺ‬
‫َ َ َ ٰ َ ْ َ َ َ‬ ‫اؽ َ‬ ‫َ َ‬
‫اس۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫اػن‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬‫ِ‬ ‫ؽ‬ ‫ْی‬
‫ِ‬ ‫ض‬ ‫یل‬ ‫ص‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫ت‬
‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫اِل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫(‪ِ )۹‬إی‬
‫اےنپۺالعوہۺدورسےۺرپۺرھبواسۺرکےنۺےسۺرپزیہۺرکو۔‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫اػد َی َار َوَیْلب اػ َب َو َار۔ ُ‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫ْل ْو َل َطإ َؽ ٗہ َی ْ‬ ‫ْل ْو َل َا ْ َ‬ ‫(‪َ )۱۱‬ا ْ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫تکۺدیپاۺرکیتۺےہ۔‬ ‫َ‬ ‫اہجتلۺےسۺوچبۺویکںۺہکۺہیۺرھگوںۺوکۺڈاھدیتیۺےہۺاورۺالہ‬
‫َ‬
‫اػدوامُ‬ ‫و‬‫ال ص َمر َرض اہلل َص ْن ٗہ ‪:‬ػت َذ َؽ َػع ْم األدل َواػر َؼاح َ‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫(‪ )۱۱‬ظ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ ْ ْ َ َ ْ َْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫وو ِإیاي وأن َی ِذػ أحدعم األرؽب۔ ُ‬
‫رضحتۺرمعۺریضۺاہللۺہنعۺےنۺرفامایۺ‪:‬ولتارۺرینےۺاورۺریتۺںیھمتۺوہایشرۺرںیھک ۺ‪،‬اور ۺمتۺںیمۺ‬
‫َ‬ ‫ےسۺرہۺوکیئۺرخوگشۺوکۺالیھٹۺامرےنۺےسۺےچب۔‬
‫اب۔ ُ‬ ‫و‬‫اػدت ْ َْی َطإی ٗاہ َوإیا اػذ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ل‬ ‫ج‬ ‫(‪ )۱۲‬إ َذا َب َل َغ َ‬
‫اػر‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫بجۺٓادیمۺاسھٹۺاسؽۺاکۺوہاجےئۺوتۺوجاؿۺوعروتںۺےسۺےچبۺ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ ْ‬
‫اػر َج ِال ُ‬
‫وواػ ِصل َم اػ ِصل َم وطو َو ِدًل ٌح‬ ‫ۃ‬ ‫ن‬‫(‪َ )۱۳‬یاب َ َِن َواػر ْد َؼ َوطإ َؽ ٗہ ز یْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َْ‬
‫اْلُد واػصزم وتبلغ ؼات ِر ید۔ ُ‬ ‫ال یضلب وو ِ‬
‫اےۺریمےۺےٹیب!اچسیئۺوکۺالزؾۺاجونۺویکںۺہکۺوہۺرَمدوںۺیکۺزتنیۺےہ ۺ‪،‬اورۺملعۺوکۺرضوریۺ‬
‫وھجمس ۺویکں ۺہک ۺوہ ۺااسی ۺایھتہر ۺےہ ۺوج ۺولغمب ۺںیہن ۺوہات ۺےہ ۺاور ۺوکشش ۺوزعؾ ۺاایتخر ۺرکو ۺہک ۺمت ۺاینپۺ‬
‫رمادۺوکۺچنہپۺاجؤےگ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)67‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ َ‬
‫اؼ َوو ُاػع ْد َل اػع ْد َل ُ‬
‫وطو َو‬ ‫ط‬
‫َ‬
‫اػن‬ ‫ۃ‬ ‫ؼ‬ ‫(‪َ )۱۴‬یا ب َ َِن َواػْ َع ُذ َب َوطإ َؽ ٗہ َص ًَل َ‬
‫ِ َِ‬ ‫َ ِ ْ ِ‬ ‫َ ْ َ‬
‫َ‬
‫اػرجال ۔ ُ‬ ‫م‬ ‫د‬‫َ‬ ‫و‬‫ْ‬ ‫ی‬ ‫َ‬
‫َم‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫وط‬ ‫اػ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْس‬ ‫ْ‬ ‫اِل‬ ‫و‬‫َ‬ ‫ر‬ ‫َ‬ ‫و‬‫ْ‬ ‫ر‬ ‫ض‬ ‫اػ‬ ‫اػد َؼار َ‬
‫وو‬ ‫ُ‬ ‫و‬‫اػتأخر َ‬ ‫س ِر یؼ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اے ۺریمے ۺےٹیب! ۺوھجٹ ۺےس ۺاانتجب ۺرک‪،‬ویکں ۺہک ۺوہ ۺافنؼ ۺیک ۺالعتم ۺےہ ۺ‪،‬یتسس ۺےسۺ‬
‫چبۺہکۺوہۺامسپدنیگۺاور ۺربابدیۺیکۺراہ ۺےہۺاورۺدوھہکۺدڑھیۺاور ۺوضفؽۺرخیچۺےسۺچبۺہکۺاؿ ۺدوونںۺ‬
‫ےسۺولگۺابتہۺوہاجےتۺںیہ۔‬
‫َ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ ََٗ َ َ َ ٌ َ َ َ‬
‫اؽ ِؼ َن امل ْنْ َحر ِط ْ َْی َوطومْ‬
‫وو ٰإی َ َ ٌ ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫وألؽہ ؼذػۃ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫(‪)۱۵‬یابِن ِوإیاؽ ودؤال اػل ِ ُىي ِم ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َْ‬ ‫َ‬
‫خ َياؽۃ۔ ُ‬ ‫َو َب ٌاء خ ِس ْ ٌْی َوو ِإیاؽ اػتظ ِر ْ َْی ِ ْف َح ِؼ ِد ُیْ ِنؽ أ ْو َوس ِنؽ وطذ ِػؽ ِ ُ‬
‫اے ۺ ریمےۺےٹیب! ۺےنیمک ۺےس ۺوساؽ ۺرکےن ۺےس ۺچبۺاس ۺےیل ۺہک ۺہیۺذتل ۺےہ ۺاور ۺھنمۺ‬
‫ریھپےن ۺواولںۺےسۺچبۺویکںۺہکۺہی ۺرطخانکۺوابۺںیہ‪،‬اورۺاےنپ ۺد ۺاور ۺاےنپۺونطۺےکۺقح ۺںیمۺ‬
‫وکاتیہۺےسۺچبۺویکںۺہکۺہیۺایختنۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۴‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬اعرم‪،‬رمعۺدرازۺاورۺاصبحۺاوالدۺاھت‪،‬اکیۺابرۺوہۺتخسۺامیبرۺوہا‪،‬لسلسمۺالعجۺےکۺابووجدۺ‬
‫اظبرہۺاسۺےکۺافشۺایبۺوہےنۺیکۺوصرتۺرظنۺںیہنۺٓاریہۺیھتۺوتۺاسۺےنۺاےنپۺوٹیبںۺاورۺویٹیبںۺوکۺ‬
‫البایۺاورۺاںیھنۺتحیصنۺیک‪،‬ےلہپۺوہۺاےنپۺوٹیبںۺیکۺرطػۺوتمہج فۺوہاۺاورۺاہک‪:‬ۺاےۺۺریمےۺایپرےۺ‬
‫ت‬
‫وٹیب!متۺریمےۺ رگۺےکۺڑکٹےۺاورۺریمےۺرھگۺےکۺرچاغۺوہ‪ ،‬مھاارےۺیہۺذرہعیۺریمیۺلسنۺابیقۺ‬
‫رےہۺیگۺاورۺٓاےگۺڑبےھۺیگۺ‪،‬متۺریمےۺدعبۺااحتدواافتؼۺےسۺرانہ‪،‬االتخػۺاورۺڑگھجےۺےسۺدورۺ‬
‫رانہ‪،‬ویکںۺہکۺٓایسپۺاالتخافتۺاورۺڑگھجےۺنادناینۺزعتۺوواقرۺوکۺایلمٹیمۺرکدےتیۺںیہۺ‪،‬اؿۺیکۺ‬
‫وہا ۺااھکڑ ۺدےتی ۺںیہ ۺ‪،‬دورسوں ۺرپ ۺاق م ۺربع ۺوددبےب ۺوک ۺ مت ۺرکدےتی ۺںیہ ۺاور ۺااسنین ۺاعمرشےۺ‬
‫ںیمۺےبۺویتعقۺاورۺاندقریۺاکۺببسۺےتنبۺںیہ۔‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫َ‬
‫اػد ِن َوذا ِص َي ٍالوُذات َی ْو ٍم ِؼرض َؼ َرزا ذ ِدیْداو‬ ‫ِ‬ ‫عان ص ِاؼ ٌر ؼ َتظ ِد ًؼا ِف‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َرض َم ِصًل ِجہ امل َت َو ِار ِل ملا َل ْ َی ْبد َد ِبيْ ٌل ِإ ٰیل ِذطا ِئہ سل َب أبناءہ و بنا ِتہُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ (‪)68‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ ْ َ َْ َ َ َ ً َ ٰ َْ َ َ َ‬
‫ي َوْسج‬ ‫ال‪َ :‬یا َب َِن ! أؽت ْم أطًلذ ع ْب ِد ْ‬
‫ِ‬ ‫وؽرحومو أظبل أوال صیل أبن ِاءہ وظ‬
‫ْ َ‬
‫ي َو ِإیاع ْم ِؼ َن ا ِالخ ِتًل ِػ‬
‫َ‬ ‫ظی َؽ ْد ْیل َو َی َت َظ َدمو َُاِلیْ ِتًل َػ َب ْص ِد ْ‬
‫َ‬ ‫ِتو ِبع ْم َی ْب ٰ‬‫َبيِْ ْ‬
‫َ ْ َ ََ ْ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫ِ‬
‫ْس ِۃ َو‬ ‫ش َػ األ ْ َ‬ ‫ِل ُتبيْد َ َ‬ ‫اال ْھ َ‬
‫َ‬ ‫اػْناع ِ ِ‬
‫ُ‬
‫ْ‬
‫وألن ِاالخ ِتًلػ اػد ِاخِل و ِ‬ ‫واػ ِـمر ِاء ِ‬
‫َ‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ف ُؽط ْو ِس ض ْ ِْی ِھ ْموت َد ِبب‬ ‫ع َر َاؼ َت َواو َوتذ ِھب ِر ََی َواوتظ ِِض ص َیل اػ َويْ َب ِ ُۃ ُِ ُْ‬
‫ْ ْ َ َ َْ ْ‬ ‫َ َ َ َ َ َْ َ َ َ‬
‫ي۔ ُ‬ ‫َش ِ ُ‬ ‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫اػ‬ ‫ع‬ ‫ُ‬
‫م‬ ‫ت‬ ‫ج‬ ‫امل‬ ‫ف‬‫اػنطاھۃ واملواؽ ِ‬
‫ۃ‬
‫(‪ )۲‬ۺوبڑیھ ۺامں ۺیک ۺرہ ۺنکمم ۺزعت ۺووتریق ۺرکان‪،‬اور ۺاؿ ۺیک ۺدختم ۺودؽ ۺداری ۺوک ۺالزؾ ۺانھجمسۺ‬
‫‪،‬اؿ ۺیک ۺاذتی ۺراسین ۺےس ۺانچب‪،‬اور ۺرہ ۺوہ ۺاکؾ ۺرکےن ۺےس ۺرپزیہ ۺرکان ۺوج ۺاںیھن ۺدنسپ ۺہن ۺوہ ۺ‪،‬ویکں ۺہکۺ‬
‫دحثیۺوبنیۺےکۺاطمقبۺتنجۺاؿۺےکۺدقومںۺےلتۺےہ‪،‬اؿۺیکۺراضۺووخونشدیۺتنجۺاکۺذرہعیۺ‬
‫اورۺاؿۺیکۺانرایضۺمنہجۺاکۺراہتسۺےہ۔‬
‫اػت ْوظ ْ َْی ػَلم اػْ َصج ْوز بعل َؼاَیْعنُ َووخ ْد َؼ َت َوا َو ؼ ًَل َس َط َتواَ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ ْ ِ ََِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ام و‬‫ا ِالح ِرت ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وا َیاع ْم َوایْ َذ َاءھ َ‬
‫َ‬
‫اوألن اْلنۃ َتْ َت‬ ‫ي ال ت ْرزاھ ِ‬ ‫اووإیاع ْم عل اػ َص َمل اػ ِذ ْ‬
‫َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اْل َنۃ َو َض َزبواَ‬ ‫ي‘‘ َور َزاء َھا َسر یْؼ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ َْ ََ َ َ ْ ْ‬
‫ظدؼيوا عَم جاء ِف اِل ِدی ِث اػنب ِو ِ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫س ِر یْؼ اػن ِار۔ ُ‬
‫(‪)۳‬رھپۺۺاینپۺویٹیبںۺیکۺرطػۺوتمہجۺوہرکۺانہکۺرشوعۺایک‪:‬اےۺریمیۺویٹیب!متۺریمیۺٓاوھکنںۺیکۺ‬
‫ڈنھٹکۺاورۺدؽۺاکۺوکسؿۺوہ‪،‬متۺیھبۺاینپۺفیعضۺامںۺاکۺرہۺنکممۺایخؽۺرانھکۺ‪،‬اؿۺیکۺااطتعۺورفامںۺ‬
‫ربداریۺوکۺاےنپۺےیلۺذرۂعیۺاجنتۺاورۺابثعِۺاعسدتۺانھجمس‪،‬احفیشۺےبۺرشیمۺاورۺےبۺریغیتۺےسۺانچبۺ‬
‫رھگۺےکۺابرہۺیھبکۺےبۺرپدہۺہنۺانلکن‪،‬اینپۺتفعۺوۺتمصعۺیکۺافحتظۺوکۺالزؾۺانھجمس‪،‬اےنپۺاھبویئںۺےکۺ‬
‫ی‬
‫اسھتۺااھچَۺرباتؤۺرکانۺاورۺوکیئۺااسیۺاکؾۺہنۺرکانۺسجۺےسۺنادناؿۺ َیکۺزعتۺوک ّ اۺبۺےگ۔‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ً َ َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫ن‪َ :‬یا َب َن ِاِت! أؽَْت ظ َرۃ صيْ ِ ُْ‬
‫ِن َو َر َاحۃ ظل ِ ْب‬ ‫ث أظ َب َل ص ٰیل َب َنا ِتہ ظا ِئًل ػو ُ‬
‫َ‬ ‫َ َ َْ ْ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْب ساص َت َوا َد َب َب اػن َج ِ ُ‬
‫اۃ‬ ‫ا ِال ْھ ِ ُت ََم َم عل ِاال ْھ ِت ََم ِم ِبأ ِؼعن اػز ِصيط ِ ُۃو ِا َحد ُ‬
‫َْ َ َ ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َ َْ َ َ َ َ َ َ َ‬
‫اِل َي ِاء ِوإیاعن َواْلر ْو َج ِؼ َن‬ ‫ن ِوإیاعن ِؼ َن اػط ْحذ ِاء َو ِظل ِۃ‬ ‫ووجہ اػدصاد ِ ُۃ ػع ُ‬
‫ََ َ َ َ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ ْ َ َ‬
‫ػرياؽۃ ِػ ِصط ِتعن واػـمصاؼلۃ اِلدنۃ ؼع ِإخوا ُِتعن‬ ‫ِ‬ ‫اوا‬‫د‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ات‬‫اػبي ِت ع ِاذ ٍ‬
‫ط‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫وإ َیاع َن ِؼ ْن َص َمل یظ ِلل ِؼ ْن ع َر َاؼ ِۃ األ ْ َ‬
‫ْس ِ ُۃ۔ ُ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)69‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫(‪ )۴‬ۺالعہم ۺدبع ۺارلنمح ۺ ن ۺیلع ۺوجزی ۺےن ۺاےنپ ۺےٹیب ۺوک ۺتحیصن ۺرکےت ۺوہےئ ۺرفامای‪ :‬ۺاہنتیئۺ‬
‫اورۺزعتلۺینیشنۺوکۺاےنپۺاورپۺالزؾۺرکول‪،‬ویکںۺہکۺاس ۺےسریخۺےکۺےمشچۺوھپےتٹۺںیہ ‪،‬رُبےۺاورۺ‬
‫ےب ۺضیف ۺدووتسں ۺیک ۺتبحص ۺےس ۺًۃیلک ۺاانتجب ۺرکو‪،‬رتہب ۺوت ۺیہی ۺےہ ۺہک ۺاتکوبں ۺوک ۺ ۺاانپ ۺدوتس ۺاورۺ‬
‫االسػۺرکاؾۺیکۺریستۺورکدارۺوکۺاانپٓاڈیئلیۺانبؤ‪،‬اےسیۺملعۺونفۺوکۺاےنپۺرگدۺہنۺےنکٹھبۺدوسجۺےسۺ‬ ‫ِ‬
‫ولہپں ۺیک ۺوتمظعں ۺرپ ۺٓاچن ۺٓایت ۺوہ ۺاور ۺملع ۺولمع ۺوک ۺاکرٓادم ۺانبےن ۺےک ۺےیل ۺارابب ۺلضف ۺوامکؽ ۺیکۺ‬
‫ریستۺووساحنۺےسۺروینشۺاحلصۺرکو۔اسۺےسۺمکۺرپۺیھبکۺرایضۺہنۺوہانۺ‪،‬رسپِۺاردنمجۺ!اؿۺابوتںۺوکۺ‬
‫دؽۺیکۺیتختۺرپۺشقنۺرکول۔‬
‫َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َْ ْ َ ً ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ ْ َ َ‬
‫ارحا ِ ِِلب ِنہ ‪:‬اْللوۃ واػصزػۃ‬ ‫يؽ ِ‬ ‫ظال اػصًلؼۃُ صبد اػرمح ِن ِبن صِِل اْلو ِز ِ ُ‬
‫َ َْ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ْ َ ٍَ َ‬ ‫ْ َ َْ ْ َ َْ‬ ‫ََ‬
‫اوإیاؽ ِؼ ْن ر ْح َب ِۃ األر ِدظ ِاء األش ِار‬ ‫و‬‫ن‬‫ؼ‬ ‫ر‬ ‫ج‬ ‫ط‬
‫َ َ ِ َ َِ ِ ْ ِ‬ ‫ن‬ ‫ُ‬
‫ت‬ ‫ْی‬ ‫اْل‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ي‬‫ص‬ ‫ن‬ ‫وأل‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َواملنح ِر ِطْیو األحدن أن َتصل اػعتب ر ِط ْيظاُو ِد َْیۃ اػدل ِػ ظدو ُۃ ِوإیاؽ ِؼ ْن‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َ َ َ َ ْ َ ََ‬ ‫ْ َ َ َ‬
‫اء ُۃ ُ ِػ َِد َ ِْی َوت َ ُر ِاج ِ ُم ذ ِوي اػط ْز ِل‬
‫ان ُعراؼۃ اػدل ِػوا ِالد ِ ُتز ُ‬ ‫ِصل ٍم َوط ٍن َید ِ ُ‬
‫ْ ٰ َ ََ ً َ َ َْ َ‬ ‫َ َ َ َ َ‬ ‫ْ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫ًلؽْ ِتطاع ِباػ ِصل ِم َ ُواػ َص َم ِلوال ت ْرز َْی ُ ِ ُبأظ ِل ِؼن ھذا أبداوأیوا اػوػد‬ ‫َواػع ََم ِل ِػ ِ ُ‬
‫ٍٰ َ ْ َ َ َ َ ْ َ‬ ‫ْ‬
‫ؽ۔ ُ‬ ‫اػ َص ِز یْز ! ا ْرد ْم ھ ِذ ِ ُہ األظ َوال ص ٰیل ػ ْوح ظل ِب ُ‬
‫ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۵‬‬
‫ۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫حیصف َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َْ َ َ َ ْ َ َ ْ ْ َ ْ‬ ‫ْ‬
‫(‪َ)۱‬ننُ‪-‬املص ِل ِم ُ‬
‫ْی‪-‬ؽز ِود تًل ِؼيذؽا اػ ِصلم واػصمل ۔ ُ‬
‫مہۺااسذتہۺاےنپۺاشرگدوںۺوکۺملعۺولمعۺاکۺوتہشۺدےتیۺںیہ۔‬
‫ََْ َ َ َ َ َْ َ َ َ ََْ َ‬ ‫َ َ‬
‫اہلل َر َیل اہلل صلي ِہ ودلم ‪َ:‬نن –ؼص ِاش األ ُؽ ِبي ِ ُ‬
‫اء‪-‬ال‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ْ‬
‫و‬ ‫د‬‫ر‬‫ال َ‬ ‫(‪)۲‬ظ‬
‫َ َ َ َْ ٗ َ ْ ً‬
‫ؽ َ ُو ِ ُرث وؼاترعناہ ردظۃ۔ ُ‬
‫روسؽ ۺاہلل ۺﷺ ےن ۺرفامای‪-:‬مہ ۺاایبن ۺیک ۺامجتع‪-‬وارث ۺںیہن ۺانبےت ۺںیہ ۺمہ ۺوجۺ‬
‫وھچڑےتۺںیہۺدصہقۺےہ۔‬
‫ََ َ َْ‬ ‫َ ٓ َ ََ َ‬
‫(‪)ِ ۳‬إؽا ‪-‬ال َمم ٍ ُد‪-‬ال َِتل ػنا اػردظۃ۔ ُ‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)79‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ۺدصہقۺالحؽۺںیہنۺےہ۔‬
‫ےکۺےیل َ‬ ‫مہۺ–ٓا َؽۺدمحم‪-‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اس ِباػصو ْو ِد۔ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ب‪-‬أوِف اػن ِ‬ ‫(‪َ )۴‬نْنُ‪-‬اػص َر ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫مہ‪َ -‬رعب‪-‬بسۺےسۺزایدہۺودعہۺوپراۺرکےنۺواےلۺںیہ۔‬
