Krivicno Pravo PD Skripta PDF

KRIVIČNO PRAVO
Posebni deo - skripta
PO KNJIZI ZORANA STOJANOVIĆA I NATAŠE DELIĆ

Sadržaj
1. Krivična dela protiv života i tela (glava trinaesta) – zajedničke karakteristike ............................................................. 5
2. Ubistvo (član 113) ..................................................................................................................................................................... 5
3. Teško ubistvo (član 114) .......................................................................................................................................................... 7
4. Ubistvo na mah (član 115) ...................................................................................................................................................... 11
5. Ubistvo deteta pri porođaju (član 116) ................................................................................................................................. 13
6. Lišenje života iz samilosti (član 117) .................................................................................................................................... 14
7. Nehatno lišenje života (član 118) .......................................................................................................................................... 15
8. Navođenje na samoubistvo i pomaganje u samoubistvu (član 119)................................................................................ 17
9. Nedozvoljen prekid trudnoće (član 120) ............................................................................................................................. 19
10. Teška telesna povreda (član 121) ........................................................................................................................................21
11. Laka telesna povreda (član 122).......................................................................................................................................... 24
12. Učestvovanje u tuči (član 123) ............................................................................................................................................ 26
13. Krivična dela protiv sloboda i prava čoveka i građanina (glava četrnaesta) – zajedničke karakteristike .............. 29
14. Povreda ravnopravnosti (član 128) .................................................................................................................................... 29
15. Protivpravno lišenje slobode (član 132) ............................................................................................................................ 30
16. Otmica (član 134) .................................................................................................................................................................. 32
17. Prinuda (član 135)..................................................................................................................................................................33
18. Iznuđivanje iskaza (član 136) ..............................................................................................................................................35
19. Zlostavljanje i mučenje (član 137) .......................................................................................................................................37
20. Ugrožavanje sigurnosti (član 138) .................................................................................................................................... 39
21. Narušavanje nepovredivosti stana (član 139) ................................................................................................................... 41
22. Krivična dela protiv izbornih prava (glava petnaesta) – zajedničke karakteristike ..................................................43
23. Povreda prava glasanja (član 155).......................................................................................................................................43
24. Krivična dela protiv prava po osnovu rada (glava šesnaesta) – zajedničke karakteristike ...................................... 45
25. Povreda prava po osnovu rada i prava iz socijalnog osiguranja (član 163) ................................................................. 45
26. Krivična dela protiv časti i ugleda (glava sedamnaesta) – zajedničke karakteristike .............................................. 46
27. Uvreda (član 170) ................................................................................................................................................................. 46
28. Krivična dela protiv polne slobode (glava osamnaesta) – zajedničke karakteristike ............................................... 49
29. Silovanje (član 178) .............................................................................................................................................................. 49
30. Obljuba nad nemoćnim licem (član 179) ...........................................................................................................................53
31. Obljuba sa detetom (član 180) ............................................................................................................................................ 56
32. Nedozvoljene polne radnje (član 182)................................................................................................................................57
33. Krivična dela protiv braka i porodice (glava devetnaesta) – zajedničke karakteristike ........................................... 60
34. Dvobračnost (član 187) ........................................................................................................................................................ 60
1
35. Vanbračna zajednica sa maloletnikom (član 190) .......................................................................................................... 62
36. Promena porodičnog stanja (član 192) ............................................................................................................................. 64
37. Zapuštanje i zlostavljanje maloletnog lica (član 193)...................................................................................................... 66
38. Nasilje u porodici (član 194) ............................................................................................................................................... 68
39. Nedavanje izdržavanja (član 195) ...................................................................................................................................... 72
40. Rodoskrvnuće (član 197)......................................................................................................................................................75
41. Krivična dela protiv intelektualne svojine (glava dvadeseta) – zajedničke karakteristike ........................................77
42. Neovlašćeno iskorišćavanje autorskog dela ili predmeta srodnog prava (član 199) ..................................................77
43. Povreda pronalazačkog prava (član 201)...........................................................................................................................81
44. Krivična dela protiv imovine (glava dvadeset prva) – zajedničke karakteristike ...................................................... 85
45. Krađa (član 203) ................................................................................................................................................................... 85
46. Teška krađa (član 204) ........................................................................................................................................................ 89
47. Razbojnička krađa (član 205)............................................................................................................................................. 93
48. Razbojništvo (član 206) ...................................................................................................................................................... 94
49. Utaja (član 207) .................................................................................................................................................................... 97
50. Prevara (član 208) ............................................................................................................................................................... 99
51. Sitna krađa, utaja i prevara (član 210) ............................................................................................................................. 101
52. Uništenje i oštećenje tuđe stvari (član 212) ................................................................................................................... 102
53. Neovlašćeno korišćenje tuđeg vozila (član 213) .............................................................................................................103
54. Iznuda (član 214).................................................................................................................................................................105
55. Prikrivanje (član 221) ........................................................................................................................................................ 106
56. Poreska utaja (član 225) .................................................................................................................................................... 109
57. Oštećenje poverioca (član 233)...........................................................................................................................................111
58. Nedozvoljena trgovina (član 235)..................................................................................................................................... 113
59. Falsifikovanje novca (član 241) ......................................................................................................................................... 116
60. Pranje novca (član 245)...................................................................................................................................................... 119
61. Krivična dela protiv zdravlja ljudi (glava dvadeset treća) – zajedničke karakteristike ............................................ 123
62. Neovlašćena proizvodnja i stavljanje u promet opojnih droga (član 246) ................................................................. 123
63. Neovlašćeno držanje opojnih droga (član 246a) ............................................................................................................ 127
64. Omogućavanje uživanja opojnih droga (član 247) ........................................................................................................128
65. Nesavesno pružanje lekarske pomoći (član 251)............................................................................................................130
66. Neukazivanje lekarske pomoći (član 253) ....................................................................................................................... 132
67. Nadrilekarstvo i nadriapotekarstvo (član 254)............................................................................................................... 133
68. Proizvodnja i stavljanje u promet škodljivih proizvoda (član 256) ............................................................................. 135
69. Zagađenje životne sredine (član 260) ............................................................................................................................. 137
2
70. Ubijanje i zlostavljanje životinja (član 269) .................................................................................................................... 139
71. Šumska krađa (član 275) ................................................................................................................................................... 140
72. Izazivanje opšte opasnosti (član 278) .............................................................................................................................. 142
73. Krivična dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja (glava dvadeset šesta) – zajedničke karakteristike............. 145
74. Ugrožavanje javnog saobraćaja (član 289) ...................................................................................................................... 145
75. Otmica vazduhoplova, broda i drugog prevoznog sredstva (član 293) ...................................................................... 147
76. Nepružanje pomoći licu povređenom u saobraćajnoj nezgodi (član 296) .................................................................150
77. Teška dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja (član 297) ........................................................................................ 152
78. Krivična dela protiv bezbednosti računarskih podataka (glava dvadeset sedma) – zajedničke karakteristike .. 153
79. Pravljenje i unošenje računarskih virusa (član 300) ..................................................................................................... 153
80. Računarska prevara (član 301) ......................................................................................................................................... 154
81. Krivična dela protiv ustavnog uređenja i bezbednosti Republike Srbije (glava dvadeset osma) – zajedničke
karakteristike............................................................................................................................................................................ 156
82. Napad na ustavno uređenje (član 308) ........................................................................................................................... 156
83. Pozivanje na nasilnu promenu ustavnog uređenja (član 309) .................................................................................... 157
84. Špijunaža (član 315)............................................................................................................................................................ 158
85. Odavanje državne tajne (član 316) .................................................................................................................................. 160
86. Izazivanje nacionalne, rasne i verske mržnje i netrpeljivosti (član 317) .................................................................... 161
87. Sprečavanje službenog lica u vršenju službene radnje (član 322)............................................................................... 163
88. Lažno predstavljanje (član 329) ........................................................................................................................................ 166
89. Samovlašće (član 330) ........................................................................................................................................................ 167
90. Krivična dela protiv pravosuđa (glava trideseta) – zajedničke karakteristike .........................................................168
91. Neprijavljivanje pripremanja krivičnog dela (član 331) ................................................................................................168
92. Neprijavljivanje krivičnog dela i učinioca (član 332) .................................................................................................... 169
93. Pomoć učiniocu posle izvršenog krivičnog dela (član 333) .......................................................................................... 171
94. Lažno prijavljivanje (član 334) .......................................................................................................................................... 172
95. Davanje lažnog iskaza (član 335) ...................................................................................................................................... 173
96. Krivična dela protiv javnog reda i mira (glava trideset prva) – zajedničke karakteristike ..................................... 176
97. Nasilničko ponašanje (član 344) ....................................................................................................................................... 176
98. Nasilničko ponašanje na sportskoj priredbi ili javnom skupu (član 344a) ................................................................ 178
99. Dogovor za izvršenje krivičnog dela (član 345) .............................................................................................................. 181
100. Udruživanje radi vršenja krivičnih dela (član 346) .....................................................................................................182
101. Nedozvoljena proizvodnja, držanje, nošenje i promet oružja i eksplozivnih materija (član 348) ....................... 185
102. Falsifikovanje isprave (član 355) ..................................................................................................................................... 191
103. Posebni slučajevi falsifikovanja isprave (član 356) ...................................................................................................... 193
3
104. Falsifikovanje službene isprave (član 357) .................................................................................................................... 194
105. Krivična dela protiv službene dužnosti (glava trideset treća) – zajedničke karakteristike ..................................198
106. Zloupotreba službenog položaja (član 359) ..................................................................................................................198
107. Nesavestan rad u službi (član 361) ................................................................................................................................. 199
108. Protivzakonita naplata i isplata (član 362) .................................................................................................................. 201
109. Prevara u službi (član 363) .............................................................................................................................................. 201
110. Pronevera (član 364) ........................................................................................................................................................ 203
111. Posluga (član 365) ............................................................................................................................................................. 204
112. Trgovina uticajem (član 366) .......................................................................................................................................... 204
113. Primanje mita (član 367) ................................................................................................................................................. 206
114. Davanje mita (član 368) ................................................................................................................................................... 208
115. Odavanje službene tajne (član 369)................................................................................................................................ 210
116. Krivična dela protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom (glava trideset četvrta) –
zajedničke karakteristike........................................................................................................................................................212
117. Genocid (član 370) .............................................................................................................................................................212
118. Zločin protiv čovečnosti (član 371) .................................................................................................................................. 213
119. Ratni zločini (članovi 372-374) ......................................................................................................................................... 215
120. Nesprečavanje vršenja krivičnih dela protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom
(član 384)....................................................................................................................................................................................218
121. Trgovina ljudima (član 388) ............................................................................................................................................ 220
122. Terorizam (član 391) ........................................................................................................................................................ 223
123. Krivična dela protiv Vojske Srbije (glava trideset peta) – zajedničke karakteristike ............................................ 226
124. Izbegavanje vojne obaveze (član 394) ........................................................................................................................... 226
125. Proganjanje (član 138a KZ) ............................................................................................................................................. 229
126. Zloupotreba položaja odgovornog lica (član 227. KZ) ................................................................................................. 231
4
1. Krivična dela protiv života i tela (glava trinaesta) – zajedničke karakteristike
ZAŠTITNI OBJEKT (objekt krivičnopravne zaštite) KD propisanih u ovoj glavi jeste život I telo čoveka.
Visoko rangiranje zaštitnog objekta ove glave KD ogleda se I u strogosti propisanih kazni.
Većina KD ove glave spada u KLASIČNA KD, koja su odavno predmet krivičnopravnog regulisanja.
Krivičnopravna zaštita života je samostalna celovita I primarna.
Neka KD iz ove glave nemaju univerzalni karakter u smislu da ih poznaju sva krivična zakonodavstva.
Ova glava sadrži KD čija se posledica sastoji u povredi odnosno uništenju života I tela I KD koja za posledicu
imaju ugrožavanje života I tela.
Sem obrađenih ovde spadaju i:
 sakaćenje ženskog polnog organa

 ugrožavanje opasnim oruđem pri tuči i svađi
 izlaganje opasnosti
 napuštanje nemoćnog lica
 nepružanje pomoći
2. Ubistvo (član 113)

Zaštitni objekt: život čoveka
Napadni objekt i objekt radnje: čovek
Izvršilac: čovek
Radnja izvršenja: lišavanje života drugog lica
 svaka ona radnja koja je podobna da prouzrukuje smrt drugog lica
 može biti radnja činjenja ili nečinjenja (ukoliko postoja garantni odnos – nepravo kd nečinjenja)
 fizičko ali i psihičko delovanje koje može da prouzrukuje smrt nekog lica
Posledica: smrt čoveka
Kazna: 5 – 15 godina
 Nepovredivost života čoveka i njegova KP zaštita je apsolutna.
 od KP zaštite života se odustaje samo kod krajnje nužde i nužne odbrane.
 život čoveka se štiti od samog početka pa do kraja, bez obzira na njegov kvalitet i forme
 KZ prihvata uobičajenu podelu na obično i teško ubistvo.
 KD ubistva se može izvršiti samo prema živom čoveku.
 Živ čovek kao objekt radnje postoji od momenta rođenja do smrti

5
 momenat rođenja
 relevantan je početak porođaja, prirodnim putem ili hirurškom intervencijom
 nije potrebno da je porođaj dovršen tj da je dete rođeno
 potrebno je da je dete živo rođeno
 irelevantna je njegova sposobnost za život
 problem razgraničenja između krivičnog dela ubistva i kd nedozvoljenog

prekida trudnoće
 ako su radnje prekida trudnoće izazvale prevremeni porođaj a dete je

lišeno života
 ako je kao posledica prekida trudnoće dete živo rođeno pa posle lišeno
života treba uzeti da postoji ubistvo
 prestanak života
 moždana smrt – ireverzibilno oštećenje mozga i prestanak rada svih

moždanih funkcija
 do izumiranja moždanih ćelija posle prestanka rada srce dolazi 6-10

minuta nego do izumiranja ćelija srca 30 minuta
 nepopravljivo oštećenje mozga znači i prestanak postojanja ljudskog bića
 Između radnje čoveka i posledice mora postojati uzročna veza.
 preovladava teorija ekvivalencije – condicio sine qua non
 svaki uslov koji je neposredno ili posredno prethodio posledici a bez koga ona ne bi
nastupila predstavlja uzrok posledice
 ako se radnja učinioca može dovesti u vezu sa tim naknadnim okolnostima koje su
neposredno prouzrokovale smrt uzima se da postoji uzročnost
 veći broj uslova se može smatrati uzrokom
 dalja ograničenja i eliminisanje irelevantnih uslova vrši se na planu krivice
 zahtev da umišljaj mora obuhvatiti smrt kao posledicu i način njenog

prouzrokovanja
 Za postojanje KD ubistva neophodan je umišljaj
 dovoljno je postojanje eventualnog umišljaja tj. da je učinilac pristao na nastupanje smrti

pasivnog subjekta
 ako nema pristajanja već se radi o svesnom nehatu postojaće kd nehatnog lišenja života
6
 postojanje umišljaja se utvrđuje preko objektivnih elemenata odnosno radnje
izvršenja
 umišljaj se utvrđuje na osnovu okolnosti samog događaja
 Kod pokušaja ubistva potrebno je da je umišljaj učinioca obuhvatao smrt kao posledicu.
 Pokušaj ubistva može postojati i onda kada je oštećenom naneta teška / laka / nikakva telesna
povreda.
 namera se ne može koristiti kao sinonim za umišljaj
 Mora se obratiti pažnja na utvrđivanje motiva zbog toga što je on relevantan za moguće postojanje
teškog ubistva ili ubistva iz samilosti
 važna okolnost prilikom utvrđivanja kazne
3. Teško ubistvo (član 114)

Izvršilac: čovek
Radnja izvršenja: (1-11)
Kazna: preko 10 godina ili od 30 – 40 godina
 ubistvo učinjeno na svirep ili podmukao način (tačka 1)
 kod ubistva na svirep način
 objektivno – potrebno je da se žrtvi nanese patnja koja prevazilazi patnje koje prate svako
lišavanje života
 patnje mogu biti psihičke ili fizičke
 subjektivno – kod učinioca mora postojati svest / želja za mučenjem žrtve ili uživanje u
tome
 mora postojati direktni umišljaj
 izuzetno eventualni umišljaj može postojati ukoliko učinilac žrtvi svesno

nanosi teške telesne povrede koje su praćene teškim bolovima i patnjama, a da
je svestan da nastavljanjem može nastupiti smrt, pa na to pristaje
 unakaženje tela posle smrti odnosno mrcvarenje leša nije dovoljno za postojanje ovog
oblika teškog ubistva.
 kod ubistva na podmukao način
 na objektivnom planu potrebno je da postoji potajan način preduzimanja radnje
7
 na subjektivnom planu potrebno je da kod učinioca postoji posebna lukavost, prevarno
postupanje, zloupotreba poverenja žrtve ili njene bezazlenosti
 npr ubistvo supružnika za vreme spavanja, trovanje žrtve pozvane kao gosta
 smišljeno vršenje KD u trenutku kada se žrtva ne nada ili ne može da pruži otpor
 ubistvo pri bezobzirnom nasilničkom ponašanju (tačka 2)
 lišavanju života mora da prethodi nasilničko ponašanje
 mora biti bezobzirno
 mora prevazilaziti uobičajenu meru nasilja koja je česta kod KD ubistva
 bezobzirnost se ispoljava tako što učinilac pokazuje krajnju ravnodušnost prema tuđim
dobrima, delo vrši iz obesti / rušilačkih nagona, žrtva ne daje nikakav povod za vršenje KD
ubistva
 ubistvo pri čijem izvršenju se dovede u opasnost život još nekog lica (tačka 3)
 objektivno, potrebno je da je pored ubistva jednog lica doveden u konkretnu opasnost život
drugog lica
 sa subjektivne strane mora postojati umišljaj kako u odnosu na KD ubistva, tako i u odnosu
na dovođenje u konkretnu opasnost drugog lica
 samo na opasnost, a ne da i to drugo lice liši života
 dve sporne situacije:
 ako u odnosu na drugo lice postoji pokušaj ubistva
 prednost treba dati tački 11 – pokušaj ubistva više lica
 mogućnost ublažavanja kazne jer se kvalifikuje kao pokušaj ne bi bilo

opravdano koristiti
 nije utvrđena usmerenost umišljaja na pokušaj ubistva drugog lica
 moguć je pokušaj ovog oblika
 izostaje posledica u odnosu na lice koje se htelo lišiti života
 u odnosu na drugo lice posledica se ogleda u dovođenju u konkretnu opasnost njegovog života
 ubistvo pri izvršenju KD razbojništva ili razbojničke krađe (tačka 4)
 dominantno je lišavanje života a činjenica da se to čini pri vršenju kd razbojništva ili

razbojničke krađe predstavlja kvalifikatornu okolnost
 pobude učinioca (tačka 5)
 koristoljublje
8
 učinilac delo vrši radi pribavljanja sebi ili drugome bilo kakve materijalne koristi ili radi
sprečavanja materijalnog gubitka
 u teoriji je potrebno je da je učinilac postupao iz pohlepe, a ne radi zadovoljavanja

svojih osnovnih materijalnih potreba
 neprihvatljiv stav
 može biti od značaja za odmeravanje kazne
 ostvarivanje materijalne koristi može se postići ostvarivanjem

ubistva direktno – primanjem naknade za izvršeno ubistvo
npr ili indirektno – ubistvom lica koje predstavlja prepreku da učinilac stekne na
legalan način neku imovinu
 treba razlikovati od prethodne tačke
 prethodni oblik postoji ako do ubistva dođe kada se primenjuje sila ili pretnja
radi neposrednog oduzimanja ili zadržavanja tuđe pokretne stvari
 ako su ispunjeni i elementi prethodnog oblika – prividni idealni sticaj
 po odnosu supsidijariteta treba prednost dati ubistvu iz tačke 4
 izvršenje ili prikrivanje drugog KD
 ubistvo se vrši ili zato da se prikrije već učinjeno kd ili da se omogući vršenje nekog kd
 nije od značaja o kom se kd radi
 po prirodi stvari radi se o težim kd ali postoji i kada je u pitanju lakše
 bezobzirna osveta
 razlika između obične osvete je očigledna nesrazmera između nanetog zla i onog koje se vrši
kroz osvetu
 samo sa direktnim umišljajem
 neophodna je svest i volja jakog intenziteta – nespojivo sa eventualnim

umišljajem
 krvna osveta
 KZ više ne predviđa kao kvalifikatornu okolnost
 lišavanje života samog ubice ili nekog njegovog bližeg ili daljeg srodnika od strane srodnika
ubijenog zbog osvete
 može biti ili bezobzirna osveta ili niska pobuda
 postala veoma retka pa ne treba posebno propisivati nego se može podvesti pod druge
kvalifikatorne okolnosti
9
 druge niske pobude
 potrebno je da se na skali negativnog moralnog vrednovanja neka pobuda nalazi visoko da

bi se mogla oceniti kao niska u smislu ove kvalifikatorne okolnosti
 primena ove norme u velikoj meri zavisi od stava sudske prakse
 npr ljubomora nije niska pobuda u smislu kvalifikatorne okolnosti sama po

sebi
 ako bi se radilo o ubistvu muža da bi se otklonila prepreka za

nesmetano održavanje seksualnih odnosa sa njegovom suprugom –
niska pobuda
 lišavanje života službenog ili vojnog lica pri vršenju službene dužnosti (tačka 6)
 potrebno je da je službeno ili vojno lice lišeno života pri vršenju službene dužnosti
 i dalje zahteva vršenje poslova službene dužnosti a ne i vršenje poslova u vezi sa njima ali zato
sledeći oblik predviđa
 lišavanje života sudije, javnog tužioca, zamenika javnog tužioca ili policijskog službenika u vezi sa
slučajem (tačka 7)
 ubistvo lica koje obavlja poslove od javnog značaja u vezi sa poslovima koje to lice obavlja (tačka 8)
 potrebno je da je ubistvo izvršeno u vezi s poslovima koje to lice obavlja
 poslom od javnog značaja smatra se obavljanje profesije ili dužnosti koja ima povećani rizik za
bezbednost lica koje ga obavlja
 odnosi se na zanimanja od značaja za javno informisanje, zdravlje ljudi, obrazovanje, javni

prevoz, pravnu stručnu pomoć pred sudom i drugim organima
 ubistvo deteta i bremenite žene (tačka 9)
 mora postojati umišljaj
 ukoliko postoji pogrešna predstava o uzrastu deteta (misli da je navršilo 14 godina) ili ne zna za
trudnoću žene postojaće obično ubistvo
 isto je dejstvo otklonjive i neotklonjive stvarne zablude
 obe isključuju postojanje ovog oblika teškog ubistva
 nije smetnja da se uzmu u obzir kao otežavajuće okolnosti prilikom odmeravanja

kazne za obično ubistvo
 objektivno čine delo težim u konkretnom slučaju
 ubistvo člana porodice koje je učinilac prethodno kontinuirano zlostavljao (tačka 10)
 posmatrati u kontekstu krivičnog dela nasilja u porodici

10
 dovoljno je da je izvršenju dela prethodilo zlostavljanje
 potrebno je kontinuirano, sistematsko zlostavljanje člana porodice koji je lišen života
 to po pravilu znači i ostvarenje bitnih obeležja nasilja u porodici
 umišljajno lišavanje života više lica (tačka 11)
 pod uslovom da se ne radi o ubistvu na mah, ubistvu deteta pri porođaju ili o lišavanju života
iz samilosti
 potreba za primenom ovog oblika ubistva postoji onda kada je učinjeno dva ili više običnih ubistava
 mora postojati jedinstveni umišljaj upravljen na to da liši života više lica
 pokušaj ovog oblika bi postojao u slučaju da je jedno lice lišeno života, a ubistvo drugog (ili
više njih) ostalo u pokušaju, a umišljaj je bio upravljen na to da liši života više lica
 ili kada ni jedno lice nije lišeno života, ali je započeta radnja izvršenja koja je bila
upravljena na lišavanje života više lica
4. Ubistvo na mah (član 115)

Izvršilac: čovek
Radnja izvršenja: oduzimanje života čoveku
Kazna: 1 – 8 godina
Ubistvo na mah predstavlja privilegovani oblik ubistva. Okolnosti koje KD ubistva u ovom slučaju čine
lakšim i moraju biti kumulativno ispunjene su:
1. da je ubistvo izvršeno u stanju jake razdraženosti
 pod pojmom jake razdraženosti treba podrazumevati određena afektivna stanja jačeg
intenziteta koja utiču na sposobnost rasuđivanja i odlučivanja
 ostaju u granicama normalnog,
 ne radi se o patološkim afektivnim stanjima, jer bi se te situacije rešavale u vezi sa

institutom uračunljivosti.
 ukoliko dođe do bitno smanjene uračunljivosti, a zajedno sa njom su kumulativno ispunjena

i druga dva uslova koja se zahtevaju za ovaj oblik privilegovanog oblika KD ubistva
 neće doći do ublažavanja kazne po osnovu BSU, jer bi korišćenje ove mogućnosti
predstavljalo povredu zabrane dvostrukog vrednovanja,
11
 nešto što je uneto u zakonski opis kao privilegujuća okolnost ne može istovremno
biti i osnov za ublažavanje kazne
2. da je učinilac u takvo stanje doveden bez svoje krivice
 napadom, zlostavljanjem ili teškim vređanjem od strane ubijenog
 skrivljeni napad isključuje postojanje ovog krivičnog dela
 ne zahteva se uslov istovremenosti,
 jer se ovde napad javlja kao povod, odnosno kao uzrok stanja jake razdraženosti,
 u momentu vršenja krivičnog dela napada više nema
 ako bi napad još trajao, ukoliko bi bili ostvareni i drugi uslovi, došla bi u obzir primena
instituta nužne odbrane, odnosno prekoračenje njenih granica
 bilo bi takođe potrebno da je radnja ubistva izvršena u cilju odbijanja napada

a ne kao posledica jake razdraženosti
 ako sve to postoji, tek onda postoji ali obično ubistvo učinjeno u prekoračenju nužne
odbrane
 zlostavljanje čine radnje kojima se nekom licu nanose fizičke ili psihičke patnje (ili oboje), a da se
pri tome ne radi o telesnoj povredi
 bitno je utvrditi uzročnu vezu između kontinuiranog zlostavljanja i stanja jake

razdraženosti
 pojam teškog vređanja predstavlja pravni standard i utvrđuje se prema postojećim shvatanjima,
odnosno objektivno, a ne prema subjektivnoj oceni učinioca
 za utvrđivanje ovog pojma je od značaja postojanje odnosa srazmernosti, tj. mora

postojati srazmera između teškog vređanja i stanja jake razdraženosti
 mora se raditi o takvom vređanju koje je prema težini i načinu objektivno uzevši u datoj
situaciji bilo podobno da kod učinioca prouzrukuje stanje jake razdraženosti
3. da je delo izvršeno na mah
 odmah nakon napada, odnosno teškog vređanja, a u svakom slučaju za vreme trajanja jake
razdraženosti
 traži se „neposredno i eksplozivno“ reagovanje učinioca
 potreban je određeni vremenski kontinuitet između napada, odnosno teškog vređanja i radnje
ubistva koji se neće prekinuti u slučaju kraćeg vremenskog intervala, pod uslovom da taj interval
suštinski ne dovodi do prekida kontinuiteta između delovanja oštećenog i delovanja izvršioca
12
 izuzetno, ako je raniji napad, odnosno teško vređanje nakon izvesnog vremena ponovo
aktuelizovano ponašanjem pasivnog subjekta i još postojeće oslabljeno afektivno stanje
učinioca time pojačano, može se uzeti da je ovaj uslov ispunjen
5. Ubistvo deteta pri porođaju (član 116)

Zaštitni objekt: život novorođenčeta
Izvršilac: majka deteta, saizvršilac ili saučesnik odgovara za teško ubistvo
Radnja izvršenja: oduzimanje života novorođenčetu činjenjem ili nečinjenjem u toku porođaja ili
neposredno nakon
Objekt radnje: dete, novorođenče
Posledica: smrt novorođenčeta
Kazna: 6 meseci – 5 godina
Presudno za predviđanje ovog ubistva kao privilegovanog, jeste saznanje do kojeg se došlo u medicini da
se za vreme porođaja i izvesno vreme posle toga majka nalazi u stanju značajnih psihofizičkih poremećaja
izazvanih porođajem, što opravdava njen blaži tretman u slučaju ubistva deteta.
Izvršilac ovog KD može biti samo majka deteta.
 Saizvršilac, odnosno saučesnik odgovara za teško ubistvo.
 Ako delo izvrši neko drugo lice, a majka ga na to podstrekne ili mu u tome pomogne za vreme
porođaja ili neposredno nakon porođaja, dok kod nje traju poremećaji izazvani porođajem, ona će
biti saučesnik u ovom KD iako izvršilac čini teško ubistvo.
Radnja izvršenja može se izvršiti i činjenjem i nečinjenjem.
 I radnja pomaganja se može sastojati u nečinjenju.
 Majka u ovom slučaju ima položaj garanta, tako da njeno pasivno držanje može prestavljati
radnju pomaganja u ovom privilegovanom KD, iako izvršilac preduzima radnju izvršenja
običnog ubistva.
Nužno je da je porođaj započeo i da je dete živo.
 Ako se radnja vrši pre započinjanja porođaja prema plodu, radiće se o KD nedozvoljenog prekida
trudnoće.
KD mora biti izvršeno za vreme porođaja, ili neposredno posle porođaja, dok traje poremećaj izazvan
porođajem.
 Između poremećaja i porođaja mora postojati uzročna veza.
 To vreme može trajati duže ili kraće vreme u zavisnosti od okolnosti konkretnog slučaja, a pre svega
od ličnih svojstava majke.
13
 nužno je utvrditi da je u momentu lišavanja života postojao poremećaj i da je u uzročnoj vezi sa
porođajem
 Ukoliko je majka pre porođaja planirala ubistvo deteta, pa to i učini za vreme odnosno posle
poremećaja, takođe će postojati ovo KD, ako je u momentu lišavanja života deteta postojao poremećaj
izazvan poremećajem.
Neophodno je da se delo vrši sa umišljajem, koji može biti i eventualni.
 ako nema umišljaja postojače kd nehatnog lišenja života
 ista kazna pa nema praktičan značaj
 neprihvatljivo je tvrditi ako postoji nehat kod majke da kd ne postoji sa obrazloženjem da kd ubistva
deteta pri porođaju nema nehatni oblik
 kd nema svoje samostalno biće, privilegovani je oblik običnog ubistva
 kod nehatnog lišenja života irelevantno je da li je ostvarena privilegujuća okolnost sem ako bi
isključivala nehat
Pokušaj je moguć, koji je s obzirom na sada zaprećenu kaznu, kažnjiv prema opštim odredbama.
 I pokušaj kao i dovršeno KD, mora biti preduzet za vreme porođaja ili neposredno posle porođaja,
dok kod majke traje poremeđaj izazvan porođajem.
6. Lišenje života iz samilosti (član 117)

Izvršilac: čovek
Radnja izvršenja: oduzimanje života čoveku činjenjem ili nečinjenjem
Radnja izvršenja ovog privilegovanog oblika KD ubistva predstavlja oduzimanje života čoveku činjenjem
ili nečinjenjem ali je ograničena voljom pasivnog subjekta.
 Ako neko zahteva da bude lišen života na tačno određen način, a izvršilac to učini na sasvim drugi
način, treba uzeti da postoji obično ubistvo, a ne ovo KD.
 Sporno je da li je uopšte moguće, i pod kojim uslovima, izvršiti ovo delo nečinjenjem.
Pasivni subjekt može biti samo punoletno lice.
 mora postojati ne samo u vreme izvršenja KD, već i u vreme kada to lice zahteva da bude lišeno života
 Ukoliko se radi o licu kod koga je već nastupila moždana smrt iako postoje neke životne funkcije
postojaće nepodoban pokušaj ovog KD.
14
 to lice mora biti u teškom zdravstvenom stanju
 takvom zdravstvenom stanju koje mu pričinjava patnje, koje je neizlečivo i koje ima smrtni
ishod
Do lišavanja života mora doći na ozbiljan i izričit zahtev pasivnog subjekta
 Ozbiljan zahtev postoji ako je on posledica slobodne volje, odnosno odluke pasivnog subjekta.
 Toga nema u slučaju da pasivni subjekt usled bolesti nesposoban da rasuđuje ili odlučuje, kao
i u slučaju da je ta sposobnost kod njega umanjena.
 Izričit je zahtev ukoliko je nedvosmislen i ukoliko se jasno može zaključiti šta je volja pasivnog subjekta.
 On ne mora nužno biti izražen rečima, dovoljni su i potpuno jasni gestovi.
 Takav zahtev mora objektivno postojati, nije dovoljna subjektivna predstava učinioca u tom smislu.
 Ukoliko učinilac pogrešno drži da takav zahtev postoji, slučaj će se rešavati u skladu
sa odredbama o stvarnoj zabludi.
 Sam pojam zahteva podrazumeva uticanje na volju učinioca.
Pasivni subjekt mora umišljajno biti lišen života.
 Ukoliko nedostaje umišljaj u odnosu na ozbiljan i izričit zahtev pasivnog subjekta, tj. ukoliko se nalazi
u otklonjivoj zabludi u pogledu tog zahteva, moglo bi biti sporno da li će postojati krivično delo nehatnog
lišenja života.
Lišavanje života se mora izvršiti iz samilosti prema pasivnom subjektu.
 Ukoliko kod izvršioca postoji i neka druga pobuda može postojati ovo KD ukoliko ta druga pobuda
po prirodi stvari ne isključuje samilost (osveta ili koristoljublje).
Zbog prirode ovog KD i njegovih bitnih obeležja, u pogledu saučesništva, podstrekivanje je teško zamisliti
jer odluku, po pravilu kod izvršioca stvara pasivni subjekt, dok je pomaganje moguće.
Krivično delo lišenja života iz samilosti može biti izvršeno u idealnom sticaju sa običnim / teškim ubistvom
drugog lica
 ukoliko je istom radnjom lišeno života to drugo lice, a u pogledu koga nisu postojali uslovi za ovo KD
7. Nehatno lišenje života (član 118)

Izvršilac: čovek
Radnja izvršenja: nehatno oduzimanje života čoveku činjenjem ili nečinjenjem
15
Ubistvo iz nehata kao privilegovani oblik ubistva.
 Razlikuje se od osnovnog oblika KD samo prema obliku krivice
 ovde se kao privilegujuća okolnost javlja nehat
 intenzitet napada na zaštićeno dobro je znatno manje izražen kod nehatnog ubistva nego kod
običnog
 umišljaj i nehat toliko mogu da promene karakter i težinu kd da se više ne govori o ubistvu iz
nehata
 KD nehatnog lišenja života postoji onda kada je učinilac bio svestan da svojom radnjom (činjenjem
ili nečinjenjem) može drugog da liši života, ali je olako držao da to toga neće doći ili da će to moći da
spreči (svesni nehat), kao i u slučaju kada učinilac nije bio svestan da svojom radnjom nekoga može
da liši života, iako je prema okolnostima pod kojima je učinio delo i prema svojim ličnim svojstvima
bio dužan i mogao biti svestan te mogućnosti.
 za postojanje je irelevantno je da li se radi o svesnom ili nesvesnom nehatu
 vrsta nehata se mora utvrđivati da bi se izvršilo razgraničenje svesnog nehata i eventualnog

umišljaja i nesvesnog nehata sa slučajem
 svesni nehat:
 česte situacije nepažljivog rukovanja vatrenim oružjem
 stav sudske prakse je da čak ni u slučajevima najgrublje nepažnje kod

rukovanja vatrenim oružjem nema pristanka na posledicu odnosno da nema
eventualnog umišljaja
 u psihološkom smislu ravnodušnost ne znači istovremeno i pristajanje
 ukoliko se pristanak ne može utvrdtiti od značaja je i normativna, vrednosna

ocena učinioca prema posledici
 nesvesni nehat:
 ako je postojala dužnost i mogućnost da se predvidi da će se svojom radnjom neko

lice lišiti života
 stvarna zabluda iz nehata – otklonjiva stvarna zabluda
 neotklonjiva stvarna zabluda isključuje i nehatno kd
 KD se može izvršiti i nečinjenjem
 radi se o nepravom KD nečinjenja koje se vrši propuštanjem dužnog činjenja
 izvršilac u tom slučaju može biti samo ono lice koje ima položaj garanta
16
 koje je bilo dužno da preduzme određeno činjenje i usled čijeg propuštanja je došlo do
smrti nekog lica kao posledica ovog KD
 u odnosu na posledicu mora postojati nehat
 npr kada je optuženi propustio da pokrije krečanu na svom neograđenom placu u koju je upalo
dete i tako izgubilo život
 opasnost za druga lica koja se mogla i morala otkloniti određenim delovanjem
 većina kvalifikatornih okolnosti iz člana 114 (teško ubistvo) je nespojivo sa postojanjem nehata jer
zahtevaju umišljaj
 izuzetak: moguće je zamisliti ubistvo iz nehata službenog ili vojnog lica pri vršenju službene
dužnosti ili ubistvo deteta ili bremenite žene
 u tom slučaju te bi se oklonosti uzele u obzir prilikom odmeravanja kazne kao

otežavajuće, iako se radi o nehatnom delu, jer one objektivno delo čine težim
 kod krivičnih dela kvalifikovanih težom posledicom, kada mora postojati nehat u odnosu na težu
posledicu iz koje proizađe smrt nekog lica
 dela se ne kvalifikuju kao nehatno lišenje života već prema odgovarajućim odredbama kojima
su propisana ta krivična dela
8. Navođenje na samoubistvo i pomaganje u samoubistvu (član 119)

Izvršilac: čovek
Kazna: (1-5)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja se sastoji u radnji podstrekavanja ili pomaganja u samoubistvu nekog lica
 potrebno je da između ovih radnji i samoubistva postoji uzročna veza
 da je radnjom navođenja izazvana ili uvršćena odluka kod nekog lica da izvrši samoubistvo
 da se radnjom pomaganja dopinelo izvršenju samoubistva
 propisana je kazna od 6 meseci do 5 godina
2. privilegovan oblik
17
 ako se radnja izvršenja sastoji u pomaganju a ostvareni su uslovi koji se zahtevaju za kd
lišenja života iz samilosti
 npr. ako neko na ozbiljan i izričit zahtev neizlečivom bolesniku pripremi smrtonosnu injekciju
koju taj bolesnik sam sebi da
 ako mu je i ubrizga – postoji kd lišenja života iz samilosti
 propisana je kazna od 3 meseca do 3 godine
3. teži oblik
 kvalifikatorna okolnost je svojstvo pasivnog subjekta
 prema maloletniku tj prema licu koje je navršilo četrnaest godina ili prema licu koje
se nalazi u stanju bitno smanjene uračunljivosti
 bitno smanjena uračunljivost je ovde tehnički termin – sve ono što se inače traži za BSU
 potrebno je utvrditi da je u momentu izvršenja samoubistva lice koje ga je izvršilo bilo u stanju
BSU
 stanje BSU mora da postoji u odnosu na akt samoubistva
 propisana je kazna od 2 do 10 godina
4. najteži oblik
 kada se delo iz stava 1 vrši prema licu koje nije navršilo 14 godina ili prema neuračunljivom
licu
 važi ista napomena u pogledu termina neuračunljivo lice kao i za BSU
 propisana je kazna zatvora kao za teško ubistvo
 kazniće se zatvorom preko 10 godina ili od 30 do 40 godina
5. poseban oblik
 radnja izvršenja je surovo ili nečovečno postupanje s licem koje se prema učiniocu nalazi u
odnosu kakve podređenosti ili zavisnosti
 surovo li nečovečno postupanje se može manifestovati u raznim oblicima
 odnos podređenosti ili zavisnosti može postojati po pravnom osnovu ili faktički
 potrebno je da je lice u odnosu poređenosti ili zavisnosti izvršilo ili pokušalo samoubistvo
usled surovog ili nečovečnog postupanja
 između takvog postupanja i samoubistva mora postojati uzročna veza
 indirektno navođenje na samoubistvo
18
 umišljaj mora da obuhvati svest o tome da se to lice nalazi prema njemu u odnosu podređenosti ili
zavisnosti
 ne sme biti upravljen na to da to lice izvrši samoubistvo – inače je to osnovni oblik iz

stava 1
 samoubistvo se može pripisati nehatu učinioca
 da je učinilac svestan mogućnosti da usled njegovog postupanja lice u odnosu

zavisnosti ili podređenosti može izvršiti samoubistvo ali je olako držao da to lice neće
izvršiti samoubistvo ili da će to sprečiti – svesni nehat
 ako nije bio svestan mogućnosti da lice izvrši samoubistvo da je prema okolnostima i
svojim ličnim svojstvima bio dužan i mogao biti svestan te mogućnosti – nesvesni
nehat
 kombinacija umišljaja i nehata učinioca – nehat u odnosu na posledicu a u odnosu na radnju

i druga bitna obeležja umišljaj
 propisana kazna je zatvor od 6 meseci do 5 godina
 za sve oblike
 potrebno je da je samoubistvo izvršeno ili pokušano
 ako je samo pokušano kd postoji ali je to fak. osnov za ublažavanje kazne
9. Nedozvoljen prekid trudnoće (član 120)

Zaštitni objekt:
Izvršilac: svako lice osim bremenite žene koja ne može odgovarati ni kao podstrekač, odnosno pomagač
Posledica: prekid trudnoće
Kazna: (1-4)
 ovo krivično delo je blanketnog karaktera
 ono se vrši protivno propisima o prekidu trudnoće.
 prekid trudnoće, ako je izvršen u skladu sa propisima, nije inkriminisan
 za utvrđivanje da li je prekid trudnoće izvršen protivno propisima relevantan je Zakon o

postupku prekida trudnoće u zdravstvenoj ustanovi
 kod trudnoće do navršene desete nedelje navedeni zakon skoro u potpunosti omogućava
ostvarivanje tog prava
19
 prekid trudnoće dozvoljen je izuzetno i nakon tog perioda, ali samo u slučajevima
predviđenim pomenutim zakonom
1. kada se na osnovu medicinskih indikacija utvrdi da se na drugi način ne može spasiti život ili
otkloniti teško narušavanje zdravlja
2. kada se na osnovu naučno medicinskog saznanja može očekivati da će se dete roditi sa teškim
telesnim ili duševnim nedostacima
3. kada je do začeća došlo izvršenjem kd
 pobačaj predstavlja uništenje ploda koje može biti izvršeno na različite načine i upotrebom
različitih sredstava
 krivičnopravno je relevantan samo nasilni pobačaj, a ne i spontani pobačaj
1. osnovni oblik
 postoji onda kada se pobačaj vrši uz pristanak bremenite žene
 pristanak mora biti dobrovoljan i dat od punoletne žene koja je svesna značaja prekida
trudnoće i to hoće
 pristanak je isključen pre svega u slučaju upotrebe sile ili pretnje
 ako je lice mlađe od 16 godina, potrebna je pisana saglasnost roditelja
 potrebno je da se prekid trudnoće vrši protivno propisima koji regulišu ovu oblast
 alternativno postavljena radnja izvršenja
 ostvarena je kada je pobačaj izvršen, započet ili se pak bremenitoj ženi pomagalo u vršenju
pobačaja
 radnja izvršenja je i započinjanje pobačaja
 sam pokušaj je predviđen kao radnja izvršenja pa pokušaj ovog kd nije moguć
 nije potrebno da je došlo do uništenja ploda
 kao radnja izvršenja predviđa se i pomaganje
 izvršilac je svako lice osim bremenite žene koja ne može odgovarati ni kao posmatrač ni
pomagač
 propisana je kazna od 3 meseca do 3 godine
2. prvi teži oblik
 bavljenje vršenjem dela iz stava 1
 pojam bavljenja – delo izvršeno više puta
 isključen sticaj kd tj radi se o prividnom realnom sticaju
20
 ovaj oblik kd ne bi postojao u slučaju kada je delo samo jedanput izvršeno bez obzira na nameru da
se učinilac time bavi
 propisana kazna je zatvor od 6 meseci do 5 godina
3. drugi teži oblik
 u slučaju da je pobačaj izvršen ili započet bez pristanka bremenite žene
 pristanak je isključen u slučajevima kad bremenita žena nije svesno i voljno pristala
na pobačaj
 ako je žensko lice mlađe od 16 a prekid se vrši bez njenog pristanka i bez pisane
saglasnosti njenog roditelja, usvojioca ili staraoca
 ako je uz saglasnost bremenite žene ali bez pisane saglasnosti roditelja postoji
osnovni oblik
 ako roditelj da pisanu saglasnost a nema pristanka ženskog lica mlađeg od 16

kd ne bi postojalo – pisana saglasnost roditelja isključuje protivpravnost
 radnja izvršenja je ostvarena je kada je pobačaj izvršen ili započet
 praćeno je upotrebom sile ili pretnje, na prevaran način i sl
 nije slučaj ako se radi o drugoj vrsti pas. subjekta koji se javlja kod ovog težeg
oblika
 maloletnica mlađa od 16. koja pristaje na prekid ali nedostaje pisana

saglasnost roditelja
 propisan je zatvor od 1 do 8 godina
4. kvalifikovani oblik
 ako je usled dela iz stava 1 -3 nastupila smrt, teško narušavanje zdravlja ili druga teška
telesna povreda žene nad kojom je vršen prekid trudnoće protivno propisima
 mora postojati uzročna veza između vršenja nekog od oblika i teže posledice
 učinilac mora u odnosu na težu posledicu postupati iz nehata
 kod stava 2, dovoljno je da je bar kod jednog dela došlo do nastupanja teže posledice koja se
može pripisati nehatu učinioca
 propisana kazna kod teže posledice kod vršenja kd iz stava 1 i 2 je zatvor od 1 do 7 godina, a
kod vršenja kd iz stava 3 – 2 do 12 godina
10. Teška telesna povreda (član 121)

Zaštitni objekt: telesni integritet ili zdravlje čoveka
21
Izvršilac: čovek
Radnja izvršenja: svaka radnja podobna da prouzrokuje tešku povredu telesnog integriteta ili teško
narušavanje zdravlja
Posledica: teška povreda telesnog integriteta ili teško narušavanje zdravlja
Kazna: (1-6)
Telesna povreda je narušavanje telesnog integriteta ili zdravlja nekog lica
 teška telesna povreda postoji ako je narušavanje jačeg intenziteta – mora se raditi o teškom
narušavanju
Radnja izvršenja je svaka ona radnja podobna da prouzrukuje tešku povredu telesnog integriteta odnosno
teško narušavanje zdravlja.
Posledica se sastoji u teškoj povredi telesnog integriteta ili teškom narušavanju zdravlja.
 osnovni kriterijum za razlikovanje obične i naročite teške telesne povrede
1. obična teška telesna povreda – nije bliže određena pa se u teoriji i praksi određuje pomoću pojma naročito
teške telesne povrede iz stava 2
 ako usled povrede život povređenog nije doveden u opasnost
 ako je život doveden u apstraktnu opasnost, takođe je samo obična teška telesna
povreda
 ako je uništen ili trajno i u znatnoj meri oslabljen deo tela ili organ koji se ne smatra važnim
 i onda kada je koji važan deo tela ili organ oslabljan ali ne u znatnoj meri
 ili je oslabljen u znatnoj meri ali ne trajno
 u slučaju prouzrokovanja nesposobnosti za rad
 kod obične teške telesne povrede mora biti privremena a ne trajna
 narušavanje zdravlja – ako su kumulativno ispunjena dva uslova
1. kada je ono ili trajno a nije teško
2. kada je ono ili teško a nije trajno
 ako teška telesna povreda prouzrukuje izvesne trajne promene na telu koje se ne mogu smatrati
unakaženošću
 kazniće se zatvorom od 6 meseci do 5 godina
2. naročito teška telesna povreda – pet oblika

22
 ako je u opasnost doveden život povređenog
 konkretna i neposredna opasnost
 opasnost mora postojati u momentu nanošenja telesne povrede
 ako do nje dođe kasnije ukoliko postoji nesumnjiva uzročna veza između
telesne povrede i nastupanja opasnosti
 ako se opasnost može otkloniti lekarskom intervencijom ne isključuje

postojanje ovog oblika teške telesne povrede
 ako je uništen ili trajno i u znatnoj meri oslabljen neki važan deo tela ili važan organ povređenog
 kada je neki važan deo tela uništen
 kada je u znatnoj meri oslabljen
 sporno je šta znači – u znatnoj meri oslabljen
 kada je neki važan organ uništen
 organ se od dela tela razlikuje po tome što obavlja određenu relativno

samostalnu funkciju
 najjasnije je da se o naročito teškoj telesnoj povredi radi ako je neki važan organ uništen
 kada je on u znatnoj meri oslabljen
 ako je prouzrokovana trajna nesposobnost za rad
 apsolutna nesposobnost ili
 relativna nesposobnost
 kada dođe do trajne nesposobnosti samo u pogledu onog zanimanja odnosno posla
koji je povređeni obavljao do nanošenja povrede
 trajno i teško narušavanje zdravlja povređenog
 teškom telesnom povredom je prouzrokovano neko oboljenje – telesno ili duševno koje
je po svojoj prirodi teško i trajno tj neizlečivo
 ako telesna povreda kao posledicu ima unakaženost povređenog
 trajne i vidljive promene tela koje izazivaju određena osećanja kod drugih ljudi –
sažaljenje, odvratnost, zgražavanje i sl
 kazna je zatvor od 1-8 godina
3. teška telesna povreda kvalifikovana smrću
 ako povređeni umre usled bilo obične bilo naročito teške telesne povrede
23
 u odnosu na tešku telesnu povredu mora postojati umišljaj, u odnosu na smrt nehat
 sporna pitanja razgraničenja sa kd ubistva, nehatnog lišenja života, utvrđivanja uzročne veze,
njenog prekida usled delovanja drugih okolnosti i sl sudska praska rešava od slučaja do slučaja
 ukoliko se i osnovni oblik vrši iz nehata, taj slučaj treba okvalifikovati kao kd nehatnog
lišenja života koje konzumira nehatnu tešku telesnu povredu
 kazna zatvora od 2-12 godina
4. TTP iz nehata
 vezuje se za OTTP i NTTP – samo mora postojati svesni ili nesvesni nehat
 samo postoji u odnosu na O i NTTP a ne i u odnosu na TTP kvalifikovanu smrću
 zatvor do tri godine
5. TTP na mah
 identična obeležja kao i kd ubistva na mah
 razlika je posledica – nanošenje teške telesne povrede
 može postojati u slučaju teške telesne povrede kvalifikovane smrću
 kazna
 OTTP do 3 godine
 NTTP 3 meseca do 4 godine
 TTP kvalifikovana smrću – 6 meseci do 5 godina
6. kvalifikovani oblik TTP s obzirom na svojstvo subjekta – ZID KZ 2009
 ako je teška telesna povreda učinjena prema maloletnom licu ili bremenitoj ženi, licu koje obavlja
poslove od javnog značaja
 za OTTP – 1-8 godina
 za NTTP 2-12 godina
 za TTP kvalifikovanu smrću – 5-15 godina
11. Laka telesna povreda (član 122)

Zaštitni objekt: telesni integritet ili zdravlje čoveka
Izvršilac: čovek
24
Radnja izvršenja: svaka radnja podobna da prouzrokuje laku povredu telesnog integriteta ili lako
narušavanje zdravlja
Posledica: laka povreda telesnog integriteta ili lako narušavanje zdravlja
Kazna: (1-2)
Laka telesna povreda se sastoji u lakom narušavanju telesnog integriteta odnosno u lakom narušavanju
zdravlja.
 pojam lake telesne povrede se određuje na osnovu obične teške telesne povrede – dvostruko posredan
način pošto ni obična teška telesna povreda nije određena u zakonu
 sve ono što ne predstavlja običnu tešku telesnu povredu jeste laka telesna povreda
 gornja granica
 treba odrediti donju granicu telesne povrede
Postoje dva oblika lake telesne povrede:
 obična laka telesna povreda (stav 1)
 postoji u slučaju kada ni na koji način nije doveden u opasnost život povređenog
 nespojiva sa uništenjem bilo kog organa ili dela tela, ali nje nema ni onda kada deo tela ili
organ nije znatno ili trajno oslabljen
 kod lake telesne povrede nema ni trajne ni privremene nesposobnosti za rad
 prihvata se da postoji laka telesna povreda onda kada je ta nesposobnost trajala vrlo
kratko vreme
 laka telesna povreda postoji i onda kada zdravlje povređenog nije ni trajno ni teško narušeno,
već kad je to privremeno i lako
 kada nije došlo do unakaženosti, niti pak do kakve trajne deformacije tela povređenog
 u izgledu povređenog kod lake telesne povrede može doći samo do privremenih
promena u izgledu
 može se izvršiti samo sa umišljajem
 sudska opomena može se izreći po opštim pravilima za izricanje sudske opomene
 kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do jedne godine
 gonjenje za običnu laku telesnu povredu preduzima se po privatnoj tužbi
 opasna laka telesna povreda
 postoji onda kada se laka telesna povreda nanese oružjem ili drugim sredstvom podobnim da telo
teško povredi ili zdravlje teško naruši
25
 razlikuje u odnosu na osnovni oblik samo prema sredstvu kojim se nanosi povreda
 presudna je podobnost tog sredstva da telo teško povredi ili zdravlje teško naruši
 oružje, oruđe
 drugo sredstvo podobno da telo teško povredi
 sredstva čija upotreba sama po sebi ne prouzrukuje tešku telesnu povredu
 sporno da li pojedini delovi tela mogu predstavljati ta „druga sredstva“
 treba podrazumevati ono sredstvo čija upotreba na određeni način odnosno pod
određenim okolnostima po pravilu prouzrukuje tešku telesnu povredu
 mora obuhvatiti i svest da se upotrebljenim sredstvom telo može teško povrediti ili
zdravlje teško narušiti
 sudska opomena se može izreći pod uslovom da je učinilac bio izazvan nepristojnim ili
grubim ponašanjem pasivnog subjekta
 kazna je zatvor do tri godine
 gonjenje se preduzima po službenoj dužnosti
12. Učestvovanje u tuči (član 123)

