HHKJK

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΣΧΟΛΗ ΔΑΣΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΤΟΜΕΑΣ ΔΑΣΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΔΡΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ
Διευθυντής : Κοσμάς Αριστοτέλης Δούκας
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ΝΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΙΣ
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΙΑΝΟΙΞΗΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ
ΕΛΕΝΗ ΛΑΜΠΟΥ
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΡΑΡΙΖΟΣ Β. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010

ΕΛΕΝΗΣ Ν. ΛΑΜΠΟΥ
Δασολόγου-Περιβαλλοντολόγου
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ΝΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΔΙΑΝΟΙΞΗΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ
Υποβλήθηκε στη Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος

Τομέας Δασοτεχνικών και Υδρονομικών Έργων
Εργαστήριο Μηχανικών Επιστημών και Τοπογραφίας
Ημερομηνία προφορικής εξέτασης:
Συμβουλευτική επιτροπή
Π. Καραρίζος, Επ. Καθηγητής, Α.Π.Θ. Επιβλέπων
Κ. Δούκας, Καθηγητής Α.Π.Θ.
Ε. Καραγιάννης, Αν. Καθηγητής Α.Π.Θ.
ii
© Ελένη Ν. Λάμπου
© Α.Π.Θ.
Δυνατότητες και προοπτικές εφαρμογής μηχανημάτων νέας τεχνολογίας στις

εργασίες διάνοιξης του δάσους
ISBN
«Η έγκριση της παρούσης διδακτορικής διατριβής από τη Σχολή Δασολογίας και

Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης δεν
υποδηλώνει αποδοχή των γνωμών της συγγραφέως»
(Ν. 5343/1932, άρθρο 202, παρ. 2)
iii
Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή εκπονήθηκε με Υποτροφία του
Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών Ελλάδος
Μεταπτυχιακές Υποτροφίες Εσωτερικού
Σπουδές Μεταπτυχιακού Επιπέδου Β’ κύκλου (Διδακτορικό Δίπλωμα)
State Scholarships Foundation granted this PhD thesis
iv
ΠΡΟΛΟΓΟΣ & ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Η παρούσα διδακτορική διατριβή εκπονήθηκε στο Εργαστήριο

Μηχανικών Επιστημών και Τοπογραφίας της Σχολής Δασολογίας και
Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
κατά τη χρονική περίοδο 2006-2010.
Η περάτωση του κύκλου των διδακτορικών μου σπουδών έγινε δυνατή
χάρη στην οικονομική υποστήριξη που μου παρείχε το Ίδρυμα Κρατικών
Υποτροφιών, ως Υποτρόφου Εσωτερικού για σπουδές διδακτορικού επιπέδου
κατά τη χρονική περίοδο 2006-2008. Στο Δ.Σ. και στο προσωπικό του
Ιδρύματος εκφράζω την απεριόριστη ευγνωμοσύνη μου.
Τις θερμότερες ευχαριστίες μου θα ήθελα να εκφράσω στους καθηγητές
μου και μέλη της Τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής, επίκουρο καθηγητή
και επιβλέποντα της διατριβής μου κ. Πλούταρχο Καραρίζο, καθηγητή κ.
Κοσμά Δούκα και αναπληρωτή καθηγητή κ. Ευάγγελο Καραγιάννη, για τη
διαρκή καθοδήγηση και τις πολύτιμες υποδείξεις τους καθ΄όλη τη διάρκεια
εκπόνησης της παρούσας έρευνας. Η εμπιστοσύνη που μου έδειξαν με την
ανάθεση ενός πολύ ενδιαφέροντος θέματος και οι συμβουλές τους, συνέβαλαν
καθοριστικά σε αυτή μου την προσπάθεια. Ευχαριστώ επίσης θερμά τα
υπόλοιπα μέλη της εξεταστικής επιτροπής για την κριτική ανάγνωση του
κειμένου και τις εύστοχες παρατηρήσεις - υποδείξεις τους με σκοπό τη
βελτίωση του.
Στα μέλη του Εργαστηρίου θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου
για τη βοήθειά τους σε όλα τα επίπεδα, τη συναδελφικότητα και τις εμπειρίες
που μοιραστήκαμε.
Ιδιαίτερα ευχαριστώ τους γονείς μου και τα αδέρφια μου για την ηθική
υποστήριξή τους όλο αυτό το διάστημα.
Τέλος θέλω να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου, τον
αρραβωνιαστικό μου Χριστάκη, για τη βοήθειά του σε τεχνικά θέματα της
διατριβής και για την πολύτιμη συμπαράσταση και αγάπη του όλο αυτό τον
καιρό!
v
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ .........................................1

2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ .............................................................4
2.1. Εξέλιξη των μηχανημάτων ........................................................................4
2.2. Αποδοτικότητα των χωματουργικών μηχανημάτων.............................5
3. ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ............................................................9
3.1. Περιγραφή χωματουργικών μηχανημάτων............................................9
3.1.1. Προωθητές γαιών (μπουλντόζες)......................................................9
3.1.2. Διαμορφωτές γαιών (Ισοπεδωτές, Grader) ....................................15
3.1.3. Εκσκαφείς ...........................................................................................17
3.1.4. Φορτωτές.............................................................................................21
3.2. Απόδοση χωματουργικών μηχανημάτων .............................................24
3.2.1. Απόδοση προωθητή γαιών ..............................................................24
3.2.2. Απόδοση διαμορφωτή γαιών ..........................................................26
3.2.3. Απόδοση εκσκαφέα...........................................................................26
3.2.4. Απόδοση φορτωτή ............................................................................30
3.3. Εφαρμογές χωματουργικών μηχανημάτων ..........................................32
3.3.1. Εφαρμογές του προωθητή γαιών....................................................32
3.3.2. Εφαρμογές του διαμορφωτή γαιών................................................35
3.3.3. Εφαρμογές του εκσκαφέα ανεστραμμένου πτύου........................36
3.3.4. Εφαρμογές του φορτωτή ..................................................................37
4. ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΝΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ..............40
4.1. Γενικά..........................................................................................................40
4.2. Περιγραφή των αισθητήρων ελέγχου 3 διαστάσεων της θέσης της
λεπίδας....................................................................................................................43
4.2.1. Συστήματα GPS (Global Positioning System)...............................43
4.2.2. Συστήματα A.T.S. (Advanced Tracking Sensor) ..........................47
4.3. Περιγραφή των αισθητήρων ελέγχου 2 διαστάσεων της θέσης της
λεπίδας....................................................................................................................48
4.3.1. Αισθητήρες δέσμης φωτός (Laser) ..................................................48
4.3.1.1. Laser τεχνολογία σε προωθητές γαιών (Μπουλντόζες).......52
4.3.1.2. Laser τεχνολογία σε ισοπεδωτές (Grader) .............................54
4.3.1.3. Laser τεχνολογία σε εκσκαφείς-φορτωτές .............................56
4.3.2. Ηχητικοί αισθητήρες ........................................................................58
5. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ
ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ...........................................................60
6. ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ............................................................................64
6.1. Γενικά..........................................................................................................64
6.2. Γενικός σχεδιασμός της διάνοιξης ..........................................................65
6.3. Παράγοντες που επηρεάζουν το σχεδιασμό της διάνοιξης ................66
6.4. Είδη διάνοιξης ...........................................................................................66
6.5. Μέσα διάνοιξης .........................................................................................67
6.6. Δασικοί δρόμοι..........................................................................................68
6.6.1. Ορισμός οδικού δικτύου ..................................................................68
6.6.2. Ταξινόμηση των δασικών δρόμων .................................................70
vi
6.6.3. Οδική πυκνότητα ..............................................................................71
6.6.4. Άριστη οδική πυκνότητα .................................................................72
7. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ ................................................................................74
7.1. Υλικά ...........................................................................................................74
7.2. Μέθοδος εργασίας.....................................................................................74
8. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ .....................................................................................76
8.1. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΔΑΣΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ..............86
8.1.1. Γενικά..................................................................................................86
8.1.2. Όρια και έκταση του δάσους ...........................................................86
8.1.2.1. Γεωγραφική θέση.......................................................................86
8.1.2.2. Πολιτική θέση ............................................................................86
8.1.2.3. Όρια του δάσους .......................................................................87
8.1.2.4. Έκταση του δάσους ...................................................................87
8.1.2.5. Γεωλογικές, πετρογραφικές και εδαφικές συνθήκες ............89
8.1.2.6. Κλιματικές συνθήκες.................................................................89
8.1.2.7. Συνθήκες δασοπονικής εκμετάλλευσης .................................91
8.1.2.8. Διαίρεση του δάσους σε δασικά τμήματα - Δομή των
δασικών τμημάτων .......................................................................................92
8.1.2.9. Υπολογισμός οδικής πυκνότητας ...........................................93
8.1.3. Χρονικές σπουδές ..............................................................................94
8.2. ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΑΣΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΑΡΑΚΥΝΘΟΥ .........................96
8.2.1. Γενικά..................................................................................................96
8.2.2. Όρια και έκταση του δάσους ...........................................................96
8.2.2.1. Γεωγραφική θέση.......................................................................96
8.2.2.2. Πολιτική θέση ............................................................................97
8.2.2.3. Όρια του δάσους .......................................................................97
8.2.2.4. Έκταση του δάσους ...................................................................99
8.2.2.5. Γεωλογικές, πετρογραφικές και εδαφικές συνθήκες ..........101
8.2.2.6. Κλιματικές συνθήκες...............................................................102
8.2.2.7. Συνθήκες δασοπονικής εκμετάλλευσης ...............................104
8.2.2.8. Διαίρεση του δάσους σε δασικά τμήματα-Δομή των
δασικών τμημάτων .....................................................................................105
8.2.2.9. Υπολογισμός οδικής πυκνότητας .........................................106
8.2.3. Χρονικές σπουδές ............................................................................106
8.3. ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ-ΠΑΡΚΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ "ΣΕΙΧ-ΣΟΥ"..108
8.3.1. Γενικά................................................................................................108
8.3.2. Όρια και έκταση του δάσους .........................................................108
8.3.2.1. Γεωγραφική θέση.....................................................................108
8.3.2.2. Πολιτική θέση ..........................................................................108
8.3.2.3. Όρια του δάσους .....................................................................109
8.3.2.4. Έκταση του δάσους .................................................................111
8.3.2.5. Γεωλογικές, πετρογραφικές και εδαφικές συνθήκες ..........111
8.3.2.6. Κλιματικές συνθήκες...............................................................112
8.3.2.7. Συνθήκες δασοπονικής εκμετάλλευσης ...............................114
8.3.2.8. Διαίρεση του δάσους σε δασικά τμήματα-Δομή των
δασικών τμημάτων .....................................................................................115
vii
8.3.2.9. Υπολογισμός οδικής πυκνότητας .........................................115
8.3.3. Χρονικές σπουδές ............................................................................116
8.4. ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΜΕ LASER.............................120
8.4.1. Γενικά................................................................................................120
9. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ........................................................................................121
9.1. Πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη ........................................................121
9.1.1. Πείραμα με φορτωτή σε τμήματα του δασικού δρόμου............121
9.1.2. Πείραμα με εκσκαφέα σε τμήματα του δασικού δρόμου ..........128
9.1.2.1. Πείραμα με εκσκαφέα σε τμήματα του δασικού δρόμου με
κλίση μικρότερη του 20%...........................................................................128
9.1.2.2. Πείραμα με εκσκαφέα σε τμήματα του δασικού δρόμου με
κλίση μεγαλύτερη του 20% ........................................................................134
9.1.3. Πείραμα με ισοπεδωτή σε τμήματα του δασικού δρόμου.........137
9.2. Δημόσιο Σύμπλεγμα Αρακύνθου .........................................................143
9.3. Περιαστικό δάσος Σέιχ Σου ...................................................................146
9.3.1. Πείραμα με προωθητή γαιών σε τμήματα δασικού δρόμου.....146
9.3.1.1. Πείραμα σε περιοχή με κλίση μικρότερη από 20% ............147
9.3.1.2. Πείραμα σε περιοχή με κλίση μεγαλύτερη από 20%..........151
9.3.2. Πείραμα με εκσκαφέα σε τμήματα του δασικού δρόμου ..........154
9.4. Λεπτοκαριά..............................................................................................163
9.4.1. Πείραμα ισοπεδωτή με laser..........................................................163
9.5. Αποτελέσματα για τον ισοπεδωτή ........................................................169
9.6. Αποτελέσματα για τον εκσκαφέα .........................................................175
9.7. Αποτελέσματα για τον προωθητή γαιών.............................................179
9.8. Αποτελέσματα για το φορτωτή .............................................................182
9.9. Δασικοί δρόμοι........................................................................................184
10. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ..............................................................188
11. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ....................................................................................................194
12. ABSTRACT .....................................................................................................195
13. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ...............................................................196
14. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.............................................................................................199
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ
Εικόνα 2.1-1 Πρώτος ατμοκίνητος μηχανικός εκσκαφέας ...................................4

Εικόνα 3.1.1.-1 Προωθητής γαιών με λεπίδα........................................................10
Εικόνα 3.1.1-2 Λεπίδες τύπου˝S˝,˝ U ˝ και ˝ SU ˝ .................................................11
Εικόνα 3.1.1-3 Σύστημα ανάρτησης προωθητών γαιών .....................................12
Εικόνα 3.1.2-1 Κατανομή βάρους σε τριαξονικό διαμορφωτή ..........................15
Εικόνα 3.1.2-2 Θέση λεπίδας διαμορφωτή ως προς το έδαφος ..........................17
Εικόνα 3.1.3-1 Μέθοδος εκσκαφής με εκσκαφέα..................................................20
Εικόνα 3.1.4-1 Κάδοι φορτωτών με σιαγόνες .......................................................23
Εικόνα 3.2.4-1 Χωρητικότητα κάδου φορτωτή.....................................................31
viii
Εικόνα 3.3.1-1 Εκρίζωση δέντρου από προωθητή γαιών....................................33
Εικόνα 3.3.1-2 Κατασκευή τεχνικών έργων με προωθητή γαιών ......................34
Εικόνα 3.3.1-3 Μορφές αναμοχλευτών..................................................................34
Εικόνα 3.3.3-1 Χαρακτηριστικές εφαρμογές του εκσκαφέα ...............................37
Εικόνα 3.3.4-1 Διάταξη τύπου V.............................................................................38
Εικόνα 3.3.4-2 Διάταξη τύπου Χ .............................................................................38
Εικόνα 3.3.4-3 Συνδυασμένη κίνηση φορτωτή και φορτηγού ...........................39
Εικόνα 4.1-1 Διάφοροι τύποι αισθητήρων ............................................................42
Εικόνα 4.2.1-1 Χρησιμοποίηση δορυφόρων στις χωματουργικές εργασίες .....46
Εικόνα 4.2.2-1 Χρήση συστημάτων ATS σε χωματουργικές εργασίες...............48
Εικόνα 4.3.1-1 Περιστρεφόμενος πομπός laser πάνω σε τρίποδα .....................49
Εικόνα 4.3.1-2 Δέκτες laser πάνω σε χωματουργικά μηχανήματα....................49
Εικόνα 4.3.1-3 Καμπίνα-Οθόνη ενδείξεων σε χωματουργικό μηχάνημα ........49
Εικόνα 4.3.1-4 Επίπεδα εκπομπής φωτός laser.....................................................50
Εικόνα 4.3.1-5 Οθόνη ενδείξεων χωματουργικού μηχανήματος.......................50
Εικόνα 4.3.1-6Λειτουργία του εκσκαφέα με τη χρήση συστημάτων laser........51
Εικόνα 4.3.1.1-1 Εκπομπή ακτίνας laser κατά 360ο .............................................52
Εικόνα 4.3.1.1-2 Πιθανές θέσεις τηλεσκοπικού ιστού πάνω στη λεπίδα του
χωματουργικού μηχανήματος ................................................................................52
Εικόνα 4.3.1.1-3 Συστήματα ελέγχου laser............................................................53
Εικόνα 4.3.1.1-4 Παραδοσιακή ισοπέδωση με πασσάλους και σύγχρονη
μέθοδος ισοπέδωσης με laser σε προωθητή γαιών................................................54
μέθοδος ισοπέδωσης με laser σε ισοπεδωτή...........................................................55
Εικόνα 4.3.1.3-1 Πιθανές θέσεις τηλεσκοπικού ιστού πάνω σε εσκαφέα ..........56
Εικόνα 4.3.1.3-2 Οθόνη ενδείξεων εκτέλεσης της εργασίας σε εκσκαφέα .........57
Εικόνα 4.3.1.3-4 Παραδοσιακή και σύγχρονη μέθοδος εκσκαφής ....................57
Εικόνα 8.1.2.9-1 Υπολογισμός μήκους δασικών δρόμων....................................93
Εικόνα 8.1.2.9-2 Υπολογισμός εμβαδού δασικής περιοχής ................................93
Εικόνα 8.1.3-2 Δελτίο καταγραφής εργασιών στο πεδίο.....................................95
Εικόνα 8.2.2.9-1 Υπολογισμός μήκους δασικών δρόμων..................................106
Εικόνα 8.2.2.9-2 Υπολογισμός εμβαδού δασικού Συμπλέγματος....................106
Εικόνα 8.2.3-1 Δελτίο καταγραφής εργασιών στο πεδίο...................................107
Εικόνα 8.4.4-1 Πειραματική θέση στην περιοχή Λεπτοκαρυάς .......................120
Εικόνα 9.1.3-1 Διαμορφωτής γαιών στο δάσος Ταξιάρχη ................................138
Εικόνα 9.1.3-2 Γωνία λεπίδας κατά τη λειτουργία.............................................142
Εικόνα 9.3.1-1 Προωθητής γαιών σε εργασίες στο δασικό δρόμο Σέιχ Σου ..147
Εικόνα 9.3.2-1 Εκσκαφέας σε δασικές εργασίες στο Σέιχ Σου ..........................155
Εικόνα 9.3.3-1 Ισοπεδωτής σε εργασίες στο δασικό δρόμο του Σέιχ Σου .......159
Εικόνα 9.4.1-1 Grader στην περιοχή μελέτης στη Λεπτοκαρυά.......................163
Εικόνα 9.4.1-2 Περιστροφικό laser πάνω σε τρίποδα........................................164
Εικόνα 9.4.1-3 Δέκτης ακτίνας laser πάνω σε ηλεκτρικό ιστό ..........................165
Εικόνα 9.4.1-4 Κοντρόλ εντός της καμπίνας του μηχανήματος ......................166
Εικόνα 11-1 Λειτουργία grader με laser στη Λεπτοκαρυά...............................196
Εικόνα 11-2 Λειτουργία ελκυστήρα με laser στις Σέρρες .................................197
Εικόνα 11-3 Συνεργασία μηχανημάτων στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου......197
ix
Εικόνα 11-4 Χωματουργικές εργασίες στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου .........198
Εικόνα 11-5 Χωματουργικές εργασίες στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη
....................................................................................................................................198
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ
Σχήμα 3.2.1-1 Διάγραμμα τιμών χωρητικότητας κοπτήρα ................................24

Σχήμα 4.1-1 Γραφική απεικόνιση τομής εδάφους................................................41
Σχήμα 8.1.2.6-1 Ομβροθερμικό διάγραμμα Πανεπιστημιακού δάσους
Ταξιάρχη περιόδου 1974-2006.................................................................................91
Σχήμα 8.1.3-1 Κύκλος εργασίας χωματουργικών μηχανημάτων ......................94
Σχήμα 8.2.2.6-1 Ομβροθερμικό διάγραμμα Δημόσιου Δάσους Αρακύνθου..103
Σχήμα 8.3.2.6-1 Ομβροθερμικό διάγραμμα δάσους Θεσσαλονίκης................114
Σχήμα 8.3.3-1 Κλίσεις δασικού εδάφους περιαστικού δάσους Σέιχ Σου ........119
Σχήμα 9.1.2.1-1 Κλίσεις δασικού εδάφους στον Ταξιάρχη ...............................130
Σχήμα 9.5-1 Διάγραμμα τιμών απόδοσης ισοπεδωτή .......................................170
Σχήμα 9.5-2 Φάσεις εργασίας ισοπεδωτή στον Ταξιάρχη .................................174
Σχήμα 9.51-3 Φάσεις εργασίας ισοπεδωτή στον Αράκυνθο..............................174
Σχήμα 9.51-4 Φάσεις εργασίας ισοπεδωτή στο Σέιχ Σου...................................174
Σχήμα 9.5-5 Φάσεις εργασίας ισοπεδωτή στη Λεπτοκαρυά..............................175
Σχήμα 9.6-1 Διάγραμμα τιμών απόδοσης εκσκαφέα.........................................175
Σχήμα 9.6-2 Φάσεις εργασίας εκσκαφέα στον Ταξιάρχη (κλίση <20%) ..........178
Σχήμα 9.6-3 Φάσεις εργασίας εκσκαφέα στον Ταξιάρχη (κλίση>20%) ...........178
Σχήμα 9.6-4 Φάσεις εργασίας εκσκαφέα στο Σέιχ Σου ......................................179
Σχήμα 9.7-1 Διάγραμμα τιμών απόδοσης προωθητή γαιών ............................179
Σχήμα 9.7-2 Φάσεις εργασίας προωθητή γαιών στο Σέιχ Σου (κλίση <20%) .181
Σχήμα 9.7-3 Φάσεις εργασίας προωθητή γαιών στο Σέιχ Σου (κλίση >20%) .181
Σχήμα 9.8-1 Διάγραμμα τιμών απόδοσης φορτωτή ..........................................182
Σχήμα 9.8-2 Φάσεις εργασίας φορτωτή στον Ταξιάρχη ....................................183
Σχήμα 9.9-1 Διάνοιξη δρόμων την περίοδο 2000-2007......................................184
Σχήμα 9.9-2 Ποσοστό διάνοιξης δρόμων την περίοδο 2000-2007 ...................184
Σχήμα 9.9-3 Συντήρηση, βελτίωση, οδοστρωσία και ασφαλτόστρωση δρόμων
την περίοδο 2000-2007............................................................................................185
Σχήμα 9.9-4 Ποσοστό κατανομής εργασιών στους δασικούς δρόμους την
περίοδο 2000-2007 ...................................................................................................185
Σχήμα 9.9-5 Τεχνικά έργα την περίοδο 2000-2007.............................................185
Σχήμα 9.9-6 Ποσοστό κατανομής τεχνικών έργων την περίοδο 2000-2007 ...186
Σχήμα 9.9-7 Κόστος Δασοπονίας την περίοδο 2000-2007 .................................186
x
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ
Πίνακας 3.1.3-1 Τιμές συντελεστή επιπλήσματος διαφόρων υλικών ...............20

Πίνακας 3.2.1-1 Τιμές συντελεστού n2l..................................................................25
Πίνακας 3.2.4-1 Χρόνοι διαφορετικών φάσεων κίνησης του φορτωτή ............31
Πίνακας 3.2.4-2 Τιμές γωνίας ανάπαυσης ............................................................31
Πίνακας 5-1 Τιμές συντελεστών h1και h2 ..............................................................60
Πίνακας 5-2 Τιμές συντελεστή ha ...........................................................................61
Πίνακας 6.6.1-1 Δασικοί δρόμοι στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1997-2006..70
Πίνακας 6.6.4-1 Άριστη οδική πυκνότητα κατά τους ερευνητές διαφόρων
χωρών..........................................................................................................................72
Πίνακας 8-1 Έργα και εργασίες δασικής οδοποιίας που πραγματοποιήθηκαν
το έτος 2000 ................................................................................................................78
το έτος 2001 ................................................................................................................79
το έτος 2002 ................................................................................................................80
το έτος 2003 ................................................................................................................81
το έτος 2004 ................................................................................................................82
το έτος 2005 ................................................................................................................83
το έτος 2006 ................................................................................................................84
το έτος 2007 ................................................................................................................85
Πίνακας 8.1.2.4-1 Έκταση Πανεπιστημιακού Δάσους Ταξιάρχη ......................87
Πίνακας 8.1.2.6-1 Συνθήκες θερμοκρασίας & βροχής στο δάσος Ταξιάρχη....90
Πίνακας 8.2.2.3-1 Όρια δασικού Συμπλέγματος Αρακύνθου ...........................98
Πίνακας 8.2.2.4-1 Έκταση Δασικού Συμπλέγματος Αρακύνθου.......................99
Πίνακας 8.2.2.6-1 Συνθήκες θερμοκρασίας και βροχής στο Δημόσιο δάσος
Αρακύνθου...............................................................................................................103
Πίνακας 8.3.2.3-1 Κατανομή εκτάσεων του περιαστικού δάσους Θεσ/κης...109
Πίνακας 8.3.2.4-1: Έκταση δασοπονικής εκμετάλλευσης περιαστικού δάσους
....................................................................................................................................111
Πίνακας 9.1.1.-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά φορτωτή.........................................121
Πίνακας 9.1.1-2 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων φορτωτή
....................................................................................................................................122
Πίνακας 9.1.1-3 Μέσοι χρόνοι εργασίας του φορτωτή .....................................124
Πίνακας 9.1.1-4 Τιμές συντελεστή φόρτωσης για διάφορα υλικά...................125
Πίνακας 9.1.1-5 Σταθεροί χρόνοι φόρτωσης του φορτωτή από την Caterpillar
....................................................................................................................................126
Πίνακας 9.1.2.1-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά εκσκαφέα.....................................128
Πίνακας 9.1.2.1-2 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων εκσκαφέα
(κλίση <20%) ............................................................................................................131
xi
Πίνακας 9.1.2.1-3 Μέσοι χρόνοι εργασίας του εκσκαφέα (κλίση<20%) .........133
Πίνακας 9.1.2.2-1 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων εκσκαφέα
(κλίση >20%) ............................................................................................................135
Πίνακας 9.1.2.2-2 Μέσοι χρόνοι εργασίας του εκσκαφέα (κλίση>20%) .........137
Πίνακας 9.1.3-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά ισοπεδωτή ......................................138
Πίνακας 9.1.3-2 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων ισοπεδωτή
....................................................................................................................................139
Πίνακας 9.1.3-3 Μέσοι χρόνοι εργασίας του ισοπεδωτή ..................................141
Πίνακας 9.1.3-4 Ταχύτητες κίνησης ισοπεδωτή .................................................141
Πίνακας 9.1.3-5 Πραγματικό μήκος εργασίας λεπίδας ....................................142
....................................................................................................................................145
Πίνακας 9.3.1-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά προωθητή γαιών ...........................147
Πίνακας 9.3.1.1-1 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων
προωθητή γαιών (κλίση <20%) .............................................................................148
Πίνακας 9.3.1.1-2 Μέσοι χρόνοι εργασίας του προωθητή γαιών (κλίση <20%)
....................................................................................................................................150
Πίνακας 9.3.1.1-3 Διορθωτικοί συντελεστές συνθηκών εργασίας ...................150
Πίνακας 9.3.1.2-1 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων
προωθητή γαιών (κλίση >20%) .............................................................................152
Πίνακας 9.3.1.2-2 Μέσοι χρόνοι εργασίας του προωθητή γαιών (κλίση >20%)
....................................................................................................................................154
Πίνακας 9.3.2-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά εκσκαφέα........................................154
Πίνακας 9.3.2-2 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων εκσκαφέα
....................................................................................................................................156
Πίνακας 9.3.2-3 Μέσοι χρόνοι εργασίας του εκσκαφέα ...................................158
....................................................................................................................................161
Πίνακας 9.4.1-2 Τεχνικά χαρακτηριστικά περιστροφικού Laser ....................164
Πίνακας 9.4.1-3 Τεχνικά χαρακτηριστικά δέκτη ακτίνας Laser......................165
Πίνακας 9.4.1-4 Τεχνικά χαρακτηριστικά κοντρόλ Laser................................166
....................................................................................................................................167
Πίνακας 9.5-1 Στοιχεία χρονικών μετρήσεων ισοπεδωτών .............................169
Πίνακας 9.6-1 Στοιχεία χρονικών μετρήσεων εκσκαφέων ...............................175
Πίνακας 9.7-1 Στοιχεία χρονικών μετρήσεων προωθητή γαιών .....................179
Πίνακας 9.8-1 Στοιχεία χρονικών μετρήσεων φορτωτών ................................182
xii
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Η εφαρμογή των μηχανημάτων για την εκτέλεση των εργασιών διάνοιξης

των δασών, αποτελεί ένα δύσκολο και πολύπλοκο πρόβλημα, για τη χώρα μας. Αυτό
συμβαίνει γιατί τα παραγωγικά δάση της Ελλάδας βρίσκονται κυρίως σε ορεινές και
δύσβατες περιοχές με έντονο τοπογραφικό ανάγλυφο, δυσμενείς εδαφοκλιματικές
συνθήκες και με ανομοιόμορφη κατανομή της δασικής βλάστησης (Καραγιάννης
1991).
Για τη διάνοιξη του δάσους δεν διατίθεται ειδικά μηχανήματα, παρά μόνο
αυτά που χρησιμοποιούνται στα χωματουργικά έργα της εθνικής οδοποιίας.
Γενικά μηχανήματα είναι τα μέσα εκείνα που βοηθούν ή υποκαθιστούν τη
μυϊκή δύναμη του ανθρώπου στην εκτέλεση ενός έργου. Η υποκατάσταση της
ανθρώπινης εργασίας κρίθηκε απαραίτητη με σκοπό την εξοικονόμηση εργατικών
χεριών και κυρίως την αύξηση της απόδοσης, τη μείωση του κόστους και της
ταχύτητας εκτελέσεως.
Μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο άρχισε στις Η.Π.Α. μία αλματώδης εξέλιξη
στην κατασκευή και εφαρμογή κυρίως δομικών μηχανημάτων, η οποία στη συνέχεια
επεκτάθηκε και στις άλλες χώρες της Ευρώπης. Η εξέλιξη αυτή, η οποία συνεχίζεται
μέχρι σήμερα, είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλου πλήθους ειδών και
τύπων μηχανημάτων, τα οποία είναι στη διάθεση του κατασκευαστή.
Από την εκτεταμένη χρησιμοποίηση και εφαρμογή των μηχανημάτων
προέκυψαν απαιτήσεις και προβλήματα, η ορθολογική αντιμετώπιση των οποίων
είναι απαραίτητη για την εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων, τα οποία παρέχονται
από τις μηχανοποιημένες μεθόδους κατασκευής. Το υψηλό κόστος των μηχανημάτων
επιβάλλει την προσεκτική εκλογή τους, την ακριβή τήρηση στοιχείων για την
εργασία και την απόδοσή τους, κυρίως όμως για την κατά το δυνατό άριστη
εφαρμογή τους στην πράξη (Καραρίζος 1996, Εφραιμίδης 1998, Λάμπου 2005).
Η αντικατάσταση του ανθρώπινου δυναμικού από τα μηχανήματα
προκάλεσε μεγάλη ποσοτική μείωση των απαιτήσεων σε προσωπικό, δημιούργησε
όμως μεγάλες απαιτήσεις σε προσωπικό ποιότητας. Ενώ δηλαδή παλαιότερα ήταν
απαραίτητη η διάθεση μεγάλου αριθμού ανειδίκευτων εργατών για την κατασκευή
και συντήρηση των δασικών δρόμων, σήμερα απαιτείται μικρότερος αριθμός
εργατών κυρίως για τη χρήση και καθοδήγηση των μηχανημάτων και για τις
1
συμπληρωματικές εργασίες, ένα μεγάλο ποσοστό από τους οποίους θα πρέπει να
είναι ειδικευμένοι (χειριστές μηχανημάτων, τεχνίτες κλπ). Η ποιότητα του
ειδικευμένου προσωπικού επιδρά άμεσα και σε μεγάλο βαθμό στην οικονομία των
έργων (Καραρίζος 1992).
Ένα μέρος από τη μεγάλη ποικιλία των δομικών μηχανημάτων άρχισε να
εφαρμόζεται στη δασοπονία (άμεσα ή έμμεσα) από το 1930. Η διάδοση ορισμένων
δομικών μηχανημάτων στη δασοπονία ήταν μεγάλη ειδικά τα τελευταία χρόνια. Τα
μηχανήματα αυτά είναι αυτοτελή αυτοκινούμενα οχήματα ή αποτελούν πρόσθετα
εξαρτήματα στους ελκυστήρες (τροχοφόρους ή ερπυστριοφόρους).
Η εφαρμογή των μηχανημάτων στα δασοτεχνικά και υδρονομικά έργα
επέβαλλε και την κατάταξή τους χωρίς ο κατάλογος να είναι ακριβής και με σαφείς
διαχωρισμούς μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών. Ο λόγος που δεν γίνεται απόλυτος
διαχωρισμός είναι το γεγονός, ότι ως χωματουργικό μηχάνημα, για παράδειγμα
μπορεί να θεωρηθεί κα ένα μηχάνημα μεταφοράς και φόρτωσης εδάφους και άλλων
υλικών. Επίσης μηχανήματα μιας συγκεκριμένης κατηγορίας είναι πολύ χρήσιμα σε
ένα ή περισσότερα είδη διαφορετικών εργασιών. Το κριτήριο επομένως με το οποίο
καθορίστηκε το είδος των μηχανημάτων είναι η σπουδαιότητα που παρουσιάζουν
για τους δασολόγους στους διάφορους τομείς των τεχνικών εφαρμογών στα πλαίσια
της απασχόλησής τους (Καραρίζος 1996).
Σημαντικό επίσης κριτήριο για την επιλογή των κατάλληλων μηχανημάτων
είναι η νέα τεχνολογία που με τη χρήση ηλεκτρονικού εξοπλισμού αυξάνεται η
αποδοτικότητα και η ταχύτητα, βελτιώνεται η ποιότητα εργασίας και παράλληλα
μειώνεται το κόστος. Ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός μπορεί να περιλαμβάνει μόνο
όργανα ενδείξεων των λειτουργιών. Σε πιο προχωρημένες διατάξεις και κυρίως στα
πιο ακριβά μοντέλα περιλαμβάνει και αυτοματισμούς, για αυτόματη ρύθμιση
διαφόρων λειτουργιών, μέσα σε προκαθορισμένα εκ των προτέρων όρια.
Η επιτακτική ανάγκη της χρησιμοποίησης των μηχανικών μέσων στη
διάνοιξη δάσους δημιούργησε και το ερέθισμα μελέτης και επιστημονικής έρευνας με
κύριους άξονες τις δυνατότητες και προοπτικές εφαρμογής των μηχανημάτων νέας
τεχνολογίας.
Στην εργασία αυτή θα μελετηθούν τα στοιχεία:
Α. Περιγραφή των μηχανικών μέσων που χρησιμοποιούνται στις εργασίες
διάνοιξης του δάσους (τύπος μηχανήματος, ιπποδύναμη, δυνατότητες).
2
Β. Περιγραφή των μηχανημάτων νέας τεχνολογίας (ηλεκτρονικός
εξοπλισμός).
Γ. Θεωρητική ανάλυση της απόδοσης των μηχανημάτων.
Δ. Ανάλυση των βασικών παραγόντων που επηρεάζουν γενικά την
αποδοτικότητα στις εφαρμογές των μηχανημάτων.
Ε. Σύγκριση της αποδοτικότητας σε σχέση με τη μέθοδο εφαρμογής
εξοπλισμένων και μη μηχανημάτων.
Με βάση τα στοιχεία αυτά έγινε έρευνα σε (4) διαφορετικές περιοχές της
χώρας μας, για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την απόδοση των
μηχανημάτων και τις δυνατότητες και προοπτικές εφαρμογής των μηχανημάτων
νέας τεχνολογίας.
Η έρευνα που γίνεται με την εργασία αυτή έχει σκοπό να συμβάλλει στην
αντιμετώπιση προβλημάτων που ανακύπτουν κατά την επιλογή των κατάλληλων
μηχανημάτων και μεθόδων, στις εφαρμογές των μηχανημάτων σε εργασίες διάνοιξης
του δάσους.
3
2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ
2.1. Εξέλιξη των μηχανημάτων

Η εξέλιξη των μηχανημάτων πέρασε από πολλές φάσεις. Η ιστορική
ανασκόπηση της χρησιμοποιήσεως μηχανών στα χωματουργικά έργα αρχίζει από
την εποχή της κατασκευής των μνημειακών κτιρίων κατά την αρχαιότητα. Είναι
γνωστό, ότι οι αρχαίοι δεν χρησιμοποιούσαν μόνο στρατούς σκλάβων για τα έργα
τους, αλλά υποστήριζαν την ανθρώπινη εργασία με πρωτόγονες μηχανές, ανάλογα
με τις τεχνολογικές δυνατότητες της εποχής, όπως π.χ. τροχήλατα οχήματα για
βαριές μεταφορές, πολύσπαστα για την ανύψωση φορτίων, κεκλιμένα επίπεδα και
άλλα βοηθητικά μέσα, τα οποία κινούνταν από ανθρώπους ή ζώα.
Κατά το μεσαίωνα η ανάγκη κατασκευής αρδευτικών και συγκοινωνιακών
έργων και η πολεμική τέχνη της εποχής συνέβαλαν στην επινόηση και εξέλιξη
βασικών μορφών χωματουργικών μηχανών, όπως ήταν ο εκσκαφέας με κάδο, ο
στατικός συμπυκνωτής με κυλίνδρους, ο ατέρμων κοχλίας για την ανύψωση νερού
και διάφορες ανυψωτικές μηχανές. Στην εξέλιξη των πρώτων αυτών χωματουργικών
μηχανών σημαντική ήταν η συμβολή του καλλιτέχνη και μηχανικού Leonardo da
Vinci (1472).
Μετά την εισαγωγή του ατμού στην τεχνική αρχίζει η ουσιαστική εξέλιξη των
δομικών μηχανών, η οποία συνεχίζεται με αυξανόμενο ρυθμό μέχρι σήμερα. Έτσι το
1840 εμφανίζεται στην Αμερική ο πρώτος ατμοκίνητος μηχανικός εκσκαφέας με κάδο
εργοστασίων Ottis, (Εικόνα 2.1-1) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε στα έργα κατασκευής
των διηπειρωτικών σιδηροδρόμων.
Εικόνα 2.1-1 Πρώτος ατμοκίνητος μηχανικός εκσκαφέας
Δεκαπέντε χρόνια αργότερα εμφανίζονται οι ατμομηχανές έλξεως των

σιδηροδρομικών συρμών με ανατρεπόμενα βαγόνια και στη συνέχεια οι εκσκαφείς
4
με καδοφόρο αλυσίδα για την κατασκευή μεγάλων διωρύγων, οι ατμοκίνητοι
πασσαλοεμπήκτες και οι πλωτοί εκσκαφείς (Εφραιμίδης 1998).
Η μεγάλη εφαρμογή του ηλεκτρισμού διευκόλυνε πάρα πολύ την κατασκευή
δομικών μηχανών, καθώς και η μαζική ισχύς ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη, αντίθετα
προς την ασύγκριτα μικρότερη μαζική ισχύ των χρησιμοποιούμενων σε ορισμένους
τύπους δομικών μηχανών ατμομηχανών, όπως π.χ. φορτωτές.
Κατά τη δεκαετία 1920-1930 παρατηρήθηκε μια σημαντικότατη πρόοδος στην
κατασκευή χωματουργικών μηχανών, η οποία διευκολύνθηκε και από τη
σημειωθείσα τεχνολογική εξέλιξη κατά τη διάρκεια του πολέμου και από την ανάγκη
ανοικοδόμησης από τα καταστρεπτικά του αποτελέσματα.
Η προσπάθεια των βιομηχανιών κατά τη χρονική αυτή περίοδο επεκτείνεται
στην κατασκευή αυτοκινούμενων εκσκαφέων επί ερπυστριών, οι οποίοι είχαν τα
γενικά χαρακτηριστικά των σημερινών εκσκαφέων γενικής χρήσης και στην
αντικατάσταση με μηχανές Diesel (Η.Π.Α.). Την ίδια εποχή η Caterpillar
κατασκεύασε τους πρώτους προωθητές γαιών, οι οποίοι όμως παρά το γεγονός ότι
άρχισαν να χρησιμοποιούνται από το 1930, δεν σημείωσαν σημαντική εξέλιξη μέχρι
το Β′ Παγκόσμιο πόλεμο (Παναγιωτόπουλος 1997).
Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο στις Η.Π.Α. και αργότερα σε ολόκληρο τον
κόσμο άρχισε μια πρωτοφανής εξέλιξη στην κατασκευή και χρησιμοποίηση των
δομικών μηχανών ώστε το έτος 1950 να αντιστοιχεί ισχύς μηχανών 1,9 Ps ανά
εργαζόμενο. Ο δείκτης αυτός αυξήθηκε σε 4,6 Ps το 1956.
Λόγω της μεγάλης εξέλιξης των δομικών μηχανών τόσο από την άποψη της
κατασκευής διαφόρων τύπων όσο και βελτίωση αυτών, επιβάλλεται στις δομικές
εταιρείες η παρακολούθηση της εξέλιξης αυτής κατά τρόπο ώστε να εκμεταλλεύονται
πλεονεκτήματα τους για τη βελτιστοποίηση του κόστους παραγωγής των διαφόρων
εργασιών. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική εξέλιξη των μηχανημάτων,
τα οποία έχουν εξοπλιστεί με σύγχρονα εξαρτήματα λέιζερ και GPS, προκειμένου να
εκτελούνται οι εργασίες με μεγαλύτερη ακρίβεια και σε μικρότερο χρονικό διάστημα
(Δρακάτος 1997).
2.2. Αποδοτικότητα των χωματουργικών μηχανημάτων

