AGOSTO 2016 OPISYAL NA PAHAYAGAN NG MGA MAG-AARAL NA NAGPAPAKADALUBHASA SA ASIGNATURANG FILIPINO TOMO I | ISYU I

Cityhood @ 4th..... Ano pa kaya?

TUNAY ngang kaybilis ng panahon.
Dahil apat na taon na palang nakikipag-
sabayan ang ating lungsod sa mga
karatig-bayan nito. Pero kailan
nga ba naging ganap na
lungsod ang Cabuyao?
Taong 2012, ika-4 ng
Agosto, naging ganap
na lungsod ang Cabuyao
kung saan nagkaroon
muna ng plebisito at aktibo
naman itong nilahuka n ng
mga Cabuyeño. Bunga nito, ang
Cabuyao ang naging pangisang-
daan at pang-apatnapu’ t dalawang
lungsod sa buong Pilipinas at panlima
naman sa probinsiya ng Laguna. Sa nakalipas
na tatlong taon malaki na ang pinagbago at
marami na ring mga programang panglung-
sod ang naisulong at naisagawa para sa
mga mamamayan ng lungsod. Ilan dito ay
ang pagkakaroon ng bagong palengke
o mas kilala bilang Retail Plaza, pagpa-
palawig sa mga nasasakop ng Pantawid
Pamilyang Pilipino Program o 4P’s, patuloy
na pamimigay ng health cards at sub-
sidiya sa gamot, pagpapatayo ng mga
gusaling pampaaralan sa iba’t ibang
pampublikong paaralan sa Cabuyao,
at marami pang iba. Ngunit hindi
ito kasapatan upang makuntento na lang
tayo sa mga naunang programa. Ngayong apat na
taon na ang ating lungsod dapat ay mag-isip at mag-
abang pa rin tayo. . . ano pa kayang susunod? ANO pa
kayang mga programa pang-edukasyon, pangkalusugan,
pangtransportasyon at panghanapbuhay ang handang ibigay at gawin ng
bagong administrasyon ng ating lungsod para sa kapakinabangan ng mga
mamamayan ng Cabuyao?
ANO pa kayang mga batas at ordinansa ang handang ipanukala at
ipatupad ng ating butihing bagong alkalde maliban sa pagpapababa ng
tuition fee sa ating Pamantasan, pagpapatupad ng curfew sa mga ba-
rangay ng ating lungsod at mahigpit na paglaban sa droga at krimen?
Dapat lang tayong maghintay at umasa sa mga darating pang mga
pagbabago. Ngunit hindi rin naman ibig sabihin nito na tutunganga
na lang tayo at magmamasid. DAPAT din tayong kumilos at lagi rin
nating pagkatatandaan na ang pagbabago ay nagsisimula sa ating
sarili. Sa kabila nito, ang higit na importante sa lahat, kung . . .
ANO pa kayang mga sorpresa, bagong pakulo, pamamaraan, at is-
tratehiya ang naiisip at handang isagawa ng ating ba-
gong kagalang- galang na alkalde na si
Atty. Mel Gecolea na tatak
sa puso’t isipan at magsis-
ilbing pagkakakilanlan na
hinding- hindi malilimutan
ng mga mamamayan ng
Cabuyao? UMUUNLAD man
o hindi. Napag- iiwanan man
o patuloy na sumusulong.
Lagi nating pakaiisipin na
ang Lungsod ng Cabuyao ay
para sa mga mamamayan nito
at ang tanging nakaaalam kung
ang lungsod ba natin ay umuunlad
ay walang iba kundi tayo. Hindi
kasapatan ang magmasid at umasa
kung ano pa ang mga magaganap.
Dapat din tayong kumilos dahil
ang ating bawat pagkilos ay magsisilbing malaking ambag
tungo sa kaunlaran at pag-asenso. Ang Cabuyao ay para sa mga
Cabuyeño, at ang pag-asenso ay nasa dugo na ng mga Cabuyeño.

KUMPISAL NI
KUMPISAL NI PEDRO:
PEDRO:
SOCA KINAIN NG
SISTEMA BAHAGHARING
BAHAGHARING
PAPEL
PAPEL
MAKATA NG
MAKATA
CABUYAO
CABUYAO
NG