Zaštitni objekt: život, telesni integritet ili zdravlje čoveka
Izvršilac: čovek
Radnja izvršenja: učestvovanje u tuči prilikom koje je došlo do teških telesnih povreda ili smrti nekog lica
Posledica: smrt, teška povreda telesnog integriteta ili teško narušavanje zdravlja
Kazna: (1-2)
Kod ovog KD inkriminisano je samo učešće u tuči.
 Svaka tuča u kojoj učestvuje više lica opasna je i znači ugrožavanje života i tela.
 Da bi se tuča inkriminisala kao KD potrebno je da se opasnost od tuče realizovala kroz smrt ili teške
telesne povrede nekog lica.
 taj dodatni uslov ne predstavlja posledicu ovog KD, već objektivni uslov inkriminacije
(kažnjivosti).
 Ukoliko je u odnosu na posledicu tuče postojao umišljaj ili nehat, takvi učesnici će se smatrati
(sa)izvršiocima KD ubistva, odnosno teške telesne povrede
26
 ne isključuje postojanje KD učestvovanja u tuči u odnosu na ostale učesnike kod kojih nije
postojala ni objektivna ni subjektivna veza u odnosu na smrt ili tešku telesnu povredu nekog
lica
Radnja izvršenja ovog krivičnog dela je učestvovanje u tuči u kojoj je neko lice teško telesno povređeno ili
lišeno života
 Pojam tuče se određuje kao fizički obračun između učesnika tuče u kome oni preduzimaju radnje
usmerene na povredu telesnog integriteta drugih učesnika pri čemu mogu istovremeno
preduzimati i radnje odbrane sopstvenog telesnog integriteta.
 uzajamnost je konstitutivni element u pojmu tuče
 tuča podrazumeva razmenu udarca odnosno tuču između više lica
 tuče nema kada su okrivljeni tukli oštećenog koji nije uzvraćao udarce već je pokušao da
pobegne
 nije neophodan neposredan fizički kontakt koji nekad može da izostane ni primenjena
znatnija sila odnosno osetna fizička snaga
 tuča može biti i postavljanje prepreka, saplitanje, guranje, polivanje alkoholnim pićem
i sl
 tuča je fizički obračun između najmanje tri lica
 fizički obračun je moguć i između samo dva lica, kod kd učestvovanja u tuči to nije
prihvatljivo iz više razloga
 u tom slučaju bi se znalo ko je učinilac ubistva ili teške telesne povrede
 cilj je obuhvatanje učestvovanja u tuči koja ima potencijal da dođe do

nastupanja teške telesne povrede ili smrti nekog lica kao objektivni uslov
inkriminacije
 svakodnevni pojam tuče podrazumeva učešće većeg broja lica
 krivično delo učestvovanja u tuči vrši i onaj učesnik koji je teško telesno povređen, ako
je u tuči još neko lice teško telesno povređeno ili lišeno života
Objektivni uslov inkriminacije
 sastoji se u tome da je u tuči neko lice lišeno života ili da je drugom licu naneta teška telesna povreda
 potrebno je da postoji uzročna veza između tuče i nastupanja smrti odnosno teške telesne povrede
 presudno je da se tuča kao takva javlja kao uzrok smrti ili teške telesne povrede a ne individualni
doprinost
 ako bi do presudnog uticaja individualnog doprinosa došlo iz nekog razloga, onda ne postoji
ovo KD
27
Izvršilac ovog krivičnog dela može biti samo lice koje nije izvršilo ubistvo odnosno tešku telesnu povredu.
 izvršilac ubistva ili teške telesne povrede odgovara samo za to KD, a ne i za učestvovanje u tuči, jer se radi o
prividnom idealnom sticaju po odnosu supsidijariteta
 u slučaju kada nije utvrđeno ko je izvršio ubistvo ili tešku telesnu povredu, svi učesnici u tuči
smatraće se izvršiocima krivičnog dela učestvovanja u tuči
 kada neko mora učestvovati u tuči da bi se mogao smatrati izvršiocem
 kada je neko učestvovao u tuči pre nastupanja nečije smrti ili TTP
 sporna situacija ako neko napusti tuču pre nego što je došlo do smrti ili ttp
 treba uzeti da krivično delo postoji jer se ne može isključiti postojanje uzročne veze
 za vreme nastupanja smrti ili TTP
 nesporno je da postoji ako je učestvovao u tuči u momentu nastupanja objektivnog uslova

inkriminacije
 posle nastupanja smrti ili TTP
 nesporno je da ne može biti učinilac ovog KD ako se uključio u tuču nakon nastupanja smrti
 njegovo učestvovanje u tuči ne doprinosi nastupanju tog uslova
Nije neophodno da je lice koje je lišeno života ili teško telesno povređeno bilo učesnik u tuči.
 za postojanje KD dovoljno je da je njegova smrt ili teška telesna povreda prouzrokovana tučom,
odnosno da postoji uzročna veza
Ovo KD se može izvršiti samo sa umišljajem.
 umišljajem ne sme da bude obuhvaćen objektivni uslov inkriminacije, tj. da je neko lice u tuči lišeno
života, odnosno da mu je naneta teška telesna povreda
 u protivnom postojalo bi KD ubistva, odnosno teške telesne povrede
U slučaju da je izvršilac ovog KD naneo nekom licu i laku telesnu povredu
 neće postojati sticaj, već prividni idealni sticaj po odnosu konsumpcije, odnosno inkluzije
Ko učestvuje u tuči u kojoj je neko lišen života ili je drugom nanesena teška telesna povreda, kazniće se za
samo učestvovanje novčanom kaznom ili zatvorom do tri godine.
28
13. Krivična dela protiv sloboda i prava čoveka i građanina (glava četrnaesta) – zajedničke
karakteristike
ZAŠTITNI OBJEKT ove glave su slobode I prava čoveka I gradjanina.
Polazi se od prava coveka u užem smislu.
Ne pravi se suštinska razlika izmedju sloboda I prava.
IZVRŠILAC može biti bilo koje lice ali značajan broj KD dobija TEŽI OBLIK ako je učinjeno od strane
službenog lica.
Novina je inkriminisanje torture.
14. Povreda ravnopravnosti (član 128)

Zaštitni objekt: pravna jednakost
Izvršilac: bilo koje lice / teži oblik ukoliko je učinjeno od strane službenog lica
Radnja izvršenja: uskraćivanje ili ograničavanje prava građana / davanje građanima povlastica i pogodnosti
Posledica: povreda prava građana ili povreda njihovog pravnog interesa
Kazna: do 3 godine (službeno lice od 3 meseca do 5 godina)
Ova inkriminacija predstavlja realizaciju ustavne zabrane diskriminacije građana. Osnov za nju nalazi se
pored Ustava i u određenim međunarodnopravnim dokumentima.
Radnja izvršenja:
 uskraćivanje ili ograničavanje prava građana
 ako se neko potpuno lišava određenog prava (u celini mu se uskraćuje) ili mu se to pravo ograničava
(delimično ga se lišava, pravo mu se sužava)
 to su prava koja su predviđena ustavom, zakonom, podzakonskim aktom ili drugim opštim
aktom, kao i ratifikovanim međunarodnim ugovorom
 davanje građanima povlastica ili pogodnosti
 nekome se daje određeno pravo koje mu ne pripada
 daje mu se određena povlastica ili pogodnost
 sva prava koja su propisana gore navedenim aktima ali i povlasticama ili pogodnostima koja
nisu ničim propisana
Nužno je da se to radi zbog:
 nacionalne ili etničke pripadnosti, pripadnosti rasi ili veroispovesti ili zbog odsustva te pripadnosti
29
 razlika u pogledu političkog ili drugog ubeđenja, pola, invaliditeta, seksualne orijentacije, rodnog
identiteta, jezika, obrazovanja, društvenog položaja, socijalnog porekla, imovnog stanja ili nekog
drugog ličnog svojstva
 Diskriminacija u širem smislu postoji i onda kada se neko po nekom od navedenih osnova favorizuje
 kad mu se daje neka povlastica ili pogodnost koja mu ne pripada
 time se pogađaju drugi građani i narušava princip pravne jednakosti
Posledica se sastoji u povredi prava građana ili u povredi njihovog pravnog interesa.
Pokušaj postoji kada još nije došlo do ograničavanja ili uskraćivanja prava ili davanja povlastica ili
pogodnosti ali su preduzete određene radnje u tom cilju
Mora postojati umišljaj
 mora obuhvatiti svest o tome da se ukraćuje ili ograničava neko pravo ili daju povlastice ili pogodnosti po
nekom od navedenih osnova
Kazna zatvora u trajanju do tri godine.
Teži oblik (stav 2)
 ako delo izvrši službeno lice u vršenju službe
 kazna zatvora od 3 meseca do 5 godina
15. Protivpravno lišenje slobode (član 132)

Zaštitni objekt: sloboda čoveka, pravo na slobodu kretanja
Radnja izvršenja: protivpravno uskraćivanje prava na slobodu kretanja
Posledica: povreda prava građana na slobodno kretanje
Kazna: (1-5)
Oduzimanje slobode kretanja podrazumeva sprečavanje nekog lica, protivno njegovoj volji, da promeni
mesto na kome se nalazi.
Radi se o trajnom KD, koje postoji sve vreme dok je pasivni subjekt lišen slobode.
Za postojanje KD potreban je umišljaj koji mora obuhvatiti svest o protivpravnosti.
1. osnovni oblik
 oduzimanje slobode kretanja nekom licu
 nije od značaja koliko je dugo oduzimanje slobode kretalo
30
 dovoljno je zatvaranje koje je sasvim kratko trajalo
 ne duže od 30 dana, to je stav 3
 radnja izvršenja je zatvaranje, držane zatvorenog ako je već bio zatvoren ili protivpravno
oduzimanje ili ograničavanje slobode kretanja na drugi način
 svi načini koji su podobni da se nekome oduzme sloboda kretanja
 ne moraju nužno biti radnje slične zatvaranju
 npr. invalidu oduzimanje pomoćnog sredstva za kretanje
 radnja izvršenja se može ostvariti i nečinjenjem
 propuštanje da se zatvoreno lice oslobodi
 pasivni subjekt ovo KD jeste svako lice koje je sposobno da se kreće
 to može biti i neuračunljivo lice i dete, pod uslovom da u jednom prirodnom (ne i
pravnom) smislu može da donesi odluku o promeni mesta na kome se nalazi, kao i da
tu odluku može da realizuje
 dovoljno je da može da se kreće uz pomoć drugih lica ili tehničkih pomagala
 ko se nalazi u stanju zbog kojeg ne može da ima volju da promeni svoje mesto boravka,
ne može biti pasivni subjekt
 lice koje spava, sasvim malo dete
 postojanje protivpravnosti
 pristanak pas. subjekta isključuje predviđenost u zakonu a ne protivpravnost
 nema bitnog elementa ovog kd koji podrazumeva da se lišavanje slobode nekog

lica vrši protivno njegovoj volji
 propisana je kazna zatvora do tri godine
2. teži oblik
 ako se kao izvršilac javi službeno lice koje je delo izvršilo zloupotrebom svog položaja ili ovlašćenja
 umišljaj mora da obuhvati i svest da zloupotrebljava svoj položaj ili ovlašćenje
 moguće je da bude u indirektnoj pravnoj zabludi u pogledu osnova koji isključuje

protivpravnost
3. prvi oblik kvalifikovan težom posledicom
 alternativno da je lišenje slobode trajalo duže od 30 dana, da je vršeno na svirep način, da je licu
lišenom slobode time teško narušeno zdravlje ili da su nastupile druge teške posledice
31
 kazna zatvora od 1 do 8 godina
4. drugi oblik kvalifikovan težom posledicom
 ako je nastupila smrt lica koje je protipravno lišeno slobode
 mora postojati uzročna veza između lišavanja slobode i smrti i nehat u odnosu na posledicu
 učinilac će se kazniti zatvorom od 2 do 12 godina
5. pokušaj je kažnjiv i kod osnovnog oblika s ozbirom na izričitu odredbu u stavu 5
16. Otmica (član 134)

Otmica je KD koje sadrži elemente krivičnog dela protivpravnog lišenja slobode, prinude i iznude.
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je odvođenje ili zadržavanje nekog lica upotrebom sile, pretnje obmane ili na drugi
način
 na drugi način podrazumeva protivno volji određenog lica, da nije upotrebljena sila,
pretnja ili obmana
 odvođenje je promena mesta na kome se lice nalazilo protivno njegovoj volji
 zadržavanje je sprečavanje lica da napusti mesto na kome se do tada nalazilo
 obavezno je postojanje direktnom umišljaja kao i namere
 namera se sastoji u tome da se od otetog ili nekog drugog lica iznudi novac ili kakva druga
imovinska korist ili da se oteto dece ili neko drugo lice prinudi da nešto učini, ne učini ili trpi
 cilj otmice je iznuda ili prinuda
 ova namera ne mora biti ni delimično ostvarena za postojanje kd
 ne postoji mogućnost oslobođenja od kazne ako učinilac otmice pusti

oteto lice pre nego što je ostvaren cilj otmice
 nepostojanje ove namere isključuje ovo kd ali ne i prinudu, protivpravno

lišenje slobode
2. teži oblik
 ako se delo iz stava 1 vrši pretnjom ubistvom ili teškom telesnom povredom otetom licu
 kvalifikovana pretnja
 3-12 godina
32
3. teži oblik, stav 3
 ako su ostvarene određene kvalifikatorne okolnosti ili nastupile teže posledice
 da je oteto lice zadržano duže od deset dana
 da je prema otetom licu postupano na svirep način ili mu je teško narušeno zdravlje
 ili je učinjeno prema maloletnom licu ili su nastupile druže teške posledice
 u odnosu na kvalifikatorne okolnosti je potreban umišljaj a u odnosu na težu posledicu nehat
 3-15 godina
 ako je nastupila smrt otetog lica
 ako je delo učinjeno od strane grupe
 GRUPU čine najmanje tri lica povezanih radi trajnog ili povremenog vršenja kd koja
ne mora da ima definisane uloge svojih članova, kontinuitet članstva ili razvijenu
strukturu
 potreban je nehat u odnosu na težu posledicu
 5-18 godina
5. najteži oblik
 postoji kada je otmica izvršena od strane organizovane kriminalne grupe
 ORGANIZOVANA KRIMINALNA GRUPA je grupa od tri ili više lica
 koja postoji određeno vreme i deluje sporazumno
 u cilju vršenja jednog ili više krivičnih dela za koja je propisana kazna zatvora od
četiri godine ili teža kazna,
 radi neposrednog ili posrednog sticanja finansijske ili druge koristi
 ili radi ostvarivanja i zadržavanja uticaja na privredne ili druge važne državne
strukture
 najmanje 5 godina
17. Prinuda (član 135)

Zaštitni objekt: sloboda odlučivanja i sloboda delovanja kao jedno od osnovnih prava čoveka
Izvršilac: bilo koje lice
33
Radnja izvršenja: upotreba sile ili pretnje upravljena na to da drugo lice nešto protiv svoje volje učini ili ne
učini ili trpi
 za svršeno KD prinude nije potrebno da lice prema kome se sila ili pretnja primenjuju do kraja dovrši
ono na šta se prinuđava
 dovoljno je da je tu radnju započelo
 kd je dovršeno i kada je pasivni subjekt sprečen da donese odluku, odnosno kada je sprečen da je
realizuje
 mora postojati uzročna veza između prinude i onoga na šta se subjekt prinuđava
 mora postojati određeni odnos između sredstva i cilja prinude
 sredstva prinude su sila i pretnja
 Sila
 može biti apsolutna ili kompulzivna, neposredna ili posredna
 pojam sile obuhvata upotrebu hipnoze ili omamljujućih sredstava
 primena fizičke snage u cilju savlađivanja pruženog ili očekivanog otpora –

tradicionalni pojam
 kompulzivna i posredna sila:
 delovanje na stvar
 skidanje prozora i vrata sa stana da se stanari isele
 mora da sadrži minimum fizičkog telesnog u smislu da telesno deluje na

prinuđenost
 pretnja
 predstavlja stavljanje u izgled određenog budućeg zla licu kojem se preti a da pri
tom ostvarivanje tog zla na bilo koji način zavisi od volje lica koje preti
 ozbiljnost pretnje treba ocenjivati iz perspektive pasivnog subjekta
Posledica: je ostvarena kada prinuđeni započne ponašanje na koje je prinuđen
 ukoliko upotrebljena sila ili pretnja nema za posledicu ono ponašanje pasivnog subjekta zbog kojeg
je upotrebljena, postojaće pokušaj KD prinude koji, s obzirom na zaprećenu kaznu nije kažnjiv
Kazna: (1-5)
Pasivni subjekt može biti samo fizičko lice
 ne može biti pravno lice
 nije nužno da je reč o tačno određenom fizičkom licu
34
 može biti veći broj lica koja nisu poimenično određena ako je preduzeta sila ili pretnja bila usmerena
na svakog od njih i ako su usled toga bili prinuđeni da nešto učine ili trpe
KD se može izvršiti samo sa direktnim umišljajem
 umišljaj mora obuhvatiti i konkretno činjenje, nečinjenje ili trpljenje na koje se pasivni subjekt
prinuđava
Iako se protivpravnost ne pojavljuje kao posebno obeležje KD prinude, s obzirom da su izvesni oblici
prinude dozvoljeni, pre svega kada postoji zakonsko ovlašćenje, treba voditi računa o tome da u
konkretnom slučaju ne postoji neki od osnova za isključenje protivpravnosti.
Prinuda se javlja kao radnja izvršenja odnosno kao sredstvo izvršenja drugih kd
 prividni idealni sticaj pa postoji samo to drugo kd ali upitno da li po osnovu specijaliteta ili
supsdijariteta
 ipak se radi o slučaju specijaliteta pošto nije od značaja na šta se pasivni subjekt prinuđava
1. osnovni oblik
 kazna zatvora do 3 godine
2. prvi kvalifikovani oblik
 delo iz stava 1 se vrši upotrebom kvalifikovane pretnje ubistvom, teškom telesnom povredom ili
otmicom ili kada je učinjeno na svirep način
 propisana kazna od 6 meseci do 5 godina
3. drugi kvalifikovani oblik
 ako usled dela iz stava 1 i 2 nastupi teška telesna povreda ili druge teške posledice
 1-10 godina
4. treći kvalifikovani oblik
 nastupanje smrti ili kada je prinuda učinjena od strane grupe
 okolnost da se delo čini od strane grupe mora biti obuhvaćena umišljajem učinioca
 3-12 godina
5. najteži oblik
 ako je delo od stava 1 do 3 izvršeno od strane organizovane kriminalne grupe
18. Iznuđivanje iskaza (član 136)

Zaštitni objekt: okrivljeni, svedok, veštak ili drugo lice
35
Izvršilac: službeno lice u vršenju službe
Radnja izvršenja: upotreba sile ili pretnje ili drugog nedopuštenog sredstva u nameri da se iznudi iskaz ili
drugu izjava
 ne traži se da je iskaz ili druga izjava iznuđena
 dovoljno je da se u toj nameri upotrebila sila ili pretnja ili drugo nedopušteno sredstvo ili način
 zakonodavac je pre svega imao u vidu krivični postupak ali tumačenje ide u prilog širom shvatanju
ovog krivičnog dela
 spominje se i drugo lice od kojeg se iznuđava iskaz
 cilj je pružiti kp zaštitu od svakog iznuđivanja iskaza od strane službenog lica u vršenju njegove
službe a ne samo u krivičnom postupku
Posledica: je ostvarena kada prinuđeni da izjavu / iskaz
Kazna: (1-2)
Pojam sile i pretnje treba shvatiti kao i kod drugih krivičnih dela kod kojih se one javljaju kao bitno obeležje
 ZKP izričito zabranjuje upotrebu sile, pretnje ili drugih sličnih sredstava u ispitivanju okrivljenog da
bi se došlo do njegove izjave ili priznanja
 Druga slična sredstva ili nedopušteni načini su i ona sredstva i načini kojima se može uticati
na volju lica koje daje izjavu u meri koja bitno utiče na svest i volju lica koje daje izjavu
 ne isključuje se mogućnost postojanja određenog uticaja na okrivljenog, svedoka ili drugo lice
da daju iskaz odnosno izjavu
KD može izvršiti samo službeno lice i to u vršenju službe.
Mora postojati direktni umišljaj
 namera je nespojiva sa eventualnim umišljajem
Tekst zakona:
 Službeno lice koje u vršenju službe upotrebi silu ili pretnju ili drugo nedopušteno sredstvo ili
nedopušten način u nameri da iznudi iskaz ili neku drugu izjavu od okrivljenog, svedoka, veštaka ili
drugog lica, kazniće se zatvorom od 3 meseca do 5 godina.
 ako je vršenje dela iz stava 1 praćeno teškim nasiljem ili
 teško nasilje je kvalifikatorna okolnost obuhvaćena direktnim umišljajem učinioca
 ako su usled iznuđenog iskaza nastupile naročito teške posledice za okrivljenog u krivičnom
postupku npr donošenje osuđujuće presude
36
 dovoljan je i nehat za posledice a može postojati i umišljaj ako te teške posledice ne
predstavljaju samo kd
 zatvor od 2 do 10 god.
19. Zlostavljanje i mučenje (član 137)

Zaštitni objekt: ljudsko dostojanstvo bilo kog lica
Radnja izvršenja: zlostavljanje / postupanje na način kojim se vređa ljudsko dostojanstvo
Posledica: povreda ljudskog dostojanstva
Kazna: (1-3)
Ima dva različita oblika i kvalifikovani oblik.
1. prvi oblik
 zlostavljanje drugog lica
 radnja izvršenja je alternativno postavljena kao zlostavljanje ili kao postupanje na način
kojim se vređa ljudsko dostojanstvo
 zlostavljanje je preduzimanje određenih radnji koje kod pasivnog subjekta prouzrukuju

određene telesne ili duševne patnje slabijeg intenziteta a koje ne predstavljaju laku telesnu
povredu
 postupanje kojim se vređa ljudsko dostojanstvo su po pravilu više sukcesivnih radnji
 neophodan je normativan pristup odnosno vrednovanje sa aspekta standarda

običaja i drugih shvatanja u sredini
 nije dovoljno da pasivni subjekt oseti da mu je povređeno dostojanstvo nego

da i to bude način koji će se tako i objektivno vrednovati
 način koji kod jednog građanina s obzirom na važeće norme

predstavlja povredu ljudskog dostojanstva
 za nijansu teže nego laka telesna povreda, pa ne treba previše proširivati radnju
izvršenja
 subjektivna strana zahteva postojanje umišljaja
 osnov za mišljenje da to može biti samo direktan umišljaj koji obuhvata svest da se
radnjom izvršenja vrši zlostava nekog lica ili vređa njegovo ljudsko dostojanstvo i da
se to hoće
 sticaj sa kd prilikom čijeg vršenja dolazi do zlostavljanja
37
 laka ili teška telesna povreda – sticaj moguć jer radnja ovog kd ne obuhvata telesno povređivanje
 ubistvo ili otmica – sticaj bi trebao biti prividan, zlostavljanje otežavajuća okolnost prilikom
odmeravanja kazne ako nije ostvarena kvalifikatorna okolnost
 zatvor do godinu dana
2. drugi oblik
 mučenje, novo kd koje je naša zemlja prihvatila ratifikacijom određenih ugovora
 Konvencija protiv torture i drugih surovin, nehumanih ili ponižavajućih kazni i postupaka, Gen.
Skupština UN 1987, rat 1991
 Konvencija o sprečavanju mučenja Saveta Evrope 1987, rat 2003.
 radnja izvršenja je nanošenje velikog bola ili teških patnji nekom licu upotrebom sile,
pretnje ili nekog drugog nedozvoljenog načina s ciljem da se od njega ili nekog drugog dobije
priznanje, iskaz ili drugo obaveštenje, ili da se to ili drugo lice zastraši ili nezakonito kazni
 alternativno i iz drugih pobuda s tim da su zasnovane na nekom obliku

diskriminacije
 subjektivna strana obuhvata umišljaj i postizanje određenog cilja
 namera da se od lica koje se muči ili od nekog drugog lica dobije priznanje, iskaz ili neka
druga informacija
 dovoljna je i pobuda
 radnja mučenja se preduzima jer u odnosu na pas. subjekta postoji neki oblik
diskriminacije
 izvršilac može biti bilo koje lice
 u praksi pripadnici kriminalnih i drugih organizacija
 kazna od 6 meseci do 5 godina
 sporno pitanje sticaja
 teška telesna povreda – radnja kd mučenja ne obuhvata nužno i nanošenje teških telesnih
povreda – sticaj je moguć
 moguć je i sa kd ubistva i teškog ubistva
 ako je kvalifikatorna okolnost kod kd teškog ubistva izvršenjem kd mučenja, postojalo bi

samo teško ubistvo a ne sticaj ova dva kd
 ako radnju zlostavljanja vrši službeno lice u vršenju službe, zatvor od 3 meseca do 3 godina
38
 ako radnju mučenja – 1 do 8 godina
20. Ugrožavanje sigurnosti (član 138)

Zaštitni objekt: licna sigurnost bilo kog lica
Radnja izvršenja: ugrožavanje sigurnosti upotrebom pretnje da će se napasti život ili telo nekog lica ili
njemu bliskog lica
Posledica: ugrožena sigurnost pasivnog subjekta
Kazna: (1-3)
Lična sigurnost se shvata u subjektivnom smislu, tj. kao osećaj sigurnosti.
 ako je objektivno bio ugrožen život ili telo pasivnog subjekta ili njemu bliskog lica, po pravilu postoji
neko drugo teže kd
 dovoljno je da se pretnjom prouzrukuje osećaj lične nesigurnosti odnosno ugroženosti i nespokojstva
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja se sastoji u upotrebi pretnje da će se napasti na život ili telo nekog lica ili
njemu bliskog lica čime se ugrožava sigurnost tog lica
 pretnju treba shvatiti u uobičajenom smislu, kako se inače shvata
 stavljanje u izgled određenog budućeg zla licu kojem se preti a da pri tom
ostvarivanje tog zla na bilo koji način zavisi od volje lica koje preti
 kvalifikovana pretnja – ona kojom se u izgled stavlja tačno određeno zlo, da će

se napasti na telo ili život pasivnog subjekta ili njemu bliskog lica
 napad treba shvatiti tako da obuhvata i pretnju povredom kao i pretnju

ugrožavanjem života i tela
 mora biti upućena određenom licu ili određenom krugu lica
 ako se odnosi na neodređeni broj lica neće postojati ovo kd
 ako je pretnja izvršena, neće postojati kd ugrožavanja sigunosti već samo LTP ili TTP
odnosno kd ubistva
 prividni idealni sticaj
 posledica kd je ugrožena sigurnost pasivnog subjekta koja se manifestuje u njegovom osećanju

nesigurnosti
 nije potrebno da je sigurnost i objektivno bila ugrožena
39
 ako pasivni subjekt pretnju ne shvati ozbiljno kd neće postojati
 može postojati pokušaj koji nije kažnjiv
 ako pasivni subjekt zbog određenih svojstava (duševno bolesno lice) ne može da shvati
ozbiljnost pretnje, nema ovog kd
 nekažnjivi nepodobni pokušaj
 može se izvršiti samo s umišljajem
 mora biti upravljen na ugrožavanje sigurnost pasivnog subjekta
 ako obuhvata više od toga radiće se o pokušaju nekog težeg kd koje konzumira kd
ugrožavanja sigurnosti
 novčana kazna ili zatvor do godinu dana
2. teži oblik
 ako je ostvarena jedna od tri kvalifikatorne okolnosti
 da je delo učinjeno prema više lica
 jednom radnjom ugroženo više lica inače se radi o sticaju kd
 najmanje dva lica
 pretnja ne mora biti upućena svim licima
 ne mora pojedinačno niti se zahteva neposredan kontakt učinioca sa

svima kojima se preti
 dovoljno je da je neposredno saopštena samo jednom licu ukoliko se

odnosi i na druga tačno određena lica
 da je izazvalo uznemirenost građana
 uznemirenost građana je osećaj koji se stvara kod građana s obzirom na način

izvršenja odnosno karakter pretnje ako zlo kojim se preti može i njih da ugrozi
 postoji i kada je ta uznemirenost stvorena kod tačno određenog kruga

odnosno grupe lica
 da je izazvalo teške posledice
 neodređena i predstavlja primer generalne klauzule
 u pogledu prve okolnosti je potreban umišljaj a ostalih nehat
 tri meseca do tri godine
3. najteži oblik
40
 ako je delo učinjeno prema predsedniku republike, narodnom poslaniku, predsedniku vlade,
članovima vlade, sudiji ustavnog suda, sudiji, javnom tužiocu i njegovom zameniku, advokatu, pol.
službeniku i licu koje obavlja poslove od javnog značaja u oblasti informisanja u vezi s poslovima
koje obavlja
 šest meseci do 5 godina
21. Narušavanje nepovredivosti stana (član 139)

Zaštitni objekt: nepovredivost stana
Radnja izvršenja: neovlašćeno prodiranje u tuđ stan ili zatvorene prostorije
Posledica: povreda nepovredivosti stana
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja se sastoji u prodiranju u tuđ stan ili zatvorene prostorije za koje ne postoji
na zakonu ili propisima zasnovano ovlašćenje, ili u neudaljavanju iz stana ili zatvorenih
prostorija na zahtev ovlašćenog lica
 ovlašćeno lice – lice koje stanuje u stanu odnosno drugim zatvorenim prostorijama
 prodiranje podrazumeva upotrebu fizičke snage u cilju otklanjanja fizičkih prepreka da se

u stan odnosno zatvorene prostorije uđe odnosno savlađivanje otpora ovlašćenog lica
 sporno je kad je radnja prodiranja dovršena
 da li je neophodno da izvršilac uđe u tuđ stan ili je prodiranje već dovršeno kada
se neki deo njegovog tela našao u tuđem stanu
 za dovršeno kd, stav je, nije potrebno da je izvršilac ušao u stan, dovoljno je da
je samo jednim delom tela ušao u prostorije koje služe stanovanju
 neovlašćeno prodiranje i kd je isključeno u slučaju pristanka ovlašćenog lica tj

lica koje stan ili zatvorene prostore koristi za stanovanje
 kod drugog oblika radnje izvršenja podrazumeva se da je izvršilac ušao u stan, ili zatvorene
prostorije uz prethodno odobrenje ali se kasnije na njegov zahtev ne udalji
 objekt radnje izvršenja su tuđ stan i drugi tuđi zatvoreni prostori koji služe stanovanju
 ne treba tuđ stan ili tuđe zatvorene prostore shvatiti u imovinsko pravnom smislu nego u
smislu da određenom licu stan ili zatvoreni prostori služe za stanovanje
 objekti su samo oni zatvoreni prostori koji služe stanovanju a nemaju karakter stana kao i
oni zatvoreni prostori koji su u funkciji korišćenja stana
41
 poslovni prostor se ne bi mogao smatrati objektom radnje
 sem ako je njegova namena promenjena pa u konkretnom slučaju služi

stanovanju
 presudan je faktički a ne formalni status zatvorenih prostora
 objektom radnje se ne mogu smatrati javne odnosno službene prostorije
 ukoliko je stan prazan, u sudskoj praksi postoje dva mišljenja, da nema

obeležja kd ili da je ta okolnost nebitna za postojanje ovog kd
 ako se povremeno stan koristi nesporna situacija da kd postoji
 neovlašćeno prodiranje u stan koji neko koristi bez pravnog osnova
 u načelu kd postoji ali je nekad sporno da li je prodiranje neovlašćeno
 ako vlasnik stana neposredno posle bespravnog useljenja

drugog lica
 kd postoji samo s umišljajem
 novčana kazna ili zatvor do jedne godine
2. teži oblik
 ako delo čini službeno lice u vršenju svoje službe
 potrebno je utvrđivanje da li je postojalo ovlašćenje službenog lica u konkretnom

slučaju
 sporne situacije u vezi s prekoračenjem ovlašćenja
 kd postoji i kada se utvrdi da je ovlašćenje bilo prekoračeno
3. stav propisuje kažnjavanje za pokušaj
 delo često ostaje u pokušaju a i pokušaj u dovoljnoj meri ugrožava zaštitni objekt
Članom 153 je propisano da se krivično gonjenje preduzima po privatnoj tužbi u osnovnom obliku.
42
22. Krivična dela protiv izbornih prava (glava petnaesta) – zajedničke karakteristike
23. Povreda prava glasanja (član 155)
Zaštitni objekt: aktivno izborno pravo, sloboda glasanja i sloboda opredeljenja prilikom glasanja
Izvršilac: lica koja vrše određenu funkciju ili dužnost u vezi sa izborima ili glasanjem / druga lica
Posledica: povreda aktivnog biračkog prava
Kazna: (1-2)
1. osnovni oblik
 ako neko drugog u nameri da mu onemogući vršenje prava glasanja, protivzakonito ne upiše u
spisak glasača, izbriše iz tog spiska ili ga na drugi protivpravan način spreči ili omete da glasa
 radnja izvršenja je alternativno propisana i sastoji se u
1. neupisivanju nekog lica u spisak glasača
 vrši se propuštanjem obaveze da se u spisak glasača upiše lice koje z to ispunjava

zakonom propisane uslove – radnja nečinjenja
2. brisanju nekog lica iz spiska glasača
 aktivna delatnost tj činjenje kojim se iz spiska glasača briše neko lice i pored toga
što ispunjava zakonom propisane uslove da bude na spisku glasača
3. na drugi način sprečavanju ili ometanju nekog lica da glasa
 može se ostvariti bilo kojim činjenjem ili nečinjenjem koje je podobno da neko lice
speči ili omete da glasa
 potrebno je da se radnja izvršenja vrši nezakonito odnosno protivpravno – suprotno

odgovarajučim propisima
 dovršeno je kada je pasivni subjekt sprečen ili ometen da glasa
 Sprečavanje podrazumeva onemogućavanje glasanja i ono se podrazumeva u slučajevima

neupisivanja u spisak glasača i brisanjem iz tog spiska.
 Ometanje pretpostavlja da je pasivni subjekt glasao uprkos preduzimanju određenih

radnji ali treba smatrati da je kd dovršeno kada je pas subjekt onemogućen da glasa
 dovršeno kd u svakom slučaju podrazumeva da pas. subjekt nije iskoristio

svoje pravo glasanja
 izvršilac je svako lice
 zahteva se umišljaj i namera da se drugom onemogući glasanje
43
 dovršeno kd pretpostavlja ostvarenje date namere
2. teži oblik
 ako neko silom ili pretnjom prinudi drugog da na izborima, glasanju o opozivu ili na referendumu
vrši ili ne vrši pravo glasanja ili da glasa za određenog kandidata ili protiv njega, odnosno predloga
 radnja izvršenja se sastoji u prinuđavanju nekog lica u pogledu vršenja odnosno nevršenja
prava glasanja ili u prinuđavanju nekog lica u pogledu opredeljenja
 Silu i pretnju treba shvatiti kao kod kd prinude
 Prinuđavanje se odnosi na glasanje na izborima, glasanje o opozivu ili referendumu
 Izborima se smatraju izbori za narodne poslanike, predsednika Republike, organa

autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave i drugi izbori koji se raspisuju i
vrše na osnovu Ustava i zakona
 Referendumom se smatra izjašnjavanje građana na kojem se odlučuje o pitanjima za

koje je to utvrđeno Ustavom ili zakonom
 kd je dovršeno kada je pasivni subjekt usled prinuđavanja glasao, nije glasao ili ako usled
prinuđavanja glasao za određenog kandidata ili protiv njega
 izvršilac kd može biti bilo koje lice
 potreban je umišljaj
 tri meseca do tri godine zatvora
44
24. Krivična dela protiv prava po osnovu rada (glava šesnaesta) – zajedničke karakteristike
25. Povreda prava po osnovu rada i prava iz socijalnog osiguranja (član 163)
Zaštitni objekt: prava po osnovu rada, prava koja se odnose na posebnu zaštitu na radu omladine, žena i
invalida, i prava iz socijalnog osiguranja
Izvršilac: samo ona lica koja su ovlašćena da odlučuju o pravima po osnovu rada, o pravima koja se odnose
na posebnu zaštitu na radu omladine, žena i invalida, ili o pravima iz socijalnog osiguranja
KD čini onaj ko se svesno ne pridržava sledećih propisa i time drugom uskrati ili ograniči pravo koje mu pripada.
 zakona ili drugih propisa,
 kolektivnih ugovora
 i drugih opštih akata o pravima po osnovu rada
 i o posebnoj zaštiti na radu omladine, žena i invalida ili
 o pravima iz socijalnog osiguranja
Radnja izvršenja: nepridržavanje zakona ili drugih propisa, kolektivnih ugovora i drugih opštih akata
kojima su predviđena određena prava
Posledica: uskraćivanje ili ograničavanje prava po osnovu rada, prava koja se odnose na posebnu zaštitu na
radu omladine, žena i invalida, i prava iz socijalnog osiguranja
 Uskraćivanje prava pretpostavlja nemogućnost njegovog ostvarivanja.
 Ograničavanje prava podrazumeva da pravo u kvalitativnom ili kvantitivnom smislu nije u

potpunosti ostvareno
Kazna: novčana kazna ili kazna zatvora do 2 godine
Pasivni subjekt jeste lice kome u skladu sa odgovarajućim pripisima pripada određeno pravo.
 zaposleni ili članovi njihove porodice koji ostvaruju prava iz socijalnog osiguranja
Relevantan oblik krivice je umišljaj.
 da se učinilac svesno ne pridržava odgovarajućih propisa
 učinilac mora biti svestan da pasivnom subjektu pripada odgovarajuće pravo i da se ono
ograničava odnosno uskraćuje
 svesno nepridržavanje određenih propisa podrazumeva da postoji objektivna mogućnost za

ostvarivanje datog prava
 u suprotnom je isključen umišljaj i kd ne postoji
Predviđena je novčana kazna i zatvor do dve godine.
45
26. Krivična dela protiv časti i ugleda (glava sedamnaesta) – zajedničke karakteristike
27. Uvreda (član 170)
Zaštitni objekt: čast i ugled
Posledica: povreda časti i ugleda
Kazna: (1-3)
Pod uvredom se podrazumeva izjava omalovažavanja koja je saznata od nekoga.
1. osnovni oblik
o radnja izvršenja je omalovažavanje nekog lica
 Omalovažavanje znači negiranje ili potcenjivanje vrednosti koje čine čast ili ugled jednog
lica
 kod verbalne uvrede izjava omalovažavanja se vrši rečima, bilo usmeno bilo
pismeno
 kod realne uvrede to se vrši određenim radnjama
 mogu prerasti u kd nedozvoljenih polnih radnji ako postoji određena

subjektivn usmerenost
 Simbolična uvreda se vrši simbolima odnosno gestovima
 radnje se ne preduzimaju na samom pasivnom subjektu
 neophodno je da je izjava omalovažavanja saznata od nekoga
 može biti lice na koje se ta izjava odnosi, ali može biti i neko drugo lice
 dovoljno je da je izjavu omalovažavanja saznalo samo lice na koje se odnosi
 ukoliko izjavu omalovažavanja još niko nije saznao, postojaće nekažnjivi

pokušaj uvrede
 irelevantno je kako je omalovažavanje shvaćeno od strane lica kome je izjava upućena
 merodavna je procena sa aspekta postojećih običajnih moralnih i drugih normi

u određenoj sredini
 izjava omalovažavanja može predstavljati kako tvrđenja u pogledu činioca, tako i

(negativne) vrednosne sudove
 izražavanje želje da se neko zlo dogodi određenom licu (kletva) ne predstavlja

omalovažavanje, pa stoga i ne može predstavljati uvredu
46
 neistinitost onoga što predstavlja sadržaj uvredljive izjave nije neophodna za postojanje
KD uvrede
 kod očigledno istinitih tvrđenja moraju se utvrđivati druge okolnosti
 uvredljiv karakter u slučaju istinitih tvrđenja o činjeničnom stanju ili o tačnim

vrednosnim sudovima može se utvrditi samo iz svih okolnosti konkretnog
slučaja
 istinitost isključuje klevetu ali ne i uvredu
o uvreda je uvek supsidijarnog karaktera u odnosu na druga KD protiv časti i ugleda
 može postojati samo ako u konkretnom slučaju nisu ostvarena zakonska obeležja
nekog drugog KD
o novčana kazna - posebni minimum i maksimum u određenom iznosu ali i u dnevnim iznosima
 20-100 dnevnih iznosa
 40 do 200 hiljada dinara
2. teži oblik
o ako se delo iz stava 1 učini putem štampe ili drugih sredstava javnog informisanja ili na javnom
skupu
 javni skup je okupljanje lica čiji broj i identitet nisu poznati
o 80-240 dnevnih iznosa i 150-400 hiljada dinara
o moguća i mera bezbednosti javnog objavljivanja presude
3. uzvraćanje uvrede
o ako pasivni subjekt uzvrati uvredu
o može se koristiti oslobođenje od kazne u odnosu na izvršioca i na onoga ko je uvredu uzvratio
o neophodno je da postoje tužbe sa obe strane
o do završetka tužbe okrivljeni može podići tužbu protiv tužioca koji mu je uvredu uzvratio
4. osnov isključenja krivičnog dela
o neće postojati ako su kumulativno ostvareni
 objektivni uslov
 da je uvredljiva izjava data u okviru
 ozbiljne kritike u naučnom, književnom ili umetničkom delu
 vršenja službene dužnosti, novinarskog poziva ili političke delatnosti
47
 u odbrani nekog prava ili zaštiti opravdanih interesa
 subjektivni uslov
 da kod onog čija izjava objektivno predstavlja omalovažavanje nekog lica nije
postojala namera omalovažavanja
Mora postojati umišljaj na subjektivnom planu
 namera ulazi u pojam umišljaja jer je potrebno da izjava objektivno predstavlja omalovažavanje
pasivnog subjekta
 izvršilac je svestan toga da njegova izjava ima omalovažavajući karakter i to hoće ili bar na to pristaje
Gonjenje za krivično delo uvrede preduzima se po privatnoj tužbi.
48
28. Krivična dela protiv polne slobode (glava osamnaesta) – zajedničke karakteristike
29. Silovanje (član 178)
Zaštitni objekt: pravo na seksualno samoopredeljenje
Radnja izvršenja: prinuda i obljuba ili neki drugi sa obljubom izjednačen čin
Posledica: obljuba
Kazna: (1-4)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja se sastoji iz dva zasebna akta:
 prinuda i obljuba ili s njom izjednačeni čin
 nije reč o prostom zbiru obljube odnosno njom izjednačenog čina i prinude
 reč je o obljubi ili drugom sa njom izjednačenom činu izvršenom

korišćenjem prinude i o prinudi kojom se vrši obljuba odnosno sa njom
izjednačeni čin
 mora postojati uzročna veza između prinude i obljube
 Obljuba u KP podrazumeva prodiranje (makar i delimično) muškog polnog organa u ženski.
 nije dovoljan sam dodir polnih organa
 Drugi sa obljubom izjednačen čin
 problem je razlikovanje sa radnjama kd nedozvoljenih polnih radnji
 restriktivni pojam – prodiranje muškog polnog organa u analni ili oralni otvor
pasivnog subjekta
 ranije su bile obuhvaćene pojmom krivičnog dela protivprirodnog

bluda
 ekstenzivni pojam – obuhvata i druge vrste penetracije
 osnovni kriterijum je da se radnje mogu na osnovu svestrane ocene

njihovog ukupnog dejstva, oblika ispoljavanja i propratnim pojavama
uporediti sa obljubom tj vaginalnim koitusom
 treba se ograničiti na dve radnje koje su obljubi odnosno vaginalnom koitusu

najsličnije – analni i oralni koitus
 mogu se relativno precizno razgraničiti od ostalih radnji kojima se

zadovoljava ili pobuđuje seksualni nagon
49
 sadašnji osnovni oblik kd silovanja je nastao spajanjem ranije
postojećeg kd silovanja i prinude na protivprirodni blud
 sve ostale radnje kojima se zadovoljava seksualni nagon treba smatrati radnjom
izvršenja kd nedozvoljenih polnih radnji iz čl 182
 Radnja izvršenja je obljuba u širem smislu odnosno vaginalni, analni i oralni koitus.
 isključuje se mogućnost postojanja sticaja ako osim obljube u užem smislu

preduzme i sa njom izjednačene radnje
 može biti relevantna okolnost prilikom odmeravanja kazne
 Pojam prinude odnosno sile i pretnje kao dela radnje izvršenja ima nekoliko spec. problema:
 utvrđivanje potrebnog oblika i intenziteta prinude i povlačenje jasne granice između

obljube protiv volje žrtve i onih uz pristanak lica
 što se tiče oblika kod silovanja može postojati bilo apsolutna bilo kompulzivna
sila
 u pogledu intenziteta traži se da je ona podobna da slomi otpor žrtve
 samo ona sila kojom je savladan ozbiljan čvrst i stalan otpor može da bude
element kd silovanja
 iz nepostojanja otpora dolazi se do zaključka o nepostojanju sile
 postoji shvatanje da otpor treba shvatiti u relativnom smislu
 odsustvo fizikog otpora ne isključuje uvek postojanje silovanja
 da li je žrtva prema konkretnim okolnostima i u kojoj meri mogla da

pruži fizički otpor
 što se tiče pretnje, potrebno je da se radi o kvalifikovanoj pretnji da će se

neposredno napasti na život ili telo žrtve
 problem u pogledu razgraničenja između prinudne i dobrovoljne

odredbe
 Otpor je sredstvo za dokazivanje da je upotrebljena sila.
 postojanje otpora dokazuje silu, ali ne i obrnuto
 izostanak otpora ne mora da znači da sila nije upotrebljena
 ukoliko je otpor izostao, sud je dužan da sa posebnom pažnjom utvrdi da li je

primenjena sila
50
 u slučajevima kada je izostao otpor, a obljuba ili drugi sa njom izjednačen čin
je izvršen bez pristanka pasivnog subjekta, može se raditi o KD obljube nad
nemoćnim licem
 Postojanje pristanka koji isključuje prinudu treba ocenjivati na osnovu svih okolnosti
konkretnog slučaja i nije potrebno da je on izričit, odnosno dat na određen način.
 pristanak isključuje kd ukoliko je dat pre ili u toku vršenja obljube
 nema uticaja na postojanje kd samo onaj pristanak koji je dat pošto je obljuba
u fiziološkom smislu dovršena
 postoji svršeno kd silovanja ako je dobrovoljna obljuba dovršena a

učinilac protiv volje ženskog lica istom prilikom koristeći prinudu
izvrši još jednu obljubu
 Za postojanje sile dovoljno je da je bila takva da je prema okolnostima konkretnog slučaja

mogla dovesti do preduzimanja drugog dela radnje izvršenja kd silovanja protiv volje
pasivnog subjekta
 da je sila bila stvarni uzrok vršenja obljube i sa njom izjednačenog čina ili je
kod pokušaja to mogla biti
 ako je neka sila objektivno bila uzrok obljube ili sa njom izjednačenog čina, nije
presudna ni njena prvobitna usmerenost
 ako je započeo sa primenom sile u nekom drugom cilju ali je iskoristio

učinak te sile i izvršio obljubu ili as njom izjednačeni čin postojaće kd
silovanja
 Sila obuhvata upotrebu hipnoze i omamljujućih sredstava
 praktični značaj imaju određena sredstva koja se mogu podvesti pod pojam
omamljujućih
 potrebno je da je učinilac to sredstvo žrtvi dao bez njenog pristanka
 Pasivni subjekt kd je bilo koje lice bez obzira na status i svojstva tog lica ili bilo koje druge
okolnosti koje se na njega odnose
 isključena su lica mlađa od 14 godina kao i maloletna lica
 ne isključuju činjenice da je izvršilac održavao seksualne odnose s tim licem ili živeo u
vanbračnoj zajednici, da se radi o licu s kojim je izvršilac u braku ili bračnoj zajednici
 i prostitka može biti silovana
 više pažnje prilikom utvrđivanja da li je obljuba izvršena protiv volje pasivnog

subjekta, odnosno upotrebom sile ili pretnje
 Izvršilac može biti bilo koje lice

51
 faktički moguće je da izvršilac bude žena a pas. subjekt muškarac
 žene ne samo fizički nego i psihički nisu sklone seksualnoj agresiji
 sporno je da li muškarac pod uticajem prinude može doživeti erekciju
 delo može ostati u pokušaju
 može se učiniti upotrebom omamljujućih sredstava protiv volje muškarca kao

pas. subjekta
 Pokušaj silovanja:
 postoji kada je upotrebljena sila ili kvalifikovana pretnja u cilju da se izvrši obljuba ili sa
njom izjednačeni čin
 kada same po sebi sila i pretnja nisu neposredno vezane za akte obljube ili s OIČ
 postoji pokušaj ukoliko je po oceni suda umišljaj bio upravljen na to da se izvrši

obljuba
 Može biti izvršeno samo sa umišljajem
 mora da obuhvati i svest da se obljuba ili drugi s OIČ vrši protiv volje pasivnog subjekta
upotrebom sile ili pretnje
 Kazna zatvora od 5 do 12 godine
2. lakši oblik silovanja
 ranije krivično delo prinude na obljubu ili protivprirodni blud
 ovde se radi o pretnji da će se za pasivnog subjekta ili za njemu blisko lice otkriti nešto što bi
škodilo njegovoj časti ili ugledu, ili u pretnji nekim drugim teškim zlom
 „neko drugo teško zlo“ treba tumačiti tako da se s jedne strane ne radi o onome čime
se preti kod osnovnog oblika silovanja a s druge da se radi o pretnji takvim zlom koje
je po svojoj težini podobno da prinudi pasivnog subjekta na obljubu ili neki drugi
izjednačen čin
 mora biti zlo koje nije u bitnoj meri manje teško
 kazna je zatvor od 2 do 10 god
3. teži oblik
 kvalifikatorne okolnosti usled dela iz stava 1 i 2
 nastupanje teške telesne povrede pasivnog subjekta
 sporno je da li prekid trudnoće kao posledica silovanja ima karakter teške

telesne povrede
52
 prema sudskoj praksi radi se o teškoj telesnoj povredi
 pitanje je izgubilo značaj jer je kao kvalifikatorna okolnost predviđeno

i samo nastupanje trudnoće
 ako je izvršeno od strane više lica
 najmanje dva lica ali se mora raditi o saizvršiocima
 dovoljno je da svaki izvršilac primenjuje samo deo radnje izvršenja
 ako je izvršeno na naročito svirep ili naročito ponižavajući način
 ako je delo izvršeno prema maloletniku
 ako je za posledicu imalo trudnoću
 5-15 godina
4. najteži oblik
 u slučaju nastupanja smrti pasivnog subjekta ili ako je delo izvršeno prema detetu
U odnosu na težu posledicu neophodno je postojanje nehata
 u zavisnosti od okolnosti konkretnog slučaja treba utvrditi da li se teža posledica može pripisati
nehatu učiniocu
 ako osnovno delo ostane u pokušaju a nastupi teža posledica moguće je krivično delo
 ako se teža posledica može pripisati nehatu postoji pokušaj kvalifikovanog oblika bez obzira
što teža posledica nije prouzrokovana neposredno upotrebom sile
U odnosu na kvalifikatorne okolnosti bez teže posledice, kod učinioca u odnosu na tu okolnost mora
postojati umišljaj
 ako je silovanje izvršeno prema maloletniku, neophodan je umišljaj koji obuhvata i svest da u
konkretnom slučaju vrši obljubu ili s OIČ upotrebom prinude prema maloletniku
Ako je delo silovanja učinjeno prema bračnom drugu, gonjenje se preduzima po predlogu oštećenog.
30. Obljuba nad nemoćnim licem (član 179)

Radnja izvršenja: obljuba ili sa njom izjednačen čin
Posledica: obljuba
53
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je obljuba ili sa njom izjednačen čin
 u pogledu određivanja pojma tih radnji važi isto što i za krivično delo silovanja
 pasivni subjekt iako nije primenjena prinuda ne pristaje na seksualni čin
 nemoćno lice odnosno pasivni subjekt ovog krivičnog dela može biti kako žensko,
tako i muško lice kod koga postoji
 duševno oboljenje,
 zaostali duševni razvoj,
 druga duševna poremećenost,
 nemoć ili
 drugo stanje usled kojeg ono nije sposobno za otpor
 potrebno je da je obljuba, odnosno sa njom izjednačen čin, izvršena iskorišćavanjem nekog

od tih stanja
 koja kod pasivnog subjekta prouzrokuju bilo psihičku, bilo fizičku nemogućnost za
pružanje otpora, a u nekim slučajevima i jedno i drugo
 nesposobnost ne mora biti apsolutna
 dovoljno je da učinilac ne mora koristiti prinudu da bi izvršio obljubu ili sa

njom izjednačen čin
 psihička nesposobnost
 postojaće u onim slučajevima gde pasivni subjekt usled nekog duševnog oboljenja,
zaostalog duševnog razvoja ili druge duševne poremećenosti ne može da shvati
značaj seksualnog akta ili da upravlja svojim postupcima
 ne samo da nema otpora nego do obljube može doći i na njegovu inicijativu
 postojanje stvarnog pristanka tog lica je isključeno jer nije sposobno da ga da
 fizička nesposobnost
 postoji kada pasivni subjekt svoje nepristajanje na obljubu ne može fizički da

manifestuje
 kada usled nekih situacija ili telesnih smetnji ne može da pruži otpor
 organska oboljenja i povrede, fizička iscrpljenost, invalidnost, starost i

sl ili situacije koje onemogućavaju pas. subjekta da pruži fizički otpor
54
 u slučaju privremene duševne poremećenosti postoji i psihička i fizička
nesposobnost za davanje otpora
 kada lice nije ni psihički ni fizički sposobno da pruži otpor usled nekog
oboljenja koje dovodi do poremećaja ili gubitka svesti, pijanstva,
upotrebe droga, sna, onesvešćivanja i dr.
 u praksi se kao pasivni subjekt često javljaju sledeća lica:
 duševno zaostala lica
 privremeno duševno poremećena lica usled uzimanja alkohola i droga
 lica nad kojima je izvršeno silovanje od strane više lica koja usled iscrpljenosti i sl, nisu
bila u stanju da pružaju otpor ostalim učiniocima, tako da su oni bez prinude izvršili
obljubu
 za postojanje iskorišćavanja nekog od stanja nesposobnosti za pružanje otpora potrebno je

da bude ostvarena
 objektivna strana i
 sastoji se u tome što je upravo neko od stanja nemoći žrtve omogućilo učiniocu da
izvrši obljubu, odnosno sa njom izjednačen čin
 subjektivna strana
 sastoji u svesti učinioca da iskorišćava neko od tih stanja pasivnog subjekta
 poseban problem predstavlja stvarna zabluda
 ovo se naročito odnosi na slučajeve gde je žrtva duševno bolesna, ili

duševno zaostala, a učinilac je pre toga nije poznavao
 ako se duševna poremećenost takvog lica ne može na prvi pogled utvrditi,

moguće je da učinilac bude u stvarnoj zabludi
 da ne postoji obeležje krivičnog dela da „iskorišćava stanje

nemoći pasivnog subjekta“
 KD se može izvršiti samo sa umišljajem
 otklonjiva stvarna zabluda isključuje krivicu
2. kvalifikatorne okolnosti kao za silovanje – stav 2 i 3
 za stav 2 5-15 godina
 stav 3 – najmanje 10 godina
55
 mora se raditi o detetu koje nije sposobno za otpor inače postoje teškoće u pogledu
razgraničenja sa osnovnim oblikom ovog krivičnog dela
 nemoćno lice se odnosi i na slučaj kada je u pitanju sasvim malo dete koje je i fizički i
psihički nesposobno da pruža otpor
 ne vezuje se za neku fiksnu starosnu granicu već je to faktičko pitanje koje

treba rešavati u svakom konkretnom slučaju
31. Obljuba sa detetom (član 180)