Η επιτακτική ανάγκη της χρησιμοποίησης των μηχανικών μέσων, στις
εργασίες διάνοιξης του δάσους, δημιούργησε το ερέθισμα επιστημονικής έρευνας σε
5
πολλούς ερευνητές, του όρου της αποδοτικότητας. Κατά τους ερευνητές δίνονται
πολλές απόψεις για το τι είναι θεωρητική και πραγματική απόδοση μιας μηχανής.
Κατά το Nicols H. (1962) απόδοση δομικής μηχανής καλείται το ποσό των
μονάδων που παράγεται από αυτή στη μονάδα του χρόνου. Η απόδοση των δομικών
μηχανών είναι θεωρητική, αν δεν ληφθούν υπόψη ορισμένοι συντελεστές οι οποίοι
επιδρούν μειωτικά στην θεωρητική απόδοση, τότε μιλάμε για πραγματική απόδοση
(Καραρίζος 1992).
Κατά τον Garbotz G. (1958) θεωρητική απόδοση μιας δομικής μηχανής είναι
το ποσό των μονάδων παραγωγής, το οποίο θα παρήγαγε αυτή αν εργαζόταν με
άριστες συνθήκες και χωρίς καμία διακοπή επί μία ώρα. Η πραγματική απόδοση
μιας δομικής μηχανής είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων και μπορεί να
καθορισθεί από τη θεωρητική απόδοση, όταν ληφθούν υπόψη οι παράγοντες που
επηρεάζουν τη θεωρητική απόδοση της μηχανής που είναι οι εξής: (Καραρίζος 1992)
Α) Συντελεστής συνθηκών εργασίας
Β) Συντελεστής οργάνωσης εργοταξίου
Γ) Συντελεστής διακοπών εργασίας
Δ) Συντελεστής υψομέτρου
Ε) Συντελεστής θερμοκρασίας
Στ) δύναμη έλξης
Ζ) Επιτάχυνση
Κατά τον Pestal E. (1981) η απόδοση εκσκαφής και μεταφοράς εδάφους του
μηχανήματος Angledozer εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες που μόνο εν μέρει
μπορούν να προσδιοριστούν, π.χ απόδοση κινητήρα, εδαφικός τύπος, εύρος
μεταφοράς, καιρικές συνθήκες, ανθρώπινη απόδοση και πείρα. Η θεωρητική
απόδοση των δομικών μηχανών συμπίπτει με τη θεωρητική παραγωγικότητα των
μηχανών (Καραρίζος 1992).
Κατά το Γαβριηλίδη Σ., (1995) ως απόδοση ενός εκσκαφέα θεωρείται η
ποσότητα του εδάφους που απομακρύνεται από τον εκσκαφέα από την αρχική του
θέση και η φόρτωσή του σε παρακείμενο μεταφορικό όχημα στη μονάδα του χρόνου.
Η θεωρητική απόδοση υπολογίζεται αρχικά με τη βοήθεια πινάκων ανάλογα με τη
γωνία περιστροφής του πύργου του μηχανήματος. Στην πραγματική όμως απόδοση
επιδρούν και άλλοι παράγοντες που υπολογίζονται με αντίστοιχους συντελεστές
όπως:
Α) Το βάθος κοπής (Sd)
6
Β) Η γωνία περιστροφής του πύργου (Sw)
Γ) Οι συνθήκες εργασίας και η οργάνωση του εργοταξίου (S1,2)
Δ) Ο χρόνος διακοπών κατά την εργασία (Ζ)
Ε) Το υψόμετρο της περιοχής (hh) (επηρεάζει την απόδοση των μηχανών εσωτερικής
καύσης)
Στους προωθητές γαιών ως απόδοση θεωρείται ο όγκος του στερεού εδάφους
που μπορεί να σκάψει και να μετακινήσει η λεπίδα σε μία ώρα. Όπως και στην
περίπτωση των εκσκαφέων έτσι και στην περίπτωση των προωθητών γαιών, η
απόδοση δεν μπορεί να εκτιμηθεί με απόλυτη ακρίβεια διότι ορισμένοι από τους
παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται υπολογίζονται με υποκειμενικά κριτήρια
(Γαβριηλίδης 1995).
Κατά τον Εφραιμίδη Χ., (1998) η ωριαία παραγωγική ικανότητα (ωριαία
απόδοση) του προωθητή γαιών, εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το έδαφος, από την
ισχύ του κινητήρα, από την ταχύτητα εκσκαφής και προωθήσεως, από τις διαστάσεις
του κοπτήρα και από διάφορους παράγοντες, οι οποίοι βασίζονται σε εμπειρικές
παρατηρήσεις.
Κατά τον Παναγιωτόπουλο Ν., (1997) η πραγματική απόδοση είναι
αποτέλεσμα συμψηφισμού πολλών παραγόντων. Για τους προωθητές γαιών η
απόδοση εκφράζεται σε κυβικά μέτρα στερεού εδάφους, το οποίο είναι δυνατό να
σκάψει και να μεταφέρει το μηχάνημα. Στην περίπτωση των διαμορφωτών γαιών, η
απόδοση υπολογίζεται συνήθως με το χρόνο που απαιτείται για την εκτέλεση μιας
ορισμένης εργασίας και όχι με τη μονάδα παραγωγής ανά ώρα. Για τους φορτωτές η
απόδοσή τους εξαρτάται βασικά από την τοποθέτηση του προς φόρτωση
μεταφορικού οχήματος σε σχέση με τη θέση του προς φόρτωση υλικού.
Κατά τον Παναγιωτακόπουλο Δ., (1985) η θεωρητική απόδοση ενός
μηχανήματος είναι το έργο που παράγεται όταν η μηχανή εργάζεται 1 ώρα χωρίς
διακοπές, σε κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος.
Κατά το Δρακάτο Π., (1997) η απόδοση είναι ένα από τα περισσότερο
σύνθετα στοιχεία της εκτιμήσεως της παραγωγής, εφόσον εξαρτάται από παράγοντες
όπως είναι ο χειριστής, οι ελάχιστες επισκευές και ρυθμίσεις ή καθυστερήσεις του
προσωπικού και οι καθυστερήσεις που οφείλονται στη διαδικασία της εργασίας.
Κατά το Στεργιάδη Γ., (1989) η απόδοση της εργασίας (εκσκαφή και
προώθηση του εδαφικού υλικού) των προωθητών γαιών εξαρτάται από πολλούς και
εν μέρει αστάθμητους παράγοντες, όπως π.χ την απόδοση (ωστική δύναμη) του
7
κινητήρα, τον εδαφικό τύπο, τις καιρικές συνθήκες, τον όγκο και το εύρος μεταφοράς
(προώθησης) του εδαφικού υλικού, την ανθρώπινη απόδοση και εμπειρία, την
οργάνωση της εργασίας κλπ. Η απόδοση των ερπυστριοφόρων προωθητών γαιών
εκφράζεται με τον όγκο (m3) του εδαφικού υλικού που μπορεί να σκάψει και να
προωθήσει η λεπίδα του στη μονάδα του χρόνου (h) .
8
3. ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ
3.1. Περιγραφή χωματουργικών μηχανημάτων
3.1.1. Προωθητές γαιών (μπουλντόζες)

Δεν έχει διαπιστωθεί πλήρως ποιος ανακάλυψε την πρώτη μπουλντόζα.
Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν ότι ένας Αμερικάνος, ο Benjamin Holt, είναι αυτός που
εφηύρε την μπουλντόζα, η οποία αρχικά ονομαζόταν "caterpillar" ή ερπυστριοφόρο
τρακτέρ. (Το όνομα "Caterpillar" οφείλεται σε ένα φωτογράφο, ο οποίος δούλευε για
τον Benjamin Holt και μία ημέρα που φωτογράφιζε την εφεύρεση του Holt και
παρατηρούσε την ανεστραμμένη εικόνα του μηχανήματος μέσα από το φακό της
κάμερας του, είπε ότι κυματίζει σαν κάμπια -caterpillar-. Ο Benjamin Holt, του άρεσε
αυτός ο παραλληλισμός και κράτησε αυτό το όνομα για τη μηχανή του για πολλά
χρόνια).
Ο ειδικός Deas Plant (Caterpillar Performanse Handbook) από την
Αυστραλία, δηλώνει ότι ο Benjamin Holt ανέπτυξε και προσάρμοσε μια ατελείωτη
αλυσίδα, σαν πέλμα στην ατμοκινούμενη μηχανή του, στο τέλος του 1904. Την ίδια
χρονική περίοδο η αγγλική εταιρεία Hornsby, μετέτρεψε μία από τις τροχοφόρες
ατμοκινούμενες μηχανές της, σε ερπυστριοφόρα βασιζόμενη σε μία πατέντα του
αρχιμηχανικού τους. Καμία από τις δύο εφευρέσεις δεν ήταν αυτό που γνωρίζουμε
ως μπουλντόζα. Και οι δύο ήταν φτωχές και απλές μηχανές έλξης. Ωστόσο το μοντέλο
της εταιρείας Hornsby ήταν πιο κοντά σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε μπουλντόζα
και λιγότερο η μηχανή του Holt. Η Hornsby πούλησε αυτή την πατέντα στον Holt το
1913-1914.
Παρά το γεγονός ότι δεν είναι βέβαιο ποιος ανακάλυψε τη μπουλντόζα, η
λεπίδα της μπουλντόζας ήταν σε χρήση πριν την ανακάλυψη οποιουδήποτε
ελκυστήρα. Ο όρος μπουλντόζα τεχνικά αναφέρεται μόνο στη λεπίδα που μοιάζει με
φτυάρι, αλλά με το πέρασμα των χρόνων οι άνθρωποι συνέδεσαν αυτόν τον ορισμό
με ολόκληρο το μηχάνημα, τόσο το μπροστινό μέρος, δηλαδή τη λεπίδα, όσο και το
υπόλοιπο μηχάνημα. Πιστεύεται ότι η εταιρεία LePlante Choate ήταν μία από τις
πρώτες κατασκευαστικές εταιρείες που προσάρμοσε τη λεπίδα σε ελκυστήρα (Εικόνα
3.1.1-1).
9
Εικόνα 3.1.1.-1 Προωθητής γαιών με λεπίδα
Οι προωθητές γαιών (μπουλντόζες) είναι οι πιο βασικές και χρήσιμες

χωματουργικές μηχανές - ο σύγχρονος "κασμάς" - για την κατασκευή πολλών
τεχνικών έργων και κυρίως δασικών δρόμων. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα
ελκυστήρα (τροχοφόρο ή ερπυστριοφόρο) ο οποίος φέρει στο μπροστινό μέρος μία
λεπίδα (μαχαίρι). Η λεπίδα μπορεί να ανεβοκατεβαίνει ή να περιστρέφεται με
ειδικούς μηχανισμούς, έτσι ώστε να μπορεί να εισδύει στο έδαφος, είτε σε όλο το
μήκος της ή στο ένα άκρο. Καθώς ο προωθητής κινείται προς τα εμπρός, εκσκάπτεται
ένα σχετικά λεπτό στρώμα εδάφους, το υλικό συσσωρεύετε εμπρός από τη λεπίδα και
με τη μετακίνηση του προωθητή μετατοπίζεται και το εκσκαπτόμενο υλικό
(Παναγιωτόπουλος 1997). Αν και υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι λεπίδων, οι
πιο βασικοί και συνηθισμένοι τύποι είναι S, SU και U.
Οι λεπίδες τύπου ˝S˝ -Straight blades- παρέχουν εξαιρετική
προσαρμοστικότητα. Όντας φυσικά μικρότερες από τις λεπίδες τύπου SU και U είναι
ευκολότερο να ελιχθούν και να αντεπεξέλθουν σε πολύ μεγαλύτερη ποικιλία υλικών.
Έχουν υψηλότερη ισχύ ανά επιφάνεια κοπής (KW/m) από τις λεπίδες τύπου SU και
U και κατά συνέπεια είναι περισσότερο δυνατές στη διείσδυση στο έδαφος και στη
φόρτωση των υλικών. Επίσης έχουν μεγάλη ισχύ ανά m3 χαλαρού εδάφους
(Kw/Lm3) και αυτό τις κάνει ικανές να μπορούν να χειριστούν ˝βαριά˝ εδάφη.
Τα μεγάλα πλευρικά πτερύγια στις λεπίδες τύπου ˝U˝ -Universal blades-
περικλείουν ένα μικρό πλευρικό κομμάτι και τουλάχιστον ένα τμήμα από την
αποκοπτόμενη επιφάνεια και τις κάνουν ικανές για τη μετακίνηση μεγάλων όγκων
υλικού σε μεγάλες αποστάσεις και για εργασίες όπως είναι η δημιουργία σωρών,
φόρτωση σε φορτηγά με ανατρεπόμενη καρότσα κλπ καθώς αυτές οι λεπίδες έχουν
χαμηλότερη ισχύ ανά μέτρο επιφάνειας κοπής (Kw/m) σε σχέση με τις λεπίδες τύπου
S και SU. Επίσης με χαμηλότερη ισχύ ανά m3 χαλαρού εδάφους (Kw/Lm3) σε σχέση
10
με τις λεπίδες τύπου S και SU θεωρούνται καταλληλότερες για ˝ελαφρύτερα˝ και
σχετικά εύκολα στη μεταφορά υλικά.
Τέλος οι λεπίδες τύπου ˝SU˝ -Semi U blade- (Εικόνα 3.1.1-2) συνδυάζουν τα
σχεδιαστικά χαρακτηριστικά των λεπίδων τύπου S και U σε ένα πακέτο. Έχουν
αυξημένη χωρητικότητα με την προσθήκη των κοντών πτερυγίων, τα οποία
περικλείουν μόνο τα πλευρικά κομμάτια. Τα πτερύγια παρέχουν βελτιωμένη
ικανότητα συνοχής του φορτίου ενώ συντηρούν την ικανότητα της λεπίδας να
διεισδύει στο έδαφος και να φορτώνει γρήγορα σε πολύ πακτωμένα εδαφικά υλικά
(Caterpillar Performance Handbook).
Εικόνα 3.1.1-2 Λεπίδες τύπου˝S˝,˝ U ˝ και ˝ SU ˝
Ανάλογα με τη θέση της λεπίδας εκσκαφής διακρίνονται δύο κυρίως τύποι: α.

Bulldozer και β. Angledozer ή Tildozer
Bulldozer είναι οι προωθητές γαιών, όπου η λεπίδα εκσκαφής είναι κάθετη
προς τη διεύθυνση της κίνησης της. Η απόσταση της λεπίδας από την εμπρόσθια
πλευρά του μηχανήματος είναι σχετικά μικρή κι έτσι, λόγω του μικρού
μοχλοβραχίονα καταπονεί λιγότερο το μηχάνημα. Στα μηχανήματα αυτά μπορεί να
ρυθμίζεται η γωνία κλίσης της λεπίδας ως προς την κατακόρυφη της διεύθυνση, η
τιμή της οποίας είναι πάντοτε μικρότερη από 90ο. Επιπλέον χάρη στη διαμόρφωσή
της αναπτύσσει μεγαλύτερες σκαπτικές δυνάμεις με μικρότερες καταπονήσεις και
παρουσιάζει μεγαλύτερη ακρίβεια στην ισοπέδωση του εδάφους γιατί η μετάδοση
των μεταβολών κινήσεως του μηχανήματος στη λεπίδα είναι ασθενέστερη σε
σύγκριση με τη γωνιούμενη λεπίδα (Εφραιμίδης 1998).
Angledozer ή Tildozer είναι οι προωθητές γαιών, όπου η λεπίδα εκσκαφής
τοποθετείται λοξά προς τη διεύθυνση της κίνησής της και το εδαφικό υλικό
μετατοπίζεται προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Η γωνία κλίσεως της λεπίδας
εκσκαφής ως προς τη διεύθυνση της κίνησής της κυμαίνεται από 60ο έως 90ο. Για
γωνία κλίσεως 90ο της λεπίδας εκσκαφής το μηχάνημα Angledozer μετατρέπεται σε
Bulldozer (Καραρίζος 1996).
11
Κατά κανόνα οι προωθητές γαιών κινούνται με κινητήρα εσωτερικής καύσης,
κατά κανόνα Diesel και μπορούν να έχουν μηχανικό ή υδραυλικό σύστημα
μετάδοσης της κίνησης. Ωστόσο υπάρχουν και προωθητές με μεικτά συστήματα
μετάδοσης της κίνησης όπως π.χ. το ημιαυτόματο σύστημα (Power Shift) στο οποίο
έχουμε πλεονεκτήματα του μηχανικού συστήματος και πλεονεκτήματα του
υδραυλικού συστήματος (χρήση μετατροπέα ροπής). Η ισχύς του κινητήρα αρχίζει
από 32 Ps στα μικρά μεγέθη και φτάνει στους 770 Ps (574 Kw) στα μεγάλα μεγέθη
(π.χ. Caterpillar D11N). Ο μηχανισμός ανάρτησης και κίνησης της λεπίδας μπορεί να
είναι μηχανικός ή υδραυλικός. Σήμερα η τάση είναι για κατασκευή προωθητών με
υδραυλικό μηχανισμό ελέγχου της λεπίδας και με μετατροπέα ροπής (αυτόματο
κιβώτιο ταχυτήτων). Στην εικόνα 3.1.1.-3 που ακολουθεί φαίνεται ένα σύστημα
ανάρτησης τόσο σε ερπυστριοφόρο όσο και σε τροχοφόρο προωθητή γαιών.
Εικόνα 3.1.1-3 Σύστημα ανάρτησης προωθητών γαιών
Τα πλεονεκτήματα του υδραυλικού συστήματος αναρτήσεως της λεπίδας (σε

αντίθεση με το μηχανικό σύστημα) είναι η μεγαλύτερη δύναμη που μπορεί να
αναπτυχθεί για την ώθηση της λεπίδας στο έδαφος, η ευκολία στο χειρισμό και η
διατήρηση της λεπίδας σε σταθερή θέση ως προς τη μηχανή (οπότε επιτυγχάνεται πιο
ακριβή εργασία). Τα πλεονεκτήματα του μηχανικού συστήματος είναι η απλούστερη
κατασκευή και ο μικρότερος κίνδυνος βλαβών λόγω προσκρούσεων σε εμπόδια
(Παναγιωτακόπουλος 1985).
Τα κύρια τμήματα του ερπυστριοφόρου προωθητή γαιών είναι το σκάφος, ο
κινητήρας, τα στοιχεία μεταδόσεως της κινητικής ενέργειας, το χειριστήριο, το
σύστημα πορείας και τα εκσκαπτικά εργαλεία. Το σύστημα πορείας έχει ιδιαίτερη
σημασία για την οικονομική εκμετάλλευση του μηχανήματος, λόγω των αυξημένων
καταπονήσεων, κάτω από τις οποίες λειτουργεί και των φθορών. Αποτελείται από το
τύμπανο κινήσεως (πρυμναίο τύμπανο, σπρόκετ), το οποίο φέρει την οδοντωτή
12
στεφάνη για την έλξη της ερπύστριας, από το τύμπανο αναστροφής ή προεντάσεως
(πρωραίο τύμπανο), το οποίο χρησιμεύει για την προένταση της ερπύστριας με
ισχυρά ελατήρια, από τα κύλιστρα του άνω και κάτω κλάδου και από την ερπύστρια
η οποία σχηματίζει με τα στοιχεία της μια ατέρμονα αλυσίδα. Τα στοιχεία της
ερπύστριας είναι τα πέδιλα, τα χιτώνια με τους πύρους συνδέσεως και οι κοχλίες, με
τους οποίους στερεώνονται τα πέδιλα στα στοιχεία της αλυσίδας. Επειδή η ερπύστρια
εργάζεται μέσα σε χώματα με πέτρες και νερό, υπόκεινται σε υψηλές καταπονήσεις
και επομένως φθορές. Επιπλέον "σηκώνει" όλο το βάρος του μηχανήματος και τις
δυνάμεις κινήσεως τις οποίες μεταβιβάζει στο έδαφος. Για αυτό το λόγο τα στοιχεία
κινήσεως πρέπει να είναι κατασκευασμένα από κατάλληλα ανθεκτικά μέταλλα και
να αντικαθίστανται εύκολα. Το πλάτος και η μορφή των πέδιλων ως προς το ύψος
και το πάχος του νεύρου, εξαρτώνται από το έδαφος και τις συνθήκες λειτουργίας.
Για λειτουργία σε χαλαρό και αμμώδες έδαφος χρησιμοποιούνται πέδιλα με υψηλά
νεύρα για αυξημένη πρόσφυση στο έδαφος. Σε πετρώδες και βαρύ έδαφος
χρησιμοποιούνται πέδιλα με χαμηλό και χοντρό νεύρο. Η εκλογή του πλάτους του
πέδιλου πρέπει να γίνεται σε συνδυασμό με τη φύση του εδάφους, πάνω στο οποίο
κινείται ο προωθητής. Το κανονικό πλάτος για προωθητές μέχρι 50 Ps είναι 200-400
mm, για 80 Ps είναι 300-450 mm, για 140 Ps είναι 380-510 mm και για τους
ισχυρότερους προωθητές 500-700 mm. Οι μεγάλοι προωθητές π.χ. της Caterpillar
D11N με κινητήρα 770 Hp (574 Kw) έχουν κανονικό πλάτος 710 mm με μέγιστη τιμή
915 mm (Εφραιμίδης 1998).
Οι ερπυστριοφόροι προωθητές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μία μεγάλη
ποικιλία εδαφών λόγω της χαμηλής πίεσης που εφαρμόζεται στο έδαφος και των
μεγάλων δυνάμεων πρόσφυσης που αναπτύσσονται. Επιπλέον μπορεί να εργαστεί σε
εδάφη με κλίσεις μέχρι 45ο.
Προωθητές γαιών τύπου Bulldozer χρησιμοποιούνται μόνο σε θέσεις όπου
υπάρχουν γαίες για εκσκαφή και μετατόπιση σε μεγάλη επιφάνεια. Κυρίως
χρησιμοποιούνται μόνο για κατά μήκος μεταφορά εδαφικού υλικού σε σταθερό κατά
μήκος και λιγότερο καλό εγκαρσίως κατάστρωμα. Τα μηχανήματα αυτά
χαλαρώνουν όχι πολύ στερεά ή ανατιναγμένα πετρώματα, καθαρίζουν το χώρο της
κατασκευής από τα βραχώδη υλικά που προκύπτουν μετά την ανατίναξη,
απομακρύνουν την εδαφιαία βλάστηση, πληρώνουν κενά ή τάφρους, κατανέμουν το
εδαφικό υλικό στην επιφάνεια του καταστρώματος του δασικού δρόμου κλπ
13
Οι ελαστικοφόροι προωθητές γαιών αποτελούνται από ένα ελκυστήρα με
ελαστικά επίσωτρα και μία λεπίδα (εγκάρσια ή κινητή) εκσκαφής και προώθησης του
εδαφικού υλικού. Το όχημα έχει κίνηση σε όλους τους τροχούς για να εκμεταλλεύεται
καλύτερα το συνολικό βάρος για την ωστική δύναμή του. Η ταχύτητα κινήσεώς του
φτάνει μέχρι 30 Km/h σε αντίθεση με τους ερπυστριοφόρους προωθητές που
μπορούν να κινηθούν με ταχύτητα από 2 έως 15 Km/h. Όσον αφορά την
οικονομική απόσταση μεταφοράς του υλικού με προωθητές γαιών, αυτή κυμαίνεται
από 10 έως 100 μέτρα (25-300 πόδια).
Τα πλεονεκτήματα των ελαστικοφόρων προωθητών έναντι των
ερπυστριοφόρων, είναι τα εξής:
α) Αναπτύσσουν μεγαλύτερες ταχύτητες με αποτέλεσμα να μπορούν να μεταφέρουν
υλικό σε απόσταση μέχρι 150 m.
β) Είναι περισσότερο ευκίνητοι. Υπάρχουν τροχοφόροι προωθητές που είναι τόσο
ευκίνητοι ώστε να μπορούν να αλλάζουν πορεία κατά 180ο σε χώρο όχι μεγαλύτερο
από το μήκος τους.
γ) Μπορούν να χρησιμοποιήσουν το οδικό δίκτυο για τη μετακίνηση τους χωρίς να
χρειάζεται να μεταφερθούν.
δ) Καταπονούν λιγότερο το χειριστή κατά τη λειτουργία τους.
ε) Μπορούν να χρησιμοποιηθούν καλύτερα σε εδάφη με πυριτιούχα άμμο που
φθείρει τα εξαρτήματα των ερπυστριών, ενώ δεν βλάπτει τους ελαστικούς τροχούς.
Τα μειονεκτήματα των ελαστικοφόρων προωθητών έναντι των
ερπυστριοφόρων, είναι τα εξής:
α) Έχουν μικρότερη πρόσφυση στο έδαφος, με αποτέλεσμα τη μικρότερη
εκμετάλλευση της διατιθέμενης ισχύος του κινητήρα.
β) Ασκούν μεγαλύτερη πίεση στο έδαφος σε σχέση με τους ερπυστριοφόρους
προωθητές και για αυτό θεωρείται ακατάλληλη η χρησιμοποίησή τους σε λασπώδη
εδάφη και σε εδάφη που δεν επιτρέπονται μεγάλες πιέσεις.
γ) Κατά την εργασία τους σε ανώμαλα εδάφη, οι τροχοφόροι προωθητές
ταλαντώνονται περισσότερο γιατί στηρίζονται σε τέσσερα μόνο σημεία, με
αποτέλεσμα τη μικρότερη ακρίβεια στην εκτέλεση των εργασιών.
δ) Δεν ενδείκνυται η χρησιμοποίησή τους σε βραχώδη εδάφη λόγω κινδύνου
καταστροφής των ελαστικών (Καραρίζος 1996).
14
3.1.2. Διαμορφωτές γαιών (Ισοπεδωτές, Grader)
Ο διαμορφωτής γαιών (Grader) ανήκει στην κατηγορία των επίπεδων
εκσκαφέων με πολλές και ποικίλες εφαρμογές στα χωματουργικά έργα.
Χρησιμοποιούνται για την απόξεση του εδάφους, για τη συντήρηση των προσβάσεων
των εργοταξίων, για τη διάστρωση των αδρανών υλικών βάσεως, για την κατασκευή
τάφρων, τη διαμόρφωση πρανών, την αποχιόνιση και για τη διάστρωση
ασφαλτοσκυροδέματος σε έργα οδοποιίας και έχουν ιδιαίτερη επιτυχία όταν
απαιτείται ακρίβεια κατά την εργασία (Καραρίζος 1992,1999).
Οι διαμορφωτές γαιών είναι πάντοτε τροχοφόροι και κατατάσσονται στους
διαξονικούς και τριαξονικούς, ανάλογα με τον αριθμό των αξόνων των τροχών,
καθώς και σε μηχανικής και υδραυλικής κινήσεως, ανάλογα με τον τρόπο
λειτουργίας της λεπίδας.
Στα σύγχρονα μηχανήματα ο χειρισμός όλων των συστημάτων του ισοπεδωτή
γίνεται με υδραυλικά κυκλώματα. Με αυτά η εργασία γίνεται ευκολότερη, ο
χειριστής δεν καταπονείται με τους συνεχείς χειρισμούς με συνέπεια τη βελτίωση της
ποιότητας κατασκευής και της παραγωγικής ικανότητας (Εφραιμίδης 1998).
Στους τριαξονικούς διαμορφωτές − στους οποίους υπάγονται το 90% των
μηχανών διαμόρφωσης του εδάφους − οι δύο οπίσθιοι τροχοί είναι κινητήριοι και
δέχονται το 70% του συνολικού βάρους του μηχανήματος (Εικόνα 3.1.2-1).
Εικόνα 3.1.2-1 Κατανομή βάρους σε τριαξονικό διαμορφωτή
Το κυριότερο πλεονέκτημα των τριαξονικών διαμορφωτών γαιών είναι ότι

επιτρέπουν μεγαλύτερη ακρίβεια εργασίας, διότι κατά την εργασία προκαλούνται
μικρότερες κατακόρυφες μετακινήσεις της λεπίδας. Αυτό οφείλεται στο ότι οι τροχοί
των οπίσθιων αξόνων προσαρμόζονται ή ακολουθούν διαδοχικά τις ανωμαλίες του
εδάφους.
Στους διαξονικούς διαμορφωτές γαιών, όπου όλοι οι τροχοί είναι κινητήριοι,
το βάρος του μηχανήματος κατανέμεται σχεδόν ομοιόμορφα στους τροχούς (κατά
15
45% περίπου επιβαρύνονται οι εμπρόσθιοι τροχοί) και η δύναμη προσφύσεως των
τροχών με το έδαφος είναι μεγαλύτερη από ότι στους τριαξονικούς για το αυτό
βάρος του μηχανήματος (Γαβριηλίδης 1995).
Υπάρχουν δύο τύποι διαμορφωτών: α. οι βαρείς και β. οι ελαφρείς. Οι βαρείς
ισοπεδωτές είναι εφοδιασμένοι με συστήματα μετάδοσης τύπου Tandem και
διαθέτουν μηχανή Diesel με ισχύ από 125 έως 340 Hp. Οι ελαφρείς ισοπεδωτές
φέρουν μηχανές με μηχανική ισχύ μικρότερη από 100 Hp, είναι απλοί στην
κατασκευή τους και η σημαντικότερη διαφορά από τους βαρείς είναι ότι οι λεπίδες
δεν μπορούν να διαγράψουν πλήρη κύκλο και δεν παρέχουν τις ίδιες δυνατές θέσεις
στην λεπίδα. Επίσης η γωνία εργασίας της λεπίδας δε μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια
της εργασίας, το δε βάρος και η ισχύς είναι πολύ μικρή σε σχέση με το μέγεθος της
λεπίδας (Δρακάτος Π. 1997).
Τα κύρια τμήματα του ισοπεδωτή είναι ο μηχανισμός πορείας με το πλαίσιο,
ο κινητήρας με τα στοιχεία μεταδόσεως της κινητικής ενέργειας και η περιστροφική
στεφάνη με τον κινητό κοπτήρα (Εφραιμίδης 1998). Τα βασικά χαρακτηριστικά του
είναι οι διαστάσεις της λεπίδας-κοπτήρα, η ισχύς του κινητήρα και το συνολικό
βάρος του μηχανήματος, τα οποία βρίσκονται πάντοτε μεταξύ τους σε μία σχετική
αναλογία (Γαβριηλίδης 1995).
Το εκσκαπτικό εργαλείο του ισοπεδωτή είναι ο κοπτήρας, ο οποίος έχει μήκος
από 3,6 m στα μικρά μεγέθη (125 Ps) μέχρι 4,8 m στα μεγάλα μεγέθη των 275 Ps και
ύψος αντίστοιχα 0,61 m και 0,79 m. Ο κοπτήρας έχει μία μικρή κυρτότητα και είναι
στερεωμένος στο κάτω τμήμα μιας στεφάνης με εσωτερική οδόντωση, η οποία
αναρτάται από το πλαίσιο περίπου στη μέση. Με την ανάρτηση αυτή ο κοπτήρας έχει
τη δυνατότητα να περιστρέφεται περί άξονα κάθετο προς το επίπεδο της οδοντωτής
στεφάνης και περί άξονα παράλληλο προς το διαμήκη άξονα του μηχανήματος.
Επίσης μπορεί να ολισθαίνει έξω από το μηχάνημα και προς τις δύο πλευρές και να
παίρνει ανάλογες προς τη μορφή του εδάφους θέσεις (Εικόνα 3.1.2-2).
16
Εικόνα 3.1.2-2 Θέση λεπίδας διαμορφωτή ως προς το έδαφος
Ο χειριστής πρέπει να παρακολουθεί συνεχώς τη λειτουργία του κοπτήρα έτσι

ώστε να επεμβαίνει με το υδραυλικό χειριστήριο, όταν απαιτείται, για να
προλαβαίνει το σχηματισμό ανωμαλιών στην υπό κατασκευή επιφάνεια, όταν ο
κοπτήρας προσκρούει σε σκληρό αντικείμενο. Για τη βελτίωση των χειρισμών και για
τον καλύτερο έλεγχο των διαφόρων οργάνων του μηχανήματος, το υδραυλικό
χειριστήριο εξοπλίζεται με πιεστικά πλήκτρα, τα οποία μεταδίδουν ταχύτατα τις
εντολές στον υδραυλικό διανομέα με την παρεμβολή ηλεκτρονόμων. Είναι σκόπιμο
οι εμπρόσθιοι τροχοί να έχουν εκκρεμή ανάρτηση (σπαστοί) για καλύτερη
προσαρμογή στις ανωμαλίες του εδάφους.
Για τη μείωση της επίδρασης του ανθρώπινου παράγοντα στην ποιότητα
ισοπέδωσης, αναπτύχθηκαν αυτόματα συστήματα εξίσωσης της επιφάνειας, όπως το
σύστημα ″Preco″ της Caterpillar, ″Planomat″ της Nogoton και ″Nivomatic″ της Frisch,
καθώς και συστήματα laser. (Τα συστήματα laser περιγράφονται αναλυτικά σε
επόμενο κεφάλαιο).
Το βάρος των μηχανημάτων αυτών κυμαίνεται από 2,5 έως 30 tn ανάλογα με
το μήκος της λεπίδας και την ισχύ του κινητήρα, που κυμαίνεται από 30 έως 275 Ps
(Γαβριηλίδης 1995, Εφραιμίδης 1998). Η ταχύτητα εργασίας του ισοπεδωτή
εξαρτάται από τη φύση του εδάφους και από την απαιτούμενη ακρίβεια ισοπέδωσης.
3.1.3. Εκσκαφείς
Τα μηχανήματα εκσκαφής του εδάφους είναι πολλά και διάφορα και
κατατάσσονται γενικά σε: 1) Εκσκαφείς γενικής χρήσεως 2) Εκσκαφείς συνεχούς
λειτουργίας και 3) Ειδικούς εκσκαφείς.
17
Ο βασικός προορισμός των μηχανημάτων αυτών είναι η εκσκαφή και η
μετακίνηση του εδάφους ή η φόρτωση του σε διάφορους τύπους μεταφορικών
οχημάτων. Το κύριο χαρακτηριστικό των μηχανημάτων αυτών είναι ότι η εργασία
εκσκαφής του εδάφους δε συνεπάγεται τη μετακίνηση του μηχανήματος, πράγμα
που είναι απαραίτητο σε άλλα είδη χωματουργικών μηχανημάτων, όπως είναι για
παράδειγμα ο αποξέστης.
Οι εκσκαφείς γενικής χρήσεως αποτελούν τα βασικότερα μηχανήματα
εκσκαφής του εδάφους (Nichols 1962). Τα μηχανήματα αυτά διακρίνονται στις εξής
μορφές:
α) Εκσκαφέας με μετωπικό κάδο φορτώσεως (Shovel).
β) Εκσκαφέας με ανεστραμμένο κάδο φορτώσεως, τσάπα (Backhoe).
γ) Εκσκαφέας με συρόμενο κάδο (Dragline).
δ) Εκσκαφέας με διάταξη αρπάγης (Clamshell).
ε) Εκσκαφέας γερανός (Crane).
στ) Εκσκαφέας πασσαλοεμπήκτης (Pile-driving excavator).
Οι εκσκαφείς γενικής φύσεως διακρίνονται σε μηχανικούς εκσκαφείς, όταν η
μετάδοση κινήσεως σε λειτουργικά στοιχεία γίνεται με μηχανικά μέσα, δηλαδή
οδοντωτούς τροχούς, συρματόσχοινα, αλυσίδες και στους υδραυλικούς εκσκαφείς, όταν
η μετάδοση κινήσεως γίνεται με υδροδυναμική ή υδροστατική ενέργεια. Οι
εκσκαφείς υδραυλικής κινήσεως έχουν απλούστερους μηχανισμούς, είναι πιο
ευέλικτοι κατά την εργασία, ο δε χειρισμός τους είναι σχετικά ευκολότερος.
Τα κύρια μέρη ενός εκσκαφέας γενικής χρήσεως είναι τα εξής:
(Παναγιωτακόπουλος 1985)
α) Πλαίσιο (ή φορείο) με το σύστημα πορείας
β) Στρεφόμενος φορέας (ή σκάφος)
γ) Εξάρτηση (ή μηχανισμός) εκσκαφής με τον πρόβολο και τον κάδο
Στις παλαιότερες κατασκευές η κύλιση του εκσκαφέα γινόταν πάνω σε
σιδηροτροχιές. Σήμερα χρησιμοποιούνται ερπύστριες (ταχύτητα 1-4 Km/h) και
ελαστικοί τροχοί για τα μικρότερα μεγέθη. Σκοπός των ερπυστριών στους εκσκαφείς
γενικής χρήσης είναι η διανομή του βάρους του μηχανήματος και των
μεταφερόμενων στο έδαφος δυνάμεων σε μεγαλύτερη επιφάνεια, έτσι ώστε η πίεση
πάνω στο χαλαρό έδαφος να διατηρείται σε χαμηλές τιμές, συνήθως μικρότερες του 1
Kp/cm2. Το πλαίσιο του φορείου αποτελείται από μία ισχυρή μεταλλική κατασκευή
κατά προτίμηση ολόσωμη ή από ηλεκτροσυγκολλημένα τεμάχια κυψελοειδούς
18
μορφής ή τύπου κιβωτίου. Το πλαίσιο φέρει τους φορείς με τα κύλιστρα του κάτω
κλάδου (με διπλά νύχια), για την έδραση του μηχανήματος πάνω στις ερπύστριες,
τους φορείς των κυλίστρων του ανώτερου κλάδου (χωρίς νύχια) και τον κύριο άξονα
μεταδόσεως κινήσεως.
Πάνω στο στρεφόμενο φορέα τοποθετούνται οι μηχανισμοί λειτουργίας,
δηλαδή, ο κινητήρας κατά κανόνα εσωτερικής καύσεως (Diesel), σπανιότερα με
ηλεκτρική ενέργεια, το σύστημα μεταδόσεως της κινήσεως με τους συμπλέκτες και τις
πέδες και τα βαρούλκα των συρματόσχοινων (Εφραιμίδης 1998).
Ο κάδος είναι ένα εργαλείο του εκσκαφέα που εκτελεί συγχρόνως εκσκαπτική
και μεταφορική εργασία. Σε ειδικές περιπτώσεις όλος ο κάδος είναι κατασκευασμένος
από ειδικό ανθεκτικό χάλυβα, κατά κανόνα όμως μόνο τα δόντια και τα χείλη του
κάδου είναι από ειδικό σκληρό χάλυβα. Τα δόντια στερεώνονται στον κάδο με
σφήνες ή κοχλίες και μπορεί να αντικαθίσταται όταν φθαρούν (Παναγιωτακόπουλος
1985). Οι κάδοι των εκσκαφέων ανεστραμμένου πτύου, που είναι η πιο σημαντική
κατηγορία εκσκαφέων, είναι κατά τα standard No3 της PCSA και SAE Standard J-
226 (Δρακάτος 1997).
Από τους εκσκαφείς γενικής χρήσεως, μεγαλύτερη εφαρμογή στη δασική
οδοποιία, παρουσιάζει ο εκσκαφέας με ανεστραμμένο πτύο. Στον τύπο αυτό, ο κάδος
σκάβει κάτω από την επιφάνεια κινήσεως του μηχανήματος. Προκειμένου να
πετύχουμε τη μέγιστη απόδοση λειτουργίας του εκσκαφέα, πρέπει για σταθερά ή
πακτωμένα εδάφη, το ύψος του μετώπου εκσκαφής να είναι ίδιο με το ύψος του
βραχίονα, ενώ για σταθερά εδάφη αυτό πρέπει να είναι μικρότερο (Εικόνα 3.1.3-1α).
Η ζώνη εργασίας πρέπει να περιορίζεται 15ο αριστερά ή δεξιά από το κέντρο του
μηχανήματος και το φορτηγό πρέπει να τοποθετείται όσο το δυνατόν πιο κοντά στο
κέντρο του μηχανήματος (Εικόνα 3.1.3-1β). Τέλος το μηχάνημα πρέπει να
τοποθετείται σε τέτοια θέση έτσι ώστε ο βραχίονας να είναι κάθετος όταν ο κάδος
φτάνει σε πλήρη γέμισμα. Εάν το μηχάνημα είναι αρκετά πίσω τότε μειώνεται η
δύναμη διείσδυσης του κάδου στο έδαφος, ενώ εάν ο εκσκαφέας είναι πιο κοντά στην
άκρη της επιφάνειας από ότι πρέπει τότε ο κάδος κόβει λιγότερη επιφάνεια από αυτή
που μπορεί να κόψει (Εικόνα 3.1.3-1γ).
19
Εικόνα 3.1.3-1 Μέθοδος εκσκαφής με εκσκαφέα
Συγκεκριμένα υπάρχουν δύο ειδών χωρητικότητες α) η χωρητικότητα