BALITA OPINYON PANITIKAN KULTURA

SOCA ng bagong
administrasyon, isinagawa
Ni Baby Banzali
“Tayong Cabuyao, Tayong lahat ang
Gobyerno” – Mayor Mel Gecolea
Isinagawa ang unang SOCA o State
of the City Address ng bagong ad-
ministrasyon ng siyudad ng Cabuyao
sa pangunguna ni Mayor Rommel A.
Gecolea alinsunod sa pagdaraos ng
ikaapat na anibersaryo ng lungsod,
Agosto 4, 2016.
Sa pag-uulat ng punong-lungsod,
inilahad niya ang kasalukuyang ka-
lagayan ng Cabuyao at ang mga
planong nakahain para dito.
Ipinunto ni Mayor Mel ang kanyang
talumpati sa kung paano makaka-
mit ang kaunlaran. Hinati niya ang
kanyang pag-uulat sa tatlong bahagi
upang mapagtagumpayan ito. Ang
mga bahagi ay pumapaksa sa lakas
ng katawan ng tao, lakas ng isip ng
tao at pagkakaroon ng kabuhayan
ng mga mamamayan.
“Kung tayo’y nagsasama-sama lahat,
ang bayan ang pinakamagaling. Ang
tungkulin ng lider ay pagsama-sa-
mahin ang kanyang tao. Kung gusto
mong itayo ang iyong tao, ang iyong
bayan, kailangan nagkakaisa sila.”
PNC-BOTB, muling niyanig ang Cabuyao
Ni Hydie Melendrez
wika ni Mayor Mel.
Kabilang rin sa plano ni Mayor Mel
katuwang ni Konsehal Banoy Hain
na Tagapangasiwa ng Kapayapaan at
Kaayusan ng Lungsod, na sa loob ng
100 araw asahan na ng mga mama-
mayan ng Cabuyao na maitatayo ang
Rescue 911 at may kalakip na badyet
na P30 M.
Hindi pinalampas sa talumpati ni
Mayor Mel ang usapin sa edukasyon.
Ani niya, lahat dapat ay may kara-
patang mag-aral. Ukol dito, naglaan
ang pamahalaan ng badyet para sa
Pamantasan ng Cabuyao. Kaakibat
ito ang pagbaba ng matrikulang
babayaran na mula P100/yunit ay
ibinaba sa P50/yunit para sa mga
Cabuyeño. Ang dati namang P10/
hour na bayad sa Tech-Voc Educa-
tion ay ginawang P3/oras, at sa mga
nais namang magmasters na mula
P500/yunit na bayarin ay naging
P350/yunit na lamang. Nakakasa
na rin ang planong pagpapatayo ng
Cabuyao Institute of Technology
upang maging isa sa mga opsyon ng
mga papasok sa Senior High.
Pagdating sa usaping trapiko, isa rin
Talento at galing ng mga banda
mula sa Pamantasan ng Cabuyao sa
pag-awit ng Manila Sound (70s) ang
nagpasiklab sa pagdiriwang ng Gabi
ng Pamantasan: Battle of the Bands
2016 na bahagi ng pagdiriwang ng
ika-4 na taong pagkalungsod ng
Cabuyao, ginanap sa Cabuyao Town
Plaza, Agosto 2.
Sampung banda ang nakilahok at
nagtagisan ng talento: Banda ni
Pepe, Last Vein Band, Metamor-
phosis, The Champions, Agnus Del,
Bandang Pinoy, River Band, Anima,
Oxidere at Sophistication of
Silhouette (SoS).
sa plano ng lokal na pamahalaan ang
pagkakaroon ng alternatibong
ruta sa pamamagitan ng pagde-
belop sa Salalangka River upang
maging daanan papuntang NIA Road
na tatawaging Cabuyao River Bank.
Ito ay upang maiwasan ang pakiki-
pagsiksikan sa bayan kung papunta
ng NIA Road.
Binanggit rin ni Mayor Mel na ang
dalawampung hektarya ng lupa ng
ICTSI sa likod ng St. Francis (Brgy.
Niugan) ay magiging paradahan na
ng lahat ng sasakyan ng Mitsubishi
Cars dito sa Pilipinas. Ito ay matapos
maisara ang kontrata sa pagitan ng
lokal na pamahalaan ng Cabuyao at
Logistic of Mitsubishi Motors NYK.
Iminungkahi ni Mayor Mel sa kum-
panyang ito na kung maaari ay ang
Nagtanghal ang Retorika Band ng
isang awitin bilang kampeon sa Bat-
tle of the Bands 2015. Nagpakitang
gilas din ang PnC Chorale at PnC
PEPs sa nasabing pagdiriwang.
Idineklarang wagi ang mga sumusu-
nod na banda na tumanggap ng
salapi at tropeyo:
Kampeon: Oxidere Band
Unang Pwesto: The Champions
Ikalawang Pwesto: Metamorphosis
Mga Natatanging Karangalan:
Best Vocalist: Richie Meguiso
(Oxidere Band)
mga nagtapos ng pagmemekaniko
sa Pamantasan ng Cabuyao ang ma-
bigyan ng trabaho.
Kasama rin sa mga programang
nakalatag ay ang pagpapasigla sa
palengke ng Cabuyao maging ang
pagkakaroon ng Tax Incentives sa
mga magbabayad ng buwis ng mas
maaga.
Sa pagwawakas ng talumpati ni Ma-
yor Mel, winika niya na “Kahit wala
na ang Gintong Batingaw, kung ang
bawat isa sa atin, sa ating puso at
isipan, ay kaya nating maglingkod
at magmahal sa ating Lungsod ng
Cabuyao. Hindi na natin kailangang
hanapin ang Ginintuang Batingaw
sapagka’t mas ginintuan ang pusong
nagmamahal sa bayan”.
Best Drummer: Rica Rey Quimora
( Sophistication of Silhouette)
Best Lead Guitarist:
Aljon Clark Romeri
(Metamorphosis)
Best Bass Guitarst:
Kenneth Valles (Oxidere Band)
Ang mga naging hurado ay sina
G.Dennis Quila, G. Francis Villanue-
va at G. Sydney Herrera.
Naisagawa ng matagumpay ang
nasabing programa sa pangunguna
nina Mayor Mel Gecolea at Propesor
Edgardo Salazar, Puno, Tanggapan
ng Sining at Kultura.
 Filipino: Wika ng Karunungan
Ni Clarizz Quintos natawan ang bawat kolehiyo sa mga mga nanalo sa bawat patimpalak na
sumusunod na panloob na gawain na nauna nang ginanap.
Muling makikiisa ang mga mag-aaral
gaganapin sa ika-19 ng Agosto,
ng Pamantasan ng Cabuyao sa pag-
8:oo – 11:00 ng umaga. Kaugnay ng pagdiriwang na ito, ang
diriwang ng Buwan ng Wika na may
mga mag-aaral sa ilalim ng Kolehi-
temang Filipino: Wika ng Karunun-
-Pagbuo ng Poster yo ng Pagtuturo ay magsusuot ng
gan, Agosto 31, ala-una ng hapon,
-Pagbuo ng Islogan tradisyunal na kasuotan tulad ng
Bulwagan ng PnC.
-Pagsulat ng Sanaysay Filipiniana, Balintawak, Baro’t saya,
at iba pa. Inaasahang makikiisa
Pangangasiwaan ng Kolehiyo ng
Samantala, ang paligsahan sa katu- ang mga mag-aaral ng Pamantasan
Pagtuturo ang nasabing programa
tubong sayaw na taun-taong baha- ng Cabuyao sa mga patimpalak sa
na kung saan sila ay naghanda ng
gi ng pagdiriwang ay gaganapin sa taunang selebrasyon ng Buwan ng
mga aktibidad na maaaring lahukan
mismong araw ng programa, alinsu- Wika.
ng mga mag-aaral ng bawat kolehi-
nod dito ay ang pag-aanunsyo ng
yo. May isa o hanggang tatlong ki-

Libreng LET Mayor Mel: Ibaba

Pagtuturo. Naglaan ng P176,000.00
na pondo ang lokal na pamahalaan
para sa proyektong ito. Ang mga
Rebyu mula
ang Matrikula sa PNC
tagapagturo ay mula sa Philippine
Normal University (PNU) na sina:

sa CoEd, Prof. Darryl Roy Montebon- Assess-

sinimulan
Ni Pamela Lea
Naglaan ng libreng Licensure Ex-
amination for Teachers (LET) Rebyu
ang Kolehiyo ng Pagtuturo para sa
mga mag-aaral na nagsipagtapos sa
Pamantasan ng Cabuyao na sinim-
ulan noong ika-25 ng Hunyo hang-
gang ika-14 ng Agosto.
Ang nasabing LET Rebyu ay nagla-
layong makapagbigay ng mga ga-
wain tulad ng paunang pagsusulit
kung saan masusukat ang pagiging
handa ng mga nagsipagtapos na
kukuha ng LET, mapanatili ang ka-
lidad ng edukasyon sa pamamagitan
ng pagpapataas ng passing rate ng
institusyon at maihanda ang mga
nagsipagtapos sa aspektong sikolo-
hikal, emosyonal at intelektwal sa
pagkuha ng pagsusulit.
Ito ay ginaganap tuwing sabado at
linggo sa loob ng walong oras sa
Gabaldon Hall ng Paaralang Sen-
tral ng Cabuyao sa pangunguna
nina Propesor Marilou R. Tayao,
Bise-Presidente sa Ugnayang
Pangakademiko at Dr. Rommel D.C.
Mallari, dekano ng Kolehiyo ng
ment of Learning at Educational
Technology with ICT
Dr. Rene Colocar -Foundations of
Education at Methods and Strate-
gies of Teaching
Prof. Ali Anudin- English at Develop-
mental Reading
Prof. Delfin Baquiran- Filipino at So-
cial Science
Prof. Brando Palomar -Math at Sci-
ence
Dr Lydia Hilbero -Field Study at
Field Study 1-6 and Practicum
Prof. Marivilla Lydia Aggarao - Child
and Adolescent Development at
Mock Board
Ang koordineytor ng Philippine Nor-
mal University (PNU) na si Dr. Bert
Tuga naman ang nagturo sa Curri-
culum Development, Social Dimen-
sions of Education at Facilitating.
Tinatayang may 115 ang kabuuang
bilang ng mga nagsipagtapos ang
nasa ilalim ng paghahandang ito, 44
na nagsipagtapos ng Batsliyer ng
Elementaryang Edukasyon at 71 na
nagsipagtapos ng Batsilyer ng Se-
kondaryang Edukasyon Inaasahan
ng kolehiyo at ng unibersidad ang
positibong resulta ng proyektong
ito sa pagpapanatili ng mataas na
porsyento ng mga nakapapasa sa
nasabing pagsusulit.
Hulyo 11, 2016—inaprubahan ni Ma-
yor Rommel A. Gecolea ang Board
of Regents Resolution No. PnC-
2016-018 na nagsasaad ng pagbaba
ng matrikula ng mga mag-aaral ng
Pamantasan ng Cabuyao na mula
Php 100.00 ngayo’y Php 50.00 kada
yunit.
Ang nasabing resolusyon ay epek-
tibo na sa unang semestre, taong
panuruan 2016-2017. Narito ang iti-
nakdang mga araw para sa maayos
na proseso ng kabuuang implemen-
tasyon ng pagbaba ng matrikula:
Hulyo 18 – 20, 2016 Internal Audit of
PnC System
Hulyo 21 – 22, 2016 Paglalabas ng
New State of Account (SOA)
Hulyo 25, 2016 Paglalabas ng SOA
(bawat kolehiyo)
Hulyo 27, 2016 Appeals on SOA (to
Ni Marc Daniel Agres
Multimedia Center)
Agosto 1, 2016 Kabuuang implemen-
tasyon ng bagong Tuition Fee Rate
“Ang Pamantasan ang tahanan ng
mga batang taga-Cabuyao”- Mayor
Rommel A. Gecolea
Matatandaan mula sa kampanya ni
Mayor Mel ang pangakong ibababa
ang binabayarang matrikula ng mga
mag-aaral ng PnC bilang isa sa mga
pagbabagong nais niyang matupad
sa lungsod ng Cabuyao. Kaniya ring
nabanggit sa kaniyang talumpati sa
programa ng pagtanggap na inihan-
da ng PnC para sa kaniya bilang ba-
gong luklok na alkalde ng lungsod
ang badyet ng lokal na pamahalaan
at hindi malabo na maibaba ang
matrikula sa institusyon. Wala pang
isang linggo matapos ang kaniyang
talumpati ay naisakatuparan na ang
pagbaba ng matrikula.
Alinsunod dito ang pagbaba rin ng
binabayarang matrikula sa Tech-Voc
Education mula Php 10.00 na ngayo’y
Php 3.00 kada oras. Gayundin ang
matrikula sa Graduate Studies at
Continuing Professional Education
(GSCOPE), mula Php 500.00 ngayo’y
Php 300.00 kada yunit.
 KABATAAN:
MARALITA’T
MAHARLIKA.
SULYAP
“Ang Kabataan ang Pag-asa ng Bayan” –
Gat. Jose Rizal
Pag-asa pa rin ba ng bayan? Gayong
sila’y nagkalat sa daan, humihingi ng
tulong at minsan’y ginagawa ang mga
bagay na hindi dapat at hindi tama,
malamanan lamang ang unti-unting
binubuta na sikmura dahil sa gutom du-
lot ng kahirapan?
Marahil halos lahat sa atin ay napapansin
MABABANG
MATRIKULA =
DEKALIDAD NA
EDUKASYON
KUSOG
Ang mababang halaga ng matrikula ay
hindi manipestasyon ng isang paaralang
mababa ang kalidad ng edukasyon.
Ayon sa BOR Resolution No. PnC 2016-
018, ang dating isang daang pisong bina-
bayaran ng mga mag-aaral ng Paman-
tasan ng Cabuyao kada yunit ay ngayo’y
naging limampung piso na epektibo
ngayong semestre.
Hindi maikakaila na ang pagbabagong
ito ay may benepisyong hatid sa mga
mag-aaral na nasa ilalim ng institusy-
on. Malaking tulong ito sa pinansyal na
aspekto ng buhay ng mga mag-aaral
higit na lalo sa mga nangangailangan.
Ngunit, ang magandang balitang ito
ay may kaakibat na responsibilidad at
hamon sa bawat bahaging bumubuo ng
pamantasan.
Minsan sa atin, ang mga bagay na may
mababang halaga ay madalas binabale-
wala at hindi pinapahalagahan. Ang
simulaing ito ay nararapat na magtapos
ng may hinog na maibubunga. Kaugnay
rito, maraming posibilidad ang maaaring
tingnan sa magiging resulta ng pagbaba
ng matrikula.
Maaaring may mga mag-aaral na may
irasyunal na pag-iisip ay gawing batayan
ang mababang matrikula upang paba-
SIMULAING MAGPAHAYAG, PATULOY NA MAGLALAYAG
Agnes Cabalquinto
ang unti-unting pagdami ng mga batang
lansangan dito sa lungsod na ating kin-
abibilangan, mga batang nanlilimos at
kung minsan ay nangangalakal. Siguro’y
naranasan nyo nang mahingian ng barya
sa labas ng Pamantasan at makatanggap
ng masasakit na salita galing sa kanila
sa tuwing sila’y hindi mabibigyan. O
kaya’y naduraan ka at napagmumura sa
wikang hindi mo alam. Ngunit bago natin
sila husgahan, alamin nating muna kung
ano ang kanilang pinagmulan. Bakit mas
pinipili nilang maging mali sa tingin ng
karamihan?
Maraming rason kung bakit nakararanas
Karen Joy Tandayag
yaan ang pag-aaral at unahin ang pag-
tamasa ng kaligayahan. Ang posibleng
dahilan ay maaring dahil mura lang,
kayang-kaya umulit at magbayad muli.
Naisasantabi na ang tunay na halaga ng
salapi at panahon sa pag-aaral. Sa kabil-
ang banda, may mga mag-aaral naman
na gagamitin itong inspirasyon upang
lalong pagbutihan ang pag-aaral. Mga
taong tinatahak ang landas patungo sa
kanilang mga pangarap at may tunay na
hangarin na matuto.
Tila dalawang mundong malayo ang
pagkakaiba ng pananaw. Marami ang
naniniwala na ang mga paaralang may
mataas na matrikula ay mas nakapag-
bibigay ng dekalidad na edukasyon.
Ang pagbabagong ito ay isang malaking
hamon sa ating pamantasan na sa kabila
ng abot-kayang matrikula ay hindi naku-