‫َ َ‬ ‫ْ َ َ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫(‪َ )۵‬نْنُ‪َ -‬‬
‫ات اػدو ِػ ُي ِۃ۔ ُ‬ ‫از ِ ُيْی –ؽذ ِارؽ ِف اػـمبار ی ِ‬ ‫اػر ی ِ‬ ‫ِ‬
‫ۺاقمولبںۺںیمۺرشتکۺرکےتۺںیہ۔‬ ‫مہ‪-‬ورزیش‪-‬نیبۺاالوقایم‬
‫ْ ْ‬ ‫ََ ََ َ ََ َ ْ َ ً ً ََ‬
‫ي۔ ُ‬ ‫َن ِطل ع ِثْیا ِباػت ُظد ِم اػ ِصل ِم ُ‬
‫(‪)ِ ۶‬إؽنا‪-‬صلَم ُء اػذر ِ ُۃ‪ُ -‬‬
‫ِ‬
‫مہ‪-‬ایمٹیۺاسسنئۺداں‪-‬یملعۺرتیقۺرپۺزایدہۺوتہجۺدےتیۺںیہۺ۔‬
‫َ‬
‫اِلؽْ َدا ِؽيۃُ۔ ُ‬ ‫(‪ )۷‬ب َنا – َظ َا َد َۃ اػْ ِطع ْ ُر‪َ -‬ت ْر َ‬
‫یق‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫مہ‪-‬رکفم ‪-‬یکۺوہجۺےسۺااسنتینۺرتیقۺرکیتۺےہۺ۔‬
‫َ ْ ْ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َْ َ‬
‫ِن‪-‬اْلن ِديُ–أذود األصداء ص ِن اػوس ِن۔ ُ‬ ‫(‪ِ )۸‬إؽ ِ ُ‬
‫ںیم‪َ -‬وفیج‪-‬دونمشںۺوکونطۺےسۺدوررکاتۺوہں۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬
‫ػ‪-‬ؽنْ ِ ُظذ اػـمر ِابْی۔ ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫اِل ْد َصا ِ ُ‬
‫(‪َ)۹‬ننُ‪ِ -‬رج ِ‬
‫ال‬
‫مہۺ‪-‬ادمادَیۺاکرنکۺ–تبیصمۺزدوںۺوکۺاچبےتۺںیہ۔‬
‫ْ ْ ْ َ َ َْ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ‬
‫ْی‪-‬بناۃ اِلزار ِۃ ودصاۃ اػـمحب ِۃ واػدًل ِم۔ ُ‬‫(‪)۱۱‬۔َنْنُ‪-‬املد ِل ِم ُ‬
‫ذہتبیۺواقثتفۺےکۺابینۺاورۺانمۺوالسیتمۺےکۺایپربمۺںیہ۔‬
‫املسم َؿۺ– َ‬ ‫مہ‪-‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اء‪َ-‬ناول َت ِط ْيػ اال ِم اػـم ْر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ض۔ ُ‬ ‫(‪ُ ِ )۱۱‬إؽنا –األ ِسب ُ ِ‬
‫مہ‪-‬ڈارٹک‪-‬رموضیںۺیکۺاکتفیلۺوکۺمکۺرکےنۺیکۺوکششۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ‬
‫(‪ِ )۱۲‬ب َنا‪َ -‬ر ِجال اػ َـَم ِ ُ‬
‫ل‪َ -‬ینْمو ِاالظ ِت َراد اػ َوس ِِن ۔ ُ‬
‫مہۺ‪-‬امدلاروںۺۺ‪-‬یکۺوہجۺ َےسۺیکلمۺتشیعمۺرفوغۺاپیتۺےہ۔‬
‫َْ ْ ْ َ‬ ‫ََ‬ ‫ْ َْ َ َ ٌ‬ ‫َ‬
‫ْی‪-‬ؽ ْزصۃ ِإ َیل اػتطاخ ِر ِباملج ِد اػظ ِدی ِم۔ ُ‬
‫ْ‬ ‫(‪ِ )۱۳‬ب َنا‪َ -‬ؼ ْص َ ُ‬
‫َش اػَش ِظ ِ ُي ُ‬
‫مہ‪-‬الہَۺرشمؼ َ‪-‬یکۺوہجۺےسۺتمظعۺرہتفۺرپۺرخفۺاکۺراحجؿۺاپایۺاجاتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫(‪َ )۱۴‬نْن –أ ْھ َل اػظ َری‪-‬ؽ ْسلب ِإؽْذ َاء َؼ َد ِاع َن ص َیل ِس َر ٍاز ِرحي۔ ُ‬
‫ٍ‬
‫مہ‪-‬داہییت‪-‬تحصۺازفاۺرطےقیۺرپاکمانتۺیکۺریمعتۺاکۺاطمہبلۺرکےتۺںیہ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)75‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َْ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ‬
‫(‪َ)۱۵‬نْنُ‪-‬اِلرا ِئ ُر‪ِ -‬إن ؼال اػزؼانُ ِبنا ‪َُ-‬ل ؽذؽ ِإال ِإیلاػرمح ِن بلواؽا۔ ُ‬
‫مہ‪-‬رشفی ۺوخانیت‪-‬ارگ ۺزامہن ۺںیمہ ۺاکھج ۺدے ۺوت ۺمہ ۺاہلل ۺیہ ۺےس ۺاینپ ۺوتبیصمں ۺیکۺ‬
‫َ‬ ‫اکشتیۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ ََ َ َ ْ ََ َ َ ََ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪ِ )۱۶‬إؽا‪-‬ب ِِن اػص َر ِب اػ ِعر ِام –توحدت اطاظنا وتًلظ ِت األبصاد۔ ُ‬
‫امہرےوگےشاکیۺںیہۺاورامہریۺدورای َںۺیلمۺوہیئۺںیہ۔‬ ‫مہ‪-‬زعمزۺرعوبںۺےک َۺرفزدن‪-‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ٌْ َ َ ٌ ْ َ َ َ َْ َ َ‬ ‫(‪َ )۱۷‬ػ َنا‪َ -‬ؼ ْص َ َ‬
‫َش األؽْ َ‬
‫اػْبی ِۃأمح ُدا۔ ُ‬
‫ِ‬ ‫ْی‬‫خ‬ ‫ا‬‫ن‬‫ئ‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ز‬‫ر‬‫إ‬‫ب‬
‫ِِ‬ ‫ل‬‫ُ‬
‫ث‬ ‫ؤ‬‫ؼ‬ ‫د‬‫ُم‬‫–‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ر‬
‫مہ‪-‬امجتع ۺاراصر‪-‬ےک ۺےیل ۺدایمئ ۺزبریگ ۺےہ ۺولخمؼ ۺںیم ۺبس ۺےس ۺرتہب ۺ ۺوضحر ۺﷺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫وکۺرایضۺرکےنۺیکۺوہجۺےس۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬
‫ألب صنْہ َوال ھ َو باألبْناء َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬
‫َشیْنا۔ ُ‬
‫ِ ِ‬‫ی‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ِ ِ ٍ‬‫ْ‬
‫ي‬ ‫ص‬ ‫د‬ ‫ؽ‬ ‫ال‬ ‫‪-‬‬ ‫ُ‬
‫ل‬ ‫(‪ِ )۱۸‬إؽا‪-‬ب ِِن ٍ‬
‫ذ‬ ‫و‬ ‫ؽ‬
‫مہ‪-‬ینبۺتہشل‪-‬یسکۺابپۺاکۺدوعیۺںیہنۺرکےتۺںیہۺاورہنۺوہۺمہۺےسۺےٹیبۺرخدیاتۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۶‬‬
‫ارعا َبۺاگلؤۺاورۺٓاےنۺوایلۺابعر َتۺاکۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َََ َْ ََ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْی‪-‬أ ْر َد ْي َنا أدُ َس اِلز َار ِۃ ووؽَشؽا ؼب ِادئ‬
‫َ‬ ‫(‪َ)۱‬نْنُ‪-‬اػـم ْد ِل ِم ْ َ ُ‬
‫َ َ‬
‫اْل َواػ ِۃ َو ی َص ِانْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ ْ َ َْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َْ‬
‫داو ِاۃ وظت أن عان اػض ُرب ی ِصيش ِف شلَم ِت‬ ‫اػصد ِل وامل ُ‬
‫ْ ْ ْ ْ ٰ َ ََ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َْ ً‬
‫أػ َواؽا ِؼ َن اػ َص ْد ِػ َو اػشل ِ َم َو ِاال ْد ِت ْبد ِاد ِف اػظرو ِن اػودسی وو ِإؽنا –أؼۃ‬
‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫ََمم ٍد َر َیل اہلل صليْ ِہ َو َدل َم –ؽ ْدصو ِػ ِإل ْدًل ِم َواػ ِوئ ِام ِ ْف ِش ِل اِلخ ِاء‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َواػت َصاو ِن َب ْ َْی اػذص ْو ِب َوو َد َيع ْون ػع ُْم ُ–أی َوا اػذ َباب –ؼ ْد َتظ ِب ٌل َد ِصيْ ٌد‬
‫ْ‬ ‫ٓ‬
‫َب ْص َد َؼ ِاِض ا َبا ِئعم امل َ ِج ْي ِد۔ ُ‬
‫مہ‪-‬املسمونں ۺےن‪-‬ذہتبی ۺیک ۺاینبدںی ۺرںیھک ۺاور ۺدعؽ ۺواسموات ۺےک ۺاوصؽۺ‬
‫اےسیۺوتقۺںیمۺالیھپےئۺبجۺیکۺرغمبۺاہجتلۺیکۺاترویکیںۺںیمۺزدنیگۺزگارۺراہۺاھتۺاورۺرقوؿۺ‬
‫ۺاعتوؿ ۺاور ۺاھبیئۺ‬
‫ویطس ۺںیم ۺفلتخم ۺمسق ۺےک ۺملظ ۺودشتد ۺےس ۺدواچر ۺاھت۔مہ‪-‬اتم ۺدمحمہی‪-‬ابیمہ ف‬
‫ت‬
‫اچریگۺےکۺاسہیۺںیمۺااحتدوۺاافتؼۺاورۺاالسؾۺیکۺدوعتۺدےتیۺںیہۺ‪،‬اےۺونوجاون!ۺ مھاارےۺےیلۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)72‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫اےنپۺاالسػۺرکاؾۺےکۺدعبۺرونشۺلبقتسمۺوہاگ۔‬
‫(املصلم‪۲۱۱۶‬مواملرحلۃ األویل ؼن اػثاؽو یۃ وص‪ُ )۳۲۷:‬‬
‫َ َْ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َِ َ َ َ َ ْ َ‬
‫ت ص ْو ًدا َج ِد ًیدا‬ ‫(‪ )۲‬أدرعت َم ِلعتنا ِظيمۃ ِاالؽ ِطتاح صیل اػصاَل وطبد ُأ‬
‫َوو ََنْن –اػْـم َواس ُن ْ َْی – ََنْسو ََنْ َو اػْـم ِ ْد َت ْظبل بث َظۃ َو َأ َؼل ْف َت ْض ُي ْْی َواظصناَ‬
‫ِِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِِ‬
‫َِ ِ َ َ ِ َ ِ َ َ َ ٍ َ َ ِ َ ِ َ ِ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ي َووصل ْينا –س َوا ِئػ اػذ ْص ِب –أن ؽتجاوب ؼع ِد ُياد ِۃ اػدوػ ِۃ‬ ‫ِاالظ ِت َر ِاد ِ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫رن ْو َصا ِت َنا َوو َص َل ْيع ْم –أی َوا اػْص ََملُ‪ -‬أ ْن تُ ُتْ ِظنواْ‬
‫ش ِاء َؼ ْ‬ ‫ِ ْف َت ْذ ِجيْع إ َؽت ِاج َناوو ِ َ‬
‫َ‬ ‫َ ََ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ِ ِ َ ْ َِ َ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫رناصتع ْم ح ّٰت یظ ِبل أبناء اػدو ِل صليوا۔ ُ‬ ‫ُِ‬
‫(املردر اػدابؼوص‪ُ )۳۶۸:‬‬
‫امہرےۺکلمۺےنۺداینۺےکۺےیلۺدروازہۺےنلھکۺیکۺتمیقۺاپیل‪،‬ۺرھپۺےینۺدہعۺوکۺرشوعۺایکۺاورۺمہ‪-‬‬
‫الہۺونط‪-‬اینپۺاعمیشۺاحتلۺےکۺدبالؤیکۺادیمۺاورۺرھبوےسۺرپۺلبقتسمۺیکۺرطػۺاگزمؿۺںیہ‪،‬اورۺ‬
‫مہ ۺاعؾ ۺولوگں ۺرپ ۺالزؾ ۺےہ ۺہک ۺاینپ ۺدیپاواریک ۺوحہلص ۺازفایئ ۺاور ۺاینپ ۺونصماعتۺےک ۺرخدیےن ۺےکۺ‬
‫اقمےلبۺںیمۺکلمۺیکۺوکحتمۺےکۺاسھتۺابتۺتیچۺرکںیۺ‪،‬اورۺاےۺامعؽ!ۺمتۺرپۺالزؾۺےہۺہکۺمتۺاینپۺ‬
‫ونصماعتوکۺہتخپ َۺرکوۺاہیںۺکتۺہکۺداینۺےکۺولگۺاسۺیکۺرطػۺوتمہجۺوہں۔‬ ‫ۺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫صی‬‫(‪ )۳‬ظال أحد اػزب ِاط ‪َ:‬نن –اْل ْيش –صدۃ اػ َوسن ِوصتاد ٗہ وؽ ْر َ‬
‫ِ‬
‫اِل ْر ِب۔ ُ‬ ‫ر َل َح َت ٗہ ْف َوظْت اػد ُلْ ُم َوو َؽذ ْود َص ْن ٗہ ف َوظْت ْ َ‬ ‫َؼ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اکی ۺوفیج ۺارسفۺےن ۺاہک‪:‬ۺمہۺوفیج ۺونطۺےکۺےیل ۺانبےئۺےئگۺںیہ ۺاور ۺاسۺیکۺرضورتۺںیہ ۺ‪،‬مہۺ‬
‫وتقۺحلصۺاسۺیک َۺوتحلصمںۺ َیکۺافحتظۺرکےتۺںیہۺاورۺگنجۺےکۺوتقۺاسۺاکۺدافعۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ْ َ ْ ٌ َ َ ٰ َ َْ ْ َ ْ َ‬ ‫ْ َ‬
‫(‪َ )۴‬وأؽْت ُْم‪ -‬أ ْھ َل اػ ِبًل ِد – َو ِاجبعم ص ِشيم وطصیل أعتا ِطعم ترت ِظي‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ر َناص ِت َوا َوو ِ ََت َار ِت َوا َوو ِ ُز َراص ِت َوا۔ ف ُ‬‫اػ ِبًلد ِب ِ ُ‬
‫ت‬
‫اورمت‪-‬رہشویںۺیکۺذہمۺداریۺڑبیۺےہ‪،‬اورۺ مھاارےۺدنکوھںۺرپۺکلمۺاےنپۺہشیپۺاجترتۺ‬
‫َ ْ َ َْ‬ ‫اورۺزراتعۺ َںیمۺرت َیقۺرکاتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫(‪ )۵‬أ َؼا أؽْت ْم –سل َبۃ اػ َي ْو ِم –ط َحؼُ اػ َوس ِن صل ْيع ْم أن ت ُد ُأبوا ِف‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ ْ َََ َ ْ ْ َ ْ‬ ‫َْ‬
‫ِا ْد ِت ُذع ِار درو ِدعمووأن تتأھبوا ملُدتظ ِب ٍل ینت ِشرعم۔ ُ‬
‫ْ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)73‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ وػلرػ اػثاّن املتودط وص‪ُ )۱۲۶:‬‬
‫رےہ ۺمت ۺولگ‪ٓ-‬اج ۺےک ۺہبلط‪-‬مت ۺرپ فۺونط ۺاک ۺقح ۺہی ۺےہہک ۺاےنپ ۺاابسؼ ۺوک ۺدنتیہ ۺےس ۺایدۺ‬
‫ت‬
‫رکےتۺروہۺ‪،‬اورۺاےسیۺلبقتسمۺیکۺایتریۺرکوۺوجۺ مھااراۺرظتنمۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٌَ َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ‬
‫(‪ِ )۶‬إن ِاال ْص ِت ََم َد ص َیل اػنط ِس ِرطۃ ِمح ْي َد ٌۃ وؽ َادی ِب َوا اػُْـم َر ب ْون ِ ْف ع ِل‬
‫َنن‬ ‫اػن َجاح َوو َ ْ‬ ‫ََ ْ َ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫اػصر ْو ِر وط ِإذا ِا ْص َت َم َد اػسا ِػب ص ٰیل ؽط ِدہ وطظد دلؽ د ِبيل‬
‫ْ‬
‫َ‬ ‫َ ِ‬ ‫ً َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َْ َ ْ َ َ ٰ َ ْ َ ْ َ ٰ‬
‫اػرطۃ دل ْوعا َمْم ْو ًدا َب ْ َْی أبْ َن ِاء األؼ ِۃ‬ ‫–املص ِل ِمْی –ؽصمل صیل أن تعون ِ ِ ِ‬
‫ُ‬
‫ہ‬ ‫ذ‬‫ھ‬
‫َ ٰ َ ْ ْ َ َْ َ َ َ‬
‫اِل َي ِاۃ ض ْ َْی ھيا ِب ْ َْی ۔ ُ‬ ‫وحّت َیرجوا ِإیل‬
‫(املصلم واػلضۃ اػصربيۃ واألول وص‪ُ )۲۹۵:‬‬
‫وخد ۺاامتعدی ۺاقلب ۺاتسشئ ۺاعدت ۺےہ ۺ‪،‬رہ ۺزامےن ۺںیم ۺرتتیب ۺدےنی ۺواےل ۺاس ۺاک ۺاطمہبلۺ‬
‫رکےتںیہ‪،‬ارگ ۺاطبل ۺملع ۺوخد ۺاامتعد ۺوہاجےئ ۺوت ۺوگای ۺہک ۺوہ ۺاکایمیب ۺیک ۺراہ ۺرپ ۺاگزمؿ ۺوہا‪،‬اورمہ‪-‬‬
‫ااسذتہ‪-‬وکشش ۺرکےتۺںیہۺہکۺہیۺاعدت وقؾۺےک ۺونوجاونںۺےکدرایمؿ ۺاقلبۺاتسشئۺوہاجےئۺ‬
‫اتہکۺےبۺوخػۺوہرکۺاینپۺزدنیگۺیکۺراہۺرپۺلکنۺڑپںی۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۷‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺاورۺڑکٹوںۺوکۺحیصفۺرعیبۺںیمۺدبتلیۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬مہ‪-‬دنہواتسؿ ۺےک ۺابدنشوں‪-‬رپ ۺالز ۺؾ ۺےہ ۺہک ۺونط ۺیک ۺافحتظ ۺےک ۺےیل ۺرمک ۺہتسبۺ‬
‫وہاجںیئۺاور ۺرغمب ۺیکۺذہتیبیۺاغلیرۺےک ۺاقمےلبۺہسیسۺالپیئۺوہیئۺدویار ۺ نۺاجںیئ ۺاتہک ۺرغمیبۺ‬
‫اقثتف ۺاینپ ۺرُپ ۺرفبی ۺاچولں ۺاور ۺرُپششک ۺڈنکھتہوں ۺےک ۺذرہعی ۺوخد ۺامہرے ۺرھگ ۺںیم ۺامہریۺ‬
‫ۺرکدے۔‬
‫َ‬ ‫رشافیہنۺرشمیقۺ َذہتبیۺاکۺناہمتۺ َہن‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ََ‬
‫ن َوؽع ْون ِِبظ َابل ِہ ض َ ُ‬
‫ار ِۃ‬ ‫صليْ َنا‪ُ -‬أ ْھ َل اػ ِو ْن ِ ُد‪-‬أن ؽ َتأھ َ ُ‬
‫ب ِػ ِر َياؽ ِۃ اػ َوس ِ ُ‬
‫َْ َ َ‬ ‫َْ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ ً َ ْ ْ ً َ ْ َ َ ْ ْ َْ َ‬
‫اِلزارۃ اػض ْر ِبيۃ ص ٰیل‬ ‫اِلزار ِۃ اػضر ِبي ِۃ بنياؽا ؼررورا عيًل تظ ِِض‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َْ َ َ ْ َ َ‬
‫حزار ِتنا اػَش ِظي ِۃ اػ ُع ِرَی ِۃ ِ َِب ُي ِ ُلوا اْل ِادص ِۃ وؼع ِ ُای ِدھا اػْباظ ِ ُۃ ِف وس ِننا۔ ُ‬
‫(‪)۲‬مت‪-‬ہبلط‪-‬رپ ۺرفض ۺےہ ۺہک ۺوتق ۺیک ۺدقرو ۺتمیق ۺوک ۺاچہپون ۺاور ۺاانپ ۺاومنؽ ۺوتق ۺوضفؽۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)74‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ۺرکو‪،‬رقمرہۺاواقتۺرپۺدرسۺاگوہںۺںیمۺاحرضۺوہۺاورۺوغرۺےسۺ‬ ‫اورےبۺدصقمۺاکومںۺںیمۺربابدۺہن ف‬
‫لبقتسمۺاکۺاضنمۺوہاگ۔‬ ‫ۺ‬‫نش‬ ‫ۺرو‬ ‫ےیل‬ ‫ۺ‬‫ے‬ ‫ار‬ ‫ا‬ ‫ھ‬ ‫ااسذتہۺیکۺدریسۺرقتریںیۺونس‪،‬ویکںۺہکۺہیۺتم‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ب‪-‬أ ْن َت ْصرطوا َظ ْد َر اػْ َوظْت َو َال تز ْيصوا َوظْ َتعم اػْ َضالَُ‬ ‫ُ‬ ‫َص َليْع ُْم‪-‬اػسًل َ‬
‫َ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ َ ْ َ َِ َ ْ َ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫ْ‬
‫ات‬ ‫ػ صیل األوظ َ ِ‬ ‫َ‬ ‫ِف اػطز ْ َو ِل ِؼن األصَم ِلووأن َت َضوا ُاػرطو ُ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ ٰ َ‬ ‫امل ْ َح َد َد ِ ُۃو َوأ ْن َت ْد َت ِمصوا ُ ََم َ َ‬
‫ؽ َی ْز َمن ػؽ‬ ‫ات األ َدا ِتذ ِۃ وط ِإن ذ ِػ ُ‬ ‫اض ِ ُ‬
‫ْ ً َ‬
‫ؼ ْد َتظ ِبًل ز ِاھ ًرا۔ ُ‬
‫(‪)۳‬دنہواتسؿ ۺیک ۺٓازادی ںیم ۺمہ‪-‬املسمونں‪-‬اک ۺدیلکی ۺرکدار ۺےہ‪،‬امہرے ۺاالسػ ۺیہۺ‬
‫یکۺاصلخمہنۺوکوششںۺاورۺاجمدہاہنۺاکررواویئںۺےکۺےجیتنۺںیم ۺہیۺکلمۺاظمل ۺارگنزیوںۺےک ۺوجنپںۺےسۺ‬
‫ٓازادۺوہاےہ۔العہمۺلضفۺقحۺریخۺٓاابدیۺ‪،‬ومالانۺافکتیۺیلعۺرمادٓااابدیۺ‪،‬ومالانۺادمحۺاہللۺدمرایسۺ‪،‬یتفمۺ‬
‫انعتیۺادمحۺاکوکرویۺوریغہۺاملعےۺالہۺتنسۺیکۺےبۺولثۺرقاباینںۺاناقلبۺرفاومشۺںیہ۔‬
‫ٰ َ ْْ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫ََ َ ْ ْ َْ َ ْ ٌ َ ٌ َ‬
‫ي ِ ْف َتْ ِر یْ ِر اػ ِو ْن ِدوظ ْد ََت َر َر ھذاامللؽ ِؼ ْن‬ ‫ْی‪-‬دور ِظي ِاد ُ‬ ‫ػنا‪-‬اػـمد ِل ِم ُ‬
‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ ْ َْ َْ‬ ‫َ‬
‫َ‬
‫ْی ِِبوو ِد دل ِطنا اػـمُخلر ِۃ وأصَم ِػ ِوم ِاػنزا ِػ ُي ِ ُۃ ُ ُوُ‬ ‫ْ‬ ‫اِش ُ‬‫ْ‬ ‫ْ‬
‫أی ِدي اػـطر ُِنْی اػض ِ ِ‬
‫َ َ َْ َ َ‬ ‫َْ ْ ٓ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ال ُؽا ِعطایت صیل‬ ‫باديو ُ ُو ُؼو ُ‬ ‫ًلؼ ِۃ طز ِل حؼ اْلْیا ِ ُ‬ ‫َ‬ ‫اػت ْز ِحياتُ اْلا ِػرۃ ِػلص ُ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫ْ ٓ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫باد ِي ؼوالؽا أمحد اہلل اػـمدراسو واػـمطِت ِصنایت ُأمحد اػعاعو ُر ِ ُو ِ ُ‬
‫ي‬ ‫ِ‬ ‫اػـمرادا‬
‫َ َ َ ِ ْ‬ ‫َو َض ْْیھ ْم ؼ ْن ص َل ََمء َا ْ‬
‫اػذع ِر۔ ُ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ۃ‬ ‫د‬ ‫ػ‬ ‫ا‬ ‫خ‬ ‫ۃ‬ ‫ن‬ ‫اػد‬ ‫ل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ھ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۴‬اکیۺوفیجۺامکڈنرۺےنۺگنجۺںیمۺاناکیمۺےکۺدعبۺھچکۺوفویجںۺیکۺرسزم ۺرکےتۺوہےئۺاہک‪:‬‬
‫مت‪-‬زبدؽ ۺاور ۺاناکرہ ۺوفویجں‪-‬یہ ۺیک ۺوہج ۺےس ۺامہرے ۺکلم ۺیک ۺذتل ۺوروسایئ ۺوہیئ ۺےہۺ‬
‫‪،‬دنمشۺےکۺوحےلصۺدنلبۺوہےئۺںیہۺ‪،‬اںیھنۺڈںیگنیۺامرےنۺاورۺیخیشۺاھگبڑےنۺاکۺومعقۺالمۺےہ‪،‬ارگۺمتۺ‬
‫ولوگںۺےنۺرجأتۺوتمہۺاکۺاظمرہہۺرکےتۺوہےئۺدنمشۺےکۺولمحںۺاکۺرتیکۺہبۺرتیکۺوجابۺدایۺوہاتۺ‬
‫اورۺونطۺیکۺزعتۺوانومسۺیکۺافحتظۺےکۺےیلۺاؿۺےکۺاقمےلبۺںیمۺاثتبۺدقؾۺرےہۺوہےتۺوتۺ‬
‫ٓاجۺمہ‪-‬امت َؾۺمہۺوونطں‪-‬اکۺرسۺرخفۺےسۺاواچنۺوہات۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ً‬ ‫ْْ‬ ‫َ‬ ‫ال ُا َحد اػز َ ُباط َب ْص َد االؽْ‬ ‫َ َ‬
‫ض اْليو ِش ِ‪:‬بعمُ‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ب‬ ‫ػ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ُ‬
‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ؼ‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫اِل‬ ‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ام‬
‫ِ‬ ‫ز‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ظ‬
‫َْ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْیو ُظ ْد َخز َی ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اْلي ْو َش اْلُ َب َن َاء امل َتعادل ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ‬
‫ت َص َزا ِئم‬ ‫ت َمْلعت َنا ِوارتطص‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ ْ ْ ْ َ َ ََ ِ َ َ ْ َ ْ َ َ َ‬
‫األصد ِاءوودنحت ػوم اػطررۃ ِػلتطاخ ِر واػزھ ِو ُوػو ردُتُ ھجَم ِت األصد ِاء‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)75‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ َ َ َ َ َ َ َ ََ ْ َ ْ َ َ ْ َ ٰ َ َ َ ْ ْ‬ ‫َْ َ‬
‫ِلط ِظ ِمحْ َ ُ‬
‫ي‬ ‫ِ ِِبث ِلوا ؼ َش ِاھ ِ ُر ین ِباػذجاص ِۃ و َاْلر ِأۃ وثبت ُم اظداؼ َعم صیل ؼظاوؼ ِت ِ ُو ُم ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ َ َ َ ْ ْ َ َ َْ َ ْ َ َ َ‬ ‫ْ َ‬
‫ن_ُط ْخ ًرا اػ َي ْو َم ۔ ُ‬ ‫اء اػوس ِ ُ‬‫اػ َوس ِن الرتطصت رؤودنا_ وأبن ُ‬
‫(‪)۵‬دصرۺادملرنیسۺےنۺااحتمؿۺاسالہنۺےسۺےلہپۺہبلطۺےکۺاکیۺرگوپۺوکۺاطخبۺرکےتۺ‬
‫وہےئۺاہک‪:‬‬
‫مہ ۺ–ااسذتہ‪-‬ےن ۺاہمتری ۺمیلعت ۺںیم ۺوکیئ ۺ رس ۺااھٹ ۺہن ۺریھک ۺ‪،‬وپری ۺتنحم ۺاور ۺنت ۺدیہ ۺےکۺ‬
‫اسھت ۺرقمرہ ۺراصب ۺوپرا ۺرکاای ۺ‪،‬ابۺمت ۺ‪-‬ہبلط‪-‬یک ۺذہم ۺداری ۺےہ ۺہک ۺاےنپ ۺیتمیق ۺاواقت ۺاکحیحصۺ‬
‫اامعتسؽۺرکےکۺااحتمؿۺےکۺےیلۺایھچۺایتریۺرکوۺاورۺوساالتۺےکۺحیحصۺاورۺانمبسۺوجاابتۺدےۺ‬
‫رکۺایلعۺدرہجۺےسۺاکایمیبۺاحلصۺرکو۔‬
‫ْل ََم َص ٍۃ ِؼنَ‬ ‫اػد َنوي َُماس ًبا َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ َْ ْ َ‬ ‫َ َ‬
‫ال َر ِئيْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ َ ِ‬ ‫اِلخ ِتب ِار‬‫ِ‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ظ‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫ِ‬ ‫ْی‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ص‬‫ـم‬
‫َ‬ ‫اػ‬ ‫س‬ ‫َظ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ًْ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ات‬ ‫اػسًل ِب‪َ :‬نن –األد َا ِت ٓذ ُۃ‪َ-‬ل ْ َؽالُ جو َدا ِ َ ْف ت ْص ِليْ ِ َمع ْم واعملنا املظ َرر ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ‬
‫ب‪-‬أ ْن ت ْد َت ِصد ْوا ِػ ًِل ْخ ِت َب ِار‬ ‫اػد َر ِادي ُۃ ِبع ِل ج ْو ٍ ُد َواالن صليْع ْم –اػسًل َ ُ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ َ ْ َ ً‬ ‫َ ً َ ْ َ ْ َْ ْ َ َ‬
‫ْی أ ُوظاتعمَ اػضا ِػيۃ ر َ ِحيحۃ وَت ِ ُرزوا اػنجاح ِباػدرج ِۃ‬ ‫ج ِيداووؼدتخ ِد ِؼ ُ‬
‫ْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫اِل َج َاب ِۃ اػر ِحيْ َح ِۃ اػًل ِئظ ِ ُۃص ِن األد ِىل ِۃ ۔ ُ‬ ‫ْ ٰ‬
‫األویل ِب ِ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۸‬‬

‫َْ َ‬ ‫ہمجۺرکو۔‬
‫ںیم َ َۺرت َ‬ ‫حیصفۺاردوۺ‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)َ ۱‬یاخزؽۃ األ ْؼ َو ِال ِإن ید َار اػنط ِس أطزل ِؼ ْن ید ِار اػـَم ِل۔ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اےۺۺذریخہۺادنوز َی َۺرکےنۺواول!ۺی ہہنً ااسفنۺیکۺوخشۺاحیلۺامؽۺیکۺوخشۺاحیلۺےسۺرتہبۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫اس ِر اػس ِر یْ ِؼ۔ ُ‬
‫ُم ِ‬‫ادا ِئؼوتأن ِ ْف َد ْ ِْیؽ ت ْنج ِؼ ْن ُ‬ ‫(‪َ )۲‬ی َ ُ‬
‫ۺلچ‪،‬راےتسۺےکۺرطخوںۺےسۺوفحمظۺرےہۺاگ۔‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫اےۺڈراویئرۺٓاہتسہ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)َ ۳‬یاإبْ َر ِاھيْموإن ػذۃ اػصيْشُف اْلو ِد اػـم ْبذ ْول واػ ِص ْرؼ اػـم ْ‬
‫رب ْو ِب۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اے َۺاربامیہ!ۺی ہ ہنً ااۺزدنیگۺیک َۺذلتۺرصػۺیکۺاجےنۺوایلۺوکششۺاورےنکپٹۺواےلۺےنیسپۺںیمۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ي َح ِاؼًل ِت األ ْزھ ِاروز ْص َن َوا ص َیل ظب ْو ِر اػذ َو َد ِاء۔ ُ‬ ‫(‪ )۴‬أ ْ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)76‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫اےۺوھپؽۺااھٹےنۺواویلں!ۺاںیھنۺدہشاۺیکۺربقوںۺرپۺڈاؽۺدو۔‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ؤؼ ًناوال ت ْص َت ِم ُْد ص ٰیل ض ْ ِْی َؼ ْوالؽ ۔ ُ‬
‫(‪ )۵‬ھ َيا ؼ ِ‬
‫اےۺومنمۺ!ۺاےنپۺومٰیلۺےکۺالعوہۺیسکۺرپ َۺرھبواسۺہنۺرک۔‬
‫ػَش ِسيُ أ َؼ َاؼع ََم۔ ُ‬‫اػد َر َاج ِۃ َوا فْ‬‫َ َ َ َ‬
‫اعب‬ ‫(‪ )۶‬یار ِ ُ‬
‫مت‬
‫ےنمۺےہ۔‬ ‫سیلۺ َھا َار ْےۺاس َ‬ ‫اےۺاسلکیئۺےکۺدوۺوسارو!ۺوپ‬
‫َْ ْ َ َ‬
‫اػتعْر یْم ؼاَ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ظی ِؼ ْ‬ ‫َ‬
‫یل د ْور یا ودتل ٰ‬
‫َ َ ً ٰ‬
‫ِ ِ‬ ‫و‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ح‬‫ِ‬ ‫ُ‬
‫اػرت‬ ‫اع‬ ‫و‬ ‫ؽ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫(‪)۷‬۔یاؼد ِاطرا ِإ‬
‫ِ‬ ‫َ ْ‬
‫َُی ْص ِجز صنْ ٗہ اػ َب َيان۔ ُ‬
‫ۺرقنعبیۺوتۺا َیسیۺزعتۺورکتمیۺاپےئۺاگۺوجۺایبؿۺےسابرہۺوہیگ۔‬ ‫اےۺاشؾۺےکۺاسمرف!‬
‫أتَ‬ ‫َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ‬
‫اػرط ِاھيۃ ووھي ُ‬ ‫خاء و ِ‬ ‫(‪ )۸‬یاؼبارؽ ظد حظ ُظت ِألبن ِاء وس ِنؽ اػر ُ‬
‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ ََ َ َ ْ‬
‫وواػود ْو ِء َو ِاال ْد ِتظ َر ِار۔ ُ‬‫ػوم حياۃ اػ ِصز ِۃ واػعراؼ ِۃ ُ‬
‫اےۺابمرک!ۺوتےنۺاےنپۺونطۺواولںۺےکۺےیلۺاشکدیگۺاورۺافرغۺاابلیلۺرفامہۺیکۺ‪،‬اورۺاؿۺ‬
‫ےکۺےیلۺزعتۺوزبریگۺزینۺنیچۺووکسؿۺیکۺزدنیگۺایہمۺیک َۺ۔‬
‫ْْ َ َ َْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ‬
‫اْلي ِل و ِصَمد اػنوز ِۃ‬ ‫اِلخ ِاء واػدًل ِم وأؽت را ِئد ِ‬ ‫اِل َ ِر ی ِۃ و ِ‬
‫(‪ )۹‬یا ظا ِئد ُ‬
‫َ‬
‫َوو َؼ َناط األؼ ِل وؼصظد اػرج ِاء۔ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اےۺٓازادیۺاورۺاھبیئۺاچریگۺاورۺالسیتمۺےکۺملعۺربدارۺوتاقدئۺتلمۺاورۺرتیقۺاکۺوتسؿۺ‬
‫ادیموںۺاورۺٓارزوںۺاکۺرمزکَۺےہ۔‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ َ‬
‫ض‬ ‫َ (‪ )۱۱‬یا صِِل ِوإن صشمۃ اِلي ِاۃ ِیف اػتضل ِب صیل ؼذعًل ِتواو ُواػنوو ِ‬
‫ِبأ ْص َبا ِئ َوا۔ ُ‬

‫َ‬ ‫ۺےہ۔ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ۺزدنیگۺیکۺتمظعۺالکشمتۺرپۺاقوبۺاپےنۺاورۺوبھجۺوکۺااھٹےنۺںیم‬
‫ْ َ ََ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ ٌ َ َٗ َ‬
‫اےۺیلع!‬
‫اب‬ ‫اػَش ِ‬ ‫اِلدًل َم ِبنشاط ِۃ اػسص ِام و‬ ‫جدہ ْ َ‪:‬ھل یوتم ِ‬ ‫(‪ )۱۱‬دأ َل د ِاجد ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ب َن ْطس اػْ َظ ْدر اػ ُذ ْ َ ْ َ‬
‫اِل ْدًل َم –‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ي ُیوت َم ِب ِہ اػضر َب یاج ِدُ َيْ! طأ َجابہ ظا ِئًل‪ِ :‬إن ْ َ ِ‬
‫ْ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ‬
‫اب أعث َر َِما یو ُتم ِبہ اػض ْربویأؼر‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫َیاب َ َِن –یوتم ِبنشاط ِۃ اػسص ِام واػَش‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ًل َث َؼ َ‬ ‫ْ َ ََ َ َ َ َ َ َ ْ ََ‬
‫اتوع ََم َیأؼر ِب َص َ ُد ِم ت ْر ِؽ‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ُ‬ ‫اِلدًلم ِبنشاط ِۃ ِإؽ ِاء اػسص ِام وضد ِلہ ث‬ ‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)77‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ َ َ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ ْ َ ً َ ٰ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َْ‬
‫شب ِۃ ؼعذوطۃ َحّت ال ی ِرل ِإػيوا اػضبار واِلَشات ووظال‬ ‫األس ِصم ِۃ واأل ِ‬
‫ْ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫َ‬
‫اِلؽاء ووأض ِلظ ْوا‬ ‫اػدظاءو ُوأع ِطىو ُ‬ ‫َرد ْول اہلل َر َیل اہلل َت َص ٰ‬
‫ایل َو َدل َم‪’’:‬أ ْوع ْو‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َِ َ‬ ‫َ‬
‫ْ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ ً َ َ َ َ ًْ‬ ‫ْ‬ ‫األبْ َو َ‬
‫ابووأس ِطىوا املِرباح وط ِإن اػذيسان ال یطتح ضلظا ووال ُ‬
‫َیل و ِعيىا ُوُ‬
‫َ‬ ‫ََ َ ْ‬
‫اء‘‘۔ ُ‬‫اِلؽ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ػ‬ ‫ذ‬‫ِ‬ ‫وال یع‬
‫اسدج ۺےن ۺاےنپ ۺدادا ۺےس ۺوپاھچ ۺ‪،‬اے ۺریمے ۺدادا! ۺایک ۺاالسؾ ۺاھکےن ۺےنیپ ۺیک ۺافصیئ ۺاک ۺایسۺ‬
‫رطحۺاامتہؾۺرکاتۺےہۺہکۺسجۺدقرۺالہۺرغمبۺرکےتۺںیہ؟وتۺداداۺےنۺاےسۺوجابۺدےتیۺوہےئۺ‬
‫اہک ۺ‪:‬اے ۺریمے ۺےٹیب! ۺی ہہنً اا ۺاالسؾ ۺاھکےن ۺےنیپ ۺیک ۺافصیئ ۺاک ۺاس ۺےس ۺزایدہ ۺاامتہؾ ۺرکات ۺےہ ۺانتجۺ‬
‫االہۺرغمبۺرکےت ۺںیہۺ‪،‬االسؾۺاھکےنۺےکۺربنتۺیکۺافصیئۺاکۺاورۺاےسۺنیتۺابرۺدوھےنۺاکۺمکحۺداتیۺ‬
‫ےہۺ‪،‬ےسیجۺاھکےنۺےنیپۺیکۺزیچوںۺوکۺالھکۺہنۺوھچڑےنۺاکۺمکحۺداتیۺےہۺاتہکۺاسۺرپۺڑیکےۺوکمڑےۺاورۺ‬
‫ابغر ۺہن ۺڑپاجے ۺ۔روسؽ ۺاہلل ۺﷺ ےن ۺرفامای‪ :‬ۺکشم ۺےک ۺھنم ۺوک ۺابدنھ ۺدو‪،‬ربونتں ۺوک ۺاٹلۺ‬
‫دو‪،‬دروازہۺدنبۺرکدوۺ‪،‬رچاغۺلغۺرکدو‪،‬ویکںۺہکۺاطیشؿۺہنۺوتۺلفقۺوھکؽۺاپاتۺےہۺاورۺدنبیھۺوہیئۺریسۺ‬
‫وکۺوھکؽۺاپاتۺےہۺاورۺہنۺربنتۺوک۔‬
‫ار ِج ِع ۤۡی ا ِٰلی َربِّ ِ‬
‫ک‬ ‫ط َمئِىَّ ُۃ ﴿‪﴾۷۲‬٭ۖ ْ‬ ‫س ْال ُم ْ‬ ‫(‪)۱۲‬یٰۤاَیَّت ُ َہب الىَّ ْف ُ‬
‫ضیَّۃً﴿‪ٰۤ ٰۤ﴾۷۲‬‬ ‫اض َی ًۃ َّم ْز ِ‬
‫َر ِ‬
‫[اػطجر‪۲۸:‬و‪ُ ]۲۷‬‬
‫اےۺنئمطمۺاجؿ!ۺوتاےنپۺربۺیکۺرطػۺولٹۺاجۺاسۺاحؽۺںیمۺہکۺوتۺاسۺےسۺرایضۺ‬
‫وہےنۺوایلۺوہۺاورۺوہۺھجتۺےسۺرایضۺوہےنۺواالۺوہ۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۹‬‬