αδιατάρακτου όγκου στον οποίο εισέρχεται ο κάδος εντός του εδάφους και
λαμβάνεται υπόψη το υλικό που παραμένει μέχρι τα χείλη του κάδου και β) η
χωρητικότητα διαταραγμένου εδάφους που είναι ο όγκος του κάδου συν τον όγκο
του υπερυψωμένου χαλαρού υλικού πάνω από το επίπεδο του κάδου που έχει μία
γωνία διασποράς 1:1. Αυτή η γωνία διασποράς σύμφωνα με την επιτροπή των
Ευρωπαϊκών Δομικών Μηχανών (Committee of Europeans Construction Equipment
CECE) είναι 2:1. Το μέσο ωφέλιμο φορτίο του κάδου ισούται με τη χωρητικότητα του
διαταραγμένου εδάφους στον κάδο επί το συντελεστή πληρώσεως του κάδου. Για τα
διάφορα υλικά ο συντελεστής πληρώσεως του κάδου, παίρνει τις τιμές που φαίνονται
στον πίνακα 3.1.3-1 (Δρακάτος 1997).
Πίνακας 3.1.3-1 Τιμές συντελεστή επιπλήσματος διαφόρων υλικών
Υλικά Συντελεστής επιπλήσματος
Χαλαρό υλικό
Ανάμικτα υγρά αδρανή υλικά 95-100%
Ομοιόμορφα αδρανή υλικά <3mm 95-100%
Ομοιόμορφα αδρανή υλικά 3mm-9mm 90-95%
Ομοιόμορφα αδρανή υλικά 12mm-20mm 85-90%
Ομοιόμορφα αδρανή υλικά >24mm 85-90
Εξορυγμένος βράχος
Καλά σπασμένος 80-95%
Μέτρια σπασμένος 75-90%
Ελαφρά σπασμένος 60-75%
Άλλα υλικά
Μίγμα βράχων και χώματος 100-120%
Υγρή λάσπη 100-110%
Έδαφος, πέτρες και ρίζες 80-100%
Οικοδομικά υλικά 85-95%
20
3.1.4. Φορτωτές
Οι φορτωτές είναι μία κατηγορία μηχανημάτων με άμεσο γενικό ενδιαφέρον
σε όλους τους τομείς των τεχνικών εφαρμογών. Χρησιμοποιούνται για τη φόρτωση
διαφόρων υλικών σε παρακείμενα τροχοφόρα μεταφορικά οχήματα. Τα μηχανήματα
αυτά αποτελούν ένα είδος προσθήκης σε ελκυστήρες (τροχοφόρους ή
ερπυστριοφόρους) οι οποίοι έχουν και ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όταν
χρησιμοποιούνται κατά πλειονότητα σε εργασίες φορτώσεως. Το μέγεθος των
φορτωτών ποικίλει κατά πολύ ανάλογα με τις υπάρχουσες ανάγκες και η ισχύς του
κινητήρα τους κυμαίνεται από 10-260 Hp στους ερπυστριοφόρους και από 10-350 Hp
στους τροχοφόρους.
Το χαρακτηριστικό των φορτωτών, που τους διακρίνει από τους εκσκαφείς
γενικής χρήσεως, είναι το πλάτος του κάδου, το οποίο είναι ίσο με το πλάτος του
μηχανήματος. Αυτό δίνει μεγαλύτερη ποσότητα ανά κύκλο και επομένως
μεγαλύτερες σκαπτικές αποδόσεις σε σχετικά χαλαρά εδάφη. Ανάλογα με την
εργασία και το έδαφος ο φορτωτής εξοπλίζεται με σύστημα πορείας με ερπύστριες ή
ελαστικούς τροχούς. Η μέγιστη χωρητικότητα του κάδου για τους ερπυστριοφόρους
φορτωτές είναι 2,4-2,8 m3 και για τους ελαστικοφόρους φορτωτές από 16,3-20 m3
(Εφραιμίδης 1998).
Η ερπύστρια του φορτωτή είναι ανάλογη με την ερπύστρια του προωθητή.
Διαφέρει στο ότι η ερπύστρια του φορτωτή φέρει στα πέλματά της όνυχες πολύ
μικρού ύψους, έτσι ώστε να ολισθαίνει πιο εύκολα στο έδαφος όταν συναντήσει
κάποιο εμπόδιο (Παναγιωτόπουλος 1997).
Οι ερπυστριοφόροι φορτωτές θεωρούνται πιο κατάλληλοι για βαριές
χωματουργικές εργασίες, όπως π.χ. φόρτωση πετρωμάτων. Επίσης θεωρούνται
κατάλληλοι και για χαλαρά και λασπώδη εδάφη, όπου είναι σχετικά μικρή η βύθιση
ερπυστριών, επειδή η πίεση του εδάφους ανά μονάδα επιφάνειας είναι μικρότερη
από τους τροχοφόρους φορτωτές. Επιπλέον είναι σχετικά μικρότερος ο βαθμός
ολισθήσεως των ερπυστριών σε σύγκριση με τους τροχούς (λόγω της μεγάλης
επιφάνειας προσφύσεως με το έδαφος), που σημαίνει ότι γίνεται καλύτερη
εκμετάλλευση της ισχύος του μηχανήματος. Αντίθετα οι τροχοφόροι φορτωτές είναι
πιο ευέλικτοι, έχουν μεγαλύτερη ταχύτητα κινήσεως και χρησιμοποιούνται
ικανοποιητικά και όταν υπάρχει μεγάλη απόσταση από τη θέση παραλαβής των
υλικών μέχρι του σημείου φορτώσεως.
21
Με βάση το είδος των τροχών, οι φορτωτές διακρίνονται στους τροχοφόρους
και τους ερπυστριοφόρους. Επίσης κατατάσσονται α. στους καδοφόρους φορτωτές,
όταν ο κάδος έχει κοπτική ακμή και χρησιμοποιείται ως διάταξη μετωπικού πτύου.
Σε αυτή την περίπτωση είναι εύκολη, η διείσδυση του κάδου μέσα σε ένα σωρό
υλικών, καθώς και η εκσκαφή στερεού ελαφρού εδάφους β. στους φορτωτές με ειδικές
διατάξεις φορτώσεως που χρησιμοποιούνται σε ειδικές εργασίες φορτώσεως όπως π.χ.
για τη φόρτωση κορμών δένδρων (Γαβριηλίδης 1995).
Όσον αφορά τη μέθοδο απορρίψεως του υλικού, διακρίνουμε τους εξής 2
τύπους φορτωτών:
α. Μετωπικός φορτωτής, όπου ο κάδος ή άλλο φορτωτικό εργαλείο, βρίσκεται στην
εμπρόσθια πλευρά του μηχανήματος. Η ανάρτησή του από το σκάφος γίνεται με
αρθρωτούς βραχίονες και υδραυλικούς κυλίνδρους για το ανέβασμα-κατέβασμα και
την ανατροπή. Η απόρριψη του υλικού γίνεται πάντοτε κατά το διαμήκη άξονα του
μηχανήματος. Κατά τη φάση φορτώσεως κατεβαίνει ο κάδος στη βάση του σωρού και
εισχωρεί στο υλικό με την ώθηση των τροχών με μικρές κινήσεις των υδραυλικών
κυλίνδρων. Οι κινήσεις αυτές ελαττώνουν την αντίσταση διεισδύσεως και
επιταχύνουν την πλήρωση του κάδου. Στη συνέχεια ανεβαίνει ο κάδος με τη βοήθεια
των υδραυλικών κυλίνδρων και γεμίζει με υλικό. Ο συντελεστής πληρώσεως μπορεί
να είναι μικρότερος (μη συνεκτικά υλικά, αδρανή λατομείου) ή μεγαλύτερος της
μονάδας (συνεκτικά υλικά, αργιλικά υλικά). Μετά την πλήρωση ο κάδος κατεβαίνει
σε ύψος 40-50 cm από το έδαφος και στη θέση αυτή κινείται προς το χώρο αποθέσεως,
όπου ανυψώνεται ο κάδος και αδειάζει με ανατροπή.
Χαρακτηριστικός τύπος μετωπικού φορτωτή, ο οποίος χρησιμοποιείται
σήμερα στα εργοτάξια, είναι ο αρθρωτός φορτωτής (articulated). Στον τύπο αυτό ο
φορτωτής αποτελείται από δύο τμήματα, το εμπρόσθιο τμήμα με τους δύο
εμπρόσθιους ελαστικούς τροχούς και το δίδυμο βραχίονα με τον κάδο και το οπίσθιο
τμήμα με τον κινητήρα, το υδραυλικό σύστημα μεταδόσεως κινήσεως και τους
οπίσθιους ελαστικούς τροχούς. Τα δύο τμήματα συνδέονται μεταξύ τους με μία
ισχυρή κατακόρυφη άρθρωση και δύο υδραυλικούς κυλίνδρους για την κίνηση
δεξιά-αριστερά. Με το αρθρωτό σύστημα αυξάνει σημαντικά η ευελιξία του
μηχανήματος, μειώνονται οι χρόνοι ελιγμών σε σχέση 1:3 προς το ολόσωμο μετωπικό
φορτωτή και αυξάνει αντίστοιχα η απόδοση του μηχανήματος. Ένα ακόμη
πλεονέκτημα είναι η φθορά των ελαστικών λόγω κυκλικής, και όχι σημειακής,
κινήσεως στην περίπτωση των ελιγμών.
22
β. βλητικός φορτωτής. Ο τύπος αυτός φέρει στην εμπρόσθια πλευρά μετωπικό κάδο, ο
οποίος αναρτάται με άρθρωση από το άκρο διδύμου βραχίονα. Ο βραχίονας
περιστρέφεται περί άξονα μέσα σε κατακόρυφο επίπεδο κατά περίπου 180ο. Ο κάδος
γεμίζει, όπως στην προηγούμενη περίπτωση. Όταν γεμίσει, περιστρέφεται ολόκληρο
το σύστημα διδύμου βραχίονα-κάδου περί τον οριζόντιο άξονα και απορρίπτει
υλικό με ορμή στην οπίσθια πλευρά του σκάφους όπου βρίσκεται το μεταφορικό
μηχάνημα. Κατά τη μέθοδο αυτή απορρίψεως του υλικού μειώνονται στο ελάχιστο οι
χρόνοι ελιγμών και αντίστοιχα ο χρόνος κύκλου εργασίας. Εφαρμόζεται κατά
κανόνα στους ερπυστριοφόρους φορτωτές, όταν δεν απαιτείται πλευρική μετακίνηση
του μηχανήματος ή και σε φορτωτές, οι οποίοι κινούνται πάνω σε σιδηροτροχιές
(φορτωτές σηράγγων). Στους ελαστικοφόρους φορτωτές χρησιμοποιείται λιγότερο,
γιατί με την κίνηση του γεμάτου κάδου πάνω από το μηχάνημα καταπονείται
υπερβολικά το σύστημα πορείας και υπάρχει κίνδυνος ανατροπής (Εφραιμίδης
1998).
Στους ερπυστριοφόρους φορτωτές ο κάδος που θα χρησιμοποιηθεί έχει ειδική
διαμόρφωση, ανάλογα με το είδος των εργασιών. Εκτός από τον κοινό κάδο με λεία
ακμή που είναι κατάλληλος για χαλαρά εδάφη, υπάρχουν και τα είδη των κάδων,
που φαίνονται στην εικόνα 3.1.4.-1.
Ο κάδος (α) χρησιμοποιείται για τη φόρτωση βαρέων υλικών, ο (β) για τη
φόρτωση λίθων, ο (γ) για την εκρίζωση δέντρων ή για τη διάσπαση μη συνεκτικών
βραχωδών εδαφών και ο (δ) για τη φόρτωση κορμών δέντρων σε δασικές εργασίες.
Επίσης υπάρχουν και κάδοι με δύο σιαγόνες, που ανοίγουν και κλείνουν με τη
βοήθεια υδραυλικού συστήματος κινήσεως του κάδου (Γαβριηλίδης 1995,
Παναγιωτόπουλος 1997).
Εικόνα 3.1.4-1 Κάδοι φορτωτών με σιαγόνες
23
3.2. Απόδοση χωματουργικών μηχανημάτων
3.2.1. Απόδοση προωθητή γαιών

Η ωριαία απόδοση του προωθητή γαιών εξαρτάται βασικά από τη φύση του
εδάφους, την ισχύ του κινητήρα, την ταχύτητα εκσκαφής και μεταφοράς, τις
διαστάσεις του κοπτήρα και από διάφορους συντελεστές, οι οποίοι βασίζονται σε
εμπειρικές παρατηρήσεις.
Η "χωρητικότητα" του κοπτήρα υπολογίζεται από τη σχέση:
V = 0,5h 2bl ( Fm3 ) (Kuhn 1976) (Σχέση 1)
ενώ η Caterpillar δίνει αυξημένη χωρητικότητα:
V = 0,8h 2bl (m3 ) (Σχέση 2)
όπου: h = ύψος κοπτήρα

b = πλάτος κοπτήρα
l = συντελεστής επιπλήσματος (σχέση συμπαγούς προς χαλαρό υλικό)
V= γεωμετρική χωρητικότητα κοπτήρα σε m3 (Duffy 2008)
Το γινόμενο V = 0,5h 2b (χωρίς το συντελεστή επιπλήσματος) μπορούμε να το
πάρουμε από το σχήμα 3.2.1-1 που ακολουθεί, σε συνάρτηση με την ισχύ του
κινητήρα.
Σχήμα 3.2.1-1 Διάγραμμα τιμών χωρητικότητας κοπτήρα
Εάν ο χρόνος ενός πλήρους κύκλου εργασίας είναι K (min), n1 ο συντελεστής

εκμετάλλευσης, n2 ο βαθμός πλήρωσης του κοπτήρα και nn ο ανθρώπινος
παράγοντας (ικανότητα, ηλικία κλπ), τότε η θεωρητική απόδοση του προωθητή
60
γαιών, θα είναι: Q = V n2ln1nn (m3 / h) (Σχέση 3)
K
Το γινόμενο n2l για διάφορα υλικά δίνεται στον πίνακα 3.2.1-1
24
Πίνακας 3.2.1-1 Τιμές συντελεστού n2l
Υλικό Συντελεστής n2l
Υγρή άργιλος και άμμος 1,5-1,4
Αμμοχάλικες 0,7-0,9
Μικτό έδαφος 0,9-1,0
Σκληρή άργιλος 0,8
Υγρή συνεκτική άργιλος 1,4
Λεπτά πετρώματα λατομείου 0,6
Πετρώδη υλικά 0,5-0,6
Χονδρά πετρώματα λατομείου 0,5
Ο συντελεστής εκμετάλλευσης n1 κυμαίνεται από 0,7-0,8
Ο ανθρώπινος παράγοντας nn κυμαίνεται από 0,6-1,0 και συνήθως δίνεται η
τιμή 0,83 (Καραρίζος 1992, Εφραιμίδης 1998)
Παράδειγμα υπολογισμού της θεωρητικής απόδοσης του προωθητή

Δεδομένα:
Τύπος προωθητή D7E, κοπτήρας 7S
Ισχύς κινητήρα N = 180 HP
Πλάτος κοπτήρα b = 3461 mm
Ύψος κοπτήρα h = 1273 mm
Ταχύτητα προωθήσεως 2,5 Km/h
Ταχύτητα επιστροφής 6,0 Km/h
Σταθεροί χρόνοι tf = 0,3 min
Απόσταση προωθήσεως 50 m
Προώθηση θραυστών τεμαχίων βράχου
⎛ 50 50 ⎞
Μεταβλητός χρόνος: tv = 0, 06 ⎜ + ⎟ = 1, 7 min
⎝ 2,5 6, 0 ⎠
Χρόνος ενός κύκλου εργασίας: K = tv + t f = 1, 7 + 0,3 = 2 min
V = 0,5*1, 2732 *3, 461 = 2,8m3

Η τιμή αυτή είναι ίση με την τιμή του σχήματος 3.2.1-1
Συνεπώς η απόδοση του προωθητή θα είναι:
n1nn = 2,8*0, 7 * *0,8*0,83 = 39, 04 ( Fm3 )

60 60
Q = Vn2l
K 2
25
3.2.2. Απόδοση διαμορφωτή γαιών
Στους διάφορους τύπους διαμορφωτών γαιών έχει κυρίως σημασία ο χρόνος
(t) σε ώρες (h) που χρειάζεται για μία ορισμένη εργασία και όχι η απόδοση σε m3/h,
όπως υπολογίζεται στις άλλες κατηγορίες των χωματουργικών μηχανημάτων.
1 Τi Ζ i
Ο χρόνος αυτός δίνεται από τη σχέση: t = Σ (Παναγ/λος 1997) (Σχέση 4)
nε Vi
Όπου: t = απαιτούμενος χρόνος σε ώρες
Ti = απόσταση σε Km
Vi = ταχύτητα σε Km/h
Zi = αριθμός διελεύσεων
nε= Συντελεστής εκμετάλλευσης (συνήθως είναι ίσος με 0,60 που
σημαίνει ότι ο διαμορφωτής εργάζεται παραγωγικά
60*0,60=36min/h)
Παράδειγμα υπολογισμού της θεωρητικής απόδοσης του διαμορφωτή γαιών

Διάστρωση θραυστού διαβαθμισμένου υλικού για την κατασκευή βάσεως οδοποιίας
Δεδομένα:
Πλάτος εργασίας: 3,0 m
Εξίσωση ανωμαλιών επιφάνειας σε απόσταση:2,5 Km
Από προηγούμενη εμπειρία καθορίζονται: 3 διελεύσεις με ταχύτητα 4
Km/h για τις εργασίες
απόξεση-ισοπέδωση
Διάστρωση: 2 διελεύσεις με ταχύτητα 7 Km/h
Τελική διαμόρφωση: 2 διελεύσεις με ταχύτητα 9 Km/h
2,5 ⎛ 3 2 2 ⎞
Απαιτούμενος χρόνος: t = ⎜ + + ⎟ = 5, 2ωρες
0, 6 ⎝ 4 7 9 ⎠
= 1442 ( m 2 / h )
2500m *3, 0m
Ωριαία παραγωγική ικανότητα: Q =
5, 2h
3.2.3. Απόδοση εκσκαφέα

Ως απόδοση ενός εκσκαφέα θεωρείται η ποσότητα του εδάφους που
απομακρύνεται με τον εκσκαφέα από την αρχική του θέση και η φόρτωσή του σε
παρακείμενο μεταφορικό όχημα, στη μονάδα του χρόνου. Σε πολλές περιπτώσεις το
26
χώμα δεν φορτώνεται σε όχημα αλλά εναποτίθεται στην επιφάνεια του εδάφους και
σε μικρή απόσταση από το σημείο εκσκαφής. Αυτό προκαλεί κατά κανόνα αύξηση
της αποδόσεως και θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον υπολογισμό της
αποδόσεως ενός εκσκαφέα (Γαβριηλίδης 1995).
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση των εκσκαφέων γενικής
χρήσεως είναι:
α) Το μέγεθος του κάδου: το μέγεθος του κάδου είναι συνάρτηση του μεγέθους και
της ισχύος του μηχανήματος. Είναι εύλογο ότι τα μεγάλα μηχανήματα είναι και
μεγάλης αποδόσεως αλλά συνήθως δεν συνίσταται λόγω υψηλού κόστους αγοράς και
συντήρησης.
β) Η διάταξη εκσκαφής: ως προς τη διάταξη εκσκαφής, οι εκσκαφείς μετωπικού
πτύου έχουν τη μεγαλύτερη απόδοση σε σύγκριση με τις άλλες διατάξεις σκαπτικών
οργάνων. Η διάταξη ανεστραμμένου πτύου πλησιάζει την απόδοση της διάταξης
μετωπικού πτύου για μικρό βάθος εργασίας. Για μεγάλο βάθος εργασίας η απόδοση
του εκσκαφέα ανεστραμμένου πτύου μειώνεται σημαντικά. Υπολογίζεται γενικά και
κατά μέσο όρο, ότι η απόδοση του ανεστραμμένου πτύου είναι 66% μέχρι 75% της
αποδόσεως του μετωπικού πτύου με τις κανονικές συνθήκες εργασίας και για κάδο
της αυτής χωρητικότητας. Κατά τον Nichols το ποσοστό αυτό της απόδοσης του
ανεστραμμένου πτύου ως προς την απόδοση του μετωπικού πτύου κυμαίνεται σε
μεγαλύτερα όρια (50-80%), ανάλογα με τις εδαφικές συνθήκες, το μέγεθος των
μηχανημάτων και τον προγραμματισμό των εργασιών (Καραρίζος 1996). Τη
μικρότερη απόδοση από όλες τις διατάξεις έχουν εκσκαφείς με αρπάγη, όπου
παρουσιάζονται δυσκολίες τόσο κατά την πλήρωση όσο και κατά την εκκένωση της
αρπάγης λόγω των ταλαντώσεων, ιδίως όταν η εκκένωση γίνεται σε χοάνη ή σε
μεταφορικό όχημα.
γ) Το είδος του μηχανήματος: το είδος του μηχανήματος αφορά τον τρόπο κινήσεως
των σκαπτικών οργάνων (με μηχανική ή υδραυλική κίνηση) καθώς και το είδος των
τροχών (με τροχούς επί ελαστικών ή με ερπύστριες). Γενικά οι εκσκαφείς με σύστημα
υδραυλικής κινήσεως είναι πιο αποδοτικοί και πιο ευέλικτοι, ιδιαίτερα για εργασίες
σε μικρό βάθος και με σχετικά περιορισμένη ακτίνα ενέργειας.
δ) Το είδος εργασίας: το είδος εργασίας είναι ένας από τους σημαντικότερους
παράγοντες από τους οποίους επηρεάζεται η απόδοση. Όταν επιζητείται ακρίβεια
κατά την εργασία, έτσι ώστε, το έδαφος να διαμορφώνεται κατά ορισμένα
γεωμετρικά σχήματα μετά την εκσκαφή (π.χ. αρδευτικά αυλάκια, διώρυγες κλπ)
27
είναι εύλογο το ότι μειώνεται σημαντικά η απόδοση του εκσκαφέα, γεγονός που
επηρεάζεται κατά πολύ και από την επιδεξιότητα και εμπειρία του χειριστή.
ε) Ο τρόπος εργασίας: αφορά την οργάνωση της εργασίας που σχετίζεται άμεσα τόσο
με το χρόνο όσο και την τεχνική, η οποία εξαρτάται και πάλι από τις γνώσεις και την
εμπειρία του χειριστή.
στ) Το είδος του εδάφους: είναι γνωστό ότι ένα έδαφος, χαρακτηρίζεται βαρύ, όταν
προβάλλει αντίσταση στη διείσδυση των καλλιεργητικών εργαλείων και των
μηχανημάτων. Τα βαριά εδάφη έχουν μεγάλη ποσότητα ιλύος και αργίλου, σε
σύγκριση με τα μέσα εδάφη που περιέχουν σημαντική ποσότητα άμμου και με τα
ελαφρά εδάφη που έχουν την άμμο ως κύριο συστατικό. Τα ίδια ισχύουν περίπου και
για το υπέδαφος, όπου εργάζονται κατά κανόνα οι εκσκαφείς, όταν βέβαια το
στρώμα του υπεδάφους δεν είναι ομοιόμορφο (σχιστόλιθοι, ασβεστόλιθοι, χαλίκια
μεγάλου μεγέθους ή άλλα σκληρά πετρώματα).
ζ) Η υγρασία του εδάφους: με έλλειψη υγρασίας τα λεπτόκοκκα εδάφη (με ιλύ και
άργιλο) πετρώνουν και παρουσιάζουν πολύ μεγάλη αντίσταση κατά την εκσκαφή.
Με μικρή περιεκτικότητα υγρασίας στα εδάφη αυτά δημιουργούνται μοριακές έλξεις
μεταξύ των επιφανειών των κόκκων και της υγρασίας, στις οποίες οφείλεται κυρίως η
αντίσταση στη διείσδυση των σκαπτικών οργάνων, ενώ με μεγάλη περιεκτικότητα
υγρασίας, όπου δεν υπάρχουν μοριακές έλξεις, τα εδάφη αυτά λασπώνουν και
δυσκολεύεται η εκσκαφή. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι επειδή τα εδάφη είναι
συνήθως μίγματα λεπτόκοκκων και χονδρόκοκκων συστατικών, θα πρέπει να
τονισθεί ότι όσο μεγαλύτερη είναι η αναλογία των χονδρόκοκκων συστατικών στο
έδαφος (άμμος και χάλικες μικρής διαμέτρου) τόσο μικρότερη θα είναι και η
αντίσταση των σκαπτικών οργάνων με συνέπεια την αύξηση της αποδόσεως του
εκσκαφέα.
η) Η ικανότητα του χειριστή: η ικανότητα του χειριστή συνεπάγεται γνώσεις,
εμπειρία και δεξιοτεχνία, που χρειάζονται όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εργασίας,
αλλά και κατά την οργάνωση και τον προγραμματισμό των εργασιών, καθώς και
κατά τη συντήρηση και τις επισκευές των μηχανημάτων.
Η μορφή των κάδων και η χωρητικότητά τους, όταν ανταποκρίνεται στην
αναγκαία ισχύ εκσκαφής για δεδομένο έδαφος, χαρακτηρίζει την απόδοση του
εκσκαφέα, σε συνάρτηση με το βαθμό πλήρωσης και τον αριθμό των πληρώσεων ανά
μονάδα χρόνου.
28
Γι' αυτό η χωρητικότητα του μέγιστου κάδου για κάθε μηχάνημα, δίδεται από
τους κατασκευαστές εκσκαφέων, ως χαρακτηριστικό στοιχείο του μεγέθους
(διαστάσεων και ισχύος) του μηχανήματος. Ο βαθμός πλήρωσης του κάδου,
εξαρτάται από το είδος του εδάφους (ομοιογένεια και συνεκτικότητα) και την
περιεκτικότητά του σε υγρασία και μπορεί να είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος από τη
μονάδα.
Ο αριθμός πληρώσεων και αντίστοιχα ο αριθμός εκκενώσεων ενός κάδου
εκσκαφέα, εξαρτάται από:
• την ταχύτητα λειτουργίας των μηχανισμών που ελέγχουν τις κινήσεις των
κάδων,
• τη μηχανική συμπεριφορά και τη σύσταση του εδάφους,
• τη μορφή των στοιχείων διείσδυσης στο έδαφος (δόντια, χείλη) και το μέγεθος
της τομής στο έδαφος,
• τη διαδρομή του κάδου από τη θέση εκσκαφής μέχρι τη θέση εκφόρτωσης,
• τη γωνία και την ταχύτητα διείσδυσης του κάδου στο έδαφος και την
ταχύτητα εκκένωσής του.
Στην αποδοτικότητα του μηχανήματος, η οποία άμεσα εξαρτάται από το
βαθμό και τον αριθμό πληρώσεων του κάδου σε δεδομένο χρονικό διάστημα,
σημαντική επίδραση έχει τόσο η δεξιοτεχνία του χειριστή, όσο και η σχετική θέση
μηχανήματος - περιοχής εκσκαφής - θέση απόρριψης.
Όσον αφορά τον ερπυστριοφόρο εκσκαφέα ανεστραμμένου πτύου, που είναι
ο περισσότερο χρησιμοποιούμενος, στη δασική πράξη, η θεωρητική του απόδοση
δίνεται από τη σχέση: (Καραρίζος 1996, Παναγιωτακόπουλος 1985).
60V
Qθ = n1n2 nn (m3 / h) (Σχέση 5)
K
Όπου: V = γεωμετρικός όγκος του πτύου (m3)
Κ = ο συνολικός χρόνος ενός κύκλου εργασίας (min)
n1 = ο συντελεστής εκμετάλλευσης (0,7-0,8)
n2 = ο βαθμός πλήρωσης του κάδου
nn = ο ανθρώπινος παράγοντας (0,6-1,0) και συνήθως παίρνει την τιμή 0,75
29
3.2.4. Απόδοση φορτωτή
Η απόδοση του φορτωτή (m3/h) εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο
εργασίας, τον τρόπο δηλαδή διάταξης των φορτωτών ως προς τα οχήματα
μεταφοράς και ως προς το μέτωπο φόρτωσης. Η απόδοση επηρεάζεται ακόμη και
από την ταχύτητα αντίδρασης του υδραυλικού συστήματος. Ως προς το σημείο αυτό
σημασία έχει ο χρόνος που χρειάζεται για την ανύψωση ορισμένου βάρους σε
ορισμένο ύψος. Ο χρόνος αυτός, καθώς και άλλα χαρακτηριστικά της ταχύτητας
αντίδρασης του υδραυλικού συστήματος καθορίζονται από τις εταιρείες μηχανικών
των Η.Π.Α. (Α.Σ.Α.Ε.), της Γερμανίας, της Αγγλίας και άλλων χωρών, στις οποίες
κατασκευάζονται δομικά μηχανήματα.
Άλλοι παράγοντες, από τους οποίους επηρεάζεται η απόδοση των φορτωτών
είναι η ταχύτητα κίνησης, καθώς και ο βαθμός ευελιξίας τους. Στο σημείο αυτό
υπάρχει χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των τροχοφόρων και των ερπυστριοφόρων
φορτωτών. Εκείνο όμως από το οποίο εξαρτάται κυρίως η απόδοση των φορτωτών
είναι το μέγεθος του μηχανήματος, συνάρτηση του οποίου είναι η χωρητικότητα του
κάδου, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλα τα καδοφόρα χωματουργικά μηχανήματα.
Η θεωρητική απόδοση του φορτωτή δίνεται από τη σχέση (Γαβριηλίδης 1971):
60
Q= VS1,2 Znn (m3 / h) (Σχέση 6)
K
Όπου: V = η χωρητικότητα του κάδου (m3)
K = ο χρόνος ενός κύκλου εργασίας
S1,2 = συντελεστής συνθηκών εργασίας
Ζ = συντελεστής διακοπών εργασίας
nn = ο ανθρώπινος παράγοντας (0,6-1,0) και συνήθως παίρνει την τιμή 0,75
Ο χρόνος ενός κύκλου εργασίας προκύπτει από τη σχέση K = tστ + tμετ
Όπου: tστ = σταθερός χρόνος φόρτωσης, εκφόρτωσης κάδου και ελιγμών.

tμετ = μεταβλητός χρόνος έμφορτης και άφορτης διαδρομής
Το σύνολο των σταθερών χρόνων (tστ) προκύπτει από τις τεχνικές εταιρείες
κατασκευής δομικών μηχανημάτων. Για παράδειγμα η εταιρεία Caterpillar
δίνει σταθερούς χρόνους για το μοντέλο φορτωτή 988, τους χρόνους που
φαίνονται στον πίνακα 3.2.4-1
30
Πίνακας 3.2.4-1 Χρόνοι διαφορετικών φάσεων κίνησης του φορτωτή
Διαδρομή φορτωτή Διαδρομή φορτωτή
Μέθοδος φορτώσεως
τύπου V τύπου Χ
Ισχύς κινητήρα <100Hp >100Hp <100Hp >100Hp
Χρόνος φορτώσεως Tl(min) 0,15 0,15 0,20 0,20
Χρόνος εκφόρτωσης και
0,15 0,20 0,20 0,25
ελιγμών Td (min)
Ολικός χρόνος Tw (min) 0,30 0,35 0,40 0,45
Το σύνολο των μεταβλητών χρόνων (tμετ) του φορτωτή προκύπτει από τη

l
σχέση: tμετ = min (Σχέση 7)
16, 7U v
Όπου: l = μήκος διαδρομής (m)
Uv = ταχύτητα πορείας εμπρός και πίσω (Km/h)
16,7 = ο λόγος της διαδρομής 1000 m προς 60 min.
Η χωρητικότητα V (Εικόνα 3.2.4-1) του κάδου προκύπτει από τη σχέση
V = Vv + Vδ (Σχέση 8)
Όπου: Vv = ο όγκος του υλικού μέχρι το ύψος των χειλέων του υποδοχέα
Vδ =ο όγκος του ″σωρού″ κώνου πάνω από το ύψος των χειλέων
Εικόνα 3.2.4-1 Χωρητικότητα κάδου φορτωτή
Η χωρητικότητα του κάδου εξαρτάται από τον κυβισμό του υποδοχέα

(χωρητικότητα σε νερό) και από την τάση του υλικού να σχηματίζει κενούς χώρους.
Η γωνία α ονομάζεται γωνία ανάπαυσης ή γωνία τριβής ή γωνία φυσικής ολίσθησης
και είναι χαρακτηριστική για κάθε υλικό, όπως φαίνεται στον πίνακα 3.2.4-2
Πίνακας 3.2.4-2 Τιμές γωνίας ανάπαυσης
Υλικό Κλίση Γωνία α (ο)
Βιομηχανικός γαιάνθρακας 1.4:1-1.3:1 35-38
Κοινό έδαφος: ξηρό 2.8:1-1.0:1 20-45
Κοινό έδαφος: υγρό 2.1:1-1.0-1 25-45
Κοινό έδαφος: βρεγμένο 2.1:1-1.7:1 25-30
Χαλίκια 1.7:1-0.9:1 30-50
31
Υλικό Κλίση Γωνία α (ο)
Άμμος και άργιλος 2.8:1-1.4:1 20-35
Άμμος: ξηρή 2.8:1-1.7:1 20-30
Άμμος: υγρή 1.8:1-1.0:1 30-45
Άμμος: βρεγμένη 2.8:1-1.0:1 20-45
Παράδειγμα υπολογισμού της θεωρητικής απόδοσης του φορτωτή

Δεδομένα:
Τύπος φορτωτή: Caterpillar 988
Χωρητικότητα κάδου: 2,1 m3
Βάρος στο πλοίο: 30.037 Kg
Ισχύς στο σφόνδυλο: 235 Hp
Ταχύτητα εμπρός: 4,2 Km/h
Ταχύτητα πίσω: 6,2 Km/h
Ανοχή: 330 cm
Απόσταση: 127 cm
Ανύψωση γεμάτου κάδου κατά την απόρριψη σε γωνία 45ο
2, 6
Κίνηση εμπρός: tv = = 0,17 min
16, 7 * 4, 2
2, 6
Κίνηση πίσω: tv = = 0,13min
16, 7 *6, 2
Ο μεταβλητός χρόνος θα είναι: tv=0,17+0,13=0,30 min
Ο σταθερός χρόνος tf δίνεται από τον πίνακα 3.2.4-1 και είναι 0,30 min
Άρα ο συνολικός χρόνος ενός κύκλου εργασίας θα είναι S=0,30+0,30=0,60 min
Συνεπώς η απόδοση του φορτωτή θα είναι: Q = 210m3 / h
3.3. Εφαρμογές χωματουργικών μηχανημάτων
3.3.1. Εφαρμογές του προωθητή γαιών

Οι προωθητές γαιών έχουν πολλές εφαρμογές. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν
για:
α) Να κατεβάσουν χαμηλότερα ένα ανάχωμα
β) Να κατεβάσουν χαμηλότερα ένα εδαφοσωρό
γ) Να διαμορφώσουν ένα επικλινές έδαφος σε οριζόντιο
δ) Να διαστρώσουν ένα εδαφικό σωρό
32
ε) Να αφαιρέσουν θάμνους και μικρά δένδρα
Οι θάμνοι και τα μικρά δένδρα μπορούν να εκριζωθούν αφού κατεβάσει τη
λεπίδα ο προωθητής λίγα εκατοστά μέσα στο έδαφος, ώστε να προσβάλλονται και να
κόπτονται οι ρίζες. Αυτή η εργασία γίνεται συνήθως με πρώτη και δεύτερη ταχύτητα.
Είναι ανάγκη να καθαρίζεται η λεπίδα με κίνηση προς τα πίσω και ανύψωσή της για
να κόβει καθαρά. Για την εκρίζωση δέντρων μέσου μεγέθους διαμέτρου 10-25 cm
απαιτούνται συνήθως περισσότερες από μία διαδρομές. Για τα μεγάλα δέντρα
διαμέτρου 30-70 cm απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή και περισσότερος χρόνος για
την εκρίζωση. Πρέπει αρχικά να γίνεται μία προοδευτική επαφή με τη λεπίδα ψηλά
και στο κέντρο, ώστε να έχουμε μεγαλύτερο μήκος του μοχλοβραχίονα. Η επαφή
γίνεται με μικρή "ήπια" ώθηση του δέντρου ασφαλώς με το μοχλό ρύθμισης
καυσίμων (γκαζιού) και στο μέσο. Εάν ο προωθητής προσκρούει στο δέντρο με το
μοχλό ρύθμισης καυσίμων στο "φουλ" τότε η σύγκρουση θα δημιουργήσει ζημιές στο
χειριστή και στο μηχάνημα. Με σταθερή ταχύτητα ωθεί ο προωθητής το δέντρο έως
ότου πάρει μία κλίση πτώσης – εκρίζωσης και αμέσως μετά απομακρύνεται προς τα
πίσω για να μην προκληθεί ζημιά στο μηχάνημα από τις ανασηκωμένες ρίζες
(Εικόνα 3.3.1-1). Γενικότερα οι προωθητές με κινητήρα ισχύος 55-105 Kw (50-150 Hp)
μπορεί να εκριζώσουν πρέμνα διαμέτρου 40-50 cm. Για πρέμνα μεγαλύτερης
διαμέτρου είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθεί προωθητής με ισχύ μηχανής
μεγαλύτερη από 150 Hp,όπως επίσης και στα σκληρά εδάφη.
Εικόνα 3.3.1-1 Εκρίζωση δέντρου από προωθητή γαιών
στ) Να κατασκευάσουν επιχώματα

Οι προωθητές γαιών είναι τα καταλληλότερα μηχανήματα για τις εργασίες
επιχωμάτωσης οχετών, ακροβάθρων και τάφρων. Όταν γίνεται επιχωμάτωση οχετών
πρέπει να αποφεύγεται η διέλευση των προωθητών επάνω από τον οχετό, εκτός εάν
υπάρχει στρώση στερεού υλικού πάχους 30 cm περίπου. Στις επιχωματώσεις τάφρων,
33
οι προωθητές με γωνιούμενη λεπίδα είναι πιο αποδοτικοί, γιατί ωθούν το υλικό μέσα
στην τάφρο, ενώ διατηρούν την προς τα εμπρός κίνησή τους. Σε περίπτωση που
χρειάζεται να συμπιεστούν τα υλικά επιχωμάτωσης, αυτό μπορεί να γίνει από τον
ίδιο τον προωθητή κατά την κίνησή του, προσεχτικά χωρίς να καταστραφεί το
τεχνικό έργο (Εικόνα 3.3.1-2).
Εικόνα 3.3.1-2 Κατασκευή τεχνικών έργων με προωθητή γαιών
ζ) Για να διανοίξουν τάφρους