kumprimiso ang kalidad ng edukasyon.
Ito ay malaking responsibilidad na dapat
pagtibayin. Hindi ba’t mas nakasisiyang
mag-aral sa isang institusyong mura
ang binabayaran ngunit dekalidad at
nakikipagsabayan ang halaga ng edu-
kasyon? Naniniwala ako na sa kilod ng
abot-kayang matrikula ng ating paman-
tasan ay ang abot-kamay na dekalidad
na edukasyon.
ang isang kabataan ng kahirapan at mas
pinipiling mamuhay na lamang sa kalye o
lansangan. Isa rito ang pagiging ulila, na
sa murang edad ay nawalan o namatayan
ng mga magulang o kaya’y iniwan dulot
ng karalitaan at pag-iisip na hindi nila ito
mabibigyan ng magandang buhay. Kabil-
ang dito ang mga kabataang nagrere-
belde dahil sila’y naimpluwensyahan ng
mga kaibigan at hindi naisip na ito’y may
masamang bunga na kalalagyan. Isama
na rin ang paglalayas sa kani-kanilang
pamilya sa kagustuhang maging ma-
laya, dulot ng makabatang ilusyon na
masyadong mahigpit ang kanilang mga
magulang. Minsa’y lumalayas ang bata
dahil minamaltrato na ng mga dapat
kumakalinga sa kanya. Dahil dito, sila’y
naghihirap at walang ibang magawa kun-
di ang manlimos sa mga taong may ka-
kayahang magbigay ng tulong sa kanila,
kahit ipinagbawal ito ng batas.
Hindi masama ang tumulong. Hindi ma-
sama ang magbigay. Ngunit upang mas
maayos ang buhay ng isang bata o kahit
ALAM
MO BA?
talung-sali
“Hindi ko akam kung nasaan ang Gin-
tong Batingaw ngunit kung malalaman
ko ito ay hindi ko sasabihin kanino man”.
– Mayor Rommel Gecolea
Maraming taon na ang nakalipas mag-
mula noong umusbong ang Lungsod ng
Cabuyao. Nauna pang naitatag ang bayan
na ito bago ang Maynilad. Ang pangalan
na ito ay hango sa puno ng Kabuyaw
at minsan na rin itong binansagang “
Richest Municipality in the Philippines”,
ngunit ano nga ba talaga ang bagay na
sumisimbulo rito? Mayroon ba tayong
pagkakakilanlan na masasabi nating sa-
riling atin?
Kapag nabanggit ang Biñan, maiisip agad
ng karamihan ay puto. Kapag naman Vic-
toria, ay itik o balut. Kapag Calamba, Dr.
Jose Rizal at ang Kalambanga (Kalang
Banga). Ngunit ano ang naiisip mo kapag
sinabi ang Cabuyao?
Kung ating pakaiisipin walang kahit
anong produkto ang masasabi nating sa
Cabuyao mismo nagmula at dito lamang
matatagpuan ngunit mayroong isang
bagay na masasabing pagkakakilan-
lan ng Cabuyao at ito ay ang “Gintong
Batingaw”. May mga kwento pa nga na
kapag may mga babaeng nasa kabuwa-
nan na ang napapa-anak kapag naririnig
ang matinding dagundong ng batingaw.
Nakakalungkot isipin na ang bagay na
sumisimbulo sa ating bayan ay nawawala
ng isang taong lansangan na wala na sa
kabataan, hindi dapat sila masanay na
nakaatang ang kanilang buhay sa limos
lamang. Mas malaki ang halaga nila kay-
sa sa pag-upo lamang. Mawawalan kasi
ng tiwala ang bata na may kaya siyang
gawin para mabuhay bukod sa panlili-
mos. Huwag mo silang laging pagbigyan.
Mamimihasa ang karamihan at tatama-
rin na lamang. Mas lalo silang mababaon
sa kahirapan dahil wala silang tiyagang
hanapin ang kanilang tunay na halaga.
Mahirap labanan o sugpuin ang kahira-
pan, ngunit kung tayo’y magpapatalo
rito, tunay na wala tayong kalalagyan.
Marapat lamang na magsikap hangga’t
buhay pa, hangga’t kaya pa. Maswerte
tayo na mayroon tayo ng mga bagay
na ninanais makuha ng ibang kabataan
ngunit hindi magkaroon dahil sa kaka-
pusan. Tayong mga kabataan, malayo
pa ang mararating at haharapin natin,
kaya’t ating pagsikapan at gawin ang
nararapat upang ating mapangatawanan
ang pagiging pag-asa ng bayan.
Eva Viado
at tila naglahong parang isang bula.
Noong mga nakalipas na taon ipinag-
diriwang ng mga Cabuyeno ang Pista
ng Batingaw bilang pag-alala sa maka-
saysayang Gintong Batingaw kung saan
naging tanyag ang Cabuyao. Minsan na
ring kinagalitan ng isang prayle ang mga
magsasaka sa Cabuyao dahil sa pag-aak-
saya sa mga butil na sanay ginawa na
lamang bigas. Patunay na napakayaman
ng bayan natin noon, sa pinansyal man
o kultural na aspeto. Ngunit nagkaroon
ng mga karagdagan pang kwento na
ninakaw ang Kampanang Ginto. At tila
kasabay ng pagkawala nito, unti-unting
naglaho ang mga tradisyong nakauga-
lian at kulturang kinausbungan nating
mga Cabuyeño.
Ito ang katagang binitiwan ng kasalu-
kuyang Mayor ng Cabuyao, marahil ayaw
niyang ipaalam kung nasaan ba ito sa-
pagkat maaaring magkaroon ng interes
ang nakararami na siyang magiging
simula ng sigalot sa bayan.Tunay nga
na kung malalaman natin kung nasaan
naroroon ang Gitong Batingaw ay uun-
lad pa lalo ang ating bayan ngunit hindi
ba’t mas mabuti nang maging palaisipan
na lamang ito sa nakararami? Kailangan
pa ba natin ng bagay na pagkakakilan-
lan upang maging makabayan? Hindi ba
maaaring maging makabayan tayo para
tayo’y may pagkakilanlan?Hindi na ma-
halagang matagpuan ang Gintong Batin-
gaw, ang mas mahalaga ay manatili ito sa
puso ng bawat mamamayan ng Cabuyao.
 KALINGA:
SAPAT O
SALAT?
BADHI
Kabutihan ng mga mamamayan ang
laging dapat daw isinasaalang-alang.
Sila ang bibigyan ng sapat na serbisyo
at paglilingkuran. Ngunit, paano nga
ba matatamo ang tulong na kailangan,
kung palaging hindi sapat ang pasilidad
at kagamitang tugon sa nahihirapang
mamamayan?
Sa isang siyudad, ospital ang isa sa
pinakamahalagang institusyon na malaki
ang maaaring maitulong sa mga mama-
mayang naninirahan dito. Ngunit paano?
Paano mo mararamdaman ang bagay
na ito kung ang palagi mong maririnig
na bulong-bulungan ay kesyo marami
raw ang kulang sa ating ospital, kapag
pumunta ka ay palilipatin ka lang din
sa iba, at kung anu-ano pa. Maraming
beses kang magpapabalik-balik, susub-
ok na baka sakali ay matulungan kahit
kakarampot, ngunit wala, nasayang na
ang oras mo, pinagod mo pa ang sarili
mo. Nakakalungkot, ano na nga ba ang
nangyari sa ospital ng ating mahal na
lungsod? Paano na ang mga taong wala
naman ganoon kalaking halaga ng pera
upang kumonsulta at magpagamot sa
mga kilalang ospital? Hahayaan na la-
mang ba nila ang mga sarili na tiisin ang
iniindang karamdaman? Tatanggapin
na lamang ba nila ng basta na ito ang
buhay, ito ang buhay para sa kanila at
hanggang dito na lamang? Hanggang
kailan ang itatagal ng ganitong kalagay-
an? Paano natin bubuhayin ang tinitin-
galang lungsod kung naghihingalo na
ang mga mamamayan nito? Paano tayo
KINAIN
NG
SISTEMA
LIMIIN
Sa mundo kung saan ang lahat ng bagay
ay digital na, lahat nadadaan sa isang
click, ano nga bang maaring epekto ng
mga bagay na kinawiwilihan ng marami