‫حیصفۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔ َ ْ ُ َ‬
‫َ‬
‫َ َ عھد ْالشب َاب‬
‫َٓ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬
‫ِض َ‬
‫اْل ِميْلُوػظ ْد عنْتُ َؼيْداؽا ط ِ ُ‬
‫ديْ ًحا ِػًلؼ ِال‬ ‫•ُ َدًل ٌم صل ْيؽ ای َوا اػـ ََم ِ ْ ُ‬
‫َْ َ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ َ ْ ْ َ ْ َ َ َْ ْ َ َ ْ َ َ‬
‫واألحًلمووعنا ؽ ِسْی ف ُأجوائؽ اػبدیص ِۃ اػس ُلظ ِۃ ض ِادین رائ ِحْی سْیان‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(‪)78‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َْ‬
‫دأم َوب ْل‬‫جر َوال ؽ ْ ُ‬
‫اِل ََم ِئ ِم اػ َب ُيْز ِاء ِ ْف أط ِؼ اػد ََم ِءوال ؽذع ْو َوال ؽتأَل َوال ؽز َ ُ‬
‫ً‬ ‫ًْ َ َٓ‬ ‫َ َ َْ َ َ َْ َ‬
‫ال ؽصت ِظد أن ِف اػص ُاػ ِـم ِھوؼا واالؼا۔ ُ‬
‫وجاینۺاکۺزامہن‬
‫اےۺوخبۺوصرتۺدہعۺرہتفۺھجتۺرپۺالسؾ!ۺںیمۺادیموںۺاورۺایخولںۺاکۺاکیۺاشکدہۺدیماؿۺ‬
‫اھت‪،‬اورۺاقفۺٓاامسؿۺںیمۺدیفسۺوبکرتوںۺیکۺرطحۺحبص ۺواشؾۺریتیۺاونیھک ۺاضف ۺںیمۺاڑےتۺ ےھ‪،‬ہنۺمہۺ‬
‫اکشتی ۺرکےت ۺاور ۺہن ۺمہ ۺردیجنہ ۺوہےت ۺاور ۺہن ۺیہ ۺدیبکہ ۺنارط ۺوہےت ۺاور ۺہن ۺیہ ۺٓازردہ ۺنارط ۺوہےتۺ‬
‫ںیفیلکتۺ َیھب َۺںیہ َ۔ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫ ےھۺہکلبۺمہۺہیۺوسےتچۺ َیہۺںیہنۺ ےھۺہکۺد َاینۺںیمۺمغۺاورۺ‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫َدًل ٌم َصليْ َؽ أی َوا اػذ َباب اػذ ِاھب َوودًلم ص ٰیل دوح ِتؽ اػطتاؽ ِۃ اػضن ِاء ِاػ ْ‬
‫ِت‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬
‫َ َ ََ‬ ‫َ ْ َ َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ َ َْ ْ َ‬
‫اػش َب ِاء اػص ُط ِر ِ ْف َر ْؼل ِت َوا اػ َو ْصثاءوؽنْشر ِإ َیل اػد ََم ِء طيخيل‬ ‫ِ‬ ‫شًل ِػ َوا َؼ ْر َح‬‫عنا ّنرح ِف ِ ُ‬
‫اال َطاؼ اػْ َبصيْ َدۃ َوطي َخ َيل إ َػيْ َنا َأ َؽ َوا َُمْ َری َد َوابظناَ‬
‫َ َْ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ٌ َ َ َ َ ٓ‬
‫ِِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫اح ػن َاوو ِ َإیل َ ِ ْ ِ ِ ْ ِ‬ ‫ِإ ُػينا أؽوا ؼضدی وؼر ُ‬
‫َ ََ ْ‬
‫َ‬ ‫اَل عل ٗہ ََمْل َعت َنا اػ َو ِاد َصۃ اػ َص ِشيْ َمۃ ِاػ ْ‬ ‫َ‬
‫ِت ؽ َديْ ِسر صليْ َوا َو‬ ‫َ ُو َُمر ِر َؼ ِاح َنا وطعأن اػ َص َُ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َْ َ‬ ‫َؽ َت َ َ‬
‫ْصػ ِف أ ِي أظس ِارھا ِذىنا۔ ُ‬
‫اے ۺاجےنۺوایل ۺوجاینۺھجت ۺرپ ۺالسؾ ۺ!اور ۺالسیتم ۺوہ ۺریتے ۺاسۺےنھگ ۺدؽۺشک ۺانتور ۺدرتخ ۺ ۺ‬
‫رپ‬
‫سجۺےکۺاسہیۺںیمۺمہۺاےسیۺارتاےتۺ ےھۺسجۺرطحۺرہؿۺ مؾۺرتیۺرپۺارتاےتۺںیہۺ‪ٓ،‬اامسؿۺیکۺرطػۺ‬
‫دےتھکیۺوتۺںیمہۺہیۺایخؽۺزگراتۺہک ۺہیۺامہریۺحبصۺواشؾۺیکۺزگراگہۺےہۺاورۺدورۺدرازۺٓاامسؿۺیکۺرطػۺدےتھکیۺ ۺوت‬
‫ںیمہۺایخؽۺٓااتۺہکۺامہرےۺوھگڑوںۺیکۺزگراگہۺاورۺامہرےۺزینوںۺاکۺدہػۺےہۺ‪،‬وگایۺامتؾۺاعملۺامہریۺوعیسۺ‬
‫ۺرکںی۔ َ َ‬ ‫ۺرصتػ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫وگےشںیمۺاچںیہ‬
‫َ‬
‫اقضبںیہۺاورۺاسۺَےکۺسجۺ ۺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ومیظعۺ َتکلممۺےہۺسجۺرپۺمہۺ ۺ‬
‫ْ ْ َ َ َ َْ َ‬
‫اب وال ِألِ ْن ََتت ْصت ِطيْؽ ِب َراح أ ْو ض ْز ٍل َوال ِألِ ْن‬ ‫اػذ َ‬
‫أب ِعيؽ یا صو َد َ َ ِ‬
‫ب‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٍ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫صب َووال ِألِ ْن ذُظت ِط ْيؽ اػ َص ْيش َب ِار َد اػ َو َو ِاء وُع ََم‬‫ٍ‬ ‫َر ِع ْبت َؼ ِسي َتؽ ِإ َیل ػ ْو ٍ ُو أ ْو ػ‬
‫ْ َ َْْ ْ َ َ ْ ََ َ ْ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫َیذ ْوظ ٗہ اػن ِاصمون املرتطون وبل ِألؽؽ عنت اػذباب وعطی۔ ُ‬
‫َ‬
‫اےۺوجاینۺےکۺزامےنۺ!ۺںیمۺھجتۺرپۺرواتۺوہںۺ‪،‬اسۺےیلۺںیہنۺہکۺقشعۺورشابۺےسۺرہبہۺورۺ‬
‫وہاۺاورۺہنۺاسۺوہجۺےسۺہکۺریتیۺوساریۺرپۺوسارۺوہرکۺوہلۺوۺبعلۺیکۺرطػۺایگۺ‪،‬اورۺہنۺںیمۺےنۺھجتۺ‬
‫ںیم ۺزدنیگ ۺیک ۺڈنھٹی ۺوہاؤں ۺاک ۺزمہ ۺایل‪،‬اسیج ۺہک ۺٓاوسدہ ۺاحؽ ۺولگ ۺاس ۺاک ۺزمہ ۺےتیل ۺںیہ ۺہکلب ۺاسۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)79‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ےیلۺ َہکۺوتۺیہ َۺوجا َینۺاھتۺ۔ ْ َ‬
‫ِن ؼنشر ٗہ‬ ‫أبْ ِعيْؽ ِألِ ْن عنت أری ِ ْف َسا ِئؽ ُن َم األؼل ال ِؼصا ؼتَل ُِػىاویؤ ِؽد ْ‬
‫ِ‬
‫ِن َأل ْ َالؤ ٗہ َوو َینْطذ إ َیل َأ ْص ََمؼ َظلْ ْب ذ َصاص ٗہ امل ْ َتوھج اػْـم َت َل ُوبُ َ۔ط َل ََم َذ َھبْتَ‬‫َو یُ ْسر ب ِ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اػد ََمء َط ًَل ًۃ ؼ َت َوح َذ ًۃ ؼ ْشل َم ًۃ َوال یزيْىواَ‬ ‫َ َ َ َ َ َ ََ ْ َ َ َ َْ ْ َ ِ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ذھب ِب ُذھ ِابؽ ۔طأربح ؼنشر ِتلؽ‬
‫َ َ َ ْ‬
‫ع ْوع ٌب َوال َیل َمع ِطيْ َوا ذ َص ٌاع۔ ُ‬
‫ھجتۺرپۺرواتۺوہںۺہکۺںیمۺریتےۺٓاامسؿۺںیمۺادیمۺاکۺاتسرہۺرونشۺوونمرۺداتھکیۺاھتۺ‪،‬سجۺاکۺرظنمۺ‬
‫ےھجمۺامونسۺرکاتۺاھتۺاورۺاسۺیکۺاتابینۺےھجمۺوخشۺرکیتۺیھتۺ‪،‬اورۺاسۺیکۺرونشۺاعشعۺریمےۺدؽۺیکۺ‬
‫رہگاویئں ۺںیم ۺارتیت ۺیھت ۺ‪،‬سپ ۺبج ۺوت ۺایگ ۺوت ۺریتے ۺاجےن ۺےس ۺہی ۺالچ ۺایگ ۺ‪،‬وت ۺاس ۺٓاامسؿ ۺاک ۺرظنمۺ‬
‫ےہ۔‬
‫یتکمچۺ َ‬ ‫اترکیۺوتشحۺنکۺلگنجۺوہایگۺاہجںۺہنۺوکیئۺاتسرہۺرونشۺےہۺاورۺہنۺیہۺوکیئۺاعشعۺ‬
‫َْ‬‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َْ َ‬ ‫َ َ ً َ َ َْ َ‬
‫اۃ َوو َؼا اِلياۃ ِ ُإال‬ ‫اِل َي ُ‬ ‫اب وػظد ودصت ِبود ِاصؽ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اػذ َ‬ ‫وداصا یا ص ُود‬
‫َ ْ َ ْ َ َ َ َ ََ ْ ََ ْ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ‬ ‫ْ َ َْ َ َ‬
‫ِتلؽ اْلطظات وَی ِ ُطظ َوا اػظلب ِ ْف ؼ ُسلع اػصم ِر وط ِإذا ھدأتوطظد ھدأعل‬
‫ِ‬
‫ض عل ذ ْی ٍء۔ (ؼرجع اػسًلب یف اِلؽذاء ‪:‬ص‪ُ )۵۳‬‬
‫َ‬ ‫َذ ْی ٍء َوو ِ ُاؽْ َظ َ‬
‫اورۺاولداعۺاےۺدہعۺابشب!ۺسپۺںیمۺےنریتیۺریتصخۺےکۺاسھتۺزدنیگۺوکۺوداعۺرکدایۺاورۺ‬
‫زدنیگ ۺںیہن ۺرگم ۺوہ ۺدڑھںینک ۺوج ۺون ۺرمع ۺےک ۺدؽ ۺںیم ۺاپیئ ۺاجیت ۺںیہ ۺسپ ۺبج ۺوہ ۺرک ۺںیئگ ۺوت ۺرہ ۺزیچۺ‬
‫رکۺیئگۺاورۺرہۺزیچۺزگرۺیئگۺ۔‬
‫الساع ِۃ شیۡء ع ِظ ۡؼم ﴿‪﴾۴‬‬ ‫اس ا ت ّق ُۡوا رب ّ ُک ْم ۚ ا ِ ّن ز لْزلۃ ّ‬ ‫•ُیا ُّیہا ال ّن ُ‬
‫ات ح ْم ٍل ح ْملہا‬ ‫ی ْوم تر ْونہا تذْ ہ ُل ک ُ ُّل ُم ْر ِضع ٍۃ ع ّما ۤ ا ْرضع ْت و تض ُع ک ُ ُّل ٰ ِ‬
‫ِن عذاب الل ِہ ش ِد ۡید ﴿‪﴾۸‬‬ ‫و تری ال ّناس ُسک ٰٰری وما ُھ ۡم بِ ُسک ٰٰری و لٰک ّ‬
‫[الحج‪ُ ]۴،۸:‬‬
‫اےۺولوگ!ۺاےنپۺربۺےسۺڈرو‪،‬کشیبۺایقتمۺاکۺززلہلۺاکیۺڑبیۺزیچۺےہ۔سجۺدؿۺمتۺرہۺدود ۺھ‬
‫الپےنۺوایلۺوکۺدوھکیےگۺوجۺاےنپۺدودھۺالپےتۺوکۺوھبؽۺاجےئۺیگۺاورۺرہۺلمحۺوایلۺاسۺاکۺلمحۺرگۺاجےئۺاگۺاورۺ‬
‫ولوگںۺوکۺےشنۺںیمۺدوھکیےگۺاحالہکنۺوہۺےشنۺںیمۺہنۺوہںۺےگۺاورۺرگمۺاہللۺاکۺاذابۺتخسۺےہ۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)89‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫طوا ِمه َّر ْح َم ِۃ‬ ‫ع ٰۤۡلی اَوفُس ِِہ ْم ََل ت َ ْقىَ ُ‬
‫ِی الَّذِیهَ اَس َْزفُوا َ‬
‫•ُقُ ْل ٰی ِع َببد َ‬
‫ة َج ِمیعًبؕ اِوَّ ٗہ ہ َُو ْالغَفُو ُر َّ‬
‫الز ِحی ُم ﴿‪ُٰۤ﴾۳۵‬‬ ‫ہللا َی ْغ ِف ُز الذُّوُو َ‬
‫ہللاِؕ ا َِّن َ‬
‫[اػزؼر‪ُ ]۵۳:‬‬
‫رفامدوۺاےۺوبحمب!اےۺریمےۺدنبوںۺوھنجںۺےنۺاینپۺاجونںۺرپۺملظۺایکۺاہللۺیکۺرتمحۺ‬
‫ےسۺامویسۺہنۺوہںۺےبۺکشۺاہللۺامتؾۺانگوہںۺوکۺشخبۺداتیۺےہۺےبۺکشۺوہۺےنشخبۺواالۺرمیحۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۰‬‬
‫ٓاےنۺواولںۺولمجںۺوکۺحیصفۺرعیبۺںیمۺدبتلیۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬زعزیۺہبلط!ۺاحالتۺزامہنۺےسۺٓااگیہۺاورۺاخمنیفلۺیکۺرحوتکںۺےسۺواتیفقۺےکۺےیلۺفلتخمۺ‬
‫بتکۺوراسلئۺاکۺرباربۺاطمہعلۺرکےتۺروہ‪،‬ریستۺ‪،‬اترخیۺ‪،‬اسحبۺ‪،‬رغجاہیفۺوریغہۺیکۺاینبدیۺمیلعتۺوجۺ‬
‫ادتبا َیئۺدراجتۺ َںیمۺاشلمۺ َےہۺاطمہعلۺےکۺذرہعیۺاسۺںیمۺوتعسۺاورۺروسخۺدیپاۺرکو۔‬
‫َ َ‬ ‫ً‬ ‫ً ََ َ َ ْ ًَ‬ ‫َ َ‬
‫ل ُم َت ِلطۃ ؼ َت َو ِارًل ِػ ًِلسًلع‬ ‫أی َوا اػسًلب األ ِصزۃ! سا ِػصوا عتبا وردا ِئ ُ‬
‫َ َِ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َْ َْ َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ات اْلر ْو ِم ت َودصوا ِف اػت َصا ِػ ْي ِم األ َد ِادي ِۃ‬ ‫َب َرع ِ‬ ‫ح َو ِال اػزؼ ِ ُ‬
‫ان ِػلمصرط ِۃ ِ ُ‬ ‫ص ٰیل ا ْ ُ‬
‫َ ْ ْ َ َْ‬
‫اْلض َر ِاطي ِۃ املظ َر َر ِۃ ِف‬‫اب و ُ‬ ‫د‬
‫َ ْ َ َْ َ ْ‬
‫اِل َ‬‫و‬ ‫ۃ‬ ‫ْی‬‫اػد‬ ‫و‬ ‫خ‬ ‫ی‬ ‫ار‬ ‫اػت‬ ‫ب‬ ‫ت‬‫ع‬ ‫ػ‬ ‫ۃ‬‫ص‬‫باػْـم َس َاػ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ َ‬ ‫ْ‬
‫اِلب ِتدا ِئيۃ۔ ُ‬
‫اػرطو ِػ ِ‬
‫(‪)۲‬رضحتۺاوبرکبۺدصقیۺ�ۺےنۺرفامای‪:‬ۺ‬
‫اہللۺےک ۺدنبو ۺ!اہللۺےن ۺاہمتری ۺاجںین ۺاےنپ ۺوقحؼۺےک ۺوعض ۺرنہ ۺور ۺرگوی ۺرھکۺیل ۺںیہ ۺاورۺ‬
‫اسۺرپۺمتۺےس ۺودعےۺےیلۺںیہۺاور ۺمتۺےسۺافین ۺاورۺلیلقۺداینۺوکۺریثکۺاورۺابیق ۺرےنہ ۺوایلۺٓارختۺےکۺ‬
‫دبےل ۺرخدی ۺایل ۺےہ ۺ‪،‬اہمترے ۺاپس ۺدخا ۺیک ۺوج ۺاتکب ۺےہ ۺاس ۺاک ۺونر ۺیھبک ۺہن ۺ ےھج ۺاگ ۺاور ۺاس ۺےکۺ‬
‫اجعابئتۺیھبکۺ متۺہنۺوہںۺےگۺ‪،‬وتۺمتۺاسۺونرۺےسۺونمرۺوہاجؤۺاورۺاسۺاتکبۺےسۺتحیصنۺاحلصۺرکو۔‬
‫(اشم خئۺشقنۺدنبہیۺ‪،‬ص‪۱۰۵:‬ۺازۺسیفنۺادمحۺابصمیح)‬
‫َ َ َ‬ ‫ال َاب ْو َبعْر اػردیْؼُ َرِض اہلل َص ْن ٗہ ‪:‬ص َب َ‬
‫َ َ‬
‫اہلل ِإن اہلل ِا ْرت َو َن ؽط ْو َدع ْم‬
‫ِ‬ ‫اد‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ ِ‬ ‫ظ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)85‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َْ َ َْ َ َ‬ ‫َ َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬
‫َِبظ ْو ِظہ َوأخذ ِؼ ُْنعم اػـ َـم َو ِاث ْي َؼ َوظ ْد ِاذ َرتی ِؼ ْنعم اػدؽْ َيا اػطا ِؽ َيۃ َواػظ ِليْلۃ‬
‫ِضَ‬ ‫َ ْ ْ َ ْ َ َ ْ َ َْ‬ ‫ن َی ْن َسط َئ ؽُ ْور ع َ‬ ‫ْ‬ ‫ٓ َ ْ َ ْ َ َْ َ َ‬
‫اہلل اػ ِذي ِصندعم وػن تنظ ِ ُ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫اب‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫وػ‬ ‫ِباال ِخر ِۃ اػع ِثْی ِۃ اػب ِاظي ِۃ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اد َتن ْْیوا ب ٰو َذا اػن ْور َواتصشوا ُب ٰوذا اػع َ‬
‫َ‬ ‫َص َجائب ٗہ و َط ْ‬
‫اب۔ ُ‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪ )۳‬ۺاامؾ ۺرفعج ۺاصدؼ ۺ� ۺےن ۺاےنپ ۺاصبح ۺزادے ۺرضحت ۺومٰیس ۺاکمظ ۺوک ۺتحیصنۺ‬
‫رکےتۺوہےئۺرفامای‪:‬‬
‫اےۺریمےۺزعزیۺرفزدن!ۺوجۺاغبوت ۺیکۺولتارۺاکناتل ۺےہۺوہۺایس ۺےسۺامراۺاجاتۺےہۺ۔وج ۺاےنپۺ‬
‫اھبیئ ۺےک ۺےیل ۺونکاں ۺوھکدات ۺےہ ۺوہ ۺاہلل ۺیک ۺدقرت ۺےس ۺوخد ۺاکیس ۺںیم ۺرگات ۺےہ ۺ‪،‬وج ۺاجولہں ۺاورۺ‬
‫اوقمحںۺےکۺاعمےلمۺںیمۺڑپاتۺےہۺوہۺذلیلۺوروساۺوہاتۺےہۺ‪،‬وجۺاملعۺےسۺلیمۺوجؽۺراتھکۺےہۺزعتۺ‬
‫اپاتۺےہۺاورۺوجۺربایئۺیکۺوہگجںۺںیمۺاجاتۺےہۺوہۺدبانؾۺوہاتۺےہ۔(دصمرۺاسقب‪،‬ص‪)۱۷۷،۱۷۸:‬‬
‫َ‬ ‫ْ ْ ٰ ْ َ‬ ‫اػرادؼ َؽ ً‬ ‫َ َ َ َ َْ ٌ َ‬
‫اش ِم ػ ٗہ ‪َ :‬یا ِابْ ِ ُْ‬
‫ِن‬ ‫ارحا ِالب ِن ؼویس اػ َ ِ‬
‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ظال ِاالؼام جصط ُر‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اػ َص ِز یْ َز! َؼ ْن َدل َديْ َػ اػث ْو َر ِۃ ظ ِت َل ِبہ َوؼ ْن َحط َر ِب ًْئا ِأل ِخيْہ َدظط ِطيْ َها‬
‫احبَُ‬ ‫ل َوؼ ْن َر َ‬ ‫َ ْ ََ َ َ ْ َْ َْ َ ْ ْ َ َ َ َ َ‬ ‫َْ‬
‫ي وذ ُ‬ ‫ؼ خ ِز ُ‬ ‫اہلل وؼن تدخل ِف أؼ ِر اْلو ِال واِلم ِ ُ‬ ‫ِبظُدر ِۃ ِ‬
‫َ ٓ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ‬
‫ح۔ ُ‬ ‫ت َؼ َو ِاز َع اػد ِيا ِت ِاط َتز َ ُ‬
‫اػصل ََم َءُأع ِر َ ُم َوؼ ْن ا ٰ ُ‬
‫(‪ ۴‬ف)ۺاملسمونں!ۺوخابۺتلفغۺےسۺدیبارۺوہاجؤۺ‪ٓ،‬اںیھکنۺوھکولۺاورۺاکؿۺاگلرکۺاےنپۺربۺاکۺ‬
‫ت‬
‫الکؾۺونسۺ‪ ،‬مھااراۺ ربۺںیھمتۺاےنپۺوخػۺیکۺمیلعتۺداتیۺےہۺاورۺمتۺےسۺودعہۺرفاماتۺےہۺہکۺارگۺمتۺریماۺ‬
‫وخػۺرکوےگۺوتۺںیمۺںیھمتۺاکایمبۺرکوںۺاگۺ‪،‬اہمتریۺ ںیلکشۺٓااسؿۺاورۺدوشارایںۺ لہۺرکوںۺ‬
‫اگۺ‪،‬امتؾۺوتبیصمںۺاورۺوفیلکتںۺےسۺںیھمتۺاجنتۺدوںۺاگۺبیغۺےسۺاہمتریۺدمدۺرکوںۺاگۺ‪،‬ںیھمتۺ‬
‫َ‬ ‫ےبۺامگ َؿۺروزیۺدوںۺاگۺ۔(اراشدۺارقلٓاؿ‪،‬ص‪،۱۳۰:‬ازۺاحظفۺتلمۺہیلعۺارلہمح)‬
‫َْ َْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫أیُ َوا اػـم ْد ِلم ْون! ِا ْد َتيْ ِظش ْوا ِؼ ْن ؽ ْو ِم اػضطل ِۃ ِواط َتحوا األبْ َر َار وُ‬
‫ْ ْ َ َْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ََ‬
‫ذ ْو ِ ْن‬ ‫اد َت ِمصوا عًل َم َ ُر ِبع ْموی َ ُص ِلمع ْم َر بع ْم خذ َي َت ٗ ُہ َو َی ِصدعم ِوإن ُ‬
‫َت ُ‬ ‫َو ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫ج ُع َر َبع ُْموأ ُِنع ْم ِؼ ْن ع ِل‬ ‫أ ْج َصلع ْم ُطا ِئ ِز یْ َنوأ َد ِو ْل ِر َص َابع ْم َوأط ِر ْ ُ‬