Izvršilac: bilo koje lice osim lica koje ispunjavaju uslov iz stava 4.
Radnja izvršenja: obljuba ili sa njom izjednačen čin sa detetom
Posledica: obljuba
Kazna: (1-3)
Naš zakonodavac se opredelio za 14 godina kao za prosečno starosno doba u kome većina pojedinaca
dostiže biološku polnu zrelost.
1. osnovni oblik
 vršenje obljube ili sa njom izjednačenog čina sa detetom – licem koje nije navršilo 14 godina
 radnja izvršenja je vršenje obljube ili s OIČ
 pojam obljube se shvata kao kod kd silovanja
 bitno je da se obljuba ili sa njom izjednačen čin vrši „uz pristanak“ pasivnog subjekta
 iako tu nema pristanka u pravom smislu reči, ne sme postojati sila ili kvalifikovana
pretnja, jer bi u tom slučaju postojao najteži oblik KD silovanja
 ako se vrši kd obljube prema nemoćnom licu koje nije navršilo 14 godina, postoji
najteži oblik iz stava 3
 izvršilac može biti bilo koje lice osim ako ispunjava uslov iz stava 4
 pasivni subjekt je dete, nikakvi drugi uslovi u pogledu pola izvršioca i pasivnog subjekta
 stvarna zabluda u pogledu uzrasta pasivnog subjekta
 sasvim realna mogućnost u slučaju kada pasivni subjekt nije bio znatno ispod
starosnog doba i kada prema fizičkom izgledu odgovara licu koje ima
navršenih 14 godina
56
 za postojanje nije dovoljno da je učinilac mogao na određeni način da sazna
starosnu dob pasivnog subjekta
 otklonjiva stvarna zabluda isključuje krivicu
2. kvalifikatorni oblik
 ako nastupi teška telesna povreda, ili je delo izvršeno od strane više lica ili je imalo za posledicu
trudnoću
 zatvor od 5 do 15 godina
3. najteži oblik
 ako nastupi smrt deteta

 zatvor najmanje 10 godina
4. osnov isključenja postojanja kd
 okolnost koja se vezuje za ličnost pa se radi o ličnom osnovu isključenja kažnjivosti
 neće postojati ovo kd ako između učinioca i deteta ne postoji značajnija razlika u njihovoj duševnoj
i telesnoj zrelosti
 ako se podje od rešenja i iskustva u kp, treba se zauzeti stav da ako razlika nije veća od dve
godine treba poći od pretpostavke da je navedeni uslov ispunjen
 ako je razlika između dve i četiri godina bilo bi potrebno utvrđivati i upoređivati stepen
duševne i telesne zrelosti učinioca i pasivnog subjekta
32. Nedozvoljene polne radnje (član 182)

Radnja izvršenja: druge polne radnje
Posledica: druge polne radnje
Kazna: (1-4)
KD nedozvoljenih polnih radnji postoji onda kada su ostvareni svi elementi KD iz člana 178-181 (silovanje,
obljuba nad nemoćnim licem, obljuba sa detetom i obljuba zloupotrebom položaja), izuzev što umesto
obljube ili sa njom izjednačenog čina, radnja izvršenja je neka druga polna radnja.
Za postojanje bludne radnje se traži postojanje dva elementa:
 namera zadovoljenja ili pobuđivanje seksualnog nagona i
 subjektivni element
57
 kršenje postojećih normi seksualnog morala
 objektivni element
 treba da se sastoji u tome da se pasivni subjekt prinuđava ili navodi da trpi ili izvrši neku
radnju bez obzira kako se ona vrednovala sa aspekta seksualnog morala
 ako je izvršeno sa ciljem zadovoljenja seksualnog nagona, ako je prisutan dakle i

subjektivni element, postoji kd bludnih radnji
Radnja izvršenja
 vrlo širok krug radnji, od prinuđavanja žrtve da skine odeću pa sve do radnji koje predstavljaju početak
obljube u širem smislu
 radnje koje se graniče sa analnim ili oralnim koitusom koji ne mogu biti radnja izvršenja ovog krivičnog
dela
 tim radnjama se uglavnom ne postiže zadovoljavanje seksualnog nagona, već se one ograničavaju na
pobuđivanje seksualnog nagona ili na njegovo zadovoljavanje u znatno slabijem intenzitetu nego kod
obljube ili sa njom izjednačenog čina
 grljenje, ljubljenje, dodirivanje raznih delova tela – genitalna sfera
Ovo KD se može izvršiti samo sa umišljajem
 umišljaj ne sme biti upravljen na obljubu ili sa njom izjednačen čin
 ako je umišljaj učinioca bio upravljen na vršenje nekog od KD iz č. 178-181. postojaće pokušaj tih KD,
a
 ako nije, ali je ipak postojala namera pobuđivanja ili zadovoljavanja seksualnog nagona, postojaće
nedozvoljena polna radnja
 ne bi sasvim trebalo zanemariti objektivnu stranu preduzetih radnji, te ovo razgraničenje treba vršiti ne
samo na osnovu procene umišljaja izvršioca nego uzimajući u obzir i to da li su izvršene radnje i
objektivno, prema svojoj prirodi, vezane za obljubu ili sa njom izjednačen čin i usmerena ka njima kao
radnje koje im prethode
KD podrazumeva da polnu radnju preduzima izvršilac.
 uzimanje da KD nedozvoljenih polnih radnji obuhvata i vršenje tih radnji od strane žrtve na sebi,
učiniocu ili trećem licu predstavljalo bi ekstenzivno tumačenje inkriminacije
 to bi eventualno moglo biti rešenje samo u nekim drastuičnim slučajevima
 treba se izričito propisati inkriminaciju radnji koje vrši žrtva na sebi, učiniocu ili trećem pod uslovom
da je na to prinuđena
Prinuda ili navođenje da žrtva posmatra polnu radnju koju izvršilac vrši na sebi ili telu drugog:
 ekshibicionizam sam po sebi ne predstavlja krivično delo

58
 ako je ekshibicionistički akt izvršen pod uslovima iz kd od 178 do 181 sporno je da li postoji delo
nedozvoljenih polnih radnji
 preovladava stav da ni tad ne postoji radnja izvršenja
 ZID KZ 2009 uvodi novo KD navođenja maloletnog lica na prisustvovanje polnim radnjama (č. 185a).
 delimično pokriva neke od ovih spornih situacija
Razgraničenje nedozvoljenih polnih radnji sa radnjama izjednačenih sa obljubom u smislu kd od 178-181
 sve što ne predstavlja penetraciju muškog polnog organa u tri telesna otvora, a ima seksualni
karakter s obzirom na svoju usmerenost, predstavljalo bi radnju izvršenja krivičnog dela
nedozvoljenih polnih radnji
Kazna novčana ili zatvor do 3 godine.
Teži oblik u stavu 2. propisuje zatvor od 6meseci do 5 godina.
 ako je nedozvoljena polna radnja izvršena prema detetu
Teži oblik iz stava 3 propisuje kaznu zatvora od 2 do 10 godina
 ako je prilikom vršenja kd nedozvoljenih polnih radnji došlo do nastupanja teške telesne povrede, ako je
izvršeno od više lica, ako je izvršeno na naročito svirep ili naročito ponižavajući način
Teži oblik iz stava 4 propisuje kaznu zatvora od najmanje 5 godina
 ako je došlo do smrti lica prema kome je delo izvršeno
59
33. Krivična dela protiv braka i porodice (glava devetnaesta) – zajedničke karakteristike
34. Dvobračnost (član 187)
Zaštitni objekt: brak kao ustanova od individualnog i društvenog značaja
Radnja izvršenja: zaključivanje drugog braka, dok prvi još traje / zaključivanje braka sa osobom koja je već u
braku
Posledica: dvobračnost
Dva osnovna oblika
 kod oba oblika radnja izvršenja se sastoji u zaključenju novog braka
 brak je zakonom uređena zajednica života muškarca i žene
 po svojoj prirodi, brak predstavlja vrstu pravnog posla
 jedno od načela bračnog prava jeste načelo monogamije
 u KP ovo načelo se štiti inkriminacijom dvobračnosti
 zabranjena je poligamija kako u formi poliandrije, tako i u formi poliginije
 zabranjena je simultana poligamija koja podrazumeva da jedno lice bude u braku sa

više osoba suprotnog pola
 dozvoljene su tzv. sukcesivna poligamija, koja podrazumeva pravnu

mogućnost da se po prestanku jednog braka zaključi neograničeni broj novih
brakova,
 kao i faktička poligamija, budući da odredbe porodičnog prava ne predviđaju

obavezu vernosti supružnika
 može se izvršiti samo za vreme trajanja prethodnog braka
 brak se smatra zaključenim u trenutku kada dva lica različitog pola pred matičarem
istovremeno i na ozbiljan način lično daju saglasnost izjave volje
 prestaje smrću supužnika ili proglašenjem nestalog lica umrlim, poništenjem i

razvodom
 ništav je ako u trenutku njegovog zaključenja nisu ispunjeni određeni uslovi za

punovažnost braka
 dovoljno je da prethodno zaključeni brak postoji u formalnom smislu, a ne mora postojati i u

faktičkom smislu, kao zajednica života
60
 ukoliko se jedno lice u trenutku zaključenja braka sa drugim licem već nalazi u
vanbračnoj zajednici, KD neće postojati
 postojanje KD dvobračnosti pretpostavlja da su i prethodni i novi brak zaključeni u zakonom

propisanoj građanskoj formi
 zakonska forma braka predstavlja konstitutivni element njegove punovažnosti i ima dvostruku
funkciju:
 društvenu – kontrola ispunjenosti zakonskih uslova za zaključenje braka i evidenciju

zaključenih brakova i
 individualnu – ostvaruje se ukazivanjem budućim supružnicima na značaj pravnog

posla u koji stupaju
 isključiva nadležnost za zaključenje braka je posledica načela odvojenosti crkve od

države
 bračni par može odlučiti da zaključi brak i u verskoj formi shodno propisima
veroispovesti kojoj pripada
 krivičnog dela nema ukoliko je prethodni ili novi brak zaključen samo u verskoj
formi
 dovršeno zaključenjem novog braka u zakonom propisanoj građanskoj formi
 nije bitno koliko je trajao jer nije trajno kd već kd stanja
 zaključenje više brakova dovodi do sticaja krivičnih dela dvobračnosti
 od momenta zaključenja novog braka počinje da teče i rok zastarelosti kivičnog gonjenja za
KD
 za kd nema značaja da li u trenutku zaključenja novog braka postoji neka od bračnih smetnji
 ništavi brakovi proizvode sva pravna dejstva punovažnog braka sve do pravosnažnosti
presude o poništaju braka
 može se izvršiti samo sa umišljajem, direktnim ili eventualnim
 kazna je novčana ili zatvor do dve godine
1. prvi osnovni oblik
 kada neko zaključi nov brak iako se već nalazi u braku
 izvršilac je bilo koje lice koje se nalazi u braku zaključenom u našoj zemlji u skladu sa
odgovarajućim propisima nacionalnog porodičnog zakonodavstva
2. drugi osnovni oblik
 kada neko zaključi brak s licem za koje zna da se nalazi u braku
61
 izvršilac može biti bilo koje lice, bez obzira na pol i državljanstvo koje se ne nalazi u braku
 ako se nalazi u braku postoji prvi osnovni oblik
 umišljaj mora da obuhvati i svest o tome da se lice s kojim se zaključuje brak već nalazi u
braku
35. Vanbračna zajednica sa maloletnikom (član 190)

Zaštitni objekt: maloletnik
Izvršilac: punoletno lice / roditelj, usvojilac, staralac
Posledica: život u vanbračnoj zajednici punoletnog lica sa maloletnim licem suprotnog pola
Kazna: (1-3)
Pruža se posebna zaštita maloletnicima s obzirom na njihov uzrast i nedovoljnim stepenom fizičke i psihičke
zrelosti.
 punoletno lice koje živi u vanbračnoj zajednici sa maloletnikom
 radnja izvršenja je život u vanbračnoj zajednici sa maloletnikom
 vanbračna zajednica je trajnija zajednica života žene i muškarca
 u porodičnom pravu smatra se da za postojanje trajnije zajednice života nije

presudan period njenog trajanja, već namera vanbračnih partnera za trajnošću
zajednice
 sudska praksa u pojedinim slučajevima prihvata stanovište porodičnog prava i smatra

da je, uz postojanje odgovarajuće namere, delo dovršeno samim zasnivanjem
vanbračne zajednice nezavisno od njenog trajanja
 faktičko pitanje koje zavisi od dve okolnosti
 objektivna – život u zajednici
 subjektivna – namera života u zajednici i da u slučaju zajedničkog života sa

maloletnikom, npr. od nekoliko dana, još ne postoji vanbračna zajednica, a
time ni ovo KD
 ukoliko je umišljaj izvršioca bio upravljen da se trajnije živi u zajednici sa

maloletnikom, moglo bi biti reči o nekažnjivom pokušaju ovog KD
 izvršilac je bilo koje punoletno lice bez obzira na pol
62
 ako je u pitanju maloletno lice kd neće postojati jer reagovanje kp merama u takvom
slučaju nije opravdano
 pasivni subjekt može biti maloletnik suprotnog pola od izvršioca, tj punoletnog lica
 ako bi pasivni subjekt bio istog pola kao i punoletno lice, postojalo bi odgovarajuće KD
iz grupe KD protiv polne slobode
 KZ maloletnikom smatra lice koje je navršilo 14 godina, ali nije navršilo 18 godina
 ukoliko bi bilo reči o licu koje nema navršenih 14 godina, tj. detetu u
krivičnopravnom smislu, takođe bi postojalo odgovarajuće KD iz grupe KD
protiv polne slobode
 na postojanje KD nema uticaj okolnost da je maloletnik dobrovoljno pristao da živi u

vanbračnoj zajednici sa punoletnim licem, kao ni okolnost da je vanbračna zajednica
zasnovana na inicijativu maloletnika
 relevantan oblik krivice je umišljaj
 treba da obuhvati i svest o uzrastu, tj. maloletstvu pasivnog subjekta
 moguće je postojanje stvarne zablude u odnosu na ovu okolnost
 stvarna zabluda o obeležjima bića KD
 zatvor do 3 godine
 roditelj, staralac ili usvojilac koji omogućava maloletniku da živi u vanbračnoj zajednici sa
punoletnim licem ili ga na to navede
 radnja je alternativno određena
 kada roditelj, staralac ili usvojilac omogući maloletniku da živi u vanbračnoj

zajednici sa punoletnim licem
 po svojoj prirodi oblici saučesništva, pomaganje i podstrekavanje
 ove radnje ne bi bile kažnjive prema opštim pravilima jer maloletnik ne može
biti izvršilac ovog kd
 potrebno je da se na osnovu okolnosti slučaja može konstatovati da je roditelj, stalac ili usvojilac
odgovarajućim činjenjem ili nečinjenjem dao određeni doprinos zasnivanju vanbračne zajednice
 nije dovoljno puko saglašavanje odnosno odobravanje vanbračne zajednice
 izvršilac može biti roditelj, usvojilac ili staralac
 zahteva se umišljaj
 kazna je zatvor do tri godine

63
3. teži oblik
 ako je delo iz stava 2 učinjeno iz koristoljublja
 motiv koristoljublja je kvalifikatorna okolnost
 namera da se omogućavanjem maloletniku da živi u vanbračnoj zajednici sa

punoletnim licem ili navođenjem maloletnika da živi u vanbračnoj zajednici sa
punoletnim licem ostvari materijalna korist
 Materijalna korist može biti u vidu određene materijalne dobiti i sprečavanja

umanjenja imovine
 nije bitno da li treba da bude ostvarena za izvršioca kd ili za neko drugo lice,
da li je protivpravna ili ne, da li se postiže direktno ili indirektno, da li je izvesna
ili je do njenog ostvarenja i došlo
 kazna zatvora od šest meseci do pet godina
4. ako se brak zaključi, gonjenje se neće preduzeti, a ako je preduzeto, obustaviće se
 bračna zrelost se stiče sa punoletstvom – sa navršenih 18 godina
 maloletnik koji je navršio 16 godina može da zaključi brak ako podnese predlog
naležnom vanparničnom sudu koji utvrdi da je podnosilac predloga dostigao telesnu
i duševnu zrelost i donese rešenje kojim se zaključenje braka dozvoljava
 nema kriminalnopolitičkog opravdanja za krivično gonjenje ako dođe do sklapanja

braka
36. Promena porodičnog stanja (član 192)

Zaštitni objekt: porodični odnosi koji se zasnivaju na odgovarajučem porodičnom stanju
Izvršilac: svako lice
Kazna: (1-4)
Četiri oblika:
1. osnovni oblik
 čini ga onaj ko podmetanjem, zamenom ili na drugi način promeni porodično stanje deteta
 radnja izvršenja je podmetanje, zamena ili na drugi način
 Podmetanje je stvaranje pogrešne predstave o tome da je jedna žena rodila dete koje
nije rodila
64
 dolazi po pravilu u slučajevima kada neka žena ne može da rodi dete pa se kao dete koje
je ona rodila predstavi dete koje je rodila druga žena
 Zamena je stvaranje pogrešne predstave o tome da je jedna žena rodila dete koje nije
rodila, a da je dete koje je ona rodila rodila druga žena
 dve žene koje su rodile po dete i ta deca iz određenih razloga budu zamenjena
 promena porodičnog stanja postoji kod oba deteta
 Drugi način podrazumeva svaki drugi protivpravni način promene porodičnog stanja
deteta
 Porodično stanje je stanje koje definiše porodičnopravne odnose jednog živog

ili umrlog lica prema njegovim roditeljima ili srodnicima
 kd je dovršeno promenom porodičnog stanja i od tada počinju da teku rokovi zastarelosti
 ako je preduzeta radnja ali nije došlo do promene porodičnog stanja postoji pokušaj
kd koji je kažnjiv u skladu sa opštim odredbama
 izvršilac može biti svako lice
 to može biti i majka deteta ako izvrši npr u odnosu na oca
 pasivni subjekt je dete, bračno ili vanbračno živo rođeno dete
 dete je lice koje nije navršilo 14 godina u kp smislu
 smatra se da se može uže tumačiti i da starosna granica zavisi od konkretnog

slučaja
 polazi se od pretpostavke da je to dete uzrasta u kome ono po prirodi stvari nije

svesno svog porodičnog stanja
 treba da obuhvati svest o stvarnom porodičnom stanju pasivnog subjekta
 šest meseci do pet godina
2. posebni oblik
 ako isto delo vrši lekar zdravstvene ustanove koji proglasi umrlim živo novorođenče radi promene
porodičnog stanja
 radnja izvršenja je proglašavanje umrlim živog novorođenčeta
 dovršeno je delo kada je delatnost koja ima karakter radnje izvršenja preduzeta na
odgovarajući način
 ostvarena u skladu sa relevantnim blanketnim propisima
65
 potrebno je da je radnja izvršenja preduzeta u odg. nameri
 radi promene porodičnog stanja pasivnog subjekta
 pasivni subjekt je živo novorođenče – živo rođeno dete
 novorođenče je beba mlađa od mesec dana
 neonatalni period traje od rođenja do 28. dana života
 izvršilac može biti samo lekar tj doktor medicine koji obavlja zdravstvenu delatnost u odg.
zdravstvenoj ustanovi
 bolnica, klinika, institut itd
 direktni umišljaj i namera promene porodičnog stanja pas. subjekta
 za dovršeno kd nije potrebno da je namera i realizovana
 kazna je 6 meseci do 5 godina
3. teži oblik
 ako je delo iz stava 1 i 2 učinjeno iz koristoljublja, zloupotrebom položaja, ako se učinilac bavi
vršenjem kd ili je delo izvršeno od strane organizovane kriminalne grupe
 zatvor od 1 do 10 godina
4. nehatni oblik
 može se ostvariti zamenom deteta ili na drugi način promenom porodičnog stanja
 izvršilac može biti bilo koje lice a po pravilu to su zdravstveni radnici u porodilištima
 kazna zatvora do 3 meseca
37. Zapuštanje i zlostavljanje maloletnog lica (član 193)

Zaštitni objekt: maloletnik
Izvršilac: punoletno lice dužno da se stara o maloletniku / roditelj, usvojilac, staralac
Posledica: stanje zapuštenosti maloletnog lica koje može biti kako fizičko tako i psihičko
Kazna: (1-2)
Roditeljsko pravo je subjektivno, lično i apsolutno pravo roditelja prema detetu
 skup posebnih dužnosti i prava koje su normama objektivnog prava povereni roditeljima da ih vrše
sporazumno u prvenstvenom interesu deteta, staranjem o ličnosti, pravima, interesima i imovini
deteta
66
 u sadržini i načinu vršenja roditeljskog prava i dužnosti postoji socijalna kontrola
 nadzor nad vršenjem roditeljskog prava može biti preventivan i korektivan
 u slučajevima grubog zanemarivanja roditeljskog prava, odnosno dužnosti, koje dovodi do

težih posledica po maloletno lice, opravdana je i neophodna krivičnopravna zaštita
Dva oblika
1. osnovni oblik
 roditelj, usvojilac, staralac ili drugo lice grubim zanemarivanjem svoje dužnosti
zbrinjavanja i vaspitanja zapusti maloletno lice o kojem je dužno da se stara
 radnja izvršenja je grubo zanemarivanje dužnosti zbrinjavanja i vaspitanja maloletnoglica
 Dužnost zbrinjavanja podrzumeva brigu o osnovnim potrebama maloletnog lica
 Dužnost vaspitanja je stvaranje uslova koji omogućuju njegov nesmetan i pravilan razvoj
 zanemarivanje mora biti grubo
 „grubost“ kao obeležje bića ovog KD po svojoj prirodi predstavlja normativni

elemenat koji pretpostavlja odgovarajući vrednosni sud koji zavisi od okolnosti
konkretnog slučaja
 može biti objektivno ocenjeno kao grubo s obzirom na intenzitet, učestalost i

okolnosti pod kojima se realizuje, ali i s obzirom na subjektivne momente, poput
mržnje ili nemoralnih niskih motiva
 posledica je stanje zapuštenosti maloletnog lica i ono može biti fizičko i psihičko
 usled izostanka posledice ne postoji KD, npr. u slučaju kada jedan roditelj ne brine o
maloletnom licu, ali tu brigu preuzme drugi roditelj
 pasivni subjekt je maloletno lice u odnosu na koje postoji dužnost zbrinjavanja
 ukoliko je radnja izvršenja ostvarena prema dva ili više maloletnih lica, postojaće sticaj
krivičnih dela
 izvršilac je jedan ili oba roditelja, usvojilac, staralac ili drugo lice koje je dužno da se stara o
maloletniku
 druga lica su lica čija se obaveza na staranje zasniva na ugovoru ili radnom odnosu
 pedagoški radnici u osnovnim i srednjim školama se ne mogu smatrati izvršiocima

ovog kd
 mora biti uspostavljen trajniji odnos koji omogućava staranje
 vaspitači mogu
67
 mora da obuhvati i svest o tome da je u pitanju grubo zanemarivanje
dužnosti zbrinjavanja i vaspitanje
2. teži oblik
 kada roditelj, usvojilac, staralac ili drugo lice čini radnju izvršenja
 radnja izvršenja
 zlostavljanje
 prinuđavanje na preteran rad
 prinuđavanje na rad koji ne odgovara uzrastu maloletnog lica
 prinuđavanje na prosjačenje
 navođenje iz koristoljublja na vršenje drugih radnji koje su štetne za razvoj

maloletnog lica
 dovršen je okončavanjem radnje izvršenja
 nije potrebno da je došlo do vaspitne zapuštenosti maloletnog lica
 ako se to utvrdi onda može imati značaj otežavajuće okolnosti
 pasivni subjekt je maloletno lice
 izvršilac je jedan ili oba roditelja, usvojilac, staralac ili drugo lice koje je dužno da se stara o
maloletnom licu
 relevantan je umišljaj
 tri meseca do 5 godina
38. Nasilje u porodici (član 194)

Zaštitni objekt: porodica i porodični odnosi; spokojstvo, telesni integritet, zdravlje i duševno stanje člana
porodice
Izvršilac: bilo koji član porodice
Radnja izvršenja: nasilje nad članovima porodice
Posledica: ugrožavanje spokojstva, telesnog integriteta, zdravlja ili duševnog stanja člana porodice
Kazna: (1-5)
1. osnovni oblik
68
 ako primenom nasilja, pretnjom da će se napasti na život ili telo, drskim ili bezobzirnim
ponašanjem ugrožava spokojstvo, telesni integritet ili duševno stanje člana svoje porodice
 radnja izvršenja je alternativno propisana
 primena nasilja
 Nasilje treba shvatiti kao kod kd nasilničkog ponašanja
 ako se radi o povređivanju telesnog integriteta onda samo nanošenje lakih

telesnih povreda – šamar
 prividni idealni sticaj, konsumpcija – laka telesna povreda je sadržana

u kd nasilja u porodici
 pretnja da će se napasti na život ili telo
 Pretnja je izjava kojom se jednom licu stavlja u izgled neko zlo koje će snaći njega ili
njemu blisko lice
 potrebno je stavljanje u izgled zla kojim se preti ili koje će ono omogućiti
 izričita ili konkludentnim radnjama
 ozbiljna, stvarna i ostvarljiva sa gledišta onog kome se preti
 nije potrebno da je onaj koji preti ozbiljno mislio da je sprovede ili da postoji
realna mogućnost
 kvalifikovana pretnja
 ona koja je upravljena na život ili telo
 drsko i bezobzirno ponašanje
 drsko ponašanje je ponašanje kojim se krše opšteusvojena pravila kulturnog i

uobičajenog ponašanja kojim se prema drugom ispoljava ignorisanje, vređanje,
spremnost na fizički obračun
 bezobzirno ponašanje je ispoljavanje krajnjeg nepoštovanja nekog lica, fizičko i

psihičko maltretiranje i slično
 nasilničko postupanje prema stvarima i imovini uopšte
 spada u kd činjenja
 komisivna kd koja podrazumevaju aktivno ponašanje
 posledično kd
 posledica se sastoji u ugrožavanju spokojstva, telesnog integriteta ili duševnog stanja člana
svoje porodice
69
 dovršeno je stupanjem konkretne opasnosti koja mora biti utvrđena sa objektivnog
stanovišta
 dovoljno je da je samo jedanput ugroženo spokojstvo, telesni integritet ili duševno stanje
člana porodice
 nije neophodan element trajnosti
 za postojanje je potrebna takva radnja koja je objektivno podobna da dovede do ugrožavanja

spokojstva, telesnog integriteta ili duševnog stanja pas subjekta
 nekad je dovoljno jedanput, nekad je nužno više puta
 pasivni subjekt je punoletni član porodice
 Članom porodice smatraju se supružnici, njihova deca, preci supružnika u pravoj liniji,
vanbračni partneri i njihova deca, usvojilac i usvojenik, hranilac i hranjenik
 braća i sestre, njihovi supružnici i deca, bivši supružnici i njihova deca i roditelji bivših
supružnika, ako žive u zajedničkom domaćinstvu i lica koja imaju zajedničko dete ili dete
na putu da bude rođeno iako nikad nisu živela u istom domaćinstvu
 lica koja su međusobno bila ili su još uvek u emotivnoj i seksualnoj vezi
 izvršilac je član porodice
 saučesnici u užem smislu lica i van kruga porodice
 oba bračna druga, jedan prema drugom
 postojanje samo uz umišljaj
2. teži oblik
 ako je pri izvršenju dela korišćeno oružje, opasno oruđe ili drugo sredstvo pogodno da telo
teško povredi ili zdravlje teško narušiti
 ocena takvih sredstava zavisi od prirode samog sredstva i načina upotrebe u

konkretnom slučaju
 6 meseci do 5 godina
 dva slučaja
 ako nastupi teška telesna povreda ili teško narušavanje zdravlja
 teška telesna povreda kao u tom kd
70
 u odnosu na posledicu mora postupati iz nehata jer je kd kvalifikovano težom
posledicom
 ako su dela iz stava 1 i 2 učinjena prema maloletniku
 lice koje nije navršilo 18
4. najteži oblik
 ako nastupi smrt člana porodice
 u odnosu na težu posledicu treba da postoji nehat
 tri do 15
5. poseban oblik
 ako prekrši mere zaštite od nasilja u porodici koje mu je sud odredio na osnovu zakona koji uređuje
porodične odnose
 može se odrediti protiv člana koji vrši nasilje jedna ili više mera zaštita od nasilja u porodici
 izdavanje naloga za iseljenje iz porodičnog stana ili kuće bez obzira na pravo svojine
odnosno zakupa
 izdavanje naloga za useljenje u porodični stan bez obzira na pravo svojine ili zakupa
nepokretnosti
 zabrana približavanja članu porodice na određenoj udaljenosti
 zabrana pristupa u prostor oko mesta stanovanja ili mesta rada člana porodice
 zabrana daljeg uznemiravanja člana porodice
 postoji ako lice kome je od strane suda izrečena neka od ovih mera prekrši datu meru za
vreme njenog trajanja
 novčana kazna ili kazna zatvora do šest meseci
 ako se ponavlja jedna radnja prema istom članu porodice – jedno kd sa indiferentnim brojem činjenja
 ako se vrši više različitih radnji prema jednom članu porodice – jedno kd alternativno propisana radnja
 ako se vri više radnji prema više pasivnih subjekata koji su svi ili punoletni ili maloletni postoji jedno kd –
objekat zaštite je porodica a ne pojedinac
 ako se vrši više radnji prema više pasivnih subjekata od kojih su neki punoletni a neki maloletni – jedno kd,
teži oblik s obzirom na uzrast pas. subjekta, teži konsumira lakši
 ako je izvršen najteži oblik uvek će postojati sticaj
71
 nema sticaja ako je ostvaren neki od oblika ovog kd koji su predviđeni u stavu 1-4 i oblik predviđen u stavu
5
 postoji 1-4, delo iz stava 5 je supsdijarno
39. Nedavanje izdržavanja (član 195)

Zaštitni objekt: pravo na primanje izdržavanja
Izvršilac: član porodice dužan da daje izdržavanje
Radnja izvršenja: nedavanje izdržavanja
Posledica: (1,3)
Kazna: (1,3)
1. osnovni oblik
 ako ne daje izdržavanje za lice koje je po zakonu dužan da izdržava
 ta dužnost je utvrđena izvršnom sudskom odlukom ili izvršnim poravnanjem pred

sudom ili drugim nadležnim organom
 u iznosu i na način kako je tom odlukom odnosno poravnanjem utvrđeno
 da bi postojalo potrebno je kumulativno ispunjenje uslova
 da se ne daje izdržavanje
 da se ne daje za lice za koje po zakonu postoji dužnost izdržavanja
 da je dužnost izdržavanja utvrđena izvršnom sudskom odlukom ili izvršnim

poravnanjem pred sudom ili drugim organom
 Radnja izvršenja je nedavanje izdržavanja odnosno propuštanje da se izvrši obaveza

izdržavanja koja postoji prema nekom licu
 spada u prava kd nečinjenja
 dela kod kojih je inkriminisana sama povreda dužnosti na činjenje
 Obaveza izdržavanja može biti varijabilna u pogledu obima, vremena i načina ispunjenja
i postoji u slučaju srodstva i bračne ili vanbračne zajednice.
 obaveza zakonskog izdržavanja se zasniva na činjenici krvnog, adoptivnog i

tazbinskog srodstva
 krvnog – obaveza izdržavanja deteta od roditelja, roditelja od deteta i

krvnih srodnika u pobočnoj liniji pod određenim uslovima
72
 u vezi sa činjenicom braka – izdržavanje supružnika za vreme trajanja
braka i izdržavanje nekadašnjeg supružnika po prestanku braka – ne
duže od 5 godina
 pod određenim uslovima i obaveza izdržavanja majke deteta
 potrebno je da obaveza izdržavanja bude utvrđena izvršnom sudskom odlukom ili

izvršnim poravnanjem pred sudom ili drugim nadležnim organom
 radnja kd ne može započeti pre nego što su sudska odluka ili poravnanje
postali izvršni
 sudska odluka može biti doneta u formi presude, rešenja, naredbe ili
privremene naredbe
 izvršnost pravosnažne sudske odluke nastupa protekom paricionog

roka ili ispunjenjem uslova navedenih u odluci
 ako su ispunjeni zakonom predviđeni uslovi, može i pre

pravosnažnosti
 sa izvršnom odlukom izjednačava se izvršno poravnanje
 nadležnost u postupku za izdržavanje predviđena je samo za sud
 Viši sud ima stvarnu nadležnost, u drugom stepenu Apelacioni
 opšta mesna nadležnost, sud na čijem području tužilac ima prebivalište

odnosno boravište
 postoji sve dok se odgovarajuća odluka nadležnog organa ne izmeni ili ne ukine
obaveza izdržavanja ili dok ne prestane obavezni zakonski osnov izdržavanja
 mora biti navedena priroda obaveze davanja izdržavanja u sudskoj odluci i dinamika
davanja
 novčani iznos ili neke druge vrednosti
 kd postoji onda u slučajevima kada
 se izdržavanje ne daje,
 kada se ne daje u predviđenom iznosu i
 kada se ne daju rokovi predviđeni za davanje izdržavanja
 postoji nezavisno od mogućnosti za davanje izdržavanja
 nebitni su razlozi za nedavanje izdržavanja
 pasivni subjekat je lice koje je izvršilac po zakonu dužan da izdržava i u odnosu na koje je ta
dužnost utvrđena izvršnom sudskom odlukom ili poravnanjem pred sudom
73
 postojanje kd najčešće pretpostavlja da izvršilac više puta propušta da da izdržavanje
 kada se višekratno ostvaruje u odnosu na jedno lice u sudskoj praksi ima mišljenja da je reč
o jednom kd
 trajno kd u kontinuitetu vršeno
 ako je dovršeno propuštanjem davanja i nije potrebno da budu ugroženi interesi pasivnog
subjekta jer je dovoljno ostvarenje radnje izvršenja prihvata se stanovište prema kome se u
slučaju ponavljanja prema istom licu svakom novom radnjom ostvaruje novo kd
 primenjuje se institut produženog kd
 samo ako su radnje učinjene prema istom licu
 ako se čini prema više lica
 postoji sticaj onoliko kd koliko ima pasivnih subjekata
 više produženih kd prema različitim pasivnim subjektima
 nije značajno što je učinilac obavezu izdržavanja ispunio naknadno, sa zakašnjenjem
 može se uzeti u obzir prilikom odmeravanja kazne kao fakultativna olakšavajuća

okolnost
 subjektivna strana KD pretpostavlja umišljaj
 treba da obuhvati i svest o postojanju izvršne sudske odluke ili izvršnog poravnanja
pred sudom, odnosno osnova iz kog proizilazi dužnost davanja izdržavanja
 zabluda učinioca u pogledu postojanja izvršne sudske odluke ili izvršnog sudskog
poravnanja na osnovu kog postoji obaveza davanja izdržavanja ima karakter stvarne
zablude o obeležjima bića KD
 mestom izvršenja KD treba smatrati kako mesto prebivališta, odnosno boravišta pasivnog
subjekta, tako i mesto prebivališta, odnosno boravišta učinioca
 kazna zatvor do dve godine ili novčana kazna
2. neće se kazniti učinilac iz stava 1 ako iz opravdanih razloga nije davao izdržavanje
 ne postoji kd jer je reč o posebnom osnovu isključenja protivpravnosti
 opravdani razlozi se utvrđuju u zavisnosti od okolnosti konkretnog slučaja
3. teži oblik
 ako su nastupile teže posledica za izdržavano lice
 posledice koje se faktički mogu oceniti kao teške
74
 ne dolaze u obzir posledice koje se sastoje u smrti i teškom narušavanju zdravlja
pasivnog subjekta
4. sud učiniocu uz uslovnu osudu može odrediti i obavezu da izmiri dospele obaveze i uredno daje
izdržavanje
40. Rodoskrvnuće (član 197)

Zaštitni objekt: srodnički odnosi
Izvršilac: punoletno lice koje se nalazi u određenom stepenu srodstva sa maloletnim pasivnim subjektom
Radnja izvršenja: obljuba ili sa njom izjednačen polni čin sa maloletnim srodnikom po krvi u pravoj liniji ili
sa maloletnim bratom, odnosno sestrom
Posledica: obljuba ili sa njom izjednačen polni čin
Kazna: 6 meseci do 5 godina
Rodoskrvnuće u najširem smislu označava stupanje u polne odnose ili bračnu vezu krvnih srodnika.
 u savremenom KP rodoskrvnuće podrazumeva samo seksualni odnos određenih srodnika
Rodoskrvnuće čini punoletno lice koje izvrši obljubu ili sa njom izjednačen polni čin sa maloletnim
srodnikom po krvi u pravoj liniji ili sa maloletnim bratom odnosno sestrom
 radnja izvršenja je obljuba ili sa njom izjednačen polni čin sa maloletnim srodnikom po krvi
 Obljuba podrazumeva vaginalni, analni i oralni koitus
 ne postoji KD u slučaju preduzimanja drugih radnji seksualnog karaktera koje po svojoj

prirodi predstavljaju nedozvoljene polne radnje
 KD podrazumeva dobrovoljnu obljubu ili sa njom izjednačen čin.
 kod srodstva po krvi u pravoj liniji KD postoji nezavisno od toga koji stepen srodstva je u pitanju
 kod krvnog srodstva u pobočnoj liniji inkriminisano je samo srodstvo do drugog stepena
 Krvno srodstvo je odnos između lica koja potiču od zajedničkog pretka i zasniva se na krvnoj vezi
između srodnika.
 može biti bračno i vanbračno budući da su srodnici u našem pravu izjednačeni
 druge moguće vrste srodstva poput tazbinskog, građanskog i sl. nisu obuhvaćene ovim KD.
 formalno, delatnosno KD koje je dovršeno ostvarenjem radnje izvršenja
 za postojanje KD dovoljno je da je preduzeta samo jedna delatnost koja predstavlja radnju izvršenja
 preduzimanje više delatnosti dovodi do primene produženog KD

75
 izvršilac je punoletno lice, bez obzira na pol koji se nalazi u određenom stepenu srodstva sa
maloletnim pasivnim subjektom
 pasivni subjekt je maloletni srodnik
 maloletno lice odnosno lice koje nije navršilo osamnaest godina
 subjektivna strana KD pretpostavlja umišljaj
 mora da obuhvati i svest o tome da je reč o maloletnom licu sa kojim se izvršilac nalazi u
određenom stepenu srodstva
 postojanje stvarne zablude (otklonjive i neotklonjive) isključuje KD iz razloga što je umišljaj

jedini relevantan oblik krivice
 kazna zatvora od 6 meseci do 5 godina
76
41. Krivična dela protiv intelektualne svojine (glava dvadeseta) – zajedničke karakteristike
42. Neovlašćeno iskorišćavanje autorskog dela ili predmeta srodnog prava (član 199)
Zaštitni objekt: imovinska prava autora i nosilaca srodnih prava, prava kojim se štite njihovi ekonomski
interesi a čiju suštinu čini pravo na ekonomsko iskorišćavanje svog dela ili predmeta srodnopravne zaštite
Posledica: kršenje autorkog ili srodnog prava
Kazna: (1-4)
Blanketni karakter KD za posledicu ima obaveznu primenu odgovarajućih odredbi sadržanih u Zakonu o
autorskom i srodnim pravima iz 2012.
 ako neovlašćeno objavi, snimi, umnoži ili na drugi način javno saopšti u celini ili delimično,
autorsko delo, interpretaciju, fonogram, videogram, emisiju, računarski program ili bazu
podataka
 radnja izvršenja se sastoji u objavljivanju, snimanju, umnožavanju ili na drugi način javnom
saopštavanju u celini ili delimično, autorskog dela, interpretacije, fonograma, videograma,
emisije, računarskog programa ili baze podataka
 može biti dakle i javnim saopštavanjem na svaki pogodan način
 Objavljivanje je po prvi put saopštavanje, odnosno upoznavanje javnosti sa autorskim

delom ili predmetom srodnopravne zaštite a koje je izvršeno na bilo koji podoban
način.
 Snimanje je prvo beleženje interpretacije u bilo kom obliku i na bilo koji način
 beleženje odnosno registrovanje emisije na nosač zvuka ili slike odnosno

zvuka i slike
 Umnožavanje je stvaranje, proizvodnja primerka dela ili predmeta srodnopravne

zaštite na bilo koji telesni ili bestelesni, trajni ili privremeni, posredni ili neposredni
način i postoji nezavisno od broja primeraka dela odnosno drugog predmeta
srodnopravne zaštite
 Javno saopštavanje na drugi način zavisi od vrste i prirode autorskog dela i može biti
 izvođenje – javno saopštavanje nescenskih dela uživo pred publikom
 predstavljanje – javno saopštavanje scenskih dela uživo pred publikom ili prenošenje
izvođenja i predstavljanje, pod kojim se smatra istovremeno javno saopštavanje dela
koje se izvodi ili predstavlja publici koja se nalazi van prostora u kome se delo izvodi ili
predstavlja uživo pomoću tehničkih uređaja
77
 trajno kd
 rok za zastarelost počinje od trenutka prestanka stvorenog protivpravnog stanja
 delatnost mora biti preduzeta neovlašćeno
 bez dozvole autora, njegovog pravnog sledbenika ili nosioca srodnog prava
 Autorsko delo se u određenim slučajevima može umnožavati ili javno saopštavati i bez
dozvole autora
 za lične, nekomercijalne potrebe ili javno saopštavati radi sprovođenja službenog

postupka pred sudskim ili drugim državnim organima
 Autor je fizičko lice koje je stvorilo autorsko delo i koje je nosilac autorskog prava
 nosilac autorskog prava može biti i lice koje nije autor, a koje je na način predviđen
zakonom steklo autorsko pravo
 Nosioci srodnih prava su: interpretator, proizvođač fonograma, proizvođač videograma,

proizvođač emisije, proizvođač baze podataka
 Interpretator je fizičko lice koje se lično angažuje na interpretaciji dela
 Proizvođač fonograma je fizičko ili pravno lice u čijoj organizaciji i sa čijim sredstvima je
fonogram načinjen i koji snosi odgovornost za prvo snimanje zvuka odnosno niza zvukova
 Proizvođač videograma je fizičko ili pravno lice koje u svoje ime daje inicijativu, prikuplja
finansijska sredstva, organizuje, rukovodi i preuzima odgovornost za prvo snimanje filmskog
dela ili niza pokretnih slika praćenih zvukom ili bez zvuka – videogram
 Proizvođač emisije je fizičko ili pravno lice u čijoj organizaciji i čijim je sredstvima emisija
proizvedena
 Proizvođač baze podataka je fizičko ili pravno lice koje je sačinilo bazu podataka tako što je
kvalitativnom odnosno kvantitativnom smislu učinilo znatno ulaganje u pribavljanje, proveru
ili prezentaciju njenog sadržaja
 Objekt radnje su autorsko delo i predmeti srodnopravne zaštite
 Autorsko delo je originalna duhovna tvorevina autora izražena u određenoj formi bez
obzira na naučnu, umetničku ili drugu vrednost i njegovu namenu, veličinu, sadržinu i
način ispoljavanja, kao i dopuštenost javnog saopštavanja njegove sadržine.
 pisana dela, govornadela, dramska, dramsko-muzička, pantomimska dela,

dela koja potiču od folklora
 muzička dela, filmska dela, dela likovne umetnosti nezavisno od materijala,

dela arhitekture i drugo
78
 Interpretacija je duhovno dobro koje nastaje ličnim angažovanjem interpretatora prilikom
zvučnog odnosno vizuelnog ili zvučno vizuelnog saopštavanja autorskog dela.
 Fonogram je snimak zvuka odnosno određenog niza zvukova na nosaču zvuka
 Videogram je zapis određenog niza slika sa pratećim zvukom ili bez njega na nosaču slike
odnosno nosaču slike i zvuka
 Emisija je električni, elektromagnetni ili drugi signal pretvoren zvučni vizuelni odnosno
zvučno vizuelni sadržaj koji se emituje radi saopštavanja javnosti.
 Baza podataka je zbirka zasebnih podataka, autorskih dela ili drugih materijala urađenih
na sistematičan i metodičan način, koji su pojedinačno dostupni elektronskim ili drugim
putem.
 kazna zatvor do 3 godine
 ako stavi u promet ili u nameri stavljanja u promet drži neovlašćeno umnožene ili stavljene
u promet primerke autorskog dela, interpretacije, fonograma, videograma, emisije, rač.
programa ili baze podataka
 radnja izvršenja na dva načina
 stavljanje u promet neovlašćeno umnoženih primeraka
 Stavljanje u promet može biti izvršeno u bilo kojoj formi i značajno je jedino
da je neovlašćeno umnoženi primerak autorskog dela došao u posed drugog
lica
 obuhvata i njegovo nuđenje radi stavljanja u promet i uvoz
 držanje sa namerom stavljanja u promet neovlašćeno stavljenih u promet primeraka

autorskog dela
 njihovo neovlašćeno skladištenje radi stavljanja u promet odnosno

neovlašćenog držanja u komercijalne svrhe
 objekat su neovlašćeno umnoženi ili neovlašćeno stavljeni u promet primerci autorskog dela
ili predmeta srodnopravne zaštite
 na subjektivnom planu umišljaj
 mora da obuhvati svest da su u pitanju primerci autorskog dela koji su neovlašćeno

umnoženi odnosno stavljeni u promet
79
3. teži oblik
 ako je delo učinjeno u nameri pribavljanja imovinske koristi za sebe ili druge
 izvršilac svako lice
 direktan umišljaj i namera pribavljanja koristi
 od 3 meseca do 5 godina
4. poseban oblik
 ako neko proizvede, uveze, stavi u promet, proda, da u zakup, reklamira u cilju prodaje ili
davanja u zakup, drži u komercijalne svrhe uređaje ili sredstva čija je osnovna ili pretežna
namena uklanjanje, zaobilaženje ili osujećivanje tehnoloških mera namenjenih
sprečavanju povreda autorskih i srodnih prava, ili ko takve uređaje ili sredstva koristi u cilju
povrede autorskog ili srodnog prava
 radnja izvršenja alternativno
 proizvodnja uređaja ili sredstava čija je osnovna ili pretežna namena uklanjanje,
zaobilaženje ili osujećivanje tehnoloških mera namenjenih sprečavanju povreda
autorskih i srodnih prava
 uvoz
 stavljanje u promet
 prodaja
 davanje u zakup
 reklamiranje u cilju prodaje
 držanje u komecijalne svrhe
 objekt radnje su uređaji ili sredstva čija je osnovna ili pretežna namena uklanjanje,
zaobilaženje ili osujećivanje tehnoloških mera namenjenih sprečavanju povreda autorskih i
srodnih prava
 uređaji i sredstva koja ne moraju uvek biti materijalnog karaktera koji su prvenstveno
konstruisani, proizvedeni ili prilagođeni da omoguće ili olakšaju zaobilaženje bilo koje
tehnološke mere i koji nemaju drugu značajnu svrhu
 Tehnološke mere predstavljaju svaku tehnologiju, uređaj ili deo koji je konstruisan da
tokom svoje namenske upotrebe onemogući ili ograniči radnje u vezi sa autorskim
delom ili drugim predmetom zaštite, za koje nosilac autorskog ili srodnog prava nije
dao saglasnost
 izvršilac krivičnog dela može biti bilo koje lice

80
 novčana kazna ili zatvor do tri godine
5. obavezno oduzimanje i uništenje predmeta od stava 1 do 4 ovog člana
Isključena je mogućnost primene instituta dela malog značaja.
43. Povreda pronalazačkog prava (član 201)