sa atin sa pang-araw-araw na buhay? Li-
bangan pa rin ba o destruksyon na ito
Princess Janerry Dizon
tatayo at taas noong irerepresenta ang
maunlad na Cabuyao na mayroon tayo?
Marami ang nangangailangan ng ser-
bisyo mula sa ospital ng lungsod ng
Cabuyao, lalo na ang mga pamilya na
mayroon lamang payak na pamumuhay.
Walang kahit na sino ang ginusto ang
paghihirap at kakapusan na nararanasan
sa ating pagamutan, pero huwag naman
sana manatiling tiis-tiis na lang ang sit-
wasyon sa kasalukuyan. Kung mayroon
mang pagkukulang na kailangang punan
ng mga nasa itaas ng panunungkulan,
sana ay maibigay ito para sa mama-
mayan, dahil ito ang para sa kanila, ito
ang kailangan nila, bukod at higit sa ka-
hit ano pa, isang maganda at maayos na
pagamutan para sa kalusugan.
Mayroong bali-balita na magkakaroon ng
panibagong ospital ang ating lungsod,
marami ang nag-aabang at naghihintay.
Isang mas pinaganda, mas pinaayos na
pagamutan na nawa ay mapakinaban-
gan ng mga mamamayan, kumpleto at
totoong makatutulong sa lahat. Sa pag-
dating nito ay umaasa ang marami na
mas magiging magaan ang pagtanggap
sa kanilang sariling ospital.
Hihintayin ang pagsasakatuparan at
pagbubukas ng oportunidad na ito,
dahil bago maibigay ang serbisyo sa
pagamutan ay mas makabubuti na ang
siya mismong dapat maglaan ng oras at
paglilingkod ay may sapat na kagami-
tan at kaayusan. Dahil sabi nga “ Hindi
mo maibibigay ng buo ang kahit na ano
kung wala ka nito”, maghihintay ang la-
hat, isang maunlad at maayos na ospital
ang hangad para sa bawat kasapi
ng lungsod.
Ma. Camille Ceñido
para sa ating kinabukasan?
Agosto 6, 2016, petsa kung kailan un-
ang itinampok sa Pilipinas ang larong
Pokemon Go. Naging patok agad sa
marami ang larong ito. Artista, ordi-
naryong mamayan, matanda, bata, lala-
ki, babae --- walang estadong hinihingi
ANO BANG
DAPAT
UNAHIN?
Principalia
Agosto 10, 2016, bagamat hindi ka-
lakasan ang ulang naramdaman sa lalaw-
igan ng Laguna ay may mga ilang estudy-
anteng nagnanasa pa rin na mawalan ng
pasok. Ito ay parang biyayang padating!
Dahil na rin sa iba’t ibang dahilan tulad
ng isang araw na pahinga, libreng araw
upang gumawa ng thesis, higit lalo para
sa iba na hindi nakapagreview sa padat-
ing na nakaiskedyul na quiz. Sa pana-
hong ngayon na madaming nagbabago
nakakatakot na ang umiiral na pana-
hon na kumikitil ng maraming buhay.
Bagama’t malaki na ang nagagawang
tulong ng teknolohiya sa pagalam sa
mga sakunang tatama sa ating bansa ay
hindi pa rin sasapat ito upang matukoy
ang tiyak at may kasiguraduhang ulat
ng panahon na magsisilbing basehan
ng mga tao sa isang lugar. Kung min-
san ay may balitang malakas na bagyo
at magdidiklara ng walang pasok kahit
na tuyo ang kalsada sa daan na nagiging
dahilan ng nasasayang na araw para sa
isang bayan. Ngunit hindi rin natin ma-
sasabi ang takbo ng panahon kaya’t mas
minamabuti ng mga may katungkulan
ang idiklarang walang pasok kaysa sa
ilagay sa bingit ng kamatayan ang bu-
hay ng nasasakupan nito. Kahit na isa
lamang hanging habagat ang namataan
ay minsan na tayong sinalanta ng hang-
ing ito na aakalain nating isa itong ganap
na bagyo. Pagpapatunay lamang ito na
ang kalagayan ng ating panahon ngay-
on ay lubahang nakakatakot. Sino nga
ba dapat ang manguna sa mga ganitong
bilang pamantayan upang makapaglaro
nito. Basta’t may cellphone at internet
koneksyon ka, Go na! Lakad- lakad lang,
pag may nakita, ipasok na sa pokeball
‘yan. Nakapag-exercise ka na, nakahuli
ka pa ng pokemon. Dual purpose kum-
baga. Nakatutuwa mang isipin na may
bagong libangan na tayong mga Pilipino,
nakababahala rin namang makita na ilan
sa mga tao’y ito na ang priyoridad. Sa
mga estudyante, bukambibig nila kung
ilang pokemon na ang mayroon sila at
hindi kung ilang takdang-aralin na ang
nagawa nila.
Kung saang lugar maaring pumunta
para makahuli pa ng mga legendary
pokemons at hindi kung saan pwedeng
pumunta para mag-aral. Nangang-
arap maging “pokemon treyner” na
naisasantabing mangarap na maging
Ronnie Pastrana
bagay na maaaring mangyari? Hindi pa
ba sapat ang nangyaring sakuna upa-
ng maging aral ito na hindi basta basta
ang mga ulang ating nararamdaman? Na
maaaring ito ay maging isang malakas
na delubyo na maaaring kumitil ng mga
buhay? Ngunit ito nga ba ang nasa isipan
ng ating mga estudyante o ang exten-
sion ng araw para sa quiz? Marahil isa
din kayo sa nagabang ng anunsyo kung
may pasok o wala mapaT.V. man o sa
social media. Kapansin- pansin ang mga
naglabasang post na wala daw pasok
ngunit hindi pala ito totoo. May kakaya-
han na magdiklara ang mga mayor ng
bawat bayan ngunit kapansin-pansin sa
social media ang lahat ng mga tao na
may pakialam dito ay sa ating punong
lalawigan lahat nagtatanong kung may
pasok ba o wala. Isa pang nakapagta-
takang isipin ay nagdiklara na ang mga
katabi nating bayan na walang pasok
ngunit nanatili pa rin na may pasok sa
ating bayan. Tila nga ba’y ang tingin sa
atin ay “waterproof”’ tulad ng sabi ng iba
at tila din na nawala na ang ating lalaw-
igan sa “CALABARZON at ito ay naging
CABARZON”. Ang laging sabi ng ating
punong lalawigan ay maraming bagay
ang maapektuhan kung siya ay magdi-
diklara na walang pasok, bagay na hindi
natin nakasanayan sa nakaraang admin-
istrasyon. Totoo nga naman na maram-
ing masasagasaan na mga gawain ngunit
tama bang dahilan ito upang isalba natin
ang ating kaligtasang sa nagbabadyang
sama ng panahon? Uunahin pa ba natin
ang mga gawain kaysa ang ating buhay?
Siguro sa susunod na makakaranas ulit
tayo ng ganito ay piliin natin ang mas
makakabuti at nararapat.
matagumpay sa tatahaking propesyon.
May oras silang inilalaan para sa paglil-
ibang ngunit walang paghahanda para
sa magandang kinabukasan. Hindi ba’t
mas magiging kapaki-pakinabang kung
wala kang napapabayaan? Mas magig-
ing masaya at mas maipagmamalaki mo
kung napapagsabay mo ang paglilibang
at pag-aaral; ang pag-iipon ng malalakas
na pokemon at ang pagkuha ng matata-
as na marka.
Walang masamang maglibang,
magsaya. Ang mali ay ang ipagsawalang
bahala mo ang mga importanteng bagay
para sa pansamantalang kaligayahan.
Ginawa ang Pokemon upang ikaw ang
makakontrol sa pokemon, hindi ang
pokemon ang kokontrol sa’yo. Huwag
kang magpakain sa pokeball. Tao ka,
hindi ka pokemon.
05
BANTAYOG
Unang Tamis,
Unang Hinagpis
Antonette Tagadiad
Napagtanto ko na kailangan masanay ako mag-isa dahil wala ka na at huwag