‫َْ َ ْ ْ ْ ْ َ ْ َ ْ ْ ْ ْ َ ْ َ َ َْ ْ َ‬
‫الَتت ِدبون۔ ُ‬ ‫ْصعم ِباػضي ِبوارزظعم ِؼن حيث ُ‬ ‫ؼ ِريب ٍۃوأؽ ُ‬
‫(‪)۵‬ریمےۺزعزیۺدوتس!ۺںیمۺوخدۺاسۺاانملکۺاحدےثۺےسۺتخسۺٓازردہۺنارطۺوہںۺاورۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)82‬‬ ‫ف‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ت‬
‫ںیھمت ۺزعتتی ۺشیپ ۺرکات ۺوہں ۺ‪ ،‬مھاارے ۺاس ۺمغ ۺوادنوہ ۺںیم ۺرشکی ۺوہں ۺاور ۺادیم ۺرکات ۺوہں ۺہکۺ‬
‫اِس ۺانزک ۺڑھگی ۺںیم ۺمت ۺاہلل ۺاعتیل ۺیک ۺرطػ ۺروجع ۺرکوےگ ۺاور ۺربص ۺاک ۺدانم ۺوبضمیط ۺےسۺ‬
‫ْ َ َ‬ ‫ًْ َ ْ ً َ ٰ ٰ‬ ‫َ‬ ‫ےگۺہکۺیہیۺےچس ْ َۺومنمۺاک َ َۺرط َہقی ًۺےہ۔ َ‬‫َ‬
‫ڑکپو‬
‫یل ھ ِذ ِہ اػع ِارث ِ ُۃ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ر ِدی ِظ ْي اػص ِز یزُ!أؽا أیزا أحزن حزؽا ذ ِدیدا ص ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ٰ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ َ َ َ َ ْ ًَ َ ْ َ ََ َ‬
‫شیْعؽ ِ ْف ح ْز ِؽؽ ھذا َوأ ْرجو أ ْن ت ْر ِج َع‬ ‫اػـمو ِمل ِۃ واظ ِدم تص ِز ی ُۃ ِإػيَؽ َوأؽا ِ‬
‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ ٰ ٰ‬
‫اِل ِ ُر َج ِۃ َوت ْص َت ِر َ ُم ِباػر ْ ِْب ِألن ھذا َدأب‬
‫ایل ِف ھ ِذ ِہ اػل ْحش ِۃ َُ‬ ‫اہلل تص‬ ‫َ‬
‫ِإیل ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ؼ۔‬‫ؤؼ ِن اػر ِاد ِ ُ‬ ‫اػـم ِ‬

‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۱‬‬
‫ٓاےنۺوایلۺابعرتۺاکۺحیصفۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َ َْ َ ْ َ‬ ‫َ َ َْ َ ََ َْٗ َ َ َ ْ َ َ َْ‬
‫اء اػَش ِظي ِۃوُ‬
‫ي ِف اػرحر ِ ُ‬‫•ُظام األدتاذ وتًل ِؼي ُذہ ِبصم ٍل ؼصدع ٍر عذط ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ٗ ٍَ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ْ َ َ ْ ْ ََ ْ َ َ َ‬
‫و بصد أن ِ ُادتظروا أخذ األدتاذ یو ِجہ ؽرا ِئحہ ِإیل اػتًل ِؼي ِذوُطظال ػوم‪ُ :‬‬
‫ااتسذۺےنۺاےنپۺاشرگدوںۺےکۺاسھتۺۺرشمیقۺلگنجۺںیمۺوفیجۺااکسؤگنٹنۺاکدورہۺایک‪،‬اورۺڑپاؤۺ‬
‫ۺاگل‪:‬اورۺا َؿۺےسۺوبال‪:‬‬
‫َ‬ ‫ۺاشرگدوںۺوکۺتحیصنۺرکےن‬ ‫َ‬ ‫ڈاےنلۺےکۺدعبۺااتسذ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َی َاصِل! َثب ْ‬
‫ت أ ْرعان اْليْ َم ِۃ ج ِيداوأ ُؼا أؽ َت َیا َممد طاَج ْع ػنا َُب ْصض‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َ َْ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ‬
‫اِلس ِب ِ ِِلذ َص ِال اػن ِار وأؼا أؽت یا ِإبر ِاھيمُ طصليؽ ِبتو ِط ِْی ُاػ ِـمي ِاہووأؽ ِت‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ات اػريْ ِد۔ ُ‬ ‫و‬‫ي َأ ْد َ‬‫اَس ْ َْیۃُ َط َجوز ْ‬
‫َی َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫اے ۺیلع! ۺےمیخ ۺےک ۺوچوبں ۺوک ۺاےھچ ۺےس ۺاگڑ ۺدو‪،‬رےہۺدمحم ۺمت ۺ‪ٓ،‬اگ ۺالجےنۺےک ۺےیل ۺامہرےۺ‬
‫ےیلۺھچکۺڑکلیۺعمجۺرکو‪،‬اوراےۺاربامیہ!متۺاپینۺایہمۺرکوۺ‪،‬اورۺریہۺریمسہۺمتۺاکشرۺےکۺاابسبۺایترۺرکو۔‬
‫َ ْ َ ْ َ َ َْ‬ ‫َ ََ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫اِل ِظيب ِۃ اػلِ ْ‬
‫ِت َل‬ ‫ث َر َم َت األ ْد َتاذ َوؽش َر َح ْوػ ٗہ وطظال ؼ َن ِاد ًیا‪َ :‬یا َر ِاحب ُ‬
‫َْ ْ َ َ ْ َ ْ ٌ َ َ ْ َ ْ َ َْ َ َ َ‬
‫وث َو َج َہ األ ْد َتاذُ خ َس َاب ٗہ إ َیل ْ َ‬
‫اْل ِميْع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫یع ُتب صليوا ِادموتصال وخذ ح ِظي ُبتؽ‬
‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)83‬‬ ‫َ‬
‫مفتاح االنشاء‬
‫ْص َ!ال َت َت َوا َوؽ ْوا ف اػْ َص َمل َوو َت َص َاوؽ ْواط ْي ََم َب ْي َنع ْم و ُ َو ْ‬
‫اج َصل ْوا‬ ‫َ‬ ‫َظائ ًًل َ‪:‬یا أبْ َن َاء ِؼ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ َْ َ ََ َ َ‬
‫ِذصارعم اػـمودۃ و ِاػنشام۔ ُ‬
‫رھپۺااتسذۺناومشۺرےہۺاورۺاےنپرگدۺداھکیۺوتۺدناۺدےتیۺوہےئۺاہک‪:‬اےۺگیبۺواےلۺسجۺرپۺ‬
‫وکیئ ۺانؾ ۺدرج ۺںیہن ۺےہ ۺٓاؤ ۺاانپ ۺگیب ۺول‪،‬رھپ ۺااتسذ ۺےنامتؾ ۺولوگں ۺیک ۺرطػ ۺاینپ ۺوگتفگ ۺوک ۺہی ۺےتہکۺ‬
‫وہےئومڑ ۺدای ۺ‪:‬اے ۺرصم ۺواول ۺ!اکؾ ۺںیم ۺیتسس ۺہن ۺرکو ۺاورٓاسپ ۺںیم ۺاکی ۺدورسے ۺیک ۺدمد ۺرکو ۺاورۺ‬
‫اھبیئۺاچریگۺاورۺمظنۺوقسنۺوکۺاانپۺاعشرۺانبول۔‬
‫(اػلضۃ اػصربيۃوػلرػ اػدادس االبتداِئواػطرل اػدرایس وص‪ُ )۳۵:‬‬
‫اػذ ْمس َ۔ال ت َرل ھناَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ ْ َ َ ٰ َ ََ ْ َ َ َ َ ً ََ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ػلوم ػبيؽ۔‪-‬یا ؼتص ِبدا ! ػظد ضر ب ِت‬ ‫•ُػبيؽ ا ُ‬
‫َر ًَل َۃ اػْ َـم ْضرب َوب ْل َرل َوا َؼ َع اػْص َذاء إ َذا َو َرلْ َت إ َیل اػْـم ْز َدػْ َطۃ۔‪َٰ -‬ی َأ َیتواَ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ ْ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ََ َِ ْ َ‬ ‫ِ َ َ َ ْ‬ ‫َْ َ‬
‫ات ! حان وظت اػر ِحي ِل۔یأیوا اِلجاج!ھلموا ِإیل املزدػط ِۃ۔‪-‬‬ ‫ِ‬ ‫اِلاج‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫ٰ ََ‬
‫ھعذا ِا ْرتط َص ِت األ ْر َوات ِف اػ َي ْو ِم اػت ِادع ِؼ ْن ص َرطات َب ْص َ ُد ضر ْوب‬
‫ِ‬ ‫ْ َ َْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫اػذ ْم ِس ِػ ِإلطاز ِ ُۃ ِإ َیل اػـم ْزدػط ِۃ۔ ُ‬
‫ںیم ۺاحرض ۺوہں ۺاے ۺاہلل ںیم ۺاحرض ۺوہں ۺ۔اے ۺابعدت ۺرکےن ۺواےل! ۺوسرج ۺرغوبۺ‬
‫وہایگ۔اہیں ۺرغمب ۺیک ۺامنز ۺہن ۺڑپوھ ۺ‪،‬ہکلب ۺاےس ۺاشع ۺےک ۺاسھت ۺادا ۺرکو ۺبج ۺمت ۺزمدہفل ۺچنہپۺ‬
‫ح‬
‫اجؤ۔اےۺ جتو!ۺوکچۺرکےنۺاکۺوتقۺوہایگ۔اےۺاحویج!ۺزمدہفلۺولچ۔اسۺرطےقیۺےسۺرعافتۺ‬
‫ےسۺونںیۺذیۺاہجحلۺوکۺرغوبۺسمشۺےکۺدعبۺزمدہفلۺولےنٹۺےکۺےیلۺٓاوازںیۺدنلبۺوہںیئ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ٗ َ َ َ َْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫اج ٗہوث ِاػ َتط َت ِإ ٰیل َوػ َدیْ ِہ َو ُظال َ‪:‬یا‬ ‫َوؽ َاد َی اػـمس ِوػ و ِرجاػہ حج‬
‫َ َ‬ ‫ََ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِل ! صليْع ََم ِباػ َص َم ِل ص ٰیل َر َاح ِۃ اِلجاج َووؽش َر ِإ ٰیل َحاج َوظال‬ ‫ََممد َوو َیا ص ِ ُ‬
‫ِٰ َ َ ْ ٓ َ َ ْ ٍ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫اػد َي َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َػ ٗ‬
‫ن وظال‬ ‫ووإیل حاج ِْی اخر ی ِ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫ار‬ ‫ف‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫لر‬ ‫ػ‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫د‬‫ا‬ ‫ِ‬ ‫!‬ ‫احاج‬ ‫۔۔۔۔۔ی‬ ‫ہ‬
‫ْ ٰ َ ٰ َ ٓ َ َْ َ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫یل حجاج اخ ِر ین وظ ُ‬
‫ال‬ ‫ػو ََم‪َ :‬یا َحاج ِان ! َؼعاؽع ََم ِف اػد ُيار ِۃ األخری وو ِإ ُ‬
‫َ‬
‫ٍ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ػو ْم َ‪:‬یا حجاج ! َؼع ُاؽعُ ْم ِف اػد ُي َار ِۃ اػثا ِػث ِۃ۔ ُ‬
‫ملعمۺاورۺاسۺےکۺولوگںۺےنۺاجحجۺوکۺاکپراۺ‪،‬رھپۺاےنپۺدوونںۺڑلوکںۺیکۺرطػۺوتمہجۺوہاۺاورۺاہک‪:‬ۺ‬
‫اےۺدمحمۺاورۺیلع!ۺمتۺرپۺاحویجںۺیکۺراتحۺےکۺےیلۺوکاشںۺرانہۺالزؾۺےہۺ‪،‬اورۺاکیۺاحیجۺیکۺرطػۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)84‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫داھکیۺاورۺاےسۺوبالۺاےۺاحیج!ۺاگڑیۺںیمۺڑچےنھۺےکۺےیلۺایترۺوہاجؤ‪،‬اورۺدوۺاحویجںۺیکۺرطػۺداھکیۺ‬
‫اور ۺاؿ ۺےس ۺوبال ۺاے ۺاحویجں ۺ! ۺدورسی ۺاگڑی ۺںیم ۺاینپ ۺہگج ۺالزؾ ۺرکول‪،‬اور ۺدورسے ۺاحویجں ۺیکۺ‬
‫رطػۺوتم َہجۺوہاۺاورۺاؿۺےسۺاہکۺاےۺاحویجں!ۺرسیتیۺاگڑیۺںیمۺاینپۺںیٹیسۺالزؾۺڑکپو۔‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫ات َب ْ َْی ت ْو ِليْ ٍل َوتع ِب ْ ٍْی۔ ُ‬ ‫َ ََ ْ َ َ َ َ َ َ َ‬
‫و بدأ اِلجاج ی ْرعب ْون اػديار ِ‬
‫َ َ َ‬ ‫ْ ََ‬ ‫َ َ‬ ‫َو ِاػْ َت َط َت إ َ‬
‫ات َو َح ِار ِس اػـمخي ِ ُم َوظال ػو ْم َ‪:‬یا‬ ‫ِ‬ ‫ظی اػدي َار‬ ‫ئ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫د‬‫یل َ‬
‫ُ‬ ‫ِ‬
‫اِل َجاج َ۔أ َؼا َأؽْ َت یاَ‬‫ِْ ْ ْ َ ْ َ ْ َ ٰ َ َ ْ‬ ‫َ َ‬
‫ات ! ِدْیوا ِببط ٍءوواصملوا صیل راح ِۃ‬ ‫ِ‬ ‫َدا ِئ ِظی اػدي َار‬
‫ِ‬ ‫ٓ‬ ‫َحار َس اػْـم َخ َيم ! َط ْ َ‬
‫اِل ْؼ ِب َنا َؼ َع ا ِخ ِ ُر َحاج۔ ُ‬
‫َ ْ ْ َ َْ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ٍَ‬ ‫ِ َ َ ْ َ ْ َِ ْ ٌ َ ٰ َ َ َ َ‬
‫حّت َترع ِت اػدياراتُ ِإیل اػـمزدػط ِۃ وواِلجاجُ‬ ‫ض وظتو ُ‬ ‫وَل َی ِ‬
‫َ ْ َ َ َ ْ ْ َ ََ ْ َ َ ٰ َ ََ ْ َ ََ ْ َ َ َ ْ َ َ َ‬
‫شیؽ ػؽ ۔ ُ‬ ‫یلبون و یظوػون ‪:‬ػبيؽ اػلوم ػبيؽ وػبيؽ ال ِ‬
‫(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ وػلرػ اػثاػث املتودطوص‪ُ )۳۵:‬‬
‫ۺوہیگ۔اور ۺاگڑویں ۺےکۺ‬
‫احیج ۺریبکتو ۺلیلہت ۺیک ۺدصاؤں ۺےک ۺدرایمؿ ۺاگڑویں ۺرپ ۺوسار ہ‬
‫ڈراویئروں ۺاور ۺوپمیکں ۺےکۺابہگنؿ ۺیکۺرطػۺوتمہجۺوہاۺاور ۺاؿۺےس ۺاہک‪:‬ۺاے ۺاگڑویںۺےکۺ‬
‫ڈراویئرو!ۺٓاہتسہۺولچۺاورۺاحویجںۺیکۺراتحۺرپۺدا ںؿۺروھک‪،‬اورۺاےۺپمیک ۺےکۺابہگنؿۺمتۺٓارخیۺ‬
‫احیجۺےکۺاسھتۺمہۺےسۺٓاانلم۔‬
‫ۺرطػۺلچۺڑپںیۺ‪،‬اورۺاحیجۺہیبلتۺڑپےتھۺاورۺ‬ ‫اورۺھچکۺیہۺوتقۺزگراۺاھتۺہکۺاگڑایںۺزمدہفلۺیک‬
‫ََ ْ َ َ ٰ َ ََ ْ َ ََ ْ َ َ َ ْ َ َ َ‬
‫شیؽ ػؽ ۔‬ ‫ےتہکۺ ےھۺػبيؽ اػلوم ػبيؽ وػبيؽ ال ِ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۲‬‬

‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺوکۺحیصفۺرعیبۺںیمۺدبتلیۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬اے ۺاطابلؿ ۺولعؾ ۺاالسہیم! ۺمت ۺٓاےن ۺواےل ۺوتق ۺںیم ۺرگوہِۺاملع ۺںیم ۺامشر ۺےیک ۺاجؤےگۺ‬
‫‪،‬اایبنۺےکۺوارثۺوہےگۺ‪،‬اہمترےۺاکدنوھںۺرپۺدوعیتۺاورۺاالصیحۺذہمۺدارویںۺاکۺوبھجۺوہاگ‪،‬وقؾۺ‬
‫یک ۺدہاتیۺورامنہیئ ۺےک ۺےیل ۺںیھمت ۺاصلخمہن ۺوکںیششۺرکین ۺوہں ۺیگ‪،‬اس ۺےیل ۺد ۺاکۺرہگا ۺملعۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)85‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ۺرکول‬
‫حۺایتر ْ َ‬ ‫ےکۺوخدۺوکۺاؿۺذہمۺدارویںۺاکۺوبھجۺااھٹےنۺےکۺےیلۺایھچۺرط‬ ‫احلصۺرک‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ ََ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ًََ ْ‬
‫اِلدًل ِؼي ِ ُۃ!ُدوػ تصدو ُن ِؼن َجاص ِۃ اػصلَم ِء ِف اػظ ِ ُاب ِل‬ ‫ِ‬ ‫یا س ُل َبۃ ِػلصلو ِ َم‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َوترث ْو َن األؽْب َي َاء َواأل ْص َباء اػد َصو یۃ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫اِل ْرًل ِحيۃُ ص ٰیل ا َع َت ِاطع ْموال بد َػع ْم‬ ‫و‬
‫َ‬ ‫ْ ٰ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ‬ ‫ِ َ ْ َ َْ َ ِ َ َ ِ َ ْ َ‬ ‫َ‬
‫َ ِْ‬
‫أن ت ُو ِارلوا اػدصي اْلا ِػص ِػ ِودای ٍ ُۃ َو ِ ُارذ ِاد اػظو ِم ِألج ِل ذ ِػؽ تصلموا‬
‫ٰ‬
‫ِل ْم ِل ھ ِذ ِہ‬ ‫اػراد َخ ػلدیْن ػ َع ْي تصدوا أؽْط َدع ْم إ ْص َد ًادا َجي ًدا َ‬ ‫اػْصلْ َم َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫َِ‬
‫اء۔ ُ‬ ‫األصب ِ ُ‬‫َ‬ ‫ْ‬
‫(‪)۲‬ۺاےۺااختنابتۺںیمۺاکایمبۺوہےنۺواےلۺایسیسۺڈیلرو!ۺںیھمتۺہیۺابتۺایھچۺرطحۺایدۺ‬
‫رینھکۺاچےیہۺہکۺوقؾۺےنۺ ںیھمتۺاےنپۺیتمیقۺووٹۺاسۺےیلۺدےیۺںیہۺہکۺمتۺاےنپۺبصنمۺاورۺادتقارۺ‬
‫اکۺحیحصۺاامعتسؽۺرکوۺ‪،‬کلمۺاورۺوقؾۺیکۺرتیقۺےکۺاکؾۺرکو‪،‬اؿۺیکۺاجؿۺوامؽۺاورۺزعتۺوٓاربوۺےکۺظفحتۺ‬
‫َ ََ َ‬ ‫ےیلۺرہۺنکممۺوکششۺرکو۔‬ ‫ےک َ َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اب! َِیب صليْع ْم أن َتطش ْوا‬ ‫ِ‬ ‫اػد َي ِاديۃ ؽ ِاجح ْون ِف ِاالؽ ِتخ‬ ‫ی َاأیوا اػزص ََمءَ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ َ‬ ‫ٰ َ‬
‫ھذااأل ْؼ َر َج ِي ًداوأن اػظ ْو َم ظ ْد ا ْصساع ْم َر ْوت ٗہ اػث ِميْ َنۃ ِػ َت ْد َت ْص ِمل ْوا َؼنْ َر َبع ْم‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ َ‬ ‫ََ‬ ‫َودلْ َس َتع ْم َرحيْ ًح َ ْ َ‬
‫ِلط ِظ‬ ‫اووػت ْص َملوا ِ ْف تظد ِم اػ َوس ِن َواػظ ْو ِم َووت ْد َصوا ِِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َْ ْ َ ٰ ْ َ‬
‫اِلؼع ِان۔ ُ‬ ‫ؽط ُو ِد ِوم واؼ ُوا ِػ ِوم و ِصز ِت ِوموحرؼ ِت ِ ُوم حّت ِ‬
‫(‪)۳‬ۺاےۺااہتنۺدنسپیۺیکۺراہۺےنلچۺواےلۺونوجاون!ۺامہراۺذمبہۺاالسؾۺدتشہۺرگدیۺاورۺااہتنۺ‬
‫دنسپیۺوکۺیسکۺیھبۺاحؽۺںیمۺدنسپۺںیہنۺرکاتۺ‪،‬وہۺادتعاؽۺ‪،‬رواداریۺاورۺانمۺوالسیتمۺاانپےنۺاکۺمکحۺ‬
‫َ‬ ‫داتیۺےہ َۺ۔‬
‫َ‬
‫اِلدًلم ػ ْن َِیب اِل ْرھ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َیاأیوا اػذبان اػـمتسرط ْون ! ِدیْننا ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اب‬ ‫َ َ ِ‬