Zaštitni objekt: patent
Posledica: povreda pronalazačkog prava
Kazna: (1-4)
Patent je subjektivno i isključivo pravo koje se, ukoliko su ispunjeni zakonom propisani uslovi, priznaje na
pronalazak iz bilo koje oblasti tehnike i u sebi obuhvata odgovarajuća imovinska prava nosioca patenta,
 prava na ekonomsko iskorišćavanje proizvoda ili postupka zaštićenog patentom u koja spadaju: isključivo
pravo da se zaštićeni pronalazak koristi u proizvodnji, da se stavlja u promet i da se njime raspolaže.
KD je blanketne prirode i za tumačenje pojedinih obeležja njegovog bića neophodna je primena

odgovarajućih propisa koji su sadržani u Zakonu o patentima iz 2011.
1. osnovni oblik
 kada neko neovlašćeno proizvodi, uvozi, izvozi, nudi radi stavljanja u promet, stavlja u promet,
skladišti ili koristi u privrednom prometu proizvod ili postupak koji je zaštićen patentom
 radnja izvršenja postoji ukoliko je preduzeta neka od sledećih delatnosti:
 proizvodnja
 izrada, stvaranje proizvoda ili postupka koji je zaštićen patentom
 uvoz
 izvoz
 potrebno je da se uvoz i izvoz vrše radi stavljanja u promet
 nuđenje radi stavljanja u promet
 stavljanje u izgled nekom licu mogućnosti pribavljanja proizvoda ili postupka

koji je zaštićen patentom npr njegovim reklamiranjem
 stavljanje u promet
81
 svi načini na koje se proizvod ili postupak zaštićen patentom čini dostupan
drugom licu
 skladištenje
 smeštanje određenog broja proizvoda zaštićen
 korišćenje u privrednom prometu proizvoda ili postupka koji je zaštićen patentom
 svaki vid upotrebe proizvoda ili postupka koji je zaštićen patentom
 postojanje pretpostavlja da se delatnost preduzima neovlašćeno – bez dozvole nosioca

patenta
 Nosilac patenta je po pravilu pronalazač, odnosno fizičko lice koje je stvorilo pronalazak
ili njegov pravni sledbenik
 ako je više pronalazača došlo do pronalaska zajedničkim radom, pripada im

zajedničko pravo na zaštitu
 pronalazačem se ne smatra lice koje je pronalazaču pružalo samo tehničku

pomoć – laboranti, stručni konsultanti ili organizatori
 objekt radnje je proizvod ili postupak zaštićen patentom, pronalazak proizvoda ili
pronalazak postupaka
 predmet pronalaska koji se štiti može biti proizvod ili postupak
 pronalaskom se ne smatraju
 otkrića, naučne teorije i matematičke metode
 estetske kreacije
 planovi, pravila i postupci za obavljanje intelektualnih delatnosti, za igranje igara ili

za obavljanje poslova
 programi računara i prikazivanje informacija
 da bi se proizvod ili postupak mogao patentirati mora da ispuni uslove
 novost pronalaska
 otkrivanje pronalaska bez štetnih posledica
 inventivni nivo pronalaska
 industrijska primenljivost
 neophodan je umišljaj
 kazna je novčana kazna ili zatvor do tri godine
82
2. teži oblik
 postoji ako je delom iz stava 1 pribavljena imovinska korist ili prouzrokovana šteta u iznosu preko
milion dinara
 zatvor od jedne do osam godina
3. poseban oblik
 ako neko neovlašćeno objavi ili na drugi način učini dostupnim suštinu tuđeg prijavljenog
pronalaska pre nego što on bude objavljen na način utvrđen zakonom
 raznja izvršenja na dva načina
 neovlašćenim objavljivanjem suštine tuđeg prijavljenog pronalaska
 na drugi način činjenjem dostupnim suštine tuđeg prijavljenog pronalaska
 potrebno je da se radnja izvršenja preduzme neovlašćeno, bez dozvole podnosioca prijave
 radnja izvršenja mora biti preduzeta pre nego što je pronalazak objavljen na način utvrđen
zakonom
 nakon podnošenja prijave za priznanje patenta nadležnom organu a pre nego što je
rešenje o priznanju patenta objavljeno u službenom glasilu
 zahteva se umišljaj koji treba da obuhvati i svest o dve okolnosti
 da se radnja izvršenja preduzima neovlašćeno
 da se radnja izvršenja preduzima pre nego što je pronalazak objavljen na način utvrđen
zakonom
 kazna zatvora do 2 godine ili novčana kazna
4. poseban oblik
 kada neko neovlašćeno podnese prijavu patenta ili u prijavi ne navede ili lažno navede pronalazača
 radnja izvršenja se ostvaruje
 neovlašćenim podnošenjem prijave patenta
 nenavođenjem imena pronalazača prilikom podnošenja prijave patenta
 lažnim navođenjem pronalazača prilikom podnošenja prijave patenta
 u suštini to je falsifikovanje prijave za priznanje patenta
 falsifikovanjem zahteva za priznanje patenta tako što se prijava podnosi od strane

neovlašćenog lica ili se u prijavi odnosno zahtevu ne navede ime pronalazača ili se lažno
navede ime pronalazača
83
 dolazi do povrede moralnog prava pronalazača koje ne proizlazi iz patenta već iz prava na
patentnu zaštitu
 Moralno pravo pronalazača nastaje samim činom nastanka pronalaska nezavisno od

patenta
 posledica kd je povreda prava pronalazača da u tom svojstvu, na način predviđen zakonom,

bude naveden u prijavi za priznanje patenta, spisima, registrima, ispravama i publikacijama
o njegovom pronalasku
 podrazumeva se umišljaj
5. predmeti iz stava 1 i 2 će se oduzeti i uništiti
84
44. Krivična dela protiv imovine (glava dvadeset prva) – zajedničke karakteristike
45. Krađa (član 203)
Zaštitni objekt: pritežanje nad pokretnom stvari
Radnja izvršenja: oduzimanje tuđe pokretne stvari u nameri prisvajanja sebi ili drugome protivpravne
imovinske koristi
Posledica: promena pritežanja nad pokretnom stvari, tj. zasnivanje novog pritežanja od strane izvršioca
Krađa spada u KD protiv pokretne imovine.
Radnja izvršenja KD krađe sastoji se u oduzimanju drugome tuđe pokretne stvari.
 pojam oduzimanja je u tesnoj vezi sa pritežanjem nad pokretnom stvari
 pritežanje je voljno vršenje faktičke vlasti nad stvari
 oduzimanje je dovršeno onda kada je došlo do prekida tuđeg pritežanja i zasnivanja pritežanja nad
pokretnom stvari od strane izvršioca
 to znači da se stvar može oduzeti, tj. da postoji radnja izvršenja i u slučaju kada se ona
oduzima od lica koje ima samo pritežanje nad pokretnom stvari, pa i onda kada je to lice došlo
do pritežanja na protivpravan način od prethodnog pritežaoca, držaoca, ili vlasnika stvari
 ne može se oduzeti napuštena stvar (derelikcija)
 u odnosu na nju ne samo da ne postoji pritežanje, nego nema više ni svojine
 u pogledu izgubljene stvari prekinuta je faktička vlast nad stvari
 nema više pritežanja od strane lica koje je izgubilo
 postoji potreba za KP zaštitom imovine i u tom slučaju
 lice koje nađe izgubljenu stvar može izvršiti KD utaje, a ne krađe u odnosu na tu stvar
 ako je stvar zaboravljena ili zaturena
 nije sasvim prekinuto njegovo pritežanje, tako da te stvari mogu biti oduzete
 može postojati KD krađe
Teorije u vezi s pojmom oduzimanja
 teorija kontrektacije
 oduzimanje postoji već samim dodirivanjem tuđe pokretne stvari u cilju oduzimanja
 teorija amocije
85
 oduzimanje postoji kada je stvar uklonjena sa mesta na kome se nalazila tj premeštena na
drugo mesto
 teorija ablacije
 potrebno je da je stvar odneta iz prostora u kome se nalazila
 teorija ilacije
 oduzeta je ona stvar koju izvršilac skloni na neko sigurno mesto
 teorija aprehenzije
 stvar je oduzeta kada izvršilac zasnuje svoje pritežanje u odnosu na stvar
 irelevantno je koliko dugo je trajalo pritežanje nad oduzetom stvari
 dovoljno je da je zasnovano novo pritežanje od strane izvršioca
 u pogledu postojanja radnje izvršenja, to što je izvršilac vratio stvar ranijem pritežaocu, ili
vlasniku, ne menja nista
 faktička pitanja o kojima postoji načelan stav
 ukoliko je reč o malim stvarima koje se mogu sakriti u odeći, telu, pa čak i tašni izvršioca
– lična zaštićena zona, tabu zona ili enklava pritežanja – zasnivanje pritežanja je moguće i
bez napuštanja prostorije odnosno mesta koje je generalno sfera pritežanja drugog lica
 trebalo bi uzeti da postoji oduzimanje, a time i KD krađe onda kada se stvar privremeno
premesti sa jednog mesta na drugo, ali tako da se prekine pritežanje ranijeg pritežaoca, da bi
se kasnije stvar mogla lakše odneti i zasnovati puno pritežanje izvršioca
 ovaj strav je prihvatljiv pod uslovom da je na taj način stvar postala dostupna samo
licu koje je stvar sakrilo
 oduzimanje može izvršiti i lice kome je stvar privremeno i za kratko vreme data radi
razgledanja pod uslovom da je ne odnosi sa mesta ili prostorije u kojoj mu je data
 takvo davanje ne dovodi do prekida pritežanja
Posledica je promena pritežanja nad pokretnom stvari tj zasnivanje novog pritežanja od strane izvršioca
 krađa je dovršena onda kad je zasnovano pritežanje izvršioca nad pokretnom stvari
 do tog momenta postoji pokušaj krađe
Pokušaj krađe
 postoji u slučaju kada je izvršilac radnjom oduzimanja nije uspeo da prekine pritežanje lica u čijoj se
faktičkoj vlasti nalazila stvar
 radi se o nedovršenom pokušaju
86
 i u slučaju kada je u tome uspeo, ali nije zasnovao sopstveno pritežanje nad stvari
 dovršen pokušaj krađe
Objekt radnje je tuđa pokretna stvar
 tri uslova
 da se radi o stvari
 Stvar je predmet materijalne prirode koji može biti objekt pritežanja i koji ima određenu
vrednost
 predmet koji nema nikakvu vrednost ne smatra se kao stvar
 čovek nije stvar ali delovi ljudskog tela kao i sam lep mogu biti objekt radnje
krađe ako imaju određenu vrednost
 član 112, stav 16 proširuje pojam pokretne stvari proširuje na svaku

proizvedenu ili skupljenu energiju za davanje svetlosti, toplote ili kretanja,
telefonski impuls, računarski podatak ili program
 Oduzimanje energije se mora vršiti na mestu pre prolaska kroz merni

instrument, jer u suprotnom ako se radi o protivpravnom prisvajanju
radi o kd prevare
 da je stvar pokretna
 pokretnom stvari se smatraju za razliku od građanskog prava i one stvari koje su deo
nepokretne stvari ili joj služe a mogu se od nje na bilo koji način odvojiti a da se pri tome
bitno ne promene
 da je stvar tuđa
 potrebno je da stvar nije u svojini učinioca već u svojini fizičkog ili pravnog lica
 tuđom stvari se ne smatra stvar nad kojom izvršilac ima susvojinu
 ničija ili sopstvena stvar ne može biti objekt
 ne mogu biti ni stvari bez vlasnika, stvari koje predstavljaju opšte ili zajedničko dobro
 ni divlje životinje, ribe, vazduh i sl
 pod određenim uslovima te stvari mogu biti u nečijoj svojini i pritežanju pa se

može raditi o kd krađe
 mogu biti i one stvari čiji je promet ili držanje zabranjeno
 opojne droge, oružje, eksploziv
 u tom slučaju postoji sticaj krađe i odgovarajućeg kd
87
 za razgraničenje sa kd teške krađe kada su u pitanju opojne droge merodavna je njihova
vrednost na ilegalnom tržištu
 zbirna stvar
 postoji samo jedan objekt i jedno kd krađe bez obzira na broj tih stvari
 filatelistička zbirka – samo jedan objekt
 postoji samo jedno kd krađe ako je izvršilac jednom prilikom od istog pritežaoca istovremeno
oduzeo više stvari
 isprave u kojima je inkorporisana novčana vrednost
 sporno je da li je objekt radnje isprava koja ima vrlo malu vrednost ili je objekt vrednost
sadržana u toj ispravi
 ako je sama isprava – sitna krađa ili delo malog značaja
 nesporno je da je objekt stvar odnosno novac koji učinilac prisvaja korišćenjem isprave u
slučajevima da samo posedovanje takve isprave omogućava da dođe do novca koji je u njoj
označen
 ako se radi o ispravi čijim korišćenjem može da dođe samo lice koje je u njoj
označeno – štedna knjižica na ime – potrebno je da se izvrši još neko kd uz
krađu da bi se došlo do novca – falsifikovanje isprave, prevara
 potrebno je da je oduzimanje dovršeno, da je stvar a ne isprava došla u

pritežanje
 ako je došla samo isprava treba uzeti da ostaje u pokušaju
 lične isprave kao lična karta, pasoš, studentski indeks
 načelno nisu objekt jer niti su inkorporisane neke vrednosti niti imaju tržišnu vrednost
 to je pripremna radnja ili pokušaj drugog kd
 izuzetno ako je postojala namera da prodajom takvog dokumenta pribavi protivpravnu

imovinsku korist može se raditi o krađi
Neophodno je da postoji namera da se prisvajanjem tuđe pokretne stvari sebi ili drugom pribavi
protivpravna imovinska korist.
 nije potrebno da je došlo do prisvajanja, a samim tim ni do pribavljanja protivpravne koristi
 neophodno je samo da postoji namera da se to ostvari
 Namera prisvajanja postoji u slučaju kada izvršilac ima nameru da se prema stvari ponaša kao
vlasnik, da je koristi i da njome raspolaže.
88
 ako je tuđa pokretna stvar oduzeta u nameri da se sebi ili drugome pribavi protivpravna imovinska
korist, a namera ne obuhvata i prisvajanje
 neće postojati KD krađe, već neko drugo kd – prevare npr
 ako se radi o tome de se tuđa pokretna stvar oduzima samo radi privremenog korišćenja, koje ne
umanjuje vrednost stvari
 neće se raditi o krađi
 ako se kroz korišćenje stvari bitno umanjuje njena vrednost, odnosno ako dolazi do njenog
trošenja, po pravilu će se raditi o KD krađe
 namera mora biti vremenski sinhronizovana sa preduzimanjem radnje izvršenja
 mora da prethodi ili da bude istovremena sa oduzimanjem
 prisvajanje tuđe stvari koja se već nalazi u pritežanju izvršioca moglo bi predstavljati kd utaje
kod kojeg prisvajanje predstavlja radnju izvršenja
 ipak, to je oduzimanje tuđe stvari sa otežavajućom okolnosti namere prisvajanja pošto

stvar nije poverena, nije nađena, niti se do nje slučajno došlo
Na subjektivnom planu mora postojati umišljaj i navedena namera.
 ukoliko nedostaje ta namera, radiće se o KD oduzimanja tuđe stvari
 u slučaju da učinilac pogrešno drži da je stvar ničija ili da je stvar njegova, krivica u pogledu KD krađe
je isključena po osnovu stvarne zablude (irelevantno je da li se radi o otklonjivoj ili neotklonjivoj
stvarnoj zabludi).
U slučaju da je učinilac u bliskom odnosu sa oštećenim gonjenje se preduzima po privatnoj tužbi.
Kazna zatvora do 3 godine ili novčana kazna
46. Teška krađa (član 204)

Kazna: (1-3)
KD krađe prerasta u tešku krađu ako je krađa izvršena pod nekom od kvalifikatornih okolnosti
predviđenih u ovom članu.
 samo obična krađa može prerasti u tešku krađu, a ne i sitna
89
 kvalifikatorne okolnosti se odnose na način izvršenja krađe, vreme, vrstu i vrednost ukradenih stvari
 devet oblika teške krađe, dva oblika se razlikuju samo prema vrednosti pribavljenje imovinske koristi
1. stav 1
 radnja izvršenja postavljena je alternativno
 tačka 1, prvi oblik
 obijanje
 nasilno prodiranje u zatvorene prostore
 upotrebom fizičke snage radi nasilnog uklanjanja prepreka u cilju ulaženja u

zatvoreni prostor ili njegovog otvaranja
 posledica je oštećenje uređaja za zatvaranje ili čak delova zatvorenog

prostora
 provaljivanje
 ulaženje ili otvaranje zatvorenih prostora bez fizičkog oštećenja uređaja za

zatvaranje odnosno delova zatvorenog prostora
 savlađivanje mehaničkih ili elektronskih prepreka
 kod savlađivanja većih prepreka ne mora da se radi o ulaženju ili otvaranju

zatvorenih prostora
 nije od praktičnog značaja, predviđeno je zbog bojazni da se ne obuhvata sve

obijanjem i provaljivanjem
 drugo savlađivanje većih prepreka
 Oduzimanje stvari se vrši obijanjem ili provaljivanjem zatvorenih zgrada, stanova, soba,
kasa, ormana ili drugih zatvorenih prostora
 Zatvoreni prostor je trodimenzionalni pokretni ili nepokretni objekt koji je

ograničen preprekama koje za cilj imaju sprečavanje prodiranja u njega
neovlašćenih lica
 nije nužno da je u celini zatvoren – mogu postojati otvori u njemu
 ulaženje u zatvorene prostore na drugi način od onih koji su navedeni

ne predstavlja kd teške krađe
 tačka 2, drugi oblik
 ako je krađa izvršena od strane grupe
90
 pojam grupe – najmanje tri lica povezanih radi trajnog ili povremenog vršenja kd koja
ne mora da ima definisane uloge svojih članova,stalnost članstva ili razvijenu
strukturu
 dovoljno je da je učinjeno od više lica
 tačka 3, treći oblik
 krađa učinjena na naročito opasan ili naročito drzak način
 2 oblika teške kradje kod kojih se različite okolnosti vezuju za različite RADNJE
IZVRŠENJA
 NAROČITO OPASAN NAČIN – kradja izvršena tako da mora doći do opasnosti po

život, telo ili imovinu pasivnog subjekta ili bilo kog drugog lica
 APSTRAKTNA OPASNOST – ne mora da u konkretnom slučaju i nastupi,

samo da postoji opasnost
 NAROCITO DRZAK NAČIN – prelazi granicu drskosti uobičajene za kradju, granicu

je teško postaviti, obično se graniči sa kd RAZBOJNIŠTVA
 to su oni slučajevi koji se graniče sa kd razbojništva gde je primenjen blaži

stepen prinude, ali se ne radi o sili ili pretnji u smislu tog kd
 kada se izvršilac lažno predstavi kao neko ovlašćeno lice i iskoristi ili odnos
poverenja ili navodno svojstvo službenog lica i na taj način oduzme stvar
 ako je stvar uzeta od oštećenog dok spava
 tačka 4, četvrti oblik
 kada je učinjena od strane lica koje je pri sebi imalo kakvo ORUŽJE ili OPASNO ORUDJE
RADI NAPADA ili ODBRANE
 mora da postoji namera da se ono upotrebi
 ako ga upotrebi, radiće se o razbojništvu ili razbojničkoj krađi
 tačka 5, peti oblik
 kada je izvršena za vreme požara, poplave, zemljotresa ili drugog udesa
 „za vreme“ se tumači ne samo dok traje prirodna nepogoda nego sve dok traju vanredne
prilike njima izazvane koje olakšavaju vršenje krađe
 tačka 6, šesti oblik
 kada je iskorišćena bespomoćnost ili drugo teško stanje nekog lica radi vršenja kradje
 u prvoj situaciji se nalazi u stanju bespomoćnosti usled čega je učiniocu u većoj ili
manjoj meri olakšano oduzimanje stvari
91
 uzroci stanja bespomoćnosti mogu biti različiti
 u drugom slučaju reč je o nepovoljnom ili vanrednom stanju u kome se našlo neko lice
do koje je došlo usred nekih okolnosti i usled čega su njegove mogućnosti da zaštiti
pritežanje nad nekom stvari manje ili više umanjene
 za razliku od bespomoćnosti nije nužno da se sam pasivni su ubjekt nalazi u

nekom teškom stanju, bitno je da je stvar ukradena iskorišćavanjem teškog
stanja
 mora obuhvatiti svest o kvalifikatornoj okolnosti
 kazna je 1-8 godina
2. drugi oblik
 ako vrednost ukradene stvari prelazi iznos od 450 hiljada dinara
 merodavna je tržišna vrednost ukradene stvari
 ako je više saizvršilaca pojedinačno oduzimalo više stvari, vrednost tih stvari se sabira
 eksces saizvršioca postoji kada saizvršilac čijim umišljajem nije bila obuhvaćena
vrednost ukradenih stvari potrebna za tešku krađu čini samo običnu krađu
 kazna je ista 1-8 godina
3. treći oblik
 kada je krađa izvršena u odnosu na kulturno dobro odnosno dobro koje uživa prethodnu zaštitu ili
prirodno dobro
 samo pokretna kulturna dobra odnosno arheološki nalazi i prirodna pokretna dobra
 bez obzira na vrednost, teška krađa postoji ako je ukradena stvar javni uređaj za vodu,
kanalizaciju, toplotu, gas, električnu ili drugu energiju ili uređaje sistema javnog saobraćaja i
veza, kada stvar predstavlja delove tih uređaja
 kazna 1-8 godina
4. teži oblik
 ako je izvršenjem dela iz st. 1 i 2 pribavljena imovinska korist u iznosu preko milion i po dinara
 kazna od 2-10 godina
 i u slučaju kada je delo iz stava 1 izvršeno od strane org. kriminalne grupe
 ako učinilac nije znao da vrednost prelazi propisani iznos i ako ne bi izvršio kd da je to
znao, treba uzeti da postoji obična krađa
92
5. učinilac koji je u bliskom odnosu sa oštećenim se goni po privatnoj tužbi
47. Razbojnička krađa (član 205)

Radnja izvršenja: upotreba sile ili pretnje da će neposredno napasti na život ili telo u toku krađe u nameri
da se ukradena stvar zadrži
Kazna: (1-4)
1. osnovni oblik
 složeno KD sastavljeno iz krađe i prinude i stoga sadrži elemente ta dva KD
 radnja izvršenja se sastoji u upotrebi sile ili pretnje da će se neposredno napasti na život ili
telo u nameri da se ukradena stvar zadrži
 potrebno je da je krađa već izvršena
 Izvršilac je zatečen kada se još nalazi na mestu izvršenja ili dok odnosi ukradenu stvar.
 potrebno je da krađa u jednom širem smislu još traje, odnosno da izvršilac još
nije došao u mirni posed ukradene stvari
 primenjuje silu ili pretnju prema licu koje ga je zateklo na vršenju krađe što ne mora
nužno biti vlasnik stvari ili lice u čijem pritežanju se ukradena stvar nalazila
 Sila ili pretnja se upotrebljavaju u nameri da se ukradena stvar zadrži
 razbojnička krađa postoji i u onom slučaju kada izvršilac nije uspeo da zadrži
ukradenu stvar
 može se vršiti i u pogledu stvari koja je predmet sitne krađe
 izvršilac može biti samo lice koje je prethodno izvršilo krađu
 samo sa umišljajem i namerom da se ukradena stvar zadrži
 1-10 godina
 postoji kada vrednost ukradenih stvari prelazi iznos od milion i petsto hiljada dinara
 2-12 godina
93
 dve kvalifikatorne okolnosti
1. kada je razbojnička krađa učinjena od strane grupe
 obuhvata užu kriminalnu zonu – da je delo učinjeno od više lica
2. kumulativno da budu ispunjena dva uslova
 da je teška telesna povreda naneta pri izvršenju razbojničke krađe i da u

odnosu na nju postoji umišljaj
 ako je postojao nehat, sticaj osnovnog dela razbojničke krađe i nehatne

telesne povrede
 Teška telesna povreda se ne mora naneti licu od koga se stvar oduzima već bilo kom
licu.
 u vezi sa razbojničkom krađom prilikom njenog izvršenja
 nanosi se u nameri da se oduzeta stvar zadrži a ne da bi se oduzela
 3-15 godina
4. najteži oblik
 postoji u slučaju da je delo iz stava 1 do 3 učinjeno od strane organizovane kriminalne grupe
 zatvor u trajanju od najmanje 5 godina
Umišljajno lišavanje života pri vršenju razbojničke krađe predstavlja oblik teškog ubistva.
 ako dođe do lišavanja života iz nehata, postoji sticaj kd razbojničke krađe i nehatnog lišenja života
48. Razbojništvo (član 206)

Radnja izvršenja: oduzimanje tuže pokretne stvari upotrebom sile ili pretnje
Posledica: upotreba sile ili pretnje i oduzimanje tuđe pokretne stvari
Kazna: (1-5)
 osnovni oblik
 KD razbojništva je složeno KD sastavljeno iz KD prinude i KD krađe, tj. to je krađa koja se vrši

upotrebom prinude
 radnja izvršenja se sastoji u oduzimanju tuđe pokretne stvari upotrebom sile ili pretnje
94
 Sila mora biti upravljena protiv nekog lica a pretnja kvalifikovana – pretnja na život ili
telo
 ako se preti da će se kasnije napasti na život ili telo ili se preti drugim zlom neće
postojati radnja izvršenja
 može se pretiti i nekom drugom licu koje je pritežaocu stvari blisko i u odnosu na koje
bi ga ostvarenje pretnje pogodilo
 Omamljujuća sredstva podrazumavaju i upotrebu hemikalija u obliku spreja.
 dvoaktno krivično delo koje podrazumeva preduzete obe radnje:
 upotreba sile ili pretnje – akt prinude
 prvo se preduzima akt prinude
 sila i pretnja moraju biti u tesnoj vremenskoj i prostornoj vezi sa

oduzimajem stvari, odnosno zasnivanjem pritežanja nad stvari od
strane izvršioca
 oduzimanje tuđe pokretne stvari
 prinuda je sredstvo da se stvar oduzme
 Ozbiljnost pretnje je njen konstitutivni element
 četiri kriterijuma ocenjivanja ozbiljnosti
1. prvi zahteva da pretnja objektivno bude ozbiljna
 nije prihvatljiv
2. drugi da pretnja odaje utisak ozbiljnosti
 nije prihvatljiv
3. treći procenjuje objektivnost pretnje iz perspektive izvršioca u smislu da je držao da će pasivni

subjekt pretnju shvatiti ozbiljno
 nije okolnost od koje bi zavisilo postojanje ili nepostojanje pretnje
4. četvrti polazi od perspektive pasivnog subjekta
 potrebno je da pasivni subjekt shvati pretnju kao ozbiljnu
 i onda kad je izvršilac smatrao da će pasivni subjekt pretnju shvatiti kao

ozbiljnu ali je on ipak nije shvatio kao takvu
 bez značaja je da je izvršilac nameravao da pretnju ostvari, odnosno da li je

uopšte objektivno bilo moguće ostvariti je
95
 i pištolj plašljivac za koji pasivni subjekt smatra da je pravi pištolj može biti
podobno sredstvo da se njime preti
 kod pokušaja KD potrebno je da je preduzeta sila ili pretnja koja je upravljena na oduzimanje
tuđe stvari
 za postojanje pokušaja dovoljno je i da je izvršilac započeo sa primenom sile ili pretnje

ukoliko je njegov umišljaj bio upravljen na oduzimanje stvari
 pokušaj postoji sve dok nije zasnovano pritežanje nad oduzetom stvari od strane
učinioca
 neophodan umišljaj
 obuhvata svest da se upotrebom prinude oduzima tuđa pokretna stvar
 mora biti ostvareno kao subjektivno obeležje i namera da se prisvajanjem tuđe

nepokretne stvari sebi ili drugome pribavi protivpravna imovinska korist
 kazna zatvora od 2-20 godina
 kvalifikovani oblik
 postoji u slučaju kad vrednost oduzetih stvari prelazi iznos od milion i po hiljada
 kada je učinjeno od strane grupe
 kada je nekom licu s umišljajem naneta teška telesna povreda
 kumulativno ispunjena dva uslova
 da je naneta pri izvršenju razbojništva
 da u odnosu na tešku telesnu povredu postoji umišljaj
 ako postoji nehat radi se o sticaju osnovnog dela razbojništva i nehatne

telesne povrede
 ne mora biti naneta licu od kog se stvar oduzima
 presudno je da je teška telesna povreda naneta nekom licu u vezi s

razbojništvom
 presudno je da je naneta ttp pri vršenju dela, nije relevantno da li je pokušano ili
dovršeno
 od značaja samo pri odmeravanju kazne
3. najteži oblik
 kad je delo učinjeno od strane organizovane kriminalne grupe
96
 zatvor u trajanju od najmanje 5 godina
4. privilegovan oblik
 razlikuje se od osnovnog dela u vrednosti oduzetih stvar i nameri da se pribavi mala imovinska
korist
 subjektivni i objektivni uslov kao kod dela sitne krađe, utaje i prevare
 isti novčani iznos kao i kod dela skuip
5. Pokušaj da privilegovani oblik je kažnjiv
Umišljajno lišavanje života nekog lica pri vršenju razbojništva predstavlja oblik teškog ubistva
 ukoliko bi do lišavanja života nekog lica došlo iz nehata, postojalo bi KD razbojništva u sticaju sa KD
nehatnog lišenja života
49. Utaja (član 207)

Zaštitni objekt: svojina
Radnja izvršenja: prisvajanje tuđe pokretne stvari u nameri da se sebi ili drugome pribavi protivpravna
imovinska korist
Posledica:
Kazna: (1-5)
Za sve oblike ovog KD neophodan je umišljaj, kao i namera da se sebi ili drugome pribavi protivpravna
imovinska korist.
 osnovni oblik
 radnja izvršenja je prisvajanje tuđe pokretne stvari koja je izvršiocu poverena
 Stvar je poverena nekom licu onda kada se nalazi u njegovom pritežanju po nekom
pravnom osnovu koji ne vodi sticanju svojine
 nije nužno da je poverena od strane vlasnika stvari
 Prisvajanje postoji kada izvršilac počne da se prema poverenoj stvari ponaša kao vlasnik
 neophodno je da postoji volja da se stvar prisvoji koja se manifestovala kroz

neku radnju
 neophodno je da je prisvajanje izvršeno u nameri da se sebi ili drugom pribavi

imovinska korist
97
 delo je dovršeno i kada ta korist još nije pribavljena
 objekt krivičnog dela je tuđa pokretna stvar
 važi sve što i za kd krađe
 sporno je samo da li generička stvar može biti predmet utaje što je kod krađe nesporno
 utaja neće postojati ako umesto takve poverene stvari lice kome je stvar
poverena vrati drugu stvar koja je iste količine i kvaliteta
 kazna je zatvor do dve godine i novčana kazna kumulativno
 teži oblik
 ako delo izvrši staralac
 kvalifikatorna okolnost je iskorišćavanje i zloupotreba odnosa poverenja
 činjenica da staralac zloupotrebljava svoj položaj u odnosu na poverenu pokretnu

imovinu lica koje mu je povereno na staranje
 zatvor od 3 meseca do 3 godine i novčana kazna
 teži oblik
 s obzirom na vrednost utajenih stvari
 kada vrednost prelazi iznos od 450 hiljada
 6 meseci do 5 godina i novčana kazna
 najteži oblik
 kada utajena stvar predstavlja kulturno dobro ili
 kada vrednost utajene stvari prelazi iznos od milion i petsto hiljada
 zatvor od 1 do 8 godina i novčana kazna
 lakši oblik
 utaja koja je nađena i utaja stvari do koje se slučajno došlo
 Nađena stvar je ona koju je njen vlasnik ili raniji izgubio
 nepoznato ili trajno nedostupno mesto na kome se stvar nalazi
 Samo uzimanje nađene stvari od nekog lica još ne predstavlja kd utaje
 neophodno je prisvajanje u nameri da se sebi ili drugom pribavi protivpravna

imovinska korist
98
 kod utaje stvari do koje se slučajno došlo radi se o tome da je usled sticaja okolnosti
stvar došla u pritežanje izvršioca pa je on ne vrati vlasniku ili ranijem pritežaocu već
stvar prisvoji u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist
 da stvar dođe u pritežanje izvršioca može doći njegovom radnjom i radnjom

drugog lica ili delovanjem prirodnih sila
 krivično gonjenje se preduzima po predlogu ako je stvar u svojini građana
 nije potreban predlog kada su u pitanju pokretne stvari u državnoj ili društvenoj svojini
50. Prevara (član 208)

Zaštitni objekt: imovina u celini
Radnja izvršenja: navođenje nekog lica da nešto učini ili ne učini na štetu svoje ili tuđe imovine.
Posledica: činjenje/nečinjenje pasivnog subjekta na štetu svoje/tuđe imovine
Kazna: (1-4)
 osnovni oblik
 radnja izvršenja je navođenje nekog lica da nešto učini ili ne učini na štetu svoje ili tuđe
imovine
 ne prouzrukuje se neposredno šteta na imovini već se pasivni subjekt navodi da on

sam to učini na svojoj ili tuđoj imovini
 Navođenje se vrši dovođenjem u zabludu tog lica lažnim prikazivanjem ili prikrivanjem
činjenica ili održavanjem u zabludi
 Dovođenje u zabludu je stvaranje pogrešne predstave o nekim činjenicama tako što se neka
postojeća činjenica lažno prikazuje kao drugačija nego što stvarno jeste ili tako što se
prikriva postojanje neke činjenice
 Zabluda je pogrešna predstava o činjenicama, što znači da postoji takva predstava o nekoj
činjenici koja ne odgovara stvarnosti
 zabluda može postojati u slučaju nepotpune predstave o nekim činjenicama
 nije isključena ni kada su kod lica u tom pogledu postojale određene sumnje, dovoljno je
da je ono u šta je dovođen u zabludu smatrao mogućim
 ne isključuje ni lakomislenost dovedenog u zabludu – mogućnost da on uz dužnu pažnju

ima pravilnu predstavu o činjenicama
99
 Održavanje u zabludi postoji kada pasivni subjekt već ima pogrešnu predstavu a izvršilac
ga na neki način održava u zabludi
 podrazumeva kako sprečavanje ili otežavanje da se zabluda otkloni tako i

jačanje vec postojeće pogrešne predstave
 treba razlikovati situaciju kada se postojeća zabluda samo iskorišćava
 samo ako se radi o garantu koji je dužan da otkloni tu zabludu i samo

nečinjenje bi moglo da se shvati kao održavanje
 Predmet prevarne izjave su činjenice
 vrednosni sudovi i izražavanje mišljenja su irelevantni
 činjenice mogu biti i iz subjektivne sfere ako se mogu racionalno utvrđivati
 može se sastojati radnja i u konkludentnim radnjama
 prihvatanje poslovnog rizika po pravilu ne isključuje mogućnost da pas.

subjekt bude doveden ili održavan u zabludi
 time što neko prihvata mogućnost da poslovni partner neće moći da

ispuni svoje ugovorne obaveze ne prihvata i da bude prevaren
 posledica se sastoji u činjenju ili nečinjenju pasivnog subjekta na štetu svoje ili tuđe imovine
 šteta mora zaista i da nastupi, nije dovoljno ugrožavanje imovine
 pretpostavlja umišljaj
 potrebna je i namera da se dovođenjem ili održavanjem u zabludi sebi ili drugom pribavi
protivpravna imovinska korist
 utvrđuje se preko objektivnih okolnosti na osnovu ponašanja izvršioca, radnji

koje je preduzeo i svih okolnosti pod kojima su one preduzete
 kazna šest meseci do 5 godina i novčana kazna
 lakši oblik
 namera je privilegujuća okolnost da se prevarom drugi samo ošteti a ne i da se pribavi

protivpravna imovinska korist
 kazna zatvora do šest meseci i novčana kazna
 teži oblik
 ako je pribavljena imovinska korist ili naneta šteta u iznosu preko 450 hiljaa
 zatvor 1-8 i novčana kazna
 najteži oblik
100
 ako ta korist odnosno šteta prelazi iznos od milion i petsto hiljada
 2-10 godina i novčana kazna
U praksi se često javlja slučaj da se falsifikovana isprava koristi kao sredstvo da se neko dovede u zabludu,
ili održava u zabludi i na taj način izvrši KD prevare
 postavlja pitanje sticaja između ova dva KD
 u slučajevima kada je radnju prevare bilo moguće izvršiti samo pravljenjem i upotrebom lažne isprave,
opravdan je stav da ne postoji sticaj, već samo KD prevare
Ako je učinilac u određenom odnosu sa oštećenim, goni se po privatnoj tužbi.
51. Sitna krađa, utaja i prevara (član 210)

Zaštitni objekt: imovina čija vrednost ne prelazi 5 000 din
Radnja izvršenja: krađa, utaja ili prevara
Posledica: krađa, utaja ili prevara, odnosno šteta čija vrednost ne prelazi 5 000 din
Kazna: novčana kazna ili zatvor do 6 meseci
Potrebno je da kumulativno budu ispunjena dva uslova
 objektivni uslov – visina štete učinjene prevarom
 ne sme prelaziti iznos od 5000
 subjektivni uslov – da učinilac ide za tim da pribavi malu imovinsku korist odnosno prouzrukuje malu
štetu
 da li je taj uslov ispunjen kada se oduzme tašna ili novčanik kod džepne krađe u kojima se ne
nalazi iznos koji prelazi 5 000 din?
 u takvim slučajevima, po pravilu, se ne bi moglo tvrditi da je samim tim ispunjen

subjektivni uslov,
 ispravno postupanje sudske prakse koja uglavnom u ovakvim slučajevima, kada ne postoje
okolnosti na osnovu kojih se može zaključiti da je učinilac išao za tim da pribavi malu
imovinsku korist, uzima da ne postoji ovaj uslov, a samim tim ni KD iz ovog člana
 mora postojati u vreme izvršenja kd što je nesporno
Propisana je kazna zatvora do 6 meseci ili novčana kazna
Sudska opomena se može izreći i prema opštim odredbama ali i mogućnost primene instituta dela malog značaja
Krivično gonjenje ako je delo izvršeno na štetu privatne imovine, preduzima se po privatnoj tužbi.
101
52. Uništenje i oštećenje tuđe stvari (član 212)
Zaštitni objekt: imovina
Radnja izvršenja: oštećenje, uništenje ili činjenje neupotrebljivom tuđe stvari
Posledica: uništenje, oštećenje ili neupotrebljivost stvari
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je:
 oštećenje tuđe stvari
 postoji kada su svojstva stvari delimično promenjena u negativnom smislu
 menja se njen izgled, umanjuje upotrebna vrednost
 uništenje tuđe stvari
 potpuno menjanje svojstava stvari u negativnom smislu tako da ona više ne postoji
ili je toliko izmenjena da se radi o nekoj drugoj stvari
 činjenje neupotrebljivom tuđe stvari
 Stvar je učinjena neupotrebljivom kada se više ne može koristiti, kada ne može

služiti svrsi kojoj je namenjena
 njen spoljni izgled ne mora biti promenjen ali zbog prirode stvari kao posledicu
imaju njenu potpunu neupotrebljivost
 za postojanje ovog KD irelevantno je da li se stvar može opraviti
 objekt KD može biti ne samo pokretna nego i nepokretna stvar
 kada je u pitanju nepokretna stvar, radnja izvršenja se može preduzeti i u odnosu na

deo te stvari
 subjektivna strana KD podrazumeva umišljaj
 ovo KD ne može postojati ukoliko se stvar uništi, ošteti ili učini neupotrebljivom iz
nehata
 kazna je novčana ili zatvor do šest meseci
2. teži oblik
 postoji kada šteta prouzrokovana oštećenjem tuđe stvari prelazi 450 hiljada
102
 novčana kazna ili zatvor do dve godine
3. najteži oblik
 kada šteta premašuje milion i petsto hiljada
 i kada je delo izvršeno u odnosu na posebnu vrstu stvari
 kulturno dobro i zaštićena okolina nepokretnog dobra i dobra koje uživa prethodnu
zaštitu
4. ako je stvar u privatnoj sredini gonjenje po privatnoj tužbi
53. Neovlašćeno korišćenje tuđeg vozila (član 213)

Zaštitni objekt: tuđe motorno vozilo
Radnja izvršenja: neovlašćeno korišćenje tuđeg motornog vozila
Posledica: neovlašćena upotreba tuđeg vozila
Kazna: (1-2)
 osnovni oblik
 kad bez pristanka ovlašćenog lica neko koristi tuđe motorno vozilo
 radnja izvršenja se sastoji u neovlašćenom korišćenju tuđeg motornog vozila
 Korišćenje podrazumeva upotrebu motornog vozila u smislu njegovog stavljanja u pogon

odnosno vožnju
 to dovodi do pritežanja nad motornim vozilom od strane učinioca
 privremeno korišćenje koje pretpostavlja postojanje namere da se motorno

vozilo nakon upotrebe vrati
 ako je trajna upotreba onda je to krađa ili teška krađa u zavisnosti od

vrednosti motornog vozila
 namera se utvrđuje u svakom konkretnom slučaju
 smatra se da je kd učinjeno ako je radnja izvršena jednom ili više puta
 mora biti izvršeno bez pristanka ovlašćenog lica
 Ovlašćeno lice je po pravilu vlasnik vozila odnosno lice na čije je ime motorno vozilo
registrovano kod nadležnog organa
103
 može biti i lice koje nije vlasnik ali nad njim ima pritežanje jer ga je
vlasnik na neki način ovlastio da koristi
 Koristi se bez pristanka ako za to ne postoji odobrenje ili saglasnost ovlašćenog lica
 u prvom slučaju ne postoji izričita izjava ovlašćenog lica
 u drugom se ne može zaključiti da se ovlašćeno lice prećutno saglasilo
 ako pogrešno zaključi da jeste, rešava se na polju stvarne

zablude
 dovršeno je kada je došlo do korišćenja tuđeg motornog vozila, tj. vožnje
 sam ulazak u vozilo i aktiviranje motora stavljanjem ključa u kontakt bravu ali bez
stavljanja motornog vozila u pogon je pokušaj koji je kažnjiv
 neće biti KD u slučaju postojanja nekog od opštih osnova isključenja protivpravnosti, kao što
je npr. krajnja nužda
 objekt radnje je tuđe motorno vozilo
 motorno vozilo je svako saobraćajno sredstvo na motorni pogon u suvozemnom,

vodenom ili vazdušnom saobraćaju
 motorno vozilo pripada onom fizičkom ili pravnom licu na koje glasi saobraćajna
dozvola
 napušteno ili sopstveno ne može biti objekt radnje ovog kd
 goni se po privatnoj tužbi ako je u rođačkom odnosu sa oštećenim
 za krivicu se zahteva umišljaj
 treba da obuhvati i svest o tome da se tuđe motorno vozilo koristi bez pristanka ovlašćenog
lica
 novčana kazna ili kazna zatvora do tri godine
 teži oblik
 ako je delo iz stava 1 učinjeno provaljivanjem ili obijanjem motornog vozila ili upotrebom
sile ili pretnje
 Provaljivanje je ulaženje u motorno vozilo bez fizičkog oštećenja uređaja za otvaranje
 Obijanje je nasilno prodiranje u unutrašnjost motornog vozila
 primena fizičke snage radi otklanjanja fizičkih prepreka na mestu koje služi za
ulazak u motorno vozilo.
104
 ima za posledicu oštećenje pojedinih delova motornog vozila
 Silu i pretnju treba shvatiti u uobičajenom smislu
 kazne kumulativno do 5 godina i novčana kazna
 pokušaj je kažnjiv
54. Iznuda (član 214)

Zaštitni objekt: imovina u celini, stvari ili imovinska prava i interesi
Radnja izvršenja: prinuda pasivnog subjekta da nešto učini ili ne učini na štetu svoje ili tuđe imovine
Posledica: činjenje ili nečinjenje pasivnog subjekta na štetu svoje ili tuđe imovine
Kazna: (1-5)
Glavni kriterijum za razgraničenje iznude od razbojništva jeste da li je pasivni subjekt pod uticajem prinude sam
predao stvar izvršiocu (iznuda) ili je izvršilac upotrebom prinude savlađujući otpor pasivnog subjekta izvršio
oduzimanje stvari (razbojništvo).
 kod razbojništa se učinilac služi prinudom pre ili u toku oduzimanja stvari
 postoji i onda kada pas. subjekt pod neposrednim uticajem prinude, nemajući drugi izbor
sam predaje pokretnu stvar izvršiocu
 kod iznude se prinuda koristi da se utiče na volju pasivnog subjekta da učini nešto na štetu svoje ili
tuđe imovine
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja se sastoji u prinudi pasivnog subjekta da nešto učini ili ne učini na štetu svoje ili
tuđe imovine
 prinuda se sastoji u upotrebi sile ili pretnje za čije je postojanje dovoljno da su

ispunjeni uslovi za pojam pretnje u kp smislu
 ozbiljnost pretnje se procenjuje sa subjektivnog stanovišta
 posledica kd se sastoji u činjenju ili nečinjenju pasivnog subjekta na štetu svoje ili tuđe imovine
 šteta mora nastupiti
 nije dovoljno da je imovina tim činjenjem ili nečinjenjem samo ugrožena
 pokušaj KD postoji kada je primenjena prinuda u cilju da se pasivni subjekt prinudi da nešto
učini ili ne učini na štetu svoje ili tuđe imovine, a uz postojanje namere pribavljanja imovinske
koristi
105
 potreban je umišljaj, kao i namera pribavljanja za sebe ili drugoga protivpravne imovinske
koristi
 kazna zatvora od 1 do 8 god
2. prvi teži oblik
 kad je izvršenjem iz stava 1 pribavljena protivpravna imovinska korist u iznosu većem od

450.000,oo dinara
 više od milion i po dinara
 3 do 12 godina
4. treći teži oblik
 bavljenje iznudom
 nije dovoljno da je samo jednom izvršena čak i ako postoji namera da se delo ponavlja
 izvršeno od strane grupe
 grupu čini najmanje tri lica povezanih radi trajnog ili povremenog vršenja kd
 5-15 godina
5. najteži oblik
 ako je učinjeno od strane organizovane kriminalne grupe
 najmanje 5 godina kazne
55. Prikrivanje (član 221)

Zaštitni objekt: pokretne i nepokretne stvari
Izvršilac: bilo koje lice osim lica koje je stvar pribavilo KD, kao ni saizvršilac prethodnog KD
Radnja izvršenja: prikrivanje, proturanje, kupovanje, primanje u zalogu ili na drugi način pribavljanje stvari
koja je pribavljena KD ili onoga što je za tu stvar dobijeno prodajom ili zamenom.
Posledica:
Kazna: (1-4)
1. osnovni oblik
106
 radnja izvršenja se sastoji u prikrivanju, proturanju, kupovini, primanju u zalogu ili
pribavljanju na drugi način stvari koja je pribavljena krivičnim delom ili onoga što je za tu
stvar dobijeno prodajom li zamenom
 delo je dovršeno preduzimanjem bilo koje od alternativno postavljenih radnji

izvršenja, tj. ne traži se nastupanje određene posledice
 izvršilac ne može biti lice koje je stvar pribavilo krivičnim delom
 kd prikrivanja nalazi se u odnosu sticaja sa delom kojim je stvar pribavljena
 ne može biti ni saizvršilac
 u načelu pomagači i podstrekači mogu biti
 treba dozvoliti mogućnost da se u konkretnom slučaju uzme da je prikrivanje

konzumirano saučesništvom u kojim je stvar pribavljena
 objekt radnje može biti pribavljen bilo kojim KD i to može biti kako pokretna, tako i
nepokretna stvar
 može biti pribavljena i prikrivanjem, može postojati lanac prikrivanja
 objekt mogu biti stvari dobijene u zamenu za one koje su pribavljene kd
 ako je preradjivanjem stvari nastala bitno drugačija nova stvar, ne bi mogla biti
predmet ovog kd
 nije od značaja činjenica da je nepoznat izvršilac kd kojim je stvar pribavljena
 irelevantna je i njegova krivica
 za postojanje KD potreban je umišljaj
 znanje izvršioca da je stvar pribavljena KD, ili znanje o onome što je za tu stvar
dobijeno prodajom ili zamenom
 nije nužno da zna kojim je kd stvar pribavljena
 ne može biti veća od kazne propisane za delo kojom je stvar pribavljena
2. lakši oblik
 kada učinilac nije znao da je stvar pribavljena kd ali je to mogao i bio dužan da zna
 nesvesni nehat
 neophodno je da je ne samo mogao nego i bio dužan da zna da je stvar pribavljena kd
 svesni nehat je nemoguće zamisliti – bio bi osnovni oblik
107
 činjenica da je stvar prodata po nižoj ceni od stvarne upućuje kupca na to da mora
biti posebno obazriv i nastojati da na osnovu ostalih okolnosti sazna da li stvar potiče
od izvršenog kd
3. novi oblik
 ako neko zahteva naknadu za povraćaj stvari za koje zna ili je mogao i bio dužan da zna da su
pribavljene kd
 potreebno je da postoji namera da se sebi ili drugom pribavi protivpravna imovinska korist
 postoji samo u slučaju da nisu ostvarena obeležja nekog drugog kd
4. teži oblik
 ako se učinilac bavi vršenjem kd prikrivanja
 ako je izvršeno od strane grupe
 ako prikrivena stvar predstavlja kulturno dobro od izuzetnog ili velikog značaja
 ako vrednost stvari koje se prikrivaju prelazi iznos od milion i petsto hiljada
 ako prikrivena stvar predstavlja javni uređaj za vodu kanalizaciju toplotu,gas, električnu
energiju ili uređaje sistema javnog saobraćaja i veza ili delove tih uređaja
Ako je učinilac u bliskom odnosu sa oštećenim, privatna tužba.
108
56. Poreska utaja (član 225)
Zaštitni objekt: ustavna obaveza plaćanja poreza i drugih dažbina
Izvršilac: fizičko lice koje ima status obveznika nekog poreza, doprinosa ili neke druge propisane dažbine ili
lice koje ispunjava poreske obaveze lica koje zastupa (zakonski zastupnik nekog pravnog/fizičkog lica)
Radnja izvršenja: davanje lažnih podataka o relevantnim činjenicama ili neprijavljivanje relevantnih
činjenica i na drugi način prikrivanje određenih podataka
Posledica: potpuno ili delimično izbegavanje plaćanja poreza, doprinosa ili drugih propisanih dažbina
Kazna: (1-3)
Obaveza plaćanja poreza i drugih dažbina predviđena je Ustavom RS.
1. osnovni oblik
 ko u nameri da potpuno ili delimično izbegne plaćanje poreza, doprinosa ili drugih
propisanih dažbina
 daje lažne podatke o stečenim prihodima, o predmetima ili drugim činjenicama koje
su od uticaja na utvrđivanje ovakvih obaveza ili
 ko u istoj nameri u slučaju obavezne prijave ne prijavi stečeni prihod, odnosno

predmete ili druge činjenice koje su od uticaja na utvrđivanje ovakvih obaveza ili
 ko u istoj nameri na drugi način prikriva podatke koji se odnose na utvrđivanje

navedenih obaveza
 a iznos obaveze čije se plaćanje izbegava prelazi petsto hiljada dinara
 blanketni karakter KD pretpostavlja primenu odgovarajućih propisa sadržanih u

mnogobrojnim zakonskim aktima
 najveći značaj ima Zakon o poreskom postupku i poreskoj administraciji.
 radnja izvršenja se može ostvariti na jedan od sledećih načina
 davanjem lažnih podataka o relevantnim činjenicama
 izvršilac nadležnom organu podnosi poresku prijavu ali u nju unosi lažne podatke
tj podatke koji ne odgovaraju objektivnom stanju stvari u pogledu stečenih prihoda
 Davanje lažnih podataka podrazumeva da se umanjuju stvarni prihodi,

uvećavaju stvarni rashodi ili netačno prikazuju druge činjenice značajne za
utvrđivanje iznosa obaveze plaćanja poreza, doprinosa ili druge propisane
dažbine.
 potrebno je da se unose lažni podatci u odnosu na činjenice značajne za

utvrđivanje obaveze poreza, doprinosa ili drugih dažbina
 neprijavljivanjem relevantnih činjenica

109
 izvršilac ne postupa u skladu sa svojom obavezom
 ne podnosi poresku prijavu ili u poresku prijavu ne unosi podatke o

činjenicama koje se odnose na određeni osnov za oporezivanje
odnosno utvrđivanje doprinosa ili drugih propisanih dažbina
 na drugi način prikrivanjem oodređenih podataka
 obuhvata sve druge načine na koje je moguće prikrivati podatke koji se odnose na
utvrđivanje poreza, doprinosa ili drugih dažbina
 objekat radnje su podaci o stečenim prihodima, predmetima li drugim činjenicama koje su

od uticaja na utvrđivanje obaveze plaćanja poreza i drugih dažbina
 KD je dovršeno preduzimanjem radnje izvršenja u nameri da se potpuno ili delimično

izbegne plaćanje poreza, dobrinosa ili drugih propisanih dažbina.
 objektivni uslov inkriminacije
 obaveze čije se plaćanje izbegava prelazi petsto hiljada dinara za godinu dana
 izvršilac
 fizičko lice koje ima status obveznika nekog poreza, doprinosa ili druge propisane
dažbine
 lice koje ispunjava poreske obaveze lica koje zastupa – zakonski zastupnik fizičkog ili
pravnog lica
 na subjektivnom planu
 direktni umišljaj i
 namera da se potpuno ili delimično izbegavanje plaćanja poreza, doprinosa ili

drugih propisanih dažbina
 postojanje odgovarajuće namere mora biti utvrđeno u svakom konkretnom

slučaju
 kazna zatvora od 6 meseci do 5 godina i novčana kazna
2. teži oblik
 ako iznos obaveze prelazi milion i po hiljada
 1 do 8 godina i novčana kazna
3. najteži oblik
 ako iznos obaveze prelazi sedam miliona i petsto hiljada
110
 sporno je da li je iznos obaveze u delima 2 i 3 objektivni uslov ili kvalifikatorna okolnost
 treba smatrati da je kvalifikatorna okolnost
Ukoliko su ispunjeni zakonom propisani uslovi, moguća je primena konstrukcije produženog KD.
57. Oštećenje poverioca (član 233)

Zaštitni objekt: interesi poverilaca koji imaju određena potraživanja prema subjektu privrednog poslovanja
koji je postao nesposoban za plaćanje i u odnosu na koga su ispunjeni uslovi za pokretanje stečajnog
postupka.
Izvršilac: odgovorno lice u preduzeću ili drugom subjektu privrednog poslovanja
Posledica: prouzrokovanje (velike) štete poveriocu ili pokretanje postupka o stečaju oštećenog
Kazna: (1-3)
 osnovni oblik
 čini onaj ko u subjektu privrednog poslovanja, znajući da je taj subjekt postao nesposoban
za plaćanje, isplatom duga ili na drugi način stavi poverioca u povoljniji položaj i time
znatno ošteti drugog poverioca
 sastoji se u stavljanju poverioca u povoljniji položaj
 favorizovanje jednog poverioca na račun drugog
 isplatom duga ili na drugi način
 Isplata duga kao način izvršenja postoji
 kada se ne poštuje utvrđeni redosled za namirenje pojedinih poverilaca ili
 namiruje se poverilac koji nije bio na redu za namirenje potraživanja
 kada se ne poštuje utvrđeni iznos potraživanja koji terba isplatiti određenom

poveriocu
 bio je na redu ali se čini u iznosu većem od utvrđenog ili se potraživanje

isplaćuje u celosti
 Na drugi način – generalna klauzula, preduzimanjem bilo koje delatnosti kojim se jedan
poverilac favorizuje u odnosu na drugog
 za postojanje potrebno je da je subjekt nesposoban za plaćanje
 nema mogućnost da u potpunosti namiri potraživanja svih poverilaca
111
 Subjektom privrednog poslovanja smatra se privredno društvo, drugo pravno lice koje
obavlja privrednu delatnost i preduzetnik
 Pravno lice koje obavlja pored svoje osnovne delatnosti i privrednu delatnost
smatra se subjektom samo kada vrši tu delatnost
 Privredna delatnost je svaka delatnost proizvodnje i prometa roba, vršenja slga i

obavljanje drugih delatnosti na tržištu, radi sticanja dobiti ili ostvarivanja nekog drugog
ekonomskog interesa.
 dovršeno nastupanjem štete za poverioca
 Znatna šteta postoji kada prelazi iznos od devet stotina hiljada dinara
 izvršilac je bilo koje lice u subjektu privrednog poslovanja koje je u faktičkoj mogućnosti da
ostvari radnju izvršenja i ostala obeležja
 poverilac koji je stavljen u povoljniji položaj može odgovarati u svojstvu podstrekača

ili pomagača
 direktni umišljaj
 znanje o tome da je subjekt privrednog poslovanja postao nesposoban za plaćanje
 3 meseca do 3 godine
 teži oblik
 lice koje znajući da je subjekat postao nesposoban za plaćanje u nameri da izigra ili ošteti
poverioca prizna neistinito potraživanje, sastavi lažni ugovor ili nekom drugom prevarnom
radnjom ošteti poverioca
 radnja izvršenja je priznanje neistinitog potraživanja, sastavljanje lažnog ugovora ili

preduzimanje neke druge prevarne radnje
 Priznanje neistinitog potraživanja podrazumeva priznanje potraživanja koje ne postoji ili

priznanje potraživanja u iznosu većem od stvarnog.
 Sastavljanje lažnog ugovora jeste sklapanje ugovora kojima se za ugovorne strane

predviđaju fiktivne, nepostojeće obaveze.
 Druga prevarna radnja može biti prebacivanje sredstava na račun drugog pravnog lica
 i ovde je potrebno da je postao nesposoban za plaćanje
 dovršeno nastupanjem štete za poverioca
 nije potrebno nastupanje znatne štete
 nije bitno da li je nastupila šteta za jednog ili više poverioca
 može imati značaj prilikom odmeravanja kazne
112
 izvršilac može biti bilo koje lice u subjektu privrednog poslovanja
 namera da se poverilac izigra ili ošteti
 3 meseca do 5 godina
 najteži oblik
 ako je poveriocu prouzrokovana šteta velikih razmera ili ako je prema oštećenom zbog toga
došlo do pokretanja postupka prinudnog poravnanja ili stečaja
 imovinska šteta velikih razmera – veća od 6 miliona dinara
 postupak prinudnog poravnanja ili stečaja je pokrenut onda kada je odluka o pokretanju
odgovarajućeg postupka postala pravosnažna
 1-8 godina
58. Nedozvoljena trgovina (član 235)