Οι προωθητές τύπου bulldozer, που έχουν δηλαδή τη λεπίδα τους κάθετα
τοποθετημένη ως προς τον άξονα κίνησής τους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για
την κατασκευή τάφρων ακανόνιστης διατομής. Σε αυτή την περίπτωση οι προωθητές
κινούνται κάθετα ως προς το μήκος της τάφρου.
η) Για να διαστρώσουν και ισοπεδώσουν υλικά
θ) Για να κατασκευάσουν γεωφράγματα
Όταν το ανάγλυφο του εδάφους επιτρέπει την κίνηση του μηχανήματος μέσα
στη φυσική κοίτη του ρεύματος, τότε ο προωθητής διαμορφώνει τη διατομή και
εργάζεται με σκοπό τη διάστρωση του γεωϋλικού του κορμού του φράγματος.
ι) Για να εκσκάψουν–χαλαρώσουν εδάφη με την προσαρμογή σε αυτόν αναμοχλευτή
Ο αναμοχλευτής προσαρμόζεται στην πίσω πλευρά του προωθητή και
αποτελείται από ένα ή δύο και σπανιότερα τρεις στιβαρούς όνυχες. α) Ο αρθρωτός
τύπος και β) Ο τύπος παραλληλογράμμου (Εικόνα 3.3.1-3) (Καραρίζος 1992,1996,
Δρακάτος 1997).
Εικόνα 3.3.1-3 Μορφές αναμοχλευτών
34
3.3.2. Εφαρμογές του διαμορφωτή γαιών
Οι διαμορφωτές γαιών χρησιμοποιούνται κυρίως για τη διαμόρφωση της
επιφάνειας του εδάφους και όχι για εκσκαφή και μεταφορά αυτού. Άλλες εργασίες
στις οποίες χρησιμοποιούνται επίσης είναι η συντήρηση και η διάστρωση με αδρανή
υλικά των δασικών δρόμων καθώς και η σταθεροποίηση του εδάφους. Οι βασικές
εφαρμογές του διαμορφωτή είναι οι εξής:
α) Εφαρμογή του ισοπεδωτή-διαμορφωτή στη διαμόρφωση του εδάφους και τη
διάστρωση του υλικού
Δύο από τις σημαντικότερες εργασίες του ισοπεδωτή είναι η ισοπέδωση
χαλαρών γαιών και η διάστρωση υλικού. Ο χειριστής πρέπει να είναι αρκετά
πεπειραμένος για να μπορεί να δώσει τις κατάλληλες κλίσεις (2%) αριστερά και δεξιά
από τον άξονα του δρόμου με σκοπό να μην λιμνάζουν τα βρόχινα νερά. Η
διάστρωση πρέπει να γίνεται ισόπαχα για να μην υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας
ανωμαλιών στο κατάστρωμα. Σημαντικός παράγοντας επίσης είναι η μέθοδος
διάστρωσης που θα εφαρμοστεί με σκοπό αφενός μεν τη σωστή, από τεχνική άποψη,
διάστρωση, αφετέρου δε την οικονομική κατασκευή του καταστρώματος (Καραρίζος
1996).
β) Διαμόρφωση πρανών και κατασκευή αποστραγγιστικών τάφρων
Μετά την απομάκρυνση του προωθητή ή του εκσκαφέα ανεστραμμένου
πτύου (Bagger) από το χώρο της διάνοιξης του δασικού δρόμου ακολουθεί ο
ισοπεδωτής για να διαμορφώσει τα πρανή και να διανοίξει τα αποστραγγιστικά
χανδάκια. Στις διάφορες φάσεις της εργασίας αυτής ο χειριστής προσεκτικά
διαμορφώνει τα πρανή με σκοπό να επιτύχει κατάλληλες κλίσεις που
προσδιορίζονται από το υλικό εκσκαφής (γαιώδες, ημιβραχώδες κλπ.). Τα πρανή
μαζί με τα αποστραγγιστικά χανδάκια είναι το κλειδί της συντήρησης και
διατήρησης των δασικών δρόμων σε ανεκτά όρια κυκλοφορίας. Η δυνατότητα της
λεπίδας του ισοπεδωτή να παίρνει τις κατάλληλες θέσεις μαζί με το πλεονέκτημα της
ανεξάρτητης ανάρτησης των τροχών του μηχανήματος είναι ο συνδυασμός που
επιτρέπει την εφαρμογή μιας καλής και οικονομικής μεθόδου διαμόρφωσης των
πρανών και της κατασκευής χανδακιών.
Γενικά μπορεί να εφαρμοσθούν δύο μέθοδοι με την προϋπόθεση ότι δεν
υπήρχαν, στο πρανές και στο σημείο κατασκευής των χανδάκων, εμπόδια (πρέμνα,
βράχοι κλπ). Όταν το μήκος της λεπίδας καλύπτει όλο το μήκος του πρανούς υπάρχει
η δυνατότητα ταυτόχρονης διαμόρφωσης του πρανούς και κατασκευής χανδακιών.
35
Αυτή η εργασία είναι αρκετά δύσκολη και απαιτείται το μηχάνημα να φέρει μεγάλης
ιπποδύναμης κινητήρα. Η άλλη μέθοδος εφαρμόζεται, όταν το μήκος του πρανούς
είναι μεγαλύτερο από το μήκος της λεπίδας. Σε αυτή την περίπτωση ο ισοπεδωτής
διαμορφώνει πρώτα το πρανές και μετά διανοίγει τα χανδάκια.
γ) Αποχιόνιση
Οι ισοπεδωτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις αποχιονίσεις με τρόπο που
να προσομοιάζει τα χιονάροτρα. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή, ώστε η αιχμή της
λεπίδας να απέχει από την επιφάνεια του οδοστρώματος 2-3 cm. Κακή ρύθμιση
μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα όχι μόνο τη φθορά ή τη βλάβη του ισοπεδωτή αλλά
και τη φθορά του δρόμου.
3.3.3. Εφαρμογές του εκσκαφέα ανεστραμμένου πτύου

Πριν από μερικά χρόνια ο εκσκαφέας ανεστραμμένου πτύου
χρησιμοποιούνταν σχεδόν ως βοηθητικό μηχάνημα στη διάνοιξη τάφρων, εκσκαφή
θεμελίων και γενικά για εργασίες εκσκαφής κάτω ή ελαφρά πάνω από το επίπεδο
κύλισης του μηχανήματος. Σήμερα το μηχάνημα αυτό είναι το κύριο μηχάνημα π.χ
διάνοιξης δασικών δρόμων στην Ευρώπη, σε κλίσεις μεγαλύτερες από 65%.
Χρησιμοποιείται επίσης για διάτρηση και εξόρυξη βράχων και για πολλές άλλες
εργασίες. Πιο συγκεκριμένα μπορεί να χρησιμοποιηθεί:
α) Στη διάνοιξη δασικών δρόμων
Η κατασκευή των δασικών δρόμων με προωθητές γαιών σε απότομο και
βραχώδες έδαφος προκαλούσε και θα προκαλεί ζημιές, με αποτέλεσμα να αποτελεί
αντικείμενο αρνητικής κριτικής από πλευράς κοινού και ειδικών. Για αυτό το λόγο
άρχισε να χρησιμοποιείται εντονότερα ο εκσκαφέας. Ενώ ο προωθητής γαιών
εργάζεται σε "πλεόνασμα" υλικών, όπου όλο το υλικό που δεν μπορεί να
χρησιμοποιηθεί κυλά ανεξέλεγκτο προς την πλαγιά, το μηχάνημα, εργάζεται
προσεχτικά και μεταφέρει σε δόσεις το υλικό προς την κοιλάδα. Ο τρόπος εργασίας
του είναι τέτοιος, ώστε το μήκος του μηχανικού χεριού του που φθάνει μέχρι τα 9 m
απομακρύνει πρώτα τα πρέμνα και τις ρίζες από τα ανάντη. Με το υλικό αυτό
γίνεται ένα οδόστρωμα, όπου συσσωρεύονται τα υλικά από την εκσκαφή. Η
κατασκευή του δασικού δρόμου με το μηχάνημα Bagger διαιρείται σε 6 στάδια.
36
1ο στάδιο: Μετατόπιση του ξύλου της χάραξης
2ο στάδιο: Φόρτωση του χούμου από το έδαφος του εκχώματος και
απομάκρυνση του
3ο στάδιο: Άνοιγμα της τάφρου συρροής
4ο στάδιο: Κατασκευή επιχώματος
5ο στάδιο: Κατασκευή και διαμόρφωση του καταστρώματος
6ο στάδιο: Τοποθέτηση του χούμο στα πρανή
7ο στάδιο: Μετακίνηση του μηχανήματος
β) Στην κατασκευή φραγμάτων, προβόλων, δεξαμενών
Το μηχάνημα Bagger είναι το καταλληλότερο για την κατασκευή της
διευθέτησης και της απόσβεσης των χειμμαρικών ρευμάτων.
γ) Σε διάφορες άλλες εργασίες
Κάποιες άλλες χαρακτηριστικές χρήσεις του εκσκαφέα με ανεστραμμένο πτύο
είναι αυτές που φαίνονται στην εικόνα 3.3.3-1 (Παναγιωτακόπουλος 1985).
Εικόνα 3.3.3-1 Χαρακτηριστικές εφαρμογές του εκσκαφέα
3.3.4. Εφαρμογές του φορτωτή

Οι φορτωτές με κάδο κανονικά χρησιμοποιούνται για φόρτωση, μεταφορά,
εκσκαφή και καθάρισμα. Η ικανότητα των φορτωτών να μεταφέρουν,
συμπυκνώνουν και διαστρώνουν υλικά για κάλυψη αποχετεύσεων, τους κάνει
εξαιρετικές μονάδες εξυπηρέτησης για τον έλεγχο της ρύπανσης του αέρα και του
νερού.
Οι σημαντικότερες εφαρμογές του φορτωτή είναι:
α) Φόρτωση
Η κύρια εργασία των φορτωτών είναι η φόρτωση, που λαμβάνει χώρα σε
συνήθεις συνθήκες από τους τροχοφόρους φορτωτές. Η εργασία φόρτωσης γίνεται
κατά φάσεις δηλαδή εκκένωση, ανύψωση, ανακάτεμα και εκφόρτωση των υλικών,
όπως άμμου, χαλικιών και σκεπασμένων λίθων ή σπασμένων βράχων από το σωρό ή
37
το χώρο παραγωγής στο όχημα. Οι μεγαλύτεροι και με σκελετό τύπου R φορτωτές, σε
αυτό το είδος εργασίας είναι οι πιο αποδοτικές λόγω της ευκινησίας τους και της
μεγάλης παραγωγής τους.
β) Εκσκαφή
Οι ερπυστριοφόροι και βαρείς τροχοφόροι φορτωτές είναι εξυπηρετικοί σε
πολλές εργασίες εκσκαφής. Στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιείται στο πίσω μέρος
του φορτωτή, αναμοχλευτής για τη χαλάρωση των εδαφών.
γ) Καθάρισμα
Η εργασία αυτή αναφέρεται στο καθάρισμα επιφάνειας εδάφους, γκρέμισμα
μικρών κτιρίων και καθάρισμα ερειπίων. Οι ερπυστριοφόροι φορτωτές με κάδους
πολλαπλής χρήσεως χρησιμοποιούνται για το καθάρισμα δασών, κόψιμο δένδρων,
μετακίνηση βράχων κλπ (Δρακάτος 1997).
Πολύ μεγάλη σημασία στην απόδοση ενός φορτωτή έχει ο τρόπος
τοποθετήσεως των ερπυστριοφόρων φορτωτών ως προς τα μεταφορικά οχήματα,
κυρίως για τις χωματουργικές εργασίες, καθώς και ο συνδυασμός των κινήσεων των
φορτωτών και οχημάτων μεταφοράς. Ο καλύτερος τρόπος τοποθετήσεως του
φορτωτή, όταν τα μεταφορικά οχήματα παραμένουν ακίνητα μέχρις ότου τελειώσει η
φόρτωσή τους, είναι η διάταξη V (Εικόνα 3.3.4-1). Η διάταξη αυτή είναι η καλύτερη
γιατί ο φορτωτής πραγματοποιεί τη μικρότερη δυνατή διαδρομή, χωρίς απότομες
αλλαγές στη διεύθυνση κινήσεώς του (Γαβριηλίδης 1995).
Εικόνα 3.3.4-1 Διάταξη τύπου V

Μια δεύτερη διάταξη φορτωτή και μεταφορικού οχήματος, όταν δεν υπάρχει
αρκετός χώρος για ελιγμούς, είναι η διάταξη σχήματος Χ (Εικόνα 3.3.4-2).
Εικόνα 3.3.4-2 Διάταξη τύπου Χ
38
Η διάταξη σχήματος Χ αποτελεί λύση ανάγκης και μειονεκτεί ως προς την
πρώτη, διότι σε κάθε κύκλο φορτώσεως, ο φορτωτής χρειάζεται πολύ περισσότερο
χρόνο ελιγμών.
Τέλος υπάρχει η δυνατότητα συνδυασμένης κίνησης φορτωτή και
μεταφορικού οχήματος (Εικόνα 3.3.4-3).
Εικόνα 3.3.4-3 Συνδυασμένη κίνηση φορτωτή και φορτηγού
Στο στάδιο (α), ο φορτωτής μετά τη φόρτωση του κάδου, οπισθοχωρεί, στο
στάδιο (β) οπισθοχωρεί το όχημα και ο φορτωτής κινείται προς τα εμπρός για
φόρτωση και στο στάδιο (γ), οπισθοχωρεί ο φορτωτής μετά τη φόρτωση του
οχήματος, το οποίο είναι έτοιμο για αναχώρηση. Με τη συνδυασμένη αυτή κίνηση,
του φορτωτή και του μεταφορικού οχήματος αυξάνεται η ταχύτητα εργασίας άρα και
η απόδοση εργασίας. Ωστόσο η μέθοδος αυτή, εφαρμόζεται σπάνια λόγω αντίδρασης
των οδηγών των μεταφορικών οχημάτων (Γαβριηλίδης 1995, Καραρίζος 1996).
39
4. ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΝΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
4.1. Γενικά
Κατά την κατασκευή ενός δρόμου, η χρησιμοποίηση χωματουργικών
μηχανημάτων νέας τεχνολογίας μπορεί να μειώσει το κόστος εργασίας και
προετοιμασίας 15-30%. Μάλιστα σύμφωνα με τον Pearce (1974) για χαμηλής έντασης
δασικούς δρόμους, το κόστος κατασκευής και συντήρησης είναι το μεγαλύτερο
ποσοστό στο συνολικό κόστος παραγωγής ξυλείας.
Τα μηχανήματα αυτά εξαλείφουν την ανάγκη για παραδοσιακή μέθοδο
πασσάλωσης. Ο χειριστής μπορεί να κάθεται στην καμπίνα του μηχανήματος και να
παρακολουθεί στην οθόνη, την εξέλιξη της εργασίας, ποια η κατεύθυνση της λεπίδας
και που χρειάζεται το έδαφος να κοπεί ή να συμπληρωθεί με χώμα. Για παράδειγμα
τα χωματουργικά μηχανήματα τα οποία είναι εξοπλισμένα με δέκτες GPS, μπορούν
να υπολογίσουν τη θέση και τον προσανατολισμό του μηχανήματος σε 3 διαστάσεις.
Με τον υπολογιστή ενωμένο στα υδραυλικά συστήματα του μηχανήματος, το
σύστημα μπορεί να αλλάξει τον προσανατολισμό της λεπίδας. Με αυτό τον τρόπο ο
χειριστής κατά την ισοπέδωση μπορεί να γνωρίζει πχ πόσο υλικό χρειάζεται σε
κάποιο σημείο της επιφάνειας του εδάφους για να γεμίσει, με αποτέλεσμα να
κατευθύνει προς τα εκεί τον οδηγό ενός φορτηγού, έτσι ώστε να έχει πολύ λιγότερη
δουλειά στο να μοιράσει και να πατήσει το υλικό. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την
αύξηση της αποδοτικότητας του (Zeyhren 2002).
Το σύστημα ελέγχου 3 διαστάσεων της λεπίδας, χρησιμοποιεί είτε GPS
τεχνολογία, (Global Positioning System) δηλαδή παγκόσμια Συστήματα Εντοπισμού
Θέσης, είτε A.T.S. τεχνολογία (Advanced Tracking Sensor), δηλαδή γεωδαιτικούς
σταθμούς, για να ανιχνεύει και να ελέγχει την ακριβή θέση, το υψόμετρο και την
κλίση της λεπίδας ενός χωματουργικού μηχανήματος επί τόπου στο χώρο εργασίας.
Το σύστημα αυτό "περνάει" τις χωματουργικές εργασίες σε ένα ανώτερο
επίπεδο όσον αφορά την παραγωγικότητα και το κέρδος. Η τριών διαστάσεων
ικανότητα του συστήματος, επιτρέπει στο χειριστή, διαμορφώσεις πολύπλοκων
σχεδίων όπως είναι κατακόρυφες και υπερυψωμένες καμπύλες, περάσματα και άλλα
πολύπλοκα επί τόπου σχέδια χωρίς πασσαλώσεις, γραμμές ή σχέδια και με ακρίβεια
μικρότερη της μίας ίντσας. Ο χειριστής είναι αυτός που καθοδηγεί το μηχάνημα και
το σύστημα αυτό που ελέγχει τις κινήσεις της λεπίδας.
40
Στην αρχή της εργασίας, ο χειριστής εισαγάγει την κάρτα με τα δεδομένα
(μπορεί να είναι ένα ψηφιακό μοντέλο εδάφους ή επιφάνεια δρόμου που στηρίζεται
σε πρότυπο σχέδιο δρόμου), στον υπολογιστή που βρίσκεται μέσα στην καμπίνα του
μηχανήματος. Ο υπολογιστής διαβάζει αυτό το αρχείο με τα δεδομένα και συνεχώς
δείχνει την ακριβή θέση της λεπίδας με "σεβασμό" στο αρχικό σχέδιο. Ο χειριστής
δουλεύει κατευθείαν στο σχέδιο χωρίς να στηρίζεται σε πασσάλους και μπορεί να
αλλάζει θέση μεταξύ της εμπρόσθιας και πλάγιας θέσης της λεπίδας με το πάτημα
ενός κουμπιού. Ο αυτόματος έλεγχος της λεπίδας συνεχώς προσαρμόζει τη θέση της
λεπίδας καθώς αυτή κινείται κατά μήκος της περιοχής. Η ισοπέδωση-διαμόρφωση
είναι γρήγορη και αποδοτική, με ένα μόνο πέρασμα, ικανοποιητικό για να
ολοκληρωθεί η εργασία (Grenoble 2008).
Το σύστημα ελέγχου μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιοδήποτε μηχάνημα
όπως είναι οι μπουλντόζες, οι ισοπεδωτές, οι εκσκαφείς κλπ και βρίσκει εφαρμογή
στην κατασκευή δασικών δρόμων, αεροδρομίων, χώρων στάθμευσης σε βιομηχανικές
και οικιστικές περιοχές (Young et al 2000).
Το σύστημα αισθητήρων μετράει τις Χ, Υ και Ζ συντεταγμένες από την
παρούσα θέση της λεπίδας. Η εντός της καμπίνας οθόνη, συγκρίνει αυτά τα
δεδομένα, με αυτά που έχουν ήδη φορτωθεί στον υπολογιστή από ψηφιακά μοντέλα
εδάφους (Digital Terrain Model). Το σχεδιαζόμενο υψόμετρο και η κατακόρυφη
κλίση, υπολογίζονται στη συνέχεια για την παρούσα θέση του μηχανήματος και τα
συστήματα ελέγχου της λεπίδας, αυτόματα μετακινούν τη λεπίδα στη σωστή θέση
υψομέτρου και κλίσης για κοπή ή γέμισμα. Οι πληροφορίες ισοπέδωσης και κλίσης
φαίνονται στην οθόνη της καμπίνας, έτσι ώστε ο χειριστής να γνωρίζει κάθε στιγμή
πως λειτουργεί η λεπίδα του μηχανήματος (Σχήμα 4.1-1) (Paiva 2004).
Σχήμα 4.1-1 Γραφική απεικόνιση τομής εδάφους
41
Το λογισμικό και η οθόνη ένδειξης των στοιχείων του συστήματος ελέγχου
είναι ίδια για όλα τα χωματουργικά μηχανήματα. Αυτό που αλλάζει είναι οι
αισθητήρες εντοπισμού της θέσης, έτσι ώστε να υπάρχει ευελιξία στην επιλογή της
κατάλληλης τεχνολογίας για κάθε εργασία.
Αυτό το σύστημα έχει τα εξής πλεονεκτήματα: (Korpershoek 2001)
9 Επιτρέπει την εύκολη μεταφορά επιπλέον υλικού
9 Εξοικονομεί υλικά οδοστρωσίας παρέχοντας ομοιόμορφη στρώση
9 Περιορίζει σημαντικά τα έξοδα επίβλεψης (πασσαλώσεις κλπ)
9 Ελέγχει την ισοπέδωση σε πραγματικό χρόνο. Δε χρειάζεται ο χειριστής του
μηχανήματος να περιμένει τον επιβλέποντα για να προχωρήσει στην ισοπέδωση
9 Περιορίζει τις καθυστερήσεις πχ για πασσάλωση και επανάληψη της εργασίας
διότι οι συνεχείς πληροφορίες ισοπέδωσης επιτρέπουν στο χειριστή να φτάσει στην
τελική ισοπέδωση-διαμόρφωση γρηγορότερα
9 Είναι εύκολο στη χρήση του
9 Επιτρέπει την εργασία τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα αν απαιτείται
Οι αισθητήρες που μπορούν να προσαρμοστούν στα διάφορα χωματουργικά
μηχανήματα, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: (Εικόνα 4.1-1)
Α. Στους αισθητήρες ελέγχου 3 διαστάσεων της θέσης της λεπίδας, που είναι τα GPS
και ATS και
Β. Στους αισθητήρες ελέγχου 2 διαστάσεων της θέσης της λεπίδας που είναι τα Laser
και Sonic (Burgett Barth 2002).
Εικόνα 4.1-1 Διάφοροι τύποι αισθητήρων
42
4.2. Περιγραφή των αισθητήρων ελέγχου 3 διαστάσεων της θέσης
της λεπίδας
4.2.1. Συστήματα GPS (Global Positioning System)

Η ιδέα της χρησιμοποίησης τεχνολογίας GPS για τη μέτρηση των διαφόρων
φάσεων κατά την εκτέλεση χωματουργικών εργασιών, (φάση πλήρωσης του κάδου,
έμφορτη διαδρομή, εκκένωση του κάδου, άφορτη διαδρομή και καθυστερήσεις), με
σκοπό τη βελτίωση της απόδοσης των χωματουργικών εργασιών, συστήθηκε από
τους Sotooden και Paulson το 1989, οι οποίοι πρότειναν τη χρησιμοποίηση εντός της
καμπίνας του μηχανήματος, μικροεπεξεργαστών, με σκοπό τη βελτίωση της
λειτουργίας των scrapers (Sottoden et al 1989, Navon et al 2005).
Το παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (GPS) είναι το πιο πρόσφατο
σύστημα εντοπισμού θέσης με παρατηρήσεις δορυφόρων. Ο βασικός στόχος του GPS
είναι να παρέχει υπηρεσίες στιγμιαίου ραδιοεντοπισμού υψηλής ακρίβειας, με
παγκόσμια κάλυψη σε 24ωρη βάση, κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες σε
επίγειες, θαλάσσιες και εναέριες μονάδες των Η.Π.Α. και του ΝΑΤΟ (Flinn et al 1997,
Morgan 1997).
Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια αποδείχτηκε ένα χρήσιμο εργαλείο και σε
μη στρατιωτικές εφαρμογές.
Το GPS αποτελείται από τρία τμήματα:
1. Το δορυφορικό τμήμα που είναι σχεδιασμένο να αποτελείται από 32
δορυφόρους (15 Ιουλίου 2008) σε 6 τροχιακά επίπεδα, σε ύψος 20.200 Km, με
περίοδο 12 ώρες. Κάθε δορυφόρος εκπέμπει σε δύο κωδικοποιημένες
ραδιοσυχνότητες, που φέρουν το εκπεμπόμενο μήνυμα που περιέχει
πληροφορίες σχετικά με τις τροχιές των δορυφόρων και διορθώσεις ρολογιών
και ατμόσφαιρας. Ο χρόνος ζωής των δορυφόρων είναι 7 έως 8 χρόνια και
πρέπει να αντικαθίστανται, έτσι ώστε σε κάθε χρόνο και τόπο να είναι στη
διάθεση του χρήστη 4 δορυφόροι κατ’ελάχιστο, τρεις με καλή γεωμετρία για
τον υπολογισμό των συντεταγμένων (3D) του δέκτη και ένας για τον
υπολογισμό του σφάλματος του χρονομέτρου του, ενώ αν είναι γνωστό το
υψόμετρο του σημείου στάσης αρκούν τρεις (Καραντζίδης 2008).
2. Το τμήμα ελέγχου, που αποτελείται σήμερα από έντεκα σταθμούς
παρακολούθησης, καθώς τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 2005
προστέθηκαν άλλοι έξι στους ήδη πέντε υπάρχοντες και τον κεντρικό σταθμό
43
του Colorado όπου υπολογίζονται οι τροχιές και οι διορθώσεις στα ρολόγια.
Κατόπιν αυτή η πληροφορία εισάγεται στα εκπεμπόμενα δορυφορικά
σήματα.
3. Το τμήμα χρηστών, που αποτελείται από τους ανά τον κόσμο στρατιωτικούς
και πολιτικούς χρήστες του συστήματος οι οποίοι με κατάλληλα όργανα
(Δέκτες) παρακολουθούν τους κώδικες, τις φάσεις των φερόντων κυμάτων και
με βάση τις τροχιές των δορυφόρων υπολογίζουν τη θέση τους, την ταχύτητά
τους και τον ακριβή χρόνο.
Το GPS βασίζεται στην εύρεση της απόστασης δορυφόρων, στον υπολογισμό
της απόστασης ανάμεσα στο δέκτη και τρεις ή περισσότερους δορυφόρους (4 ή
περισσότερους αν χρειάζεται και το υψόμετρο) και στην εφαρμογή απλών
μαθηματικών.
Οι θέσεις των δορυφόρων είναι γνωστές κάθε στιγμή και είναι αποθηκευμένες
στους δέκτες GPS. Το Υπουργείο Αμύνης των Η.Π.Α. παρακολουθεί συνεχώς τους
δορυφόρους και ελέγχει για αποκλίσεις από τις προκαθορισμένες θέσεις.
Οποιαδήποτε απόκλιση, που προκαλείται από φυσικά αίτια, όπως η βαρύτητα,
ανιχνεύεται και διορθώνεται.
Έτσι ο εντοπισμός της θέσης του δέκτη ανάγεται στην εύρεση ενός
γεωμετρικού τόπου, δηλαδή την τομή τριών ή περισσοτέρων σφαιρών που έχουν σαν
ακτίνα την απόσταση καθενός από τους δορυφόρους από το δέκτη. Το GPS
υπολογίζει την απόσταση ανάμεσα στο δορυφόρο και το δέκτη μετρώντας το χρόνο
που απαιτείται για να φτάσει το σήμα του δορυφόρου στο δέκτη. Το σήμα ταξιδεύει
με την ταχύτητα του φωτός, δηλαδή 300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Έτσι αν ο
χρόνος που χρειάζεται το σήμα για να φτάσει στο δέκτη είναι γνωστός τότε και η
απόσταση δορυφόρου από το δέκτη είναι επίσης γνωστή (απόσταση = χρόνος x
ταχύτητα φωτός). Το πρόβλημα επομένως ανάγεται στη γνώση του ακριβούς χρόνου
αναχώρησης και άφιξης του σήματος (GPS Surveying 2003, GPS Information 2009).
Χρειάζονται 4 δορυφόροι για να δώσουν μία θέση στο χώρο. Ο γεωμετρικός
τόπος της τομής τριών σφαιρών είναι 2 σημεία, αλλά μόνο ένα από αυτά βρίσκεται
πάνω ή κοντά στην επιφάνεια της γης. Άρα τρεις δορυφόροι είναι αρκετοί για τις
τρεις συντεταγμένες (Ν,Ε,Η,). Ο λόγος που χρειαζόμαστε 4 δορυφόρους είναι ο μη
ακριβής συγχρονισμός των ρολογιών του δέκτη και των δορυφόρων. Καθώς το σήμα
ταξιδεύει από τον δορυφόρο στο δέκτη με την ταχύτητα του φωτός, ένα σφάλμα
συγχρονισμού μεταξύ των δύο ρολογιών της τάξης του εκατομμυριοστού του
44
δευτερολέπτου, θα σήμαινε σφάλμα τριακοσίων μέτρων στον προσδιορισμό της
απόστασης μεταξύ δορυφόρου και δέκτη (Navon et al 2005).
Γενικά η αξιοποίηση των GPS σε δασικές εφαρμογές μέσα στο δάσος,
παρουσιάζει κάποια προβλήματα στη λήψη του σήματος. Έτσι σε μία λωρίδα δρόμου
πλάτους 5 μέτρων, μπορεί να προσδιοριστεί η θέση μόνο του 44% των σημείων, ενώ
σε ελεύθερο πεδίο του 89%. Η ακρίβεια εξαρτάται από τη διαχειριστική μορφή της
συστάδας, το φύλλωμα και τον αριθμό των δέντρων, και τη θέση των δορυφόρων που
είναι στη διάθεσή μας (Εικόνα 4.2.1-1). Κατά κανόνα ένα εμπόδιο που μπορεί να
μπλοκάρει το ηλιακό φως, μπορεί να μπλοκάρει αποτελεσματικά και τα σήματα του
GPS. Οι Spruce et.al. (1993) χρησιμοποιώντας ένα τυπικό δέκτη GPS καταγραφής
μιας διαδρομής μέτρησαν τη σχετική ακρίβεια του GPS, όσον αφορά τη διαδρομή
και τις ταχύτητες του ελκυστήρα, σε ανοικτό ουρανό και κάτω από πυκνή δασική
κάλυψη. Αναφέρουν ότι το GPS επιτυχώς κατέγραψε τη διαδρομή του μηχανήματος
σε ανοικτό ουρανό, ωστόσο κάτω από τη δασική κάλυψη, η ακρίβεια των στοιχείων
μειώθηκε σημαντικά. Οι Veal et.al. (2002) επιπλέον, ποσοτικοποίησαν την ακρίβεια
των GPS χρησιμοποιώντας δεδομένα από τροχοφόρα skidders. Χρησιμοποιήθηκαν
δύο διαφορετικοί τύποι GPS, το ένα ήταν της εταιρείας Trimble ProXR με 12 κανάλια
και το δεύτερο της εταιρείας GEOExplorer II με 6 κανάλια. Τα δύο αυτά GPS
προσαρμόστηκαν πάνω στα skidders κάτω από διαφορετικές συνθήκες δασοκάλυψης
και σε δύο διαφορετικές ταχύτητες του μηχανήματος. Καταγράφηκαν 3 διαφορετικές
διαδρομές σε λασπώδες έδαφος όπου υπήρχε βλάστηση Πεύκης και κάτω από 3
διαφορετικές συνθήκες κάλυψης (0% κάλυψη, 57% κάλυψη και 85% κάλυψη). Καθώς
λοιπόν τα skidders διέσχιζαν κάθε πορεία σημειωνόταν η θέση των τροχών. Για την
ακριβή θέση των τροχών, χρησιμοποιήθηκαν παραδοσιακές μέθοδοι οπτικής
παρατήρησης. Αυτές οι θέσεις του μηχανήματος συγκρίθηκαν με τη διαδρομή που
είχε καταγραφεί στο GPS, προκειμένου να αποφασισθούν τα λάθη. Οι χάρτες που
δημιουργήθηκαν από τα δεδομένα που συλλέχθηκαν και από τους δύο δέκτες,
οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι καθώς η πυκνότητα της δασοκάλυψης αυξανόταν,
τόσο περισσότερες ήταν οι ασυνέχειες και οι παραλείψεις που σημειώθηκαν στους
χάρτες, ιδιαίτερα στο δέκτη της Geo Explorer II με τα 6 κανάλια. Αυτές οι ασυνέχειες
οφείλονταν στην αλλαγή της πορείας του σήματος του δορυφόρου καθώς επίσης και
στη θέση του δορυφόρου. Ωστόσο η ταχύτητα του μηχανήματος δεν επηρέασε την
ακρίβεια των δεδομένων. Για αυτό το λόγο απαιτείται προσοχή στη χρήση των GPS
45
όσον αφορά την ακρίβεια στις δασικές περιοχές (Spruce et al 1993, Δούκας 2001, Veal
et al 2002, Καραγιάννης κ.α 2005, Hisashi 2007).
Εικόνα 4.2.1-1 Χρησιμοποίηση δορυφόρων στις χωματουργικές εργασίες
Τα υψηλής ακρίβειας δεδομένα που απαιτούνται για εφαρμογές ισοπέδωσης-

διαμόρφωσης, πετυχαίνονται με RTK (Real Time Kinematic) εντοπισμό, το οποίο
απαιτεί 2 δέκτες GPS. Ο ένας δέκτης GPS που είναι ο σταθμός-βάση, τοποθετείται σε
ένα σημείο, του οποίου η θέση εντοπίζεται με ακρίβεια. Συνήθως είναι κοντά στο
κέντρο της επιφάνειας εργασίας. Ο δεύτερος δέκτης GPS (περιπλανώμενος),
τοποθετείται πάνω στο χωματουργικό μηχάνημα. Και οι δύο δέκτες λαμβάνουν τα
δορυφορικά σήματα την ίδια ώρα. Ο δέκτης-βάση εκπέμπει τις πληροφορίες που έχει
αποκτήσει, μαζί με τη δική του θέση και άλλα δεδομένα, διαμέσου ενός ασύρματου
ράδιο-συνδέσμου στο 2ο περιπλανώμενο δέκτη. Ο 2ος δέκτης συνδυάζει τα δεδομένα
του σταθμού-βάσης με αυτά που έχει αποκτήσει ο ίδιος από το δορυφόρο,
προκειμένου να αποκτήσει μια πολύ ακριβή θέση, σχετική με το σταθμό-βάσης.
Ο δέκτης που βρίσκεται πάνω στο μηχάνημα μπορεί να υπολογίσει
πολλαπλές φορές ανά δευτερόλεπτο, (περίπου 10 φορές), την ακριβή θέση της
λεπίδας η οποία στη συνέχεια, συγκρίνεται με το ψηφιακό σχέδιο στο εντός του
μηχανήματος υπολογιστή. Οι διορθώσεις στέλνονται συνεχώς στο υδραυλικό
σύστημα του μηχανήματος, για αυτόματη τοποθέτηση της λεπίδας στο επιθυμητό
ύψος και στην επιθυμητή κλίση. Παράλληλα μία έγχρωμη γραφική ένδειξη στην
οθόνη, παρέχει μία φωτεινή και ξεκάθαρη πρόσοψη του εδάφους επί τόπου έτσι ώστε
ο χειριστής να γνωρίζει κάθε στιγμή την ακριβή θέση του μηχανήματος και την
ακριβή θέση και υψόμετρο της λεπίδας (Northcutt 2004, Rybka 2009).
Το παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού θέσης (GPS) χρησιμοποιείται για μαζικές
χωματουργικές εργασίες, λόγω του ότι η δεδομένη ακρίβεια του είναι ±30mm (0,1
πόδια). Έχει υψηλή συχνότητα δεδομένων (περίπου 10 Hz), δίνει σε πραγματικό
46
χρόνο τις 3 διαστάσεις της θέσης της λεπίδας για μία μεγάλη περιοχή χωρίς να
απαιτείται 2ος σταθμός-βάση, μπορεί να ελέγχει απεριόριστο αριθμό χωματουργικών
μηχανημάτων ταυτοχρόνως, είναι διαθέσιμο 24 ώρες την ημέρα, σε οποιοδήποτε
σημείο του κόσμου και μειώνει σημαντικά το χρόνο εργασίας σε σχέση με τα
συμβατικά χωματουργικά μηχανήματα ακόμα και κάτω από αντίξοες συνθήκες
εργασίας (Hellstrom 2002, Skipper 2008, Brown 2009).
4.2.2. Συστήματα A.T.S. (Advanced Tracking Sensor)

Τα συστήματα A.T.S. είναι ρομποτικοί γεωδαιτικοί σταθμοί, οι οποίοι
μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν αισθητήρες σε ένα απεριόριστο αριθμό
εφαρμογών για καθοδήγηση, έλεγχο μηχανημάτων καθώς επίσης και για
τοπογραφικές εργασίες (Εικόνα 4.2.2-1). Ο σταθμός αυτός μπορεί να τοποθετηθεί 15
έως 300 μέτρα ανάμεσα στα άκρα της επιφάνειας εργασίας. Επίσης μπορεί να
τοποθετηθεί πάνω σε οποιοδήποτε σημείο σχετικά κοντά σε 3 με 10 σημεία, των
οποίων οι συντεταγμένες είναι επίσης γνωστές. Η βασική αρχή αυτής της μεθόδου
είναι η σύγκριση της τρέχουσας θέσης του μηχανήματος, με ένα προσχέδιο σε
πραγματικό χρόνο του γεωδαιτικού σταθμού και στη μετάδοση των σχετικών
διορθώσεων.
Ο αισθητήρας του ρομποτικού αυτού σταθμού αυτόματα κλειδώνει στον
ενεργό στόχο, ο οποίος τοποθετείται πάνω στη λεπίδα του μηχανήματος (Εικόνα
4.2.2-1). Ο αισθητήρας συνεχώς μετράει τη θέση του στόχου και μεταφέρει αυτά τα
δεδομένα στον υπολογιστή που βρίσκεται μέσα στην καμπίνα, ο οποίος στη συνέχεια
αποφασίζει για το επιθυμητό υψόμετρο και την κλίση σε αυτή τη θέση. Το A.T.S.
σύστημα έχει ενσωματωμένη "έξυπνη αναζήτηση" και πολύ γρήγορα ψάχνει και
βρίσκει το στόχο που είναι τοποθετημένος πάνω στο χωματουργικό μηχάνημα.
Το χαρακτηριστικό αναγνώρισης του στόχου, καθιστά ικανό τον αισθητήρα,
να κλειδώνει στον επιθυμητό στόχο και να αγνοεί άλλους ενεργούς στόχους από
γειτονικά μηχανήματα, αντανακλαστικές επιφάνειες κλπ. Εάν ο κλειδωμένος στόχος
χαθεί εξαιτίας του περάσματος ενός οχήματος ή λόγω άλλης διακοπής, ο αισθητήρας
γρήγορα επανεντοπίζει το στόχο αυτόματα.
Ο αισθητήρας αυτός χρησιμοποιείται για τελικές διαμορφώσεις, είναι
γρήγορος και έχει ακρίβεια ±5 mm (0,02 πόδια), είναι διπλής λειτουργίας ρομποτικός
σταθμός, τόσο για έλεγχο μηχανημάτων χωρίς πασσάλωση, όσο και για εφαρμογές
47
τοπογραφίας, αναγνωρίζει το στόχο, έχει δυναμική λειτουργία σε ακτίνα 700 μέτρων
και τέλος απαιτείται ένας αισθητήρας για κάθε μηχάνημα (Burgett 2002, Kremen et al
2006).
Εικόνα 4.2.2-1 Χρήση συστημάτων ATS σε χωματουργικές εργασίες
4.3. Περιγραφή των αισθητήρων ελέγχου 2 διαστάσεων της θέσης

της λεπίδας
4.3.1. Αισθητήρες δέσμης φωτός (Laser)

Οι αισθητήρες δέσμης φωτός χρησιμοποιούν Laser τεχνολογία για να
παράγουν ένα επίπεδο φωτός πάνω από την περιοχή μελέτης. Το όνομα Laser
προέρχεται από τα Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation, δηλαδή
φως ενισχυμένο με προτροπή για εκπομπή ακτινοβολίας. Το φως που εκπέμπεται
από τα Laser διαφέρει από το φως που εκπέμπεται από άτομα ή διάπυρα σώματα στο
γεγονός, ότι είναι στενά μονοχρωματικό, έχει καθορισμένη φάση, είναι απόλυτα
παράλληλο και μεγάλης έντασης. Για τις παραπάνω ιδιότητές του μπορεί να
εστιασθεί σε οσοδήποτε μικρό σημείο, πράγμα που καθιστά δυνατή την εφαρμογή
τους στην τεχνική κοπής υλικών, μικροχειρουργική, τοπογραφία, οδοποιία κλπ
(Δούκας 2001).
Αυτό το επίπεδο φωτός παρέχει μία σταθερή και ακριβή αναφορά από την
οποία δημιουργείται μία επίπεδη ή κεκλιμένη επιφάνεια, ανάλογα με τις απαιτήσεις
της εργασίας. Τοποθετώντας το δέκτη Laser πάνω στην επιφάνεια κοπής του
μηχανήματος (λεπίδα) τίθεται σημείο αναφοράς στο μηχάνημα και με αυτό τον
τρόπο ο χειριστής μπορεί να ελέγχει την ισοπέδωση μέσα από την καμπίνα.
Προετοιμάζεται το πεδίο εργασίας χωρίς πασσαλώσεις, με μεγαλύτερη ακρίβεια, με
λιγότερη επανάληψη της δουλειάς, ενώ παράλληλα μειώνεται ο χρόνος διακοπών
του μηχανήματος και του χειριστή.
48
Τα Laser συστήματα ελέγχου αποτελούνται από ένα περιστρεφόμενο Laser
που τοποθετείται πάνω σε ένα τρίποδα έτσι ώστε να μπορεί να περιστρέφεται χωρίς
να βρίσκει εμπόδια γύρω από το χωματουργικό μηχάνημα (Εικόνα 4.3.1-1), από ένα
δέκτη Laser που τοποθετείται πάνω σε τηλεσκοπικούς ιστούς πάνω στη λεπίδα του
μηχανήματος (Εικόνα 4.3.1-2), από τους τηλεσκοπικούς ιστούς πάνω στη λεπίδα του
μηχανήματος που μπορούν να ανεβοκατεβαίνουν ανάλογα με τις ρυθμίσεις του
χειριστή και από την εντός της καμπίνας οθόνη ενδείξεων (Εικόνα 4.3.1-3) (Rybka
2009).
Εικόνα 4.3.1-1 Περιστρεφόμενος πομπός laser πάνω σε τρίποδα
Εικόνα 4.3.1-2 Δέκτες laser πάνω σε χωματουργικά μηχανήματα
Εικόνα 4.3.1-3 Καμπίνα-Οθόνη ενδείξεων σε χωματουργικό μηχάνημα
49
Το περιστρεφόμενο Laser στέλνει ένα επίπεδο φωτός λέιζερ γύρω στην
περιοχή εργασίας. Αυτό το φως χρησιμοποιείται σαν αναφορά για να ελέγχει το
ύψος ή/και την κλίση της λεπίδας. Μπορεί να είναι επίπεδο ή να έχει μονή ή διπλή
κλίση (Εικόνα 4.3.1-4).
Εικόνα 4.3.1-4 Επίπεδα εκπομπής φωτός laser
Ο δέκτης Laser δέχεται αυτά τα μηνύματα και μεταβιβάζει τα δεδομένα