‫اَم ِۃ َواػدًل َؼ ِۃ۔ ُ‬ ‫اػت َسر َػ ْف َأي َحالوھ َو َی ِأؼر ب َأ ْخذ اِل ْصت َدال َواػـم َد َ َ‬ ‫َو َ‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬
‫(‪ )۴‬ۺاے ۺارگنزیی ۺاکوجلں ۺیک ۺاطابلت ۺ! ۺمت ۺرپ ۺالزؾ ۺےہ ۺہک ۺےب ۺرشیم ۺاور ۺےب ۺایحیئ ۺےسۺ‬
‫وپ رے ۺوطر ۺرپ ۺرپزیہ ۺرکو ۺ‪،‬رغمیب ۺذہتبی ۺےک ۺریغ ۺرشیع ۺاظمرہ ۺےس ۺدور ۺروہ ۺاور ۺرپدے ۺےکۺ‬
‫اسھت َۺاکجلۺاجؤۺاورۺاؿۺبسۺےسۺےلہپۺاالسؾۺیکۺاینبدیۺامیلعتتۺرضورۺاحلصۺرکو۔‬
‫ْ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َْ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ‬
‫َتتنْب اػوظاحۃ و ِظلۃ‬ ‫اِلؽ ِ ُع ِل ِّیی ِۃ !صليعن أن ُ‬ ‫ات ِ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ات اػع ِل َي‬ ‫ِ‬ ‫ي سا ِػ َب‬ ‫أ‬
‫ْ َ َ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ َ َ َْ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫اِل َياء عل اال ْجت َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫اػَش ِصي ِۃ ِػل َحز َار ِۃ اػض ْر ِبي ِۃ ووأن‬ ‫ابوواػـمشاھرۃ ضْی‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)86‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ َ‬ ‫ََ َْْ َْ َ َ ََ ْ ََ َ‬ ‫َ ْ َ َْ َ ْ َ ْ‬
‫اِل َ‬
‫َتذھ ْٰب ِإیل اػع ِلي ِۃ ِب ِ ِ‬
‫اب وأن َترلن صیل اػتصا ِػي ِم األد ِادي ِ ُۃ ِػ ِإلدًل ِم‬‫ج‬
‫َ‬
‫ظ ْب َل ذ ِػؽ ع ِلہُ۔ ُ‬
‫(‪)۵‬ۺولوگ!ۺاحظفۺتلمۺالعہمۺدبعۺازعلزیۺثدحّثۺرمادٓاابدی(رۃمحۺاہللۺاعتیلۺہیلع)رفامایۺرکےتۺ‬
‫ ےھۺ‪َ :‬ۺااحتدۺزدنیگۺےہۺاورۺاالتخػۺومتۺےہۺ‪،‬ریم َےۺزند َکیۺرہۺاخمتفلۺاکۺوجابۺاکؾۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫أی َوا اػناس!عان َیظ ْولُ‪َ :‬حَ ِاطظ اػ ِـمل ِۃ اػ َصًل َؼۃ ص ْبد اػ َص ِز یْ ِز اػـم َح ِدث‬
‫اۃ َو ِاال ْخ ِت ًَلػ َؼ ْو ٌت ِوصنْ ِد ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ ٓ‬
‫ي َج َواب‬ ‫اہلل ص ْلي ِہ وا ِال ََتاد َح َي ٌ ُ‬
‫اػـم َرادا َب ِادي َر ْ َمحۃ ِ ُ‬
‫ْ َ ََ ْ‬
‫ع ِل اػـمخاػط ِۃ اػ َص َمل ۔ ُ‬
‫(‪)۶‬ۺاکیۺامرہۺارماضۺمشچۺبیبطۺےنۺدنچۺہبلطۺوکۺتحیصنۺرکےتۺوہےئۺاہک‪:‬‬
‫زعزیو! ۺاھکن ۺاہلل ۺاعتیل ۺیک ۺمیظع ۺرت ۺوتمعنں ۺںیم ۺےس ۺےہ‪،‬وج ۺاس ۺےس ۺرحموؾ ۺوہ ۺاس ۺےکۺ‬
‫ےیل ۺاسری ۺداین ۺاترکی ۺےہ ۺ‪،‬اس ۺےیل ۺاس ۺیک ۺافحتظ ۺاہنتی ۺرضوری ۺےہ ۺ‪،‬یکلہ ۺروینش ۺںیمۺ‬
‫ابرکیۺطخۺیکۺاتکںیبۺاطمہعلۺرکانۺٓاوھکن َںۺےکۺےیلۺتخسۺرضمۺےہ۔‬
‫اػس َل َبۃ‪َ :‬أیواَ‬ ‫َ‬
‫ض‬ ‫ْ‬
‫ص‬ ‫ب‬ ‫َ‬ ‫ػ‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ال َسبيْ ٌب ا ْخ َرا ٌِئ با ْؼ َراض اػْصي ْون َؽار ً‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ َظ َ ْ ِ‬
‫ت ػ ٗہ اػدؽْ َيا عل َوا‬ ‫األ ِصزاء !اػ َص ْْی ِؼ ْن ا ْصش ُم ؽ َصم اہلل َؼ ْن حر َؼ َوا ُاشل َم ْ‬
‫َ َ َ َ ِ ِ ِْ ِ َ َ ِ‬
‫َ‬
‫اػز ْو ِء اْل ِط ْيػ ؼ ٌ‬‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫اػبت ُۃ وؼساػ َ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ ْ َ َ‬
‫ض‬ ‫ِ ِ‬ ‫ُ‬ ‫ف‬ ‫ط‬
‫ِ ِ‬ ‫اْل‬ ‫ۃ‬
‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫ي‬ ‫ظ‬‫د‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫اػ‬ ‫ۃ‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ز‬ ‫ط ْ ِحطشواَ ِ‬
‫ال‬
‫ً‬
‫ِػلصي ْو ِ ُن ذ ِدیْدا ۔ ُ‬
‫ۺدقسۺّرسہۺےنۺاےنپۺاکیۺہبطخۺںیمۺرفامایۺ‪:‬‬ ‫(‪)۷‬ۺوغثۺامظعۺخیشۺدبعۺااقلدرۺالیجین ّ‬
‫’’اے ۺافنؼ ۺےس ۺداین ۺےک ۺبلط ۺاگر ۺ!وت ۺاانپ ۺاہھت ۺوھکؽ ۺ‪،‬اس ۺںیم ۺوت ۺھچک ۺہن ۺاپےئ ۺاگ‪،‬ھجت ۺرپۺ‬
‫اوسفسۺےہۺہکۺوتےنۺتنحمۺاورۺامکیئۺوکۺرتکۺرکدایۺےہۺاورۺےبۺد ۺولوگںۺےکۺامؽۺےسۺاھکاتۺےہۺ‬
‫‪،‬تنحمۺزمدوریۺوتۺامتؾۺاایبنےۺرکاؾ ۺاکۺہشیپ ۺاھتۺ‪،‬اایبنے ۺرکاؾ ۺںیمۺوکیئۺااسی ۺہنۺاھتۺسجۺےکۺاپسۺ‬
‫وکیئۺتعنصۺاورۺرنہۺہنۺوہ۔‘‘‬
‫ْس ٗہ اػْ َصز یْز ْف خ ْس َبۃ َػ ٗ ُہ‪’’:‬یاَ‬ ‫َ‬ ‫ْ َْ‬ ‫َ َ َ ْ َ ْ َْ‬
‫ٍ‬ ‫ن ظ ِدس ِ ُ‬ ‫اْليًل ُ‬ ‫ظال اػذيخُ صبد اػظ ِادر ِ‬
‫ْ ِ ْ َ َ َ ِ َ َ ْ َ َ ً ِ ٓ ً ِ َ َ ْ َ َ َ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اؼ! ابدط یدؽ ال َِتد ِطيوا ذيىا وا ِدطاصليؽ أؽؽ ظ ُد‬ ‫ِ‬ ‫اػنط‬ ‫سا ِػ َب اػدؽْ َيا ِب ِ ُ‬
‫ْ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ََ ْ َ ْ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ‬
‫ب َوتاعل ِؼ ْن َؼ ِال َاػـمل ِح ِدیْ َنواػ َع ْدب َواػ َو ِشيْطۃ‬ ‫ترعت َاْلود و اػعد ُ‬
‫َ َٗ َ َ ٌ ْ َْ ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ َْ ْ‬
‫اء اػ ِع َر ِام ع ِل ِو ْم َؼاعان ِؼ ْن ؽ ِب ِإال وػہ ِرناصۃ أو ِحرط ُۃ۔ ُ‬ ‫حرطۃ األؽ ِبي ِ ُ‬
‫ُِ‬
‫ٍ‬
‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)87‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۴۳‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫ںیمۺرت ْہمج َ َۺرکو۔ َ َ‬

‫َ‬ ‫َ‬
‫اردوۺ‬
‫(‪)۱‬طاز اػـمتن ِاطد ْون ِإال ؼتن ِاط ًدا۔ ُ‬
‫اقمہلبۺرکےنۺواےلۺاکایم َبۺوہےئۺوساےئۺاکیۺےک۔‬
‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ‬
‫(‪َ )۲‬ل ْتد ْم ِػ ِإلؽْ َد ِان ِإال اػع ِل َمۃ اػس ِي َبۃ۔ ُ‬
‫ااسنؿۺیکۺایھچۺابتۺیہۺہشیمہۺابیقۺریتہۺےہ۔‬
‫َ َ َ ً‬ ‫َ‬
‫(‪ )۳‬ر ِرػ اػسرؼ َؼا خًل س ِر یْظا۔ ُ‬
‫اکیۺراےتسۺےکۺالعوہۺاسرےۺراوتسںۺوکۺہتخپۺایکۺایگ۔‬
‫َْ َْ َ َ َ ْ ًَ‬ ‫(‪ِ )۴‬اؽْ َط َج َر ِت اػْ َظ َنابل َط ْو َؼ َا ْ‬
‫ض اػـمصرع ِۃ صدا ظنبلۃ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ر‬
‫دیماؿۺگنجۺرپۺمبۺرگےۺوساےئۺاکیۺمبۺےک۔‬
‫َ ْ َ ْ َ َ َ َ َْ ً‬ ‫ت ط َرؼ ْ َ‬
‫َ َ ْ‬
‫اْل ْي ِش ِؼن اػـمصرع ِۃ ِإال ع ِتيبۃ۔ ُ‬ ‫(‪ )۵‬صاد ِ‬
‫اکیۺد َےتسۺےکۺالعوہۺدیماؿۺگنجۺےسۺبسۺدےتسۺولٹۺےئگ۔‬
‫ی اػْ َ ُط َ‬ ‫َْ َ ْ َ َ ٓ‬
‫اال َراء َؼا َص َدا َ‬
‫ادد۔ ُ‬ ‫اػرأ َ ُ‬ ‫ِ‬ ‫(‪ )۶‬أح ِرتم ارحاب‬
‫ربیۺراےئۺواےلۺےکۺالعوہۺامتؾۺراےئۺددنہاگؿۺاکۺارتحاؾۺرکو۔‬
‫ن۔ ُ‬
‫َ َ َ‬ ‫(‪ )۷‬ا ْد َت َل َم اػْ َطائزُ ْو َن ْ َ‬
‫اْل َوا ِئ َز خًل طا ِئ َز یْ ِ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫امتؾۺاکایمبۺوہےنۺواولںۺےنۺااعنؾۺاحلصۺےیکۺوساےئۺدوۺاکؾۺایوبںۺےک۔‬
‫َ َْ‬ ‫َ َْ َ‬ ‫َ‬
‫اس َحاذا اْلا ِئ ِن ْ َْی ِؼ ْنو ْم۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫اػن‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫َج‬
‫ِ‬ ‫اش‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫( ‪ )۸‬أ‬
‫ںیمۺامتؾۺولوگںۺےسۺَاتلمۺوہںۺوساےئۺاؿۺےکۺوجۺنانئۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ‬ ‫َ َْ‬
‫ائ َؼا خًل َر ِدیْظ ْ ِْی۔ ُ‬ ‫(‪ )۹‬ظابلت عل أر ِدظ ِ‬
‫َ‬ ‫ۺدووتسںۺےکۺالعوہۺبسۺےسۺالماقتۺیک َ۔‬ ‫َ‬ ‫ںیمۺےنۺدو‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪َ )۱۱‬ح َ‬
‫َس ِۃ ِإال ظ ِليًْل ِؼنْو ْم۔ ُ‬
‫ض أبْسال اػ َـم ْص َ ُرع ِۃ حطل ت ْو ِز یْع األ ْو ِ ُ‬
‫ِ‬
‫میسقتۺاغمتتۺیکۺرقتبیۺںیمۺدنچۺاہبدروںۺےکۺوساۺبسۺاہبدرۺاحرضۺوہےئ۔‬
‫َ َ‬
‫اػذ ْصب امل َ‬ ‫ْ َ َ ْ َْ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫از ِل ِؼنْ َوا۔ ُ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ی‬‫و‬‫د‬ ‫ل‬ ‫ًل‬‫ظ‬‫ت‬
‫ِ ِ ِ ِ‬‫د‬‫اال‬ ‫یل‬‫ص‬ ‫ب‬‫و‬‫ص‬‫اػذ‬ ‫ت‬‫(‪ )۱۱‬ؼا حر ِ‬
‫ل‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)88‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫َ‬ ‫ۺےک۔ َ‬‫َ‬ ‫ْ‬

‫وقومںۺوکۺٓازادیۺاحلصۺںیہنۺوہیئۺوساےئۺوجگنجۺوقؾ‬
‫ْ َ ْ َ َ ِ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫اِلز َار ِۃ اػ ِون ِدی ِۃ ِإال عل ب ِاھ ٍر ؼص ِج ٌب۔ ُ‬
‫ْ‬ ‫(‪َ)۱۲‬ل ْ َیذ َو ِد اػدا ِئحون ِؼن ؼص ِاَل‬
‫ایسوحںۺےنۺدنہواتسینۺذہتبیۺوکۺںیہنۺداھکیۺوساےئۺاقلبۺبجعتۺریخہۺنکۺزیچوںۺےک۔‬
‫َ َََ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َْ‬ ‫ْ‬
‫ب ظ ْد َترص َیل اػط ّٰت ُ ط َتو ْون ض ْ َْی ِشات ِۃ اِلد ِاد۔ ُ‬
‫(‪ )۱۳‬عل اػ َـم َرا ِئ ِ ُ‬
‫ونوجاؿ ۺرپ ۺزگرےن ۺوایل ۺاسری ۺرپاشیاینں ۺٓااسؿ ۺوہاجیت ۺںیہ ۺوساےئ ۺاحدسوں ۺیک ۺوخیشۺ‬
‫ےک۔‬
‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪ )۱۴‬ظال ػ ِب ْيد‪ُ :‬‬
‫ٌ‬ ‫َ َ ْ َ ََ ََ َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ‬ ‫ََ‬
‫َماػۃ زا ِئل۔ ُ‬ ‫ل ُ ُوعل ؽ ِصي ٍم ال ُ‬ ‫اس ُ‬‫اہلل ب ِ‬ ‫ْ‬
‫أال عل ذی ٍء ؼا خًل ُ‬
‫دیبل ۺےن ۺاہک‪ :‬ۺربخدار! ۺاہلل ۺےک ۺوسا ۺرہ ۺزیچ ۺابلط ۺےہ‪،‬اور ۺینیقی ۺوطر ۺرپ ۺرہ ۺتمعن ۺزالئ ۺوہےنۺ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫وایلۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْی۔ ُ‬ ‫(‪ )۱۵‬ال َِیب ِد َرادۃ األد ِب ض ْْیُ سًل ٍب ؼتط ِو ِظ ْ ُ‬
‫اف قۺہبلطۺیہۺادبۺڑپانھۺدنسپۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َْ َ ْ َ ْ ْ‬ ‫َ َْ‬
‫اؼ ضْی اػ ِصل ِم۔ ُ‬ ‫(‪ )۱۶‬عل ذ ْی ٍء ینظص ِب ِإؽط ِ‬
‫ملعۺےکۺالعوہۺرہۺزیچۺرخچۺرکےنۺےسۺمکۺوہیتۺےہ۔‬
‫ل [ٓال‬ ‫الر ُس ُ‬
‫ِن ق ْبلِ ِہ ُّ‬ ‫(‪)۱۷‬وما ُمح ّمد ا ِ ل ّا ر ُس ۡولۚ ق ْد خل ْت م ۡ‬
‫صمران‪ُ ]۱۴۴:‬‬
‫اورۺدمحمۺرصػۺروسؽۺںیہۺاؿۺےسۺےلہپۺتہبۺےسۺروسؽۺزگرے۔‬
‫ش ِر ۡین و ُم ۡن ِذ ِر ۡین ۚ[الکھف‪ُ ]۶۶:‬‬
‫(‪)۱۸‬و ما ن ُْر ِس ُل ال ُْم ْرسلِ ۡین ا ِ ل ّا ُمب ِ ّ‬
‫اورۺمہۺروسولںۺوکۺوخشۺربخیۺاورۺڈرۺانسےنۺواالۺانبرکۺےتجیھبۺںیہ۔‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۴۴‬‬
‫رعیبۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬ںیمۺےنۺاسۺڑیپۺےکۺالعوہۺابغۺےکۺاسرےۺڑیپۺرخدیے۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)89‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ َ ََ‬ ‫ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َْ ْ َ َ َ َ ٰ‬
‫ِاذرتیت أذجار اِل ِدیظ ِۃ علوا ِإال ھ ِذ ِہ اػذجرۃ۔ ُ‬
‫وزراۺوکۺد َاھکیۺوساےۺوزریۺزخاہنۺےکۺ۔‬ ‫(‪)۲‬ۺںیمۺےنۺامتؾۺ‬
‫َ َ ْ ْ َ َ َ َ ْ َ َْ َْ َ‬
‫رأیت اػوزراء ع ُلوم ِإال و ِز یر اػـَم ِػ ُي ِۃ۔ ُ‬
‫(‪)۳‬ۺےھجمۺدیفمۺاورۺدپسچلۺاتکوبںۺےکۺالعوہۺھچکۺدنسپۺںیہنۺٓاات۔‬
‫ْ‬ ‫َال أُحب َذ ْي ًىا َض ْ َْی ُاػْعتب َ‬
‫اػرا ِئ َص ِۃ َواػـم ِطيْ َد ِ ُۃ۔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ہبلطۺاکۺاامتعدۺیتنحمۺاورۺصلخمۺااسذت َہۺےکۺالعوہۺوکیئۺںیہنۺاحلصۺرکات۔‬ ‫َ‬ ‫(‪)۴‬ۺ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْی۔ ُ‬‫ال َی َنال أحد ِثظۃ اػسل َب ِۃ ِد َ ُویاألدا ِتذ ِۃ اػـم ْجت ِو ِدیْ َن َواػـمخ ِل ِر ْ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬
‫(‪)۵‬ۺومتۺےکۺوتقۺوکیئۺزیچۺریتےۺاسھتۺںیہنۺاجےئۺیگۺوساےریتےۺلمعۺےک۔‬
‫َ َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ ٌْ ْ ْ‬
‫ْ َوظ َت اػ َـم ْو ِت ِد َوی ص َم ِلؽ۔ ُ‬ ‫ؽذ‬ ‫ال یرحب ُ‬
‫ۺےگوسا َےۺا َکی ْۺےک۔ َ‬ ‫(‪)۶‬ۺامتؾۺاّیطرےۺٓاجۺدیلہۺوہایئۺاڈےۺےکرؿۺوےرپارتںی‬
‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ات اػ َي ْو َم ص ٰیل َؼ ْد َر َج ِۃ اػس ْ َْی ِان َؼس ِار ُدھ ِ ِْل ِإال‬ ‫ِ‬ ‫ار‬‫اػس َي َ‬ ‫ت ْو ِبط َِجيع‬
‫َ َ ً‬
‫سي َارۃ۔ ُ‬
‫(‪)۷‬ۺاپٹلئۺاورۺاسۺےکۺاعمونینۺےکۺالعوہۺامتؾۺاسمرف ۺوہایئۺاہجزۺےسۺارتۺےئگ۔‬
‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫ؽ َزل اػـم َد ِاطر ْون ِؼ َن اػسا ِئ َر ِۃ َحاذا اػس ٓي َار َو ِر َجاػ ٗہ۔ ُ‬
‫(‪)۸‬۔اسرےۺہبلط َۺدرسۺاگہۺںیمۺؤمدبۺےھٹیبۺوساےئۺنادلۺےک۔‬
‫ً‬ ‫َ َْ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َجل َس َدا ِئر اػسًل ِب ِ ْف ح ْج َر ِۃ اػد ْر ِس ؼُ ُ‬
‫ؤد ِبْی ؼا صدا خا ِػدا۔ ُ‬
‫(‪)َ ۹‬ۺاحدمےناسریۺامنزںیۺامجتعۺےکاسھتۺاجعمۺدجسمںیمۺڑپںیھۺوساےرہظۺےک۔‬
‫اْل ََم َص ُۃ ُ ُیف اػْ َـم ْدجد ْ َ‬
‫وات عل َوا ب ْ َ‬ ‫َ ٌ َ َ‬
‫اْل ِاؼع ِد َوی‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫َریل ح ِاؼد اػر‬
‫ِ‬
‫اػش ْو ِر۔ ُ‬
‫(‪)۱۰‬ۺوفویجںۺےنۺدونمشںۺےکۺکلمۺرپۺہلمحۺایکۺاورۺاکیۺرہشۺوکۺوھچڑۺرکۺامتؾۺرہشوںۺرپۺہضبقۺ‬
‫رکایل۔‬
‫َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ًَْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْْ َ ٰ ْ ََْ ََ‬
‫ھجم اْلندُ صیل ؼل ِؽ األصد ِاء وظبزوا صیل اػ ِبًل ِد َِجي ِصوا ِإال بلد ُۃ۔ ُ‬
‫(‪)۱۱‬ۺاگڑیۺریکۺاورۺامتؾۺاسمرفوںۺےنۺوفراۺاانپۺاسامؿۺااترایلۺالعوہۺدوۺوبڑیھۺوعروتںۺےک۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)99‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َ‬ ‫ْ َ َ َ َ ْ َْ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ‬
