Kung ang bayang ito'y masasa-panganib
PAG-IBIG SA TINUBUANG
LUPA
ANDRES BONIFACIO
POEM:
(Madaram sa tulang ito ang mapusok na diwa ng
Ama ng Katipunan)
Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya
sa pagkadalisay at magkadakila
Gaya ng pag-ibig sa sariling lupa?
Aling pag-ibig pa? Wala na nga, wala.
Pagpupuring lubos ang palaging hangad
Sa bayan ng taong may dangal na ingat,
Umawit, tumula, kumata't at sumulat,
Kalakhan din niya'y isinisiwalat.
Walang mahalagang hindi inihandog
Ng may pusong mahal sa Bayang nagkupkop,
dugo, yaman, dunong, katiisa't pagod,
Buhay ma'y abuting magkalagut-lagot.
Bakit? Alin ito na sakdal ng laki,
Na hinahandugan ng busong pagkasi,
Na sa lalong mahal nakapangyayari,
At ginugulan ng buhay na iwi?
Ay! Ito'y ang iang bayang tinubuan:
Siya'y iona't tangi sa kinamulatan
Ng kawili-wiling liwanang ng araw
Na nagbigay-init sa buong katawan.
Kalakip din nito'y pag-ibig sa Bayan,
Ang lahat ng lalong sa gunita'y mahal,
Mula sa masaya'y gasong kasanggulan
Hanggang sa katawa'y mapasa-libingan.
Sa aba ng abang mawalay sa bayan!
Gunita ma'y laging sakbibi ng lumbay,
Walang alaala't inaasa-asam
Kundi ang makita'y lupang tinubuan.
Pati ng magdusa'y sampung kamatayan
Wari ay masarap kung dahil sa bayan
At lalong mahirap. Oh, himalang bagay!
Lalong pag-irog pa ang sa kanya'y alay.
At siya ay dapat na ipagtangkilik,
Ang anak, asawa, magulang, kapatid;
Isang tawag niya'y tatalidang pilit.
Hayo na nga, hayo, kayong nagabuhay
Sa pag-asang lubos ng kaginhawahan
At walang tinamo kundi kapaitan,
Hayo na't ibangon ang naabang bayan!
Kayong nalagasan ng bunga't bulaklak
Ng kaho'y ng buhay na nilanta't sukat,
Ng bala-balaki't makapal na hirap,
muling manariaw't sa baya'y lumiyag.
Ipahandug-handog ang busong pag-ibig
At hanggang may dugo'y ubusing itigis;
kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid,
Ito'y kapalaran at tunay na langit!
ANALYSIS:
This poem was written in Tagalog by one of
the heroes of the Philippines but there are English
translations as well,probably since it is a very good
poem that not only Filipinos can read and appreciate
it but other nationalities can too.
Some lines that struck me are:
“Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya
sa pagkadalisay at pagkadakila gaya ng
pag-ibig sa tinubuang lupa?
Aling pag-ibig pa? Wala na nga, wala.”
This stanza translates to- ‘What love can
surpass purity or greatness like love of country?
None.’
It can be seen in the first part of the poem. I
like the message of this because it will be agreeable
to most people. When we think of it, if you love
your country, it means you do not only think of
yourself, but all the people around you. You care
for the well-being of other people, and only wish
them well. You try to help others in the best way
you can. If you love your country, it means you are
loyal and committed and that you are too with the
people you encounter in your life.
Overall, this poem is about being proud of
one’s nationality and country. We have to love,
praise, and fight for our own country and appreciate
the things that it has to offer for us.
This poem makes me proud to be a Filipino and pagtatag ng Katipunan o KKK (Kataastaasang
proud to have a hero like Andres Bonifacio who Kagalang-galang na Katipunan ng mga Anak ng
fought and battled to save his fellowmen and Bayan). Itinatag niya ang Katipunan noong ika-7 ng
country. He was not only thinking of himself, but Hulyo, 1892 kasama sina Ladislao Diwa, Teodoro
also the sake of other people. We should be just like Plata at Deodato Arellano. Ang kanyang pangalan
him and start loving our country and not complain ay Maypagasa. Ang kanyang asawa na si Gregoria
about things we don’t like in it since it will not do de Jesus ang siayng lakambini ng Katipunan. Ang
anyone good anyway, instead we should start samahang ito ay mabilis na kumalat sa maraming
helping out in our own simple ways to make our bahagi ng Pilipinas. Naramdaman ni Bonifacio na
country a better place. kaya na niyang umpisahan ang himagsikan noong
Mayo ng 1896. Subalit, bago pa man siya mag-
umpisa; ang Katipunan ay natuklasan ng mga
ABOUT THE AUTHOR: Kastila. Mahigit sa 1,000 Katipunero ang sumama
sa kanya sa Pugad Lawin, Caloocan noong ika-23
Si Andres Bonifacio ay ipinanganak noong
ng Agosto, 1896. Buhat noon ,ang Katipunan ay
ika-30 ng Nobyembre, 1863. Ang kanyang mga
natuklasan ng mga Kastila, kaya hindi sila
magulang ay sina Santiago Bonifacio at Catalina de
makatakas sa pang-aaresto ng mga Kastila, at ang
Castro. Nakatapos siya sa mababang paaralan ni
mga tauhan niya na kulang sa armas, pagod at
Guillermo Osmenia ng Cebu at sa gulang na 14, ang
gutom at kakaunti ang tumulong ay nakaranas ng
kanyang mga magulang ay namatay at napilitan
malabong tagumpay at malubhang pagkatalo.