υψομέτρου στο κουτί ελέγχου, το οποίο ελέγχει τη λεπίδα κοπής του μηχανήματος. Ο
δέκτης Laser τοποθετείται πάνω στη λεπίδα κοπής του χωματουργικού μηχανήματος
είτε σε ένα άκαμπτο είτε σε ένα τηλεσκοπικό ιστό. Ο χειριστής εντός της καμπίνας
μπορεί να βλέπει και να επεξεργάζεται ταυτόχρονα πάρα πολλές πληροφορίες και να
παίρνει πολλές αποφάσεις σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (Εικόνα 4.3.1-5)
(Koehrsen et al 2001, Georgsson et al 2005, Ward 2005).
Εικόνα 4.3.1-5 Οθόνη ενδείξεων χωματουργικού μηχανήματος
50
Όταν η ακρίβεια στην κλίση κοπής είναι απαραίτητη, πρέπει να γνωρίζουμε
ότι τα λάθη γίνονται στην αρχή και φαίνονται στη βάση, έτσι ώστε η ακρίβεια να
είναι απαραίτητη από την αρχή. Εισάγοντας το επιθυμητό ποσοστό κλίσης στην
οθόνη ελέγχου του μηχανήματος, ο εκσκαφέας θα κόψει με μεγάλη ακρίβεια από την
κορυφή μέχρι τη βάση, χωρίς λάθη που θα απαιτούν επιπλέον εργασία και έξοδα
(Εικόνα 4.3.1-6).
Εικόνα 4.3.1-6Λειτουργία του εκσκαφέα με τη χρήση συστημάτων laser
Χάρη στην τεχνολογία των laser: (Excavator system 2005)

¾ Αυξάνεται η παραγωγικότητα του χειριστή, διότι εξαλείφεται ο χρόνος για
τον έλεγχο της ισοπέδωσης με αποτέλεσμα και λιγότερο επιδέξιοι χειριστές να
μπορούν να κάνουν αξιόπιστη και ομοιόμορφη διαμόρφωση
¾ Αυξάνεται η απόδοση του μηχανήματος, διότι το μηχάνημα φτάνει σε
καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερα περάσματα (3 με 4) σε σχέση με το χειροκίνητο
τρόπο εργασίας
¾ Μειώνονται τα έξοδα των υλικών, διότι σκάβοντας περισσότερο από ότι
πρέπει ένας εκσκαφέας, αυξάνει τον όγκο των υλικών που πρέπει να μεταφερθούν
¾ Μειώνονται τα έξοδα του μηχανήματος, διότι τελειώνοντας την εργασία με
λιγότερα περάσματα και σε μικρότερο χρονικό διάστημα απαιτούνται λιγότερα
καύσιμα, έχουμε λιγότερες φθορές στα λάστιχα και αυξάνονται οι ώρες ζωής της
μηχανής
¾ Λύνονται ιδιαίτερα προβλήματα, όπως για παράδειγμα δεν χρειάζεται ο
χειριστής να έχει οπτική επαφή με τον κάδο του μηχανήματος όταν δουλεύει σε πολύ
μεγάλες κλίσεις ή κάτω από νερό.
¾ Προστατεύεται καλύτερα το φυσικό περιβάλλον.
51
4.3.1.1.Laser τεχνολογία σε προωθητές γαιών (Μπουλντόζες)
Οι προωθητές γαιών μπορούν να εξοπλιστούν με laser συστήματα και να

κάνουν ισοπεδώσεις με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια, σε λιγότερο χρόνο και με πολύ
μικρότερο κόστος. Τα συστήματα αυτά αποτελούνται από ένα πομπό laser, ο οποίος
τοποθετείται σε ένα τρίποδα σε κάποιο σημείο στην επιφάνεια εργασίας και μπορεί
να εκπέμπει σε ακτίνα 360ο (Εικόνα 4.3.1.1-1) και από ένα ψηφιακό δέκτη laser, ο
οποίος τοποθετείται πάνω σε τηλεσκοπικό ιστό στη λεπίδα του μηχανήματος και
μπορεί να λαμβάνει το σήμα που στέλνει ο πομπός καθώς το χωματουργικό
μηχάνημα κινείται μέσα στην επιφάνεια εργασίας. Ο πομπός laser μπορεί να στέλνει
σήματα σε περισσότερα από ένα μηχανήματα που εργάζονται στη συγκεκριμένη
θέση εργασίας.
Εικόνα 4.3.1.1-1 Εκπομπή ακτίνας laser κατά 360ο
Ο χειριστής μπορεί να ανυψώνει ή να χαμηλώνει τον τηλεσκοπικό ιστό έτσι

ώστε να μην παρεμβάλλονται εμπόδια μεταξύ του πομπού και του δέκτη laser. Οι
συνήθεις θέσεις του τηλεσκοπικού ιστού, πάνω στη λεπίδα, στον οποίο
προσαρμόζεται ο δέκτης, φαίνονται στην εικόνα 4.3.1.1-2 (Apache technologies
2008).
Εικόνα 4.3.1.1-2 Πιθανές θέσεις τηλεσκοπικού ιστού πάνω στη λεπίδα του
χωματουργικού μηχανήματος
52
Το σήμα που δέχεται ο δέκτης το στέλνει στο εντός της καμπίνας σύστημα
όπου γίνεται η επεξεργασία των ρυθμίσεων –οι ρυθμίσεις αυτές φαίνονται στην εντός
της καμπίνας οθόνη- και μεταφέρονται στις ηλεκτρονικές βαλβίδες όπου μετακινούν
τη λεπίδα πάνω ή κάτω για να πετύχουν την επιθυμητή ισοπέδωση. Επίσης εντός της
καμπίνας υπάρχουν συστήματα ελέγχου με τα οποία ο χειριστής μπορεί να επιλέξει
το χειροκίνητο (για χονδροειδείς ισοπεδώσεις) ή το αυτόματο σύστημα (για ακριβείς
ισοπεδώσεις) πατώντας απλά ένα κουμπί. Στο χειροκίνητο σύστημα ισοπέδωσης ο
χειριστής μπορεί από την οθόνη να βλέπει τη θέση της λεπίδας και να την κινεί
ανάλογα με τον επιδιωκόμενο σκοπό, ενώ στο αυτόματο σύστημα ισοπέδωσης ο
χειριστής αρκείται μόνο στο να οδηγεί τον προωθητή γαιών και να παρακολουθεί τις
ενδείξεις στην οθόνη.
Στους προωθητές γαιών υπάρχει η δυνατότητα χρησιμοποίησης είτε ενός
τηλεσκοπικού ιστού στον οποίο προσαρμόζεται ένας δέκτης laser είτε δύο
τηλεσκοπικών ιστών με δύο δέκτες laser αντίστοιχα. Στην πρώτη περίπτωση ο δέκτης
laser λαμβάνει το σήμα και οι ρυθμίσεις μετατρέπονται για τον έλεγχο του
υψομέτρου στο κέντρο της λεπίδας, ενώ στη δεύτερη περίπτωση οι δέκτες laser
λαμβάνουν το σήμα από τον πομπό και οι μετατροπές των ρυθμίσεων αφορούν τον
έλεγχο τόσο του υψομέτρου όσο και της κλίσης και στις δύο πλευρές της λεπίδας του
προωθητή γαιών (Εικόνα 4.3.1.1-3).
Εικόνα 4.3.1.1-3 Συστήματα ελέγχου laser
Η χρησιμοποίηση συστημάτων laser σε προωθητές γαιών για διάφορες

χωματουργικές εργασίες, έχει τα εξής πλεονεκτήματα: (Εικόνα 4.3.1.1-4) (Northcutt
2004).
53
μέθοδος ισοπέδωσης με laser σε προωθητή γαιών
¾ Αυξάνεται η παραγωγικότητα και η αποδοτικότητα κατά 50%

¾ Μειώνεται το κόστος επανάληψης της εργασίας γιατί πετυχαίνεται το άριστο
αποτέλεσμα με την πρώτη φορά
¾ Μειώνεται το κόστος των τοπογραφικών εργασιών κατά 90%
¾ Αυξάνεται ο χρόνος εργασίας κατά τη διάρκεια της ημέρας, διότι τα
μηχανήματα μπορούν να εργάζονται τόσο στο σκοτάδι όσο και κάτω από δύσκολες
περιβαλλοντικά συνθήκες
¾ Απομακρύνεται το προσωπικό που χρησιμοποιούνταν για τις πασσαλώσεις
και τον έλεγχο της ισοπέδωσης και τους κρατούν μακριά από το βαρύ εξοπλισμό των
μηχανημάτων με όλες τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται
¾ Οι εργολάβοι μπορούν να παραδώσουν στους πελάτες τους το έργο, σε
μικρότερο χρονικό διάστημα και με πολύ καλύτερα αποτελέσματα
¾ Οι συνθήκες εργασίας των χειριστών είναι άριστες και επιπλέον βλέπουν στην
οθόνη πραγματικά χρονικά δεδομένα και μπορούν να ελέγξουν πολύ εύκολα την
εργασία τους με αποτέλεσμα να αποκτούν πολύ μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για την
εργασία την οποία πρέπει να παραδώσουν.
4.3.1.2.Laser τεχνολογία σε ισοπεδωτές (Grader)

Οι ισοπεδωτές είναι μία άλλη κατηγορία χωματουργικών μηχανημάτων, στα
οποία βρίσκει εφαρμογή η τεχνολογία laser. Τα συστήματα αυτά είναι
κατασκευασμένα για ισοπέδωση ακρίβειας με τη χρησιμοποίηση πομπού και δέκτη
laser. Το σύστημα συλλαμβάνει τις πληροφορίες υψομέτρου και κάνοντας τις
κατάλληλες ρυθμίσεις, η λεπίδα κινείται (ανυψώνεται ή χαμηλώνει) τόσο ώστε να
54
πετύχει την κατάλληλη ισοπέδωση. Όλο το πακέτο του συστήματος laser αποτελείται
από ένα πομπό που τοποθετείται σε ένα τρίποδα σε κατάλληλη θέση στην επιφάνεια
εργασίας έτσι ώστε να στέλνει απερίσπαστα τα φωτεινά σήματα και από ένα ή δύο
δέκτες laser που λαμβάνουν αυτά τα σήματα και κατευθύνουν τη λεπίδα είτε στο
κέντρο της είτε στις δύο άκρες της αντίστοιχα. Οι δέκτες laser είναι τοποθετημένοι
πάνω σε τηλεσκοπικούς ιστούς πάνω στο μηχάνημα, οι οποίοι μπορούν να
κινούνται πάνω ή κάτω ανάλογα με τη θέση του ισοπεδωτή ως προς τον πομπό, και
λαμβάνουν το 360ο σήμα καθώς ο ισοπεδωτής κινείται σε όλη την επιφάνεια
εργασίας (Εικόνα 4.3.1.2-1).
Επιπλέον το σύστημα περιλαμβάνει οθόνη ενδείξεων που βρίσκεται μέσα
στην καμπίνα και χειριστήρια με τα οποία ο χειριστής μπορεί να μεταβαίνει από το
αυτόματο στο χειροκίνητο τρόπο ισοπέδωσης. Στο αυτόματο τρόπο λειτουργίας του
συστήματος ισοπέδωσης, το σύστημα από μόνο του υπολογίζει αυτόματα το ύψος της
λεπίδας και ο χειριστής ασχολείται μόνο με την οδήγηση του ισοπεδωτή, ενώ στο
χειροκίνητο τρόπο λειτουργίας, ο χειριστής παρακολουθεί στην οθόνη τις ρυθμίσεις
της λεπίδας και επιλέγει την ανύψωση ή το κατέβασμα της προκειμένου νε πετύχει το
επιθυμητό αποτέλεσμα (Apache technologies 2008).
Τα πλεονεκτήματα από τη χρήση της τεχνολογίας laser για ισοπέδωση σε
σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους είναι τα παρακάτω: (Hull 2008).

μέθοδος ισοπέδωσης με laser σε ισοπεδωτή
¾ Αυξάνεται η παραγωγικότητα περισσότερο από 50%

¾ Μειώνεται το κόστος τοπογραφικών εργασιών περισσότερο από 90%
¾ Μειώνεται το κόστος λειτουργίας
¾ Αυξάνεται ο χρόνος εργασίας στη διάρκεια της ημέρας
¾ Μειώνεται το κόστος εργασιών γραφείου
¾ Μειώνεται η ανάγκη για πασσάλωση και έλεγχο της ισοπέδωσης
55
¾ Διευκολύνει το χειριστή στην εργασία του και του δίνει τη δυνατότητα για
πραγματικά δεδομένα κάθε στιγμή
¾ Το έργο παραδίδεται σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
4.3.1.3.Laser τεχνολογία σε εκσκαφείς-φορτωτές
Laser τεχνολογία μπορούν να χρησιμοποιήσουν όχι μόνο τα χωματουργικά

μηχανήματα ισοπέδωσης αλλά και τα χωματουργικά μηχανήματα εκσκαφής και
φόρτωσης. Τα συστήματα αυτά περιλαμβάνουν κλισιόμετρα, διάφορους αισθητήρες
που τοποθετούνται πάνω στον κουβά του μηχανήματος, οθόνη ενδείξεων εντός της
καμπίνας, πομπούς laser, δέκτες laser και τηλεσκοπικούς ιστούς. Ο πομπός laser
είναι τοποθετημένος πάνω σε τρίποδα και σε κατάλληλη θέση στην επιφάνεια
εργασίας έτσι ώστε να στέλνει απερίσπαστα τα σήματα στο δέκτη. Ο δέκτης που είναι
τοποθετημένος πάνω σε τηλεσκοπικό ιστό (ο οποίος μπορεί να υψώνεται ή να
χαμηλώνει με βάση τις ανάγκες), (Εικόνα 4.3.1.3-1) λαμβάνει τα σήματα και αυτά
φαίνονται στην οθόνη εντός της καμπίνας του μηχανήματος. Το μόνιτορ στην
καμπίνα δίνει τη δυνατότητα στο χειριστή με βάση τα δεδομένα που βλέπει, να
εισαγάγει τις κατάλληλες παραμέτρους κλίσης και βάθους εκσκαφής σύμφωνα με τον
επιδιωκόμενο σκοπό (Εικόνα 4.3.1.3-2) (Talent 2008).
Εικόνα 4.3.1.3-1 Πιθανές θέσεις τηλεσκοπικού ιστού πάνω σε εσκαφέα
56
Εικόνα 4.3.1.3-2 Οθόνη ενδείξεων εκτέλεσης της εργασίας σε εκσκαφέα
Και σε αυτή την περίπτωση τα πλεονεκτήματα από τη χρήση της τεχνολογίας

laser είναι σημαντικά: (Εικόνα 4.3.1.3-4) (Συστήματα καθοδήγησης laser 2005, Ward
2005, Accugrade TM Grade control system 2008, Machine Control 2009).
Εικόνα 4.3.1.3-4 Παραδοσιακή και σύγχρονη μέθοδος εκσκαφής
¾ Αυξάνεται η παραγωγικότητα
¾ Μειώνεται το κόστος των τοπογραφικών εργασιών
¾ Μειώνεται το κόστος λειτουργίας
¾ Αυξάνεται ο χρόνος εργασίας κατά τη διάρκεια της ημέρας
¾ Η εργασία παραδίδεται σε μικρότερο χρονικό διάστημα σε σχέση με αυτό που
θα απαιτούνταν με βάση τις παραδοσιακές μεθόδους εργασίας
¾ Μειώνεται το σκάψιμο
¾ Απομακρύνεται το προσωπικό που χρησιμοποιούνταν για τις πασσαλώσεις
και τον έλεγχο της εκσκαφής και τους κρατούν μακριά από το βαρύ εξοπλισμό των
μηχανημάτων με όλες τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται
¾ Οι συνθήκες εργασίας των χειριστών είναι πολύ βελτιωμένες και μπορούν
κάθε στιγμή να έχουν πραγματικά δεδομένα.
57
4.3.2. Ηχητικοί αισθητήρες
Μία άλλη κατηγορία είναι οι ηχητικοί αισθητήρες. Και αυτό το είδος
αισθητήρων τοποθετείται πάνω στη λεπίδα του χωματουργικού μηχανήματος και
μπορεί να χρησιμοποιηθεί "ακολουθώντας" μία φυσική αναφορά. Ο ανιχνευτής
χρησιμοποιεί ηχητική τεχνολογία για να "διαβάζει" και να "κλειδώνει" σε ένα
υψόμετρο αναφοράς όπως είναι ένα πεζοδρόμιο ή ρείθρο δρόμου (χαντάκι), μία
λεπτή γραμμή, ένα προηγούμενο πέρασμα ή μία υπάρχουσα επιφάνεια. Μπορεί
πολύ εύκολα να ακολουθήσει την υπάρχουσα επιφάνεια αναφοράς για να
σιγουρέψει το ακριβές ταίριασμα από πέρασμα σε πέρασμα (Rybka 2009).
Καθώς κάθε ηχητικό μήνυμα αφήνει τον ηχητικό αισθητήρα, ένα εσωτερικό
χρονόμετρο αρχίζει να μετράει το χρόνο που χρειάζεται να επιστρέψει πίσω.
Γνωρίζοντας την ταχύτητα του ήχου ο sonic αισθητήρας μπορεί εύκολα να
υπολογίσει την απόσταση την οποία ταξίδεψε το κύμα μέχρι να συναντήσει μία
επιφάνεια, η οποία προκάλεσε την ανάκλασή του. Τοποθετώντας αυτόν τον
αισθητήρα πάνω στη λεπίδα και κρατώντας το στη γραμμή αναφοράς, προμηθεύει το
σύστημα ελέγχου του μηχανήματος με συνεχείς πληροφορίες, που μπορούν να
διατηρήσουν τη λεπίδα στη γραμμή διαμόρφωσης.
Τα ηχητικά ή με δέσμη φωτός εξαρτήματα ελέγχου υψομέτρου διατηρούν το
ύψος της λεπίδας από τη μία ή και από τις δύο πλευρές. Το σύστημα ελέγχου
διαγώνιας κλίσης χρησιμοποιεί μία σειρά από αισθητήρες για να παρακολουθεί την
ακριβή κλίση της λεπίδας, την περιστροφή της λεπίδας και τον άξονα του
μηχανήματος στην κατεύθυνση κίνησης. Επιπλέον ένας προαιρετικός αρθρωτός
αισθητήρας είναι διαθέσιμος για χρήση σε μηχανήματα όπως είναι οι διαμορφωτές.
Αυτοί οι αισθητήρες τοποθετούνται σε διάφορες θέσεις πάνω στο χωματουργικό
μηχάνημα και τα αποτελέσματά τους φαίνονται στο κουτί ελέγχου, το οποίο
αποφασίζει το πόσο και προς τα πού πρέπει να διορθωθεί η θέση της λεπίδας για να
διατηρηθεί η διαγώνιος κλίση (Excavator system 2005).
Υπάρχουν διαφορετικές τεχνολογίες για διαφορετικές απαιτήσεις πχ με ένα
περιστρεφόμενο λέιζερ στην άκρη της επιφάνειας εργασίας και με ένα δέκτη λέιζερ
πάνω στο μηχάνημα μπορούμε να πετύχουμε περίπου την ίδια ακρίβεια, όση με ένα
γεωδαιτικό σταθμό, αλλά σε επίπεδο 2 διαστάσεων. Το πλεονέκτημα του γεωδαιτικού
σταθμού είναι ο έλεγχος και η ακρίβεια ενώ το μειονέκτημά του είναι ότι απαιτεί ένα
γεωδαιτικό σταθμό για κάθε μηχάνημα που δουλεύει σε μία περιοχή. Με τα λέιζερ
συστήματα ισοπέδωσης, ένα λέιζερ μπορεί να παρέχει 2 διαστάσεων πληροφορία σε
58
περισσότερα από ένα μηχανήματα που δουλεύουν στην περιοχή εργασίας. Τα
συστήματα GPS μπορούν να παρέχουν 3 διαστάσεων πληροφορίες (δηλαδή
πληροφορίες που αφορούν και την πλάγια κλίση) σε περισσότερα από ένα
μηχανήματα που εργάζονται σε μία θέση, αλλά δεν είναι τόσο ακριβές όσο ο
γεωδαιτικός σταθμός, ο οποίος λαμβάνει το σήμα από το χωματουργικό μηχάνημα,
υπολογίζει τη θέση του και εκπέμπει την πληροφορία πάλι πίσω στο μηχάνημα
(Retscher 2002).
59
5. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΤΩΝ ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ
Τα χωματουργικά μηχανήματα που εργάζονται στη δασική οδοποιία πρέπει

να επιλέγονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι κατάλληλα για την εργασία που θα
χρησιμοποιηθούν και να επιτυγχάνονται τα καλύτερα αποτελέσματα από άποψη
απόδοσης και οικονομικότητας.
Οι συντελεστές που επιδρούν στη θεωρητική απόδοση ώστε αυτή να
καθίσταται μικρότερη, είναι οι εξής:
α) Συντελεστής συνθηκών εργασίας (h1)
Οι παράγοντες που υπεισέρχονται κατά τη διάρκεια της εργασίας και εκφράζονται
από το συντελεστή h1, είναι:
9 Η διάρκεια της εργασίας: μικρή διάρκεια εργασίας συνεπάγεται μικρή
απόδοση λόγω των νεκρών χρόνων
9 Οι απαραίτητες μετακινήσεις της μηχανής από θέση σε θέση
9 Οι δυνατότητες άνετης εργασίας της μηχανής
9 Οι ιδιαίτερες απαιτήσεις της εργασίας (πχ μεγάλη κλίση)
9 Οι καιρικές συνθήκες
β) Συντελεστής οργάνωσης εργοταξίου (h2)
Οι παράγοντες που υπεισέρχονται κατά τη διάρκεια της εργασίας και εκφράζονται
από το συντελεστή h2, είναι:
9 Η ικανότητα του χειριστή
9 Η επίβλεψη εκτελέσεως της εργασίας
9 Η εν γένει οργάνωση της εργασίας στο εργοτάξιο
9 Η οργάνωση της συντήρησης της μηχανής
Οι τιμές των συντελεστών h1 και h2 φαίνονται στον πίνακα 5-1.
Πίνακας 5-1 Τιμές συντελεστών h1και h2
Συνθήκες εργασίας (h1)
Πολύ καλές Καλές Μέτριες Κακές
Οργάνωση εργοταξίου (h2)
Καλή 1,00 0,95 0,85-0,90 0,70-0,85
Μέτρια 0,91 0,86 0,77-0,82 0,64-0,77
Κακή 0,82 0,78 0,70-0,74 0,57-0,70
60
γ) Συντελεστής διακοπών εργασίας (hn)
Ο συντελεστής διακοπών εργασίας hn καθορίζεται από το γεγονός ότι η
δομική μηχανή δεν εργάζεται συνεχώς, γιατί παρατηρούνται διακοπές που
οφείλονται σε μικρή ανάπαυλα του χειριστού, αποκατάσταση διαφόρων ανωμαλιών
κατά τη λειτουργία της μηχανής, εφοδιασμός της μηχανής με καύσιμα κλπ. Ο
συντελεστής (hn) κυμαίνεται από 0,75-0,92 με μέση τιμή 0,83 γιατί κατά τους
Αμερικάνους μία μηχανή εργάζεται αποδοτικά 45-55 min/h.
δ) Συντελεστής υψομέτρου
Μία μηχανή εσωτερικής καύσης λειτουργεί με συνδυασμό μίγματος οξυγόνου
του ατμοσφαιρικού αέρα και του καυσίμου, το οποίο αναφλέγεται για να μετατραπεί
η λανθάνουσα ενέργεια του καυσίμου σε μηχανική. Για την κανονική ανάφλεξη του
μίγματος καυσίμου και αέρα απαιτείται να υπάρχει ορισμένη αναλογία μεταξύ
αυτών για να αναφλεγεί πλήρως το καύσιμο και να αποδώσει η μηχανή τη μέγιστη
ισχύ. Η αναλογία όμως αέρα-καυσίμου πρέπει να είναι σταθερή. Αυτό σημαίνει ότι
μικρότερη ποσότητα καυσίμου πρέπει να εισαχθεί στον κύλινδρο. Το αποτέλεσμα
είναι να μειωθεί η απόδοση της μηχανής. Κατά τους Αμερικάνους η απώλεια ισχύος
λόγω ύψους είναι 3% περίπου της ισχύος στην επιφάνεια της θάλασσας για κάθε
304,8 m, δηλαδή μέχρι τα 304,8 m δεν λαμβάνεται υπόψη η απώλεια του 3%. Κατά
τους Γερμανούς, η απώλεια ισχύος εκφράζεται με ένα συντελεστή υψομέτρου ha, ο
οποίος για μηχανές Diesel, δίνεται στον πίνακα 5-2 (Δρακάτος 1997).
Πίνακας 5-2 Τιμές συντελεστή ha
Συντελεστής ha
Υψόμετρο
Χωρίς υπερπληρωτή Με υπερπληρωτή
0 1,00 1,00
500 1,00 1,00
1000 0,99 1,00
1500 0,95 1,00
2000 0,91 1,00
2500 0,87 1,00
3000 0,82 1,00
3500 0,76 0,99
4000 0,70 0,99
Η απώλεια ισχύος, λόγω ύψους, μπορεί να αποφευχθεί με την τοποθέτηση

στην μηχανή υπερπληρωτή με τον οποίο αυξάνεται η πίεση του αέρα που τροφοδοτεί
τη μηχανή και η απόδοση φθάνει μέχρι την επιφάνεια της θάλασσας.
61
ε) Συντελεστής θερμοκρασίας
Κατά τις ημέρες υψηλών θερμοκρασιών παρατηρείται μία πτώση της
αποδόσεως των μηχανών εσωτερικής καύσης. Με την αποκατάσταση της
θερμοκρασίας στα φυσιολογικά επίπεδα παρατηρείται η κανονική απόδοση στις
μηχανές. Αυτό συμβαίνει γιατί λόγω της θερμοκρασίας η πυκνότητα του αέρα έγινε
μικρότερη, επομένως μειώθηκε το οξυγόνο ανά μονάδα όγκου του αέρα και η
μηχανή λειτουργεί με μειωμένη ισχύ (Καραρίζος 1992, Δρακάτος 1997).
Βασικά ο κατάλληλος συνδυασμός του μηχανήματος με τη λεπίδα φόρτωσης
είναι μία βασική απαίτηση για μεγιστοποίηση της παραγωγής του έργου. Αρχικά θα
πρέπει να ληφθεί υπόψη το είδος της εργασίας που θα κάνει το μηχάνημα και στη
συνέχεια να εκτιμηθεί το υλικό που θα μεταφερθεί και οι περιορισμοί του
μηχανήματος.
Όσον αφορά τα υλικά που πρόκειται να μεταφερθούν, τα περισσότερα από
αυτά μπορούν να μεταφερθούν, αλλά η απόδοση του μηχανήματος ποικίλει με βάση
τα χαρακτηριστικά αυτών των υλικών, δηλαδή:
α) Το μέγεθος και το σχήμα των υλικών. Όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος του
υλικού, τόσο δυσκολότερο είναι για την άκρη της λεπίδας να διεισδύσει. Υλικά με
κοφτερές άκρες αντιστέκονται στη φυσικά κυλιόμενη δράση της λεπίδας του
μηχανήματος. Αυτά τα υλικά απαιτούν μεγαλύτερη ιπποδύναμη για να
μετακινηθούν σε σχέση με ένα παρόμοιο όγκο υλικού με στρογγυλεμένες άκρες.
β) Τα διάκενα (κενά). Ελάχιστα κενά ή καθόλου κενά, σημαίνει πως το υλικό που
πρέπει να μεταφερθεί έχει το μεγαλύτερο μέρος ή όλη του την επιφάνεια σε επαφή με
άλλα υλικά. Αυτό δημιουργεί ένα σύνδεσμο ο οποίος πρέπει να σπάσει. Ένα πολύ
καλά δεμένο υλικό, το οποίο στερείται κενών χώρων είναι γενικά πολύ "βαρύ" και θα
είναι πολύ δύσκολο να μεταφερθεί από τη φυσική του κατάσταση.
γ) Η περιεκτικότητα σε νερό. Για τα περισσότερα υλικά, η έλλειψη νερού (υγρασίας),
αυξάνει τη σύνδεση μεταξύ των κόκκων του υλικού και κάνει πολύ δύσκολη την
απόσπαση και μεταφορά του υλικού. Από την άλλη, πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε
νερό (υγρασία) καθιστά τη φόρτωση δύσκολη, γιατί το υλικό γίνεται πολύ "βαρύ" και
απαιτεί μεγαλύτερη δύναμη για να μεταφερθεί. Η κατάλληλη υγρασία μειώνει τη
σκόνη και προσφέρει τις καλύτερες συνθήκες φόρτωσης και άνεση στο χειριστή του
μηχανήματος.
Ένας δείκτης για την ικανότητα της λεπίδας να διεισδύσει στο χωματουργικό
υλικό και να το φορτώσει είναι η ισχύς του ανά μέτρο επιφάνειας κοπής (Kw/m).
62
Όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η ισχύς τόσο περισσότερο ισχυρή είναι η λεπίδα. Η ισχύς
ανά m3 χαλαρού εδάφους (Kw/Lm3) δείχνει την ικανότητα της λεπίδας να σπρώχνει
το υλικό. Όσο υψηλότερη είναι αυτή η τιμή, τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητα της
λεπίδας για μεταφορά υλικού με μεγαλύτερη ταχύτητα.
Όσον αφορά τους περιορισμούς του χωματουργικού μηχανήματος, το βάρος
και η ιπποδύναμη ενός μηχανήματος είναι αυτά που καθορίζουν την ικανότητά του
για προώθηση των χωματουργικών υλικών. Κανένα μηχάνημα δεν μπορεί να
ασκήσει μεγαλύτερη ώθηση από ότι το βάρος του ίδιου του μηχανήματος και η
δύναμη που μπορεί αυτό να αναπτύξει. Οι ποικίλες επιφάνειες εργασίας και οι
υπεδάφιες συνθήκες περιορίζουν πολλές φορές την ικανότητα του μηχανήματος να
χρησιμοποιήσει το βάρος του και την ιπποδύναμή του (Caterpillar Performance
Handbook).
63
6. ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
6.1. Γενικά
Με τον όρο διάνοιξη δάσους εννοεί κανείς το σύνολο των εγκαταστάσεων και
των έργων, που εξυπηρετούν: (Στεργιάδης 1985, Καραγιάννης 1991, 2005).
1. Την προσπέλαση στις μεμονωμένες δασικές επιφάνειες
2. Τη μεταφορά του προσωπικού, των μέσων, των υλικών και των μηχανημάτων που
προορίζονται για την εκμετάλλευση, την καλλιέργεια και την προστασία του δάσους.
3. Τη μετακίνηση του ξύλου (μετατόπιση και μεταφορά) από τις θέσεις υλοτομίας
μέχρι τους τόπους κατανάλωσης και επεξεργασίας.
Η διάνοιξη του δάσους που δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες, ώστε η δασική
εκμετάλλευση να επιτυγχάνει μέσα σε προκαθορισμένα χρονικά διαστήματα (χρόνοι
απόσβεσης κεφαλαίων) την υψηλότερη καθαρή πρόσοδο, δηλαδή την επωφελέστερη
σχέση κόστους-οφέλους, ονομάζεται άριστη διάνοιξη.
Η διάνοιξη μιας δασικής περιοχής μπορεί να επιτευχθεί με διαφορετικούς
τρόπους ανάλογα με το είδος, την κατά χώρο κατανομή, την πυκνότητα και το
συνδυασμό των μέσων διάνοιξης.
Η διάνοιξη της αειφορικής εκμετάλλευσης θα πρέπει να επιτυγχάνει τους εξής
κυρίως σκοπούς:
1. Την προσπέλαση σε κάθε τμήμα ή συστάδα του δάσους
2. Τη μεταφορά των μέσων (μηχανήματα, εργαλεία, υλικά), που χρειάζονται τόσο για
την εκμετάλλευση του δάσους, όσο και για την κατασκευή τεχνικών έργων, τη
διευθέτηση των χειμάρρων, την αξιοποίηση των ορεινών βοσκοτόπων και περιοχών
και την εκμετάλλευση και λειτουργία έργων ανάπτυξης και πολιτισμού
3. Την αποκόμιση (παραλαβή και μετατόπιση) των προϊόντων και κυρίως του ξύλου
και τη μεταφορά τους από το υλοτόμιο μέχρι τους τόπους συγκέντρωσης ή τα κέντρα
επεξεργασίας ή κατανάλωσής τους
4. Την προσέγγιση του εργατικού δυναμικού στους χώρους που εκτελούνται οι
δασοπονικές δραστηριότητες
5. Τη διακίνηση του προσωπικού που ασχολείται με την επιτήρηση και προστασία
του δάσους
6. Τη συγκέντρωση και επεξεργασία του ξύλου στο δασικό δρόμο (κατανομή των
τόπων συγκέντρωσης του ξύλου)
64
7. Την εκμετάλλευση των λειτουργιών του δάσους που αναφέρονται, τόσο στον
τουρισμό και στην αναψυχή, όσο και την εξυπηρέτηση των γεωργικών
εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται μέσα στις δασικές περιοχές
8. Την κατά χώρο τάξη και διαίρεση του δάσους στα πλαίσια του δασοπονικού
σχεδίου
9. Την υδατική οικονομία
10.Τη συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση του πληθυσμού των δασικών ορεινών περιοχών
και
11. Την άμυνα της χώρας.
6.2. Γενικός σχεδιασμός της διάνοιξης

Η διάνοιξη μιας δασικής περιοχής ολοκληρώνεται σε τέσσερις φάσεις, οι
οποίες περιλαμβάνουν:
1. Το γενικό σχεδιασμό της διάνοιξης, ο οποίος έχει σαν σκοπό να βρεθεί η άριστη
λύση ανάμεσα σε πολλά σχέδια. Το στάδιο αυτό είναι βασικής σημασίας γιατί η
πληρότητα και η ορθότητα του σχεδιασμού επηρεάζει άμεσα τις υπόλοιπες τρεις
φάσεις. Κατά τον Loffler (1985), η πορεία του γενικού σχεδιασμού πρέπει να
ακολουθεί τα εξής στάδια:
9 Οριοθέτηση της περιοχής σχεδιασμού
9 Συλλογή και επεξεργασία των απαραίτητων πληροφοριών και στοιχείων, τα
οποία συμβάλλουν στην εκλογή των απαιτήσεων που θα πρέπει να
συμπεριληφθούν στο σχεδιασμό.
9 Παραστατική παρουσίαση των στοιχείων και πληροφοριών σε ειδικούς
χάρτες (θεματικοί χάρτες)
2.Την εκπόνηση της μελέτης, η οποία έχει σαν σκοπό τη λεπτομερή επεξεργασία της
άριστης λύσης, από τεχνική, οικονομική και οικολογική άποψη, για να είναι εύκολη
η εκτέλεσή της στην πράξη
3. Την κατασκευή των έργων διάνοιξης και
4. Τη συντήρηση των έργων διάνοιξης.
65
6.3. Παράγοντες που επηρεάζουν το σχεδιασμό της διάνοιξης
Οι παράγοντες που επηρεάζουν το σχεδιασμό της διάνοιξης στην αειφορική
εκμετάλλευση, είναι οι εξής: (Καραγιάννης 1999)
1. Τεχνικοί παράγοντες, όπως είναι εδαφικές συνθήκες (σύσταση, κλίση, αντοχή και
τοπογραφία του εδάφους κλπ), κλιματικές συνθήκες (ύψος και εποχή βροχοπτώσεων,
περίοδος ξηρασίας, θερμοκρασία, υγρασία κλπ), κυκλοφοριακές συνθήκες
(κυκλοφοριακός φόρτος, σύνθεση κυκλοφορίας, τύπος, ταχύτητα και διαστάσεις των
οχημάτων, τεχνικά χαρακτηριστικά οχημάτων κλπ), μέσα και μέθοδοι μετατόπισης
του ξύλου (γεωργικοί και αρθρωτοί ελκυστήρες, ζώα, μετατόπιση με τη βαρύτητα,
σχοινιογερανοί κλπ).
2. Οικονομικοί παράγοντες, όπως είναι δασοεκμεταλλευτικά στοιχεία (δασοπονικά
είδη, έκταση, ξυλαπόθεμα, προσαύξηση, λήμμα, τιμή πώλησης του ξύλου κλπ),
κόστος κατασκευής και συντήρησης των εγκαταστάσεων διάνοιξης του δάσους
(δασικοί δρόμοι, τρακτερόδρομοι, σύρτες, πάροδοι μετατόπισης, σχοινιογραμμές),
κόστος μετατόπισης και μεταφοράς του ξύλου, διάρκεια απόσβεσης των κεφαλαίων
κλπ.
3. Οικολογικοί παράγοντες, όπως βιότοποι σπάνιων ειδών, αισθητικές ζώνες,
ευαίσθητες περιοχές, περιοχές με έντονη διάβρωση, βραχώδεις θέσεις,
προστατευόμενες περιοχές, μνημεία της φύσης κλπ.
4. Κοινωνικοί παράγοντες, όπως οι ανάγκες μετακίνησης του ορεινού πληθυσμού για
την εκτέλεση διαφόρων εργασιών, οι απαιτήσεις για αναψυχή και ορεινό τουρισμό,
οι ανάγκες κυνηγιού, οι πολιτιστικές και μορφωτικές ανάγκες του παραδασόβιου
πληθυσμο.
6.4. Είδη διάνοιξης

Η διάνοιξη του δάσους διακρίνεται στην αδρομερή (βασική) διάνοιξη και στη
λεπτοφυή διάνοιξη.
Η αδρομερής διάνοιξη εξυπηρετεί όλες τις βασικές λειτουργίες του δάσους
που είναι η λειτουργία της κάρπωσης, η λειτουργία της προστασίας, η λειτουργία της
δασικής αναψυχής και του ορεινού τουρισμού και η λειτουργία ευημερίας του
κοινωνικού συνόλου. Δηλαδή εξυπηρετεί τη μεταφορά των υλικών, των μέσων και
του προσωπικού στις θέσεις εργασίας καθώς επίσης και τη μεταφορά του ξύλου από
τις θέσεις συγκέντρωσης μέχρι τα κέντρα επεξεργασίας ή κατανάλωσής του.
66
Η λεπτοφυής διάνοιξη κάνει δυνατή την προσπέλαση σε κάθε θέση εργασίας
και κυρίως διευκολύνει και εξυπηρετεί τη μετατόπιση του ξύλου από το υλοτόμιο
μέχρι το δασικό δρόμο ή τη θέση συγκέντρωσής του (κορμοπλατεία). Είναι δύσκολο
να καθοριστούν με ακρίβεια τα όρια μεταξύ της αδρομερούς και λεπτοφυούς
διάνοιξης. Τα δύο είδη διαφέρουν μεταξύ τους στα μέσα διάνοιξης και στα μέσα
μετακίνησης του ξύλου.
Η αδρομερής διάνοιξη μιας δασικής περιοχής επιτυγχάνεται κυρίως με την
κατασκευή δασικών δρόμων που προσαρμόζονται κατάλληλα στο έδαφος και κατά
δεύτερο λόγο με άλλες μεταφορικές εγκαταστάσεις όπως είναι οι σχοινιογερανοί κλπ.
Ο Καραγιάννης (1991) αναφέρει, ότι κατά τον Hafner (1971), κατάλληλες για
διάνοιξη είναι μόνο εγκαταστάσεις μεταφοράς, οι οποίες βελτιώνουν μόνιμα τις
συνθήκες εκμετάλλευσης και παραγωγής του δάσους. Μόνο μία μόνιμη διάνοιξη
αυξάνει διαρκώς την οικονομική αξία της δασικής περιοχής και οδηγεί σε μία
σταθερή αύξηση της συνολικής απόδοσης με τη σταθερή μείωση των εξόδων
μεταφοράς.
Επίσης κατά τον Leibundgut (1961), η δασοκομία ακολουθεί παντού και
πάντοτε την οδοποιία κι ένα δάσος γίνεται οικονομικό και εκμεταλλεύσιμο μόνο με
ένα καλό οδικό δίκτυο.
Η λεπτοφυής διάνοιξη, ανάλογα με τις εδαφικές συνθήκες που επικρατούν σε
κάθε συστάδα, επιτυγχάνεται με παρόδους μετατόπισης, τρακτερόδρομους και
σχοινιογραμμές (Καραγιάννης 1992).
6.5. Μέσα διάνοιξης