‫َوظط ِت اػدي َارۃ َو ُاؽْ َزل َِجيْع اػـم َد ِاطر یُن أثاثوم ِباػطو ِر صدُ ا‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫اػ َصج ْوز یْ ِن۔ ُ‬
‫(‪) ۱۲‬ۺیھبس ۺاسمرفوںۺےکۺاپوپسرٹۺکیچۺےیکۺےئگۺاورۺوگیبںۺیکۺالتیشۺیل ۺیئگۺاؿۺدوۺ‬
‫اسمرفوںۺےکۺالعوہۺ۔‬
‫ْ َ َ َ ٰ َْ‬ ‫َْ َ ْ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ت َج َوازات املُ َد ِاط ٍ ُر یْ َن ع ِل ِو ُم ُوط ِتذت حظا ِئبوم ؼاخًل ھذی ِن‬‫ط ِح َر ْ‬
‫ْ‬
‫املُ َد ِاط َر یْ ِ ُ‬
‫ن‬

‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۴۵‬‬

‫َ َ‬ ‫حیصفۺاردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫ْ‬ ‫َ َ ٌ ْ ْ ٌ َ َ َ ٌ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َْ َ َ َ‬
‫(‪َ )۱‬ممد ِتل ِميذ رحاػۃ وزار بلدان اػـمملع ِۃ َ اػصر ِبي ِۃ اػدصو ِ ُدی ِۃ ِإال‬
‫یل ْف َؼ َداجد اػْ َـمدیْ َن ِۃ اػْـم َن َو َر ِۃ إال َؼ ْدج َدیْن َ۔و َع َاؽ ْ‬ ‫َ‬
‫اػسائ َػ َوو َر ٰ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َِْ ْ َْ ِ َ ِْ َ‬ ‫ْ َ ٗ َ َْ ً َ ْ ًَ َ َ ً‬
‫اػد ُؼ ِام ۔َل یزر ِطيوا أر ِدظاءہ ِإ َال‬ ‫احدۃ ِإیل ً ِ‬ ‫َ‬ ‫ِرحًلتہ ؼ ِدْیۃ ِإال ِرحل ُۃ و ِ‬
‫اػرحًل ِت ِإال‬
‫َْ‬ ‫َردیْ َظ ْْی َ۔و ََل ْ ی َر ِاط ْظ ٗہ ز َؼ ًَلؤ ٗہ إال ز ِؼ ْيًل َ۔وَل ْ َی ْدت ْووہ إ َ‬
‫یل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َِ ِ‬
‫ل َ‪.‬و ََل ْ تتْص ْبہٗ‬ ‫االس ًَل َع َص ٰیل عل َجدیْد َ۔ط ََم َو َج َد إ َال َجدیْ ًدا َص َل ْيہ ع َل َ َُم َر َح َُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ َ ِ َِ ٍ‬
‫ْ‬ ‫َُت َظل َباتُ َ‬
‫اْل ِو ِإال ِف اػس ِر ی ِؼ۔ ُ‬
‫دمحم ۺاکی ۺایسح ۺاطبلۺملع ۺےہ ۺ‪،‬اطفئۺوک ۺوھچڑ ۺرک ۺوکحتم ۺوعسدہی ۺرعہیبۺےک ۺرہشوںۺاک ۺدورہۺ‬
‫ایک‪،‬اورۺدمہنیۺونمرہۺیک ۺدجسموںۺںیم ۺامنز ۺڑپیھ ۺوساےئۺدوۺدجسموں ۺےک‪،‬اور ۺاسۺےکۺرفسۺاسمتفۺ‬
‫واےل ۺ ےھوساےئ ۺاکی ۺرفس ۺدامؾ ۺےک‪،‬اس ۺےن ۺاس ۺںیم ۺاےنپ ۺدو ۺدووتسں ۺےس ۺالماقت ۺیک ۺاورۺ‬
‫رصػۺاکیۺیہۺاسیھتۺےنۺاسھتۺدای۔اورۺرہۺیئنۺزیچۺوکۺاجےننۺیکۺوخاشہۺےنۺاےسۺرفسوںۺاکۺرگودیہۺ‬
‫ےنۺرصػۺراےتسۺ َںیمۺاکھتۺای۔‬ ‫انبدایۺسپۺبجۺبجۺاسۺےنۺرفسۺایکۺاےسۺیئنۺزیچۺیلمۺاورۺاضفۺیکۺدبتیلیۺ‬
‫َ ْ ٰ َ ْ ًْ ََ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫اػتًل ِؼ ْي ِذ ِإ َیل اػر ِػ األصیل ِإال ِتل ِميذا َتلػ ص ِن‬ ‫(‪ِ ُ )۲‬اؽْ َتظ َل عل ُ‬
‫َ ْ ْ َْ ْ َ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ػ صنْ ٗہ ض ْْی ِػ ْ ِْی‬ ‫ِاال ْؼ ِت َح ِان ِب َد َب ِب َؼ ْر ِزہ َ۔وعان ذا خل ٍؼ ع ِر ی ٍموَل یصر‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)95‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ‬
‫أب ِف اػ َص َم ِل َواػسم ْو َح‬ ‫ری ؼنْ ٗۃ د َوی َ‬
‫اػد‬ ‫ب َووػ ْسػ اػْ َـم ْص ََش َوو ََل ْ َؽ ٰ‬ ‫ُ‬ ‫ؽ‬ ‫ا‬ ‫َْ‬
‫اْل‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ِ َ َ ْ ٰ َ َ ِ ْ َ ً َ َ َ ً َ ْ َ ْ َ ْ َ ْ َ ِٗ ْ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ‬
‫اػدا ِئ ُم ِإیل أص َیل وعان ظدوۃ حدن َۃ َتت ِذي وأحببناہ ِؼن ظلو ِبنا ووَل ؽتخل‬
‫َ َ ٰ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َص ْن ِز َی َار ِتہ ِإال أ َی َام ِاال ْؼ ِت َح ِان اػِ ْ‬
‫ِت ذ ِضل َنا ِطيْ َوا ص ْن أ َد ِاء ھذااػ َو ِاج ِب‬
‫۔(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ واػثاّن املتودطوص‪۱۳۲:‬و‪ُ )۱۳۱‬‬
‫امتؾۺہبلطۺاےلگدرےجۺیکۺاجبنۺلقتنمۺوہےئگۺوساےئۺاکیۺاطبلۺملع ۺےکۺوجۺاےنپۺرمضۺ‬
‫ےک ۺببس ۺااحتمؿ ۺےس ۺاقرص ۺراہ ۺ‪،‬وہ ۺوخش ۺاالخؼ ۺاھت ۺاس ۺےک ۺابرے ۺںیم ۺ مؾ ۺدیل ۺاور ۺااسنؿۺ‬
‫دویتسۺیہۺوہشمرۺیھت‪،‬اورۺمہۺےنۺاسۺےسۺاکؾۺںیمۺدواؾۺاورۺہشیمہۺدنلبیۺیکۺرطػۺدےنھکیۺےکۺوساۺ‬
‫ھچکۺںیہنۺداھکی‪،‬وہۺاکیۺاقلبۺاابتعۺدمعہۺومنہنۺاھتۺ‪،‬مہۺےنۺاےسۺدولںۺےسۺاچاہۺاورۺاسۺےسۺےتلمۺ‬
‫رےہۺرگمۺااحتم َؿۺےکۺدونںۺںیمۺسجۺںیمۺمہۺاسۺرفےضیۺیکۺادایگیۺہنۺرکۺےکس۔‬
‫َ َ‬ ‫َ ََ ََ ً َ َْ َ َ َ َ َ‬ ‫ْ َ َ‬
‫اس‬ ‫َ َ ً ( َ َ‪ )۳‬أردل اہلل َد ِي َدؽا َممد َا صلي ِہ َاػرلوۃ واػدًلم َ ِإ َیل َاػن ِْ‬
‫اػر َج ِال خًل أ َبا َبعرُ‬ ‫ن‬ ‫ر ِدیْ ِظہ أ َح ٌد ِؼ َ‬
‫ئ األ ْؼ ُر– ُإ ٰیل ت ْ‬‫وطل ْم ی َب ِاد ْر – َب ِاد ُ‬‫عاطۃ ُ‬
‫ٌِ َ ِ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ ٰ َ ِْٗ َ ْ ٗ َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اػن َد ِاء ِا ْؼ َرأۃ ؼا صدا خ ِدَیۃ ووَتیل صنہ أص ََمؼہ حاذا أ ِ ْب‬ ‫ِ‬ ‫َووَل ْ تؤ ِاز ْر ٗہ ِؼ َن‬
‫َ‬ ‫ْ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫بووَل ْ َی ِظ ِػ اػعطار ِؼنْ ٗہ ُض ْ َْی َؼ ْو ِظ ِػ اػ ِص َن ِاد َواػ ُع ْي ِ َد وظاػ ْوا ػ ٗہ‪َ ’’:‬ؼاأؽْ َت‬ ‫َسا ِػ‬
‫األ َوػ ْْیَ‬ ‫ََ ْ َ‬ ‫َ ٌ َ ْ َ ْ ْ ٌ َ َ ْ َ ْ ْٓ َ ٰ َ‬
‫ِ‬ ‫اسْی‬ ‫احر أو ُمنون ‘‘ووظاػوا ص ِن اػظرا ِن ’’ؼاھذا ِإال أد ِ‬ ‫ِإال د ِ‬
‫‘‘۔(املردر اػدابؼ وص‪ُ )۱۳۶:‬‬
‫ُاہللۺاعتیلۺےنۺامہرےۺٓااقدمحمۺ–اؿۺرپۺدرودۺوالسؾۺوہ‪-‬وکۺامتؾۺولوگںۺیکۺرطػۺاجیھب‪،‬وتۺ‬
‫رشوعۺرشوعۺںیمۺاؿۺیکۺدصتقیۺےکۺےیلۺیسکۺرمدۺےنۺلہپۺہنۺیکۺۺوساےئۺرضحتۺاوبرکبۺدصقیۺ‬
‫ےکۺ‪،‬اورۺوعروتںۺںیمۺےسۺرصػۺرضحتۺدخہجیۺےنۺاؿۺیکۺامحتیۺیک‪،‬اورۺاؿۺےکۺاچچؤںۺےنۺ‬
‫اںیھن ۺوھچڑ ۺدای ۺوساےئ ۺاوباطبل ۺےک‪،‬اور ۺافکر ۺےن ۺاؿ ۺےک ۺاسھت ۺدینمش ۺاور ۺدوھاک ۺدیہ ۺیہ ۺےسۺ‬
‫اکؾۺایل‪،‬اوھنںۺےنۺٓاپۺےسۺاہک‪ ’’:‬متۺںیہنۺوہۺرگمۺاجدوۺرگۺایۺونجمؿۺ‘‘اورۺاؿۺولوگںۺےنۺرقٓاؿۺےکۺ‬
‫ابرےۺںیمۺاہک‪:‬ۺہی’’ ںیہنۺرگمۺاولگںۺیکۺڑگیھۺوہیئۺابںیت‘‘۔‬
‫(‪)۴‬وم ۡن ّیؽْت ِغ غیۡر ا ل ۡ ِا ْسل ٰ ِم ِد ۡی ًنا فل ۡن ُّیقْبل ِم ْن ُ ۚہ و ُۚھو فِی ا لۡا ٰ ِخر ِة‬
‫مِن ال ْٰخ ِس ِر ۡین ُ‬
‫ٓ‬
‫[ال صمران‪ُ ]۸۵:‬‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)92‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫اورۺوجۺاالسؾۺےکۺالعوہۺوکیئۺد ۺاچےہۺوتۺرہزگۺاسۺیکۺاجبنۺےسۺوبقؽۺہنۺایکۺاجےئۺاگ۔‬
‫ٰ‬
‫ی‬ ‫ارا تلظّی ﴿ۚ‪ ﴾۴۲‬لا ی ْصلٰىہا ۤ اِل ّا ا ل ْا ْشقی ۙ﴿‪ ﴾۴۶‬ال ّ ِذ ۡ‬ ‫(‪ )۶‬فا نۡذ ْرت ُ ُک ْم ن ً‬
‫کذّ ب و تول ّٰی ﴿ؕ‪ ﴾۴۶‬و س ُیج ّن ُبہا ا ل ْاتْقی ﴿ۙ‪ ﴾۴۱‬لا ی ْصلٰىہا ۤ ا ِل ّا‬
‫ی‬‫ی کذّ ب و تول ّٰی ﴿ؕ‪ ﴾۴۶‬و س ُیج ّن ُبہا ا ل ْاتْقی ﴿ۙ‪ ﴾۴۱‬ال ّ ِذ ۡ‬ ‫ا ل ْا ْشقی﴿‪ ﴾۴۶‬ال ّ ِذ ۡ‬
‫ُی ْؤتِی ۡ مال ٗہ یتزک ّٰی ﴿ۚ‪ ﴾۴۲‬و ما لِاح ٍد ِع ۡند ٗہ م ۡ‬
‫ِن نِّ ْعم ٍۃ ت ُ ْج ٰ ۤزی ﴿ۙ‪﴾۴۳‬ا ِ ل ّا‬
‫ا ب ْ ِتغٓاء و ْج ِہ ر ِب ّ ِہ ا ل ْاعْلٰی ﴿ۚ‪ ﴾۸۲‬و لس ْوف ی ْر ٰضی ﴿‪[ ٪﴾۸۴‬اللیل‪]۴۲،۸۴:‬‬
‫وتںیم ۺےن ۺںیھمت ۺاس ۺٓاگ ۺےس ۺڈراای ۺوج ۺڑھبک ۺریہ ۺےہ ۺاس ۺںیم ۺرصػ ۺویہ ۺدبتخبۺ‬
‫اجےئۺاگ‪،‬سجۺےنۺالٹھجایۺاورۺرورگداینۺیک‪،‬اورۺاسۺڑبےۺرپزیہۺاگرۺوکۺاسۺےسۺدورۺراھکۺاجےئۺاگۺ‬
‫‪،‬وج ۺاانپ ۺامؽ ۺرصػ ۺرکات ۺےہ ۺہک ۺرھتسا ۺوہ ۺاور ۺاس ۺےک ۺاپس ۺیسک ۺیک ۺوکیئ ۺتمعن ۺںیہن ۺسج ۺاک ۺدبہل ۺدایۺ‬
‫اجےئۺوساےئۺاےنپۺدنلبۺوابالۺربۺیکۺذاتۺوکۺالتشۺرکانۺاورۺنعۺرقبیۺوہۺرایضۺوہاگ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۶‬‬
‫اردوۺںیمۺرتہمجۺرکو۔‬
‫َْ َ ْ ُ‬
‫(‪)۱‬۔ال َمصرف ُ‬
‫َ َ‬
‫وأل َؽہٗ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ َْ َ ْ‬
‫ْصػ ِ‬ ‫ال اػـم ِ‬ ‫اػتج ِار ی ِۃ ِإ ُ‬ ‫أ ِحب ِز یارۃ األ َدو ِاؼ واػـمحًلت‬
‫ْ ْ َِ ِ ٓ‬
‫األ َن َحيْث َ َث َتنْريْبُ َؼاعيْنۃَ‬ ‫ت ھ ِذ ِہ اػـمذ ِعلۃ‬
‫ْ ٰ‬ ‫َ‬
‫ؼ ْز َد َح ٌم َدا ِئ ًَم َووظ ْد حل‬
‫َ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ل َِبنْب َؼ ْب َِن امل َْ ْْصػ ۔ی ْط َتح اػْ َـم ْْصػ َأ َی َام األ ْدب ْوع إال َی ْومَ‬ ‫ُ‬
‫ٓ‬
‫اال‬ ‫ػ‬ ‫َ ْ‬
‫اػْص‬
‫ًِ ِ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫اػد َاص ِۃ اػْ َص ِ َِ‬ ‫ََ َ َْ ٰ َ ْ ً َ َ‬
‫اػر ِاب َص ِۃ ِإال َداصۃ َو ِاح َد ُۃ‪-‬‬
‫اشۃ إ ٰیل َ‬
‫ِ‬ ‫األح ِد وو یبظی ؼ ُطتوحا ِؼن‬
‫َْ ْ َ َ َْ َْ‬
‫رت ِۃ اػض َدا ِء۔ ُ‬
‫ِحْی یضلؼ ِػط ُ‬
‫کنیب‬
‫وساےئۺکنیبۺےکۺںیمۺابزاروںۺاورۺاجتریتۺرمازکۺوکۺدانھکیۺدنسپۺرکاتۺوہںۺویکںۺہکۺاسۺںیمۺ‬
‫ہشیمہۺڑیھبۺوہیتۺےہۺاورابۺاسۺرپاشیینۺوکۺلحۺرکایلۺایگۺےہۺاسۺوطرۺرپۺہکۺکنیبۺیکۺامعرتۺےکۺ‬
‫ابزو ۺںیم ۺ اے ۺیٹ ۺامی ۺنیشم ۺوک ۺاگلای ۺایگ ۺےہ ۺکنیب ۺاوتار ۺےک ۺوسا ۺہتفہ ۺےک ۺاسرے ۺدونں ۺوھکال ۺاجاتۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)93‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ےہ ۺدس ۺےجب ۺےس ۺاچر ۺےجب ۺکت ۺالھک ۺ ۺراتہ ۺےہ ۺرگم ۺاکی ۺہٹنھگ ۺدواور ۺنیت ۺےجب ۺےک ۺدرایمؿ ۺدورہپۺ‬
‫ےکۺاھکےنۺےکۺوہفقۺےکۺےیلۺدنبۺایکۺاجاتۺےہ۔‬
‫ْ َ ْ ٰ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ّن ِؼن اْل ِاؼص ِۃ األش ِط ُي ِۃ وورضم‬ ‫ي ِف ؼب ُ‬ ‫ْص ِػ اػ َـم ْر ِع ِز ِ ُ‬ ‫ِ‬ ‫َوط ْرعُ اػ َ ُ‬
‫ـم ْ‬
‫َ َ َ َْ َْ َ ْ ً‬ ‫َ َ َ َ َ َ ْ ْ َ َْ َ َ‬
‫َع ْو ِؽہ ِ ْف ؼ ْبناھا ی ْدمح ض َ‬
‫اػسًل ِب واػـموش ِطْی ِطيوا أیزا‬ ‫َ‬ ‫و‬ ‫ْی‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ـم‬ ‫اػ‬ ‫ْی‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ َ َ‬ ‫َ ْ ْ‬
‫اب ِبہ َوو ُػ ِعن ٗہ الت ْو َجد ِطيْہ ضا ُِػ ًبا ِ ُإال ِح َد َابات اػت ْو ِط ْ ِْی۔ ُ‬ ‫اِل َ‬
‫ِبطت ِح ِ ِ‬
‫د‬
‫رمزکیۺکنیبۺیکۺاشخۺااجلۃعمۺاالرشہیفۺیکۺامعرتۺںیمۺےہۺاسۺیکۺامعرتۺںیمۺوہےنۺےکۺ‬
‫ابووجدوہ ۺااسذتہ ۺ‪،‬ہبلط ۺاور ۺالمزومں ۺےک ۺالعوہ ۺدورسوں ۺوک ۺیھب ۺاھکات ۺوھکےنل ۺیک ۺااجزت ۺدیتی ۺےہۺ‬
‫سٹنۺیہۺاپےئۺاجےتۺںیہ۔‬ ‫گنۺااکؤ َ َ‬ ‫َ‬ ‫نکیلۺاسۺںیمۺارثکۺورتشیبۺویس‬
‫ْ‬
‫َْ َ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ض اػْ َي ْو َم اػْ َ ُ َ ْ‬ ‫َح َ َ‬
‫ْص ِػ‬ ‫ـموشطون ِ َإال اػـم ْ ِدیرودح ْبتُ اػطلوس ِؼن اػـم ِ‬ ‫َ َ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ‬
‫ْص ِ ُطيۃ ِف اػداص ِۃ اػر ِابص ِۃ‬ ‫ـم‬ ‫اػ‬ ‫ات‬ ‫ؼ‬‫َ‬ ‫ْ‬
‫د‬ ‫اْل‬
‫ِ‬ ‫ػ‬ ‫ظ‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫ت‬‫َ‬ ‫۔ت‬
‫َ‬
‫یل‬ ‫بر‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫ع َل َذ ْور إال ذ ْو َ‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ َ َ َ َْ ََْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ٍََْ ِ َ‬
‫ِإأل ِخدؼۃ اػْص ِػ االِ ِلُط ِوي تدت ِمر ُػيل ؽوار۔ ُ‬
‫ٓاج ۺاسرے ۺالمزنیم ۺٓاےئ ۺوساےئ ۺرجینیم ۺےک ۺ‪،‬ںیم ۺےن ۺکنیب ۺےس ۺرہ ۺےنیہم ۺےسیپ ۺاکنےلۺ‬
‫وساےئۺارپلیۺےک‪،‬ۺیکنیبۺدخامتۺاچرۺےجبۺوموقػۺوہاجیتۺںیہۺوساےئۺاےۺمیٹۺیکۺدختمۺےکۺ‬
‫وہۺبشۺوروزۺاچولۺراتہۺےہ۔‬
‫ُُْ ُ ْ َ َ‬
‫ات ُ‬ ‫ال ٰوال َد َ‬ ‫(‪ُ)۲‬قلوب‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ن أصجبوا و ْأروصوا ظل ْوب‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫عل اػظل ُْو ِب ص ِجيْ ٌب َو َرا ِئ ٌع ووػ ِع ُ‬
‫َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ر َب َح اػ َوا ِػ َدۃ َوػ َوا‬ ‫وح ّٰت َت ْ‬ ‫اػْ َواػ َدات َ۔ط ََم َأ ْن َی ْر َح َل َو َػ ٌد َص ْن َظلْب َواػ َدۃ َ‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ َْ َ َ َ َ‬
‫ظلب ِان وح ُيات ِان۔ ُ‬
‫امؤںۺےکۺدؽ‬
‫اسرےۺدؽۺاونےھکۺاوراشؿۺداروہےتۺںیہۺرگماؿۺںیمۺبسۺےسزایدہۺاونےھکۺاوراشؿۺ‬
‫دارۺامؤںۺےکۺدؽۺوہےتۺںیہۺوتۺےسیجۺیہۺوکیئۺڑلاکۺامںۺےکۺدؽۺےسۺدجاۺوہاتۺےہۺوتۺامںۺےکۺدودؽۺ‬
‫َ‬ ‫اورۺدو َۺاجںینۺوہاجیتۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫أ َؼا َت ْد َمص ْو َن اػ َو ِػد ِ ُ َ َ ْ ٰ ْ‬
‫َ‬
‫ل ھ ِذ ِہ اػت َص ِاب ْ ِْی ‪ُ:‬‬
‫وِبث ِ ُ‬
‫اتو یتحبْب ِإیل أوال ِد ِھن ِ ِ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬
‫َ‬ ‫(‪)94‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ َْ ْ َ َ ْ ْ َ َ َ ْ ْ َ َ َ‬
‫؟ؼا ذاؽ ؼ َبا ِػضۃ ِوإن ھ َو ِإال اِل ِظيْظۃ اػ َص ِار َیۃ‬ ‫یاظل ِب وو یا رو ِحي وو یا صي ِِن‬
‫َص ْن َأي ز ْخرػ َوط َظلْب اػْ َو َػد ظلب اػ َواػ َدۃ َوور ْوح ٗہ ر ْوح َوا۔ ُ َوؼ ْن ھناَ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫َ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ َِ ْ َ َ ْ‬
‫عاؽت ػوطتوا اػص ِ ُشيمۃ صلي ِہ۔ ُ‬
‫ایک ۺمت ۺامؤں ۺےک ۺابرے ۺںیم ۺںیہن ۺےتنس ۺوہ ۺہک ۺاینپ ۺاوالد ۺےس ۺاؿ ۺیسیج ۺریبعتوں ۺےس ۺاینپۺ‬
‫تبحمۺاظرہۺرکیتۺںیہ’’اےۺریمےۺدؽ‪،‬اےۺریمیۺاجؿ‪،‬ا ےۺریمیۺٓاھکنۺیکۺڈنھٹک‘‘ اورۺہیۺ‬
‫ابمہغلۺںیہنۺےہۺہی ۺوتانبوٹۺےسۺنایلۺاصػۺوافشػۺتقیقحۺےہۺوتۺاوالدۺاکۺدؽۺامںۺاکۺدؽۺےہۺ‬