Zaštitni objekt: trgovina
Posledica: nedozvoljena trgovina
Kazna: (1-4)
Blanketna priroda KD pretpostavlja primenu odgovarajućih propisa sadržanih u mnogobrojnim zakonima,

među kojima posebno treba izdvojiti Zakon o trgovini.
1. osnovni oblik
 čini ko nemajući ovlašćenje za trgovinu nabavi robu ili druge predmete u većoj vrednosti u
svrhu prodaje ili
 ko se neovlašćeno u većem obimu bavi trgovinom ili posredovanjem u trgovini ili se
 bavi zastupanjem organizacija u unutrašnjem ili spoljnotrgovinskom prometu robe i usluga
 nabavljanje robe ili drugih predmeta u većoj vrednosti u svrhu prodaje
 može se vršiti na različite načine, kupovinom, trampom, zajmom
 delatnosti kojima se do robe ili drugih predmeta dolazi po nekom pravnom

osnovu – nabavljanje
113
 ako je roba nabavljena izvršenjem kd – ne postoji nedozvoljena
trgovina
 potrebno je da se nabavlja u većoj vrednosti
 više od 300 hiljada dinara
 ceni se po ukupnoj vrednosti pojedinačnih predmeta – robe
 postojanje svrhe prodaje se ceni u vreme preduzimanja radnje izvršenja,

odnosno nabavljanja robe ili drugih predmeta
 objekt radnje su roba ili drugi predmeti
 Neovlašćeno nabavljanje robe i drugih predmeta u svrhu prodaje postoji kada se ne

poseduje dozvola nadležnog organa ili je dozvola istekla, kada se poseduje dozvola
ali se prekoračuju ovlašćenja kao i kada je pokrenut postupak za dobijanje dozvole
ali ona još nije izdata
 bavljenje u većem obimu trgovinom ili posredovanjem u trgovini
 kao način izvršenja kd pretpostavlja preduzimanje najmanje dve delatnosti

koje predstavljaju radnju izvršenja
 preduzete delatnosti predstavljaju samo delove jedinstvenog

ponašanja koje predstavlja radnju izvršenja
 Trgovina u najširem smislu podrazumeva kupovinu i prodaju robe i usluga, a

posredovanje dovođenje u vezu potencijalnih prodavaca i kupaca
 mora biti u većem obimu
 faktičko pitanje koje zavisi od okolnosti
 Postojanje KD pretpostavlja da se navedene delatnosti preduzimaju

neovlašćeno, tj. bez dozvole nadležnog organa.
 Kd je dovršeno preduzimanjem najmanje dve delatnosti koje su označene kao

radnja izvršenja
 bavljenje zastupanjem organizacija u unutrašnjem ili spoljnotrgovinskom prometu

robe i usluga
 za postojanje kd potrebno je da su preduzete najmanje dve delatnosti koje

predstavljaju radnju izvršenja
 Zastupanje organizacija u unutrašnjem i spoljnotrgovinskom prometu robe i

usluga u najširem smislu podrazumeva obavljanje pravnih poslova u tuđe ime i za
tuđ račun
 može biti bilo koje lice
114
 umišljaj
 svest da se delatnosti koje su radnja izvršenja vrše neovlašćeno
 kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do 2 godine
2. prvi poseban oblik
 ako se neko bavi prodajom robe čiju je proizvodnju neovlašćeno organizovao
 radnja izvršenja je bavljenje prodajom
 ukoliko je proizvodnja robe neovlašćeno organizovana, za postojanje KD nema značaja da li

je i prodaja robe bila neovlašćena ili je ovlašćenje postojalo
 dovršeno kada je najmanje dva puta došlo do prodaje robe čiju je proizvodnju učinilac
neovlašćeno organizovao
 objekt rooba čiju je proizvodnju izvršilac neovlašćeno organizovao
 izvršilac lice koje je neovlašćeno organizovalo proizvodnju robe
 umišljaj
 kazniće se zatvorom od 3 meseca do 3 godine
3. drugi poseban oblik
 kada neko neovlašćeno prodaje, kupuje ili vrši razmenu robe ili predmeta čiji je promet
zabranjen ili ograničen
 radnja izvršenja je prodaja, kupovina ili razmena robe ili predmeta čiji je promet zabranjen
ili ograničen
 dovršeno neovlašćenim preduzimanjem bilo koje delatnosti koja ima karakter radnje
izvršenja
 postoji ako njegovim izvršenjem nisu ostvarena obeležja bića nekog drugog KD, koje takođe
obuhvata stavljanje u promet robe ili drugih predmeta čiji je promet ograničen ili zabranjen
 prividni idealni sticaj primenom principa specijaliteta i postojaće samo to drugo,

posebno KD
 izvršilac bilo koje lice
 umišljaj
 svest o tome da se delatnosti preuzimaju neovlašćeno i da je u pitanju roba čiji je

promet ograničen ili zabranjen
4. teži oblik
115
 ako je učinilac dela iz st. 1 do 3 organizovao mrežu preprodavaca ili posrednika
 Mreža podrazumeva najmanje tri ili više lica koja su organizovana za vršenje delatnosti
koje predstavljaju radnju izvršenja osnovnog ili posebnih oblika ovog kd.
 ako je učinilac dela iz st. 1 do 3 postigao imovinsku korist koja prelazi iznos od 450 hiljada
 postoji kad je jedan postigao tu korist ili više saučesnika nezavisno od pojedinačnog udela,
uzima se u obzir ukupno ostvarena korist
 treba priznati izvesne troškove
 ulaganje u robu i nužni troškovi – transporta, poreza, carinski, komisioni procenat i

skladištenja robe
5. Roba i predmeti nedozvoljene trgovine oduzeće se.
59. Falsifikovanje novca (član 241)

Zaštitni objekt: regularnost monetarnog sistema i nesmetano funkcionisanje finansijskog tržišta
Radnja izvršenja: pravljenje, pribavljanje, stavljanje u opticaj ili preinačenje pravog novca u lažni u nameri
da se stavi u opticaj
Posledica: pravljenje, pribavljanje, stavljanje u opticaj ili preinačenje pravog novca u lažni
Kazna: (1-4)
1. osnovni oblik
 kada neko napravi lažan novac u nameri da ga stavi u opticaj kao pravi ili ko u istoj nameri
preinači pravi novac
 radnja izvršenja alternativno
 pravljenje lažnog novca u nameri da se stavi u opticaj kao pravi
 Pravljenje lažnog novca podrazumeva izradu lažnog novca
 potrebno da se bitno ne razlikuje od pravog novca – uspešan falsifikat
 ako lažan novac liči na pravi novac u toj meri da se ne može lako razlikovati
od pravog
 ne zahteva se takav stepen sličnosti da se samo pažljivim poređenjem

može uočiti razlika
116
 dovoljno da se lažan novac na osnovu sličnosti može upotrebiti
kao pravi
 preinačenje pravog novca u nameri da se stavi u opticaj
 podrazumeva prepravljanje novca na taj način što se vrše odgovarajuće izmene

njegove nominalne vrednosti
 prepravlja se na veću nominalnu vrednost
 potrebno je da se preduzima ri u nameri da se lažan odnosno preinačeni novac stavi u opticaj
 dovršeno je preduzimanjem radnje izvršenja uz postojanje odgovarajuće namere
 objekt je novac
 Novac je metalni i papirni novac ili od nekog drugog materijala koji je na osnovu zakona u
opticaju u Rep. Srbiji ili stranoj državi
 i domaći i strani
 novčanice koje su prestale da važe kao redovno sredstvo plaćanja sve dok se mogu
konvertovati za druge valute u opticaju
 ako je van opticaja i ima numizmatičku vrednost ne postoji kd
 bilo koje lice je izvršilac
 direktni umišljaj i odgovarajuća namera
 kazniće se zatvorom od 2 do 12 godina i novčanom kaznom
2. lakši oblik
 kada neko pribavlja lažan novac u nameri da ga stavi u opticaj kao pravi ili ko lažan novac
stavlja u opticaj
 radnja izvršenja alternativno postavljena
 pribavljanje lažnog novca u nameri da se stavi u opticaj
 pretpostavlja dolaženje u posed lažnog novca
 nebitno na koji način
 kupovina zamena krađa nbt
 u nameri njegovog stavljanja u opticaj
 dovršeno ukoliko je preduzeta delatnost koja ima karakter ri uz postojanje

određene namere
 dovoljno je da je pribavljen u nameri stavljanja u opticaj, ne mora biti

stavljen
117
 stavljanje lažnog novca u opticaj
 različite delatnosti čijim preduzimanjem lažan novac cirkuliše u prometu kao da je

pravi
 stavljen je u opticaj kada je upotrebljen
 predaja drugom licu
 dovršeno stavljanjem lažnog novca u opticaj
 i preinačeni novac je lažan novac
 po pravilu, vrši se od strane lica koje nije učestvovalo u njegovom pravljenju

odnosno preinačenju
 ako ga pribavi pa potom stavi u opticaj, postojaće samo stavljanje u opticaj
 načelo supsidijariteta
 izvršilac je bilo koje lice
 direktan umišljaj
 svest o tome da je u pitanju lažan novac
3. teži oblik
 ako je delom iz stava 1 i 2 napravljen, preinačen, stavljen u promet ili pribavljen lažan novac
u iznosu koji prelazi milion i petsto hiljada dinara, odnosno odgovarajući iznos u stranom
novcu
 kvalifikatorna okolnost je iznos novca
 nije imovinska korist nego ukupna nominalna vrednost lažnog novca koji se pribavlja,
pravi preinačava
 dovršeno kd kada je napravljen, preinačen, stavljen u promet ili pribavljen lažan novac u
odgovarajućem iznosu
 objekt radnje je novac
 umišljaj mora da obuhvati kvalifikatornu okolnost
4. dva privilegovana oblika
 ako neko primi lažan novac kao pravi pa saznavši da je lažan stavi ga u opticaj
 primi novac verujući da je pravi, a nakon saznanja da je u pitanju lažan, stavi u opticaj
kao da je pravi
118
 praktični razlozi, da bi se izbegla šteta
 dovršeno stavljanjem lažnog novca u opticaj
 umišljaj
 prilikom stavljanja novca u opticaj umišljaj mora da obuhvati svest da je reč o

lažnom novcu
 ako neko zna da je načinjen lažan novac ili zna da je lažan novac stavljen u opticaj pa to ne
prijavi
 poseban slučaj neprijavljivanja kd
 ri je nečinjenje – propuštanej dužnosti da se prijavi da je načinjen lažan novac ili da

je stavljen u opticaj
 umišljaj, direktni ili eventualni
5. lažan novac će se oduzeti
 obavezno izricanje mere bezbednosti oduzimanje predmeta
60. Pranje novca (član 245)

Zaštitni objekt: imovina pribavljena KD
Radnja izvršenja: konverzija ili prenos imovine koja potiče od krivičnog dela; prikrivanje ili lažno
prikazivanje činjenica o imovini sa znanjem da ta imovina potiče od krivičnog dela; sticanje, držanje ili
korišćenje imovine sa znanjem, u trenutku prijema, da ta imovina potiče od krivičnog dela
Posledica:
Kazna: (1-6)
1. osnovni oblik
 tri međusobno povezana oblika krivičnog dela
 čini onaj ko
 izvrši konverziju ili prenos imovine, sa znanjem da ta imovina potiče od krivičnog

dela, u nameri da se prikrije ili lažno prikaže nezakonito poreklo imovine,
119
 ili prikrije ili lažno prikaže činjenice o imovini sa znanjem da ta imovina potiče od
krivičnog dela,
 ili stekne, drži ili koristi imovinu sa znanjem, u trenutku prijema, da ta imovina
potiče od krivičnog dela
 konvezija ili prenos imovine koja potiče od kriminalne delatnosti
 Konverzija u širem smislu jeste potpuno ili delimično pretvaranje jednog pravnog
posla ili pravnog stanja u drugi pravni posao ili pravno stanje sa zadržavanjem
istih efekata.
 u prvom redu predstavlja zamenu novca, odnosno njegovo pretvaranje

iz jedne valute u drugu
 može biti izvršena i kada se npr. novac konvertuje na odgovarajući

način, u hartije od vrednosti, akcije ili obveznice
 Prenos imovine koja potiče od kriminalne aktivnosti podrazumeva svojinski prenos

imovine sa jednog na drugo lice i može biti ostvaren na različite načine u zavisnosti
da li se vrši prenos stvari ili prava
 Prenos imovine – prodajom, poklonom, cesijom, indosamentom
 prenos novca – platni promet koji podrazumeva plaćanja u vezi sa bilo kojom
vrstom pravnih poslova
 gotovinski ili bezgotovinski platni promet koji se sastoji u prenosu

sredstava sa računa nalogodavca na račun korisnika
 prikrivanje ili lažno prikazivanje činjenica o imovini koja potiče od kriminalne

delatnosti
 postoji kada se određene relevantne činjenice koje se odnose na imovinu od

kriminalne delatnosti ne saopštavaju nadležnim organima
 nečinjenje – prikrivanje ili činjenje – lažno prikazivanje
 sticanje, držanje ili korišćenje imovine koja potiče od kriminalne delatnosti
 Sticanje imovine od kriminalne delatnosti je uspostavljanje prava svojine nad

imovinom koja potiče od kriminalne delatnosti nezavisno od konkretne forme u
kojoj je to ostvareno
 Držanje imovine koja potiče od kriminalne delatnosti podrazumeva faktičko

posedovanje takve imovine bez mogućnosti njene upotrebe ili raspolaganja
 Korišćenje imovine koja potiče od kriminalne delatnosti predstavlja njenu

upotrebu na odgovarajući način
120
 KD se može ostvariti preduzimanjem jedne ili više delatnosti koje predstavljaju radnju
izvršenja
 u slučaju preduzimanja jedne ili više radnji izvršenja postoji jedno KD
 ova činjenica može imati značaj prilikom odmeravanja kazne
 objekt radnje je imovina koja je pribavljena vršenjem kriminalne delatnosti
 Imovinska korist je dobro svake vrste i isprava svake vrste kojom se dokazuje pravo ili
interes u odnosu na takvo dobro
 imovinom se smatra i prihod ili druga korist ostvarena iz kd kao i dobro u koje je ona
pretvorena ili s kojim je pomešana
 Imovina koja predstavlja objekt radnje kd pranje novca može biti pribavljena i vršenjem
privrednog prestupa i prekršaja
 pojam imovine se označava kao novac koji potiče od kd, privrednog prestupa i
prekršaja kao i prava i stvari pribavljene tim novcem za potrebe ovog kd
 hartije od vrednosti i druga sredstva plaćanja koja glase na domaću ili stranu
valutu
 potrebno je da je reč o imovini koja potiče od krim. delatnosti
 prethodi neko izvršenje drugog krivičnog dela, privrednog prestupa ili

prekršaja sa kojim je kd pranja novca povezano jer je imovina koja je objekt
radnje ovog kd nastala izvršenjem tog drugog kd
 nije neophodno da je odgovarajućom sudskom odlukom utvrđeno da imovina potiče

od kriminalne delatnosti kao što nije potrebno ni da je pokrenut odgovarajući
postupak
 dovoljno je da je utvrđeno da potiče od krim. delatnosti i da je učinilac to znao

prilikom preduzimanja radnje izvršenja
 umišljaj
 da učinilac zna da imovina potiče od kriminalne delatnosti
 kod konverzije direktan umišljaj
 namera da se na taj način prikrije ili lažno prikaže nezakonito poreklo imovine
 šest meseci do 5 godina i novčana kazna
 pokušaj je kažnjiv u skladu sa odredbom člana 30
2. teži oblik
121
 ako je iznos novca ili imovine iz stava 1 prelazi 1 i petsto hiljada dinara
 kvantitativna razlika u odnosu na prvi stav
 mora biti obuhvaćena umišljajem kvantitativna razlika
3. poseban oblik
 kada osnovni ili teži oblik izvrši lice koje je imovinu samo pribavilo vršenjem kriminalne
delatnosti
 kada je ono učinilac i prethodnog kd od koga imovina potiče
 iste kazne kao i kod stava 1 i 2
4. najteži oblik
 kada je delo iz stava 1 i 2 izvršeno u grupi
 grupa je najmanje tri lica povezanih radi trajnog ili povremenog vršenja kd koja ne mora
da ima definisane uloge svojih članova, kontinuitet članstva ili razvijenu strukturu
5. nehatni oblik
 kada neko učini kd iz stava 1 i 2 a mogao je i bio dužan da zna da imovina ili novac
predstavljaju prihod ostvaren krim. delatnošću
 nesvesni nehat mora da postoji
 objektivni uslov da je učinilac bio dužan da zna da novac ili imovina predstavljaju
prihod ostvaren kriminalnom delatnošću i
 subjektivni uslov da je učinilac mogao da zna
6. pravno lice
 odgovorno lice u pravnom licu koje je učinilo delo iz stava 1 2 i 5 odnosno moglo i bilo dužno da zna
da novac ili imovina predstavljaju prihod ostvaren kriminalnom delatnošću kazniće se kaznom
propisanom za to delo
 učinilac odgovorno lice u pravnom licu
 mora da ima svojstvo odgovornog lica u trenutku izvršenja
 umišljaj i nehat
7. oduzeće se imovina i novac iz stava 1 do 6
 mera bezbednosti obaveznog oduzimanja predmeta

122
61. Krivična dela protiv zdravlja ljudi (glava dvadeset treća) – zajedničke karakteristike
62. Neovlašćena proizvodnja i stavljanje u promet opojnih droga (član 246)
Zaštitni objekt: zdravlje ljudi
Radnja izvršenja: (1-2,6)
Posledica: apstraktna opasnost po život ljudi
Kazna:(1-4,6)
Iako je jasno da u borbi protiv zloupotrebe opojnih droga prioritet treba dati preventivnom delovanju, u
savremenom društvu i dalje je osnovno sredstvo represija čija primena ima cilj da u što većoj meri onemogući
neovlašćenu proizvodnju i prodaju opojnih droga i na taj način spreči njihovu zloupotrebu.
Naša zemlja je do sada ratifikovala sve važnije međunarodne ugovore iz ove oblasti i svoje nacionalno
zakonodavstvo u proteklom periodu razvijala u skladu sa preduzetim obavezama.
 osnovni oblik
 čini onaj ko neovlašćeno proizvodi, prerađuje, prodaje ili nudi na prodaju ili ko radi prodaje
kupuje, drži ili prenosi ili ko posreduje u prodaji ili kupovini ili na drugi način neovlašćeno
stavlja u promet supstance ili preparate koji su proglašeni za opojne droge
 proizvodnja opojne droge
 svaka delatnost kojom se od određene materije dobija supstanca koja ima svojstvo
opojne droge
 zavisi od prirode materije u čemu se ta delatnost sastoji
 irelevantno je da li je proizvodnja izvršena radi prodaje ili ne
 prerada opojne droge
 svaka delatnost koja ne predstavlja proizvodnju a čiji je krajnji rezultat dobijanje

određene opojne droge ili menjanje njenog sastava i svojstava
 proces sušenja zelenih listova biljke marihuane
 nije bitno da li je radnja preduzeta u cilju prodaje opojne droge ili ne
 prodaja opojne droge
 postoji u slučaju kada je između prodavca i kupca postignut dogovor o ceni i vrsti i
količini opojne droge
 nije neophodno da je droga predata kupcu
123
 nuđenje opojne droge na prodaju
 preduzimanje delatnosti podobnih da kod drugog lica stvore uverenje da postoji

mogućnost kupovine opojne droge
 nije značajno da li je zaista učinilac opojnu drogu i posedovao ili je nameravao

da je kasnije nabavi
 u pitanju je pokušaj koji predstavlja dovršeno kd
 kupovina opojne droge radi prodaje
 sticanje prava svojine nad opojnom drogom uz određenu naknadu
 za sopstvenu upotrebu ne predstavlja krivično delo, inkriminisana je kupovina

radi njene prodaje odnosno stavljanja u promet
 količina opojne droge određuje da li je kupljena radi prodaje
 držanje opojne droge radi prodaje
 faktičko raspolaganje opojnom drogom nezavisno od mesta na kome se ona nalazi
 mora biti utvršeno da se droga drži radi prodaje u svakom konkretnom slučaju
 nameru treba utvrđivati prema objektivnim okolnostima
 vrsta i količina opojne droge
 nije značajno da li je došlo do prodaje
 irelevantno je kome pripada droga koja se drži radi prodaje i koji su motivi
 prenošenje opojne droge radi prodaje
 odgovarajuće angažovanje učinioca koje kao rezultat ima promenu mesta na kome
se opojna droga nalazi a u cilju njene prodaje
 dovršeno samom radnjom prenošenja opojne droge radi prodaje
 posredovanje u prodaji i kupovini opojne druge
 različite delatnosti upravljene na dovođenje u vezu lica koje učestvuju u prodaji ili
kupovini opojne droge
 neposredno ili posredno posredovanje
 kd postoji i kad je bilo bezuspešno, kada do kupovine odnosno prodaje nije

došlo
 na drugi način stavljanje u promet opojne droge
 obuhvata sve načine kojima se opojna droga čini dostupnom drugom licu a koji ne
predstavljaju besplatno davanje opojne droge
124
 KD je dovršeno preduzimanjem bilo koje delatnosti koja ima karakter radnje izvršenja
 delatnosti koje predstavljaju radnju izvršenja moraju biti preduzete neovlašćeno, tj. protivno
odgovarajućim propisima
 propisi koji su značajni sadržani su u Zakonu o psihoaktivnim kontrolisanim

supstancama iz 2010. koji reguliše uslove i postupak za izdavanje dozvole za
proizvodnju i promet opojnih droga
 objekt radnje su supstance ili preparati koji su proglašeni za opojne droge
 supstance i preparati koji su zakonom i drugim propisom zasnovanim na zakonu

proglašeni za opojne droge i druge zabranjene psihoaktivne kontrolisane supstance
 posledica je apstraktna opasnost za zdravlje ljudi
 izvršilac bilo koje lice
 potreban je direktni umišljaj
 treba da obuhvati i svest o tome da se delatnosti koje predstavljaju radnju izvršenja

preduzimaju neovlašćeno
 obuhvati i svojstvo objekta radnje, tj. svest o tome da su u pitanju opojne droge
 kod oblika koji se zasnivaju na kupovini radi prodaje itd potreban je i odrešeni cilj
odnosno namera
 kazniće se zatvorom od 3 do 12 godina
 privilegovani oblik
 čini onaj ko neovlašćeno uzgaja mak ili psihoaktivnu konoplju ili druge biljke iz kojih se
dobija opojna droga ili koje same sadrže opojnu drogu
 radnja se manifestuje kao uzgajanje maka ili psihoaktivne konoplje ili drugih biljaka iz kojih
se dobija opojna droga ili same sadrže opojnu drogu
 Gajenje biljke je setva odnosno sadnja, gajenje i žetva, odnosno berba biljke ili delova biljke
 za postojanje KD nije značajno da li se uzgajanje vrši radi prodaje ili sopstvene upotrebe
 objekt radnje su mak, psihoaktivna konoplja ili druge biljke iz kojih se dobija opojna droga ili
koje same sadrže opojnu drogu
 koka kat pejota i određene vrste pečuraka i parazitskih gljivica
 da bi postojalo KD, potrebno je da se uzgajanje vrši neovlašćeno
 relevantan oblik krivice je umišljaj, direktni ili eventualni
125
 treba da obuhvati i svest o tome da se uzgajanje vrši neovlašćeno
 teži oblik
 ako je delo iz stava 1 izvršeno od strane grupe ili je učinilac organizovao mrežu preprodavaca
ili psorednika
 GRUPU čine najmanje tri lica povezanih radi trajnog ili povremenog vršenja kd koja ne
mora da ima definisane uloge svojih članova, kontinuitet članstva ili razvijenu strukturu
 Mreža posrednika je postojanje većeg broja lica raspoređenih na raznim mestima preko
kojih učinilac prodaje opojnu drogu ili koji posreduju pri kupovini ili prodaji droge
 5-15 godina
 najteži oblik
 kada je delo izvršeno od strane organizovane kriminalne grupe
 ORGANIZOVANA KRIMINALNA GRUPA je grupa od tri ili više lica koja postoji određeno
vreme i deluje sporazumno u cilju vršenja jednog ili više krivičnih dela za koja je propisana
kazna zatvora od četiri godine ili teža kazna, radi neposrednog ili posrednog sticanja
finansijske ili druge koristi ili radi ostvarivanja i zadržavanja uticaja na privredne ili
druge važne državne strukture
 ako je došlo do stvaranja organizovane kriminalne grupe ali ne i do vršenja

osnovnog oblika – udruživanje radi vršenja krivičnih dela
 ako je došlo do, isključen je sticaj i postoji samo ovo kd
 kazna zatvora od najmanje 10 godina
 učinilac koji otkrije od koga nabavlja opojnu drogu se može osloboditi od kazne
 fakultativni osnov za oslobođenje od kazne koji se primenjuje kada je to opravdano s obzirom

na sve okolnosti datog slučaja
 pripremne radnje
 krivično delo čini onaj ko neovlašćeno pravi, nabavlja, poseduje ili daje na upotrebu opremu,
materijal ili supstance za koje zna da su namenjene za proizvodnju opojnih droga
 treba da obuhvati svest o svojstvu objekta radnje i svest o protivpravnosti datog

postupanja
126
 opojne droge i sredstva za njihovu proizvodnju i preradu oduzeće se.
 u opravdanim razlozima sud će izreći meru bezbednosti nezavisno od svojine
Ne može se ublažiti kazna za osnovni (stav 1) i teži oblik KD predviđen u stavu 3.
63. Neovlašćeno držanje opojnih droga (član 246a)

Radnja izvršenja: držanje supstance ili preparata koji su proglašeni za opojne droge za sopstvene potrebe
Kazna: novcana kazna ili zatvor do 3 godine
1. osnovni oblik
 Radnja izvršenja KD sastoji se u neovlašćenom držanju za sopstvenu upotrebu supstanci ili

preparata koji su proglašeni za opojne droge.
 Držanje opojne droge podrazumeva faktičko raspologanje opojnom drogom od strane

izvrsioca KD nezavisno od mesta na kom se opojna droga nalazi.
 držanje mora biti neovlašćeno
 Dva uslova:
 da je reč o manjoj količini opojne droge
 mora biti odrediva ili određena količina podobna za sopstvenu

upotrebu a ne opojna droga u tragovima
 mora se ceniti po svakom učiniocu posebno
 da se manja količina opojne droge drži za sopstvenu upotrebu
 zaključak se donosi na osnovu okolnosti da li je učinilac kd zavisnik od

upotrebe droga, o kojoj vrsti i količini je reč i na koji način, na kom
mestu se opojna droga drži
 umišljaj i namera da se opojna droga lično koristi
 kazna zatvor do tri godine
 može se osloboditi od kazne
 bez osnova
127
2. fakultativno oslobođenje od kazne
 oslobođenje od kazne za počinioca koji otkrije od koga nabavlja opojnu drogu
 dvostruka šansa za oslobođenje od kazne
3. obavezno oduzimanje opojne droge
64. Omogućavanje uživanja opojnih droga (član 247)

Radnja izvršenja: navođenje, davanje, stavljanje na raspolaganje prostorija i na drugi način omogućavanje
uživanja opojne droge
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 navođenje drugog na uživanje opojne droge ili davanje nekom licu opojne droge da je uživa
ono ili neko drugo lice ili stavljanje na raspolaganje prostorija radi uživanja opojne droge i
omogućavanje na drugi način nekome da uživa opojnu drogu
 radnja izvršenja je propisana alternativno
 navođenje drugog na uživanje opojne droge
 preduzimanje bilo koje delatnosti kojom je kod drugog moguće stvoriti odluku da
uživa opojnu drogu ili učvrstiti njegovu do tada postojeću ali kolebljivu odluku
 svaka delatnost koja po prirodi predstavlja podstrekavanje kao oblik

saučesništva
 nije relevantno da li je navođenje bilo uspešno
 postoji ako je navođeno samo jedno lice i nije relevantan broj preduzetih
delatnosti
 davanje opojne droge nekom licu da je ono uživa ili drugo lice
 nije dovoljno samo preduzimanje aktivnosti kojim se nekom licu opojna droga
stavlja na raspolaganje
 potrebno je da je došlo do njene faktičke predaje
 da je opojna droga data odnosno preduzeta
 nije značajno da je do uživanja i došlo
128
 besplatno davanje opojne droge da je uživa, ustupanje bez naknade
 stavljanje na raspolaganje prostorija radi uživanja opojne droge
 dovršeno već stavljanjem na raspolaganje radi uživanja opojne droge nezavisno da

li je zato i korišćeno
 pojam prostorija treba tumačiti da podrazumeva bilo koji zatvoreni

prostor
 nema značaja da li su prostorije vlasništvo učinioca kd ili nekog drugog lica

čije su mu prosotrije bile dostupne
 ne igra ulogu da li je bilo besplatno ili uz naknadu
 na drugi način omogućavanje uživanja opojne droge
 sve delatnosti koje predstavljaju po prirodi pomaganje kao oblik saučesništva
 KD je dovršeno preduzimanjem bilo koje delatnosti koja ima karakter izvršenja
 Ukoliko izvršilac preduzme dve ili više alternativno predviđenih radnji, biće reči o
jednom KD
 posledica je apstraknta opasnost za zdravlje ljudi
 izvršilac svako lice
 relevantni oblik krivice je umišljaj
 svest o mogućnosti da je u pitanju opojna droga i pristajanje na tu mogućnost

(eventualni umišljaj)
 kazna šest meseci do pet godina
2. teži oblici
 ako je delo iz stava 1 učinjeno prema maloletnom licu
 Uzrast pasivnog subjekta takođe mora biti obuhvaćen umišljajem
 ako je učinjeno prema više lica
 najmanje dva lica, mora postojati umišljaj
 ako je delo izazvalo teške posledice
 mogu biti obuhvaćene nehatom ili umišljajem učinioca ukoliko njihovim

nastupanjem nisu ostvarena obeležja nekog KD
 kazna od 2 do 10 godina
3. najteži oblik
 ako usled izvršenja dela iz stava 1 nastupi smrt nekog lica

129
 u odnosu na smrt pasivnog subjekta, mora postojati nehat kod učinioca
 tri do 15 godina
4. mera bezbednosti oduzimanja predmeta
65. Nesavesno pružanje lekarske pomoći (član 251)

Izvršilac: lekar ili drugi zdravstveni radnik
Posledica: pogoršanje zdravstvenog stanja nekog lica prouzrokovano radnjom izvršenja
Kazna: (1-3)
 prvi osnovni oblik
 radnja izvršenja je postavljena alternativno, postoji onda kada lekar pri pružanju lekarske
pomoći,
 primeni očigledno nepodobno sredstvo
 do primene sredstva izuzetno dolazi u fazi postavljanja dijagnoze, a po pravilu

se sredstvo daje obolelom tek posle postavljanja dijagnoze
 Nepodobno sredstvo je ono sredstvo koje prema pravilima lekarske struke nije
predviđeno za lečenje određene bolesti i koje može imati štetno dejstvo umesto
lečenja
 ako je ono predviđeno za lečenje određene bolesti ali kod pacijenta

postoji i neka druga bolest
 nepodobnost postoji ako efektni kontraindikovanosti preovlađuju

nad efektima indikovanosti
 upotreba nepodobnog sredstva se može tolerisati i zato se zahteva da

je to sredstvo bilo očigledno nepdoobno
 mora se raditi o visokom stepenu nepodobnosti
 Očigledno je upadljiva greška lekara koja grubo krši pravila medicinske

struke i nauke
 primeni očigledno nepodoban način lečenja
 način lečenja obuhvata kako način upotrebe sredstava za lečenje tako i neke druge
postupke i tretmane sa ciljem lečenja koji se mogu sprovoditi i bez davanja
pacijentu određenih sredstava
130
 visok stepen nepodobnosti načina lečenja i ovde mora postojati
 ne primeni odgovarajuće higijenske mere
 medicinska struka postavlja određene standarde u pogledu higijenskih mera, a te

mere mogu biti i opšteg i posebnog karaktera
 može se javiti i u stavu 2
 kod drugih zdravstvenih radnika, mogu se i oni javiti kao saizvršioci
 uopšte očigledno nesavesno postupa
 ostali slučajevi nesavesnog postupanja lekara
 dve situacije
 neprimenjivanje očigledno podobnog sredstva ili načina lečenja
 opšta nesavesnost koja nije specifična samo za postupak lečenja
 Lečenje obuhvata postavljanje dijagnoze i određivanje i primenu terapije
 ekstenzivno se tumači – može se dakle kd izvršiti pri vršenju lekarske delatnosti

odnosno delatnosti drugog medicinskog osoblja
 ne mora nužno lečenje, plastična hirurgija ima zadatak promenu izgleda a nije cilj
lečenje
 Sva četiri oblika radnje izvršenja moraju biti preduzeta u toku lečenja
 posledica je pogoršavanje zdravstvenog stanja nekog lica
 mora biti prouzrokovano jednim od navedenih oblika radnje izvršenja
 kazna zatvora od 3 meseca do tri godine
 drugi osnovni oblik
 može ga izvršiti bilo koji zdravstveni radnik
 lice koje obavlja određene poslove u oblasti pružanja medicinske pomoći ili u oblasti neke
druge zdravstvene delatnosti a nije lekar
 radnja izvršenja se zasniva na pružanju medicinske pomoći ili nege ili vršenju druge
zdravstvene delatnosti a potrebno je da je izvršilac pri obavljanju tih delatnosti postupao
očigledno nesavesno
 Zakon o zdravstvenoj zaštiti propisuje dužnost primenjivanja samo naučno dokazanih,

proverenih i bezbednih zdravstvenih tehnologija u prevenciji, dijagnosticiranju, lečenju i
rehabilitaciji, kao i primenu samo onih metoda i postupaka tradicionalne medicine koji su
dozvoljeni.
131
 posledica se takođe sastoji u pogoršanju zdravstvenog stanja nekog lica prouzrokovanog
radnjom izvršenja
 u pogledu krivice za oblike iz stavova 1-2, potreban je umišljaj
 to mora biti eventualni umišljaj
 mora da obuhvati sopstveno nesavesno postupanje, kao i pristajanje na posledicu
 ako bi postojao direktni umišljaj radilo bi se o drugom KD u zavisnosti od težine i vrste

prouzrokovane posledice
 kazna kao za prvi oblik, 3 meseca do 3 godine
 nehatni oblik
 razlikuje se u pogledu oblika krivice
 svesni i nesvesni nehat
 kod svesnog je svestan da nesavesno postupa, ne postupa u skladu s pravilima

medicinske struke ali olako drži da do posledice neće doći
 kod nesvesnog nema te svesti već kod njega postoji mogućnost i dužnost da predvidi
nastupanje posledice
U slučaju nastupanja teških posledica, postoje kvalifikovani oblici – teška dela protiv zdravlja ljudi član 259
66. Neukazivanje lekarske pomoći (član 253)

Izvršilac: lekar
Radnja izvršenja: odbijanje da se ukaže lekarska pomoć
Posledica: (teška) telesna povreda, (teško) narušavanje zdravlja, smrt nekog lica prouzrokovano radnjom
izvršenja
Kazna: (1-3)
 osnovni oblik
 radnja izvršenja je odbijanje da se ukaže lekarska pomoć licu kome je takva pomoć potrebna
a koje se nalazi u neposrednoj opasnosti za život ili u opasnosti nastupanja teške telesne
povrede ili teškog narušavanja zdravlja
 opasnost od nastupanja teške telesne povrede ili teškog narušavanja zdravlja mora biti
neposredna
132
 Odbijanje u slučaju ovog KD ne mora biti eksplicitno, dovoljno je umišljajno
propuštanje da se ukaže lekarska pomoć
 Polazeći od cilja ove inkriminacije može se reći da lekarska pomoć obuhvata samo onu
pomoć koja je neophodna da se otkloni neposredna opasnost po život
 radi se o radnji nečinjenja
 dužnost činjenja proizlazi iz same lekarske profesije i odgovarajućih propisa
 Lekarska pomoć se mora ukazati na bilo kom mestu i u bilo koje vreme, ali se mora u svakom
konkretnom slučaju utvrditi da li je lekar bio u mogućnosti da takvu pomoć pruži
 pasivni subjekt odnosno objekt radnje je lice kome je potrebna lekarska pomoć i koje se nalazi
u neposrednoj opasnosti za život
 izvršilac može biti samo lekar
 svaki lekar može biti potencijalni izvršilac ali kod lekara koji se ne bavi lekarskom praksom
posebno treba ispitivati da li je ispunjen uslov da postupaju protivno lekarskoj dužnosti
 teži oblik
 ako usled dela iz stava 1 dođe do teške telesne povrede ili teškog narušavanja zdravlja lica kome
pomoć nije ukazana
 kvalifikovano težom posledicom
 najteži oblik
 ako lice kome nije ukazana lekarska pomoć umre
 u odnosu na težu posledicu mora postupati iz nehata
 1-8 godina
67. Nadrilekarstvo i nadriapotekarstvo (član 254)

Izvršilac: bilo koje lice koje preduzima radnju izvršenja bez odgovarajuće stručne spreme
Radnja izvršenja: bavljenje lečenjem, pružanje drugih medicinskih usluga, spravljanje ili izdavanje lekova
bez odgovarajuće stručne spreme
Kazna: novčana kazna ili zatvor do 3 godine
133
Nadrilekarstvo i nadriapotekarstvo predstavljaju kolektivna KD.
 to znači da se sva pojedinačna KD smatraju jednim KD (prividni relani sticaj), a što za posledicu, između
ostalog, ima da se „osuđujućom presudom ne mogu obuhvatiti ona dela iz njegovog sastava za koja je
nastupila apsolutna zastarelost KD“
Oblici
 radnja izvršenja je bavljenje lečenjem ili bavljenje pružanjem medicinske pomoći od strane
lica koje nema propisanu stručnu spremu
 za pojam bavljenja nije dovoljno da je delo samo jednom izvršeno
 za pojam lečenja važi da je to postavljanje dijagnoze i određivanje i primenu terapije – one

delatnosti koje bi obavljao lekar
 pod medicinskom pomoći se podrazumevaju delatnosti koje obavljaju druga lica –

medicinska sestra
 Lečenje odnosno medicinska pomoć predstavlja radnju izvršenja i kad se preduzima u

skladu sa zahtevima i pravilima medicinske nauke
 presudno je da te radnje pruža lice koje nema za to potrebnu stručnu spremu
 radnje i postupci koji spadaju u tzv. alternativnu medicinu
 lica koja se time bave po pravilu nemaju propisanu stručnu spremu za lečenje,
odnosno pružanje medicinske pomoći
 ako bi se uzelo da neki od tih postupaka predstavljaju lečenje postojala bi

radnja izvršenja ovog KD, bez obzira što je, ako se radi o neškodljivim
postupcima, inkriminisanje takvih delatnosti kriminalno – politički dubiozno
 posledica je apstraktna opasnost po zdravlje ljudi
 svi postupci lečenja ili pružanja druge medicinske pomoći od lica koja nemaju propisanu
stručnu spremu predstavljaju opasnost po zdravlje ljudi
 izvršilac je lice koje se bavi lečenjem a nema diplomu završenog medicinskog ili
stomatološkog fakulteta i ono koje pruža druge vidove medicinske pomoći a nema završenu
odgovarajuću srednju spremu
 može biti bilo koje lice osim lica sa propisanom stručnom spremom za obavljanje
lečenja
 radnja izvršenja je bavljenje spravljanjem ili bavljenje izdavanjem lekova
 alternativno a ne kumulativno
134
 izvršilac je lice koje se bavi izdavanjem ili spravljanjem lekova a nema diplomu završenog
farmaceutskog faulteta
 objekt radnje su lekovi
 moguće je da ono što se spravlja ili izdaje nema svojstva koja propisi i farmaceutska
struka zahtevaju od neke supstance da bi se smatrala lekom
 pojam leka treba šire tumačiti
 i supstance koje ne moraju imati svojstvo leka ali su namenjene lečenju
 moguće je da se neko i bez odgovarajuće stručne spreme bavi spravljanjem ili izdavanjem
lekova, bavi i lečenjem iako nema propisanu stručnu spremu
 postoji (prividni) sticaj ovog KD sa KD nadrilekarstva
 i nadrilekarstvo i nadriapotekarstvo se mogu učiniti samo sa umišljajem
 izvesni problemi na subjektivnom planu mogli bi se javiti u pogledu zablude (kako

stvarne tako i pravne) u vezi sa nekim alternativnim sredstvima i načinima lečenja
 ista kazna i za nadrilekarstvo i za nadriapotekarstvo
 novčana kazna ili zatvor do 3 godine
 U slučaju nastupanja teže posledice, postojaće kvalifikovani oblici nadrilekarstva i

nadriapotekarstva.
68. Proizvodnja i stavljanje u promet škodljivih proizvoda (član 256)

Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je postavljena alternativno
 proizvodnja radi prodaje škodljive životne namirnice, jela ili pića, škodljivog leka ili
medicinskog sredstva ili drugih škodljivih proizvoda
 sama prodaja škodljive životne namirnice, jela ili pića, škodljivog leka ili
medicinskog sredstva ili drugih škodljivih proizvoda
135
 stavljanje u promet na drugi način škodljive životne namirnice, jela ili pića,
škodljivog leka ili medicinskog sredstva ili drugih škodljivih proizvoda
 za postojanje dela dovoljna je i jedna radnja, a više radnji takođe predstavljaju samo jedno KD,
to se može uzeti u obzir samo kod odmeravanja kazne
 objekt radnje je škodljiva namirnica, jelo ili piće, škodljiv lek ili medicinsko sredstvo i drugi
škodljivi proizvodi
 Škodljivost je svojstvo ovih predmeta koji po pravilu negativno deluje na zdravlje ljudi
 nisu škodljiva ona pića koja su sama po sebi škodljiva za zdravlje ali je njihova
proizvodnja ili promet dozvoljena
 ni one namirnice koje sadrže određene aditive koji se koriste u prehrambenoj

industriji pod uslovom da se koriste na način i u granicama koji su dozvoljeni
 prekomerna upotreba i iznad dozvoljenih granica spomenutih aditiva

predstavlja ozbiljnu opasnost po zdravlje ljudi
 Namirnice su proizvodi, prirodni ili veštački, namenjeni ljudskoj ishrani
 jelo je pripremljena namirnica koja se može odmah koristiti za ishranu,

namirnica ili ne može ili nije uobičajeno da se sama koristi za jelo
 posledica je apstraktna opasnost
 nije potrebno da je došlo do bilo kakvih negativnih posledica po zdravlje nekog lica, ili
da je nastupila konkretna opasnost po zdravlje određenih lica
 to su pre svega ona lica koja proizvode navedene predmete ili ih prodaju ili na drugi način
stavljaju u promet
 odgovorna lica u pravnom licu koja se bave tom delatnošću
 nebitno da li se izvršilac ovlašćeno ili neovlašćeno bavi tom delatnošću
 umišljaj
 kazna zatvora od šest meseci do 5 godina
2. novi oblik
 dve radnje izvršenja
 stavljanje u promet životnih namirnica, jela ili pića, leka ili medicinskog sredstva bez
izvršenog pregleda od strane ovlašćenog lica kada je taj pregled propisima predviđen
 stavljanje u promet životnih namirnica, jela ili pića, leka ili medicinskog sredstva
pošto im je istekao rok upotrebe
136
 umišljaj
 kazna zatvora do tri godine i novčana kazna
3. nehatni oblik
 novčana kazna ili kazna zatvora do godinu dana
4. obavezna mera bezbednosti oduzimanja predmeta u pogledu objekta radnje
5. U slučaju nastupanja teže posledice, postojaće kvalifikovani oblici
69. Zagađenje životne sredine (član 260)

Zaštitni objekt: osnovno pravo čoveka na zdravu i očuvanu prirodnu sredinu
Radnja izvršenja: zagađenje životne sredine
Kazna: (1-4)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je zagađenje vazduha, vode ili zemljišta u većoj meri ili na širem prostoru
 ako se ne bi zahtevalo zagađivanje u većoj meri ili na širem prostoru ne bi postojala

razlika u odnosu na privredne prestupe i prekršaje u ovoj oblasti
 posledična radnja
 radnja izvršenja je svaka ona radnja koja može prouzrokovati posledicu kd koja
se sastoji u zagađenju vazduha vode ili zemljišta u većoj meri ili na širem
prostoru
 Zagađenje životne sredine je unošenje zagađujućih materija ili energije u životnu sredinu
izazvanu ljudskom delatnošću ili prirodnim procesima koje ima ili može imati štetne
posledice na kvalitet životne sredine i zdravlje ljudi.
 neophodno je da je do zagađenja došlo kršenjem propisa o zaštiti očuvanju i

unapređenju životne sredine
 neophodno je da je do zagađivanja jednog od tri eko-medijuma došlo u većoj meri ili

na širem prosotru
 sudska praksa određuje šta će se shvatiti kao veći obim ili širi prostor
 umišljaj
 kazna od 6 meseci do 5 godina i novčana kazna
137
2. nehatni oblik
 razlikuje se samo prema obliku krivice
3. teži oblik
 nastupanje teške posledice u odnosu na osnovni oblik
 da je došlo do uništenja ili oštećenja životinjskog ili biljnog sveta velikih razmera ili do
zagađenja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vreme ili
veliki troškovi
 dve kvalifikatorne okolnosti
 da je došlo do uništenja ili oštećenja životinjskog ili biljnog sveta velikih razmera
 od stava sudske prakse zavisi kako će tumačiti velike razmere
 vrhovni sud smatra da postoji velika razmera ako je šteta iznad 4 miliona
dinara
 neopravdano propisivanje fiksnog novčanog iznosa s obzirom da

objekt zaštite
 da je do zagađenja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni

duže vreme ili veliki troškovi
 veštačenjem lica odgovarajuće struke doći do utvrđivanja da li postoje

kvalifikatorne okolnosti u konkretnom slučaju
 zatvor od 1-8 godina i novčana kazna
4. nehatni oblik kvalifikovan težom posledicom
 ako izvršenjem nehatnog oblika dođe do uništenja ili oštećenja životinjskog ili biljnog sveta velikih
razmera ili do zagađenja životne sredine u toj meri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže
vreme ili veliki troškovi
 kazna zatvora od 6 meseci do 5 godina i novčana kazna
5. ako izrekne uslovnu osudu za dela iz st. 1. i 4. ovog člana, sud može odrediti obavezu učiniocu da u
određenom roku preduzme određene propisane mere zaštite, očuvanja i unapređenja životne
sredine
U slučaju da je usled ovog KD nastupila smrt jednog ili više lice ili je došlo do teške telesne povrede, odnosno
teškog narušavanja zdravlja nekog lica postojaće sticaj sa odgovarajućim KD
138
70. Ubijanje i zlostavljanje životinja (član 269)
Zaštitni objekt: čovek, a ne životinja, jer je za KP neprihvatljivo da štiti prava životinja
Radnja izvršenja: ubijanje, povređivanje, mučenje, zlostavljanje ili organizovanje, finansiranje,

učestvovanje u borbama između životinja iste ili različite vrste
Posledica:
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je ubijanje, povređivanje, mučenje ili zlostavljanje životinje na drugi način
 Radnja ubijanja mora biti protivpravna
 propisi utvrđuju da se određene životinje u određenu svrhu ubijaju i kako se to

čini
 ako se ubijanje vrši na način koji nije predviđen tim propisima, kd će postojati
i kad je dozvoljeno ubijanje određenih životinja
 Radnje mučenja i povređivanja
 mora se činiti protivno propisima
 ne može se svako pričinjavanje bola životinji smatrati mučenjem
 Mučenje predstavlja pričinjavanje nepotrebnih patnji životinji
 po intenzitetu to mora biti nanošenje velikih patnji životinji
 mora biti preduzeto bez racionalnog razloga i opravdanog cilja
 nema kd kada do povređivanja ili mučenja dolazi usled medicinskog i sličnog

eksperimenta koji se vrši u skladu sa propisima
 objekt radnje može biti bilo koja životinja
 posebnim propisima je dozvoljeno ubijanje a nekim službama se i naređuje ubijanje

određenih životinja
 to su samo one životinje čije ubijanje i mučenje kod većine ljudi izazivaju osećaje
sažaljenja
 izvršilac može biti i vlasnik životinje
 ako se ubije tuđa životinja javlja se problem odnosa sa kd uništenja ili oštećenja tuđe
stvari
 prednost treba dati delu ubijanja i mučenja
139
 kazna je novčana ili zatvor do jedne godine
2. teži oblik
 ako se izvrši prema većem broju životinja ili u odnosu na životinju koja pripada posebno
zaštićenim životinjskim vrstama
 minimalan broj većeg broja zavisi od sudske prakse, teško da bi moglo biti ispod 5
 u slučaju da se počini kd prema više životinja a ipak manje od onoga što je veći
broj primeniti sticaj osnovnog oblika
 kazna zatvora do 3 godine ili novčana kazna
3. treći oblik
 čini lice koje iz koristoljublja organizuje ,finansira ili je domaćin borbe između životinja iste ili
različite vrste
 predviđa i organizovanje i učestvovanje u klađenju na tim borbama
 kazna zatvora od 3 meseca do 3 godine i novčana kazna
4. Sva tri oblika ovog KD mogu se izvršiti samo sa umišljajem koji mora da obuhvati i svest o tome da
se preduzimanjem radnje krše odgovarajući propisi.
71. Šumska krađa (član 275)

Zaštitni objekt:
Radnja izvršenja: obaranje jednog ili više stabala
Posledica:
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 čini onaj ko radi krađe u šumi, parku ili drvoredu jedno ili više stabala obori a količina
oborenog drveta je veća od jednog kubnog metra
 radnja se sastoji u obaranju jednog ili više stabala radi krađe
 Obaranje znači seču stabla, tj njegovo odvajanje od korena, ali se radi i onda kad se stablo
zajedno s korenom vadi o obaranju
 Delo se može vršiti u šumi, parku ili drvoredu
 Ako neko prisvoji već oborena stabla, čini delo krađe a ne šumske krađe
 objektivni uslov inkriminacije

140
 da je količina oborenog drveća veća od jednog kubnog metra
 da se obaranje vrši radi krađe
 u nameri da se njihovim prisvajanjem sebi ili drugom pribavi protivpravna

imovinska korist
 samo u tuđoj šumi se može ovo kd izvršiti, parku ili drvoredu odnosno prema
tuđoj imovini
 ako se nalazi u stvarnoj zabludi u pogledu svojine pa smatra da njemu

pripadaju dobra – ne postoji ovo kd
 svršeno je obaranjem jednog ili više stabala
 namera prisvajanja stabla
 alternativno novčana kazna ili zatvor do jedne godine
2. teži oblik, tri slučaja
 ako je delo učinjeno u nameri da se oboreno drvo proda
 potrebno je utvrditi nameru učinioca
 da li je hteo da oborena stabla proda
 kad postoji namera da oboreno drvo upotrebi za izradu proizvoda namenjenih prodaji
 ako su oborena stabla u količini većoj od 5 kubnih metara
 teži oblik zbog količine oborenog drveta
 ako je učinjeno u zaštitnoj šumi, nacionalnom parku ili drugoj šumi sa posebnom namenom
 postoji zbog posebno zaštićenog šumskog kompleksa
 okolnost mora da bude obuhvaćena umišljajem
 svest mora da obuhvati okolnost
 da se obara jedno ili više stabala u određenoj nameri
 da je oborena veća količina drveta ali ne mora precizna predstava o kojoj se količini
radi
 da obuhvati činjenicu da se radi o posebno zaštićenom kompleksu
 kazna novčana ili zatvor do tri godine
3. kažnjavanje i za pokušaj
4. sticaj
141
 moguć je sticaj ovog KD i KD pustošenje šuma, ali ne i sticaj sa KD krađe
 ako je KD šumske krađe izvršeno upotrebom sile ili pretnjom neposrednim napadom na život ili telo
nekog lica u nameri da se zadrži oduzeta imovina, ne stoji KD razbojničke krađe
 može postojati samo sticaj KD iz ovog člana sa KD prinude ili KD ugrožavanja sigurnosti
 ako je u pitanju prividni sticaj, preduzimanje navedenog nasilnog akta predstavlja samo
otežavajuću okolnost kod odmeravanja kazne za KD šumske krađe
72. Izazivanje opšte opasnosti (član 278)

Zaštitni objekt: opšta sigurnost ljudi i imovine
Izvršilac: bilo koje lice ili službeno / odgovorno lice
Posledica: opasnost po život ljudi ili telo ili imovinu veće vrednosti
Kazna: (1-5)
KD izazivanja opšte opasnosti predstavlja opšte delo i postoji samo ukoliko nisu ispunjeni uslovi za neko
drugo KD iz ove glave.
 čini onaj ko požarom, poplavom, eksplozijom, otrovom ili otrovnim gasom, radioaktivnim
ili drugim jonizirajućim zračenjem, električnom energijom, motornom silom ili kakvom
drugom opšteopasnom radnjom ili opšteopasnim sredstvom izazove opasnost za život ili
telo ljudi ili imovinu većeg obima
 izazivanje požara
 izazivanje vatre sa mogućnošću nekontrolisanog širenja
 izazivanje poplave
 širenje veće količine vode izvan njenih prirodnih i veštačkih granica
 izazivanje eksplozije
 različitim sredstvima koja su za to podobna
 upotreba otrova ili otrovnog gasa, radioaktivnog ili drugog jonizirajućeg zračenja,
električne energije i motorne sile
 shvatiti u njihovom uobičajenom jezičkom smislu
 preduzimanje druge opšteopasne radnje i upotreba nekog opšteopasnog sredstva
142
 posledica je opasnost za život ili telo ili imovinu veće vrednosti
 dovršeno nastupanjem konkretne opasnosti koja predstavlja blisku mogućnost

neposredne povrede zaštićenog dobra i koja se u svakom slučaju mora utvrditi
 potrebno je da nastupi opasnost za život ili telo ljudi ili imovinu većeg obima
 mora nastupiti za život ili telo individualno neodređenog broja lica ili individualno
određenog ali neograničenog kruga lica
 Imovina većeg obima je imovina čija vrednost prelazi iznos od milion i 200hiljada dinara
 potrebno je utvrditi vrednost imovine koja je bila u opasnosti a ne stvarna šteta koja je
nastala
 direktni ili eventualni umišljaj
 čini ga službeno ili odgovorno lice koje ne postavi propisane uređaje za zaštitu od požara, poplave,
eksplozije, otrova ili otrovnog gasa, radio-aktivnih ili drugih jonizujućih zračenja, električne
energije ili drugih opasnih sredstava ili ove uređaje ne održava u ispravnom stanju ili ih u slučaju
potrebe ne stavi u dejstvo ili uopšte ne postupa po propisima ili tehničkim pravilima o merama
zaštite i time izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu većeg obima
 nepostavljanje propisanih uređaja za zaštitu od požara, poplave, eksplozije, otrova

ili otrovnog gasa, radio-aktivnih ili drugih jonizujućih zračenja, električne energije
ili drugih opasnih sredstava
 neodržavanje ovih uređaja po propisima ili tehničkim pravilima o merama zaštite
 ne stavljanje u dejstvo u slučaju potrebe ovih uređaja
 nepostupanje po propisima ili tehničkim pravilima o merama zaštite podobnim da

izazove odgovarajuću opasnost
 blanketni karakter
 dovršeno je ako usled odgovarajućeg nečinjenja nastupi posledica
 posledica se sastoji u konkretnoj opasnosti za život ili telo ljudi ili imovinu većeg obima
 izvršilac samo službeno ili odgovorno lice
 umišljaj