Για τη επίτευξη της άριστης διάνοιξης μιας δασικής περιοχής είναι
απαραίτητη η εκλογή των κατάλληλων μέσων διάνοιξης. Ως μέσα διάνοιξης
θεωρούνται όλες οι εγκαταστάσεις που υπάρχουν φυσικά ή μπορούν να
κατασκευασθούν τεχνητά και έχουν τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς
και τις απαιτήσεις της διάνοιξης.
Τα μέσα διάνοιξης που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν και
χρησιμοποιούνται και σήμερα είναι τα εξής: (Καραγιάννης 1991, Γιαννούλας 2001).
1. Το νερό (υδάτινα ρεύματα και πλωτά ποτάμια)
2. Οι βάρσες και οι σύρτες
3. Οι δασικοί σιδηρόδρομοι
67
4. Οι σχοινιοεγκαταστάσεις
5. Το ελικόπτερο και το αερόστατο
6. Το οδικό δίκτυο
Ανάλογα με τις απαιτήσεις των παραγόντων και συνθηκών που επηρεάζουν
τη διάνοιξη και τη δασική εκμετάλλευση, χρησιμοποιείται συνδυασμός περισσότερων
μέσων διάνοιξης. Στη συγκεκριμένη εργασία θα αναλύσουμε παρακάτω, το οδικό
δίκτυο, στο οποίο βρίσκουν εφαρμογή τα χωματουργικά μηχανήματα.
6.6. Δασικοί δρόμοι
6.6.1. Ορισμός οδικού δικτύου

Δίκτυο δασικών δρόμων (ή δασικό οδικό δίκτυο ή δίκτυο δασοδρόμων) μιας
δασικής περιοχής, ονομάζεται η σύνδεση με οποιαδήποτε μέθοδο των χαράξεων των
μεμονωμένων δασικών δρόμων οι οποίοι προτείνονται για κατασκευή ύστερα από
λεπτομερή μελέτη των τοπικών, κλιματεδαφικών, δασικών, οικονομικών και
κοινωνικών συνθηκών και προορίζονται: (Στεργιάδης 1985, Καραγιάννης 1991).
α) Να εξυπηρετούν την άριστη διάνοιξη της δασικής περιοχής, την άνετη διακίνηση
των δασικών προϊόντων, των υλικών και του δασικού προσωπικού, την ορθολογική
εκμετάλλευση και προστασία του δάσους, την ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού και
της δασικής αναψυχής.
β) Να μειώσουν το κόστος τόσο της μετατόπισης όσο και της μεταφοράς του κύριου
προϊόντος του δάσους που είναι το ξύλο.
Ο σχεδιασμός του δικτύου δασικών δρόμων επηρεάζεται από:
α) Τη διαχειριστική μορφή του δάσους (ομήλικη, κηπευτή ή υποκηπευτή)
β) Την τοπογραφική διαμόρφωση της δασικής περιοχής, την πυκνότητα και διανομή
της βλάστησης και
γ) Την ποσότητα και την ποιότητα του ξυλώδους κεφαλαίου.
Τα κυριότερα πλεονεκτήματα του δικτύου δασικών δρόμων είναι:
α) Η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για τη μετακίνηση του ξύλου μέσα και έξω από
το δάσος με κατάλληλα μέσα και μειωμένο κόστος
β) Η βελτίωση των όρων εργασίας και διαβίωσης του δασικού προσωπικού, εφόσον η
κατασκευή του οδικού δικτύου διευκολύνει τη μετακίνηση του με μηχανοκίνητα
μέσα και μειώνει τον μη παραγωγικό χρόνο πεζοπορίας των εργαζομένων
68
γ) Η αύξηση του βαθμού επιβλέψεως και προστασίας του δάσους από κινδύνους
πυρκαγιών, καταστρεπτικής βοσκήσεως, λαθροϋλοτομιών και παράνομης
λαθροξύλευσης
δ) Η εξυπηρέτηση των ξυλεμπόρων στην εύκολη και άνετη προσέγγιση των
προϊόντων του δάσους, ώστε να προκαλείται συναγωνισμός στη διαμόρφωση
ευνοϊκών τιμών πωλήσεως του ξύλου
ε) Η μεταφορά των απαραίτητων υλικών, εργαλείων και μηχανημάτων
στ) Η εξυπηρέτηση της καλλιέργειας του δάσους και των αναδασώσεων
ζ) Η δυνατότητα χρησιμοποίησης όποτε τους χρειαστούμε, από οχήματα όλων των
κατηγοριών
Τα κυριότερα μειονεκτήματα των δασικών δρόμων είναι:
α) Απαιτούνται μεγάλα έξοδα κατασκευής και τα κεφάλαια θα πρέπει να επενδυθούν
για μεγάλο χρονικό διάστημα
β) Μειώνουν την παραγωγική επιφάνεια του δάσους
γ) Προκαλούν απώλεια στην ετήσια προσαύξηση των συστάδων
δ) Απαιτούνται έξοδα για τη συντήρησή τους
ε) Δημιουργούν κινδύνους ανεμορριψιών στα ακραία δένδρα
στ) Επιφέρουν αισθητική αλλοίωση, στο τοπίο όταν δεν γίνεται ικανοποιητική
προσαρμογή της χάραξης στις τοπικές φυσικές συνθήκες (Καραγιάννης 1997).
Σύμφωνα με τον Καραγιάννη (2007) κατά τον Neuber (1983), η κατασκευή
των δασικών δρόμων εξυπηρετεί:
α) Τη λειτουργία της κάρπωσης. Για την καλλιέργεια του δάσους, τις αναδασώσεις,
τις υλοτομίες και τη μεταφορά του ξύλου προς τους χώρους επεξεργασίας
απαιτούνται δασικοί δρόμοι
β) Τη λειτουργία της προστασίας. Τα προστατευτικά δάση για να διατηρήσουν την
προστατευτική τους λειτουργία θα πρέπει να εκμεταλλεύονται σύμφωνα με τις
νεότερες απόψεις της Οικολογίας. Δηλαδή οι επεμβάσεις θα πρέπει να είναι
προσεκτικές, μικρής έκτασης και όσο το δυνατόν σε μεμονωμένα δέντρα. Αυτό
σημαίνει την ύπαρξη σχετικά πυκνού οδικού δικτύου το οποίο να προσαρμόζεται
όσο το δυνατόν καλύτερα στο έδαφος. Επιπλέον σε περίπτωση πυρκαγιάς και
ασθενειών οι δασικοί δρόμοι συμβάλλουν στη γρήγορη καταπολέμησή τους.
γ) Τη λειτουργία της ευημερίας του κοινωνικού συνόλου. Το δάσος προστατεύει το
έδαφος από τη διάβρωση και συμβάλλει στην αποθήκευση του νερού στον υπόγειο
υδροφόρο ορίζοντα. Η ύπαρξη ενός καλά αναπτυγμένου δασικού δικτύου βοηθάει
69
στην κατασκευή των απαραίτητων έργων που εξυπηρετούν τις παραπάνω
λειτουργίες
δ) Τη λειτουργία της αναψυχής. Με τη διάνοιξη του δάσους και τη δημιουργία
δασικού δικτύου η πρόσβαση στις δασικές περιοχές γίνεται πολύ πιο εύκολα και
εξυπηρετούνται σκοποί όπως είναι η πεζοπορία, η περιήγηση κλπ.
Στον πίνακα 6.6.1-1 που ακολουθεί φαίνονται οι δασικοί δρόμοι που
διανοίχτηκαν, βελτιώθηκαν, οδοστρώθηκαν και συντηρήθηκαν στη χώρα μας τη
δεκαετία 1997-2006 (Καραγιάννης 2007).
Πίνακας 6.6.1-1 Δασικοί δρόμοι στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1997-2006
Διανοίξεις (Km) Οδοστρωσία (Km)
Κατηγορίες Βελτίωση Συντήρηση
Έτη
δασικών δρόμων Σύνολο Ασφαλτ/ση Αμμοχ/ση (Km) (Km)
Α Β Γ
Έως 1996 2044 6244 19891 28179 346 4972 9436 334529
1997 13 62 852 927 15 224 477 26914
1998 6 42 605 653 72 245 2926 24744
1999 10 35 505 550 69 367 5012 22601
2000 - 84 299 383 134 250 7790 22608
2001 6 13 195 214 118 555 8836 20597
2002 - 6 222 228 121 622 2962 15125
2003 5 1 109 115 48 39 1828 17464
2004 - 5 106 111 30 64 1265 17477
2005 - 7 23 30 8 80 1311 14723
2006 12 13 126 151 8 37 519 13491
Σύνολο 2096 6512 22933 31541 969 7455 42362 530273
Ποσοστό (%) 7 21 73 100 12 88 - -
6.6.2. Ταξινόμηση των δασικών δρόμων

Οι δασικοί δρόμοι διακρίνονται ανάλογα με τη λειτουργία τους σε:
(Στεργιάδης 1985, Εσκίογλου 2000,2002, Καραγιάννης 2005).
α) Δρόμους σύνδεσης, είναι οι δρόμοι που συνδέουν το επαρχιακό ή εθνικό δίκτυο με
τα δασικά συμπλέγματα και δύο ή περισσότερα σημεία κυρίως χωριά, ορεινούς
οικισμούς ή αγροικίες που βρίσκονται στην ευρύτερη έκταση της δασικής περιοχής
με το επαρχιακό ή εθνικό δίκτυο.
β) Συλλεκτήριους δρόμους, είναι οι δρόμοι που συγκεντρώνουν την κυκλοφορία από
διάφορες περιοχές εκμετάλλευσης. Όσο αυξάνονται οι διακλαδώσεις τόσο μειώνεται
η πυκνότητα της κυκλοφορίας στο συλλεκτήριο δρόμο.
70
γ) Δρόμους διάνοιξης, είναι οι δρόμοι που εξυπηρετούν αποκλειστικά την
εκμετάλλευση του δάσους.
Σύμφωνα με την 126386/1730/10-6-66 απόφαση του Υπουργού Γεωργίας
"Περί εγκρίσεως γενικής συγγραφής υποχρεώσεων εκπονήσεως μελετών δασικών
μεταφορικών εγκαταστάσεων" όπως τροποποιήθηκε με τις υπ΄αριθ. 41287/2281/22-5-
73 αποφάσεις οι δασικοί δρόμοι διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
α) Δασικοί δρόμοι Α΄ κατηγορίας, είναι οι δρόμοι που συνδέουν το επαρχιακό ή
εθνικό δίκτυο της χώρας με τα δασικά συμπλέγματα ή τα πολύξυλα τμήματα τους ή
τις μεγάλες μονάδες των υπό διαχείριση βοσκοτόπων ή τις λεκάνες των υπό
διευθέτηση χειμάρρων ή τις μεγάλες δασικές επιφάνειες που πρόκειται να
αναδασωθούν.
β) Δασικοί δρόμοι Β΄ κατηγορίας, είναι οι δρόμοι που συνδέουν τους δασικούς
δρόμους Α΄ κατηγορίας ή το επαρχιακό δίκτυο της χώρας με τα δασικά τμήματα ή
τις συστάδες, όπως διαχωρίζονται από τη δασοπονική μελέτη διαχείρισης κάθε
δάσους ή τις υπολεκάνες των χειμάρρων ή τα τμήματα των βοσκοτόπων ή τις δασικές
εκτάσεις που πρόκειται να αναδασωθούν.
γ) Δασικοί δρόμοι Γ΄ κατηγορίας, είναι οι δρόμοι που συνδέουν μεμονωμένες
συστάδες ή χώρους συγκέντρωσης δασικών προϊόντων με τους δασικούς δρόμους Α΄
ή Β΄ κατηγορίας.
δ) Τρακτερόδρομοι, είναι κυρίως οι δρόμοι ελκυστήρων και εξυπηρετούν τη
μετατόπιση της ξυλείας από το χώρο του υλοτομίου μέχρι τον πλησιέστερο δασικό
δρόμο ή τους χώρους συγκέντρωσης του ξύλου.
Οι δασικοί δρόμοι αποτελούν βασικό μέρος της διάνοιξης του δάσους.
6.6.3. Οδική πυκνότητα

Το μέσο οδικό μήκος στη μονάδα επιφάνειας που καθορίζει το βαθμό
διάνοιξης των δασικών εκμεταλλεύσεων με δρόμους, ονομάζεται οδική πυκνότητα.
Η οδική πυκνότητα στη δασοπονία εκφράζεται:
1. Με το λόγο του μήκους των δασικών δρόμων στη μονάδα επιφάνειας του δάσους,
δηλαδή σε χιλιόμετρα ανά 100 εκτάρια ή σε μέτρα ανά εκτάριο (m/ha), όρος ο
οποίος χρησιμοποιείται περισσότερο.
2. Με την απόσταση μεταξύ των δρόμων (οδική απόσταση) η οποία μετράται κάθετα
προς την πορεία των δρόμων. Σε κεκλιμένα εδάφη η οδική απόσταση μετράται κατά
71
μήκος της κεκλιμένης επιφάνειας του εδάφους και είναι κεκλιμένη απόσταση και όχι
οριζόντια.
Τα δύο αυτά μεγέθη, δηλαδή η οδική απόσταση (S) και η οδική πυκνότητα
(D) είναι ποσά αντιστρόφως ανάλογα και συνδέονται μεταξύ τους με τη σχέση:
1 10000 1 10000
S= = ( m) ή D = = (m / ha ) (Σχέση 9)
D D S S
6.6.4. Άριστη οδική πυκνότητα

Ως άριστη οδική πυκνότητα δασικών δρόμων μιας δασικής περιοχής ορίζεται
εκείνη, κατά τη οποία το άθροισμα όλων των επιμέρους επιδράσεων του δικτύου
δασικών δρόμων, γίνεται άριστο, δηλαδή όταν από την εκμετάλλευση του δάσους
επιτυγχάνεται συνεχώς η μέγιστη δυνατή ωφέλεια ή το ελάχιστο δυνατό κόστος.
Ο υπολογισμός της άριστης οδικής πυκνότητας για κάθε περιοχή
υπολογίζεται με βάση τα δασοπονικά και οικονομικά στοιχεία της, καθώς επίσης και
με βάση τις αναλυτικές και εμπειρικές μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί από τους
ερευνητές. Σύμφωνα με τους διάφορους ερευνητές, οι τιμές που μπορεί να πάρει η
άριστη οδική πυκνότητα, φαίνονται στον πίνακα 6.6.4.-1 που ακολουθεί
(Καραγιάννης 2005).
Πίνακας 6.6.4-1 Άριστη οδική πυκνότητα κατά τους ερευνητές διαφόρων

χωρών
Ερευνητής Έτος Άριστη πυκνότητα (m/ha)
Hess 1945 50
Neuberger 1950 20
Soom 5,5-36 ανάλογα με το λήμμα και το
1950
κόστος μετατόπισης και κατασκευής
Volkert 1956,1959 33
Schonauer 1957 15-22
Strehlke 1957 15 θεωρητική και 22 οικονομική άριστη
Euting 1958 40
Kiesekamp 1958 20-50
Hafner 30-40 για λοφώδη ή ημιορεινά, 20-33
1958
για ορεινά εδάφη
Backmund 9 για σκυρόστρωτους μόνιμους
1960
δρόμους
Lebrun 1961 38 για χωματόδρομους
Windrisch 1961 20-50
Leibunndgut 1961 33-50
Schleicher 1962 40-45
72
Ερευνητής Έτος Άριστη πυκνότητα (m/ha)
Οικονομόπουλος 1964 40
Racz 1966 40-50
Speidel 1967 25
Chesnam 1967 10-12
Grayson 1967 22-25
Stand 7-8,8-14,10-18 για ομαλά, λοφώδη &
1967
ορεινά
Hefner 1967 30-40
Piest 1967 35-45 για ορεινά δάση
Strehlke 1967 19
Cornides 1968 15-25
Acimovski 1969 12-17
Mayer 1969 30-40
Hasburg-lothringen 21 για ετήσια κάρπωση 4 και 27 για 8,5
1970
m3/ha
Giordano 1970 8-30 ανάλογα με την κλίση του εδάφους
Schwab 1970 Μεγαλύτερη από 25
Schonauer 1970 30
Morosanu 1971 10-20
Pestal 10-30 ανάλογα με την κλίση του
1968,1970
εδάφους
Mol 1971 75
Hafner 20 εκτατική εκμετάλλευση &30-40 για
1971
εντατική
Sanktjohanser Για ετήσια κάρπωση 5 και 10 m3/ha,
1971
7,5-17,5 και 10-27
Croise 1971 20 για απότομα ορεινά εδάφη
Στεργιάδης 1972,1973 20-25
Kroth 1973 16 θεωρητική και 19 οικονομική
Στεργιάδης 30,05 και 33,72 για το Παν. δάσος
1973
Περτουλίου
Loffler 1974 20-30
Sedlak/Pestal 1977 40-50 για μικρά δάση/35
Hirt/Sammer 1977 20-80/35
Abegg 1978 30-50 για εδάφη διαβατά από τρακτέρ
Παναγιωτίδης 7,2-15,9 θεωρητική και 25,42
1978
οικονομική
Στεργιάδης/Καραγιάννης 1979 17,71 θεωρητική και 25,42 οικονομική
Στεργιάδης /Στάμου 10-13 θεωρητική, 15,5-14,5 οικονομική
1982
και 16-19 μέγιστη
Morandini 28 για οικονομικά δάση και 20 για
1985
προστατευτικά
Sedlak Για κλίση εδάφους 0-15%, 20-33%, 30-
1985 60%, >60%αντίστοιχα πυκνότητα 16,6-
33,20-33,25-50,25-33
Schechtner 1986 20-25 για το βασικό οδικό δίκτυο
Spinattsch 1985 20-25
73
7. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ
7.1. Υλικά
Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν είναι:
1. Στοιχεία δασοπονικών και εδαμορφολογικών συνθηκών (τοπογραφικοί και
διαχειριστικοί χάρτες, διαχειριστικά σχέδια), κλιματικών συνθηκών (θερμοκρασία,
ύψος βροχής κλπ.), τα οποία επηρεάζουν την εφαρμογή των μηχανημάτων στις
διάφορες δασικές χωματουργικές εργασίες.
2. Τεχνικά στοιχεία από τις συγκεκριμένες κατασκευαστικές εταιρείες των
χωματουργικών μηχανημάτων, που χρησιμοποιήθηκαν στις δασικές εργασίες (τύπος
μηχανής, ιπποδύναμη κλπ).
3. Στοιχεία από τα δασαρχεία και τις διευθύνσεις δασών των περιοχών μελέτης
καθώς επίσης και συγκεντρωτικά στοιχεία από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης
και Τροφίμων, σχετικά με την εφαρμογή των χωματουργικών μηχανημάτων στις
δασικές εργασίες συντήρησης και βελτίωσης των δασικών δρόμων, για τα τελευταία
χρόνια.
4. Στοιχεία χρονικών σπουδών που πάρθηκαν ύστερα από επιτόπιες μετρήσεις από
όλες τις περιοχές μελέτης, για κάθε μηχάνημα, με σκοπό την εξαγωγή
συμπερασμάτων που αναφέρονται στη δυνατότητα εφαρμογής και στην
αποδοτικότητα των χωματουργικών μηχανημάτων σε δασικές εργασίες.
5. Εξοπλισμός όπως είναι GPS μετροταινία, ακόντια, χρονόμετρο ακριβείας,
κλισίμετρο και έντυπα καταγραφής σε laptop των στοιχείων υπαίθρου.
7.2. Μέθοδος εργασίας

Για την επίτευξη των σκοπών της έρευνας πραγματοποιήθηκε συνεχής μέθοδο
χρονικών σπουδών και αναλύθηκαν με διάφορα προγράμματα στον ηλεκτρονικό
υπολογιστή, τα εξής:
1. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τα διαχειριστικά σχέδια, τους
τοπογραφικούς χάρτες κλίμακας 1:50.000 της Γ.Υ.Σ. και τους δασοπονικούς χάρτες
(Πανεπιστημιακό Δάσος Ταξιάρχη Χαλκιδικής, Δασαρχείο Θεσσαλονίκης, Διεύθυνση
Αναδασώσεων Θεσσαλονίκης και Δασαρχείο Μεσολογγίου). Με την εφαρμογή του
προγράμματος Arc GIS, δημιουργήθηκαν όλοι οι χάρτες και υπολογίστηκε η οδική
74
πυκνότητα και το μήκος των δασικών δρόμων στους οποίους χρησιμοποιούνται κάθε
χρόνο μηχανήματα.
2. Τα τεχνικά στοιχεία που πάρθηκαν από τις κατασκευαστικές εταιρείες των
μηχανημάτων, για τα συγκεκριμένα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν στις
περιοχές μελέτης με σκοπό τη σύγκριση των θεωρητικών και πραγματικών
αποδόσεων.
3. Τα στοιχεία παρελθόντων ετών (2000-2007) που πάρθηκαν από τα δασαρχεία και
τις Διευθύνσεις Δασών της χώρας μας και από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης
και Τροφίμων, που έχουν σχέση με το μήκος των υπαρχόντων δρόμων, το μήκος των
δρόμων που βελτιώθηκαν στο διάστημα 2000-2008, το μήκος των δρόμων που
συντηρήθηκαν, το κόστος αυτών των χωματουργικών εργασιών και το είδος των
μηχανημάτων που χρησιμοποιήθηκαν.
4. Τα αποτελέσματα από τις χρονικές σπουδές στις περιοχές μελέτης, με σκοπό την
εξαγωγή συμπερασμάτων για τη δυνατότητα εφαρμογής των διαφόρων
χωματουργικών μηχανημάτων στις δασικές εργασίες και την απόδοση αυτών στις
διάφορες φάσεις λειτουργίας τους.
75
8. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Για την παρούσα έρευνα έγινε επιλογή 4 περιοχών. Για την επιλογή των
δασαρχείων και περιοχών μελέτης ελήφθησαν υπόψη οι συνθήκες που
ικανοποιούσαν τις απαιτήσεις της έρευνας, όπως είναι εδαμορφολογικές, κλιματικές
και δασοπονικές συνθήκες καθώς και οι υποδείξεις του επιβλέποντα Καθηγητή κ.
Πλούταρχου Καραρίζου. Επιπλέον στις συγκεκριμένες περιοχές βρίσκονταν σε
εξέλιξη χωματουργικές εργασίες σε δασικούς δρόμους, με μηχανικά μέσα των οποίων
η αποδοτικότητα αποτελούσε αντικείμενο της συγκεκριμένης διδακτορικής
διατριβής. Στο χάρτη 8-1 που ακολουθεί φαίνονται οι περιοχές μελέτης στην Ελλάδα.
Χάρτης 8-1 Περιοχές μελέτης
76
Από τη σχετική έρευνα που έγινε στα δασαρχεία της χώρας μας και το
Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, συγκεντρώθηκαν για τη χρονική
περίοδο 2000-2007, (για τα έτη 2008 και 2009 τα στοιχεία δεν έχουν ακόμη
συγκεντρωθεί και ταξινομηθεί από το Υπουργείο), όλα τα στοιχεία σχετικά με τα
έργα και τις εργασίες δασικής οδοποιίας που πραγματοποιήθηκαν καθώς επίσης και
τα ποσά που απορροφήθηκαν. Τα στοιχεία αυτά φαίνονται στους πίνακες 8-1 μέχρι
8-8 που ακολουθούν.
77
Πίνακας 8-1 Έργα και εργασίες δασικής οδοποιίας που πραγματοποιήθηκαν το έτος 2000
Στοιχεία Έργων και Εργασιών
Οχετοί Τεχν.έργα
Ποσά που απορροφήθηκαν σε € Διανοίξεις σε χιλιόμετρα Άλλες εργασίες σε χιλιόμετρα
(τεμάχια) (τεμάχια)
Τοίχοι αντιστ/ξεως
ΣΥΝΟΛΟ (5+6+7)
Μελέτες (αριθμός)
ΣΥΝΟΛΟ (14+15)
Ασφαλτοστρώσεις
Τρακτερόδρομοι
Α΄ Κατηγορίας
Β΄ Κατηγορίας
(16+17+18+19)
Γ΄ Κατηγορίας
Πλακοσκεπείς
Σύνολο (2+3)
Νομαρχιακό
Συντηρήσεις
Οδοστρωσία
Επενδύσεις
Σωληνωτοί
Βελτιώσεις
ΣΥΝΟΛΟ
Τ.Γ.Κ.&Δ.
Δημόσιες
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γέφυρες
Ταμείο,
Λοιπά
Α/Α
ΠΗΓΗ
ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗΣ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
ΔΑΣΙΚΗ
1 1.553.555 6.100.098 7.653.653 0 71,02 109,37 176,76 76 9.755 2.372,87 68,39 92,03 264 32 296 41 5 29 371 106
ΟΔΟΠΟΙΙΑ
2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 720.630 5.995.414 6.716.044 0 11,32 92,15 97,46 40 7.903 6.260,66 113,20 19,10 174 17 191 22 2 80 295 0
ΕΘΝΙΚΟΙ ΔΡΥΜΟΙ
3 208.178 245.993 454.171 0 0 0,28 0,28 0 0 0 2,45 3,63 6 0 6 0 0 0 6 0
ΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΔΑΣΗ
ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΕΙΣ
4 0 110.768 110.768 0 0 1,70 1,70 0 44 4 0 0 0 0 0 1 0 1 2 0
ΧΕΙΜΑΡΡΩΝ
ΔΑΣΙΚΟΙ
5 0 93.694 93.693 0 0 8,51 8,51 0 5 6,90 0 0 2 0 2 1 0 0 3 0
ΒΟΣΚΟΤΟΠΟΙ
6 ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ 53.798 402.527 456.325 0 0 10,06 6,46 15 402 57,00 0,50 0 11 0 11 0 0 0 11 0
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
7 ΟΡΕΙΝΗΣ 0 207.135 207.135 0 0 3,95 2,47 0 49 0 0,40 0 0 0 0 0 0 3 3 0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
8 ΘΗΡΑΜΑΤΟΠΟΝΙΑ 7.528 5.866 13.394 0 0 0 0 0 116 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΜΕΝΑ
9 ΔΑΣΗ
0 68.467 68.467 0 0 7,20 7,20 0 90 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑ
10 0 482.945 482.945 0 1,41 65,79 57,43 6 378 3,67 0 0 0 2 2 0 0 1 3 0
ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 2.543.689 13.712.906 16.256.594 0 83,75 299,01 358,27 137 18.742 8.709,1 184,94 114,76 457 51 508 65 7 114 694 106
78
(16+17+18+19)
Σύνολο (2+3)
Σωληνωτοί
ΣΥΝΟΛΟ
Τ.Γ.Κ.&Δ.
Δημόσιες
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γέφυρες
Ταμείο,
Λοιπά
Α/Α
ΠΗΓΗ
ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗΣ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
ΔΑΣΙΚΗ
1 844.896 3.917.786 4.762.682 6,10 0 21,0 28,62 0 8.152 898,03 51,70 23,25 90 1 91 18 1 0 110 57
ΟΔΟΠΟΙΙΑ
2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 1374.816 4.026.765 5.401.581 0,25 13,0 123,73 123,98 228 7.994 1.060,48 105,99 0,0 105 1 106 12 5 635 758 73
3 44.748 158.075 202.824 0 0 3,70 3,70 0 686 0 0 0,0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 3.730 205.858 209.588 0 0 0,43 0,43 0 3 0 0 0,0 2 0 2 6 9 11 28 4
ΧΕΙΜΑΡΡΩΝ
ΔΑΣΙΚΟΙ
5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ 62.392 215.080 277.472 0 0 24,47 24,47 0 30 0 0 0,0 0 0 0 0 0 0 0 8
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
7 ΟΡΕΙΝΗΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,0 0 0 0 0 0 0 0 0
8 ΘΗΡΑΜΑΤΟΠΟΝΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,0 0 0 0 0 0 0 0 1
9 ΔΑΣΗ
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,0 0 0 0 0 0 0 0 1
ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑ
10 0 281.052 281.052 0 0 21,15 21,15 1 5 0 0 0,0 1 0 1 0 0 0 1 9
ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 2.330.582 8.804.618 11.135.199 6,35 13 194,48 202,35 229 16.870 1.958,51 157,69 23,25 198 2 200 36 15 646 897 153
79
(16+17+18+19)
Σύνολο (2+3)
Σωληνωτοί
ΣΥΝΟΛΟ
Τ.Γ.Κ.&Δ.
Δημόσιες
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γέφυρες
Ταμείο,
Λοιπά
Α/Α
ΠΗΓΗ
ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗΣ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
ΔΑΣΙΚΗ
1 1.333.187 10.218.949 11.552.135 0 3,30 34,29 44,82 1 7.403 1..384,74 24,20 65,08 59 3 62 7 0 4 73 68
ΟΔΟΠΟΙΙΑ
2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 296.281 10.521.739 10.818.020 0 0 132,57 64,93 54 6.505 1..560,29 593,57 33,18 97 4 101 6 0 18 125 98
3 0 74.735 74.735 0 0 0 0 0 180 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 0 102.054 102.054 0 0 0 0 0 192 0 0 0 4 0 4 2 0 6 12 1
ΧΕΙΜΑΡΡΩΝ
ΔΑΣΙΚΟΙ
5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ 0 400.701 400.701 0 0 19,93 19,93 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 7
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
7 ΟΡΕΙΝΗΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
8 ΘΗΡΑΜΑΤΟΠΟΝΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2
9 ΔΑΣΗ
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑ
10 0 1.348.259 1.348.259 0 2,56 34,95 17,70 11 845 16,58 3,78 23,00 32 2 34 2 0 1 37 14
ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 1.629.467 22.666.437 24.295.904 0 5,86 221,74 147,38 66 15.125 2.961,61 621,55 121,26 192 9 201 18 0 30 248 191
80
(16+17+18+19)
Σύνολο (2+3)
Σωληνωτοί
ΣΥΝΟΛΟ
Τ.Γ.Κ.&Δ.
Δημόσιες
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γέφυρες
Ταμείο,
Λοιπά
Α/Α
ΠΗΓΗ
ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗΣ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
ΔΑΣΙΚΗ
1 5.552.961 11.077.619 16.630.580 3,88 3,30 23,64 29,36 0 13.491 1.466,21 40,30 42,50 72 0 72 5 0 3 80 71
ΟΔΟΠΟΙΙΑ
2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 2.760.929 5.224.070 7.984.999 0 0 64,66 26,64 12 3..335 671,16 22,0 5,03 105 6 111 5 1 16 133 68
3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 0 86.457 86.457 0 0 0,36 0,36 0 193 0,72 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
ΧΕΙΜΑΡΡΩΝ
ΔΑΣΙΚΟΙ
5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ 0 27.953 27.953 0 0 19,93 19,93 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 8
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
7 ΟΡΕΙΝΗΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
8 ΘΗΡΑΜΑΤΟΠΟΝΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3
9 ΔΑΣΗ
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑ
10 0 877.005 877.005 0 1,20 10,17 11,37 0 216 5,18 0 0 17 1 18 0 0 2 12 13
ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 8.313.890 17.293.105 25.606.994 3,88 4,5 118,76 87,66 12 17.235 2.143,27 62,30 47,53 194 7 201 10 1 21 226 165
81
(16+17+18+19)
Σύνολο (2+3)
Σωληνωτοί
ΣΥΝΟΛΟ
Τ.Γ.Κ.&Δ.
Δημόσιες
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γέφυρες
Ταμείο,
Λοιπά
Α/Α
ΠΗΓΗ
ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗΣ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
ΔΑΣΙΚΗ
1 3.971.065 14.598.447 18.569.512 0 4,71 37,22 39,63 2 13.478 863,29 47,11 15,79 271 9 280 15 0 14 309 76
ΟΔΟΠΟΙΙΑ
2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 4.633.805 6.068.691 10.702.495 0 0 39,49 7,10 27 3..590 244,62 16,00 13,0 36 5 41 5 0 1 47 28
3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 0 86.457 86.457 0 0 0,36 0,36 0 193 0,72 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
ΧΕΙΜΑΡΡΩΝ
ΔΑΣΙΚΟΙ
5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ 0 27.953 27.953 0 0 19,93 19,93 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
7 ΟΡΕΙΝΗΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
8 ΘΗΡΑΜΑΤΟΠΟΝΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3
9 ΔΑΣΗ
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑ
10 0 978.688 978.688 0 0 9,08 9,08 0 216 156,00 1,0 0,80 5 2 7 0 0 2 9 16
ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 8.604.870 21.760.237 30.365.107 0 4,71 106,08 76,1 29 17.477 1.264,63 64,11 29,59 312 16 328 20 0 17 365 132
82
(16+17+18+19)
Σύνολο (2+3)
Σωληνωτοί
ΣΥΝΟΛΟ
Τ.Γ.Κ.&Δ.
Δημόσιες
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γέφυρες
Ταμείο,
Λοιπά
Α/Α
ΠΗΓΗ
ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗΣ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
ΔΑΣΙΚΗ
1 879.184 3.581.126 4.460.310 0 4,0 10,0 14,0 4,0 11.772 1.102 71,0 8,0 63 2 65 14 35 138 177 112
ΟΔΟΠΟΙΙΑ
2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 334.621 1.676.977 2.011.598 0 2,60 12,65 15,25 0 2.135 199,0 9,0 0 59 6 65 0 4 69 78 13
3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
4 1.811 0 1.811 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2
ΧΕΙΜΑΡΡΩΝ
ΔΑΣΙΚΟΙ
5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
7 ΟΡΕΙΝΗΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
8 ΘΗΡΑΜΑΤΟΠΟΝΙΑ 774 0 774 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0
9 ΔΑΣΗ
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑ
10 13.185 60.000 73.185 0 0 0 0 0 500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10
ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 1.229.575 5.318.103 6.547.678 0 6,60 22,65 29,25 4,0 14.407 1.301,0 80 8,0 123 8 131 14 39 207 255 139
83
Οχετοί Τεχ.έργα
Σύνολο (2+3+4)
(17+18+19+20)
Άλλες πηγές
Σωληνωτοί
ΣΥΝΟΛΟ
Τ.Γ.Κ.&Δ.
Δημόσιες
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γέφυρες
Ταμείο,
Λοιπά
Α/Α
ΠΗΓΗ
ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗΣ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
1 ΔΑΣΙΚΗ ΟΔΟΠΟΙΙΑ 24.880 3.543.188 2.231.395 5.765.091 9,2 13,16 115,08 135,84 29,27 13.448,66 464,92 32,0 7,7 182 11 193 8 0 37 269 97
2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΧΕΙΜΑΡΡΩΝ
ΔΑΣΙΚΟΙ
5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
7 ΟΡΕΙΝΗΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
8 ΘΗΡΑΜΑΤΟΠΟΝΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΔΑΣΗ
ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑ
10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 24.880 3.543.188 2.231.395 5.765.091 9,2 13,16 115,08 135,84 29,27 13.448,66 464,92 32,0 7,7 182 11 193 8 0 37 269 97
84
Οχετοί Τεχ.έργα
Σύνολο (2+3+4)
(17+18+19+20)
Άλλες πηγές
Σωληνωτοί
ΣΥΝΟΛΟ
Τ.Γ.Κ.&Δ.
Δημόσιες
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Γέφυρες
Ταμείο,
Λοιπά
Α/Α
ΠΗΓΗ
ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗΣ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
ΔΑΣΙΚΗ
1 86.235 6.303.271 3.611.881 9.998.999 0 9,35 834,96 844,31 0 12.191,8 755,63 116,83 10,54 194 8 202 21 0 16 239 61
ΟΔΟΠΟΙΙΑ
2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΧΕΙΜΑΡΡΩΝ
ΔΑΣΙΚΟΙ
5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
7 ΟΡΕΙΝΗΣ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
8 ΘΗΡΑΜΑΤΟΠΟΝΙΑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
9 ΔΑΣΗ
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑ
10 0 55.927 867.111 923.038 0 0 4,28 2 0 50,0 36,59 37,0 1,0 69 2 71 0 3 5 46 11
ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 86.235 6.359.198 4.478.992 10.922.037 0 9,35 839,24 846,31 0 12.241,8 792,22 153,83 11,54 263 10 273 21 3 21 285 72
85
8.1. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΔΑΣΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
8.1.1. Γενικά
Το Φεβρουάριο του 2008 πάρθηκαν από το δασικό δρόμο που βελτιωνόταν
στα τμήματα 21, 22, 23, 31, 32, 33, 38, 39, 40, 41, 43, 44 και 45 όλα τα απαραίτητα
στοιχεία έρευνας. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν:
¾ GPS της εταιρείας GARMIN (76CSX)
¾ Μετροταινία
¾ Ακόντια
¾ Κλισίμετρο
¾ Χρονόμετρα ακριβείας
¾ Έντυπα συμπλήρωσης των στοιχείων υπαίθρου
8.1.2. Όρια και έκταση του δάσους
8.1.2.1.Γεωγραφική θέση
Το Πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη Βραστάμων βρίσκεται στις Νότιες και

Νοτιοδυτικές πλαγιές του όρους Χολομώντα μεταξύ των παραλλήλων σε γεωγραφικό
πλάτος 40ο 23" – 40ο 28" και γεωγραφικό μήκος 23ο 28" – 23ο 34" και σε υπερθαλάσσιο
ύψος από 320-1165 μέτρα (Ταμείο Διοικήσεως και Διαχειρίσεως Πανεπιστημιακών
Δασών 2001).
8.1.2.2.Πολιτική θέση
Διοικητικά ανήκει στην περιφέρεια του Δήμου Πολυγύρου του Νομού

Χαλκιδικής (Δημοτικά Διαμερίσματα Ταξιάρχη και Βραστάμων).
Δασικά αποτελεί αυτοτελή δασική διοικητική μονάδα μετά την παραχώρηση
του στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς σκοπούς
με το από 1/4/1935 πρωτόκολλο που υπέγραψε για μεν την παράδοση ο Π. Σχίζας,
Γενικός Επιθεωρητής Δασών και ο Γ. Λίβας Επιθεωρητής Δασών ΙΙ Δασικής
Επιθεώρησης, για δε την παραλαβή οι τότε καθηγητές Πανεπιστημίου του Τμήματος
Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Π. Κοντός και Αν. Οικονομόπουλος.
Δικαστικά ανήκει στην περιφέρεια του Ειρηνοδικείου και Πταισματοδικείου
Πολυγύρου καθώς και στο Εφετείο Θεσσαλονίκης.
86
Οικονομικά στη Δημόσια Οικονομική Εφορία Πολυγύρου και στην Γ΄
Δημόσια Οικονομική Εφορία Θεσσαλονίκης (Ταμείο Διοικήσεως και Διαχειρίσεως
Πανεπιστημιακών Δασών 2001).
8.1.2.3.Όρια του δάσους
Ανατολικά συνορεύει με το Δημόσιο δάσος Αρναίας, το Ιδιωτικό δάσος

Πραβίτας και το Δημόσιο δάσος Βραστάμων.
Νότια με το δημόσιο δάσος Βραστάμων.
Δυτικά με το δημόσιο δάσος Πολυγύρου και Παλαιοκάστρου.
Βόρεια με το δημόσιο δάσος Παλαιόχωρας και Αρναίας.
Τα όρια του δάσους περιγράφονται με λεπτομέρεια στο πρωτόκολλο
αποτερματισμού. Γενικά ακολουθούν τις φυσικές γραμμές του εδάφους (ρέματα και
κορυφογραμμές) και μέρος του δρόμου Θεσσαλονίκης – Αρναίας (Χάρτης περιοχής
μελέτης Πανεπιστημιακού Δάσους Ταξιάρχη) (Ταμείο Διοικήσεως και Διαχειρίσεως
8.1.2.4.Έκταση του δάσους
Η έκταση του Πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη ανέρχεται σε 58.346