‫اسۺیکۺاجؿۺامںۺیکۺاجؿۺےہۺا َیسۺوہجۺےسۺاوالدۺرپ َۺامںۺیکۺڑبیۺاتممۺوہیتۺےہ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ً َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َ ًََ َ ٌ َ‬
‫ض ِإال َیس َوا ِػ َد ُت ٗہ أ ْز َصاطا َووال َدال ِؼ ْن ص َرو ِظہ ظس َرۃ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ طم ؼس وػ ُدا‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ت َػ َوا ُؼ ْن ظلبوا ظس َر ٌ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َدم إال َت َط َج َ ُر ْ‬
‫ت‬ ‫ات َ۔وال ِ ُا ْد َود ْف صيْنيْہ ؽو ٌار إال أشل َم ْ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٌْ ََ َ َ َ ْ َْ َ َ َ ََ َ ْ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ف صيْنيْوا ِشوسووال ضاب صن أبر ِارھا ِإال وزصت ؽطدوا حرادا‬ ‫ِ ُْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َ َ َ‬
‫ات ت ْد َرأ صنْ ٗہ اػد ْو َء َوو تد ِدد خس ٗاہ ِإ َیل‬ ‫ی ْدور ْون ص ٰیل دًل َؼ ِتہوو رل َو ٍ‬
‫َ َْ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ‬
‫ي ِ ُؼنْ ٗہ س َار َوص ْن ٗہ ِاض َرت َب ۔ ُ‬ ‫اػطًلح َو ِإ َیل اػص ِش اػ ِذ‬
‫ِ‬
‫(ؼرجع اػسًلب یف تيدْی اِلؽذاء ‪:‬ص‪۹۲:‬و‪ُ )۹۱‬‬
‫وتۺاوالد ۺوک ۺوکیئۺفیلکتۺںیہنۺیتچنہپۺرگم ۺاسۺیکۺامںۺوکۺیئکۺانگ ۺزایدہ ۺیتچنہپۺےہۺاسۺیکۺروگں ۺےسۺ‬
‫وخؿۺاکۺاکیۺرطقہۺںیہنۺاتہبۺرگمۺاسۺیکۺامںۺےکۺدؽۺےسۺرطقےۺاجریۺوہاجےتۺںیہۺاسۺیکۺٓاوھکنںۺ‬
‫ںیمۺوکیئۺدؿۺایسہۺںیہنۺوہاتۺرگمۺاسۺیکۺامںۺیکۺٓاوھکنںۺںیمۺوسرجۺیہۺاترکیۺوہاجاتۺےہۺوہۺاسۺیکۺ‬
‫ٓاوھکنںۺےسۺاغبئۺںیہنۺوہاتۺرگمۺوہۺاےنپۺسفنۺوکۺاےسیۺابہگنؿۺانبرکۺمیسقتۺرکیتۺےہۺوجۺاسۺیکۺالسیتمۺ‬
‫یک ۺدھکی ۺاھبؽ ۺرکےت ۺںیہ ۺاور ۺایسی ۺداعںیئ ۺرکیت ۺےہ ۺوج ۺاس ۺےس ۺربایئ ۺوک ۺدور ۺرکیت ۺںیہ ۺ ۺاور ۺاس ۺےکۺ‬
‫ںوکۺاکایمیبۺاکۺحیحصۺراہتسۺداھکیتۺےہۺاورۺاسۺٓاایشےنۺاکۺسجۺےسۺوہۺاڑۺاۺاورۺدورۺالچایگ۔‬ ‫دقوم ۺ‬
‫(‪)۳‬والْغ ْص ِر(‪ ۙۚ )۴‬ا ِ ّن ا ل ْ ِان ٰۡسن لف ِی ۡ ُخ ْس ٍر (‪ ۙ)۸‬ا ِ ل ّا ا لّ ِذ ۡین اٰم ُن ۡوا و ع ِمل ُوا‬
‫لص ْب ِر (‪[ ٪)۲‬الغصر‪]۲-۴:‬‬ ‫ت و تواص ْوا ِبا لْح ِّق ۬ۚ و تواص ْوا ِبا ّ‬ ‫لصلِ ٰح ِ‬
‫ا ّٰ‬
‫اس ۺزامہن ۺوبحمب ۺیک ۺمسق ۺ‪:‬ےب ۺکش ۺٓادیم ۺرضور ۺاصقنؿ ۺںیم ۺےہ ۺرگم ۺوج ۺاامیؿ ۺالےئ ۺاورۺ‬
‫اےھچۺاکؾۺےیکۺاورۺاکیۺدورسےۺوکۺقحۺیکۺاتدیکۺیکۺاورۺاکیۺدورسےۺوکۺربصۺیکۺوتیصۺیک۔‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)َ 95‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ َ‬
‫( َ‪)۴‬ظال اػن ِب – َر َیل اہللُ صل ْي ِہ َو َدل َ ُم‪ِ -‬إن اػتُ َج َار ی ْب َصث ْون َی ْو َم اػ ِظ َي َاؼ ِۃ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ٌ َ َ‬
‫ظی اہلل َو َب َر َو َر َدؼ۔(رواہ اػرتؼذی یف دننہ) ُ‬ ‫اػت ٰ‬ ‫طجار ِإال ؼ ِن‬
‫یبن ۺاپک ۺﷺ ےن ۺاراشد ۺرفامای ۺ‪:‬ےب ۺکش ۺاترج ۺولگ ۺایقتم ۺےک ۺدؿ ۺافقس ۺوافرجۺ‬
‫ااھٹےئۺاجںیئۺےگۺرگمۺوجۺاہللۺےسۺڈرےۺ‪،‬یکینۺرکےۺاورۺچسۺوبےل۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۷‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺڑکٹوںۺیکۺرعیبۺانبؤ۔‬
‫(‪)۱‬بجۺکلمۺںیمۺانمۺوالسیتمۺیکۺاضفۺاق مۺوہیتۺےہۺاورۺرہۺصخشۺوپریۺوتہجۺاورۺنگلۺےکۺ‬
‫اسھتۺاینپۺذہمۺداریۺوپریۺرکاتۺےہۺوتۺکلمۺہمہۺتہجۺرتیقۺرکاتۺےہۺ‪،‬ہیۺاموحؽۺرہۺرہشیۺوکۺدنسپۺٓااتۺ‬
‫ےہ ۺوساےئ ۺااہتن ۺدنسپ ۺاور ۺدتشہ ۺرگدوں ۺےک‪،‬اس ۺےیل ۺوہ ۺاس ۺرُپ ۺانم ۺاموحؽ ۺوک ۺاگبڑےن ۺیکۺ‬
‫اسزںیشۺرےنچۺےتگلۺںیہۺاوَرۺارفارفتیۺدیپاۺرکےنۺےکۺالعوہۺیسکۺزیچۺںیمۺاینپۺاکایمیبۺںیہنۺےتھجمسۺ‬
‫َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ َ‬
‫ِصنْ َد َؼا ُ َید ْود األ َؼن َواػدًلمُ ِف اػـمل ِؽ َوو َیظ ْوم عل َرج ٍل ِ َِب ْدؤ ِػي ِتہُ‬
‫ٰ َ َْ َ‬ ‫َ ً‬ ‫ْ َ َ َ َ ْ ْ َ‬
‫اْلو ع ُ‬
‫ل‬ ‫ِب ِص َن َای ٍۃ َو َ َرض َب ٍ ُۃ ع ِاؼل ٍۃ ُ َی َرتیق اػـملؽ ت َر ِظ ًيا ذ ِاؼًل ی ْص ِجب ھذا‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫اِل ْرھ ِاب ِي ْ َْیو ِأل َج ِل ذ ِػؽ ال َی َزاػ ْو ُن ی َد ِب َر ْون‬
‫ِ‬ ‫ؼ َو ِاس ٍن ِإال اػـم َتس ِر ِط ْ َْی َو‬
‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ ٓ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ‬
‫اْل ِو اال ِؼ ِن َووال َی َت َرور ْون اػن َج َاح ِ ْف ذ ْ ٍْ ِإال ِ ْف‬ ‫ات ِ ِِلط َد ِ ُ‬
‫اد‬ ‫اػـم َواؼ َر ِ‬
‫ْ َْ‬
‫اب۔ ُ‬ ‫اث اػ َبل َبل ِۃ َو ِاال ْز ِس َر ِ ُ‬ ‫ْ َ‬
‫ِاحد ِ‬
‫(‪)۲‬رہ ۺوقؾۺیکۺرتیقۺاکۺزہنیۺایلعۺاورۺابدصقمۺمیلعتۺاکۺوصحؽۺےہۺ‪،‬اسۺےیلۺوجۺوقؾۺمیلعتۺںیمۺ‬
‫ےھچیپۺریتہۺےہۺوہۺرتیقۺےکۺدیماؿۺںیمۺیھبۺےھچیپۺرہۺاجیتۺےہۺ۔ہیۺوہۺرونشۺتقیقحۺےہۺسجۺاکۺ‬
‫َ‬ ‫ااکنرۺرص َػۺویہۺرکےۺاگۺوجۺٹہۺدرھؾۺ‪،‬دضیۺاورۺوسھجۺوبھجۺےسۺاعریۺوہ۔‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َْ ْ َ‬
‫اػت ْصليْم اػْ َصال َو َ‬ ‫ْ َ‬
‫ػ ِألن اػظ ْو َم‬ ‫اػو ِاد ِ ُ‬ ‫َِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫ُ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫َت‬ ‫م‬ ‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ظ‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ع‬‫ػ‬‫ِ‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ھ‬ ‫دلم ِاالز ِد‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ََ َ َ‬
‫اوھ ِذہ ِھ َيُاػْ َب ِاھرۃَ‬
‫ْ َ ًْ ٰ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ ْ ََ َ‬
‫ي یتخلػ ِف اػتص ِلي ِم یتخلػ ِف ُم ِال ِاالز ِدھ ِار أیز‬ ‫اػ ِذ ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َ َْ ْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ َ‬
‫ِت ال ی ُن ِعرھا ِإال اػـمتم ِردُوواػص ِ ُنيدُواملتو ِورُ۔ ُ‬ ‫اػِ ُ‬
‫(‪)۳‬احصہب ۺرکاؾ‪-‬روضاؿۺاہلل ۺمہیلع ۺانیعمج ۺ–ےنۺاہللۺوروسؽۺیکۺوخونشدیۺےکۺےیلۺ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)96‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫االسؾ ۺیک ۺرسدنلبی ۺیک ۺنارط ۺاینپ ۺاجؿ ۺوامؽ ۺیک ۺابزی ۺاگلدی ۺ‪،‬اانپ ۺبس ۺھچک ۺقح ۺیک ۺراہ ۺںیم ۺرقابؿۺ‬
‫رکدای‪،‬اانپ ۺرھگ ۺابر ۺوھچڑا ۺ‪،‬رطح ۺرطح ۺیک ۺںیتقشم ۺربداتش ۺںیک ۺ‪،‬رپاشیاینں ۺںیلیھج ۺ‪،‬اہیں ۺکت ۺہکۺ‬
‫اؿۺیکۺوکوششںۺیکۺربتکۺےسۺیہۺذمبہۺاالسؾۺاچرۺداگنۺاعملۺںیمۺلیھپۺایگ۔اؿۺیکۺاؿۺاشؿۺ‬
‫دار ۺدخامت ۺاک ۺذترکہ ۺےیک ۺریغب ۺاالسؾ ۺیک ۺاترخی ۺلمکم ۺںیہن ۺوہیتکس ۺ۔اؿ ۺےک ّۺزرںی ۺاک ۺرانومں ۺاورۺ‬
‫اصلخمہنۺوکوششںۺاکۺااکنرۺویہۺرکےۺاگۺوجۺبصعتمۺرایضفۺوہاگۺایریغۺفصنمۺےبۺد ۺ۔‬
‫َ َ ْ ْ َ َْ َْ َ‬ ‫اػر َح َابۃ اػْ ِع َرام –ر ْز َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْی‪ِ -‬با ْؼ َوا ِػ ِو ْم‬ ‫اہلل صلي ِوم اَج ِص ُ‬ ‫ِ‬ ‫ان‬‫و‬ ‫ِ‬ ‫ض َاؼ َر ُ‬
‫َ‬
‫َو َاؽْط ِد ُو ْم ِِل ْص ًَل ِء َع ِل َم ِۃ اِل ْد ًَل ِم َؼ ْر َز ًاۃ ہلل َو ِػ َرد ْو ِػہُ َوو َط َدوا بأ ْؼ َوا ِػومْ‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫ََ‬
‫َ ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ َ ْ ِ َِ ََ َ‬ ‫ِ‬
‫َ ََ‬ ‫َ‬
‫َ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ ْ‬
‫ات ؼتذ ِصب ٍ ُۃو‬ ‫اہلل وترعوا ِدیارھ ُم و وَتذموا ُؼذظ َ ٍ‬ ‫و َاؽط ِد ِوم ِف د ِبيْ ِل ِ‬
‫اػ ُاػْ َص َ ِ‬
‫اَل‬ ‫َْ‬
‫ي ِف أعن ِ‬
‫َ‬
‫اِل ْدًل ِؼ ُ‬ ‫ن‬ ‫َش اػدیْ‬
‫ِ‬ ‫ب َص ِدیْ َد ً ُۃ َح ّٰت ِ ُا َُؽ َت َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َو ََت َملوا َؼ َر ِاص َ‬
‫َْ ْ َ َ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ َ ْ ْ‬
‫اِلدًل ِم ِبض ِْی ِذع ِ ُر ِخدؼا ِت ِوم اْل ِليل ِۃوال‬ ‫خ‬ ‫اص ُيْو ْم َوال َیعْمل َتار یْ‬ ‫ْبع ِۃ َؼ َد ِ ُِ‬
‫َ َْ‬
‫ِب‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬
‫َ‬ ‫ََ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫اطِض‬ ‫اص ُْي ِ ُوم اػـمخ ُلرۃ ِإال اػـمتص ِرب اػر ِ‬ ‫ینْ ِعر َؼا ِث َرھ َم اػذ ْھ ِبيۃ َو َؼ َد ِ ُ‬
‫اب۔ ُ‬ ‫اػر ْ‬ ‫َ‬
‫ُ‬
‫ػ‬ ‫ر‬ ‫َا ْو َض ْْی امل ْنْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۴‬رگیم ۺاک ۺزامہن ۺاھت‪،‬تخس ۺرگیم ۺڑپ ۺریہ ۺیھت ۺ‪،‬دورہپ ۺےک ۺوتق ۺمہ ۺرلی ۺاگڑی ۺےسۺ‬
‫ارتے‪،‬اگڑیۺواولںۺےنۺتڑاتؽۺرکۺریھکۺیھتۺ‪،‬اتےگنۺایۺرےشکۺےکۺالعوہۺوکیئۺوساریۺدتسۺایبۺہنۺ‬
‫یھت‪،‬ںیمۺےنۺرکاےیۺرپۺاکیۺرہشکۺایلۺاسۺرپۺاسراۺاسامؿۺراھک‪،‬اورۺاینپۺزنمؽۺیک َۺاجبنۺرواہنۺوہایگ۔‬
‫ض َب‬‫ْی ِۃ َو َا ْ َ‬ ‫ْ‬
‫ار َوظ َت اػش ِو ْ َ ُ‬
‫ْ َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َْ َ ْ‬
‫اِلر ؽ َزػ َن َا ِؼ َن اػ ِظس ِ ُ‬ ‫رل اػري ِػ یذتد‬ ‫ان َط ْ‬‫َ َ‬
‫ع‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ب َوؼا عان اػ َ َـم ْرعب ِإال ص َر َبۃ اْليْ ِل َو ِاػرعذۃ ِا ْدتأج ْرت‬ ‫ا ْر َحاب اػ َـم َراع ِ ُ‬
‫ََ ْ َ‬ ‫َْ ً َ‬
‫ِرعذۃ َو َوز ْصتصليْ َوا اػ َـم َتاععل ٗہ َور ْحت ِإ ٰیل َؼ ْ ِْن ِیل۔ ُ‬
‫(‪)۵‬اہللۺسعولجۺےکۺوساۺاورۺیسکۺےکۺےیلۺاقبےئۺدواؾۺںیہنۺ‪،‬اسۺےکۺد ۺےکۺالعوہۺاورۺوکیئۺ‬
‫ایبنۺورمنیلسۺےجیھب۔‬ ‫ںۺیک َۺدہاتیۺورہ َۺامنیئۺےکۺےیلۺ َتہبۺےسۺا َ‬ ‫سۺےنۺدنبو‬‫َ‬ ‫د ۺال قِۺاابتعۺ َںیہنۺ‪،‬ا‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬
‫ال َیلد أ َحد ِإال اہلل و َوال ی ِل ْيؼ ِباالت َباع ِدیْ ٌ ُ‬
‫ن ض ْ َْی ِدیْ ِنہوأ ْردل ع ِث ْ ًْی ِاؼ َن‬ ‫ٌ‬
‫ِ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َ‬
‫األؽ ِبي ِاء واػرد ِل ِػ ِودای ِۃ اػ ِصب ِاد۔‬‫َ‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)97‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫***** ُ‬
‫تعارفمترجم ایک نظرمیں‬
‫(ملقبۺۺوخد)‬
‫انؾ ۺوبسن‪ :‬ۺدمحم ۺلگ ۺرزی ۺ ن ۺاریم ۺدواھل ۺ ن ۺوزری ۺ ۺناں ۺ ن ۺبجع ۺناں۔ ونط‪ :‬ۺدمان ۺوپر‪،‬وپٹسۺ‬
‫ہی‬
‫بڑی‪،‬ربیلیۺرشفیۺۺوییپ۔ۺ اترخیۺدیپاشئۺ‪۱۰ :‬؍ۺونربمۺ‪۱۹۹۰‬ۺربوزۺہتفہۺ‬ ‫شیشۺڑگھ‪،‬‬
‫نجۺدمارسۺںیمۺمیلعتۺاحلصۺیکۺ‪:‬‬
‫(‪-)۱‬دارۺاولعلؾۺرغبیۺونازۺۺدمانۺوپرۺ(رپارمئیۺدراجت)‬
‫(‪-)۲‬دمرہسۺارشػۺاولعلؾۺشیشۺڑگھ‪،‬ۺراؾۺوپرۺ(درۂجۺظفح)‬
‫(‪-)۳‬دمرہسۺاعہیلۺامعنہینۺرغبیۺونازۺشیشۺڑگھۺ‪،‬راؾۺوپرۺ(درۂجۺۺادعادہیۺ)‬
‫(‪-)۴‬دمرہسۺااجلۃعمۺااقلدرہیۺراھچۺربیلیۺرشفیۺ(درۂجۺاوٰیلۺ‪،‬اثہین)‬
‫(‪-)۵‬دارۺاولعلؾۺعلیہم ہۂۺدمجاۺاشیہۺ علۺ یتسۺوییپۺ(درۂجۺاث ہثۺ‪،‬راہعب)‬
‫(‪ -)۶‬ۺ دار ۺاولعلؾ ۺالہ ۺتنس ۺااجلۺۃعم ۺاالرشہیف ۺابصمحۺاولعلؾ ۺابمرکۺوپر ۺامظعۺڑگھ ۺ(ناہسم ۺ‪،‬ۺ‬
‫اسدہس‪،‬اسہعب‪،‬ۺۺتلیضف‪،‬ۺقیقحتۺیفۺاالدبۺوقشمۺااتفءۺ)ۺ‬
‫(‪-)۷‬ۺاجہعمۺدعسہیۺاکرسۺوکڈۺریکاالۺ(ڈولپہمۺرعیبۺاکیۺاسؽ)ۺ‬
‫رفاتغ‪:‬دارۺاولعلؾۺالہۺتنسۺااجلۃعمۺاالرشہیفۺابصمحۺاولعلؾۺابمرکۺوپرۺامظعۺڑگھۺمکیۺامجدیۺ‬
‫االرخیۺ‪۱۴۳۶‬ھ؁‪،‬اطمقبۺ‪۲۲‬؍امرچۺ‪۲۰۱۵‬ء؁ۺربوزۺاوتارۺ‬
‫اانسد‪:‬‬
‫(‪)۱‬ومولیۺ(‪)۲‬اعمل(‪)۳‬اکلمۺ(ۺدمرہسۺیمیلعتۺوبرڈۺارتۺرپدشی)‬
‫وقیمۺوکلسنۺرباےۺرفوغۺاردوۺزابؿۺۺدیلہۺ‪:‬‬
‫(‪-)۱‬اکیۺاسہلۺویپمکرٹۺوکرس‬
‫(‪-)۲‬رعیبۺڈولپہمۺوکرسۺدوۺاسہل‬
‫(‪-)۳‬اردوۺڈولپہمۺوکرسۺاکیۺاسہل‬
‫(‪-)۴‬ارٹن‪،‬ۺدنہی)ۺ‬
‫دتریسیۺدخامتۺ‪:‬اجۃعمۺادملہنیۺاضیفؿۺاطعرۺانگۺوپرۺاتۺاحؽۺ‬
‫رشػۺتعیب‪:‬ریپۺرطتقیۺرربہۺرشتعیۺاقیضۺااضقلۃۺیفۺالھ ۺوضحرۺارتخۺراضۺناںۺاصبحۺہلبقۺ‬
‫الملقبۺہبۺاتجۺارشلہعیۺۺربیلیۺرشفی۔‬
‫ۺیملقۺدخامت‬
 ‫شرحمصباح االنشاء دوم‬ ‫(‪)98‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫(‪-)۱‬ۺابصمحۺاہیبہیبۺرشحۺا جاجۺاہیبہیبۺاوؽۺۺ(وع) (‪-)۲‬ابصمحۺاہیبہیبۺرشحۺا جاجۺ‬
‫اہیبہیب ۺدوؾ ۺ(وع) (‪-)۳‬ابصمح ۺاہیبہیب ۺرشح ۺا جاج ۺاہیبہیب ۺوسؾ ۺ(وع)‬
‫(‪)۴‬۔ابصمحۺاہیبہیبۺرشحۺاھنمجۺاہیبہیبۺاہچرؾۺ(ریغۺوع) (‪)۵‬۔ابصمحۺاہیبہیبۺرشحۺ‬
‫اھنمجۺاہیبہیبۺمجنپۺ(ریغۺبمع) (‪ٰ-)۶‬وکشمۃۺاہیبہیبۺرشحۺاتفمحۺاہیبہیبۺاوؽۺ(وع‬
‫) (‪-)۷‬ۺٰوکشمۃۺاہیبہیبۺرشحۺاتفمحۺاہیبہیبۺدوؾۺ(وع)ۺ(‪)۸‬۔وکشمۃۺاہیبہیبۺرشحۺاتفمحۺ‬
‫اہیبہیبۺۺوسؾ۔(‪-)۹‬ابصمحۺااطلنیبلۺرتہمجۺا جاجۺااعلدب ۺ(وع) (‪-)۱۰‬ملعۺرصػۺےکۺ‬
‫ٓااسؿ ۺوقادع ۺ(وع) (‪-)۱۱‬امہ ۺرتابیک ۺاور ۺاؿ ۺاک ۺلح ۺ ۺ(ریغ ۺوع)(‪-)۱۲‬وحنی ۺوساؽۺ‬
‫ووجاب ۺ ۺ(ریغ ۺوع) (‪-)۱۳‬اتفمح ۺاالاشنء ۺرشح ۺابصمح ۺاالاشنء ۺاوؽ ۺ(وع)‬
‫(‪)۱۴‬۔اتفمح ۺاالاشنء ۺرشح ۺابصمح ۺاالاشنء ۺدوؾ ۺ(وع)(‪-)۱۵‬روز ۺرمہ ۺےک ۺرشیع ۺاسملئۺ‬
‫(ریغ ۺوع) ۺ(‪-)۱۶‬اعمرػ ۺ ۺاالدب ۺرشح ۺاجمین ۺاالدب ۺ(وع)(‪ )۱۷‬۔روۃض ۺاالدبۺ‬
‫رشح ۺضیف ۺاالدب ۺاوؽ ۺ(وع)(‪)۱۸‬۔ایحت ۺرضخ ۺہیلع ۺاالسلؾ ۺ ۺ(ریغ ۺوع)(‪)۱۹‬۔رصتخمۺ‬
‫رعیبۺاکحایت ۺاورۺےلکٹچۺ۔(‪)۲۰‬۔رتہمجۺےسیکۺرکںی ۺ۔ اورۺاؿۺےکۺالعوہ ۺھچک ۺاتکوبںۺرپۺاکؾۺاجریۺ‬
‫ےہۺ۔‬
‫محمد گل ریز رضا مصباحی مدنا پوری بر یلی شریف یوپی‬
‫‪Mob:8057889427,9458201735‬‬

‫ُ‬