P
magpakubkob sa kalungkutan at pangungulilang nadarama.
Nagkakilala tayo ng hindi sinasadya, nasilayan ka lang bigla ng mga
mata kong palinga-linga. Noong nakita ka’y tila tumigil ang ikot ng aking
mundo at bumilis ang pintig ng aking puso. Nasabi ko sa sarili kong “pag-ibig
na kaya ito? Pero baka hindi, nagwapuhan lang yata ako sayo”. Dahil doon
ay inalam ko ang pangalan mo. Natawa ako dahil tila pambabae ito. Naging
mapaglaro bigla ang tadhana, nakatanggap ako ng mensahe galing sa’yo. Hindi

A
ko alam kung bakit ako’y biglang kinilig, ito na yata ang tinatawag nilang pag-
ibig. Naging madalas ang pagpapalitan natin ng mensahe, nagkakangitian sa
eskwelahan at nagkaka-usap, nagkakilala tayo ng lubusan at nahulog sa isa’t-
isa ng hindi inaasahan. Nagulat ako nang magtapat ka ng pag-ibig para sa
akin. Pumayag ako na manligaw ka, ibang-iba ka sa kanila. Ikaw yung tipo ng
lalaki na nasasabayan ang kakulitan ko, ang mga kinaiinisan ko ay kinaiinisan
mo rin at parehas tayo ng pananaw sa buhay. Hindi ko na pinagdamot pa ang

N
matamis kong oo dahil sa ako’y tuluyan ng napamahal sayo. Naging masaya ang
relasyon nating dalawa. Subukin man ito ng maraming problema, nilulutas pa
rin natin ito ng magkasama. Tumagal ang relasyon natin ng buwan hanggang
sa naging taon na masaya at nag-aalab pa rin ang pag-ibig sa isa’t-isa. Ngunit
nagbago bigla ang ihip ng hangin, dumalas ang paglalaro mo ng DOTA. Buong
araw mo’y iginugol mo na sa’yong barkada at hindi mo na napapansin na wala

I
ka ng oras para sa akin. Kaya natukso ako, napamahal at nakipagkarelasyon sa
ibang lalaki. Ipinadadama niya ang pagmamahal, pagpapahalaga at atensyon
na ipinagkait mo sa akin. Pero pinutol ko ang kahibangan na iyon, dahil sa
mahal na mahal kita. Pilit natin ibinalik ang dating masaya at matatag na
relasyon ngunit hindi na nagawa pa dahil sa mga rebelasyong nalaman sa isa’t-
isa. Ikaw na mismo ang nagdesisyon na putulin na ang koneksyon na matagal
nating pinagsamahan. Wala na akong nagawa, pilitin man kita na ipagpatuloy

T
ito pero ayaw mo na dahil sa hindi ko na kayang ibalik pa ang iyong tiwala.
Dapat ko itong pagdusahan dahil ako naman ang may kasalanan ng lahat.
Dapat ay hindi ko inisip na baka hindi mo na ako mahal at hindi solusyon
ang paghahanap ko ng iba mapunan lang ang pangungulilang nadarama ko.
Nilisan kita na para bang pinagsakluban ako ng langit at lupa. Lumong-lumo,
mga mata’y namumugto.
Kamusta ka na? Dalawang buwan na mula noong huling beses na

I
nagka-usap tayo. Noong una ay napakasakit at napakahirap tanggapin na wala
na, tapos na ang lahat sa atin. Iyon ang unang beses ko na magseryoso sa isang
relasyon at dahil doon durog at luhaan ang puso ko ngayon. Masaya ka kaya sa
piling niya? Nasasakyan kaya niya ang mga pangungulit mo? Inaalagaan ka
rin ba niya kapag may sakit ka? Minamahal ka rin ba niya gaya ng pagmamahal
ko sayo? Maraming katanungan ang gumugulo sa aking isipan. Alam mo ba,
naiisip pa rin kita tuwing ako’y nag-iisa. Naaalala ko yung mga panahon na

K
masaya at may tayo pa. Nawa’y nasa mabuti at masaya kang kalagayan. Pre,
namimiss na kita sobra.