143
3. prvi teži oblik
 teži oblik ako su dela iz 1 i 2 .stava učinjena na mestu gde je okupljen veći broj ljudi
 veći broj ljudi – najmanje 10 lica
 bitna je okolnost da je mesto namenjeno okupljanju više lica a ne koliko je realno bilo
 kvalifikatorna okolnost mora biti obuhvaćena umišljajem
 ako je delo iz stava 1 učinjeno upotrebom vatrenog oružja
 kvalifikatorna okolnost je sredstvo kojim je kd izvršeno
 vatreno oružje
 umišljaj
 svest da se delo vrši upotrebom vatrenog oružja
 2-10
5. nehatni oblik
 prvi stav i teži oblici se mogu izvršiti i iz nehata
 za drugi stav nije predviđen izgleda omaškom
144
73. Krivična dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja (glava dvadeset šesta) – zajedničke
karakteristike
74. Ugrožavanje javnog saobraćaja (član 289)
Zaštitni objekt: bezbednost javnog saobraćaja
Izvršilac: učesnik u saobraćaju na putu
Radnja izvršenja: ugrožavanjem javnog saobraćaja dovođenje u opasnost život ili telo ljudi ili imovinu većeg
obima
Posledica: konkretna opasnost po život ili telo ljudi ili imovinu većeg obima
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 čini ga onaj učesnik u saobraćaju na putevima koji se ne pridržava saobraćajnih propisa i

time tako ugrozi javni saobraćaj da dovede u opasnost život ili telo ljudi ili imovinu većeg
obima, pa usled toga kod drugog nastupi laka telesna povreda ili prouzrokuje imovinsku
štetu koja prelazi iznos od 200 000 dinara
 radnja izvršenja je nepridržavanje saobraćajnih propisa
 svaka ona radnja učesnika u saobraćaju na putevima koja je suprotna saobraćajnim

propisima
 delo blanketnog karaktera
 postojanje radnje izvršenja u konkretnom slučaju zavisi od mnogobrojnih

propisa kojima se reguliše saobraćaj na putevima
 najvažniji Zakon o bezbednosti saobraćaja na putevima
 Poseban značaj za postojanje radnje izvršenja ima tzv. načelo poverenja
 načelo polazi od toga da se učesnik u saobraćaju može pouzdati u to da će se

drugi učesnici u saobraćaju pridržavati saobraćajnih propisa
 obezbeđuje normalno odvijanje saobraćaja, ali ono ne može važiti bez

ograničenja, tako da se može govoriti o načelu ograničenog poverenja
 Ograničenja se sastoje u sledećem:
 ako je učesniku u saobraćaju sasvim jasno da se drugi učesnik nepropisno

ponaša, dužan je preduzeti sve da do saobraćajne nezgode ne dođe;
 u odnosu na određenu kategoriju lica ne može se očekivati da će se ponašati

u skladu sa saobraćajnim propisima tako da načelo poverenja u odnosu na
njih ne važi (pre svega deca)
 može biti samo izvršeno na putu

145
 posledica se sastoji u konkretnoj opasnosti po život ili telo ljudi ili imovinu većeg obima –
milion i dve stotine hiljada
 objektivni uslov kažnjivosti
 nastupanje lake telesne povrede ili prouzrokovanje imovinske štete preko 200k
 uslov je ostvaren i kada konkretna opasnost nastupi u pogledu jednog objekta radnje a
objektivni uslov inkriminacije na drugom objektu radje
 izvršilac je učesnik u saobraćaju na putevima
 lice koje u saobraćaju na putu upravlja vozilom
 obuhvaćen je i pešak, može ostvariti objektivni uslov kažnjivosti i posledicu ovog dela
 lice koje je svoje vozilo dalo na upotrebu drugom licu koje upravljajući tim vozilom
izvrši ovo KD u slučaju da je vozilo neispravno ili da se daje licu bez dozvole, smatraće
se saizvršiocem
 umišljaj
 problem razgraničenja eventualnog umišljaja i svesnog nehata
 bezobzirnost postoji onda kada se neko ponaša u saobraćaju tako da uopšte ne vodi računa
o interesima i dobrima drugih učesnika u saobraćaju
 za umišljaj zahteva veliki stepen bezobzirnosti
 alkoholisanost ne podrazumeva uvek i umišljaj
 samo ako je alkoholisanost praćena kršenjem i drugih saobraćajnih propisa u meri

i na način da se može doći do zaključka o postojanju visokog stepena bezobzirnosti,
može se raditi o umišljaju
 krivica se mora procenjivati samo u odnosu na osnovnu posledicu KD, tj. konkretnu
okolnost
 nema opravdanja da se procenjuje u odnosu na objektivni uslov inkriminacije

ili težu posledicu
 važno je pitanje doprinosa drugih učesnika u saobraćaju izvršenju KD
 u situaciji kada vozač primeti nepridržavanje propisa drugog učesnika u

saobraćaju, postoji saglasnost u sudskoj praksi da svoju vožnju mora
prilagoditi toj okolnosti, inače čini KD
 to se u praksi pre svega odnosi na pešake, kada vozač primeti njihovo

nepravilno prelaženje preko kolovoza, ili nepravilno kretanje po kolovozu
 nema KD ako je greška drugog uočena, ali vozač nije izabrao najbolje rešenje
za izbegavanje saobraćajne nezgode
146
 iznenadno prelaženje pešaka preko kolovoza
 presudno je da li je pokazao nameru da pređe kolovoz
 vozač je dužan da predvidi njegovo nepropisno

ponašanje
 nepropisno ponašanje dece i starijih lica
 u pogledu dece, invalida i starijih lica postoji posebno

ograničenje u pogledu načela poverenja, odnosno moglo bi se
reći da ni načelo ograničenog poverenja u odnosu na njih ne
važi, tako da njihovo nepravilno ponašanje za vozača ne sme da
bude iznenađenje
2. teži oblik
 u slučaju ugrožavanja železničkog, brodskog, tramvajskog, trolejbuskog, autobuskog

saobraćaja ili saobraćaja žičarom
 razlika je u pogledu saobraćaja koji se ugrožava
 radnja izvršenja je bilo koja kojom se ugrožava neka od navedenih vrsta saobraćaja
 blanketnog karaktera
 posledica je ista kao i kod oblika iz stava 1
 nije potrebno da je ispunjen objektivni uslov kažnjivosti
 stroža kazna s obzirom da se radi o prevoznim sredstvima kojima se prevozi veći broj lica
 ugrožavanje se javlja kao opasnije
3. privilegovani, nehatni oblik
 razlikuje se samo prema obliku krivice i nema svoje samostalno biće
 nehatna krivica ga čini suštinski različitim
 mišljenje je da nesvesni nehat nije ni moguć ali nema ubedljivih argumenata
75. Otmica vazduhoplova, broda i drugog prevoznog sredstva (član 293)

Zaštitni objekt: bezbednost javnog saobraćaja

147
Radnja izvršenja: preuzimanje kontrole nad vazduhoplovom u letu / brodom ili drugim javnim prevozom u
toku vožnje
Posledica: konkretna opasnost po život ili telo ljudi ili imovinu većeg obima
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 čini onaj ko silom ili pretnjom da će upotrebiti silu preuzme kontrolu nad vazduhoplovom
koji se nalazi u letu ili nad brodom u toku plovidbe ili nad drugim javnim prevoznim
sredstvom u toku vožnje
 radnja izvršenja je alternativno određena
 preuzimanje kontrole nad vazduhoplovom
 sila i pretnja su sredstva kojima se ostvaruje radnja
 sila je i primena hipnoze ili omamljujućih sredstava
 pretnja mora da je kvalifikovana
 može se ostvariti na dva načina
 da se sila i pretnja upotrebljavaju prema posadi vazduhoplova kako bi

se preusmerio let u drugom pravcu
 da se upotrebljavaju i u cilju neposrednog preuzimanja upravljanja od

strane izvršioca
 može se manifestovati i u zabrani poletanja
 nije bitno koliko je dugo preuzimanje kontrole trajalo a ni sa kojim ciljem se

čini
 smatra se dovršenim kad je preuzeta kontrola nad vazduhoplovom
 moguć je i pokušaj koji je kažnjiv prema opštim odredbama
 postoji od početka primene sile ili pretnje da će se upotrebiti sila
 preuzimanje kontrole nad brodom
 bitno je da se kontrola preuzima u toku plovidbe
 u pogledu sredstava i načina i kad se smatra da je kontrola preuzeta treba uzeti

sve što je rečeno u vezi sa vazduhoplovom
 pokušaj je moguć i kažnjiv
 preuzimanje kontrole nad drugim prevoznim sredstvom
 voz, autobus međugradskih linija itd
148
 potrebno je da je izvršeno u toku vožnje
 sve važi kao za vazduhoplov
 pokušaj je moguć
 objekti radnje su vazduhoplov, brod ili drugo javno prevozno sredstvo
 vazduhoplov mora da se nalazi u letu za postojanje ovog kd
 smatra se da je u letu od momenta kad se spoljašnja vrata zatvore posle

ukrcavanja i robe pa do momenta kada se bilo koja vrata otvore za iskrcavanje
 u slučaju prinudnog sletanja smatra se da let i dalje traje sve dok nadležnje
vlasti ne preuzmu odgovornost za vazduhoplov, lica i imovinu
 razlog za određivanje pojma u letu
 unutrašnji prostor vazduhoplova posle zatvaranja svih vrata postaje

izolovan i od spoljnog sveta
 otežana je ili onemogućena intervencija policije
 otmičar može da onemogući posadu aviona koja više ne može da traži

pomoć i intervenciju lokalne policije
 brod je plovilo koje može ploviti sopstvenim ili tuđim pogonskim sredstvom a može
prenositi i stvari i lica
 ulaze i tehnički plovni objekti koji ne služe direktno prevozu – dizalica
 ne smatraju se brodom plovila koja služe drugoj nameni
 ne obuhvata ni čamce koji ne bi mogli da budu objekt radnje ovog kd
 brodovi se dele na ratne, putničke, ribarske i teretne
 plovidba može biti pomorska i unutrašnja
 umišljaj
 kazna od 2 do 10 godina
2. teži oblik
 ako nastupi teška telesna povreda nekog lica ili prouzrokovana šteta velikih razmera
 ako je u pitanju više lica, značajno pri odmeravanju kazne
 šteta velikih razmera postoji ako premašuje 6miliona dinara
 umišljaj u odnosu na osnovni oblik i nehat u pogledu teže posledice iz stava 2
149
 2-12 godine
3. najteži oblik
 ako je nastupila smrt jednog ili više lica
 dovoljno je da je nastupila smrt jednog lica
 ako je više ima značaja pri odmeravanju kazne
 umišljaj u odnosu na delo osnovnog oblika, nehat u odnosu na težu posledicu
 5-15 godina
76. Nepružanje pomoći licu povređenom u saobraćajnoj nezgodi (član 296)

Izvršilac: vozač motornog vozila ili drugog prevoznog sredstva kojim je naneta odnosno prouzrokovana
povreda licu
Radnja izvršenja: ostavljanje bez pomoći lica od strane vozača motornog vozila ili drugog prevoznog
sredstva kojim je to lice povređeno ili čiju je povredu tim sredstvom prouzrokovao
Posledica: konkretna opasnost po život ili telo ljudi
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je ostavljanje bez pomoći lica od strane vozača motornog vozila ili drugog
prevoznog sredstva kojim je to lice povređeno ili čiju je povredu tim sredstvom
prouzrokovao
 propuštanje, nečinjenje
 kumulativno zahteva da je izvršilac kd prouzrokovao povredu pasivnog subjekta
 Povreda se može naneti neposredno motornim vozilom ili druhim prevoznim sredstvom ili
kada je vozač prouzrokovao da se drugim prevoznim sredstvom neposredno nanese povreda.
 kd postoji i kada su povrede bile smrtonosne – kada bi sigurno smrt nastupila i kada
bi pomoć bila pružena
 lice je ostavljeno bez pomoći dok je još bilo u životu
 ne bi bilo opravdano da se nekome ko je bio dužan da pomoć pruži da

procenjuje da li bi ta pomoć bila efikasne ili ne
 Ostavljanje bez pomoći se može izvršiti na više načina
 udaljavanjem odnosno bekstvom sa mesta na kome se dogodila saobraćajna

nezgoda
150
 olakšava utvrđivanje postojanja radnje izvršenja
 ako ostane uz povređeno lice a ne preduzme ništa pouzdavajući se u to da će neko

naići i pružiti pomoć povređenom
 isto radnja nečinjenjem ako ništa nije preduzeto da se pozovu druga

lica u pomoć
 ako je lice hteo da pruži pomoć i to ispoljilo kroz svoje ponašanje ali je
bilo preduhitreno od strane drugih lica – nema radnje ovog kd
 nema radnje ni kada lice nije izabralo najbolji način za pružanje

pomoći
 važno je da je lice svojim ponašanjem ispoljilo ozbiljnu nameru da

pruži pomoć povređenom
 ne zahteva se nastupanje konkretne opasnosti za povređenog da bi se smatralo dovršenim
 delo je dovršeno samim ostavljanjem bez pomoći povređenog
 izvršilac može biti samo vozač motornog vozila ili drugog prevoznog sredstva kojim je
naneta odnosno prouzrokovana povreda licu
 moguće je da u konkretnom slučaju bude više izvršilaca koji se zbog prirode ovog KD
najčešće ne mogu smatrati saizvršiocima, već paralelnim izvršiocima (prividno
saizvršilaštvo zbog otsustva svesti o zajedničkom delovanju)
 saputnici u vozilu ne mogu biti saizvršioci, ali mogu biti podstrekači, odnosno
pomagači
 mogu biti i izvršioci kd nepružanje pomoći ukoliko su ostvarena obeležja tog

dela u konkretnom slučaju
 subjektivnu stranu čini umišljaj
 mora da obuhvati svest o tome da je izvršilac prevoznim sredstvom kojim je upravljao

naneo povredu nekom licu, odnosno da je tim sredstvom povredu prouzrokovao
 ukoliko smatra da je reč o povredi koja je veoma laka i zbog toga ne pruži pomoć,
odnosno ne zaustavi vozilo, KD će ipak postojati
2. teži oblik
 ako je usled nepružanja pomoći nastupila teška telesna povreda
 zatvor od 6 meseci do 5 godina
3. najteži oblik
151
 ako je usled nepružanja pomoći nastupila smrt povređenog lica
 teži oblici su kvalifikovani težom posledicom – mora postojati nehat u odnosu na težu
posledicu
 činjenica da neka druga lica svojim propuštanjem nisu sprečila nastupanje teže
posledice ne utiče na postojanje odgovornosti za težu posledicu
 1 do 8 godina
77. Teška dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja (član 297)

Kvalifikovani oblici krivičnih dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja
Posledica se sastoji u konkretnoj opasnosti – dovodjenju u opasnost života ili tela ljudi ili imovine većeg
obima, dovođenju u opasnost bezbednosti vazdušnog saobraćaja.
Četiri oblika teških dela protiv bezbednosti javnog saobraćaja:
 Ako je usled dela iz čl. 289. (ugrožavanje javnog saobraćaja) st. 1. i 2, 290. (ugrožavanje saobraćaja
opasnom radnjom i opasnim sredstvom) st. 1. i 2, 291. (ugrožavanje bezbednosti vazdušnog
saobraćaja) stav 1. i 295. (nesavesno vršenje nadzora nad javnim saobraćajem) st. 1. i 2. ovog zakonika
nastupila teška telesna povreda nekog lica ili imovinska šteta velikih razmera, učinilac će se kazniti
zatvorom od 1 do 8 godina.
 Ako je usled dela iz čl. 289. (ugrožavanje javnog saobraćaja) st. 1. i 2, 290. (ugrožavanje saobraćaja
opasnom radnjom i opasnim sredstvom) st. 1. i 2, 291. (ugrožavanje bezbednosti vazdušnog
saobraćaja) stav 1. i 295. (nesavesno vršenje nadzora nad javnim saobraćajem) st. 1. i 2. ovog zakonika
nastupila smrt jednog ili više lica, učinilac će se kazniti zatvorom od 2 do 12 godina.
 Ako je usled dela iz čl. 289. (ugrožavanje javnog saobraćaja) stav 3, 290. (ugrožavanje saobraćaja
opasnom radnjom i opasnim sredstvom) stav 3, 291. (ugrožavanje bezbednosti vazdušnog saobraćaja)
stav 2. i 295. (nesavesno vršenje nadzora nad javnim saobraćajem) stav 3. ovog zakonika nastupila
teška telesna povreda nekog lica ili imovinska šteta velikih razmera, učinilac će se kazniti zatvorom
do 4 godine.
 Ako je usled dela iz čl. 289. (ugrožavanje javnog saobraćaja) stav 3, 290. (ugrožavanje saobraćaja
opasnom radnjom i opasnim sredstvom) stav 2, 291. (ugrožavanje bezbednosti vazdušnog saobraćaja)
stav 2. i 295. (nesavesno vršenje nadzora nad javnim saobraćajem) stav 3. ovog zakonika nastupila
smrt jednog ili više lica, učinilac će se kazniti zatvorom od 1 do 8 godina.
 U slučajevima iz st. 1. do 4. ovog člana izricanje mere bezbednosti zabrane upravljanja motornim
vozilom obavezno je.
152
78. Krivična dela protiv bezbednosti računarskih podataka (glava dvadeset sedma) –
zajedničke karakteristike
79. Pravljenje i unošenje računarskih virusa (član 300)
Zaštitni objekt: bezbednost kompjuterskih sistema i mreža
Posledica: nastupanje štete
1. osnovni oblik
 postoji kada neko napravi računarski virus u nameri njegovog unošenja u tuđ računar ili
računarsku mrežu
 radnja izvršenja je pravljenje računarskog virusa
 podrazumeva primenu određenih tehnoloških postupaka kojima se računarski virus

stvara
 dovršeno okončanjem radnje izvršenja uz postojanje odgovarajuće namere
 objekt radnje – računarski virus
 Računarski virus je računarski program ili neki drugi skup naredbi unet u računar ili
računarsku mrežu koji je napravljen da sam sebe umnožava i deluje na druge programe ili
podatke u računaru ili računarskoj mreži dodavanjem tog programa ili skupa naredbi
jednom ili više računarskih programa i podataka
 više od stotina hiljada virusa je danas poznato
 najpoznatiji: Brain, Petak 13, Mikelandjelo, Toronto star
 virusi koji inficiraju datotete – Jerusalem
 Boot sector virusi inficiraju sistemsu zonu – Disk Killer
 višedelni virusi inficiraju i sistemsku zonu i programske datoteke – AntiExe
 makrovirusi kao najopštiji Melissa
 Kompjuterski crvi ne napadaju druge programe već kompjuterski sistem
 u praksi samo lica koja raspolažu potrebnim stručnim znanjem – tvorci virusa
 Računar treba shvatiti u uobičajenom smislu.
 Računarskom mrežom se smatra skup međusobno povezanih računara koji komuniciraju

razmenjujući podatke
153
 na subjektivnom planu se zahteva direktni umišljaj i namera unošenja virusa u računar ili
mrežu
 novčana kazna i kazna zatvora do 6 meseci
2. teži oblik
 postoji kada neko unese računarski virus u tuđ računar ili računarsku mrežu i time
prouzrukuje štetu
 radnja izvršenja je unošenje računarskog virusa u tuđ računar ili računarsku mrežu
 dovršeno je kada usled unošenja računarskog virusa dođe do nastupanja štete koja mora biti
utvrđena u svakom konkretnom slučaju
 ne mora biti lice koje je rač. virus napravilo
 umišljaj
3. obavezno oduzimanje uređaja i sredstava kojima je kd učinjeno
80. Računarska prevara (član 301)

Radnja izvršenja: unošenje netačnog podatka, propuštanje unošenja tačnog podatka ili na drugi način
prikrivanje ili lažno prikazivanje podatka
Posledica: ostvarenje odredjenog uticaja na rezultat elektronske obrade ili prenosa podataka koji
pretpostavlja odgovarajuću izmenu rezultata obrade ili prenosa podataka u tom smislu da ne odgovara
realnom stanju stvari čime je drugom prouzrokovana imovinska šteta.
Kazna: (1-4)
1. osnovni oblik
 kada neko unese netačan podatak, propusti unošenje tačnog podatka, ili na drugi način
prikrije ili lažno prikaže podatak I time utiče na rezultat elektronske obrade I prenosa
podataka u nameri da sebi ili drugom pribavi protivpravnu imovinsku korist I time drugom
prouzrokuje štetu
 radnja izvršenja alternativno propisana
 unošenje netačnog podatka
 propuštanje unošenja tačnog podatka
 na drugi način prikrivanje ili lažno prikazivanje podataka

154
 potrebno je nastupanje određene posledice
 da je nekim činjenjem ili nečinjenjem ostvaren uticaj na rezultat elektronske obrade

ili prenosa podataka, koji predstavlja odgovarajuću izmenu rezultata obrade ili
prenosa podataka u tom smislu da ne odgovara realnom stanju stvari čime je drugom
prouzrokovana imovinska šteta
 moguće su u skoro svim slučajevima gde je izvršena automatizacija obrade podataka
 faktički samo ono koje je u mogućnosti da ostvari neku od predviđenih radnji
 direktan umišljaj
 namera da se sebi ili drugom pribavi protivpravna imovinska korist i time drugom
prouzrukuje šteta
2. teži oblik
 ako je delom iz stava 1 pribavljena imovinska korist preko 450k dinara
 1-8 godina
3. najteži oblik
 milion i po dinara
 2-10 godina
4. lakši privilegovani oblik
 razlikuje se u pogledu namere
 da se napravi šteta bez pribavljanja protivpravne imovinske koristi
 dovršeno kd ne pretpostavlja ostvarenje date namere
 novčana kazna, zatvor 6 meseci
155
81. Krivična dela protiv ustavnog uređenja i bezbednosti Republike Srbije (glava dvadeset
osma) – zajedničke karakteristike
82. Napad na ustavno uređenje (član 308)
Ovo kd odgovara onome što se u stranom krivičnom zakonodavstvu naziva delom veleizdaje.
Radnja izvršenja ima dva oblika:
 pokušaj promene ustavnog uredjenja RS
 Pokušaj se mora odnositi na nasilnu promenu ustavnog uređenja ili nasilno svrgavanje državnih
organa.
 Za postojanje kd nije neophodno da se pokušava promeniti ustavno uredjenje u celini, ali nije
dovoljno da se to čini samo u odnosu na neke manje važne elemente ustavnog uredjenja.
 pokušaj svrgavanja najviših državnih organa
 potrebno je da se to čini u odnosu na najviše organe a to su: predsednik Republike, Narodna

skupština, Vlada, Ustavni sud i Vrhovni kasacioni sud
 Svrgavanje postoji i kada se državni organ odnosno njegov član prinudi da podnese ostavku.
 kad se državni organ upotrebom prinude trajno onemogućava da vrši svoju funkciju
 po pravilu je praćeno njegovim nepriznavanjem i zamenom drugim, nelegalnim

organom
Pokušaj nije moguć, svršeno krivično delo
 postojaće tim pre ako je do promene i došlo
 moguće je da delo bude dovršeno sa nastupanjem posledice a da kasnije dođe do uspostavljanja

prethodnog stanja i stvaranja uslova za suđenje učiniocu
 moguće je da dođe do svrgavanja pojedinog državnog organa koje ne onemogućava u potpunosti

funkcionisanje države i ne dovodi do promene vlasti
Delo je opšteg karaktera
 ako u konkretnom slučaju budu ostvareni elementi još nekog kd iz ove glave, radiće se o prividnom
idealnom sticaju i postojaće samo to drugo kd
Pripremne radnje su kažnjive.
Kazna zatvora od 1-5 godina
Kvalifikovani oblici za većinu dela protiv ustavnog uređenja, član 321. stav 1 i 2
 stav 1 ako je
 imalo za posledicu smrt jednog ili više lica
156
 izazvalo opasnost po život ljudi
 praćeno teškim nasiljem ili velikim razaranjima
 dovelo do ugrožavanja bezbednosti, ekonomske ili vojne snage zemlje
 zatvor najmanje 10 godina
 stav 2
 ako je učinilac sa umišljajem lišio života neko lice, zatvor u trajanju od 30-40 godina
 stav 3
 ne važi u ovom delu ukoliko se uradi za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja,
oružanog sukoba ili vanrednog stanja
83. Pozivanje na nasilnu promenu ustavnog uređenja (član 309)

Ovo kd se dugo nazivalo neprijateljskom propagandom u našem krivičnom zakonodavstvu.
 osnovni oblik
 sastoji se u pozivanju ili podsticanju da se silom promeni ustavno uređenje RS ili da se

svrgnu najviši organi vlasti i njihovi predstavnici
 to je pozivanje i podsticanje da se izvrši kd napada na ustavno uredjenje
 Pozivanje i podsticanje su radnje podstrekavanja ali za razliku od tog oblika saučesništva

ovde se ne traži da su te radnje upravljene na individualno odredjen krug lica.
 zbog prirode ovog dela i podstrekavanje i pozivanje i podsticanje neodredjenog kruga

lica opravdava krivičnopravnu intervenciju.
 razlika izmedju pozivanja i podsticanja je u tome što se pozivanjem izaziva odluka kod
drugog, a podsticanje je upravljeno ka učvršćivanju ili realizaciji vec postojeće odluke.
 umišljaj
 namera ugrožavanja ustavnog uredjenja ili bezbednosti Srbije
 teži oblik
 kad se delo učini uz pomoć iz inostranstva
 irelevantno je koji subjekt tu pomoć pruža, dovoljno je da se vrši uz pomoć iz inostranstva
 1-8 godina
 lakši oblik
157
 radnje izvršenja
 izrada ili umnožavanje materijala koji je takav da se njime može izvršiti delo iz stava
1
 ista vrsta materijala samo što se ne unosi iz inostranstva nego se proizvodi u

zemlji
 inkriminisana je njegova proizvodnja i umnožavanje
 potrebna je namera da se materijal izrađuje ili umnožava u nameri rasturanja
 upućivanje ili prebacivanje na teritoriju Srbije materijala koji je po svom sadržaju

takav da poziva ili podstiče vršenje osnovnog oblika
 propagandni materijal u vidu štampanih stvari, audio-vizuelnih sredstava kao

što su video i audio kasete, kompakt diskovi itd
 kazna od 3 meseca do 3 godine
84. Špijunaža (član 315)

Krivicnim delom špijunaže napada se na bezbednost države.
 osnovni oblik
 sastoji se u saopštavanju, predaji ili činjenju dostupnim tajnih podataka ili dokumenata
vojnog, ekonomskog ili službenog karaktera stranoj državi, organizaciji ili licu koje radi za
njih.
 Radnja se javlja u tri oblika:
 saopštavanje
 posredno ili neposredno obaveštavanje tih subjekata o tajnim podacima, odn. o

sadržini dokumenata koji sadrže tajne podatke,
 može se preduzeti usmeno, pismeno ili sredstvima savremenih komunikacija
 predaja
 za razliku od saopštavanja pretpostavlja da se tajni podaci odn. dokumenti dostave

tim subjektima u svom izvornom obliku
 cinjenje dostupnim
 obuhvata sve radnje koje nisu saopštavanje ili predaja
 bilo koja radnja kojom se omogućava nekom od navedenih subjekata da sazna

tajne odatke a da pri tome nije nužno da izvršilac zna te podatke
 objekt radnje su tajni podaci ili dokumenti koji sadrže tajne podatke
158
 potrebno je da su vojne, ekonomske ili službene prirode, odnose se na jednu od ove tri
oblasti
 mora postojati umišljaj ali ne i drugi subjektivni elementi
 namera ili pobuda je irelevantna za postojanje kd špijunaže
 treba da obuhvati svest o tome da su podaci odnosno dokumenti tajni kao i svest i volju
da se oni predaju, saopštavaju ili čine dostupnim
 kazna zatvora 3-15 godina
 prvi poseban oblik
 onda kada neko stvara obaveštajnu službu u Srbiji ili rukovodi tom službom za stranu
državu ili organizaciju
 5-15 godina
 drugi poseban oblik
 stupanje u stranu obaveštajnu službu ili prikupljanje podataka za nju ili pomaganje njenog
rada na drugi način
 podaci ne moraju biti tajni
 1-10 godina
 treći poseban oblik
 sastoji se u pribavljanju tajnih podataka ili dokumenata u nameri da se saopšte ili predaju
stranoj državi, stranoj organizaciji ili licu koje im služi
 ovo je prethodni stadijum u odnosu na osnovni oblik
 kada podaci ili dokumenti još nisu saopšteni odnosno predati stranoj državi, stranoj
organizaciji ili licu koje im služi, već se pribavljaju u nameri da se to učini
 1-8 godina
 za tri posebna oblika je neophodan umišljaj
 kvalifikovan oblik
 ako je delo iz stava 1 ili 2 prouzrokovalo teške posledice za bezbednost, ekonomsku ili vojnu
moć zemlje
 zatvor najmanje 10 godina i zatvor od 30-40
 najteži oblik
 ako je kd špijunaže učinjeno za vreme neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja, oružanog
sukoba ili vanrednog stanja
159
 zatvor najmanje 10 godina i zatvor od 30-40
 tajni dokumenti
 da bi se podatak ili dokument smatrao tajnim nije dovoljno da su oni na osnovu zakona,
drugog propisa ili odlukom nadležnog organa i formalno proglašeni tajnim
 zahteva se da se radi o podacima ili dokumentima čije bi odavanje prouzrokovalo ili moglo da
prouzrukuje štetne posledica za bezbednost, odbranu ili političke, vojne ili ekonomske
interese zemlje
Pripremne radnje za osnovni oblik i oblik iz stava 2 su kažnjive.
85. Odavanje državne tajne (član 316)

 osnovni oblik
 kada neko saopšti preda ili učini dostupnim podatke ili dokumente nepozvanom licu koji su
mu povereni, a koji predstavljaju državnu tajnu
 Saopštavanje, predaja ili činjenje dostupnim se čini u odnosu na nepozvano lice
 Nepozvano lice je ono lice koje nije ovlašćeno da sazna podatke ili dokumenta oji
predstavljaju državnu tajnu u konkretnom slučaju
 ako to lice radi za stranu države ili stranu organizaciju, a izvršilac to zna ne bi
postojalo ovo kd već kd špijunaže
 radnja se mora preduzeti neovlašćeno
 da li je to bilo neophodno s obzirom da se saopštavanje, predaje ili činjenje

dostupnim čini nepozvanom licu
 izvršilac je lice koje je ovlašćeno po nekom pravnom osnovu da ima u posedu podatke,
odnosno dokumenta koja predstavljaju državnu tajnu
 ne mora biti ovlašćeno da bude upoznato i sa sadržinom dokumenta koji predstavlja

državnu tajnu
 zatvor od jedne do 10 godina
 lakši oblik
 kada izvršilac podatke ili dokumente do kojih je protivpravno došao i za koje zna da su
državna tajna saopšti drugom licu
 nema povrede dužnosti čuvanja državne tajne
 izvršilac nije lice kome su podaci povereni već je on do njih došao na protivpravan
način
160
 i osnovni i lakši pretpostavljaju postojanje umišljaja
 svest da se radi o podacima i dokumentima koji predstavljaju državnu tajnu
 teži oblik
 dve kvalifikatorne okolnosti, ratno ili vandredno stanje, ugrožavanje bezbednosti,

ekonomske ili vojne moći srbije
 nehatni oblik
 moguć samo kod osnovnog oblika a ne i kod lakšeg
 nije potrebno da se nepozvano lice i upoznalo sa sadržinom dokumenta odnosno sa podacima
 dovoljno je da je usled nehatnog postupanja učinioca stvorena situacija u kojoj se

nepozvano lice može upoznati sa državnom tajnom
 pojam državne tajne
 postoji samo kada su kumulativno ostvareni i formalni i materijalni element
 potrebno je da su proglašeni tajnom i da je njihovo odavanje imalo ili moglo

prouzrokovati štetne posledice za političke, ekonomske ili vojne interese zemlje
 pojam ilegalne tajne
 ne smatraju se tajnom iako su formalno kao takvi proglašeni oni podaci ili dokumenti koji
su upravljeni na teške povrede osnovnih prava čoveka ili na ugrožavanje ustavnog uređenja
ili bezbednosti Srbije i podaci ili dokumenti koji za cilj imaju prikrivanje učinjenog kd za
koje se po zakonu može izreći zatvor od 5 godina ili teža kazna
 odavanje ovakvih podataka i dokumenata ne predstavlja krivično delo
86. Izazivanje nacionalne, rasne i verske mržnje i netrpeljivosti (član 317)

 osnovni oblik
 radnja izvršenja je postavljena alternativno
 izazivanje ili raspirivanje rasne ili verske mržnje ili netrpeljivosti
 postoji u situacijama kada ne postoji takva mržnja pa se ona izaziva i onda kada postoji
kao latentno stanje ili kao stanje manjeg intenziteta pa se ona dalje raspiruje
161
 Izazivanje i raspirivanje znači da se pre svega utiče na emocije, ali delimično i na intelekt,
time što se stvara ili jača određeno osećanje i stav prema nekom narodu ili etničkoj zajednici.
 Mržnja predstavlja jako negativno osećanje koje predstavlja pogodno tlo za preduzimanje
raznih ekscesnih ponašanja prema pripadnicima određenog naroda ili etničke zajednice.
 Netrpeljivost je po svom negativnom potencijalu nižeg intenziteta od mržnje, ali i ona može
voditi vršenju određenih delatnosti kojima se netrpeljivost ispoljava a koje mogu imati i
elemente određenih kd.
 nije neophodno da je radnja izvršenja dovela do mržnje ili netrpeljivosti li da je povećala

intenzitet postojeće mržnje ili netrpeljivosti
 pasivni subjekt su narodi i etničke zajednice koje žive u Srbiji
 ako ne žive u Srbiji ovo kd ne postoji
 pojam naroda treba tumačiti da obuhvati i nacionalne manjine
 Nacionalna manjina je uvek deo nekog naroda koji ne živi u svojoj matičnoj državi
 dovoljan je eventualni umišljaj
 teži oblik
 s obzirom na sredstvo i način izvršenja
 postoji ako je delo
 učinjeno prinudom,
 zlostavljanjem,
 ugrožavanjem sigurnosti,
 izlaganjem poruzi nacionalnih, entičkih ili verskih simbola,
 oštećenjem tuđih stvari,
 skrnavljenjem spomenika, spomen-obeležja ili grobova
 kvalifikatorne okolnosti ovde predstavljaju neka druga krivična dela koja ako se učine zajedno
sa osnovnim oblikom ovog kd
 neće postojati sticaj jer je zakonodavac smatrao da kazna ne bi bila adekvatna težini
kd
 kazna je zatvor od jedne do 8 godina
 najteži oblik
162
 vršenje dela zloupotrebom položaja odnosno ovlašćenja ili s obzirom na posledice do kojih je došlo
 ako je u vezi prvog stava – 1-8 godina
 ako je u vezi drugog 2-10 godina
87. Sprečavanje službenog lica u vršenju službene radnje (član 322)

Krivično delo predstavlja poseban oblik prinude.
1. osnovni oblik
 čini ko silom ili pretnjom da će neposredno upotrebiti silu spreči službeno lice u vršenju
službene radnje koju preduzima u okviru svojih ovlašćenja ili ga na isti način prinudi na
vršenje službene radnje
 radnje izvršenja su
 sprečavanje službenog lica u vršenju službene radnje
 svaka delatnost kojom je na odgovarajući način a to je primenom sile ili pretnjom

da će se neposredno upotrebiti sila, službeno lice onemogućeno da preduzme ili
dovrši radnju iz okvira svog službenog ovlašćenja
 Sila i pretnja moraju biti primenjene u cilju sprečavanja službenog lica

u vršenju službene radnje
 sila može biti ostvarena na različite načine npr u vidu fizičkog napada
na službeno lice
 može se primeniti samo prema službenom licu
 pretnja postoji kada se preti da će se sila upotrebiti i prema nekom

drugom licu pri čemu mora biti reč o pretnji neposredne upotrebe sile
 nije potrebno da će on sam neposredno primeniti silu prema

službenom licu
 krivično delo je dovršeno kada je službeno lice sprečeno u vršenju službene

radnje ili je službena radnja morala biti prekinuta
 pokušaj će postojati ako je došlo do primene sile ili pretnje ali ne i do

sprečavanja službenog lica u vršenju službene radnje
 pokušaj je kažnjiv
 neće postojati ako je samo ometano ali nije sprečeno
 službeno lice mora biti sprečeno u vršenju konkretne službene radnje, jedne
ili više
163
 moguće je protivstajanje u odnosu na službenu radnju koja se vrši
usmeno, pismeno ili fizički
 potrebno je da službeno lice ima konkretno ovlašćenje za vršenje službene

radnje
 može biti pojedinačno, odnosi na određenu radnju ili generalno,

proizilazi iz prirode i ciljeva službe
 službeno lice započelo službenu radnju ili preduzimanje službene

radnje neposredno predstoji
 potrebno je da se sprečavanje odnosi na službene radnje koje su u granicama

nadležnosti službenog lica
 u suprotnom ako nisu, nema ovog kd
 Nezakonitom treba smatrati radnju koja je preduzeta protivno

postojećim propisima u kojima su predviđeni uslovi pod kojima se
radnja preduzima, radnju koja je preduzeta protivno propisima koji
određuju bitne forme postupka i radnju koje je preduzelo službeno
lice koje nije stvarno i mesno nadležno za preduzimanje te radnje
 takva je protivpravna i ne uživa kp zaštitu
 prinuđivanje službenog lica na službenu radnju
 sila mora biti primenjena samo prema službenom licu koje se prinuđava
 ako se primenjuje prema drugim licima ili stvarima u tom cilju

smatraće se pretnjom
 pretnja se može sastojati u izjavi da će se prema službenom ili nekom

drugom neposredno primeniti sila
 Prinuđavanje treba da se odnosi na vršenje određene službene radnje
 pretpostavlja primenu prinude u cilju izvršenja službene radnje
 kd se može sastojati i u prinuđavanju službenog lica da određenu

službenu radnju ne izvrši na predviđen već na neki drugi način koji
odgovara interesima lica koje primenjuje prinudu
 kd je dovršeno kada je službeno lice pod prinudom izvršilo službenu radnju
 kažnjiv je pokušaj a postoji kada je primenjena sila ili pretnja ali službeno lice nije izvršilo
službenu radnju
 pasivni subjekt je službeno lice
164
 neophodno je da je pasivni subjekt imao to svojstvo u trenutku preduzimanja radnje
izvršenja
 umišljaj
 svest o svojstvu službenog lica
2. teži oblik
 postoji ako prilikom izvršenja osnovnog oblika učinilac uvredi ili zlostavi službeno lice ili
mu nanese laku telesnu povredu ili preti upotrebom oružja
 uvreda može biti verbalna, simbolična ili realna
 pretnja upotrebom oružja je stavljanje u izgled upotrebe oružja da bi se službeno lice

sprečilo u vršenju službene radnje odnosno na nju prinudili
 isključena je mogućnost sticaja osnovnog oblika i onih koja imaju značaj kvalifikatorne
okolnosti – postoji samo teži oblik
3. teži oblik
 ako je protivstajanje ili prinuđavanje ili bilo koji teži oblik učinjen prema službenom licu u
vršenju poslova javne ili državne bezbednosti ili dužnosti čuvanja javnog reda i mira,
sprečavanja ili otkrivanja kd, hvatanja učinioca kd ili čuvanja lica lišenog slobode
 pojačana zaštita
 kd postoji samo ako je došlo do sprečavanja vršenja službene radnje ili do prinuđavanja na
službenu radnju pri obavljanju navedenih poslova odnosno dužnosti
 1-8 godina
4. najteži oblik
 ako je naneta teška telesna povreda
 prilikom dela iz stava 1 – 1-8 godina
 iz stava 3 – 2-10 godina
5. fakultativni osnov za oslobođenje od kazne
 postoji ako je učinilac bio izazvan grubim ili nezakonitim postupanjem službenog lica
 Nezakonito postupanje postoji ako je službeno lice u sprovođenju zakonite radnje postupalo na
nezakonit način
165
88. Lažno predstavljanje (član 329)
1. prvi oblik
 čini ko se u nameri da sebi ili drugom pribavi kakvu korist ili da drugom nanese kakvu
štetu lažno predstavlja kao službeno ili vojno lice ili neovlašćeno nosi kakve znake
službenog ili vojnog lica
 kada se neko lažno predstavlja kao službeno ili vojno lice
 Lažno predstavljanje postoji kada neko ko nema svojstvo službenog ili vojnog lica
preduzima različite delatnosti koje su po svojoj prirodi podobne da kod drugog
stvore utisak da je u pitanju službeno ili vojno lice
 verbalno kada se neko predstavi
 konkludentnim radnjama, pokazivanjem navodne službene

legitimacije
 ili drugi način
 kada neovlašćeno nosi neki znak službenog ili vojnog lica
 ostvaruje se nošenjem karakteristične uniforme, nošenjem pojedinih delova

karakteristične uniforme ili samo nekog aktuelnog znaka na osnovu kog se može
nedvosmisleno zaključiti
 potrebno je da se uniforma, delovi uniforme odnosno aktuelni znaci nose

neovlašćeno
 dovršeno preduzimanjem jedne od navedenih radnji
 namera da se sebi ili drugom pribavi korist ili nanese šteta
 nije neophodno da je namera realizovana
2. drugi oblik
 čini ko izvrši kakvu radnju za koju je ovlašćeno samo službeno ili vojno lice
 ne zahteva se postojanje odgovarajuće namere
 ako postoji namera za korist – stav 1
 dovršeno preduzimanjem bilo koje radnje na koju je ovlašćeno samo službeno ili vojno lice
 dovoljno je da u materijalnom smislu bude službena
166
 umišljaj
89. Samovlašće (član 330)

1. prvi oblik
 kada jedno lice samovlasno pribavlja neko svoje pravo ili pravo za koje smatra da mu pripada
 radnja izvršenja je pribavljanje prava
 mora biti samovlasno
 ne postoji pravni osnov
 na različite načine
 preduzimanje bilo koje delatnosti kojom se od strane učinioca na način kojim

se mimoilaze nadležni državni organi i propisani postupak ostvaruje tj
omogućava korišćenje nekog realno postojećeg ili pretpostavljenog prava
 ako je učinjeno primenom prinude, prevare primenom principa specijaliteta

postojaće jedno kd samovlašća
 postoji u dva slučaja
 kada učinilac samovlasno pribavlja pravo koje mu zaista pripada
 kada samovlasno pribavlja pravo za koje smatra da mu pripada
 pogrešno veruje da mu pripada po određenom pravnom osnovu
 dovršeno je kada neko samovlasno pribavi ili počne da vrši neko svoje postojeće ili
pretpostavljeno pravo
 potrebno je da učinilac smatra da mu neko pravo pripada na osnovu postojećih pravnih

propisa
 objekat radnje mogu biti stvarna obligaciona ili druga prava
 svest učinioca o tome da mu pripada pravo koje pribavlja
 nije značajno da li učiniocu pripada pravo stvarno
 bitno da on veruje da mu pripada
 umišljaj je isključen ako smatra da svoje pravo ostvaruje u skladu sa postojećim pravnim
osnovom
167
2. poseban oblik
 kada se neko pravo pribavlja za drugog
 jedno lice samovlasno pribavlja pravo ali ne za sebe već za drugo lice
 lice za koje se pravo samovlasno pribavlja nije izvršilac ali može biti podstrekač
odnosno pomagač ako su ispunjeni uslovi
 oba oblika, novčana kazna ili zatvor do godinu dana
3. goni se po privatnoj tužbi ako je na štetu građana
90. Krivična dela protiv pravosuđa (glava trideseta) – zajedničke karakteristike

91. Neprijavljivanje pripremanja krivičnog dela (član 331)
Zaštitni objekt: pravosuđe, nesmetano obavljanje pravosudne funkcije
Radnja izvršenja: propuštanje da se pripremanje prijavi
Posledica:
Kazna: (1-2)
Smisao postojanja ove inkriminacije je sprečavanje kd koje se priprema
1. osnovni oblik
 postoji u slučaju neprijavljivanja pripremanja kd za koje se može izreći kazna zatvora u

trajanju od 5 godina ili teža kazna
 radnja izvršenja se sastoji u nečinjenju odnosno propuštanju da se pripremanje prijavi
 pravo krivično delo nečinjenja
 Dužnost prijavljivanja postoji u odnosu na pripremanje kd
 dužnosti nema ako je neko saznao da je drugo lice donelo odluku da izvrši kd
ali nije preduzelo nikakve pripremne radnje
 treba se zadovoljiti jednim laičkim shvatanjem pojma kd
 ne može se očekivati od prosečnog građanina da poznaje tačno zakonska

obeležja bića kd kao ni zaprećenu kaznu
 dovoljno je da se radi o pripremanju težeg ili teškog kd
 uslov u pogledu zaprećene kazne je objektivni uslov inkriminacije
 prijava se podnosi nadležnom organu
168
 treba uzeti da kd ne postoji kada je prijava podneta nekom drugom organu koji
ima zakonsku obavezu da prijavu podnese nadležnom organu
 ne treba shvatiti u formalnom smilu,
 dovoljno je da je lice obavestilo nadležni ili drugi organ na bilo koji

način
 neophodno je da je do propuštanja da se delo prijavi došlo u vremenu kada je pripremano delo

bilo moguće sprečiti
 ako se pripremanje prijavi kasnije kada više nije moguće sprečiti izvršenje a moglo je
da se prijavi pre postojaće kd
 postojaće samo ako je pripremano delo pokušano ili izvršeno
 neophodan je umišljaj učinioca
 znanje o tome da se priprema kd
 znanje se mora nesumnjivo utvrditi i nije dovoljno da je učinilac u konkretnom slučaju

na osnovu postojećih okolnosti i činjenica morao to znati
2. teži oblik
 postoji onda kada se delo iz stava 1 učini u odnosu na kd za koje se može izreći kazna zatvora od 30-
40 godina
 zatvor od 3 meseca do 3 godine
3. lični osnov isključenja kažnjivosti
 s obzirom na postojanje bliskog odnosa lica koje ne prijavljuje pripremanje dela i lica koje delo
priprema
 neće se kazniti koja su učiniocu bračni drug, lice s kojim živi u trajnoj vanbračnoj zajednici,
srodnik u pravoj liniji, brat ili sestra, usvojilac ili usvojenik
 neće se kazniti ni bračni drug nekog od navedenih lica ili lice koje s nekim od njih živi u
vanbračnoj zajednici
 ne primenjuje se kod težeg oblika iz stava 2
92. Neprijavljivanje krivičnog dela i učinioca (član 332)

1. prvi oblik
 dva načina – kd nečinjenja
 neprijavljivanjem učinioca krivičnog dela ili

169
 zna se ko je učinilac kd pa se to ne prijavi
 neprijavljivanjem izvršenog dela
 lice koje je dužno da prijavi delo zna samo da je delo izvršeno ali ne zna ko je
učinilac
 Obaveza prijavljivanja nastaje momentom saznanja za učinjeno kd, momentom odnosno

momentom saznanja ko je učinilac kd
 ako postoje okolnosti koje sprečavaju da delo prijavi, obaveza nastaje onda kada
prestanu te okolnosti
 potrebno je da se radi o kd za koje se može izreći kazna zatvora od 30-40 godina
 uslov mora biti ispunjen da je do neprijavljivanja je došlo pre nego što su delo odnosno
učinilac otkriveni
 kd nema ako su delo ili učinilac već otkriveni
 učinioc je i izvršioc i saučesnik, kd postoji i onda kada se ne prijavi saučesnik
 delo obuhvata neprijavljivanje dovršenog a ni pokušanog dela
 do tri godine
2. drugi oblik
 radnja izvršenja je svesno propuštanje da se prijavi kd za koje je službeno ili odg. lice saznalo
u vršenju svoje dužnosti
 ako je otkrilo ne u vršenju svoje službene dužnosti proizilazi da nema ovog kd, može
postojati prvi oblik ako je ispunjen uslov u pogledu zaprećene kazne
 mora se raditi o kd za koje se može izreći pet godina zatvora ili teža kazna
 izvršilac je samo službeno ili odgovorno lice
3. treći oblik
 radnja izvršenja se sastoji u izvesnom propuštanju da se prijavi kd svog podređenog koje je

on učinio pri vršenju svoje službene, vojne ili radne obaveze
 neophodno je da se za to delo može izreći zatvor od 30-40 godina
 institut komandne odgovornosti
 može izvršiti samo službeno ili odgovorno lice
 1-8 godina
Potreban je umišljaj izvršioca
170
Lični osnov isključenja kažnjivosti u odnosu na određene kategorije lica – rodjaci
 ne mogu izvršiti to kd
 ako ona ostvare bitna obeležja krivično delo neće postojati
 cilj i smisao ove odredbe je da se lice koje je u nekom bliskom odnosu sa učiniocem oslobodi obaveze
prijavljivanja ali ne i obaveze prijavljivanja dela u slučaju kada učinilac još nije poznat
93. Pomoć učiniocu posle izvršenog krivičnog dela (član 333)

Cilj propisivanja ovog KD jeste efikasnije otkrivanje učinjenih KD kao I izvršenje izrečenih sankcija.
 osnovni oblik
 radnja izvršenja sastoji se u
 sakrivanju učinioca
 tome što se učiniocu prikrivanjem oruđa, tragova ili na drugi način pomaže da ne
bude otkriven
 preduzimaju se radnje kojima se ide za tim da se ne izvrši izrečena kazna, mere

bezbednosti ili vaspitne mere
 bilo koja radnja kojom se onemogućava primena ovih sankcija
 pružanje pomoći se može sastojati u ličnom ili stvarnom prikrivanju u zavisnosti od toga da li se
prikriva učinilac ili se prikrivaju stvari pomoću kojih bi učinilac mogao biti otkriven
 ne predstavlja radnju saučesništva budući da je delo već izvršeno
 nije od značaja ni težina niti vrsta učinjenog kd čiji se učinilac prikriva
 ako delo prijavi lice koje je pružilo pomoć učiniocu posle izvršenog kd može se uzeti
u obzir prilikom odmeravanja kazne
 postoji kada se pomoć pruža kako izvršiocu tako i saučesniku
 Izvršilac može biti svako lice osim saučesnika jer od njih se ne može očekivati da otkriju
zajedničko delo
 umišljaj se podrazumeva
 mora da obuhvati i bitna stvarna obeležja kd koje je učinilo lice kome se pruža pomoć
 teži oblik
 pružanje pomoći učiniocu krivičnog dela za koje je propisana kazna zatvora preko pet
godina
171
 najteži oblik
 ako je za kd koje se prikriva propisana kazna od 30-40 godina
 1-8 godina
 kaznena odredba
 ograničenje u pogledu odmeravanja kazne licu koje je izvršilo osnovni oblik kd iz stava 1
 zabranjeno je izricanje kazne osnovnog oblika koje bi po vrsti ili meri bila teža od kazne
propisane za kd za koje je pružena pomoć
 lični osnov isključenja kažnjivosti
 isključeno je kažnjavanje bliskih lica koja prikrivaju počinioca
94. Lažno prijavljivanje (član 334)

Svrha inkriminacije je dvostruka
 sprečavanje ometanja rada pravosudnih organa
 zaštita pojedinaca od lažnog prijavljivanja da su izvršili KD
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja se sastoji u prijavljivanju određenog lica da je učinilo krivično delo za koje
se goni po službenoj dužnosti
 mora biti lažno kako u objektivnom tako i u subjektivnom smislu
 nije učinilac lice koje se lažno prijavljuje
 a onaj koji prijavljuje zna za to
 irelevantno je kako je prijava podneta kao i da li je podneta nadležnom tužiocu ili

organu unutrašnjih poslova, sudu ili nenadležnom javnom tužiocu
 podnošenje prijave za drugi kažnjivi delikt ne predstavlja ovo kd
 dovršeno podnošenjem lažne prijave
 tri meseca do pet godina
2. teži oblik
 prijavljuje se na indirektan način podmetanjem tragova kd ili na drugi način
 smatra se dovršenim samo ako je došlo do pokretanja krivičnog postupka zbog kd za koje se
goni po službenoj dužnosti
172
 posledično krivično delo
 posledica je pokretanje krivičnog postupka
 mora biti prouzrokovano radnjom izvršioca i protiv lica za koje izvršilac zna
da nije učinilac
3. prvi privilegovani oblik
 postoji kada učinilac sam sebe prijavi a zna da nije izvršilac kd
 lažno samoprijavljivanje
 ne može učiniti lice koje da lažno priznanje u svojstvu okrivljenog
 propisana je novčana kazna ili zatvor do godinu dana
4. drugi privilegovani oblik
 lažno prijavljivanje samog dela
 učinilac prijavi da je učinjeno delo a zna da to delo nije učinjeno
 nije od značaja da li izvršilac u prijavi daje pravnu kvalifikaciju
 dovoljno je da da činjenični opis za delo koje se goni po službenoj dužnosti
 ako izvršilac koji lažno prijavljuje kd da neke neodređene podatke o navodnom izvršiocu
Potreban je direktni umišljaj
 svest odnosno znanje da delo nije učinilo lice koje se lažno prijavljuje odnosno znanje da neko delo
nije izvršeno
 krivično delo ne postoji kada podnosilac prijave sumnja da je učinjeno kd čak iako njegova sumnja
nema realnog osnova
95. Davanje lažnog iskaza (član 335)