στρέμματα από τα οποία τα 38.944,8 είναι δασοσκεπής έκταση, τα 2.640,0 είναι
μερικώς δασοσκεπής έκταση, τα 845 είναι άγονη έκταση και τα 15.916,2 είναι αγροί
και λοιπές εκτάσεις (Πίνακας 8.1.2.4-1).
Πίνακας 8.1.2.4-1 Έκταση Πανεπιστημιακού Δάσους Ταξιάρχη
Είδος εκμετάλλευσης Έκταση σε στρέμματα Έκταση σε ha Ποσοστό %
Δασοσκεπής 38.944,8 3.894,48 66,75
Μερικώς δασοσκεπής 2.640,0 264,0 4,53
Αγροί & λοιπές εκτάσεις 15.916,2 1.591,62 27,28
Άγονη γη 845,0 84,50 1,45
Γενικό σύνολο 58.346,0 5.834,6 100,0
87
88
8.1.2.5.Γεωλογικές, πετρογραφικές και εδαφικές συνθήκες
Από γεωλογική άποψη η περιοχή, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ι.Γ.Μ.Ε.,

ανήκει κατά το μεγαλύτερο μέρος στην Περιροδοπική ζώνη και μάλιστα στην
ενότητα Μελισσοχωρίου-Χολομώντα. Στο ΒΑ άκρο εμφανίζεται ένα τμήμα της
Σερβομακεδονικής μάζας και συγκεκριμένα της σειράς του Βερτίσκου. Έτσι
συναντώνται πετρώματα όπως χαλαζίτες και χαλαζιτικοί ψαμμίτες, φυλλίτες,
ανακρυσταλλωμένοι ασβεστόλιθοι, μάρμαρα, ασβεστολιθικοί σχιστόλιθοι,
διαμαρμαρυγιακοί γνεύσιοι, γρανίτες, γνεύσιοι και διάφορα ιζηματογενή
πετρώματα σε μικρότερη έκταση.
Το έδαφος προέρχεται από την αποσάθρωση των παραπάνω πετρωμάτων και
ανήκει στην κατηγορία των όξινων ορφνών δασικών εδαφών.
Ως προς το βάθος του, ταξινομείται σε τρεις κατηγορίες:
Α) Αβαθές έδαφος (0,15-0,30 μ.): Το βρίσκουμε στο Βορειοανατολικό μέρος
του δάσους επί του Γνευσίου καθώς και στις ράχες.
Β) Έδαφος μετρίου βάθους (0,30-0,60 μ.): Το βρίσκουμε στα κοιλώματα και
στις πλαγιές με μέτρια κλίση.
Γ) Βαθύ έδαφος (0,60-1,20 μ.): Το βρίσκουμε στην περιοχή της Κερασιάς
(Τμήματα 1,2,3), στο Λειβάδι (Τμήματα 10 και 11) και στα κοιλώματα.
Ο ξηροτάπητας όπου υπάρχει αποσυντίθεται κάθε χρόνο σε χούμο του
οποίου το βάθος δεν υπερβαίνει τα 5 εκατοστά. Γενικά το έδαφος θεωρείται
κατάλληλο για την ευδοκίμηση και αύξηση των δύο κυριότερων δασοπονικών ειδών
του δάσους, δηλαδή της Οξιάς και της Δρυός.
Από τις μέχρι σήμερα παρατηρήσεις μας μπορούμε να βγάλουμε το
συμπέρασμα ότι στα αβαθή και μέσου βάθους εδάφη καθώς και στις υποβαθμισμένες
εκτάσεις τα λιτοδίαιτα Πεύκα, Μαύρη και Τραχεία αναπτύσσονται και ευνοούνται
περισσότερο από τη Δρυ και Οξιά (Ταμείο Διοικήσεως και Διαχειρίσεως
8.1.2.6.Κλιματικές συνθήκες
Το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται ως χερσαίο μεσογειακό με μικρής
διάρκειας θερμά και ξηρά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες. Κύριο γνώρισμα του
89
κλίματος είναι οι μεγάλες διακυμάνσεις της βροχόπτωσης, με μέγιστο τους μήνες
Νοέμβριο-Δεκέμβριο και ένα δεύτερο τους μήνες Μάιο-Ιούνιο.
Η μέση θερμοκρασία αέρος είναι 10,9ο C, η μέση μέγιστη θερμοκρασία αέρος
είναι 14,8ο C. Η μέση ελάχιστη θερμοκρασία αέρος είναι 6,6ο C ενώ ψυχρότεροι μήνες
είναι οι Ιανουάριος και Φεβρουάριος με μέση θερμοκρασία 1,7-2,2ο C και θερμότεροι
μήνες οι Ιούλιος-Αύγουστος με μέση θερμοκρασία 20,3-20,9ο C.
Η μέγιστη θερμοκρασία αέρος που παρατηρήθηκε μέχρι σήμερα ανέρχεται σε
39,2ο C και παρατηρήθηκε τον Ιούλιο του 1982 και η ελάχιστη σε -14,8ο C και
παρατηρήθηκε τον Ιανουάριο του 2000. Η μέση ετήσια σχετική υγρασία ανέρχεται σε
70,5%, το δε συνολικό μέσο ετήσιο ύψος κατακρημνισμάτων είναι 746,4 mm. Τα
υψηλότερα κατακρημνίσματα παρατηρήθηκαν το έτος 1987 και ανερχόταν σε 1067,8
mm, τα δε χαμηλότερα κατακρημνίσματα το έτος 1977 που ανερχόταν σε 477,9 mm.
Οι συχνότεροι άνεμοι είναι οι Β και ΒΑ.
Στο πανεπιστημιακό Δάσος Ταξιάρχη στο προαύλιο του Δασαρχείου
(υψόμετρο 860 m), λειτουργεί από τον Αύγουστο του 1973 μετεωρολογικός σταθμός
με θερμοϋγρογράφο, βροχόμετρο, θερμόμετρο υγρό και ξηρό καθώς και με
θερμόμετρα μεγίστης και ελαχίστης θερμοκρασίας.
Στον πίνακα 8.1.2.6-1 που ακολουθεί φαίνονται τα παρατηρηθέντα
μετεωρολογικά στοιχεία του σταθμού για την περίοδο 1974-2006.
Πίνακας 8.1.2.6-1 Συνθήκες θερμοκρασίας & βροχής στο δάσος Ταξιάρχη
Μέση Μέση Σχετική Μέσο
Μέση μέγιστη
θερμοκρασία ελάχιστη υγρασία συνολικό
Μήνες θερμοκρασία
αέρος 24 h οC
θερμοκρασία αέρος ύψος κατ/των
οC οC 24ώρου % mm
Ιανουάριος 1,7 4,8 -2,1 76,8 59,0
Φεβρουάριος 2,2 4,9 -1,5 78,1 72,2
Μάρτιος 4,9 8,5 0,9 74,8 54,5
Απρίλιος 9,1 13,3 4,9 67 56,6
Μάιος 14,5 18,7 9,7 65,9 67,1
Ιούνιος 18,9 23,4 13,6 62,9 59,9
Ιούλιος 20,9 25,7 15,4 60,8 47,9
Αύγουστος 20,3 25,1 15,2 63 41,7
Σεπτέμβριος 16,6 21,4 12 80,8 41,4
Οκτώβριος 11,9 15,8 7,9 75,6 68,9
Νοέμβριος 6,5 9,8 3,3 81 92,3
Δεκέμβριος 3,3 6,4 0,1 79 105,0
Μέσος όρος 10,9 14,8 6,6 72,1 -
Άθροισμα - - - - 767,9
90
Με βάση τα στοιχεία του πίνακα 8.1.2.6-1 προέκυψε το ομβροθερμικό
διάγραμμα που φαίνεται στο σχήμα 8.1.2.6-1 που ακολουθεί.
ΟΜΒΡΟΘΕΡΜΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΝ/ΚΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗ

ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1974-2006
60 120
55 110
50 100
Μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες (ο C)
45 90
Μέσο μηνιαίο ύψος βροχής (mm)

40 80
35 70
30 60
25 50
20 40
15 30
10 20
5 10
0 0
ΙΑΝ
ΙΟΥΝ
ΜΑΙΟΣ
ΜΑΡΤ
ΣΕΠΤ
ΟΚΤ
ΦΕΒ
ΙΟΥΛ
ΑΥΓ
ΝΟΕΜΒ
ΑΠΡ
ΔΕΚ
Σχήμα 8.1.2.6-1 Ομβροθερμικό διάγραμμα Πανεπιστημιακού δάσους
Ταξιάρχη περιόδου 1974-2006
8.1.2.7.Συνθήκες δασοπονικής εκμετάλλευσης

Η βλάστηση της περιοχής κυριαρχείται από φυλλοβόλα δάση και
διαρθρώνεται σε ζώνες ανάλογα με τη χλωριδική σύνθεση, το υπερθαλλάσιο ύψος,
τις πετρολογικές και εδαφικές συνθήκες, την έκθεση και κλίση της περιοχής, τη
θερμοκρασία αέρος και τη βροχόπτωση. Έτσι διακρίνουμε τρεις ζώνες: Quercetalia
ilicis (Ευμεσογειακή ζώνη βλάστησης), Quercetalia pubescentis (Παραμεσογειακή
ζώνη βλάστησης) και τη ζώνη Fagetalia (Ζώνη δασών Οξιάς). Το μεγαλύτερο μέρος
καταλαμβάνει ο αυξητικός χώρος της ένωσης Quercetum confertae (frainetto) από
υπερθαλλάσιο ύψος 400-1000 μ., στα δε ρέματα κυριαρχεί η ένωση της Orno-
Quercetum ollicis.
Επίσης διαμορφώνονται μικρότερες φυτοκοινωνίες μοναχές που
διαχωρίζονται με τη βοήθεια φυτοδεικτών και οι οποίες αποτέλεσαν και αποτελούν
τη βάση για το χειρισμό των συστάδων και την εκλογή των δασοπονικών ειδών που
εισήχθησαν ή θα εισαχθούν. Τα κυριότερα αυτοφυή και τα είδη που εισήχθησαν με
91
αναδασώσεις είναι η πλατύφυλλη δρυς, η χνοώδης δρυς, η οξιά, το σφενδάμι, η
κουμαριά, ο γαύρος, η καστανιά, η κρανιά, το ρείκι, το αρκουδοπούρναρο, η
καρυδιά, το πλατάνι, η λεύκη, η αγριαχλαδιά, η αγριοκερασιά, η οστριά, η
αγριοκορομηλιά, ο άρκευθος, η δάφνη, η αριά, η μαύρη πεύκη, η παραθαλάσσια
πεύκη, η τραχεία πεύκη, η χαλέπιος πεύκη, η ελάτη, το κυπαρίσσι, η ακακία κλπ.
8.1.2.8.Διαίρεση του δάσους σε δασικά τμήματα - Δομή των

δασικών τμημάτων
Η διαχείριση του Πανεπιστημιακού δάσους του Ταξιάρχη έχει ως βασικούς

σκοπούς:
9 Τη μέγιστη παραγωγή πολύτιμου ξύλου με το μέγιστο δυνατό ξυλώδες
κεφάλαιο, με τη μετατροπή των συστάδων από πρεμνοφυείς σε σπερμοφυείς.
9 Τη διατήρηση και βελτίωση της υγείας και αντοχής του δάσους, με την
κατάλληλη μίξη των δασοπονικών ειδών.
9 Τη διατήρηση και αύξηση της παραγωγικότητας του εδάφους.
9 Την εξασφάλιση της υδρονομικής, προστατευτικής, υγιεινής, αισθητικής κλπ
επιδράσεων.
9 Την εξυπηρέτηση παράλληλα της έρευνας και της εκπαίδευσης των φοιτητών
της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος.
Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων το δάσος έχει διαιρεθεί σε 4
ορεογραφικές μονάδες και σε 61 τμήματα με έκταση από 25-60 ha.
Παρακάτω δίνονται αναλυτικά οι περιοχές που περιλαμβάνει η κάθε
ορεογραφική μονάδα.
1η Ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα Δασικά Τμήματα 1-12.
2η Ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα Δασικά Τμήματα 13-27, 34-37,42,43,46 και
48-51.
3η Ορεογραφική Μονάδα: Περιλαμβάνει τα Δασικά Τμήματα 28-33,38-41,44,45&47.
4η Ορεογραφική Μονάδα: Περιλαμβάνει τα Δασικά Τμήματα 52-61.
Οι διαχειριστικές κλάσεις που συναντώνται στο Πανεπιστημιακό δάσος του
Ταξιάρχη είναι οι εξής:
9 Κλάση αειφύλλων πλατυφύλλων
9 Κλάση δρυός υπό αναγωγή
9 Κλάση κωνοφόρων ύστερα από ενρητίνωση δρυός (μικτό δάσος)
92
9 Κλάση κωνοφόρων με υπόροφο αείφυλλα πλατύφυλλα
9 Κλάση οξυάς και
9 Κλάση πρεμνοφυών δρυών.
8.1.2.9. Υπολογισμός οδικής πυκνότητας
Για τον υπολογισμό του μήκους των δασικών δρόμων και της οδικής
πυκνότητας χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Arc Gis. Υπολογίσθηκε το μήκος των
δασικών δρόμων (Εικόνα 8.1.2.9-1) και το εμβαδό της δασικής περιοχής (Εικόνα
8.1.2.9-2).
Εικόνα 8.1.2.9-1 Υπολογισμός μήκους δασικών δρόμων
Εικόνα 8.1.2.9-2 Υπολογισμός εμβαδού δασικής περιοχής
Εφαρμόσθηκε η σχέση 9 και βρέθηκε ότι η οδική πυκνότητα για τη δασική

περιοχή του Πανεπιστημιακού δάσους του Ταξιάρχη είναι
93
ΣLυπ 203.147, 27
Dυπ = = = 34, 71m / ha
F 5.852, 60
Η σχετική έρευνα στον υπό διαπλάτυνση-συντήρηση δρόμο του
Πανεπιστημιακού Δάσους Ταξιάρχη έγινε ξεχωριστά για τα τρία μηχανήματα που
μελετήθηκαν.
8.1.3. Χρονικές σπουδές

Η λήψη των στοιχείων για τον υπολογισμό της ωριαίας πραγματικής
απόδοσης των μηχανημάτων έγινε στο δασικό δρόμο των δασικών τμημάτων
21,22,23,31,32,38,39,40,41,43,44,45. Σε αυτά τα τμήματα, το Φεβρουάριο του 2008
γίνονταν εργασίες διαπλάτυνσης-συντήρησης του δασικού δρόμου και εργάστηκαν
φορτωτής, εκσκαφέας και ισοπεδωτής.
Για να υπολογιστεί η πραγματική ωριαία απόδοση, ελήφθησαν υπόψη
διάφοροι παράγοντες, όπως είναι ο βαθμός απόδοσης του χειριστή, η κατηγορία του
εδάφους (%βραχώδες και % γαιώδες), οι κλίσεις των πρανών, ο συντελεστής
εκμετάλλευσης, το υψόμετρο και οι καιρικές συνθήκες. Ύστερα από πολυάριθμες
χρονικές μετρήσεις, ο κύκλος εργασίας των μηχανημάτων διαιρέθηκε στις εξής
επιμέρους φάσεις (Σχήμα 8.1.3-1).
Σχήμα 8.1.3-1 Κύκλος εργασίας χωματουργικών μηχανημάτων
Ισχύει Κ=tφ+tπ+tαπ+tεπ=(tφ + tαπ)+( tπ + tεπ)=tσταθ+tμετβ

Όπου: (tφ) είναι ο χρόνος που απαιτείται για να γεμίσει η λεπίδα του χωματουργικού
μηχανήματος
(tπ ) είναι ο χρόνος που απαιτείται για τη μεταφορά του υλικού από τη θέση
Α στη θέση Β
(tαπ) είναι ο χρόνος που απαιτείται για την απόθεση των υλικών και
(tεπ) είναι ο χρόνος που απαιτείται για την επιστροφή του μηχανήματος στην
αρχική θέση Α
94
Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο χρόνος ενός κύκλου εργασίας S υπολογίζεται, για
κάθε μηχάνημα χωριστά. Γενικά ο κύριος χωματουργικός κύκλος περιλαμβάνει τους
σταθερούς και μεταβλητούς χρόνους. Οι σταθεροί χρόνοι περιλαμβάνουν όλους τους
χρόνους, οι οποίοι εξαρτώνται από τη μηχανή και το έδαφος, όπως είναι οι χρόνοι
πλήρωσης και εκκένωσης του πτύου. Οι μεταβλητοί χρόνοι περιλαμβάνουν το χρόνο
μεταφοράς του υλικού, από τον τόπο φόρτωσης στον τόπο απόθεσης, και το χρόνο
επιστροφής, επειδή το όχημα στη φάση αυτή είναι άδειο.
Οι χρόνοι tφ και tαπ θεωρήθηκαν σταθεροί γιατί παρουσιάζουν στατιστικά
πολλά "σταθερά" χαρακτηριστικά, αντίθετα οι χρόνοι tπ και tεπ θεωρήθηκαν
μεταβλητοί γιατί εξαρτήθηκαν άμεσα από την απόσταση προώθησης και επιστροφής
και κατά συνέπεια μεταβάλλονταν συνεχώς.
Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων καταβλήθηκε προσπάθεια, ώστε διάφορες
δυσκολίες, όπως ο ακριβής προσδιορισμός της έναρξης και της λήξης της κάθε φάσης,
να αντιμετωπισθούν με ιδιαίτερη προσοχή με σκοπό το αποτέλεσμα των μετρήσεων
να πλησιάζει πάρα πολύ στην πραγματική τιμή της απόδοσης του μηχανήματος.
Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν χρονόμετρα ακριβείας και η
καταγραφή των αποτελεσμάτων έγινε σε έντυπα (Εικόνα 8.1.3-2)
Εικόνα 8.1.3-2 Δελτίο καταγραφής εργασιών στο πεδίο
95
Για κάθε φάση εργασίας αντιστοιχούν δύο στήλες, η μία αφορά τον αριθμό
της φάσης εργασίας του κύκλου και η δεύτερη τη διάρκεια της. Υπάρχει και η στήλη
των καθυστερήσεων, στην οποία σημειώνονται τα διάφορα διαλλείματα κατά τη
διάρκεια εργασίας είτε για ανεφοδιασμό, είτε για συντήρηση του μηχανήματος, είτε
για διακοπή του χειριστή κλπ. Στην τελευταία στήλη σημειώνεται η ημερομηνία
καταγραφής των εργασιών και ο αριθμός του φύλλου καταγραφής για την
συγκεκριμένη ημερομηνία. Στο τέλος του πίνακα υπολογίζεται το άθροισμα των
διαφόρων φάσεων εργασίας και το ποσοστό της κάθε φάσης στο σύνολο του χρόνου.
8.2. ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΑΣΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΑΡΑΚΥΝΘΟΥ
8.2.1. Γενικά
Το καλοκαίρι του 2007 πάρθηκαν από το δασικό δρόμο του δημόσιου δάσους
Αρακύνθου, που βελτιωνόταν σε μεμονωμένα κομμάτια διαφόρων τμημάτων, όλα τα
απαραίτητα στοιχεία έρευνας. Τα υλικά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ήταν:
¾ GPS GARMIN (76CSX)
¾ Ακόντια
Το Δημόσιο δασικό σύμπλεγμα "ΑΡΑΚΥΝΘΟΥ" επεκτείνεται εξ ολοκλήρου
σχεδόν του όρους Αρακύνθου, από υψόμετρο 50 έως 950 m. Το όρος Αρακύνθου
βρίσκεται μεταξύ των λιμνών Τριχωνίδος, Λυσιμαχίας, λιμνοθάλασσα Αιτωλικού,
λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και Ευήνου ποταμού, της Επαρχίας Μεσολογγίου του
νομού Αιτωλοακαρνανίας μεταξύ του γεωγραφικού πλάτους 38ο 22΄ μέχρι 38° 32΄ και
γεωγραφικού μήκους από -2° 05΄ μέχρι -2° 21΄. Στο υπό μελέτη δασικό σύμπλεγμα
περιλαμβάνονται τα δημόσια δάση, τα οποία ανήκουν στα Δημοτικά Διαμερίσματα:
Μεσολογγίου, Ρετσίνων, Μουσούρων, Φραγκουλέϊκων, Κάτω Κερασόβου, Άνω
96
Κερασόβου, Ζευγαρακίου, Παππαδατών, Ματαράγκας, Γραμματικούς, Γαβαλούς,
Αγ.Ανδρέου, Δαφνιά, Λιθοβουνίου, Καψοράχης, Κάτω Μακρυνούς, Άνω
Μακρυνούς, Μεσάριστας, Ποταμούλας, Αγ.Γεωργίου, Κουδουνίων και Ελληνικών.
Διοικητικά το υπό μελέτη δάσος υπάγεται στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας,

στην επαρχία Μεσολογγίου και με βάση την εφαρμογή του προγράμματος "Ιωάννης
Καποδίστριας", στους «διευρυμένους» Δήμους Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου,
Αιτωλικού, Αρακύνθου και Μακρυνείας. Πιο συγκεκριμένα το δάσος ανήκει εντός
των διοικητικών ορίων των Δημοτικών Διαμερισμάτων (πρώην κοινοτήτων)
Δ.Μεσολογγίου, Αγίου Γεωργίου, Άνω Κουδουνίου, Ελληνικών, Μουσουρών,
Ευηνοχωρίου και Ρετσίνων του Δήμου της Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου, του Δ.Δ.
Φραγκουλαϊικων του Δήμου Αιτωλικού, των Δ.Δ. Παππαδατών, Άνω Κερασόβου,
Γραμματικούς, Ζευγαρακίου, Κάτω Κερασόβου και Ματαράγκας του Δήμου
Αρακύνθου και των Δ.Δ. Γαβαλούς, Αγίου Ανδρέου, Ακρών (Λιθοβουνίου), Δαφνιά,
Κάτω Μακρινούς, Καψοράχης, Μακρινούς, Μεσάριστας και Ποταμούλας του Δήμου
Μακρυνείας.
Δασικά η περιοχή του υπό μελέτη δάσους υπάγεται στη Διεύθυνση Δασών
Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος, με έδρα την Πάτρα, στη Διεύθυνση Δασών
Ν.Αιτωλοακαρνανίας, με έδρα το Μεσολόγγι και στο Δασαρχείο Μεσολογγίου.
Δικαστικά ανήκει στα εξής πολιτικά και διοικητικά δικαστήρια: ΙΓ’ Εφετείο
Πατρών, Εισαγγελία Εφετών Πατρών, Εισαγγελία Πρωτοδικών Μεσολογγίου,
Ειρηνοδικείο Μεσολογγίου, Πταισματοδικείο Μεσολογγίου, Ειρηνοδικείο
Αιτωλικού, Ειρηνοδικείο Μεσολογγίου, Δ’ Διοικητικό Εφετείο Μεσολογγίου και
Διοικητικό Πρωτοδικείο Μεσολογγίου.
Οικονομικά υπάγεται στις Οικονομικές Εφορίες και τα Δημόσια Ταμεία
Μεσολογγίου (Γεωπληροφορική ΑΕΜΕ 2006).

Ολόκληρη η περιοχή του Συμπλέγματος ανέρχεται σε 34.530,42 εκτάρια και
κατανέμεται κατά Δημοτικό Διαμέρισμα και Δήμο όπως φαίνεται στον πίνακα
8.2.2.3-1.
97
Πίνακας 8.2.2.3-1 Όρια δασικού Συμπλέγματος Αρακύνθου
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΕΚΤΑΣΗ ΣΤΟ
ΔΗΜΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ (%)
ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΔΑΣΟΣ (Ha)
ΔΔ Μεσολογγίου 3.836,20 11,11
ΔΔ Αγίου Γεωργίου 3.367,16 9,75
ΔΔ Άνω Κουδουνίων 1.426,89 4,13
ΔΔ Ελληνικών 2.499,63 7,24
Μεσολογγίου 47,11 %
ΔΔ Άνω Μουσούρων 1.287,01 3,73
ΔΔ Αγίου Θωμά 1.463,90 4,24
ΔΔ Κάτω Ρετσίνας 2.007,67 5,81
ΔΔ Ευηνοχωρίου 377,51 1,09
Αιτωλικού 0,97% ΔΔ Φραγκουλαϊικων 335,50 0,97
ΔΔ Παππαδατών 815,20 2,36
ΔΔ Άνω Κερασόβου 2.753,19 7,97
ΔΔ Γραμματικούς 593,34 1,72
Αρακύνθου 22,82 %
ΔΔ Ζευγαρακίου 1.163,80 3,37
ΔΔ Κάτω Κερασόβου 559,28 1,62
ΔΔ Ματαράγκας 1.994,70 5,78
ΔΔ Γαβαλούς 1.936,77 5,61
ΔΔ Αγίου Ανδρέα 462,71 1,34
ΔΔ Λιθοβουνίου 557,44 1,61
ΔΔ Δαφνιά 436,19 1,26
Μακρυνείας 29,10 % ΔΔ Κάτω Μακρινούς 477,00 1,38
ΔΔ Καψοράχης 306,58 0,89
ΔΔ Μακρυνούς 1.506,05 4,36
ΔΔ Μεσάριστας 3.009,66 8,72
ΔΔ Ποταμούλας 1.357,05 3,93
ΣΥΝΟΛΟ 34.530,42 100,00
Ειδικότερα τα όρια του δασικού Συμπλέγματος περιγράφονται ως εξής

(Χάρτης περιοχής μελέτης Δασικού Συμπλέγματος Αρακύνθου):
Βόρεια: από την πεδιάδα της Μακρυνείας κατά μήκος της οποίας διέρχεται ή
επαρχιακή οδός Αγρινίου - Ναυπάκτου.
Δυτικά: από την απότομη τεκτονικής προελεύσεως χαράδρα της Κλεισούρας από την
οποία διέρχεται ή εθνική οδός Αντίρριου – Αγρινίου.
Νότια: από την πεδιάδα Μεσολογγίου - Αιτωλικού κατά μήκος της οποίας διέρχεται
ή εθνική οδός Αγρινίου - Αντίρριου.
Ανατολικά: από το χειμαρροπόταμο Ευήνου και Γαβρορρέματος του Δ.Δ. Κάτω
Μακρυνούς.
98
Συνολικά η έκταση του δάσους ανέρχεται σε 34.530,42 εκτάρια και με βάση το

είδος της δασοπονικής εκμετάλλευσης κατανέμεται όπως φαίνεται στον πίνακα
8.2.2.4-1 που ακολουθεί.
Πίνακας 8.2.2.4-1 Έκταση Δασικού Συμπλέγματος Αρακύνθου
Έκταση σε
Είδος εκμετάλλευσης Έκταση σε ha Ποσοστό %
στρέμματα
Δάση Δρυός 72.340,6 7.234,06 20,95
Δάση αειφύλλων πλατύφυλλων 144.192,3 14.419,23 41,76
Εκτάσεις αειφύλλων πλατύφυλλων με
2.066,7 206,67 0,6
μείξη ατόμων Δρυός
Γεωργικές καλλιέργειες-οικισμοί 86.943,7 8.694,37 25,18
Διακατεχόμενα-Ιδιωτικά δάση 39.761,0 3.976,10 11,51
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 345.304,2 34.530,42 100
99
100
Η ευρύτερη περιοχή μελέτης αποτελείται κυρίως από ιζηματογενή

πετρώματα. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία του φλύσχη, ασβεστόλιθων,
προσχωματικών και διαπειρικών υλικών και αναπτύσσεται στο δυτικό τμήμα των
Ελληνίδων οροσειρών. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα που κυριαρχούν στην ευρύτερη
περιοχή έχουν πολλά ρήγματα και έντονη αποσάθρωση, με αποτέλεσμα το νερό της
βροχής να διεισδύει υπόγεια όπου σχηματίζονται υδροφόροι ορίζοντες. Κυρίαρχα
πετρώματα πάνω στο οποίο αναπτύσσονται οι δρυς, είναι ο φλύσχης ο οποίος
απαντάται σε μορφή εναλλασσόμενων στρώσεων αργιλικών σχιστόλιθων και
ψαμμιτών. Τέτοια πετρώματα καταλαμβάνουν τις Β, ΒΔ, Δ, και ΝΑ κυρίως κλιτείες
του όρους. Αντίθετα στις περιοχές όπου αναπτύσσονται τα αείφυλλα πλατύφυλλα
εκτός του παραπάνω φλύσχη απαντάται ασβεστόλιθος του Μεσοζωϊκού σε αρκετά
συμπαγή μορφή. Αυτά τα πετρώματα αναπτύσσονται στις ΝΔ, ΒΑ και Ν κλιτείες του
όρους, δηλαδή στις περιοχές Ρετσινών, Μεσολογγίου Μουσούρων, Ελληνικών,
Φραγκουλέϊκων, Λιθοβουνίου, Καψοράχης, Δαφνιά και Κάτω Μακρυνούς.
Τα εδάφη της περιοχής μελέτης έχουν προέλθει από την αποσάθρωση των
παραπάνω πετρωμάτων και ποικίλλουν σε βάθος και γονιμότητα από θέση σε θέση,
ανάλογα τις κλίσεις που επικρατούν, τον προσανατολισμό, τη φυτοκάλυψη, κλπ.
Κατά κανόνα τα εδάφη είναι αργιλοαμμώδη έως αμμοαργιλλώδη, με μεγάλο βάθος
στις μισγάγγειες περιοχές, στις περιοχές με ομαλές κλίσεις και σε αυτές που έχουν
βορεινή έκθεση. Το βάθος των εδαφών μειώνεται από μετρίως βαθιά έως βραχώδη
στις περιοχές με νότια έκθεση με ισχυρές κλίσεις και στις ράχες των κορυφών. Στην
περιοχή του ασβεστόλιθου το βάθος των εδαφών έχει μεγάλο εύρος και κυμαίνονται
από αβαθή (κυρίως) εδάφη έως βραχώδη.
Με την αποσύνθεση των φυλλωμάτων και των κάθε φύσης οργανικών ουσιών
που παράγονται από το δάσος (κλάδοι, κορμοί, κλπ) παρέρχεται ο εμπλουτισμός των
εδαφών σε χούμο, ο οποίος ενσωματώνεται με τα ορυκτά του εδάφους και
συμβάλλουν στα μέγιστα προς τη βελτίωση των φυσικοχημικών και βιολογικών
εδαφικών ιδιοτήτων. Γενικά, η γονιμότητα των εδαφών ποικίλει κατά θέσεις και
εξαρτάται επίσης από την κλίση, τον προσανατολισμό και το βαθμό φυτοκάλυψης
των εδαφών. Τα γονιμότερα εδάφη απαντώνται κυρίως στις βόρειες εκθέσεις, κατά
μήκος των μισγάγγειων και στις θέσεις με ομαλές κλίσεις καλυμμένες με κανονική
φυσική βλάστηση. Στις βραχώδεις κορυφές των νοτίων εκθέσεων και γενικά στις
101
περιοχές των ασβεστόλιθων, η γονιμότητα των εδαφών μειώνεται, ενώ
παρατηρούνται και ξεπλυμένα εδάφη όπου η βλάστηση είναι καχεκτική.
Λόγω αυτής της διαφοράς γονιμότητας των εδαφών κατά θέσεις, σε πολλές
περιοχές δημιουργείται θέμα αντικατάστασης της δρυός από κωνοφόρα είδη που
είναι λιγότερο απαιτητικά σε θρεπτικά στοιχεία, κυρίως από τη μαύρη πεύκη της
οποίας η κλιματική ζώνη εξάπλωσης συμπίπτει με αυτή της δρυός.
Το κλίμα της περιοχής σε γενική εκτίμηση είναι μεσογειακό χερσαίο με

χαρακτηριστικά του θαλασσίου. Τα μετεωρολογικά στοιχεία της περιοχής
παρέχονται από το Μετεωρολογικό Σταθμό Αγρινίου, (Ύψος βαρομέτρου: 25,0 m)
και αφορούν την περίοδο 1956 – 1997 (Ε.Μ.Υ. 2009).
Οι επικρατέστεροι άνεμοι στην περιοχή σύμφωνα με τα ανεμολογικά στοιχεία
από το σταθμό του Αγρινίου είναι οι ανατολικοί και οι δυτικοί, και ακολουθούν οι
νότιοι, οι βόρειοι, νοτιοδυτικοί, οι νοτιοανατολικοί, οι βορειοδυτικοί και οι
βορειοανατολικοί. Η συχνότερη ένταση των επικρατούντων ανέμων είναι 1-3
Beaufort. Άνεμοι μεγάλης εντάσεως δεν αποτελούν γνώρισμα της περιοχής μελέτης
και σπάνια εμφανίζονται άνεμοι εντάσεως μεγαλύτερης των 5 Beaufort (συχνότητα
εμφάνισης < 1%).
Ο θερμότερος μήνας στην περιοχή είναι ο Ιούλιος (27,1ο C) ενώ ο ψυχρότερος
είναι ο Ιανουάριος (8,3ο C). Το μέσο ετήσιο θερμοκρασιακό εύρος είναι 18,8ο C. Η
μέση μέγιστη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί στην περίοδο 1956 - 1997 είναι 33,6ο C
ενώ η μέση ελάχιστη είναι 3,4ο C. Σε απόλυτες τιμές η μέγιστη θερμοκρασία στην ίδια
περίοδο σημειώθηκε το μήνα Αύγουστο (44,8ο C) και η ελάχιστη το μήνα Φεβρουάριο
(-7,8ο C).
Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής για το Μετεωρολογικό Σταθμό Αγρινίου
ανέρχεται στα 931,2 mm. Ο ξηρότερος μήνας είναι ο Ιούλιος (14,2 mm) και ο
υγρότερος (βροχερότερος) είναι ο Δεκέμβριος (160,3 mm). Πτώση χιονιού
παρατηρείται κυρίως τους χειμερινούς μήνες, ενώ σπάνια εμφανίζονται
χιονοπτώσεις το Μάρτιο. Ο μέσος αριθμός των ημερών με χιονόπτωση στη διάρκεια
του έτους είναι 0,9. Παγετοί στην περιοχή εμφανίζονται από Νοέμβριο μέχρι
Μάρτιο, ενώ σπάνια σημειώνονται τον Οκτώβριο. Ο μέσος αριθμός των ημερών με
παγετό στη διάρκεια του έτους είναι 19,2.
102
Στον πίνακα 8.2.2.6-1 που ακολουθεί φαίνονται τα παρατηρηθέντα
μετεωρολογικά στοιχεία του σταθμού για την περίοδο 1956-1997.
Πίνακας 8.2.2.6-1 Συνθήκες θερμοκρασίας και βροχής στο Δημόσιο δάσος Αρακύνθου
Μέση Μέση Μέση Σχετική Μέσο
θερμοκρασία μέγιστη ελάχιστη υγρασία συνολικό
Μήνες
αέρος 24 h θερμοκρασία θερμοκρασία αέρος ύψος κατ/των
οC οC οC 24ώρου % mm
Ιανουάριος 8,3 13,6 3,4 75,1 116,4
Φεβρουάριος 9,2 14,5 3,9 72,8 109,3
Μάρτιος 11,5 16,9 5,6 70,0 82,8
Απρίλιος 15,1 20,5 8,3 68,0 60,6
Μάιος 20,3 25,9 12,3 63,2 42,9
Ιούνιος 24,7 30,4 15,6 57,5 22,1
Ιούλιος 27,1 33,2 17,5 55,1 14,2
Αύγουστος 26,9 33,6 17,7 55,9 15,3
Σεπτέμβριος 23,0 29,8 15,0 63,0 46,8
Οκτώβριος 17,9 24,4 11,5 69,7 100,5
Νοέμβριος 13,1 18,9 8,0 77,6 160,0
Δεκέμβριος 9,6 14,8 4,9 78,4 160,3
Μέσος όρος 17,2 23,0 10,3 67,19 77,6
Άθροισμα - - - - 931,2
Με βάση τα στοιχεία του πίνακα 8.2.2.6-1 προέκυψε το ομβροθερμικό

διάγραμμα που φαίνεται στο σχήμα 8.2.2.6-1 που ακολουθεί.
ΟΜΒΡΟΘΕΡΜΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΑΡΑΚΥΝΘΟΥ

90 ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1956-1997 180
80 160
Μέσες μηνιαίες θερμικρασίες (0C)
70 140
60 120
50 100
40 80
30 60
20 40
10 20
0 0
ΙΑΝ
ΙΟΥΝ
ΜΑΡΤ
ΜΑΙΟΣ
ΟΚΤ
ΣΕΠΤ
ΦΕΒ
ΙΟΥΛ
ΑΥΓ
ΑΠΡ
ΝΟΕΜΒ
ΔΕΚ
Σχήμα 8.2.2.6-1 Ομβροθερμικό διάγραμμα Δημόσιου Δάσους Αρακύνθου
103
Η βλάστηση της ευρύτερης περιοχής μελέτης σε σχέση με το υψόμετρο και το

κλίμα διακρίνεται στις παρακάτω διαπλάσεις από χαμηλά προς υψηλότερα:
• Τις διαπλάσεις αειφύλλων πλατυφύλλων τα οποία συγκροτούν υψηλούς σχετικά
θαμνώνες μετρίου ως υψηλού βαθμού συγκόμωσης. Τα αείφυλλα πλατύφυλλα
καταλαμβάνουν τα χαμηλότερα σημεία μέχρι κυρίως 300 – 500 μέτρα υψόμετρο και
σε περιοχές με μεσημβρινές εκθέσεις μέχρι και τα 900 μέτρα σε πρεμνοφυή ή
σπερμοφυή μορφή. Τα είδη που κυριαρχούν είναι ο πρίνος (Quercus coccifera), η
κουμαριά (Arbutus unedo), το φυλίκι (Phillyrea latifolia), το ρείκι (Erica arborea), η αριά
(Quercus ilex), ο σχίνος (Pistacia lentiscus), η κοκορεβυθιά (Pistacia terebinthus), το
χρυσόξυλο (Cottinus coggygria) και η αγριελιά (Olea Europaea).
• Τη διάπλαση των φυλλοβόλων πλατυφύλλων της πλατύφυλλης δρυός. Η
διάπλαση των φυλλοβόλων πλατυφύλλων αναπτύσσεται από το υψόμετρο των 400
μέτρων και άνω με κυριότερο αντιπρόσωπο την πλατύφυλλη δρυ, (Quercus conferta),
δημιουργώντας κυρίως αμιγείς συστάδες, ή σπανιότερα συστάδες μαζί με τη χνοώδη
δρυ (Quercus pubescens) και σποραδικώς τα είδη της χνοώδους δρυός (Quercus
pubescens) ή και με θαμνώνες αειφύλλων πλατυφύλλων. Άλλα αντιπροσωπευτικά
είδη είναι η καστανιά (Castania vesca), o γαύρος ο ανατολικός (Carpinus duinensis), η
λεπτοκαρυά (Corilus avellana), ο φράξος (Fraxinus ornus), η οστριά (Ostrya carpinifolia),
η σορβιά, κλπ. Εκτός της Quercus conferta ένα άλλο είδος που σχηματίζει αμιγείς
συστάδες, είναι η καστανιά στην περιοχή του Άνω Κερασόβου, σε έκταση περί των 20
εκταρίων. Η δρυς αναπτύσσεται στις ψηλότερες θέσεις με Β, ΒΑ, ΒΔ, Α και Δ κυρίως
εκθέσεις, και σε υψόμετρα που ξεκινάνε από τα 300 μέτρα και φθάνει μέχρι τα 950
μέτρα (ύψωμα Γρεβενό) από τη στάθμη της θάλασσας.
• Την υδρόφιλη διάπλαση των παραποτάμιων, τα οποία αναπτύσσονται αξονικά
εκατέρωθεν της κοίτης των ελαχίστων ρεμάτων της περιοχής μελέτης (χείμαρροι
διαλείπουσας ή επεισοδιακής ροής) και περιλαμβάνουν υγρόφιλες δενδρώδεις
διαπλάσεις με κυρίαρχα είδη τα φυλλοβόλα πλατύφυλλα πλατάνι (Platanus
orientalis), ιτιά (Salix alba, Salix incana), λυγαριά (Vitex agnus-castus) και βάτο (Rubus
spp). Η παραποτάμια διάπλαση εκτείνεται σε όλα τα υψόμετρα.
Τα κυριότερα δασοπονικά είδη που παρατηρούνται στο Δασικό Σύμπλεγμα
Αρακύνθου είναι η βελανιδιά, η αριά, η ιτιά, η σορβιά, η κουμαριά, ο γαύρος, η
καστανιά, η λεπτοκαρυά, το χρυσόξυλο, το ρείκι, η ασφάκα, ο φράξος, ο κισσός, ο
άρκευθος, η πικροδάφνη, η αγριελιά, η ρίγανη, ο σχίνος, η κοκορεβυθιά κλπ.
104
8.2.2.8.Διαίρεση του δάσους σε δασικά τμήματα-Δομή των
Ολόκληρο το υπό διαχείριση σύμπλεγμα διαιρείται σε δύο διαχειριστικές
κλάσεις, τη διαχειριστική κλάση δρυός και αυτήν των αείφυλλων και βοσκοτόπων. Η
πρώτη κλάση καταλαμβάνει έκταση 8.055,8 εκταρίων (τμήματα 1-45) και η δεύτερη
21.360 εκταρίων (τμήματα 46-75). Παρακάτω δίνονται αναλυτικά οι περιοχές που
περιλαμβάνει η κάθε ορεογραφική μονάδα.
1η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 1 & 46.
5η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 5,6,7 & 50.
6η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 8,9 & 51.
7η ορεογραφική μονάδα:Περιλαμβάνει τα τμήματα 0, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
20 & 52.
9η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30&54.
11η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 32, 33, 34, 71,72, 73 & 74.
12η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 35, 36, 37, 67 & 68.
13η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει το τμήμα 75.
14η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 38, 39, 40 & 66.
15η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 41, 42 & 56.
16η ορεογραφική μονάδα: Περιλαμβάνει τα τμήματα 43, 44, 63, 64 & 65.
105
8.2.2.9.Υπολογισμός οδικής πυκνότητας
8.2.2.9-2).
Εικόνα 8.2.2.9-2 Υπολογισμός εμβαδού δασικού Συμπλέγματος
Εφαρμόσθηκε η σχέση 9 και βρέθηκε ότι η οδική πυκνότητα για το δασικό