WAKAS NG ATING
PAG-IBIG MAHAL

A
Faithe Cabiling
Ika’y inibig walong buwan ang lumipas
Aking inakalang pagsinta’y di kukupas
Ngunit noong dumating na ang bukas,
Nawala ang lahat, ika’y kusang kumalas;
PA RIN

N KITA .
Sa ating pangakong papel, na ikaw din ang pumilas.
Mahal ko, mahal ko, bakit, ika’y kusang pumiglas?
Iniwan mong duguan ang aking puso sa rehas.
Ang magandang simula’y tuluyan nang nagwakas.
‘Di ka malilimutan, panahon ma’y tuluyang lumipas.
Pagkat sa aking buhay mahal, ika’y nag-iwan ng bakas.
Bakas ng matamis na pag-ibig, aking inakalang di matatapos
Heto nga’t nagwakas na, ako’y para bang upos, unti-unting nauubos.
 kumpisal ni
bahagharing papel
Napagpasyahan naming mag- ina na itakas ako at dalhin ako sa bahay
ng kanyang kaibigan sa Maynila dahil doon daw ay ligtas ako at hindi ko
na muling matitikman ang pananakit mula aking ama. Masakit man ang
malayo sa pamilya ngunit mas pinili ko ito para isipin naman ang sarili
ko. Sa Maynila ay pinagpatuloy ko ang aking pag-aaral, buwan-buwan
akong pasimpleng pinadadalhan ng aking ina para sa aking mga pan
ggastos sa paaralan at sa aking mga pangangailangan. Nakapagtapos ako
ng kursong Bachelor of Secondary Education at nakakuha ng magandang
trabaho. Kahit papaano ay ako naman ang nagpapadala ng pera sa aking
ina para tumulong sa mga pang araw-araw na gastusin nila. Minsan ay
palihim kaming nagkikita ng aking ina.
Ngunit talagang sinusubok ang aking pagkato. Tumawag sa akin ang
aking kapatid at sinabing sumabog ang sinasakyang kotse ng aking ama
at malala na ang kalagayan nito sa ospital kayat kailangan itong maop-
erahan ng maaga.
Kahit anong kasalanan ang nagawa sayo ng isang tao, huwag mong isara-
do ang puso mo para patawarin siya, bagkus ibigay mo ang pagpapatawad
na kailangan niya. Dahil iyon lang ang paraan para gumaan ang bigat na
iyong nadarama.
Naging matagumpay ang operasyon ng aking ama. Sana sa maliit na
paraan na ginawa ko ay makita nya ang aking halaga, matanggap sana
nya ako bilang anak niya, at sana ipagsigawan niya sa buong mundo na
anak ako’y niya. Sana maramdaman ko ang pagmamahal ng isang ama
kahit hindi na ako nakakakita.
Oo bulag na ako at ang mata ko ay binigay ko sa aking ama. Nagkaroon
kasi ng komplikasyon sa kanyang operasyon na nagdulot sa kanya ng
pagkabulag. Mahal kita ama. Mahal na mahal kita. Sana makita mo na
ang halaga ko mula sa sarili kong mga mata.
L
marvin dave
A
T
Bata pa lamang ako ay ramdam ko na may nananalaytay sa akin
na dugong sangre. Sa pilantik ng aking kamay, sa kembot ng aking
bewang, samahan pa ng makapal na pulbos sa aking muka at ma-
pupulang labi dulot ng biniling candy ay hindi mapagkakaila na isa
nga ako sa apat na sangre na bubuo sa apat na elemento. Min san
H
pa nga ay pasimple kong sinusuot ang bistida ng aking ina at kapag
nasinggahan ay ginagawa kong gown ang aming kurtina o kaya naman
ay kumot sabay rampa sa harap ng salamin. Pak Ganern! Yung feeling
ko isa akong kontesera na lumalaban sa Miss Universe at magwawagi
ng korona para sa bansang Philippines! As in Pak! Ganern!! Dalawa
kaming magkapatid na lalake, pero mukang nalihis yata ang isa sa
mga tadyang ko at very sweet na bumaba ang bituka ko kaya ako
A
nagkaganito. Ang aking ina ay isang teacher at ang aking ama naman
ay isang pulis. Kayat kapag nasa bahay ako ay behave lang ako, baka
kasi mamaya ay mabuko nila ang lihim na pagkatao ko. Pero talagang
walang sikretong hindi nabubunyag. Habang rumarampa ako suot ang
bistida ni ina, ay biglang pumasovk sa kwarto ang aking mudra, hindi
ko alam ang gagawin ko, para akong sumakay ng space shuttle sa
L
Enchanted Kingdom.
Akala ko ay tapos na ang paghihirap ko ngunit patikim palang pala ang mga sun-
tok at tadyak na iyon, dahil sa tuwing uuwi ang aking ama ay paulit-ulit kami sa
senaryong bubugbugin niya ako at darating sa puntong halos mapatay niya na ako
sa sobrang galit. Lagi niyang sinasabi na wala siyang anak na bakla at hindi siya
A
magkakaroon ng baklang anak, dahil ang mga bakla daw ay salot sa lipunan. Tang-
ing pighati at kirot ang nararamdaman ko dahil ang katawan ko ay manhid na at
ang puso ko ay duguan na dulot sa mga pananakit at salita na natatamo ko mula
sa sarili kong ama.
At sa sobrang kaba ay hindi ko maipaliwanag nararamdaman ko, at dahil wala
na akung choice at kitang kita naman ang pagiging dyosa ko ay umamin na ako
I
sa aking Mudra na ako ay si Darna at hindi si Captain Barbel na inaakala nila.
Ding ang bato! Mabuti na lamang ay mabait ang aking Mudra, sabi niya ay tanggap
niya ako maging sino man daw ako dahil anak nya ako, pero kailangan daw muna
naming isekreto ang kasarian ko sa aking Pudrang Pulis at baka mabaril daw ako
nito kapag nalaman nya na ang kanyang anak na si Kardo ay naging si Paloma na.
Ngunit sadyang malupit sa akin ang kapalaran, dahil habang narampa ako sa beauty
contest na sinalihan ko sa kabilang barangay ay may biglang nagpaputok ng baril at
N
may sumigaw na “bumaba ka dyan!! Hayop ka! Bakla ka! Nakakadiri ka! Salot ka!!”
Nagulat ako ng makita ko ang aking ama sa baba ng entablado, kapit ang kanyang
baril at galit na galit sa kanyang nasaksihan. Dala ng takot at sakit sa mga salitang
narinig ko mula sa aking ama ay natulala na lang ako kasabay ng pagtulo ng luha
sa aking mga mata. Nagulat ako ng biglang umakyat sa entablado ang aking ama
sabay suntok sa aking sikmura na ikinapilipit ko, pinigilan sya ng mga kasamahan
kong bakla ngunit wala silang nagawa sa galit na galit kong ama. Kinapitan niya
ako sa may braso at biglaang kinaladkad ako sa harap ng maraming tao papauwi sa
aming tahanan. Tanging pag iyak na lamang ang nagawa ko sa mga oras na iyon, tila
ang aking katawan ay lamog na dahil sa mga suntok na nakuha ko mula sa kamao
ng sarili kong ama. Pagdating namin sa tahanan ay naubutan namin ang aking ina
na nagsusulat sa lamesa. Agad siyang tumakbo papalapit sa amin at mabilis na
niyakap ang aking duguang katawan. Sa yakap na iyon ramdam ko ay ligtas na
06
ako, unti-unti akong nawalan ng balanse at nawalan ng malay sa bisig ng aking ina,
tanging pagmamakaawa na lamang nito sa aking ama ang huli kong narinig bago
ako tuluyang bumagsak sa sahig.
Nagising nalang ako sa pagdampi ng bimpo sa sugatan kong labi na ginagamot ng
aking ina. Tila tahimik na ang lahat at mukang wala na ang aking ama. Parang
isang bagyo na dumaan sa buhay ko, at pagkatapos ng ilang oras ng malakas na
pag ulan ay muling sisikat ang haring araw ngunit bakas parin ang iniwan nitong
pinsala.
BANTAYOG
 ATING KILALANIN
Cabuyao Tungo sa Transpormasyon
Bilang isang mamamayan ng Cabuyao dapat alam natin ang kasaysayan
ng ating lungsod. Ang unang tanong na papasok sa ating isipan upang malaman
ang kasaysayan nito ay: “Ano ba ang pinagmulan ng Cabuyao?”
Ang Cabuyao ay nagmula sa salitang Tabuko o “Hangganang Ilog” dahil
tinutukoy nito ang paligid ng lawa ng Laguna o lawa ng Ba-i na siyang pinupuntahan
ng mga dayuhan para makipagpalitan ng mga produkto sa mga Malay.
Noong panahon ng mga Kastila, matapos ang kolonisasyon ng Maynila
sa pamamagitan ni Manuel Lopez de Legazpi noong 1570, inihabilin niya Kay
Kapitan Juan del Salcedo ang pagsakop sa lahat ng mga barangay sa paligid ng
Ba-i (Laguna de Bay). Noong Enero 16, 1571, ipinahayag ni Miguel Lopez de Legazpi
na ang Tabuko ay tatawaging “encomienda”. Ang Tabuko ay nagkaroon ng tiyak na
hangganan; sa hilaga ay Tunasan, sa timog ay Ba-i, sa kanluran ay Sungay at sa
dakong silangan ay lawa ng Ba-i.
May dumating na mga Pransiskano sa ilalim ni Paring Velin, may
mga katutubong kababaihan ang naglalaba malapit sa pantalan kung saan
tumigil ang bangka ng mga pari. Nang nagtanong ang isang pari kung
ano ang pangalan ng lugar, ang isinagot nila ay “Kabuyaw”
na akala nila ay tinanong ng pari kung ano
ang pangalan ng puno na tumutubo sa
paligid. Simula noon, ang bayan ng na maging
Tabuko ay tinawag na Kabuyaw at posible ang mga imposible sa paraang tayo ang maaaring makapagpahayag. Ang
nang lumaon ay naging Cabuyao.
Sa panahon ng mga Amerikano, marami ring mga Pilipino ang hindi
umayon sa mga ito dahil akala nila ay nakikipagkaibigan ito ngunit ang gusto lang
pala nila ay manakop.
Noong ika-7 ng Setyembre 1904, si Kapitan Sotero Batallones ay
nagbalik sa posisyon niya bilang punong lungsod. Marami siyang napatupad
nina Juditha Cobo at Jhoan Nerim Concepcion
katulad na lamang ng pagpapagawa ng paaralan sa Bagong Kalsada na ngayon
ay Bonifacio Street. Ang paaralan na ito ay Cabuyao Central ngayon. Sa parehong
taon, naipatupad niya rin ang pagpapagawa ng Town Plaza. Samantala ang kauna-
unahang Punong Lungsod ng Cabuyao na nanggaling sa mahirap na pamilya ay
naglingkod noong 1921-1931 ay si Ginoong Emilio.Ginawa niya ang
lahat para maitupad ang pagkakaroon ng kuryente sa Cabuyao.
Siya rin ang nagpagawa ng pampublikong merkado na
matatagpuan malapit sa simbahan, Kamino Real na
tinatawag ngayong J.P.Rizal Avenue.
Dahil sa pamamalakad ng mga nagdaang
punong lungsod iba’t ibang pamamaraan at
istratehiya ang naisakatuparan kung kaya’t
naging maayos at nagkaroon ng maraming
pagbabago sa Lungsod ng Cabuyao.
Nararapat na lagi nating isaisip at isapuso
ang lahat ng mayroon tayo sa Cabuyao.
Hindi lamang tayo narito upang maging
isang simpleng mamamayan kundi nararapat lamang
isang produktibong mamamayan nito. Maaari nating gawing
isang maliit na hakbang kapag pinagsama-sama ay makabubuo ng isang malaking
yabag tungo sa kaunlaran ng ating bayan. Ngayong alam na natin ang kasaysayan
ng ating lugar, dapat lang na bigyan natin ng kahalagahan ang Cabuyao at ang
kultura nito. Ang lahat ng bagay sa kasalukuyan ay magiging bahagi ng nakaraan at
ng hinaharap kung kaya’t magtulung-tulong tayo sa mas progresibong pag-unlad
at pag-asenso ng ating bayan, ang Cabuyao.