Zaštitni objekt: pravosuđe
Izvršilac: svedok, veštak, prevodilac ili tumač; stranka
Radnja izvršenja: davanje lažnog iskaza
 Lažni iskaz predstavlja izjavu koja sadrži potvrđivanje neistinitih činjenica ili negiranje istinitih
 Teorije
173
 objektivna teorija – lažni iskaz je onaj iskaz koji po svojoj sadržini ne odgovara stvarnosti –
koji je u suprotnosti sa činjeničnim stanjem
 subjektivna teorija – lažni iskaz postoji onda kada iskaz ne odgovara predstavi onoga koji
daje iskaz, kada postoji neslaganje između onoga što iskazuje i onoga što je obuhvaćeno
njegovom svešću
 više odgovara objektivno shvatanje pojma
 irelevantno je da li je lažan u celini ili samo u nekom svom delu
 ne može se dati ćutanjem
Posledica: delatnosna osim najtežeg oblika – nastupanje teške posledice
Kazna: (1-4)
KD se smatra dovršenim kada je davanje lažnog iskaza kao procesna radnja završeno.
 lice koje daje iskaz sve dok davanje iskaza nije dovršeno može menjati iskaz
 ako lice u toku davanja iskaza promeni prvobitno lažno tvrđenje i na kraju da istinit iskaz, neće
postojati kd
 davanje lažnog iskaza pred sudom ili u prekršajnom, disciplinskom, upravnom ili drugom
zakonski propisanom postupku
 pojam suda treba tumačiti tako da obhvata i arbitražnim sudovima i sudovima časti
 sudom treba da se smatra onaj sud koji postoji i obrazuje se na osnovu zakona
 izvršilac može biti svedok, veštak, tumač ili prevodilac
 vrši se davanjem lažnog iskaza u parničnom, vanparničnom, izvršnom ili upravnom

postupku
 izvršilac je stranka koja da lažan iskaz prilikom izvođenja dokaza saslušanjem stranaka
 potrebno je da je doneta odluka koja je zasnovana na lažnom iskazu
 kod ostalih oblika se ne zahteva
3. teži oblik
 ako je lažni iskaz dat u krivičnom postupku ili pod zakletvom
174
 razlikuje se po vrsti postupka u kome se lažni iskaz daje ili po tome što je dat pod
zakletvom
 može biti samo neko od lica koje može biti izvršilac osnovnog dela iz stava 1
 okrivljeni ne može biti izvršilac
 ne može biti ni lice koje se ne može saslušati kao svedok
 ako se radi o licu koje može uskratiti svedočenje, može biti izvršilac ako je od strane suda
bilo upozoreno da ne mora da svedoči
 kazna zatvora od tri meseca do pet godina
 za postojanje svih oblika neophodan je umišljaj koji obuhvata svest da je iskaz koji se daje
lažan
4. najteži oblik
 ako usled davanja lažnog iskaza u kp nastupe teške posledice za okrivljenog
 kd kvalifikovano težom posledicom
 potreban je nehat u odnosu na težu posledicu a može postojati i umišljaj s obzirom da

teža posledica ne predstavlja drugo kd
 naročito teške posledice podrazumevaju donošenje pravosnažne i izvršne osuđujuće presude

za okrivljenog kojom je izrečena kazna zatvora
 zatvor od 1-8 godina
5. oslobođenje od kazne
 pod određenim uslovima se može osloboditi od kazne
 kumulativno ostvarena dva uslova
 da je opozvao svoj lažni iskaz
 da je učinio pre nego što je doneta konačna odluka u postupku u kome je dao lažan iskaz
175
96. Krivična dela protiv javnog reda i mira (glava trideset prva) – zajedničke karakteristike
97. Nasilničko ponašanje (član 344)
Zaštitni objekt: javni red i mir
Radnja izvršenja: grubo vređanje drugog, zlostavljanje drugog, vršenje nasilja prema drugom, izazivanje
tuče i drsko ili bezobzirno ponašanje
Posledica: značajnije ugrožavanje spokojstva građana ili teže remećenje javnog reda i mira
Kazna: (1-2)
1. osnovni oblik
 čini onaj ko grubim vređanjem ili zlostavljanjem drugog, vršenjem nasilja prema drugom,
izazivanja tuče ili drskim ili bezobzirnim ponašanjem značajnije ugrožava spokojstvo
građna ili teže remeti javni red i mir
 radnje izvršenja su:
 grubo vređanje drugog
 izjava saznata od nekog koja po svojoj sadržini predstavlja grubo negiranje ili
potcenjivanje vrednosti koje čine čast i ugled drugog lica, odnosno izjava kojom se
grubo povređuju njegova osećanja
 može biti verbalna, realna i simbolična odnosno gestovna
 objektivni kriterijum pri proceni da li je reč o vređanju a da li je bilo grubo

oceniti prema konkretnom slučaju
 zlostavljanje drugog
 zlostavljanje je preduzimanje određenih radnji koje kod pasivnog subjekta

prouzrukuju određene telesne ili duševne patnje slabijeg intenziteta a koje ne
predstavljaju laku telesnu povredu
 potrebno je preduzimanje jedne delatnosti koja ima karakter zlostavljanja
 razlikovanje običnog i grubog zlostavljanja nema praktičan značaj
 vršenje nasilja prema drugom
 postoji kada se upotrebom fizičke snage povređuje telesni integritet drugog lica, ako
mu se oduzima sloboda kretanja ili sloboda da nesmetano odlučuje o svojim
postupcima
 povređivanje telesnog integriteta isključuje nanošenje lake telesne povrede
176
 ne ulaze nasilni akti prema stvarima osim ako istovremeno ne znače nasilje i
prema drugom licu
 izazivanje tuče
 delatnosti kojima se provocira fizički obračun između dva ili više lica
 tuču treba shvatiti u uobičajenom smislu, kao fizički obračun u kome učestvuju dva
ili više lica
 nije neophodno da je do tuče i došlo
 ako dođe do tuče, učinilac može ali ne mora u njoj da učestvuje jer je
dovoljno da je tuču provocirao, odnosno isprovocirao
 drsko i bezobzirno ponašanje
 takvo ponašanje koje u znatnoj meri odstupa od uobičajenih pravila ponašanja
 nije svako nepristojno ponašanje nego ono koje je u očiglednom neskladu sa

opšteprihvaćenim pravilima ponašanja
 može biti ispoljeno prema licima ili stvarima
 dovršeno nastupanjem posledice
 alternativno određena kao
 značajnije ugrožavanje spokojstva građana ili
 postoji kada je nasilničko ponašanje po svojoj prirodi bilo podobno da kod

građana izazove određena neprijatna osećanja poput straha, nesigurnosti
i sl
 nije potrebno da bude i narušeno ali mora biti značajnije ugroženo
 nije neophodno da je došlo do kd u prisustvu drugih lica odnosno

javnosti
 kada je bez prisustva javnosti a bilo podobno da kod građana

izazove odgovarajuća neprijatna osećanja
 kada je u prisustvu drugih lica
 zahteva se da je nasilničko ponašanje kod prisutnih

građana izazvalo neprijatna osećanja
 teže remećenje javnog reda i mira
 preduzimanje nasilničkog ponašanja na javnom mestu
 remećenje javnog reda i mira mora biti teže
177
 kd je dovršeno nastupanjem jedne ili obe posledice
 svest o posledici kd
 pretpostavlja da je prilikom preduzetog nasilničkog ponašanja ispoljen agresivan stav

učinioca prema neodređenom broju nedefinisanih lica
2. teži oblik
 ako postoji delo iz stava 1 izvršeno u grupi ili kada je nekom licu pri izvršenju dela naneta
laka telesna povreda ili je došlo do teškog ponižavanja građana
 GRUPU čine najmanje tri lica povezanih radi trajnog ili povremenog vršenja kd koja ne
mora da ima definisane uloge svojih članova, kontinuitet članstva ili razvijenu strukturu
 Laka telesna povreda se sastoji u lakom narušavanju telesnog integriteta odnosno u lakom
narušavanju zdravlja.
 utvrđuje se u svakom konkretnom slučaju
 kd kvalifikovano težom posledicom u odnosu na koju učinilac mora postupati

iz nehata
 Teško ponižavanje građana pretpostavlja izrazito naglašeno omalovažavanje ili

ismevanje građana ili obezvređivanje određenih opšteprihvaćenih vrednosti
 kvalifikatorna okolnost koja mora biti obuhvaćena umišljajem učinioca
 postojanje se utvrđuje na osnovu okolnosti konkretnog slučaja
Sticaj:
 isključena je mogućnost idealnog sticaja sa kd uvrede i lake telesne povrede
 prividni idealni sticaj po princip konsumpcije i postojaće samo kd nasilničkog ponašanja
 ako je naneta TTP, postoji sticaj
98. Nasilničko ponašanje na sportskoj priredbi ili javnom skupu (član 344a)
Zaštitni objekt: sigurnost i bezbednost svih učesnika sportske priredbe
Izvršilac: bilo koje lice/službeno odgovorno lice koje ima položaj garanta
Radnja izvršenja:(1-5)
178
Posledica: značajnije ugrožavanje spokojstva građana ili teže remećenje javnog reda i mira/konkretna
opasnost za život i telo većeg broja ljudi ili imovinu većeg obima
Kazna: (1-5)
Blanketna norma za čije su tumačenje značajne odredbe Zakona o sprečavanju nasilničkog ponašanja na
sportskim priredbama ZSNSP
1. osnovni oblik
 radnju izvršenja predstavljaju:
 fizički napad ili fizički obračun sa učesnicima sportske priredbe ili javnog skupa
 Fizički napad je agresivno delovanje usmereno na telo pasivnog subjekta koje ne

mora uvek da obuhvati i neposredni fizički kontakt
 Fizički obračun je tuča između dva ili više lica.
 vršenje nasilja
 u slučaju fizičkog napada, obračuna ili vršenja nasilja postojanje kd isključuje

telesnu povredu – laku ili tešku
 oštećenje imovine veće vrednosti prilikom dolaska ili odlaska sa sportske priredbe ili
javnog skupa
 unošenje u sportski objekat predmeta, pirotehničkih sredstava ili drugih

eksplozivnih, zapaljivih i škodljivih supstanci koji mogu da izazovu telesne povrede
ili ugroze zdravlje učesnika sportske priredbe ili javnog skupa
 bacanje na sportski teren, među gledaoce ili učesnike javnog skupa

predmeta, pirotehničkih sredstava ili drugih eksplozivnih, zapaljivih i škodljivih
supstanci koji mogu da izazovu telesne povrede ili ugroze zdravlje učesnika sportske
priredbe ili javnog skupa
 gornje tri tačke treba shvatiti u njihovom uobičajenom jezičkom smislu
 neovlašćeni ulazak na sportski teren ili deo gledališta namenjen protivničkim

navijačima i izazivanje nasilja
 potrebno je da je ovim ulaskom izazvano nasilje
 neophodno je utvrditi uzročno posledičnu vezu između neovlašćenog ulaska i

izazivanja nasilja
 oštećenje sportskog objekta, njegove opreme, uređaja i instalacija
 radnju treba shvatiti u uobičajenom jezičkom smislu
 određenim ponašanjem ili parolama na sportskoj priredbi ili javnom skupu

izazivanje nacionalne, rasne, verske ili druge mržnje i netrpeljivosti zasnovane na
179
nekom diskriminatorskom osnovu usled čega dođe do nasilja ili fizičkog obračuna sa
učesnicima
 potrebno je da je reč o izazivanju, ne raspirivanju
 Izazivanje mržnje i netrpeljivosti pretpostavlja stvaranje negativnog

osećaja i definisanje neprijateljskog stava prema narodu ili etničkoj
zajednici ili drugoj društvenoj grupi
 neophodno je da su u pitanju delatnosti koje su o svojoj prirodi podobne da

izazovu neku mržnju što zavisi od karaktera delatnosti
 delatnosti se mogu preduzeti prema jednom ili više lica
 dovršeno je kada je izazivanje mržnje ili netrpeljivosti prouzrokovalo nasilje ili

fizički obračun
 sporno da li mogu biti neposredni učesnici – igrač, sudija, trener
 vrhovni kasacioni sud je zaključio da ipak može biti svako lice
 u doktrini se smatra ispravan stav da ne mogu izvršioci biti neposredni učesnici
 relevantan oblik krivice je umišljaj, direktni ili eventualni
 6 meseci do 5 godina i novčana kazna
2. prvi teži oblik
 ako je delo iz stava 1 izvršeno od strane grupe
 1-8 godina
3. odgovornost za kolovođu grupe
 ako izvrši delo iz prvog stava
 3-12 godina
 ako je izvršenjem dela iz stava 1 došlo do nereda kome je nekom licu naneta teška telesna
povreda ili ako je oštećena imovina veće vrednosti
 Imovina veće vrednosti je imovina čija vrednost prelazi iznos od milion i 200 hiljada
 kd kvalifikovano težom posledicom koja se može pripisati nehatu učinioca
 kazna 2-10 godina
5. poseban oblik
180
 čini službeno ili odgovorno lice koje pri organizovanju sportske priredbe ili javnog skupa ne
preduzme mere obezbeđenja kako bi se onemogućio ili sprečio nered pa usled toga budu
ugroženi život ili telo većeg broja ljudi ili imovina veće vrednosti
 radnja izvršenja je nepreduzimanje odgovarajućih mera obezbeđenja
 radnje propuštanja tj nečinjenja
 svako nepostupanje po određenim propisima ili tehničkim pravilima koje je

podobno da izazove posledicu ovog kd
 dovršeno nastupanjem posledice
 konkretna opasnost za život ili telo većeg broja ljudi ili imovinu većeg obima
 veći broj ljudi je ako je bilo više od 10 ljudi
 imovina veće vrednosti kao kod prethodnog oblika
 izvršilac samo službeno ili odgovorno lice koje prilikom organizovanja sportske priredbe ima
obavezu preduzimanja mera obezbeđenja kako bi se onemogućio ili sprečio nered
 ono koje ima položaj garanta i koje je dužno da preduzme odgovarajuće činjenje
 zatvor od tri meseca do tri godine i novčana kazna
6. mera bezbednosti
 učiniocu ovog dela se obavezno izriče zabrana prisustvovanja određenim sportskim

priredbama
99. Dogovor za izvršenje krivičnog dela (član 345)

Izvršilac: svako lice
Radnja izvršenja: dogovor s drugim da se izvrši određeno kd
Kazna: zatvor do godinu dana
Krivično delo čini ko sa drugim dogovori da izvrši određeno kd za koje se može izreći pet godina kazna ili
teža kazna.
Radnja izvršenja je dogovor sa drugim da se izvrši određeno kd
 Dogovor je postizanje sporazuma u vidu saglasnosti volja sa još jednim ili više lica.
 mora se odnositi na izvršenje određenog krivičnog dela i mora obuhvatiti bitna obeležja datog
krivičnog dela i određene okolnosti koje predstavljaju njihovu konkretizaciju
 neophodno je da se dogovor odnosi na kd za koje se može izreći pet godina zatvora ili teža kazna
 inkriminisan je dogovor da se izvrši teže delo
181
 dovršeno je kada je postignut dogovor o izvršenju kd za koje je propisana kazna zatvora pet godina
ili teža kazna
Pokušaj nije kažnjiv
 postoji neuspelo podstrekavanje ako je dogovor samo iniciran ali nije postignut
Krivično delo će postojati samo ako kd u odnosu na koje je postignut dogovor nije izvršeno niti pokušano
 prividni idealni sticaj primenom principa supsidijariteta
 kd dogovora za izvršenje kd kao supsidijarno postoji jedino ako nije ostvareno primarno delo tj kd u
odnosu na koje se postignut dogovor kd
 ako je to delo izvršeni ili pokušano postojaće samo to kd pod uslovom da je to delo za koje se može izreći
kazna zatvora od 5 godina ili teža kazna
 ako neko lice ne učestvuje u vršenju kd samo u dogovoru odgovaraće samo za dogovor
 ako je dogovor u odnosu na više krivičnih dela a bude izvršeno samo jedno odgovaraće za izvršeno
krivično delo ako je zaprećena kazna zatvora od 5 godina ili teža kazna
Učinilac može biti svako lice
Relevantan oblik krivie je direktan umišljaj
Novčana kazna ili zatvor do godinu dana
100. Udruživanje radi vršenja krivičnih dela (član 346)

Posledica:
Kazna: (1-7)
1. osnovni oblik
 čini ko organizuje grupu koja ima za cilj vršenje krivičnih dela za koja se može izreći kazna
zatvora od tri godine ili teža kazna ako zakonom za takvo delo nije predviđena teža kazna
 radnja izvršenja je organizovanje grupe koja ima za cilj vršenje kd za koja se može izreći
kazna zatvora od tri godine ili teža kazna
 Organizovanje je preduzimanje različitih delatnosti u cilju stvaranja, konstituisanja

odgovarajućeg oblika udruživanja za vršenje kd
182
 stvaranje novog do tada nepostojećeg oblika udruživanja ili korišćenje već
postojećeg kome se menja osnovna funkcija delovanja ili se pored postojećih
kao osnovna dodaje još i funkcija krivičnih dela
 GRUPU čine najmanje tri lica povezanih radi trajnog ili povremenog vršenja kd
koja ne mora da ima definisane uloge svojih članova, kontinuitet članstva ili
razvijenu strukturu
 organizovanje grupe mora da ima za cilj vršenje krivičnih dela uopšte
 nije reč o bliže određenim krivičnim delima čija su obeležja konkretizovana
 postojanje kd pretpostavlja dva uslova
 da je organizovana grupa koja ima za cilj vršenje kd za koja se može izreći kazna
zatvora od tri godine ili teža kazna
 mišljenja da je ovo ili objektivan uslov inkriminacije ili normativno obeležje

bića kd
 postoji samo ako zakonom za takvo organizovanje nije predviđena teža kazna
 kd supsidijarnog karaktera
 postoji jedino ako u konkretnom slučaju nisu ispunjeni uslovi za neko drugo
kd koje je na sličan način definisano i za koje je predviđena teža kazna
 neće postojati u slučaju udruživanja radi protivustavne delatnosti i

organizovanje i podsticanje na izvršenje genocida i ratnih zločina
 dovršeno samim organizovanjem grupe
 nije potrebno da je došlo do izvršenja nekog od kd zbog kojeg je grupa organizovana
 ako je neko delo izvršeno ili pokušano postojaće sticaj kd udruživanja i kd koje je
izvršeno
 pod uslovom da okolnost da je kd učinjeno od strane grupe predstavlja

osnovno a ne dopunsko obeležje izvršenog kd
 kvalifikovani oblik kd koje je izvršeno od strane grupe već pretpostavlja

zaprećenu težu kaznu
 pokušaj postoji kada iz određenih razloga nije došlo do organizovanja grupe u navedenom smislu
iako su u tom smeru bile preduzete određene aktivnosti
 kažnjiv pokušaj kd
 relevantan oblik krivice je direktni umišljaj
183
2. teži oblik
 čini ko organizuje organizovanu kriminalnu grupu
 ORGANIZOVANA KRIMINALNA GRUPA je grupa od tri ili više lica koja postoji određeno
vreme i deluje sporazumno u cilju vršenja jednog ili više krivičnih dela za koja je propisana
kazna zatvora od četiri godine ili teža kazna, radi neposrednog ili posrednog sticanja
finansijske ili druge koristi ili radi ostvarivanja i zadržavanja uticaja na privredne ili
druge važne državne strukture
 supsidijarnog karaktera i postoji samo ako za takvo organizovanje nije predviđena teža kazna
 dovršeno je organizovanjem organizovane kriminalne grupe
 nije potrebno da je došlo do izvršenja nekog od planiranih kd
 izvršenje jednog ili više planiranih kd dovodi do sticaja
 1-8 godina
3. lakši oblici – stav 3 i 4
 u stavu tri propisano je da se pripadnik grupe kažnjava zatvorom od tri meseca do tri godine
 u stavu 4 da se pripadnik organizovane kriminalne grupe kažnjava zatvorom od 6 meseci do

5 godina
 sastoje se u pripadanju grupi ili org. krim. grupi – OKG
 Pripadanje grupi ili OKG podrazumeva faktičko pristupanje njenom sastavu i relativno
kontinuirano delovanje u skladu sa njenim interesima i ciljevima
 trajno krivično delo jer pristupanjem grupi odnosno OKG nastaje neprekidno
protivpravno stanje koje pripadnik svojim postupanjem kontinuirano produžava
 Izvršilac može biti svako lice, a krivica pretpostavlja direktni umišljaj
4. teži oblik
 ako se delo iz stava 1 i 2 odnosi na grupu ili OKG koja ima za cilj vršenje kd za koja se može
izreći kazna zatvora od dvadeset godina ili zatvor od 30 do 40 godina
 ako je u pitanju organizovanje grupe ili kriminalne grupe kazna zatvora najmanje 10 godina
i kazna od 30-40
 ako je u pitanju pripadanje grupi ili organizovanoj kriminalnoj grupi koja ima takav cilj kazna
zatvora od 6 meseci do 5 godina
184
 ako se okolnost da grupa ili OKG ima za cilj vršenje kd sa kaznom iznad 20 godina tretira kao
objektivni uslov inkriminacije, organizator ili pripadnik ne bi morao da zna da se za kd
obuhvaćena planom može izreći kazna od 20 godina ili teža
 ako bi se shvatala kao normativno obeležje, morao bi da zna
5. privilegovani oblik
 mogućnost izricanja kazne zatvora do tri godine ili oslobođenje od kazne ako učinilac otkrije grupi
ili OKG ili na drugi način spreči kd čije je vršenje grupa ili OKG organizovala
 privilegujuća okolnost se sastoji u tome da je organizator otkrivanjem grupe ili na drugi način
onemogući tj spreči izvršenje kd radi čijeg je vršenja grupa ili okg organizovana
 Sprečavanje podrazumeva da grupa ili OKG nije izvršila nijedno kd radi čijeg je vršenja
organizovana.
6. privilegovani oblik
 mogućnost alternativnog izricanja novčane kazne ili zatvora do jedne godine ili novčane kazne ako
otkrije grupu ili OKG pre nego što je u njenom sastavu ili za nju učinio neko kd
 privilegujuća okolnost se sastoji u tome da pripadnik grupe ili okg otkrije grupu ili okg pre
nego što je u njenom sastavu ili za nju učinio neko kd
 institut stvarnog kajanja
 pored otklanjanja posledice i blagovremenosti datog postupanja pretpostavlja

dobrovoljnost
 slobodno samoopredeljenje učinioca
101. Nedozvoljena proizvodnja, držanje, nošenje i promet oružja i eksplozivnih materija

(član 348)
Posledica: apstraktna opasnost za javni red i mir
Kazna: (1-5)
Blanketna priroda kd pretpostavlja primenu odgovarajućih propisa sadržanih u Zakonu o oružju i municiji
i Zakonu o eksplozivnim materijama, zapaljivim tečnostima i gasovima.
1. osnovni oblik
185
 čini ko neovlašćeno izrađuje, prepravlja, prodaje, nabavlja, vrši razmenu ili drži vatreno
oružje, konvertibilno ili onesposobljeno oružje, njegove delove, municiju, eksplozivne
materije i minsko-eksplozivna sredstva
 radnja izvršenja je alternativno propisana i može biti:
 izrada vatrenog oružja, konvertibilnog ili onesposobljenog oružja, delova oružja,

municije, eksplozivnih materija ili minsko-eksplozivnih sredstava
 pravljenje odnosno proizvodnja predmeta koji predstavljaju objekt radnje kd
 prepravljanje
 prilagođavanje oružja drugoj municiji i drugi zahvati na oružju kojima se utiče na

njegovo funkcionisanje i trajno ili privremeno menjaju originalne tehničke
karakteristike i konstrukcijska rešenja proizvođača
 prodaja
 ustupanje drugom licu za određenu novčanu naknadu predmeta koji predstavljaju

objekt radnje kd
 nabavljanje
 kupovina i drugi načini sticanja predmeta koji predstavljaju objekt radnje kd
 nije značajno kada je i pod kojim okolnostima nabavljen predmet koji

predstavlja objekt radnje kd
 može biti i izvršenjem kd
 razmena
 ustupanje drugom licu predmeta koji predstavljaju objekt radnje kd za druge

predmete, određena dobra ili usluge
 držanje
 uspostavljanje neposredne ili posredne faktičke vlasti nad predmetima koji

predstavljaju objekt radnje kd
 ne mora trajati duže vreme, dovoljno da traje nekoliko minuta
 nije bitno da li je predmet koji predstavlja objekt radnje kd u svojini izvršioca
 delatnosti moraju biti preduzete neovlašćeno
 kd je dovršeno preduzimanjem bilo koje delatnosti koja ima karakter radnje izvršenja
 objekt radnje je vatreno oružje, konvertibilno ili onesposobljeno oružje, njegovi delovi,
municija, eksplozivne materije i minsko-eksplozivna sredstva
186
 čija je nabavka, razmena, nošenje ili držanje dozvoljena pod određenim uslovima
odnosno uz odgovarajuću odluku nadležnog organa
 Oružje je ručno prenosiva naprava izrađena ili prilagođena da pod pritiskom vazduha,
barutnih ili drugih gasova ili drugog potisnog sredstva može da izbaci zrno, kuglu, sačmu
ili neki drugi projektil odnosno da rasprši gas ili tečnost kao i druga naprava koja je
namenjena za samoodbranu ili napad, lov ili sport
 oružjem se ne smatraju uređaji za humano lišavanje života životinja, alati i

imitacija oružja koje ne koristi municiju sa barutnim punjenjem
 Vatreno oružje je ono oružje koje pod pritiskom barutnih gasova iz cevi izbacuje projektil
 vrste vatrenog oružja su mitraljez, puškomitraljez, automatska puška,

automat, pištolj, revolver, puška sa olučenim cevima, sa glatkim cevima,
kombinovana puška, puške, pištolji i revolveri sa ivičnim paljenjem
 može biti kratko i dugo, automatsko, poluautomatsko i repetirajuće,

jednometno i dvometno
 podvode se i ručno izrađen pištolj penkalo kao i svaka druga naprava koja
izbacuje metak zrno ili drugi projektil, pištolj olovka, ručno pravljeni pištolj za
ispaljivanje lovačkih patrona
 Konvertibilno oružje je ono oružje koje izgledom podseća na vatreno oružje i koje se s
obzirom na konstrukciju i materijal od koga je napravljeno može prepraviti tako da
ispaljuje bojevu municiju
 gasno, startno i signalno oružje
 Onesposobljeno oružje je vatreno oružje čiji su osnovni delovi trajno prepravljeni tako da se
iz njega ne može ispaliti bojevi metak
 Delovi oružja mogu biti
 osnovni
 ram, navlaka i cev pištolja
 ram, doboš i cev revolvera
 sanduk, zatvarač, cev i glava puške, teleskopski – optički nišan sa

svetlosnim snopom ili sa uređajem za elektronsko pojačavanje svetlosti,
infracrvenim ili termovizijskim uređajem
 dodatni osnovni su delovi višekalibarskog oružja koji se u originalnom pakovanju

isporučuju zajedno sa oružjem i koji se smatraju jedinstvenom celinom zajedno sa
oružjem
 Municija su meci za vatreno oružje sa olučenim i glatkim cevima
187
 Minsko-eksplozivna sredstva su sve vrste bombi, mina, granata i drugih naprava
opremljenih sa eksplozivnom ili adekvatnom neeksplozivnom materijom ili detonatorom
kod kojih pod spoljašnjim ili unutrašnjim delovanjem dolazi do naglog oslobođenja
energije i njenog rasprskavanja
 Eksplozivnim materijama smatraju se privredni eksplozivi, sredstva za paljenje

eksploziva, pirotehnički proizvodi, privredna municija i barut i sirovine eksplozivnog
karaktera koje se koriste za njihovu proizvodnju
 petarda, crvni barut, fleš šok smeša i šibična smeša kojom se pune baterije
 objekt nije pancir košulja koja se nalazi u slobodnoj prodaji
 subjektivni plan podrazumeva umišljaj
 svest o tome da se delatnosti koje predstavljaju radnju izvršenja preduzimaju

neovlašćeno kao i svojstvo objekta radnje odnosno svest o tome da je reč i vatrenom
oružju itd
 motiv se može uzeti u obzir samo prilikom odmeravanja kazne
 zatvor šest meseci do 5 godina i novčana kazna
2. prvi teži
 postoji ako je u pitanju vatreno oružje, municija, eksplozivne materije, minsko-eksplozivna

sredstva ili sredstva na bazi eksplozivnih materija ili gasno oružje čija izrada, prodaja,
nabavka, razmena ili držanje nije dozvoljeno građanima
 Gasno, startno i signalno oružje su pištolj, revolver ili puška koji pod pritiskom barutnih
gasova raspršuju neškodljive, nadražujuće materije sa kratkotrajnim dejstvom i ispaljuju
punjenje namenjeno isključivo izazivanju glasnog pucnja ili ispaljivanju svetleće rakete
 fizička lica ne mogu nabavljati, držati i nositi oružje koje spada u tzv „A kategoriju“
 minsko eksplozivna sredstva,
 automatsko kratko i dugo vatreno oružje
 oružje koje se posle ispaljenog metka automatski puni i koje može jednim pritiskom
obarača ispaliti najmanje dva ili više metka jedan za drugim, bez ponovnog
punjenja oružja
 oružje skriveno u drugim predmetima
 vatreno oružje sa prigušivačem pucnja
 zabranjeno je stavljati u promet, nabavljati, držati i nositi prigušivač pucnja, municiju sa

pancirnim, zapaljivim, eksplozivim zrnom sa primesama ili oplatama od radioaktivnih,
188
otrovnih i štetnih materija kao i zrna za takvu municiju i municiju za pištolje i revolvere sa
zrnom koje ima eksplozivno dejstvo (dum-dum municija) i zrna za tu municiju
 objekt može biti i pištolj škorpion, ručno pravljeno oružje u obliku olovke za ispaljivanje
malokalibarskih metaka, gasni pištolj, modifikovana defanzivna ručna bomba m75 – kašikara,
projektilski metak i elektrodetonatorske kapisle, plastični eksploziv i raketni pištolj
 u slučaju sticaja sa prvim oblikom
 postoji samo teži oblik iz stava 2 primenom prividnog idealnog sticaja primenom
principa konsumpcije
3. drugi teži
 ako je ostvarena neka od tri kvalifikatorne okolnosti
 ako je stavom 1 i 2 veća količina oružja municije ili sredstava
 kvalifikatorna okolnost je u količini
 veću količinu oružja predstavlja
 šest revolvera i dva pištolja
 veča količina sredstava na bazi eksplozivnih materija
 pet ručnih bombi
 šest bombi, jedna defanzivna
 veća količina municije
 300 metaka različitog kalibra za pištolje
 400 metaka za revolver
 ako je u pitanju oružje ili druga sredstva velike razorne moći
 priroda oružja i sredstava je kvalifikatorna okolnost
 plastični eksploziv pep 500 u težini od 500 grama sa detonatorskom kapicom
 2 kg plastičnog eksploziva penetrit
 nebitno je što optuženi nije imao i kapislu jer je reč o upotrebljivom eksplozivu
 ako se delo vrši protivno pravilima međunarodnog prava
 kvalifikatorne okolnosti moraju biti obuhvaćene umišljajem učinioca
 2-12 godina
4. treći teži
189
 ako neko neovlašćeno nosi predmete dela iz stava 1 i 2
 radnja izvršenja je nošenje vatrenog oružja ili drugog predmeta koji predstavlja objekt
radnje datih oblika kd
 Nošenje pretpostavlja da se učinilac kreće u prostoru u smislu promene mesta na kome se

nalazi i da pri tom kod sebe drži oružje ili drugi predmet koji predstavlja objekt radnje kd
 ako se nalazi u automobilu ili drugom prevoznom sredstvu isto je reč o nošenju
 nošenje postoji ako učinilac ima mogućnost neposrednog raspolaganja, odnosno

korišćenja oružja ili drugog predmeta koji predstavlja objekt radnje kd
 postoji kada učinilac bez ovlašćenja nosi vatreno oružje ili drugi predmet koji predstavlja
objekt radnje kd i pri tom nema ni ovlašćenje za njegovo držanje
 dovršeno već samim nošenjem vatrenog oružja ili drugog predmeta koji predstavlja objekt
 nije moguć pokušaj ovog kd
 2-10 godina
5. lakši oblik
 postoji kada neko neovlašćeno nosi predmete iz stava 1 za čije nabavljenje i držanje ima odobrenje
nadležnog organa
 zatvor od šest meseci do 5 godina
6. obavezno oduzimanje oružja, njegovih delova, municije, materija i sredstva iz stava 1-5
Postoji stanovište da je moguća primena dela malog značaja kako u odnosu na osnovni oblik ako i u odnosu
na teži oblik stava 2
Sticaj
 ako je objekt radnje pribavljen izvršenjem kd krađe postojaće sticaj
 ako je vatreno oružje bilo neovlašćeno držano ili nošeno a pri tom sredstvo izvršenja nekog drugog
kd
190
102. Falsifikovanje isprave (član 355)
Zaštitni objekt: pravni saobraćaj
Radnja izvršenja: pravljenje lažne isprave, preinačenje isprave, upotreba lažnje ili preinačene isprave i
nabavljanje lažne ili preinačene isprave radi upotrebe
Posledica: apstraktna opasnost za funkcionisanje pravnog sistema
Kazna: (1-2)
 osnovni oblik
 sastoji se u pravljenju lažne isprave, preinačenju prave u nameri da se upotrebi kao prava,
onaj ko lažnju ili preinačenu upotrebi kao pravu ili je nabavi radi upotrebe
 radnja izvršenja je alternativno određena
 pravljenje lažne isprave
 Pravljenje lažne isprave podrazumeva stvaranje isprave koja ne potiče od lica koje
je navedeno kao njen izdavalac, već je ispravu sačinilo drugo lice, odnosno izvršilac
kd
 ne podudaraju se lice označeno kao izdavalac isprave i lice koje je ispravu

sačinilo
 nije bitna sadržina isprave, može biti istinita ili lažna
 potrebno je da je učinjeno u nameri da se isprava upotrebi kao prava
 preinačenje isprave
 pretpostavlja postojanje određene isprave i sastoji se u izmeni njene sadržine
 potrebno je da se bitno menja sadržina isprave, da se izmene odnose na

činjenice koje su od bitnog značaja
 pretpostavlja nameru upotrebe isprave
 materijalni falsifikat – stvaranje, menjanje isprave u fizičkom, materijalnom

smislu
 upotreba lažne ili preinačene isprave
 stavljanje u pravni saobraćaj
 lažna ili preinačena isprava je stavljena u pravni saobraćaj kada je njena

sadržina saznata od lica kome je upućena
 nabavljanje lažne ili preinačene isprave radi upotrebe
191
 podrazumeva sticanje tj preduzimanje bilo koje delatnosti kojom se uspostavlja
faktička vlast nad lažnom ili preinačenom ispravom
 nije značajno na koji je način nabavljena
 potrebno je da je nabavljena radi njene upotrebe
 dovršeno preuzimanjem radnje izvršenja
 irelevantno je u kom cilju je učinilac nameravao da je upotrebi
 posledica
 apstraktna opasnost za funkcionisanje pravnog saobraćaja
 objekt je isprava
 Ispravom se smatra svaki predmet podoban ili određen da služi kao dokaz činjenice koja
ima značaj za pravne odnose
 i računarski podatak
 široko se shvata
 lice koje je podstrekavalo, pomagalo odgovaraće u svojstvu saučesnika
 direktni umišljaj i namera da se lažna odnosno preinačena isprava upotrebi kao prava
 teži oblik
 ako je delo iz stava 1 učinjeno u pogledu javne isprave, testamenta, menice, čeka, javne ili
službene knjige ili druge knjige koja se mora voditi na osnovu zakona
 kvalifikatorna okolnost je svojstvo objekta radnje
 radnja izvršenja se ostvaruje na isti način kao kod osnovnog oblika samo u pogledu svih
gornjih situacija
 Javna isprava je ona isprava koju je u propisanom obliku izdao državni organ u granicama
njegove nadležnosti kao i isprava koju je u takvom obliku izdala druga organizacija ili
zajednica u vršenju javnih ovlašćenja koje joj je povereno zakonom ili odlukom državnog
organa zasnovanom na zakonu
 dovršeno okončanjem radnje izvršenja
 produženo kd
 izvršilac mora biti svako lice
192
 relevantan oblik krivice je direktan umišljaj
 pretpostavlja postojanje namere
 tri meseca do 5 godina
 kažnjiv je pokušaj krivičnog dela
103. Posebni slučajevi falsifikovanja isprave (član 356)

Pet posebnih oblika kd falsifikovanja isprave:
1. ZLOUPOTREBA BLANKETA
 čini onaj ko hartiju, blanket ili drugi predmet na kojem je neko lice stavilo svoj potpis
neovlašćeno popuni izjavom koja ima vrednost za pravne odnose
 zloupotreba blanko datog potpisa
 nije značajno iz kog razloga je neko lice prethodno stavilo svoj potpis na hartiju,
blanket ili drugi predmet
 bitno je da se na blanko potpisanu hartiju unosi određena izjava
 izjava mora imati vrednost za pravne odnose i mora biti uneta neovlašćeno
 dovršeno samim popunjavanjem hartije, blanketa ili drugog predmeta
 unošenjem izjave koja ima vrednost za pravne odnose
 ne traži se da je posle popunjavanja došlo do upotrebe hartije, blanketa ili drugog predmeta
2. SAČINJAVANJE ISPRAVE OBMANOM
 čini onaj ko drugog obmane o sadržaju isprave i ovaj stavi svoj potpis na tu ispravu
smatrajući da potpisuje pod drugu ispravu ili pod drugi sadržaj
 zloupotreba poverenja nekog lica
 dovršeno kada lice smatrajući da potpisuje pod drugu ispravu ili pod drugi sadržaj stavi svoj
potpis na određenu ispravu
3. NEOVLAŠĆENO IZDAVANJE ISPRAVE
 postoji kada ko ispravu izda u ime drugog lica bez njegovog ovlašćenja ili u ime lica koje ne
postoji
 ostvaruje se na dva načina
 kada neko lice izda ispravu u ime drugog lica bez njegovog ovlašćenja
 kada neko lice izda ispravu u ime drugog lica koje ne postoji
193
 dovršeno kad je isprava izdata
4. TAČKA 4
 kada neko ko je izdavalac isprave uz svoj potpis stavi da ima položaj, zvanje ili čin iako ga
nema, a ovo ima bitan uticaj na dokaznu snagu isprave
 isprava je prava u pogledu sadržine, potpisa i izdavaoca ali izdavalac nema položaj, čin ili
zvanje koje je u ispravi naveo
 potrebno je da navođenje položaja, čina ili zvanja ima bitan uticaj na dokaznu snagu isprave
 dovršeno kada izdavalac isprave uz svoj potpis stavi da ima položaj, čin ili zvanje koje nema
5. NEOVLAŠĆENO UPOTREBLJAVANJE PEČATA ILI ZNAKA
 čini ga onaj ko ispravu načini na taj način što neovlašćeno upotrebi pečat ili znak
 radnja izvršenja je pravljenje isprave neovlašćenom upotrebom pečata ili znaka
 Pečat ili znak su pravi ali je njihova upotreba neovlašćena
Kod učinioca mora postojati namera da se ta isprava upotrebi kao prava
 kažnjiva je njihova upotreba kao i nabavljanje radi upotrebe
Pokušaj je kažnjiv
Može se učiniti samo sa umišljajem
 podrazumeva i posebnu nameru da se delo čini neovlašćeno
Kazniće se kaznom za kd falsifikovanje isprave
104. Falsifikovanje službene isprave (član 357)

Zaštitni objekt: pravni saobraćaj
Izvršilac: službeno lice
Radnja izvršenja: unošenje neistinitih podataka u službenu ispravu, knjigu ili spis ili neunošenje nekog
važnog podatka; overavanje službene isprave, knjige ili spisa sa neistinitim sadržajem; omogućavanje
pravljenja službene isprave, knjige ili spisa sa neistinitom sadržinom svojim potpisom ili pečatom
Posledica: apstraktna opasnost za odvijanje pravnog saobraćaja – u načelu delatnosno delo
Kazna: (1-2)
Po svojoj prirodi predstavlja intelektualni falsifikat – isprava izdana od strane ovlašćenog službenog lica ali
je njena sadržina neistinita.
194
 čini službeno lice koje
 u službenu ispravu, knjigu ili spis unese neistinite podatke ili ne unese važan
podatak
 svojim potpisom odnosno službenim pečatom overi službenu ispravu, knjigu ili spis
sa neistinitom sadržinom
 svojim potpisom, odnosno službenim pečatom omogući pravljenje službene isprave

ili spisa sa neistinitom sadržinom
 unošenje neistinitih podataka u službenu ispravu, knjigu ili spis ili neunošenje
nekog važnog podatka
 ostvaruje se činjenjem ili nečinjenjem kojim nastaje lažna službena isprava, knjiga
ili spis
 neistiniti podatci koji se unose ili istiniti podatci koji se ne unose u službenu ispravu,
knjigu ili spis moraju biti važni odnosno značajni za određene odnose
 overavanje svojim potpisom odnosno službenim pečatom službene isprave, knjige ili
spisa sa neistinitim sadržajem
 službeno lice svojim potpisom odnosno pečatom verifikuje službenu ispravu, knjigu
ili spis čija sadržina ne odgovara objektivnom stanju stvari
 omogućavanje pravljenja službene isprave, knjige ili spisa sa neistinitom sadržinom

svojim potpisom ili pečatom
 službeno lice stavlja svoj potpis odnosno pečat na službenu ispravu, knjigu ili spis
u koji će naknadno biti uneti neistiniti podaci ili će biti izostavljeni važni podaci
 delo je dovršeno preduzimanjem bilo koje delatnosti koja ima karakter radnje izvršenja
 delatnosno krivično delo kod koga posledica nije predviđena kao obeležje bića kd
 objekt radnje su službena isprava, knjiga ili spis
 Javna isprava je ona isprava koju je u propisanom obliku izdao državni organ u granicama
njegove nadležnosti kao i isprava koju je u takvom obliku izdala druga organizacija ili
zajednica u vršenju javnih ovlašćenja koje joj je povereno zakonom ili odlukom državnog
organa zasnovanom na zakonu
 Službene isprave su isprave koje izdaje službeno lice u vršenju svoje službene dužnosti i
služe kao dokaz određene pravno relevantne činjenice
195
 Službene knjige su knjige koje u skladu s odgovarajućim propisima vode službena lica u
okviru vršenja službene dužnosti – matične knjige npr, knjigovodstvene, blagajničke
 Službeni spisi su dokumenti koji nastaju u vršenju službe ili u vezi sa njom i u zavisnosti od
konkretnog slučaja obuhvataju samo dokumenta koja je sačinilo službeno lice u vršenju
svoje službe ili u vezi sa njom ili obuhvataju dokumenta i odgovarajuće podneske učesnika
u određenim postupcima
 izvršilac je službeno lice
 može biti i odgovorno lice
 Službeno lice je lice kojem je faktički povereno vršenje pojedinih službenih dužnosti ili
poslova
 Odgovorno lice je vlasnik preduzeća ili drugog subjekta privrednog poslovanja ili lice u
preduzeću, ustanovi ili drugom subjektu kojem je, s obzirom na njegovu funkciju, uložena
sredstva ili na osnovu ovlašćenja poveren određeni krug poslova u upravljanju imovinom,
proizvodnji ili drugoj delatnosti ili u vršenju nadzora nad njima ili mu je faktički povereno
obavljanje pojedinih poslova
 krivica – umišljaj
 kazna od tri meseca do pet godine
2. drugi oblik
 čini službeno lice koje neistinitu službenu ispravu, knjigu ili spis upotrebi u službi kao da su
istiniti ili koje službenu ispravu knjigu ili spis uništi, prikrije, u većoj meri ošteti ili na drugi
način načini neupotrebljivim
 radnja izvršenja alternativno propisana
 upotreba neistinite službene isprave, knjige ili spisa
 upotreba podrazumeva njihovo korišćenje u vršenju službe kao da su istiniti
 uništenje, prikrivanje, oštećenje u većoj meri ili na drugi način činjenje

neupotrebljivim službene isprave, knjige ili spisa
 uništenje znači preduzimanje bilo koje delatnosti koja dovodi do njihovog potpunog
fizičkog uništenja koje podrazumeva nemogućnost korišćenja npr cepanjem
 prikrivanje se vrši njihovim stavljanjem na mesto koje je nepoznato određenom

krugu lica
 oštećenje je delimično uništenje koje mora biti u većoj meri
 procenjuje se s obzirom na mogućnost daljeg korišćenja službene

isprave, knjige ili spisa
196
 činjenje neupotrebljivim na drugi način je preduzimanje bilo kog činjenja ili
nečinjenja koje za posledicu ima nemogućnost korišćenja službene isprave, knjige
ili spisa
 izvršilac je službeno lice
 može biti i odgovorno lice
 krivica – umišljaj
 kod upotrebe mora da obuhvati svest o neistinitosti službene isprave, knjige ili spisa
 ista kazna kao kod prvog oblika – tri meseca do pet godina
197
105. Krivična dela protiv službene dužnosti (glava trideset treća) – zajedničke karakteristike
106. Zloupotreba službenog položaja (član 359)
Zaštitni objekt: službena dužnost, služba
Posledica: pribavljanje koristi, nanošenje štete, teže povređivanje prava drugog
Kazna: (1-3)
Opšti službeni delikt, opšte krivično delo protiv službene dužnosti – ako su ostvarena obeležja nekog drugog
krivičnog dela iz ove glave postojaće samo to drugo krivično delo.
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je propisana alternativno
 iskorišćavanje službenog položaja ili ovlašćenja
 postoji kada se taj položaj ili ovlašćenje koristi ne zbog interesa službe već radi
ostvarivanja nekog sopstvenog interesa ili interesa trećeg lica ili na štetu interesa
nekog lica
 ostaje u okvirima svog službenog položaja ili ovlašćenja
 presudan je motiv za postojanje kod službenih radnji kod kojih službeno lice
ima diskreciono pravo odlučivanja
 zloupotreba u subjektivnom smislu
 prekoračenje granica službenog položaja ili ovlašćenja
 zloupotreba službenog položaja u objektivnom smislu
 irelevantan motiv jer podrazumeva da radnja nije dozvoljena
 potrebno je da su granice službenog ovlašćenja prekoračene ili da se ne

vrši
 nevršenje službene dužnosti
 irelevantan motiv jer podrazumeva da radnja nije dozvoljena
 zloupotreba službenog položaja u objektivnom smislu
 Posledica se javlja u tri oblika
 pribavljanje sebi ili drugom fizičkom ili pravnom licu kakve koristi
 najčešće se sastoji u ovome
 Pojam koristi treba shvatiti šire od imovinske koristi

198
 može biti i nematerijalna korist
 Bilo kakva korist, bilo imovinska ili neimovinska kojom se stvara povoljniji položaj
za određeno lice u bilo kojoj sferi društvenog života
 nanošenje štete drugome
 teža povreda prava drugog
 delo je dovršeno nastupanjem posledice
 ako je službeni položaj zloupotrebljen u nameri da se postigne korist, nanese šteta

drugom ili teže povrede prava drugog, a do toga nije došlo iz bilo kog razloga postojaće
pokušaj
 izvršilac može biti samo službeno lice
 do 2012 moglo je biti i odgovorno lice u pravnom licu
 ne može biti izvršilac zloupotrebe službenog položaja
 potreban je umišljaj učinioca
2. teži oblik
 ako je izvršenjem dela iz stava 1 pribavljena imovinska korist u iznosu preko 4500000
 1-8 godina
3. najteži oblik
 ako premašuje milion i po korist koja je pribavljena
 2-12 godina
 po pravilu je merodavna tržišna vrednost pri utvrđivanju visine imovinske koristi
107. Nesavestan rad u službi (član 361)

Radnja izvršenja: kršenje zakona, propisa ili opštih akata, propuštanje dužnog nadzora, i drugi način
Posledica: mogućnost nastupanja teže povrede prava drugog ili imovinske štete
Kazna: (1-2)
Samo najgrublji oblici nesavesnog postupanja opravdavaju kp intervenciju.
1. osnovni oblik
199
 radnju izvršenja čini službeno lice koje kršenjem zakona, drugih propisa ili opštih akata,
propuštanjem dužnosti nadzora ili na drugi način očigledno nesavesno postupa u vršenju
službe
 očigledno nesavesno postupanje u službi može da preduzme na tri načina
 kršenjem zakona, propisa ili opštih akata
 propuštanjem dužnog nadzora
 i na neki drugi način
 nije dovoljno obično nesavesno postupanje, mora biti očigledno
 mora se raditi o višem stepenu nesavesnog postupanja, o grubljoj povredi
 neophodan je subjektivni element
 da je bilo svesno ili je bilo dužno i moglo biti svesno da usled toga može nastupiti teška
povreda prava drugog ili imovinska šteta
 potrebno je da nastupi i u iznosu koji prelazi 450hiljada dinara
 objektivni uslov inkriminacije a ne posledica
 posledica se sastoji u mogućnosti nastupanja teže povrede prava drugog ili imovinske štete
 izvršilac može biti bilo koje službeno lice
 odgovorno lice takođe u ustanovi i drugom subjektu sem onih koje se bave privrednom
delatnošću
 subjektivni element
 treba uzeti da se može izvršiti i iz umišljaja i nehata
 umišljaj ili nehat mora da postoji u odnosu na mogućnost teže povrede – posledicu ali ne
treba da obuhvati i samo nastupanje posledice jer ono nastupa objektivni uslov
inkriminacije
 u odnosu na mogućnost nastupanja teže povrede prava drugog ili imovinske štete može
postojati kako umišljaj tako i nehad
 u odnosu na druga bitna obeležja mora postojati umišljaj
2. teži oblik
 ako usled dela iz stava 1 dođe do teške povrede prava drugog ili nastupanja imovinske štete u iznosu
preko milion i 500 hiljada
 teška povreda prava drugog je potrebna
200
 zatvor od 6 meseci do 5 godina
108. Protivzakonita naplata i isplata (član 362)

Radnja izvršenja je propisana alternativno:
 naplata od lica koje nije dužno da nešto plati
 naplata u većem iznosu od onog koje je neko lice dužno da plati
 neisplaćivanje onoga što nekom licu pripada
 isplata manjeg iznosa od onog koje nekom licu pripada
 nepredavanje stvari
 predaja stvari u količini ili vrednosti manjoj od one koja nekom licu pripada
 potrebno je za sve oblike radnje da se postupa protivno zakonu, drugim propisima ili
pojedinačnom aktu donetom na osnovu zakona kojim je neka naplata, isplata ili predaja stvari
regulisana
Objekt radnje: novac, kod predaje stvari bilo koja pokretna stvar
Krivica: umišljaj
 svest o tome da se vrši protivzakonita naplata, isplata ili predaja stvari
 da se ne vrši isplata ili predaja ako postoji pravni osnov i dužnost da se to učini
Kazna: novčana kazna ili zatvor do 1 godine
Sticaj:
 sticaj sa krivičnim delom pronevere
 ako protivzakonitom naplatom ili isplatom učinilac istovremeno za sebe ili drugog pribavi korist reč je o
prividnom idealnom sticaju, samo kd zloupotrebe službenog položaja
 jeste opšte ali je teže krivično delo, ima posledicu koja obuhvata upravo pribavljanje koristi
 u odnosu s prevarom, ima materijala za sticaj jer se ne mora izvršiti dovođenjem u zabludu u pogledu
protivzakonite naplate i isplate
109. Prevara u službi (član 363)

201
Izvršilac: službeno lice i odgovorno lice u pravnom licu
Radnja izvršenja: dovođenje u zabludu ovlašćenog lica da izvrši nezakonitu isplatu
Posledica: nezakonita isplata
Kazna: šest meseci do 5 godina i novčana kazna
KD prevare u službi predstavlja poseban vid KD prevare koje se vrši od strane službenog lica u vršenju
službene dužnosti i u odnosu na njega se javlja kao poseban oblik – radi se o odnosu specijaliteta
1. osnovni oblik
 radnja izvršenja je dovođenje u zabludu ovlašćenog lica da izvrši nezakonitu isplatu
 Dovođenje u zabludu se vrši podnošenjem lažnih obračuna ili na drugi način
 potrebno je da se to čini u vršenju službe od strane službenog lica
 potrebno je da se postupa u vršenju službe a ne i u vezi sa službom
 mora se preduzeti u nameri da se sebi ili drugom pribavi protivpravna imovinska

korist
 nije neophodno da je namera i realizovana
 posledica je nezakonita isplata
 delo je dovršeno kada ovlašćeno lice koje je dovedeno u zabludu izvrši nezakonitu
isplatu
 Ovlašćeno lice je ono koje bi u konkretnom slučaju inače bilo ovlašćeno da izvrši određenu
isplatu kada ne bi bilo u zabludi u pogledu relevantnih činjenica zbog čega se isplata javlja
kao nezakonita
 može se vršiti samo sa umišljajem
 neophodno je postojanje namere da se sebi ili drugom pribavi protivpravna imovinska

korist
 izvršilac bilo koje službeno lice
 ako preduzme radnju izvršenja ali ne u vršenju svoje službe biće izvršilac prevare a ne
prevare u službi
 može biti i odgovorno lice u preduzeću, ustanovi ili drugom obliku
 kazna zatvora od šest meseci do 5 godina i novčana kazna kumulativno
2. teži oblik
 ako je delom iz stava 1 pribavljena imovinska korist u iznosu preko 450k
 1-8 i novčana kazna
202
3. najteži
 milion i petsto hiljada
 2-12 i novčana kazna
110. Pronevera (član 364)

Radnja izvršenja: prisvajanje novca, hartija od vrednosti ili druge pokretne stvari koje su izvršiocu poverene
u službi ili na radu u državnom organu, ustanovi ili drugom subjektu koji ne obavlja privrednu delatnost
Kazna: (1-2)
Pronevera predstavlja poseban oblik utaje koja se vrši u odnosu na stvari koje su izvršiocu poverene po
jednom određenom, posebnom osnovu.
 osnovni oblik
 radnja izvršenja je prisvajanje novca, hartija od vrednosti ili druge pokretne stvari koje su
izvršiocu poverene u službi ili na radu u državnom organu, ustanovi ili drugom subjektu koji
ne obavlja privrednu delatnost
 Prisvajanje se mora vršiti u nameri da se sebi ili drugom pribavi protivpravna imovinska
korist
 objekat radnje je novac i hartije od vrednosti kao i bilo koja druga pokretna stvar
 pokretna stvar koja je izvršiocu poverena u službi ili uopšte na radu u državnom
organu, preduzeću, ustanovi ili drugoj organizaciji
 Poverena je ona stvar koja se nalazi u pritežanju izvršioca pre svega radi obavljanja službe
ili rada ali i one stvari koje su poverene izvršiocu u vezi sa službom ili radom
 izvršilac može biti službeno ili drugo lice koje obavlja rad ili se nalazi u radnom odnosu po
nekom drugom pravnom osnovu u državnom organu, preduzeću, ustanovi ili drugom
subjektu privrednog poslovanja
 dovoljno je da je došlo do faktičkog zasnivanja nekog od tih odnosa i da delo postoji i

onda kad nema pismenog ugovora o zasnivanju tog odnosa
 kd može da izrši i ono lice koje posle prestanka radnog odnosa prisvoji, odnosno
odbije da vrati stvari koje su mu bile poverene na radu
 namera da se sebi ili drugom pribavi protivpravna imovinska korist
203
 teži oblik
 ako se pribavi imovinska korist u vrednosti koja prelazi 450 hiljada
 1-8
 najteži oblik
 milion i petsto hiljada
 2-12
111. Posluga (član 365)

Izvršilac: službeno lice i drugo lice koje se nalazi u radnom odnosu ili obavlja rad po nekom drugom
pravnom osnovu u državnom organu, preduzeću, ustanovi ili drugom subjektu privrednog poslovanja
KD posluge postoji onda kada se neko posluži novcem, hartijom od vrednosti ili drugim stvarima koje su
tom licu poverene u službi ili na radu u državnom organu, preduzeću, ustanovi ili drugom subjektu ili
radnji ili te stvari neovlašćeno da drugom licu na poslugu.
Radnja izvršenja: neovlašćena posluga sa novcem, hartijama od vrednosti ili drugim stvarima ili davanje
te stvari drugome neovlašćeno na poslugu
 potrebno je da su novac, hartije od vrednosti ili druge stvari poverene izvršiocu u službi ili na radu u
državnom organu, preduzeću, ustanovi ili drugom subjektu ili radnji
 kod ovog kd nema prisvajanja niti namere da se sebi ili drugom pribavi protivpravna imovinska
korist
 reč je o privremenom korišćenju stvari sa postojanjem namere da se ta stvar vrati
 razgraničenje sa KD pronevere – u odnosu na navedenu nameru, utvrdjuje se preko objektivnih

okolnosti (mogućnost da se novac vrati itd.)
Kazna: šest meseci do pet godina
U pogledu objekta radnje i izvršioca važi sve što i za proneveru.
Neophodan je umišljaj koji je upravljen na neovlašćenu poslugu sa poverenim stvarima.
112. Trgovina uticajem (član 366)