siyang huminto sa pag-aaral upang alagaan ang mga
nakababata niyang kapatid na babae and lalaki.
Ito ang nagkumbinsi sa bahaging
Bilang hanap-buhay, inatasan niya ang kanyang
Magdiwang na anyayahan si Bonifacio sa Cavite
mga kapatid na tulungan siya sa paggawa ng kahoy
para ayusin ang kanilang hidwaan at patuloy na
na baston at papel na pamaypay na kanyang itininda
magkaisa. Isang Pulong ang ginanap sa Tejeros,
sa lansangan.
Cavite. Si Bonifacio ang namuno ng pagpupulong
upang itatag ang Republika ng Pilipinas. Sa halalan
Dahil siya ay marunong magbasa at sumulat,
si Aguinaldo ang nahalal na Pangulo, si Mariano
siya ay naging isang kawani ng Kumpaniyang
Trias naman ang Pangalawang Pangulo at si
"Fleeming and Company", isang kumpaniya na
Bonifacio ang Taga-Liham. Si Bonifacio ay
nagtitinda ng rattan at iba pang mga paninda. Dahil
nasaktan at ginamit niya ang kanyang karapatan
siya ay masipag, siya ay ginawang ahente. Subalit
bilang Pinakamataas na Pinuno ng Katipunan,
ang kanyang kinikita ay hindi pa rin sapat na pang-
upang mapawalang bisa ang halalan. Si Bonifacio
suporta sa kanyang mga naulilang kapatid. Lumipat
ay lumipat sa Naic, Cavite at nag-umpisa siyang
siya sa kumpaniyang "Fressell and Company"
gumawa ng sarili niyang pamahalaan at puwersa.
bilang ahente. Ipinakita niya ang bukod tanging
Samantala, ang mga umaabanteng tropa ng
determinasiyon at sipag kaya naging matatag siya sa
Kastilang Heneral na si Camilo de Polavia ay
kanyang trabaho
nagbabantang sakupin ang Cavite. Inutusan ni
Aguinaldo sila Pio del Pilar at Noriel na pawang
Dinagdagan niya ang kanyang kakulangan
binigyan ng matataas na katungkulan na iwanan si
sa pag-aaral sa pamagitan ng pagbabasa at sariling
Bonifacio at bumalik sa kanilang gawain.
pag-aaral. Kasama sa sa mga kakaunting aklat na
kanyang binasa ay ang mga nobela ni Rizal na Noli
Si Bonifacio kasama ang kanyang pamilya
Me Tangere at El Filibusterismo, Ang mga buhay
ay umalis sa Naic papuntang Indang at sa kanyang
ng Pangulo, Ang "Les Miserables" ni Victor Hugo
pagbabalik sa Montalban, si Aguinaldo ay
(na isinalin niya sa Tagalog), Ang pagkasira ng
nagpadala ng tauhan para siya ay arestuhin, subalit
Palmyra at Himagsikang Pranses. Nakapagsulat din
si Bonifacio ay lumaban at nasugatan. Humarap
siya ng mga artikulo at mga tula, isa na dito ang
siya sa isang paglilitis dahil sa kanyang gawain na
pinakasikat na 'Pag-ibig sa Tinubuang Lupa'.
laban sa bagong pamahalan at binigyan ng
sentensiyang bitay ng isang Militar na Hukuman.
Ang mga nabasa niyang aklat ang nagsiklab
Ang mga tauhan ni Aguinaldo ang bumitay sa
sa kanyang kaluluwa ng paggawa ng Himagsikan at
kanya sa kabundukan ng Maragondon, Cavite
noong ika-10 ng Mayo, 1897.

Hanggang ngayon si Bonifacio ay kilala ng

mga Pinoy sa kanyang katapangan na inilarawan sa
mga katagang ito:
" Andres Bonifacio Matapang na Tao...."