Sa paglipas ng maraming panahon may mga Pilipino na naging bahagi

na nang pag-unlad ng ating kultura, wika, at maging ng at bansa. Isa
na rito ang ating kababayan na tubong Cabuyao, Laguna na si Pedro L.
Ricarte. Siya ay nakatira sa barangay Pulo malapit sa simbahan ng
ating parokya. Nakilala siya noong dekado 50 bilang isang kwentista,
mananalaysay, mandudula, manunuri at makata. Siya ay nagtapos sa
LCBA sa Calamba, De la Salle University-Manila, Don Bosco at iba pang
Unibersidad. Sa nasabing paaralan doon niya naibahagi ang kanyang husay
Pedro: at talento sa pagsusulat ng mga tula, kwento, nobela, at maging komiks.
Ilan sa kanyang mga obrang sinulat na nagkamit ng karangalan sa Palanca

Makata ng Award (Third Prize) ay ang One Act Play na “Madawag na Lupa” at ang
“Si Boy Nicolas” na nagwagi naman ng ikalawang gantimpala sa Palanca

Cabuyao
Short Story Category. May tatlong obra rin siyang naisapelikula at ito’y
ang Samahang Siyete (1962), Aawitan Kita (1959) at Siyam na Langit. Si Ricarte ay kabilang sa
mga taong mayroong matalas na pag-iisip kaya masasabi rin na siya ay isang kritiko ng ibang mga
Pilipinong manunulat.
ni Benedict Alto Sa komiks, marami siyang naiambag na nobelang isinulat sa pitak ng mga kuwento sa Liwayway
Magazine. Ang ilan dito ay ang: Hindi Natutulog ang Diyos (1960), Lagablab sa Silangan(1961),
Isla Del Fuego (1962), Tabak ni Damocles (1963) at marami pang iba. Ilan sa mga naging ambag niya
sa Liwayway ay ang mga: Si Eva, Ahas, Sa Panahong Kaugalian ang Pang-aalipin, Trahedya ng
Indibidwal sa Lipunang Burgis at marami pang iba.
May malaki rin siyang naging ambag sa ating wika at panitikan. Katunayan siya ang awtor ng aklat
ng “Lupang Hinirang, isang makabagong epiko na nagkamit din ng parangal sa isang event at nagwagi ng
ikalawang gantimpala. Sa Isang Pilipinang Namatay sa Japon at Posibleng Magkagayon ay ilan lamang
sa mga inilikha niyang tula na sinulat niya sa isang seksyong panitikan ng Liwayway Magazine.
 Saint Polycarp
ng Cabuyao:
Pinagtibay ng
Panahon
nina Mary Jean C. Alina at Alyssa D. Reyes
Ang unang simbahan sa bayan ng Cabuyao ay ipi-
natayo ng mga prayleng napadpad dito. Napagtanto nila
na dito’y walang bahay dalanginan o sambahan kaya’t iti-
nayo nila ang unang simbahan sa pook ng Marinig dahil
ito ang ang pinakasentro ng nasabing bayan at malapit sa
Laguna de Bay. Ngunit ito ay inilipat sa mataas at mas ma-
tibay na lupa dahil ang lupang pinagtayuan ay malambot
at nagkakaroon ng pagguho. Kaya’t tinaguriang pangala-
wang pinakapermanenteng simbahan ng Cabuyao ang St.
Polycarp. Ito’y inumpisahang itayo noong 1764 kasabay
ng pagtayo ng mga bagong daanan, tulay, plaza, pampub-
likong pamilihan at munisipyo ng Cabuyao. Taong 1771
nang ito ay matapos at inialay kina St. Polycarp, Obispo,
Martyr, at sa pinuno ng simbahang Katolika ng buong Asya.
Noong taong 1852 nagtayo ng bagong sementeryo sina
Fray Mariano Gomez at Alcalde Jose Deasanta Rivara na
pinangalanang “Campo Santo” sa harapan ng simbahan at
ito’y nasa kanan ng tribunal, kung saan kasalukuyang na-
katayo ang Monasteryo ni Santa Clara.Sa panahong ito ay
walang pormal na asosasyon o organisasyon ang lumaga-
nap sa simbahan. Sa kabilang banda marami ang mga de-
boto sa Dolorosa, ang Sagrada Corazon de Jesus, Nuestra
Senora Del Carmen, Lourdes, San Vicente at San Antonio.
Ang mga debotong ito ay tumutulong upang maglinis ng
simbahan at maging sa mga pangangailangan ng simbah-
an. Sinasabing ang ilang orihinal na mga imahe ng Antique
at “Baroque accounterments” na pagmamay-ari ng parok-
ya ay nawawala.
Ang ating pinakamamahal na simbahan ay sumuong
muli sa panibagong pagsasaayos at muling isinagawa.
Ang pagpapatayo ng pangalawang simbahan sa Cabuyao
ay isinasakatuparan ng unang padreng Filipino na si Fray
Blas De Sta. Rosa (isang kapampangan).Siya ang nagsil-
bing taga-suporta sa muling pagsasaayos ng simbahan.
Ang simbahan ay hindi lamang makasaysayan kundi ma-
halaga rin.Sa ngayon ay makikita na walang pagbabago sa
itsurang panlabas nito ngunit ang panloob na anyo ng nito
ay binago at mas pinaganda.
Ang St. Policarp ay maaari na ring maihanay sa
mga matatagal ng simbahan dahil kung bibilangin ang ta-
ong itinagal ng simbahan, ito ay dalawang daang taon nang
nakatayo. Ang mga bagay at kaganapan sa nakalipas ay
ang basehan sa kung ano ang nagaganap sa kasalukuy-
an at maaaring pang maganap sa hinaharap. Bilang mga
mamamayan, tayo ay nararapat na magpahalaga sa mga
bagay na inukit ng panahon upang magsilbing batayan ng
ating pagkakakilanlan.
pagsusuring
pampelikula:
Lando
at
Bugoy!
Guhit sa Bato
nina Juditha Cobo at
Jhoan Nerim Concepcion
“Ang hirap ukitin ng bato,
kailangan pang pukpukin”
Tagos sa puso kung uunawain. Mga kata-
gang nagmula sa isang ulirang ama na walang
ibang inisip kundi ang mapabuti ang kanyang
anak. Isa lamang ito sa mga pelikula na kabil-
ang sa Cinemalaya na aming pinanood. Makulay,
magulo at marahas, iyan ang kwento ng buhay
ng pangunahing bida sa pelikula. Ang karakter ni
Lando at Bugoy ay ginampanan nina Allen Dizon
bilang Lando at Gold Azeron bilang Bugoy. Sa
ilalim ng direksyon ni Victor Acedillo Jr. Umiikot
ang kwento sa buhay ng mag-ama na sina Lando
at Bugoy.
Si Lando ay apatnapung taong gulang
na, ang hanapbuhay niya ay mag-ukit ng lapi-
da samantala ang kanyang anak na si Bugoy ay
nagpapakasarap sa buhay. Napagdesisyunan ng
ama (Lando) na muling pumasok sa eskwelahan
upang masubaybayan ang pag-aaral ng anak.
Sa una ay hindi nagging madali ang pagpasok
niyang muli sa paaralan pero dahil desidido si-
yang mapalapit at makasundo ang kanyang anak,
hindi rin nagtagal ay nagawa niyang makasundo
ito at mapatino.
Samantala kung ang pag-uusapan naman
ay tungkol sa musika at mga epeks masasabing
ito ay maayos at akma sa pelikula. Ang bawat
pagbigkas ng mga linya ng aktor, maging ang
kilos nila ay makatotohanan.
Mahalaga ang pag-aaral kaya seryosohin
natin ito at pagtuunan ng pansin. Ito ang paraan
para tayo ay umahon at umunlad. Walang ma-
gulang ang hindi makakaunawa sa kanyang anak.
Kapag nagagalit ang ating mga magulang, ipina-
pakita lamang nila na mahal nila tayo at may pa-
kialam sila sa atin. Ang paggalang sa ating mga
magulang ay isa na ring kapamaraanan upang
maipakita ang ating pasasalamat sa lahat ng
mga bagay na ibinibigay nila sa atin. Kung wala
ang ating mga magulang, tayo’y wala din sa lu-
gar na ating kinalalagyan ngayon. Ayon nga sa
isang kataga “Ang paggalang sa magulang ay
nagdudulot ng mahabang pamumuhay.”
 PATNUGUTAN 2016-2017 | 3SEDF-1

KAHALILING PATNUGOT
PUNONG PATNUGOT
Ofelia Apues
TAGAPAMAHALANG PATNUGOT
LIBANGAN
Eva Viado Karen Joy Tandayag
PATNUGOT SA BALITA
Marc Daniel Agres PATNUGOT SA KULTURA
PATNUGOT SA OPINYON Rica Mae Garces
Ma. Camille Cenido PATNUGOT SA LIBANGAN
PATNUGOT SA LATHALAIN/PANITIKAN Ronwell Albarico
Marvin Dave
Manunulat sa Balita Manunulat sa
Baby Banzali Manunulat sa Kultura
Lathalain/Panitikan Benedict Alto
Clarizz Quintos
Marilyn Taytay Mary Jean Alina
Hydie Melendrez
Donabel Yu Juditha Cobo
Jio Orense
Ma. Antonette Tagadiad Jhoan Nerim Concepcion
Joanne Alarcon
Chrislyn Mananquil Jennifer Mendoza
Jovelyn Blanco
Engelica Buslon Manuel Luis Motil
Pamela Lea
Faithe Cabiling Alyssa Reyes
Roma Villanueva
Kimberly Epondulan
Romilyn Tecson
Mel Francis Alcantara
Vincent Salazar
Pia Espanillo
Kolumnista sa Opinyon Kolumnista sa Libangan
Agnes Cabalquinto Ronwell Albarico
Princess Janerry Dizon Elaisa Sheilo Canales
Ronnie Pastrana Rolando Jr. Jepez
Ma. Teresa Manaig
Grapiks at Lapat Ronnie Pastrana
Abraham Baldonado Loriene Mae Soriano

PUNONG KAWANI
Propesor Edgardo Salazar

komiks

Hus dat
?
Sinis itis na Pokemon na sa more niyang jiksena

o n
Sinis itis na Pokemon na kapag tumatalak china

e M
sa lifestyle ay naiimberna na rin pati mga ibang

P o k
fronter choice ay daig pa niya ang little mermaid ng Pokemon dahil ang bet niyang eksena ay com-
jambulansya na mahihearing aid mo mula Batanes plete set ang mga wording kapag siya ay nagpa-
hanggang Jolo, kaya jibarang student meal ay na- paresistance at isa pang eksena ay nirowrong turn
lolokresya sa jokas ng kanyang the voice. niya ang mga jinobi niya sa mga jinojowakan niya
sa tesistra.

Sinis itis na Pokemon na sa pagthunder bolts ay Isang Poke Monster na sa sobrang fasteru ng shu-
bet niya ang magsleeping beauty sa job ng klasrum may ay nawawarla ang masightchina niyang jomit
kaya ang peg ng mga estudyante blues ay chika- na wit niya knowsay alam ng whole wide world
han to the max hanggang sa mashopos ang joras. ang kanyang eksena sa pagiging matilda mendez.
Isang freshness na Pokemon na sa dami ng kinuda
ay wai pang nawoworking galor sa iskul bukol
at ang eksena pa ay knows niya na jisa siyang
bidalicious sa isang takilya at ang wit niya knows
ay marami ng imbey sa kanyang ate choda.