Izvršilac: službeno lice ili lice sa službenim odnosno društvenim uticajem
204
Radnja izvršenja: zahtevanje ili primanje poklona ili kakve druge koristi za sebe ili drugoga u cilju
posredovanja da se izvrši ili ne izvrši neka službena radnja
Kazna: šest meseci do 5 godina i novčana kazna
 osnovni oblik nepravo pasivno posredovanje
 radnja izvršenja je zahtevanje ili primanje poklona ili kakve druge koristi za sebe ili drugoga
u cilju posredovanja da se izvrši ili ne izvrši neka službena radnja
 posredovanje treba da se ostvari korišćenjem svog službenog ili društvenog položaja ili
uticaja
 stvarni i pretpostavljeni
 samo posredovanje nije radnja izvršenja niti je potrebno da je došlo do

posredovanja
 dovoljno je da je učinilac zahtevao ili primio poklon ili kakvu drugu korist da bi
posredovao da se izvrši ili ne izvrši neka službena radnja korišćenjem svog službenog
ili društvenog položaja ili uticaja
 mora postojati mogućnost korišćenja svog službenog ili društvenog položaja ili uticaja
da bi se radilo o ovom kd
 mora se raditi o takvom društvenom položaju ili uticaju koji može biti
odlučujući prilikom posredovanja da se neka službena radnja izvrši ili ne izvrši
 izvršilac može biti ono lice koje ima određeni službeni ili društveni položaj ili uticaj
 teži oblik – pravo pasivno posredovanje
 potrebno je da se posreduje s ciljem vršenja službene radnje koja se ne bi smela izvršiti ili se
posreduje da se ne izvrši službena radnja koja bi se morala izvršiti
 radnja izvršenja se sastoji u protivzakonitom posredovanju
 nije potrebno da je izvršialc primio poklon ili kakvu drugu korist za posredovanje
 kazna je zatvor od jedne do 8 godina
 oba oblika podrazumevaju postojanje umišljaja
 nepravo aktivno posredovanje
 radnju izvršenja predstavlja obećanje, nuđenje ili davanje poklona ili kakve druge koristi
drugom licu da ono korišćenjem svog službenog ili društvenog položaja ili uticaja posreduje
da se izvrši ili ne izvrši neka službena radnja
205
 teži oblik – pravo aktivno posredovanje
 ista radnja u cilju da drugo lice koristeći svoj službeni ili društveni položaj ili uticaj posreduje s
ciljem vršenja službene radnje koja se ne bi smela izvršiti ili se posreduje da se ne izvrši službena
radnja koja bi se morala izvršiti
 oba oblika podrazumevaju postojanje umišljaja
 kvalifikovani oblik kd iz stava 3
 ako je za posredovanje iz stava 3 – pravog pasivnog posredovanja – zahtevan ili primljen poklon ili
kakva druga korist
 neophodno je da je posredovanje izvršeno i to u vršenju ili nevršenju službene radnje iz stava

3
 ako posredovanje nije izvršeno a primljena je za to nagrada ili kakva druga korist
postojaće pokušaj dela iz stava 5 u vezi sa stavom 3
 vršenje kd iz stava 1-4 od strane lica koje ima status stranog službenog lica
 ista kazna kao i kada delo učini lice koje ima svojstvo domaćeg službenog lica
 oduzimanje imovinske koristi
 sporno da li je oduzimanje imovinske koristi pribavljene krivičnim delom ili je u pitanju

obavezna primena mere bezbednosti oduzimanja predmeta
113. Primanje mita (član 367)

Kazna: (1-4)
Krivično delo primanja mita je pasivno podmićivanje, kd davanja mita je aktivno podmićivanje, može biti
pravo i nepravo aktivno i pasivno podmićivanje.
1. pravo pasivno podmićivanje
 radnja izvršenja sastoji se u zahtevanju ili primanju poklona ili kakve druge koristi ili
primanju obećanja poklona ili kakve koristi da se izvrši službena radnja koja se ne bi smela
izvršiti ili da se ne izvrši službena radnja koja bi se morala izvršiti
206
 neophodno je da je službena radnja koju izvršilac preduzima u okviru svog službenog
ovlašćenja
 potrebno je da je radnja zbog koje se prima mito spada u delokrug njegovog

ovlašćenja
 Zahtevanje poklona ili kakve druge koristi postoji kada izvršilac stavlja do znanja licu od
koga traži poklon ili drugu korist da će zbog toga izvršiti radnju koju bi morao izvršiti
 Primanje poklona ili kakve koristi postoji onda kada se poklon ili kakva korist prima da bi
se izvršila službena radnja koja se ne bi smela izvršiti, ili da se ne izvrši službena radnja
koja bi se morala izvršiti bez obzira da li je poklon ili korist zahtevana ili ponuđena od
nekog lica.
 Primanje obećanja poklona ili kakve koristi je prihvatanje obećanja poklona ili kakve
koristi da bi se izvršila službena radnja koja se ne bi smela izvršiti, ili da se ne izvrši
službena radnja koja bi se morala izvršiti
 Radnje se mogu vršiti i posredno preko drugog lica.
 dovršeno je samim preduzimanjem jedne od tri alternativno postavljene radnje izvršenja
 nije potrebno da je izvršeno ono zbog čega se mito zahteva, prima ili prihvata obećanje
 posledica se sastoji u ugrožavanju službene dužnosti odnosno službe
 pokušaj kd nije moguć
 radnje koje bi inače predstavljale pokušaj su inkriminisane
 objekat radnje je poklon ili kakva druga korist
 Poklon je pokretna li nepokretna stvar koja se drugom licu daje bez naknade
 Kakva druga korist je bilo koja imovinska ili neimovinska korist koja se ne može podvesti
pod pojam poklona
 Vrednost poklona nije od značaja
 kazna od dve do 12 godina
2. nepravo pasivno podmićivanje
 lakši oblik podmićivanja od pravog
 neposredno ili posredno zahtevanje ili primanje poklona ili kakve koristi ili primanje
obećanja poklona ili kakve koristi da se u okviru svog službenog ovlašćenja izvrši
službena radnja koja bi se morala izvršiti ili da se ne izvrši službena radnja koja se ne
bi smela izvršiti
207
 zatvor od dve do 8 godina
3. teži oblik
 kvalifikatorna okolnost je to što se primanje mita vrši u vezi sa otkrivanjem krivičnog dela,
pokretanjem ili vođenjem krivičnog postupka, izricanjem ili izvršenjem krivične sankcije
 izvršilac može biti službeno a ne i odgovorno lice
 kazna zatvora od 3 – 15 godina
4. naknadno pasivno podmićivanje
 radnja izvršenja je zahtevanje ili primanje poklona ili kakve koristi posle izvršenja odnosno
neizvršenja službene radnje iz stava 1 i 2
 Naknadno zahtevanje ili primanje poklona se mora izvršiti u vezi sa izvršenom odnosno
neizvršenom službenom radnjom
 najlakši oblik pasivnog podmićivanja jer se ne javlja kao uzrok izvršenja ili neizvršenja
 suviše dug razmak čini da se gubi veza između preduzete službene radnje i davanja poklona
odnosno koristi
 ako se radi o poklonima male vrednosti koji su uobičajeni neće postojati radnja kd
 tri meseca do 3 godine
 svi oblici se mogu izvršiti samo sa umišljajem
 ako ne postoji svest o tome da je poklon ili drugu korist primio zbog toga da bi izvršio
ono što od njega očekuje davalac mita nema umišljaja a ni kd primanja mita
 moguće da izvršilac bude u tom pogledu u zabludi i da drži da mu je neko lice dalo
poklon iz nekih drugih razloga
5. strano službeno lice
 može biti izvršilac
6. izvršilac može biti i odgovorno lice u ustanovi ili drugom subjektu koji ne obavlja privrednu
delatnost osim dela iz stava 3
7. oduzimanje primljenog poklona ili imovinske koristi
 kod svih oblika primanja mita obavezno je
114. Davanje mita (član 368)

208
Kazna: (1-2)
KD davanje mita se naziva aktivnim podmićivanjem koje se dalje deli na pravo I nepravo aktivno
podmićivanje.
1. pravo aktivno podmićivanje
 radnja izvršenja sastoji se u činjenju ili obećanju poklona ili kakve druge koristi službenom
ili drugom licu da službeno lice ili odgovorno lice izvrši službenu radnju koju ne bi smelo
izvršiti ili da ne izvrši službenu radnju koju bi moralo izvršiti
 neophodno je da se radi o službenoj radnji u okviru službenog ovlašćenja ili u vezi s

tim ovlašćenjem
 Činjenje poklona je davanje poklona službenom ili drugom licu da se službena radnja izvrši
ili ne izvrši.
 Nuđenje poklona po pravilu prethodi davanju poklona s tim što ove radnje ne mora doći do
davanja poklona
 Obećanje poklona je stavljanje u izgled službenom i drugom licu da će mu biti dat poklon ili
kakva druga korist ako službeno lice tu radnju izvrši ili ne izvrši odnosno saopštavanje te
svoje namere u bilo kojoj formi
 Davanje i obećanje poklona može se vršiti posredno preko drugog lica
 sastoji se i u posredovanju pri podmićivanju službenog lica
 Posredovanje obuhvata sve radnje kojima se dovode u vezu lice koje daje mito i službeno liec
koje prima mito
 po svojoj prirodi radnje saučesništva ali ih zakon proglašava radnjama

izvršenja
 pokušaj nije moguć
 samo nuđenje ili obećanje predstavlja dovršeno kd
 ako se preduzmu neke druge radnje, radilo bi se o nekažnjivim pripremnim radnjama
 za dovršeno delo nije od značaja da li službeno lice kome se daje, nudi ili obećava mito to
prihvata
 zatvor od šest meseci do 5 godina
2. nepravo aktivno podmićivanje
 razlikuje se samo u pogledu vrste radnji zbog koje se mito daje službenom ili drugom licu
209
 radnja se sastoji u činjenju ili obećanju poklona ili kakve druge koristi službenom ili drugom
licu da službeno lice ili odgovorno lice izvrši službenu radnju koju bi i inače moralo
izvršiti ili da ne izvrši službenu radnju koju i inače ne bi smelo izvršiti
 ako se radi o poklonu male vrednosti dolazi u obzir insitut dela malog značaja
 kd davanja mita se može izvršiti samo sa umišljajem
3. aktivno podmićivanje postoji i kada je mito dato, obećano ili ponuđeno stranom službenom licu
 pod uslovom da je izvršilac delo prijavio pre nego što je saznao da je delo otkriveno
5. kd davanja mita postoji i onda kada je mito dato, ponuđeno ili obećano odgovornom licu u ustanovi
ili drugom subjektu koji ne obavlja privrednu delatnost
115. Odavanje službene tajne (član 369)

Radnja izvršenja: neovlašćeno saopštavanje, predaja ili na drugi način činjenje dostupnim drugom licu
podataka koji predstavljaju službenu tajnu
Kazna: (1-3)
 osnovni oblik
 radnja izvršenja je neovlašćeno saoštavanje, predaja ili na drugi način činjenje dostupnim
drugom licu podataka koji predstavljaju službenu tajnu
 Saopštavanje se može izvršiti na više načina, usmeno ili pismeno npr
 Predaja može biti neposredno drugom licu ili posredno preko drugog lica
 Činjenje dostupnim je omogućavanje d a se drugo lice na bilo koji način upozna sa

podacima koji predstavljaju službenu tajnu
 za dovršeno kd nije potrebno da se drugo lice upozna sa podacima koji predstavljaju službenu
tajnu
 objekat radnje su podaci koji predstavljaju službenu tajnu
 Službenom tajnom smatraju se podaci ili dokumenti koji su zakonom, drugim propisom ili
odlukom nadležnog organa proglašena službenom tajnom i čije je odavanje imalo ili moglo
imati štetne posledice za službu.
210
 Službenom tajnom se ne smatraju podaci ili dokumenti koji su upravljeni na teške povrede
osnovnih prava čoveka, ili na ugrožavanje ustavnog uređenja ili bezbednosti Srbije, i
podaci ili dokumenti koji imaju za cilj prikrivanje učinjenog kd za koje se može izreći zatvor
od pet godina ili teža kazna
 Izvršilac može biti samo službeno lice
 može biti i lice koje je odalo tajnu pošto mu je prestalo svojstvo službenog lica
 propisana je kazna zatvor od šest meseci do pet godina
 teži oblik
 ako prilikom izvršenja dela iz stava 1 bude ostvarena 1 od tri kvalifikatorne okolnosti
 ako je učinjeno delo iz koristoljublja
 ako je učinjeno u pogledu naročito poverljivih podataka
 ako je izvršeno radi objavljivanja ili korišćenja podataka u inostranstvu
 1-8 godina
 nehatni oblik
 postojaće i ako se podaci ne obezbede odnosno drže na mestu i na takav način da se time
stvori situacija da mogu biti dostupni nepozvanom licu
211
116. Krivična dela protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom
(glava trideset četvrta) – zajedničke karakteristike
117. Genocid (član 370)
Zaštitni objekt: egzistencija grupe ljudi određenih kroz pripadnost nekoj grupi
Radnja izvršenja: vršenje ubistava članova grupe, teških telesnih povreda ili teškom narušavanju fizičkog ili
duševnog zdravlja članova grupe, stavljanju grupe u životne uslove koji dovode do njenog potpunog ili
delimičnog istrebljenja, primeni mera kojima se sprečava rađanje između pripadnika grupe, prinudnom
preseljenju dece u drugu grupu
Kazna: najmanje pet godina ili zatvor od 30-40
Krivično delo genocida je ustanovljeno Konvencijom o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida iz 1948
god. U naše krivično zakonodavstvo krivično delo genocida je uneto u Krivični zakonik 1951.
Krivicno delo genocida sastoji se u preduzimanju odredjenih radnji u cilju potpunog ili delimičnog
uništenja neke nacionalne, etničke, rasne ili verske grupe.
Radnja izvršenja kd genocida može se sastojati u :
 vršenju ubistava članova grupe
 vršenju teških telesnih povreda ili teškom narušavanju fizičkog ili duševnog zdravlja članova grupe
 stavljanju grupe u životne uslove koji dovode do njenog potpunog ili delimičnog istrebljenja
 primeni mera kojima se sprečava rađanje između pripadnika grupe
 prinudnom preseljenju dece u drugu grupu
Radnju izvršenja preduzima ono lice koje naredi ili koje izvrši neku od tih radnji.
Prema konvenciji genocid se ne može izvršiti prinudnim raseljavanjem pripadnika grupe.
 rešenje u našem ranijem zakonodavstvu otišlo je i dalje od Konvencije
 ako je preduzeto prinudno raseljavanje ili drugi oblik radnje izvršenja u cilju etničkog čišćenja, a uz
postojanje genocidne namere prema rešenju našeg ranijeg zakonodavstva bila su ispunjena obeležja
kd genocida
 postoji suštinska razlika izmedju genocida i etničkog čišćenja
 kod genocida mora postojati namera da se stanovnistvo u potpunosti ili delimicno

unisti
 kod etničkog čišćenja namera se odnosi samo na to da se stanovništvo prinudno

premesti sa jedne teritorije na drugu i time promeni etnička slika te teritorije
 KZ sada prinudno preseljavanje predvidja kao jednu od radnji izvršenja zločina protiv čovečnosti
212
Krivično deo genocida postoji kada je učinilac preuduzeo samo jednu od radnji u odnosu na jedno lice
ukoliko je to učinio u nameri potpunog ili delimičnog uništenja neke grupe.
Postojanje dovršenog kd ne zavisi od toga da li je učinilac ostvario svoju nameru.
Izvršenje genocida se može sastojati u naređivanju izvršenja ili u neposrednom izvršenju zabranjenih radnji, što znači
da se i naredbodavac smatra neposrednim izvršiocem krivičnog dela.
 proširivanje komandne odgovornosti i na genocid neprihvatljivo je zbog prirode ovog kd kod kog je subjektivni
element posebno izražen
 obavezno je postojanje genocidne namere a to je nespojivo sa mogućnošću da pretpostavljeni kod komandne

odgovornosti odgovara za genocid onda kada kod njega postoji nesvesni nehat
 naš zakonodavac je odlučio da institut komandne odgovornosti implementira u naše zakonodavstvo kao posebno
kd nečinjenja koje ima svoj umišljajni i nehatni oblik
Za genocid je neophodno je da postoji genocidna namera, za krivicu je potreban direktan umišljaj.
 Namera podrazumeva postojanje voljnog elementa visokog intenziteta, pa je ona nespojiva sa pristajanjem
odn eventualnim umišljajem.
Centralni deo ovog kd je namera učinioca da potpuno ili delimično uništi neku nacionalnu, etničku, rasnu
ili versku grupu kao takvu.
Sprono je koliko deo grupe namera mora da obuhvati da bi se govorilo o nameri delimičnog uništenja neke
nacionalne, etničke, rasne ili verske grupe.
 mora se raditi o značajnom delu grupe, što zavisi od konkretnog slučaja
Genocidna namera je jedna od osnovnih razlika u odnosu na krivična dela ratnih zločina i zločina protiv čovečnosti.
 genocid se može izvršiti i za vreme oružanog sukoba i za vreme mira, pa se ako razlikuje od ratnih zločina
Propisana kazna je zatvor od najmanje pet godina ili zatvor od 30-40 godina
Krivično gonjenje za genocide i izvršenje izrečene kazne ne zastareva.
Genocid se ne smatra političkim krivičnim delom.
118. Zločin protiv čovečnosti (član 371)

Zločinom protiv čovečnosti smatra se preduzimanje navedenih radnji pod uslovom da su one preduzete
kao deo šireg ili sistematskog napada uperenog protiv bilo kojeg civilnog stanovništva.
To su radnje:
 ubistva
 stavljanje stanovništva ili jednog njegovog dela u takve životne uslove koji vode njihovom
potpunom ili delimičnom istrebljenju
213
 porobljavanje
 prinudno preseljavanje
 mučenje
 silovanje
 prinuđavanje na prostituciju
 prisiljavanje na trudnoću ili strelisianje radi promene etničkog sastava stanovništva
 proganjanje ili proterivanje na političkoj, verskoj, rasnoj, nacionalnoj, etničkoj, kulturnoj, polnoj ili
kakvoj drugoj osnovi
 prisilni nestanak
 zatvaranje ili otmica lica bez davanja informacija o tome kako bi im se uskratila pravna zaštita
 ugnjetavanje rasne grupe ili uspostavljanje dominacije jedne takve grupe nad drugom
 i drugi slični nehumani postupci kojima se namerno prouzrukuju teške patnje ili ozbiljno ugrožava
zdravlje
 relativno neodređena radnja
 mora se raditi o radnjama koje su po težini slične prethodno navedenim i koje za posledicu
imaju teške patnje žrtava ili ozbiljno ugrožavanje njihovog zdravlja
 naglašen i subjektivni element
 postojanje namere da se prouzrukuje takva posledica
 kd postoji kada je preduzeta bilo koja od navedenih radnji ili kada je naređeno da se ona izvrši pod
uslovom da predstavlja deo sistematskog ili šireg napada na civilno stanovništvo
Centralni element je postojanje šireg ili sistematskog napada uperenog na civilno stanovništvo
 radnja izvršenja se mora preduzeti u okviru takvog napada
 širi napad treba shvatiti kao napad protiv velikog broja žrtava na jednom širem području i koji se vrši u
određenom vremenskom periodu, koji traje izvesno vreme
Subjektivno obeležje bića kd je umišljaj.
 svest da se radnja izvršenja preduzima u okviru šireg ili sistematskog napada na civilno stanovništvo
Sličnosti i razlike sa drugim kd:
 razlika u odnosu na ratni zločin prema civilnom stanovništvu je u tome što je irelevantno da li se radnja krivičnog
dela vrši za vreme oružanog sukoba ili u miru
 u odnosu na genocid se ne zahteva genocidna namera
 pripadnost grupi ima samo značaj kod proganjanja kao oblika zločina protiv čovečnosti
214
 kod zločina protiv čovečnosti se određene radnje vrše u okviru šireg ili sistematskog napada na civilno
stanovništvo
 sistematski, planski i masovno
 za međunarodni karakter bitno je da dobije sudelovanje ili tolerisanje od strane države ili neke političke
org. tj organizacije koja ima de facto ili de iure političku moć
Propisana kazna zatvora je najmanje pet godina ili zatvor od 30-40 godina.
Ovo kd ne zastareva.
119. Ratni zločini (članovi 372-374)

Ratni zločini su regulisani kako običajnim međunarodnim pravom tako i međunarodnim ugovorima.
Najznačajniji međunarodni ugovori su Ženevska konvencija 1949 i dva dopunska protokola iz 1977.
Tri vrste ratnih zločina
 razlika u odnosu na pasivnog subjekta
 u odnosu na sve tri vrste postoji nezastarivost u pogledu njihovog gonjenja i izvršenja kazne
Ratni zločin protiv civilnog stanovništva:
 može biti izvršen za vreme rata, oružanog sukoba ili okupacije
 delo je blanketnog karaktera dakle ako se radnjama krše pravila međunarodnog prava
 radnje su uperene protiv života ili telesnog integriteta, slobode, imovine i drugih osnovnih prava
građana
 radnje izvršenja postoje ukoliko je prema civilnom stanovništvu naređena ili neposredno izvršena
neka od sledećih radnji:
 napad na civilno stanovništvo, naselje, pojedina civilna lica, lica onesposobljena za borbu ili
na pripadnike ili objekte humanitarnih organizacija ili mirovnih misija
 napad bez izbora cilja kojima se pogađa civilno stanovništvo ili civilni objekti koji su pod
posebnom zaštitom međ. prava
 napad na vojne ciljeve za koji se znalo da će prouzrokovati stradanje civilnog stanovništva

ili nanošenje štete civilnim objektima koje je u očiglednoj nesrazmeri sa očekivanim vojnim
učinkom
 vršenje prema civilnom stanovništvu telesnih povreda, mučenja, nečovečnih postupanja,

bioloških, medicinskih ili drugih naučnih eksperimenata, prisilna sterilizacija, uzimanje
tkiva ili organa radi transplantacije ili vršenje drugih radnji kojima se narušava zdravlje ili
nanose velike patnje ili raseljavanje ili preseljavanje ili prisilno odnarodnjavanje ili
prevođenje u drugu veru
215
 prisiljavanje na trudnoću, prostituciju ili silovanja
 primenjivanje mera zastrašivanja i terora, uzimanje talaca, kolektivno kažnjavanje,

protivpravna lišavanja slobode i zatvaranja
 lišavanje prava na prisilno i nepristrasno suđenje
 proglašenje prava i radnji državljana neprijateljske strane zabranjenim, suspendovanim ili

nedopuštenim u sudskom postupku
 prisiljavanje na službu u oružanim snagama neprijateljske sile ili u njenoj obaveštajnoj

službi ili administraciji
 prisiljavanje na službu u oružanm snagama lica mlađeg od 18 godina
 prisiljavanje na prinudni rad
 izgladnjivanje stanovništva
 protivpravno oduzimanje, prisvajanje ili uništavanje imovine u velikim razmerama koje

nije opravdano vojnim potrebama,
 uzimanje protivpravne i nesrazmerno velike kontribucije i rekvizicije
 smanjenje vrednosti domaćeg novca ili protivpravno izdavanje novca
 stav 2
 napad na objekte posebno zaštićene međunarodnim pravom i objekte i postrojenja sa

opasnom snagom kao što su brane, nasipi i nuklearne elektrane
 gađanje civilnih objekata koji su pod posebnom zaštitom međunarodnog prava,

nebranjenih mesta i demilitarizovane zone
 dugotrajno i velikih razmera oštećenje životne sredine koje može da šteti zdravlju ili
opstanku stanovništva
 radnje izvršenja su postavljene alternativno
 upravljene su protiv života i tela slobode imovine i drugih osnovnih prava građana
 dve grupe radnji
 prva grupa su one koje su povezane s nekom vojnom operacijom odnosno čine njen
deo
 druga grupa su one koje i inače predstavljaju radnju nekog kd a dobijaju karakter
ratnog zločina zato što se vrše za vreme oružanog sukoba ili okupacije
 propisan je zatvor od najmanje pet godina
 može se izvršiti naređivanjem izvršenja zabranjenih radnji ili izvršenjem tih radnji
216
 delo je dovršeno već izdavanjem naređenja, ne mora biti i izvršeno
 Pasivni subjekt je civilno stanovništvo
 direktan umišljaj a u nekim slučajevima i eventualni umišljaj
 nije nužno da zna da svojim postupcima krši pravila međ. prava jer je to objektivni uslov
inkriminacije
 stav 3
 ako se prema civilnom stanovništvu vrše ubistva ili se to naredi
 ako se smrt civila može pripisati nehatu učinioca to su stavovi 1 i 2
 ako je u pitanju direktni umišljaj povodom ubistva radiće se o stavu 3
 treba koristiti objektivni kriterijum zajedno sa subjektivnim – a to su okolnosti konkretnog

slučaja, da li ubistvo civila ili neki drugi oblik za eventualni umišljaj
 kazna zatvora od najmanje 10 godina ili zatvor od 30-40
 stav 4
 preseljavanje od strane okupatora delova svog civilnog stanovništva na okupiranu teritoriju
 zatvor od najmanje 5 godina
 stav 5
 pretnja izvršenjem dela iz stava 1 2 i 3
Ratni zločini protiv ranjenika i bolesnika
 razlika je u pogledu pasivnog subjekta
 to su ovde ranjenici, bolesnici, brodolomnici, sanitetsko ili versko osoblje
 radnja izvršenja pored oblika prema civilnom stanovništvu su i
 protivzakonito i samovoljno uništavanje ili prisvajanje u velikim razmerama sanitetskog

materijala, sredstava sanitetskog transporta i zaliha sanitetskih ustanova ili jedinica pod
uslovom da to nije opravdano vojnim potrebama
 potrebno je da su ove radnje u suprotnosti sa pravilima međunarodnog prava
 vrši je i ko naredi da se izvrši neka od navedenih radnji i lice koje neposredno izvrši tu
radnnju
 može biti izvršeno za vreme rata ili drugog oružanog sukoba
 neophodan je umišljaj
217
 nije nužno da zna da se radi o postupcima kojima krši pravila međunaroddnog prava jer se
radi o objektivnom uslovu inkriminacije
 zatvor najmanje 5 godina
 teži oblik
 ubijanje ranjenika i bolesnika ili izdavanje naredbe da se to učini
 zatvor od najmanje 10 godina ili 30-40
Ratni zločini protiv ratnih zarobljenika
 razlikuje se po pasivnom subjektu
 ratni zarobljenik podrazumeva oružane snage jedne strane u sukobu i niz drugih kategorija
lica kao što su pripadnici milicija i dobrovoljačkih jedinica uključujući i pripadnike pokreta
otpora, i stanovništvo neokupirane teritorije pod određenim uslovima
 svaki borac koji se nađe u vlasti protivničke strane
 može se izvršiti i posle prestanka rata i oružanih sukoba jer ratni zarobljenici uživaju status
zaštićenih lica do momenta repatrijacije
 alternativno propisane radnje izvršenja svrstane u tri grupe
 radnje koje predstavljaju težak napad na život i telo odnosno telesni integritet ratnih
zarobljenika
 prisiljavanje na vršenje službe u oružanim snagama neprijatelja
 lišavanje prava na pravilno i nepristrasno suđenje
 izvršilac može biti i naredbodavac i lice koje neposredno izvrši neku od navedenih radnji
 delo postoji ako je neka od navedenih radnji izvršena kršenjem pravila međ. prava
 može se vršiti samo sa umišljajem
 ne mora da obuhvati svest da se krše pravila međ. prava
 zatvor od najmanje 5 godina
 teži oblik
 ako se naredi da se prema ratnim zarobljenicima vrše ubistva ili kada se takvo delo izvrši
 zatvor od najmanje 10 godina ili zatvor od 30-40
120. Nesprečavanje vršenja krivičnih dela protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih
međunarodnim pravom (član 384)
U pozadini stoji komandna odgovornost
218
 jednim svojim delom je u suprotnosti s načelom lične subjektivne odgovornosti
 izjednačava nehatno propuštanje da se spreči izvršenje kd ili prijavi njegov učinilac sa umišljajnim izvršenjem
dela koje nije sprečeno odnosno prijavljeno
 ima svoje opravdanje samo ako se shvati – njen nehatni deo naročito kao delo propuštanja da se spreči izvršenje
određenih kd a ne kao odgovornost za sama ta dela
 jedino rešenje kojim se može postići usaglašavanje nacionalnog krivičnog zakonodavstva sa Rimskim statutom
 nepreduzimanje mera za sprečavanje kd protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih

međunarodnim pravom
 može se izvršiti samo propuštanjem tako da se radi o pravom krivičnom delu nečinjenja
 izvršilac propušta da preduzme one mere koje je mogao i bio dužan da preduzme za
sprečavanje krivičnog dela; dve situacije:
 snage kojima komanduje ili koje kontroliše pripremaju izvršenje krivičnog

dela,
 sprečavanje u pravom smislu
 snage kojima komanduje ili koje kontroliše započele njegovo izvršenje
 izvršilac nije sprečio dovršenje krivičnog dela
 da bi kd postojalo potrebno je da usled propuštanja dođe do izvršenja nekog od navedenih kd

od strane potčinjenih
 nepotrebno je da je obuhvaćena umišljajem odnosno nehatom – objektivni uslov

inkriminacije
 KD neće postojati kada je kd pokušano od strane potčinjenih a vojni zapovednik ili lice koje
faktički vrši tu funkciju spreči dovršenje kd – kd ostane u fazi pokušaja
 izvršilac može biti vojni zapovednik koji komanduje snagama koje vrše ili pripremaju neko od
navedenih kd ili lice koje faktički vrši tu funkciju
 neophodno je da se radi o zapovedniku koji stvarno komanduje ili kontroliše snage

koje su pripremaju ili su započele izvršenje navedenih krivičnih dela
 mora imati moć da spreči izvršenje kd
 sama činjenica da se neko formalno nalazi na određenom položaju nije dovoljna
 na subjektivnom planu zahteva se umišljaj
 znanje da snage kojima izvršilac komanduje ili koje kontroliše pripremaju ili su
započele izvršenje nekog od navedenih krivičnih dela
219
 izvršilac je drugi pretpostavljeni a ne vojni komandant ili lice koje faktički vrši tu funkciju
 civilno pretpostavljeni koji mogu obavljati vrlo različite funkcije
 kod oba umišljajna oblika propisano je da će se učinilac kazniti onom kaznom koja je
propisana za kd koje nije sprečeno
 nehatni oblik
 oba prethodna oblika
 svesni, nesvesni nehat
121. Trgovina ljudima (član 388)

1. osnovni oblik
 ako neko
 silom ili pretnjom, dovođenjem u zabludu ili održavanjem u zabludi, zloupotrebom

ovlašćenja, poverenja, odnosa zavisnosti, teških prilika drugog, zadržavanjem ličnih
isprava ili davanjem ili primanjem novca ili druge koristi
 vrbuje, prevozi, prebacuje, predaje, prodaje, kupuje, posreduje u prodaji, skriva ili
drži drugo lice
 u cilju eksploatacije njegovog rada, prinudnog rada, vršenja kr.dela, prostitucije ili
druge vrste seksualne eksploatacije, prosjačenja, upotrebe u pornografske svrhe,
uspostavljanja ropskog ili njemu sličnog odnosa, radi oduzimanja organa ili dela tela
ili radi korišćenja u oružanim sukobima
 radnja izvršenja je propisana alternativno i sastoji se u:
 vrbovanju
 Vrbovanje predstavlja podstrekavanje koje može biti ostvareno bilo kojom radnjom
podobnom da se kod pasivnog subjekta stvori ili učvrsti odgovarajuča odluka
 prevozu
 Prevoz podrazumeva transport pasivnog subjekta sa jednog na drugo prostorno

udaljeno mesto pomoću određenog prevoznog sredstva.
 prebacivanju
 Prebacivanje je omogućavanje ilegalnog ulaska u neku zemlju ili izlaska iz neke

zemlje, odnosno omogućavanje nedozvoljenog prelaska državne granice, u smislu
220
da se preko granice prevodi lice koje ne ispunjava uslove za zakonit prelazak
granice.
 predaji
 Predaja je preduzimanje određenih radnji kojima se pasivni subjekt, posredno ili

neposredno, stavlja na raspolaganje drugom licu, što znači da ono na taj način
uspostavlja faktičku kontrolu nad pasivnim subjektom.
 prodaji
 Prodaja je otuđenje pasivnog subjekta uz novčanu ili neku drugu naknadu
 kupovini
 Kupovina je sticanje prava svojine nad pasivnim subjektom uz određenu naknadu
 posredovanju u prodaji
 Posredovanje je dovođenje u vezu lica koje učestvuju u prodaji pasivnog subjekta
 sakrivanju
 Sakrivanje je smeštanje pasivnog subjekta na određeno mesto koje je nepoznato

širem krugu lica ili je širem krugu lica nepoznato da se na tom mestu nalazi pasivni
subjekt u cilju da im on bude nedostupan.
 držanju drugog lica
 Držanje drugog lica je protivpravno lišenje slobode, oduzimanje slobode kretanja

pasivnom subjektu i sastoji se u njegovom sprečavanju da napusti mesto na kome
se nalazi.
 radnja izvršenja mora biti preduzeta na odgovarajuči način
 silom ili pretnjom
 shvata se u uobičajenom kp smislu
 dovođenjem ili održavanjem u zabludi
 Dovođenje u zabludu je stvaranje pogrešne predstave kod pasivnog subjekta o

određenim činjenicama u vezi sa preduzimanjem radnje izvršenja
 Održavanje u zabludi postoji kada se pasivni subjekt već nalazio u zabludi po

pitanju tih činjenica a učinilac učvršćuje zabludu
 zloupotrebom ovlašćenja, poverenja, odnosa zavisnosti, teških prilika drugog
 postoji kada je učinilac prilikom preduzimanja radnje iskoristio određena

ovlašćenja koja ima, odnos poverenja koji prema njemu pasivni subjekt ima,
položaj koji učinilac ima u odnosu na pasivnog subjekta koji se nalazi u posebnom
221
odnosu zavisnosti ili teško imovinsko stanje – teške stambene prilike i druge slične
prilike
 zadržavanjem ličnih isprava
 znači da se lične isprave nalaze u državini učinioca kd, da on njima faktički

raspolaže i odbija da ih vrati pasivnom subjektu
 davanjem ili primanjem novca i druge koristi
 Davanje novca podrazumeva da učinilac kd daje novac pasivnom subjektu
 Primanje novca podrazumeva obrnuto
 potrebno je da je do preduzimanja radnje došlo radi ostvarenja određenog cilja koji se sastoji
u
 eksploataciji rada pasivnog subjekta, prinudnom radu, vršenju kr.dela, prostituciji ili
drugoj vrsti seksualne eksploatacije, prosjačenju, upotrebi u pornografske svrhe,
uspostavljanju ropskog ili njemu sličnog odnosa, oduzimanju organa ili dela tela ili
korišćenju u oružanim sukobima
 kd postoji kada je delatnost koja je predviđena preduzeta na određeni način, uz postojanje

odgovarajuće namere, koja ne mora biti realizovana
 pasivni subjekt je punoletno lice
 direktni umišljaj i postojanje namere
2. poseban oblik
 postoji
 kada je osnovni oblik ostvaren bez upotrebe sile pretnje ili nekog drugog od načina
 ako je učinjeno prema maloletnom licu odnosno licu koje nije navršilo 18
 uzrast mora da bude obuhvaćen umišljajem
 ista kazna
3. teži oblik
 ako je učinjeno prema maloletnom licu
 kvalifikatorna okolnost mora da bude obuhvaćena umišljajem
 ako nastupi teška telesna povreda pet do 15 godina
222
 ako nastupi teška povreda maloletnog lica iz stava 3, najmanje 5 godina
 TTP shvatiti u smislu odredbe tog kd
 kd kvalifikovano težom posledicom, mora da postoji nehat u odnosu na težu posledicu
5. teži oblik
 ako nastupi smrt jednog ili više lica
 najmanje dva lica
 kvalifikatorna okolnost obuhvaćena nehatom
6. dva teža oblika u stavu šest
 ako se neko bavi vršenjem kd – delatnost preduzeta najmanje 2 puta
 ako je izvršeno od strane grupe
7. najteži oblik
 ako je kd izvršeno od strane org. krim.grupe
8. oblik iz stava 8
 ako zna ili je mogao znati da je lice žrtva trgovine pa iskoristi njen položaj ili drugome
omogući iskorišćavanje njenog položaja radi ekploatacije iz stava 1
9. poslednji oblik
 ako je delo iz stava 8 izvršeno prema licu za koje je učinilac znao ili mogao znati da je
maloletno
 1-8
10. pristanak lica koje je eksploatisano ne isključuje postojanje kd
Isključena je mogućnost ublažavanja kazne
122. Terorizam (član 391)

Označavanje dela kao terorizma ima značajne posledice na planu domaćeg krivičnog prava i na međunarodnopravnom
planu, pravi se razlika u odnosu na druga kd
 propisane kazne su znatno strožije

223
 koriste se specijalne istražne tehnike i odstupa se od uobičajenih procesnopravnih garantija
 intenzivnija je međunarodnopravna pomoć u krivičnim stvarima
 široko postavljanje kriminalne zone- obuhvata i pripremne radnje ili se inkriminišu i spec. ponašanja
ZID KZ iz 2012 je obrisao kd terorizma učinjeno protiv Srbije, ranije delo međunarodnog terorizma iz člana
391 je promenjeno u terorizam nebitno da li je učinjeno prema Srbiji, stranoj državi ili međunarodnoj
organizaciji.
Ovo kd je usklađeno sa nizom konvencija kojima je cilj sprečavanje akata terorizma kao što su
 javno podsticanje na vršenje terorističkih dela
 vrbovanje i obučavanje za vršenje terorističkih dela
 upotreba smrtonosne naprave
 uništenje i oštećenje nuklearnog objekta
 terorističko udruživanje
Osnovni oblik
 radnja propisana kazuistički
 sedam tačaka koje inače predstavljaju radnju izvršenja i nekih drugih kd
 napad na život, telo i slobodu drugog lica
 otmica ili uzimanje talaca
 uništenje državnog ili javnog objekta, saobraćajnog sistema, infrastrukture uključujući i

informacione sisteme, nepokretnu platformu u epikontinentalnom pojasu, opšte dobro ili
privatnu imovinu na način koji može da ugrozi živote ljudi ili prouzrukuje znatnu štetu za
privredu
 otmica vazuhoplova, broda ili drugih sredstava javnog prevoza ili prevoza robe
 proizvodnja, posedovanje, nabavljanje, prevoz, snabdevanje ili upotreba nuklearnog,

biološkog, hemijskog ili drugog oružja, eksploziva, nuklearnog ili radioaktivnog materijala
ili uređaja uključujući istraživanje i razvoj nuklearnog, biološkog ili hemijskog oružja
 ispuštanje opasnih materija ili prouzrokovanje požara eksplozije ili poplave ili
preduzimanje druge opšteopasno radnje koje mogu da ugroze život ljudi
 ometanje ili obustavljanje snabdevanja vodom, električnom energijom ili drugim osnovnim
prirodnim resursom koje može da ugrozi život ljudi
 potreban je umišljaj ali i određena namera
 Namera mora biti ostvarenje jednog od tri cilja
224
 da se ozbiljno zastraše građani
 da se prinudi Srbija, strana država ili međunarodna organizacija da nešto učini ili ne učini
 da se ozbiljno ugroze ili povrede osnovne ustavne, političke, ekonomske ili društvene
strukture Srbije strane države ili međunarodne organizacije
 moguće ga je izvršiti samo sa direktnim umišljajem
Lakši oblik
 kada se preti preduzimanjem neke od radnji izvršenja uz postojanje navedene namere
Teži oblik
 ako je pri izvršenju kd nastupila smrt jednog ili više lica ili su prouzrokovana velika razaranja
Najteži oblik
 ako je učinilac sa umišljajem lišio života jedno ili više lica
 najmanje 12 godina ili zatvor od 30-40
Kažnjive su i pripremne radnje za vršenje terorizma
 ko nabavlja ili osposobljava sredstva za izvršenje osnovnog oblika ili otklanja prepreke za njegovo
izvršenje ili sa drugim dogovara, planira ili organizuje izvršenje ili preduzme drugu radnju kojom se
stvaraju uslovi za njegovo neposredno izvršenje kazniće se zatvorom od jedne do pet godina
 ako se radi preduzimanja navedenih pripremnih radnji upućuju ili prebacuju na teritoriju srbije lica ili
oružje, eksploziv, otrovi, oprema municija ili drugi materijal
 dve do 10 godina
225
123. Krivična dela protiv Vojske Srbije (glava trideset peta) – zajedničke karakteristike
124. Izbegavanje vojne obaveze (član 394)
Zaštitni objekt: Vojska Srbije, ispunjenje vojne obaveze
Izvršilac: vojni obveznik
Posledica: delatnosna
Kazna: (1-4)
1. osnovni oblik
 čini onaj ko se bez opravdanog razloga ne odazove pozivu za izvršenje regrutne obaveze,
obaveze služenja vojnog roka ili obaveze lica u rezervnom sastavu ili izbegava prijem poziva
za izvršenje te obaveze
 neodazivanje pozivu
 radnja nečinjenja
 dovršeno samim nečinjenjem jer je trenutno kd
 propuštanjem da se bez opravdanog razloga postupi u skladu sa

obavezom navedenom u pozivu
 mora biti neopravdano
 da li je bilo neopravdano zavisi od konkretnog slučaja
 izbegavanje prijema poziva
 može se ostvariti činjenjem i nečinjenjem – odbijanjem prijema poziva
 dovršeno je okončanjem radnje izvršenja
 potrebno je da se učinilac ne odaziva tačno određenom pozivu
 da izbegava prijem tačno određenog poziva
 poziv za izvršenje regrutne obaveze
 poziv za izvršenje obaveze služenja vojnog roka
 poziv za izvršenje obaveze lica u rezervnom sastavu
 poziv može biti pojedinačni ili opšti, u pisanoj ili usmenoj formi
 izvršilac može biti vojni obveznik
226
 lice koje u skladu sa odgovarajućim propisima ima obavezu da se odazove pozivu,
odnosno da primi poziv
 novčana kazna ili zatvor do godinu dana
2. prvi teži oblik
 čini onaj ko se krije da bi izbegao vojnu obavezu
 pretpostavlja da je učinilac pozvan pojedinačnim ili opštim pozivom, da se nije odazvao i da se krije
kako bi izbegao vojnu obavezu
 Skrivanje može biti ostvareno na različite načine
 kd je dovršeno preduzimanjem bilo koje delatnosti koja ima karakter skrivanja i koja je
preduzeta u nameri izbegavanja regrutne obaveze
 izvršilac je vojni obveznik kome je upućen odgovarajući poziv
 treba da obuhvati svest učinioca da mu je upućen odgovarajući poziv
 potrebna je namera izbegavanja vojne obaveze
 čini ko napusti zemlju ili ostane u inostranstvu da bi izbegao vršenje vojne obaveze iz stava
1
 radnja izvršenja na dva načina
 napuštanjem zemlje
 ostajanjem u inostranstvu
 trajno kd čija radnja zavisi od dužine trajanja stvorenog protivpravnog stanja i koje je
dovršeno danom prestanka protivpravnog stanja, danom prestanka zakonske obaveze
 izvršilac je vojni obveznik
 zahteva se direktni umišljaj
 namera izbegavanja izvršenja vojne obaveze
 1-8 godina
4. najteži oblik
 kada neko poziva ili podstiče više lica na izvršenje krivičnog dela iz stava 1 do 3
227
 radnja izvršenja je pozivanje ili podsticanje
 podstrekavanje kao oblik saučesništva koje je predviđeno kao posebno kd da bi se

omogućilo strože kažnjavanje podstrekača i kažnjavanje za neuspelo
podstrekavanje
 mora se odnositi na najmanje dva lica kojima je upućen poziv za izvršenje vojne
obaveze
 dovršeno je okončanjem radnje izvršenja
 neophodan je direktan umišljaj
 ako se podstiče na osnovni oblik kd – zatvor do 3 godine
 ako se poziva na teže oblike 2-12 godina
 ako se učinilac iz stava 1-3 dobrovoljno prijavi nadležnom državnom organu
 institut stvarnog kajanja
228
125. Proganjanje (član 138a KZ)
Zaštitni objekt: slobode i prava čoveka i građanina
Radnja izvršenja: praćenje, fizičko približavanje protivno volji, nastojanje uspostavljanje kontakta protiv
volje lica, zloupotrebljavanje podataka o ličnosti, pretnja napadom na život telu ili slobodu, druge slične
radnje
Posledica: osetno ugrožavanje ličnog života
Kazna: zatvor do 3 godine ili novčana kazna
Unosi ga ZID iz 2016
1. osnovni oblik
 radnje izvršenja postoje kada se
 drugo lice neovlašćeno prati ili preduzimaju druge radnje u cilju fizičkog
približavanja tom licu protivno njegovoj volji
 protivno volji drugog lica nastoji da se sa njim uspostavi kontakt neposredno, preko
trećeg lica ili putem sredstava komunikacije
 veoma je širok krug radnji kojima neko može nastojati da se fizički približi
drugom licu ili da s njim uspostavi kontakt
 zloupotrebljavaju podaci o ličnosti drugog lica ili njemu bliskog lica radi nuđenja
robe ili usluga
 preti napadom na život, telo ili slobodu drugog lica ili njemu bliskog lica
 preduzimaju druge slične radnje na način koji može osetno da ugrozi lični život lica
prema kome se radnje preduzimaju
 te radnje moraju biti preduzete u toku određenog vremenskog perioda
 potrebno je ponavljanje određenih radnji, ne može da postoji ako postoji jednokratno
 ako se radnja preduzme više puta postojaće samo jedno kd
 ne može se primeniti ni konstrukcija produženog kd i kad je radnja ponavljana u toku

dužeg vremenskog perioda
 tačke 1-4 ne zahtevaju postojanje ikakve posledice
 preduzimanje tih radnji znači i postojanje dovršenog kd
 proširuje kriminalnu zonu kod ovog kd
 kod drugih sličnih radnji potrebno je da postoji posledica
229
 mogućnost da te radnje osetno ugroze lični život lica prema kome se preduzimaju
 konkretno utvrditi da je preduzeta radnja takva da može da ugrozi lični život na sudu
 u suprotnom nekažnjivi pokušaj
 može se izvršiti samo sa direktnim umišljajem
 mora da obuhvati sve bitne elemente
 mora biti svestan da druge slične radnje preuzima na način koji može osetno da
ugrozi lični život lica prema kome se radnje preduzimaju i da to hoće
2. teži oblik
 ako je delom iz stava 1 izazvana opasnost po život, zdravlje ili telo lica prema kome je delo izvršeno
ili bliskog lica
 3 meseca do 5 godina
3. najteži oblik
 ako nastupi smrt
 kazna zatvora 1-10 godina
Sticaj sa ugrožavanjem sigurnosti postoji samo prividno
 jedno ili drugo delo u zavisnosti od toga šta je u konkretnom slučaju ostvareno
 kod kd proganjanja pretnja se mora ponavljati a pretiti se može i napadom na slobodu a ne samo na život i telo
 kod kd ugrožavanja je dovoljno jednokratno upućivanje pretnje
 kd ugrožavanja ima posledicu što se kod proganjanja ne zahteva
230
126. Zloupotreba položaja odgovornog lica (član 227. KZ)
Izvršilac: odgovorno lice
Radnja izvršenja: iskorišćavanje svog položaja ili ovlašćenja, prekoračenje granica svog ovlašćenja i
nevršenje svoje dužnosti
Posledica: pribavljanje sebi ili drugom fizičkom ili pravnom licu protivpravne imovinske koristi ili
nanošenje štete drugome
Kazna: (1-3)
1. osnovni oblik
 čini odgovorno lice koje iskorišćavanjem svog položaja ili ovlašćenja, prekoračenjem
granica svog ovlašćenja ili nevršenjem svoje dužnosti pribavi sebi ili drugom fizičkom ili
pravnom licu protivpravnu imovinsku korist ili drugome nanese imovinsku štetu ako time
nisu ostvarena obeležja drugog kd
 iskorišćavanje svog položaja ili ovlašćenja
 kada odgovorno lice preduzima radnje koje su dozvoljene ali to radi u cilju
ostvarivanja nekog sopstvenog ili interesa trećeg lica
 prekoračenje granica svog ovlašćenja
 kada preduzima radnje koje su po svojoj prirodi dozvoljene ali spadaju u

nadležnost drugog odgovornog lica
 kada odgovorno lice preduzima radnje za koje je nadležno ali u datom slučaju
nije ovlašćeno za njihovo preduzimanje jer su njegova ovlašćenja u
konkretnom slučaju ograničena određenim aktima i interesima
 nevršenje svoje dužnosti
 kada odgovorno lice ili propušta vršenje određene radnje iz okvira svog
ovlašćenja ili određenu radnju vrši na neadekvatan način tako da ona ne
proizvodi odgovarajuće efekte
 dovršeno je nastupanjem posledice
 posledica je pribavljanje sebi ili drugom fizičkom ili pravnom licu protivpravne
imovinske koristi ili nanošenje štete drugome
 korist i šteta mogu biti jedino imovinske prirode
 Imovinska korist je dobro svake vrste, materijalno ili nematerijalno, pokretno ili
nepokretno, procenjivo ili neprocenjivo i isprava u bilo kom obliku kojim se
dokazuje pravo ili interes u odnosu na takvo dobro
231
 Imovinom se smatra i prihod ili druga korist ostvarena neposredno ili posredno iz
kd kao i dobro u koje je ona pretvorena ili sa kojim je pomešana
 ako posledica nije nastupila postojaće pokušaj koji nije kažnjiv
 kd postoji samo ako nisu ostvarena obeležja drugog kd
 izvršilac je odgovorno lice
 Odgovorno lice u pravnom licu smatra se lice koje na osnovu zakona, propisa ili ovlašćenja
vrši određene poslove upravljanja, nadzora ili druge poslove iz delatnosti pravnog lica kao
i lice kome je faktički povereno obavljanje tih poslova.
 direktni ili eventalni umišljaj
2. teži oblik
 ako je izvršenjem osnovnog oblika pribavljena imovinska korist preko 450 hiljada
3. najteži oblik
 ako je vrednost imovinske koristi koja je pribavljena veći od milion i petsto hiljada
 dve do 10 godina
232

Krivicno Pravo PD Skripta PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Krivicno Pravo PD Skripta PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Krivicno Pravo PD Skripta PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KRIVIČNO PRAVO

Posebni deo - skripta

PO KNJIZI ZORANA STOJANOVIĆA I NATAŠE DELIĆ

Krivičnopravna zaštita života je samostalna celovita I primarna.

Sem obrađenih ovde spadaju i:

 sakaćenje ženskog polnog organa

2. Ubistvo (član 113)

Napadni objekt i objekt radnje: čovek

Radnja izvršenja: lišavanje života drugog lica

 svaka ona radnja koja je podobna da prouzrukuje smrt drugog lica

Posledica: smrt čoveka

 Nepovredivost života čoveka i njegova KP zaštita je apsolutna.

 od KP zaštite života se odustaje samo kod krajnje nužde i nužne odbrane.

 KZ prihvata uobičajenu podelu na obično i teško ubistvo.

 KD ubistva se može izvršiti samo prema živom čoveku.

 Živ čovek kao objekt radnje postoji od momenta rođenja do smrti

 relevantan je početak porođaja, prirodnim putem ili hirurškom intervencijom

 nije potrebno da je porođaj dovršen tj da je dete rođeno

 potrebno je da je dete živo rođeno

 irelevantna je njegova sposobnost za život

 problem razgraničenja između krivičnog dela ubistva i kd nedozvoljenog

 ako su radnje prekida trudnoće izazvale prevremeni porođaj a dete je

 moždana smrt – ireverzibilno oštećenje mozga i prestanak rada svih

 do izumiranja moždanih ćelija posle prestanka rada srce dolazi 6-10

 nepopravljivo oštećenje mozga znači i prestanak postojanja ljudskog bića

 Između radnje čoveka i posledice mora postojati uzročna veza.

 preovladava teorija ekvivalencije – condicio sine qua non

 veći broj uslova se može smatrati uzrokom

 dalja ograničenja i eliminisanje irelevantnih uslova vrši se na planu krivice

 zahtev da umišljaj mora obuhvatiti smrt kao posledicu i način njenog

 Za postojanje KD ubistva neophodan je umišljaj

 dovoljno je postojanje eventualnog umišljaja tj. da je učinilac pristao na nastupanje smrti

 umišljaj se utvrđuje na osnovu okolnosti samog događaja

 namera se ne može koristiti kao sinonim za umišljaj

 važna okolnost prilikom utvrđivanja kazne

3. Teško ubistvo (član 114)

Radnja izvršenja: (1-11)

Posledica: smrt čoveka

Kazna: preko 10 godina ili od 30 – 40 godina

 ubistvo učinjeno na svirep ili podmukao način (tačka 1)

 kod ubistva na svirep način

 patnje mogu biti psihičke ili fizičke

 mora postojati direktni umišljaj

 izuzetno eventualni umišljaj može postojati ukoliko učinilac žrtvi svesno

 kod ubistva na podmukao način

 na objektivnom planu potrebno je da postoji potajan način preduzimanja radnje

 ubistvo pri bezobzirnom nasilničkom ponašanju (tačka 2)

 lišavanju života mora da prethodi nasilničko ponašanje

 mora biti bezobzirno

 mora prevazilaziti uobičajenu meru nasilja koja je česta kod KD ubistva

 samo na opasnost, a ne da i to drugo lice liši života

 dve sporne situacije:

 ako u odnosu na drugo lice postoji pokušaj ubistva

 prednost treba dati tački 11 – pokušaj ubistva više lica

 mogućnost ublažavanja kazne jer se kvalifikuje kao pokušaj ne bi bilo

 nije utvrđena usmerenost umišljaja na pokušaj ubistva drugog lica

 moguć je pokušaj ovog oblika

 izostaje posledica u odnosu na lice koje se htelo lišiti života