ΣLυπ 1450681,97
Σύμπλεγμα Αρακύνθου είναι Dυπ = = = 42, 02m / ha
F 34525,12

απόδοσης των μηχανημάτων έγινε σε μεμονωμένα τμήματα, όπου χρειαζόταν
106
συντήρηση το οδικό δίκτυο, στη δασική περιοχή του δασικού Συμπλέγματος
Αρακύνθου, το καλοκαίρι του 2007.
Ο χρόνος ενός κύκλου εργασίας διαιρέθηκε και πάλι σε τέσσερις φάσεις. Στην
περίπτωση του ισοπεδωτή οι τέσσερις φάσεις ενός κύκλου εργασίας είναι η φάση
τοποθέτησης της λεπίδας στο έδαφος (χαμήλωμα), η φάση ισοπέδωσης, η φάση
ανύψωσης της λεπίδας και τέλος η φάση επιστροφής του ισοπεδωτή στην αρχική
θέση. Οι χρόνοι ανύψωσης και χαμήλωσης της λεπίδας θεωρήθηκαν σταθεροί γιατί
παρουσιάζουν στατιστικά πολλά "σταθερά" χαρακτηριστικά, αντίθετα οι χρόνοι
ισοπέδωσης και επιστροφής θεωρήθηκαν μεταβλητοί γιατί εξαρτήθηκαν άμεσα από
την απόσταση ισοπέδωσης και επιστροφής, και από την ταχύτητα του μηχανήματος
και κατά συνέπεια μεταβάλλονταν συνεχώς.
Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων καταβλήθηκε η μέγιστη δυνατή
προσπάθεια, ώστε διάφορες δυσκολίες, όπως ο ακριβής προσδιορισμός της έναρξης
και της λήξης της κάθε φάσης, να αντιμετωπισθούν με ιδιαίτερη προσοχή με σκοπό
το αποτέλεσμα των μετρήσεων να πλησιάζει πάρα πολύ στην πραγματική τιμή της
απόδοσης του μηχανήματος.
καταγραφή των αποτελεσμάτων έγινε σε έντυπα (Εικόνα 8.2.3-1).
Εικόνα 8.2.3-1 Δελτίο καταγραφής εργασιών στο πεδίο
Για κάθε φάση εργασίας αντιστοιχούν δύο στήλες, η μία αφορά τον αριθμό
της φάσης εργασίας του κύκλου και η δεύτερη τη διάρκεια της. Υπάρχει και η στήλη
των καθυστερήσεων, στην οποία σημειώνονται τα διάφορα διαλλείματα κατά τη
107
διάρκεια εργασίας είτε για ανεφοδιασμό, είτε για συντήρηση του μηχανήματος, είτε
για διακοπή του χειριστή κλπ. Στην τελευταία στήλη σημειώνεται η ημερομηνία
καταγραφής των εργασιών και ο αριθμός του φύλλου καταγραφής για τη
συγκεκριμένη ημερομηνία. Στο τέλος του πίνακα υπολογίζεται το άθροισμα των
διαφόρων φάσεων εργασίας και το ποσοστό της κάθε φάσης στο σύνολο του χρόνου.
8.3. ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ-ΠΑΡΚΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ "ΣΕΙΧ-

ΣΟΥ"
8.3.1. Γενικά
Το Μάρτιο του 2009 πάρθηκαν από το δασικό δρόμο που βελτιωνόταν όλα τα
απαραίτητα στοιχεία έρευνας. Τα υλικά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ήταν:
¾ Ακόντια
Το περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης εκτείνεται Βορειοανατολικά της πόλης

και καταλαμβάνει τις Νότιες, Νοτιοδυτικές πλαγιές και τη λοφοσειρά της
κορυφογραμμής που ξεκινά από την κορυφή του Χορτιάτη και φθάνει μέχρι το
δρόμο Επταπυργίου Ασβεστοχωρίου (Ανδρεάδης Κ. 2005).
Διοικητικά υπάγεται στους Δήμους Θεσσαλονίκης, Πυλαίας Πανοράματος,

Τριανδρίας, Συκεών, Αγίου Παύλου, Χορτιάτη και στην κοινότητα Πεύκων (Ρετζίκι)
της Επαρχίας Θεσσαλονίκης του Νομού Θεσσαλονίκης.
108
Δικαστικά υπάγεται στο Ειρηνοδικείο, Πταισματοδικείο, Πρωτοδικείο και
Εφετείο Θεσσαλονίκης.
Αστυνομικώς υπάγεται στα τμήματα που υπάρχουν στους ανωτέρω Δήμους
και την κοινότητα που το περιβάλλουν, της Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης.
Οικονομικώς στις διάφορες Δ.Ο.Υ. της μείζονος περιοχής Θεσσαλονίκης.
Δασικά στο Δασαρχείο Θεσσαλονίκης της Διεύθυνσης Δασών Θεσσαλονίκης
και της Περιφερειακής Διεύθυνσης Δασών Κεντρικής Μακεδονίας.
Το περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης έχει συνολική έκταση 30.215,19

στρεμμάτων (3.021,52 ha). Τα όριά του ακολουθούν συγκεκριμένες γραμμές που
ορίζονται : (Χάρτης περιοχής μελέτης Περιαστικού Δάσους Σέιχ Σου)
Βόρεια-Βορειοανατολικά: Επαρχιακός δρόμος Νεαπολέως – Πεύκων –

Ασβεστοχωρίου – Εξοχής – Χορτιάτη
Ανατολικά: Επαρχιακός δρόμος Πανοράματος – Χορτιάτη,
Νότια-Νοτιοδυτικά:Επαρχιακός δρόμος Πυλαίας – Πανοράματος και παρυφές της

πόλης και
Δυτικά: Από τις παρυφές του βορειοανατολικού άκρου της πόλης.
Η κατανομή των εκτάσεων φαίνεται στον πίνακα 8.3.2.3-1.

Πίνακας 8.3.2.3-1 Κατανομή εκτάσεων του περιαστικού δάσους Θεσ/κης
Δήμος Έκταση σε στρέμματα
Αγίου Παύλου 1.364,447
Χορτιάτη 14.697,447
Θεσσαλονίκης 89,628
Πανοράματος 7.107,654
Πεύκων 1.129,008
Πυλαίας 2.296,056
Συκεών 2.211,372
Τριανδρίας 1.314,274
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 30.209,886
109
110
Συγκεντρωτικά η έκταση του περιαστικού δάσους Θεσσαλονίκης, με βάση το

είδος της δασοπονικής εκμετάλλευσης φαίνεται στον πίνακα 8.3.2.4-1 που ακολουθεί.
Πίνακας 8.3.2.4-1: Έκταση δασοπονικής εκμετάλλευσης περιαστικού δάσους
Έκταση σε
Μορφή εδαφοπονικής εκμετάλλευσης Ποσοστό %
στρέμματα
Δασοσκεπείς εκτάσεις
24.025,686 79,52
Μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις
1.925,500 6,37
Εκτάσεις αγροτικού χαρακτήρα
1.327,500 4,39
Χορτολιβαδικές και άγονες εκτάσεις
311,404 1,03
Εκτάσεις υποδομών
2.625,100 8,69
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 30.215,19 100,00
Σήμερα το μεγαλύτερης ηλικίας δάσος καλύπτει κυρίως τη Βόρεια και
Νοτιοδυτική πλευρά, ενώ προς ΒΑ όλες οι απομείνασες φυτείες είναι νεαρής ηλικίας,
δεν κυριαρχούν στο τοπίο και είναι εμφανείς οι προϋπάρχοντες πρινώνες.
Το κυρίαρχο είδος είναι η τραχεία πεύκη. Εντούτοις είναι αισθητή η

παρουσία του κυπαρισσιού, καθώς και της χαλεπίου πεύκης και της κουκουναριάς
που φυτεύτηκαν σε διάφορες θέσεις. Σε ορισμένα ρεύματα έχουν φυτευτεί πλατάνια
και λεύκες που δίνουν αντιθέσεις και ποικιλία στο τοπίο. Επίσης σε πολλές θέσεις
έχουν φυτευτεί σπάρτα, πικροδάφνες, δενδρολίβανα, λεβάντες, πυράκανθοι κλπ.
Επίσης πολλοί πρινώνες έμειναν όπως ήταν και θα παραμείνουν έτσι

δίνοντας διαφορετική όψη στο χώρο και τονίζοντας το ανάγλυφο.
Στο βορειοανατολικό μέρος του πάρκου όπου υπάρχουν αγροί που
καλλιεργούνται ακόμη δημιουργούν εναλλαγές στο χρώμα του τοπίου ανάλογες με
τη φάση που βρίσκεται η γεωργική καλλιέργεια, δηλαδή άροση – πράσινα φυτά –
θερισμός (καλαμιές) – αγρανάπαυση.
Από γεωτεκτονική άποψη η περιοχή μελέτης ανήκει στην Περιροδοπική

Ζώνη. Η Περιροδοπική ζώνη περιβάλλει ολόκληρη την παλιά κρυσταλλική μάζα
συμπεριλαμβανομένης της Ροδόπης και της Σερβομακεδονικής. Εκτείνεται ως ζώνη
πλάτους 10-20 Km, με διεύθυνση ΒΔ- ΝΑ στη δυτική πλευρά της Σερβομακεδονικής.
111
Από τα Ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα η ζώνη προεκτείνεται προς τα ΝΑ στη λίμνη
Λαγκαδά, τον κορμό της Χαλκιδικής και τη χερσόνησο της Σιθωνίας όπου κάμπτεται
προς τα ΒΑ με διεύθυνση ΝΔ - ΒΑ περνάει από την άκρη της χερσονήσου του Άθω
και προεκτείνεται υποθαλάσσια προς το νησί της Σαμοθράκης και την περιοχή
Αλεξανδρούπολης -Έβρου.
Η Περιροδοπική Ζώνη περιλαμβάνει σχηματισμούς των οποίων η ηλικία

αρχίζει από το Περμοτριαδικό μέχρι το Α. Ιουρασικό οπότε είχαμε και την πρώτη
τους μεταμόρφωση Αλπικής ηλικίας. Ειδικότερα περιλαμβάνει σχηματισμούς
Γνεύσιων του Παλαιοζωϊκού, που αποτελούν το υπόβαθρο και ίσως ανήκουν στη
Σερβομακεδονική Ζώνη, καθώς και Τριαδικά - Ιουρασικά μάρμαρα, κρυσταλλικοί
ασβεστόλιθοι, φυλλίτες, χαλαζίτες, ψαμμιτικοί ασβεστόλιθοι και αργιλικοί
ασβεστιτικοί σχιστόλιθοι.
Ειδικότερα η περιοχή ανήκει στην ενότητα Άσπρης Βρύσης-Χορτιάτη, όπου

τα κατωτέρω πετρώματα που απαντώνται είναι ερυθρές άργιλοι, ασβεστιτικός,
ασβεστόλιθοι ανακρυσταλλωμένοι, γάβρος και δουνίτες και περιδοτίτες.
Εδαφολογικά στην περιοχή απαντώνται οι κατωτέρω τύποι εδαφών :
Α) Φαιά ασβεστολιθικά εδάφη από ερυθρά αβαθή έως μετρίως βαθιά σκελετικά
αμμοπηλώδους υφής ξηρά και με αυξημένη διαπερατότητα.
Β) Κιτρινόφαια αμμοπηλώδη εδάφη συνεκτικά αβαθή έως μετρίως βαθιά με
ορίζοντες Α, Β πολύ λεπτούς, με ελάχιστα οργανικά υπολείμματα, μετρίως
διαπερατά.
Γ) Ερυθρόφαια αργιλοπηλώδη εδάφη έως αργιλοχαλικώδη συνεκτικά ξηρά με
συγκρίματα ασβεστιτικά.
Γενικότερα όλα τα παραπάνω εδάφη ανήκουν στην κατηγορία των ορφνών

δασικών εδαφών ανώριμων γενετικά με συχνή την απουσία του ορίζοντα Α πάνω
στον οποίο άρχισε να εμφανίζεται ο ξηροτάπητας ως ακατέργαστος χούμος ο οποίος
όμως αποτεφρώθηκε ολοσχερώς κατά την πυρκαγιά. Σε μικρό βάθος εμφανίζεται ο
ορίζοντας C.
Η μελέτη των κλιματικών και μετεωρολογικών συνθηκών στο περιαστικό

δάσος της Θεσσαλονίκης πραγματοποιείται από το μετεωρολογικό σταθμό του
112
Α.Π.Θ. Σύμφωνα με το Коеppen το κλίμα της Θεσσαλονίκης ανήκει στην κατηγορία
Csd δηλαδή "Μεσογειακός τύπος κλίματος ή μεσόθερμος τύπος κλίματος" με ξηρό
και θερμό θέρος.
Για το χρονικό διάστημα (1946-2002) το συνολικό ετήσιο ύψος των

κατακρημνισμάτων ανέρχεται στα 453 mm κατά μέσο όρο με ένα μέγιστο το
Νοέμβριο 54,2 mm και ένα δεύτερο μέγιστο το Μάιο στα 46,5 mm. Τη βλαστική
περίοδο (Μάρτιος – Σεπτέμβριος) το ύψος βροχής ανέρχεται στα 230,4 mm ενώ την
αναδασωτική περίοδο (Οκτώβριος – Φεβρουάριος) το ύψος βροχής ανέρχεται στα
222,8 mm. Οι ξηρότεροι μήνες του έτους είναι ο Ιούλιος (26,9 mm) και ο Αύγουστος
(19,8 mm).
Η μέση ετήσια θερμοκρασία για το ίδιο χρονικό διάστημα (1946-2002)

ανέρχεται στους 15,8ο C με ψυχρότερο μήνα τον Ιανουάριο (5,9ο C) και θερμότερο
τον Ιούλιο και Αύγουστο (25,9ο και 25,6ο C). Η απολύτως ελάχιστη θερμοκρασία που
έχει σημειωθεί είναι –12,6ο C (Ιανουάριος) και η απολύτως μέγιστη 41,8ο C (Ιούλιος).
Η μέση ετήσια υγρασία του αέρα είναι 70% και κυμαίνεται από 10-60% το καλοκαίρι
και από 30-100% τους χειμερινούς μήνες.
Οι ημέρες ολικού παγετού εμφανίζονται κατ’ εξαίρεση κυρίως τους μήνες

Ιανουάριο-Φεβρουάριο. Οι άνεμοι που επικρατούν στο περιαστικό δάσος είναι
αρκετά ισχυροί και πνέουν με ταχύτητες που φθάνουν έως και τα 40Km/h με
διεύθυνση Β, ΝΔ, ΒΑ, Ν και Α κατά τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάρτιο και
Ιούνιο.
Η μέση νέφωση κυμαίνεται από 644 ώρες τον Ιανουάριο έως 370 ώρες τον
Ιούλιο κατά μήνα και ο αριθμός ημερών ποικίλει από 15 έως 27 ημέρες. Παρακάτω
δίνεται το ομβροθερμικό διάγραμμα της περιοχής (Σχήμα 8.3.2.6-1), για μια περίοδο
42 ετών (1946-2002).
113
ΟΜΒΡΟΘΕΡΜΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1946-2002
30 60
Μέσες μηνιαιές θερμοκρασίες (ο C)

25 50
20 40
15 30
10 20
5 10
0 0
ΙΑΝ
ΙΟΥΝ
ΜΑΙΟΣ
ΜΑΡΤ
ΣΕΠΤ
ΟΚΤ
ΦΕΒ
ΙΟΥΛ
ΑΥΓ
ΑΠΡ
ΝΟΕΜΒ
ΔΕΚ
Σχήμα 8.3.2.6-1 Ομβροθερμικό διάγραμμα δάσους Θεσσαλονίκης
Η περιοχή ανήκει στην Παραμεσογειακή Ζώνη βλάστησης (Quercetalia

Pubescentis) που αποτελεί μια μεταβατική ζώνη βλάστησης από τα αείφυλλα
πλατύφυλλα στα ξηρόφυλλα φυλλοβόλα (Λοφώδης, υποορεινή). Ειδικότερα ανήκει
στην υποζώνη ostryo-carpinion και στον αυξητικό χώρο coccifero – carpinetum.
Φυτογεωγραφικά, πριν την αναδάσωση η περιοχή καλυπτόταν από

θαμνώνες αειφύλλων πλατυφύλλων και κυρίως πουρναριού. Η ύπαρξη πρινώνων
στην περιοχή οφείλεται στις έντονες ανθρωπογενείς επιδράσεις και στη μεγάλη
αντοχή του πρίνου στη βοσκή, πυρκαγιές, υλοτομίες και άλλες κακώσεις, σε
συνδυασμό με τη μεγάλη ριζοπρεμνοβλαστική ικανότητά του.
Η σημερινή σύνθεση της βλάστησης περιλαμβάνει τα αυτοφυή είδη της

ζώνης και τα τεχνητώς εισαχθέντα τα οποία αναπτύχθηκαν και αποτελούν ήδη
δάσος κωνοφόρων κυρίως τραχείας και κυπαρίσσου αμιγές ή μικτό μεταξύ των
ειδών και του πρίνου. Τα ανωτέρω είδη είναι κατάλληλα για την περιοχή του
περιαστικού δάσους το οποίο κατά το χρόνο της εισαγωγής τους ήταν πολύ
υποβαθμισμένο και ήταν αδύνατη η εισαγωγή άλλων πιο απαιτητικών ειδών. Όμως
τα είδη αυτά παρουσιάζουν το μειονέκτημα ότι είναι πυρόπληκτα είδη.
Τέλος δεν μπορεί να παραληφθεί και η παραποτάμια βλάστηση της ζώνης

αυτής κατά θέσεις αποτελούμενη κυρίως από Πλάτανο (P.Orientalis), η οποία
114
καταλαμβάνει τις κοίτες των ρευμάτων, εκείνων κυρίως που διατηρούν τρεχούμενα
νερά για μεγαλύτερη περίοδο του έτους.
Τα κυριότερα αυτοφυή και τα είδη που εισήχθησαν με αναδασώσεις είναι η
τραχεία πεύκη, η χαλέπιος πεύκη, η κουκουναριά, το κυπαρίσσι, η δάφνη, η
βαλανιδιά, ο άρκευθος, το αγιόκλημα, η αγριοαχλαδιά, ο ασπάλαθος, η γκορτσιά, το
κιτρινόξυλο, η κουμαριά, το σπάρτο, ο σχίνος, η φτελιά, το φυλίκη κλπ.
8.3.2.8.Διαίρεση του δάσους σε δασικά τμήματα-Δομή των

Το περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης αποτελεί μία ενιαία διαχειριστική
μονάδα παρότι τα όρια του δεν είναι σταθερά. Επιπλέον δεν περιλαμβάνεται στα
διοικητικά όρια ενός Δήμου ή Κοινότητας. Το περιαστικό δάσος διαιρείται ανάλογα
με το σκοπό στα εξής:
1) Διοικητικά στις περιοχές των Δήμων Αγ. Παύλου, Χορτιάτη, Θεσσαλονίκης,
Πανοράματος, Πεύκων, Πυλαίας, Συκεών και Τριανδρίας.
2) Υδρονομικά σε 8 λεκάνες απορροής, από τις οποίες οι 7 υπάγονται στους
χείμαρρους Πυλαίας και η 8η στο χείμαρρο Δενδροποτάμου.
3) Διαχειριστικά σε 8 τμήματα μονάδες αντίστοιχα με την υδρονομική διαίρεση τα
οποία υποδιαιρούνται σε 29 συστάδες.
8.3.2.9.Υπολογισμός οδικής πυκνότητας

8.3.2.9-2).
115
Εικόνα 8.3.2.9-2 Υπολογισμός εμβαδού δασικού Συμπλέγματος
Εφαρμόσθηκε η σχέση 9 και βρέθηκε ότι η οδική πυκνότητα για τη δασική

περιοχή του περιαστικού δάσους Σέιχ Σου είναι
ΣLυπ 148604, 23
Dυπ = = = 49, 08m / ha
F 3027,99

απόδοσης των μηχανημάτων έγινε στους δασικούς δρόμους του περιαστικού δάσους
Σέιχ Σου Θεσσαλονίκης, το Μάρτιο του 2009 όπου εκτελούνταν εργασίες
διαπλάτυνσης του οδικού δικτύου. Τα μηχανήματα τα οποία εργάστηκαν ήταν
προωθητής γαιών, εκσκαφέας και ισοπεδωτής.
Για να υπολογιστεί η πραγματική ωριαία απόδοση και πάλι ελήφθησαν
υπόψη διάφοροι παράγοντες, όπως είναι ο βαθμός απόδοσης του χειριστή, η
κατηγορία του εδάφους (% βραχώδες και % γαιώδες), οι κλίσεις των πρανών, ο
συντελεστής εκμετάλλευσης, το υψόμετρο και οι καιρικές συνθήκες. Ύστερα από
πολυάριθμες χρονικές μετρήσεις, ο κύκλος εργασίας των μηχανημάτων διαιρέθηκε
στις τέσσερις φάσεις. Στην περίπτωση του εκσκαφέα και του προωθητή γαιών είναι, η
φάση φόρτωσης του κάδου, η φάση μεταφοράς του υλικού, η φάση απόθεσης του
υλικού και η φάση επιστροφής στην αρχική θέση, ενώ στην περίπτωση του ισοπεδωτή
οι τέσσερις φάσεις είναι το κατέβασμα της λεπίδας, η προώθηση των υλικών, το
ανέβασμα της λεπίδας και η επιστροφή.
116
Οι χρόνοι φόρτωσης και απόθεσης για τον εκσκαφέα και τον προωθητή γαιών
και οι χρόνοι ανεβάσματος και κατεβάσματος της λεπίδας για τον ισοπεδωτή
θεωρήθηκαν και πάλι σταθεροί, γιατί παρουσιάζουν στατιστικά πολλά "σταθερά"
χαρακτηριστικά, αντίθετα οι χρόνοι μεταφοράς–προώθησης και επιστροφής και για
τα τρία μηχανήματα θεωρήθηκαν μεταβλητοί γιατί εξαρτήθηκαν άμεσα από την
απόσταση προώθησης και επιστροφής και κατά συνέπεια μεταβάλλονταν συνεχώς.
Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων καταβλήθηκε προσπάθεια, ώστε διάφορες
δυσκολίες, όπως ο ακριβής προσδιορισμός της έναρξης και της λήξης της κάθε φάσης,
να αντιμετωπισθούν με ιδιαίτερη προσοχή με σκοπό το αποτέλεσμα των μετρήσεων
να πλησιάζει πάρα πολύ στην πραγματική τιμή της απόδοσης του μηχανήματος.
καταγραφή των αποτελεσμάτων έγινε σε έντυπα ανάλογα με αυτά που
χρησιμοποιήθηκαν στις πειραματικές επιφάνειες του Πανεπιστημιακού δάσους
Ταξιάρχη και του δασικού συμπλέγματος Αρακύνθου.
Η σχετική έρευνα στον υπό διαπλάτυνση δασικό δρόμο του περιαστικού
δάσους Σέιχ Σου έγινε ξεχωριστά για τα τρία μηχανήματα που μελετήθηκαν. Τα
μηχανήματα εργάστηκαν σε τμήματα με διαφορετικές κλίσεις. Για καλύτερη
επεξεργασία τα στοιχεία ομαδοποιήθηκαν σε δύο ομάδες. Η πρώτη είναι για
επιφάνειες με κλίση μικρότερη του 20% και η δεύτερη για επιφάνειες με κλίση
μεγαλύτερη από 20%. Στο χάρτη κλίσεων που ακολουθεί φαίνονται οι κλίσεις σε όλη
την έκταση του περιαστικού δάσους Σέιχ Σου.
117
118
Σχήμα 8.3.3-1 Κλίσεις δασικού εδάφους περιαστικού δάσους Σέιχ Σου
Σύμφωνα με το σχήμα 8.3.3-1 η μέση κλίση του δασικού εδάφους που

παριστάνεται με την κόκκινη μπάρα στα διάφορα δασικά τμήματα κυμαίνεται από
10 έως 20%, η πράσινη μπάρα παριστάνει την ελάχιστη κλίση του κάθε δασικού
τμήματος με τιμές από 0 έως 5% και η κίτρινη μπάρα τη μέγιστη κλίση με τιμές από
21 έως 59%.
119
8.4. ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΜΕ LASER
8.4.1. Γενικά
Το Μάιο του 2009 πάρθηκαν στη Λεπτοκαρυά Κατερίνης, (Εικόνα 8.4.4-1)
όπου γίνονταν εργασίες ισοπέδωσης ενός γηπέδου, όλα τα απαραίτητα στοιχεία
έρευνας. Τα υλικά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ήταν:
¾ Ακόντια
Εικόνα 8.4.4-1 Πειραματική θέση στην περιοχή Λεπτοκαρυάς
120
9. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
9.1. Πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη
9.1.1. Πείραμα με φορτωτή σε τμήματα του δασικού δρόμου

Στο δασικό δρόμο των δασικών τμημάτων 21, 22, 23, 31, 32, 38, 39, 40, 41, 43,
44 και 45 του Πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη όπου εκτελούνταν εργασίες
συντήρησης και διαπλάτυνσης, χρησιμοποιήθηκε ο φορτωτής 950H της εταιρείας
Caterpillar, τα τεχνικά χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται στον πίνακα 8.1.3.1-1.
Η φόρτωση των υλικών γινόταν σε δύο φορτηγά με χωρητικότητα καρότσας 16 m3
και 17 m3 αντίστοιχα. Ο τρόπος τοποθέτησης του φορτωτή ως προς το φορτηγό, που
χρησιμοποιήθηκε ήταν η διάταξηV. Τα φορτηγά οχήματα τοποθετούνταν υπό γωνία
ως προς το φορτωτή, είτε αριστερά είτε δεξιά.
Πίνακας 9.1.1.-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά φορτωτή
Μοντέλο Cat 950H
Ισχύς 196 (hp)
Βάρος 18095 (Kg)
Χωρητικότητα κάδου 2,7-4 (m3)
Χωρητικότητα κάδου μέχρι το χείλος 2,3 (m3)
Χωρητικότητα κάδου με όγκο σωρού 2,7 (m3)
Μέγιστο πλάτος κάδου 2,994 (m)
Μέγιστο ύψος 3,452 (m)
Μέγιστο ύψος ανύψωσης του κάδου 5,386 (m)
Απόσταση μεταξύ δύο αξόνων τροχών 3,350 (m)
Συνολικό μήκος 8,112 (m)
Μέγιστη ταχύτητα εμπρός (1η, 2η, 3η, 4η) 7-13-23-40 (Km/h)
Μέγιστη ταχύτητα όπισθεν (1η, 2η, 3η,4η ) 8-14-25-44 (Km/h)
Από τα οριοθετηθέντα τμήματα του δασικού δρόμου, όπου έγινε το πείραμα

και σε μήκος L=20 m και έδαφος γαιώδες επιλέχθηκε ένα δείγμα και μετρήθηκαν οι
χρόνοι στις διάφορες φάσεις λειτουργίας του φορτωτή (Πίνακας 9.1.1.-2).
121
Πίνακας 9.1.1-2 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων φορτωτή
Φάση Α Φάση Β Φάση Γ Φάση Δ
Καθυστερήσεις
(Πλήρωση κάδου) (Έμφορτη διαδρομή) (Απόθεση υλικών) (Άφορτη διαδρομή) Ημερομηνία/Αριθμός
Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια φάσης Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια φύλλου
Α/Α
φάσης φάσης (sec) φάσης (sec) φάσης φάσης (sec) φάσης φάσης (sec) φάσης φάσης (sec)
1 1 15 2 22,38 3 10 4 15,15
2 5 15 6 21,57 7 10 8 17,17
3 9 15 10 20,99 11 10 12 14,27
4 13 15 14 24,55 15 10 16 15,89
5 17 15 18 20,76 19 10 20 12,67 21 55
6 22 15 23 22,31 24 10 25 14,56
7 26 15 27 19,44 28 10 29 13,78
8 30 15 31 22,71 32 10 33 12,99
9 34 15 35 20,03 36 10 37 12,19
10 38 15 39 21,04 40 10 41 17,03
11 42 15 43 24,66 44 10 45 14,31
12 46 15 47 25,1 48 10 49 13,29
13 50 15 51 20,07 52 10 53 11,67 02-02-08/1
14 54 15 55 22,81 56 10 57 16,16
15 58 15 59 25,99 60 10 61 14,55
16 62 15 63 25,2 64 10 65 13,80 66 70
17 67 15 68 26,7 69 10 70 15,70
18 71 15 72 21,68 73 10 74 15,00
19 75 15 76 22,88 77 10 78 14,30
20 79 15 80 23,29 81 10 82 13,90
21 83 15 84 22,13 85 10 86 14,80
22 87 15 88 20,2 89 10 90 13,61
23 91 15 92 25,5 93 10 94 13,74
24 95 15 96 23,56 97 10 98 12,40
25 99 15 100 24,07 101 10 102 15,00 103 110
Άθροισμα − − 375 − 569,62 − 250 − 357,93 − 235 1787,55
Μ.Ο − − 15 − 22,78 − 10 − 14,32 − 9,40 71,50
Αριθμός
− 25 − 25 − 25 − 25 − − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 20,98% − 31,87% − 13,99% − 20,02% − 13,15% 100,00%
122
Η τυπική απόκλιση, το τυπικό σφάλμα και το μέγεθος του δείγματος που
απαιτούνται για την έρευνα υπολογίσθηκαν ύστερα από στατιστική ανάλυση των
στοιχείων και σύμφωνα με τις παρακάτω σχέσεις (Μάτης 2003).
2
⎛ −
⎞
n
∑ ⎜ 1
X − X ⎟
S = ι =1 ⎝ ⎠ (Σχέση 10)
n −1
όπου S =τυπική απόκλιση του δείγματος
X i = οι τιμές της μεταβλητής
−
X = ο αριθμητικός μέσος της μεταβλητής
n= το μέγεθος του δείγματος.
S
S− = (Σχέση 11)
X n
όπου S − = το τυπικό σφάλμα ή σφάλμα δειγματοληψίας
X
2
⎛ t*S ⎞
V =⎜ ⎟ (Σχέση 12)
⎝ a ⎠
όπου V = το απαιτούμενο μέγεθος του δείγματος
S = η τυπική απόκλιση του δείγματος
t = η τιμή της κατανομής Student για πιθανότητα (1-α) και n-1 βαθμούς
ελευθερίας
a = η μέγιστη παραδεκτή διαφορά μεταξύ του δειγματικού μέσου και
του αγνώστου μέσου του πληθυσμού σε απόλυτες τιμές
Τέλος τα όρια εμπιστοσύνης του μέσου όρου του δείγματος θα κυμαίνονται
− −
από X −t*S− έως X +t*S− (Σχέση 13)
X X
Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία του πίνακα 8.1.3.1-2 και με βάση τις σχέσεις 10-13
έχουμε:
Για τη φάση Β (προώθηση των υλικών):
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο φορτωτής κατά τη λειτουργία του
−
σε αυτή τη φάση είναι X = 22, 78sec
¾ Η τυπική απόκλιση είναι S = 2, 04
¾ Το τυπικό σφάλμα του δείγματος είναι S − = 0, 41

X
123
¾ Το απαιτούμενο μέγεθος του δείγματος για παραδεκτό σφάλμα α=5% και
πιθανότητα 95% είναι V=14 το οποίο είναι μικρότερο από το δείγμα n=25 μετρήσεις,
που επιλέχθηκε. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι κάθε γραμμή του πίνακα
αποτελεί ένα σύνολο κύκλων εργασίας, στις περισσότερες περιπτώσεις περισσοτέρων
του ενός, προκειμένου να ολοκληρωθεί η εργασία στα οριοθετημένα τμήματα των 20
μέτρων.
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (προώθηση υλικών) για πιθανότητα
95% και για 24 βαθμούς ελευθερίας θα είναι από 21,93 έως 23,63.
Για τη φάση Δ (επιστροφή στο αρχικό μέτωπο φόρτωσης):
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο φορτωτής κατά τη λειτουργία του
−
σε αυτή τη φάση είναι X = 14,32sec

X

που επιλέχθηκε.
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (προώθηση υλικών) για πιθανότητα
Για τις φάσεις Α (πλήρωση κάδου φορτωτή) και Γ (απόθεση των υλικών) δεν
έγινε στατιστική επεξεργασία του μεγέθους του δείγματος γιατί σε αυτές τις
περιπτώσεις το μηχάνημα κατά τη λειτουργία του παρουσιάζει "στατιστικά" πολλά
σταθερά στοιχεία.
Συγκεντρωτικά λοιπόν οι μέσοι χρόνοι για κάθε φάση εργασίας του φορτωτή
φαίνονται στον πίνακα 9.1.1-3.
Πίνακας 9.1.1-3 Μέσοι χρόνοι εργασίας του φορτωτή

ΦΑΣΗ Μέσος χρόνος (sec) Είδος εργασίας Ποσοστό (%) Παρατηρήσεις
Φόρτωση κάδου
Α 15 20,98 Σταθερός χρόνος
φορτωτή
Μεταβλητός
Β 22,78 Έμφορτη διαδρομή 31,87
χρόνος
Γ 10 Απόθεση υλικού 13,99 Σταθερός χρόνος
Μεταβλητός
Δ 14,32 Άφορτη διαδρομή 20,02
χρόνος
Καθυστερήσεις 9,40 - 13,15 -
Συνολικός χρόνος ενός κύκλου εργασίας: 1,192 min
124
Η θεωρητική απόδοση του φορτωτή, θα είναι (Γαβριηλίδης 1991):
60
Qθ = VS1,2 Znn (m3 / h)
K
Για να υπολογισθεί η χωρητικότητα του κάδου υπάρχουν δύο μέθοδοι. Στην
περίπτωση που το υλικό που πρόκειται να μεταφερθεί είναι σε χαλαρή κατάσταση,
τότε η χωρητικότητα του κάδου υπολογίζεται από το γινόμενο της ονομαστικής
χωρητικότητας του κάδου επί το συντελεστή επιπλήσματος του υλικού και σε αυτό
τον όγκο προστίθεται ο όγκος σωρού.
Στην περίπτωση που το υλικό που πρόκειται να μεταφερθεί είναι σε φυσική
κατάσταση όπως συμβαίνει με την εκσκαφή, τότε η χωρητικότητα του κάδου
προκύπτει από το γινόμενο της ονομαστικής χωρητικότητας του κάδου, επί το
συντελεστή επιπλήσματος του υλικού, επί το συντελεστή φόρτωσης και σε αυτό το
γινόμενο προστίθεται ο όγκος σωρού και πάλι.
Ο συντελεστής φόρτωσης ποικίλει για τα διάφορα υλικά και οι τιμές του
φαίνονται στον πίνακα 9.1.1.-4 (Caterpillar Performance Handbook).
Πίνακας 9.1.1-4 Τιμές συντελεστή φόρτωσης για διάφορα υλικά
Χαλαρή μορφή Φυσική μορφή Συντελεστής
Υλικά
(Kg/m3) (Kg/m3) φόρτωσης
Βασάλτης 1960 2970 0,67
Βωξίτης, καουτσούκ 1420 1900 0,75
Καρνοτίτης 1630 2200 0,74
Στάχτες 560 860 0,66
Φυσική άργιλος 1660 2020 0,82
Ξηρή άργιλος 1480 1840 0,81
Υγρή άργιλος 1660 2080 0,80
Άργιλος&χαλίκια (ξηρά) 1420 1660 0,85
Άργιλος&χαλίκια (υγρά) 1540 1840 0,85
Γαιάνθρακας 1190 1600 0,74
Αποσυντιθέμενος βράχος - - -
75% βράχος-25%χώμα 1960 2790 0,70
50% βράχος-50%χώμα 1720 2280 0,75
25% βράχος-75%χώμα 1570 1960 0,80
Έδαφος ξηρό πακτωμένο 1510 1900 0,80
Έδαφος υγρό εκσκαφής 1600 2020 0,79
Λάσπη 1250 1540 0,81
Σπασμένος γρανίτης 1660 2730 0,61
Χαλίκια ξηρά 6-50mm 1690 1900 0,89
Χαλίκια υγρά 6-50mm 2020 2260 0,89
Γύψος σπασμένος 1810 3170 0,57
Γύψος θρυμματισμένος 1600 2790 0,57
Αιματίτης 1810-2450 2130-2900 0,85
Ασβεστόλιθος σπασμένος 1540 - -
Ασβεστόλιθος θρυμ/νος 1540 3260 0,85
125
Χαλαρή μορφή Φυσική μορφή Συντελεστής
Υλικά
(Kg/m3) (Kg/m3) φόρτωσης
Μαγνητίτης 2790 3030 0,85

Άμμος ξηρή 1420 1600 0,89
Άμμος υγρή 1840 2080 0,89
Άμμος&άργιλος (χαλαρή) 1600 2020 0,79
Άμμος και άργιλος (πακτ.) 2400 - -
Άμμος και χαλίκια ξηρά 1720 1930 0,89
Άμμος και χαλίκια υγρά 2020 2230 0,91
Αμμόλιθος 1510 2520 0,60
Σχιστόλιθος 1250 1660 0,75
Λάβα ηφαιστείου-σκουριά 1750 2940 0,60
Χιόνι ξηρό 130 - -
Χιόνι υγρό 520 - -
Σπασμένες πέτρες 1600 2670 0,60
Τακονίτης 1630-1900 2360-2700 0,58
Με βάση λοιπόν αυτά τα στοιχεία και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του κάδου

του φορτωτή, η συνολική χωρητικότητα του κάδου θα είναι V=2,43m3.
Ο χρόνος ενός κύκλου εργασίας αποτελείται από το σύνολο των σταθερών
και μεταβλητών χρόνων. Σταθεροί χρόνοι θεωρούνται ο χρόνος φόρτωσης του
υλικού, ο χρόνος απόθεσης του υλικού και οι ελιγμοί.
• Σύμφωνα με τη Caterpillar ο χρόνος φόρτωσης φαίνεται στο πίνακα 9.1.1-5.
Πίνακας 9.1.1-5 Σταθεροί χρόνοι φόρτωσης του φορτωτή από την Caterpillar
Υλικά Χρόνοι (min)
Ομοιόμορφο μείγμα αδρανών υλικών 0,03-0,05
Υγρό μίγμα αδρανών υλικών 0,03-0,06
Υγρή λάσπη 0,03-0,07
Έδαφος, πέτρες και ρίζες 0,04-0,20
Οικοδομικά υλικά 0,05-0,20
• Ο χρόνος ελιγμών είναι περίπου 0,20 min με ένα έμπειρο χειριστή και
• Ο χρόνος απόθεσης του υλικού κυμαίνεται από 0,00-0,10 min. Τυπικά αυτός ο
χρόνος είναι από 0,04-0,07 min.
Άρα το σύνολο των σταθερών χρόνων στη περίπτωση του πειράματος θα είναι
tσταθ=0,05+0,2+0,07=0,32 min
Μεταβλητοί θεωρούνται οι χρόνοι μεταφοράς του υλικού και επιστροφής
στην αρχική θέση. Οι μεταβλητοί χρόνοι σύμφωνα πάλι με την Caterpillar μπορούν
να υπολογιστούν από τη σχέση.
6
Δηλαδή t f = = 0, 07 min (εμπρός)
16, 7 *5,3
126
6
και t f = = 0, 06 min (όπισθεν)
16, 7 *6,5
Άρα tf=0,07+0,06=0,13 min
Ο συνολικός χρόνος ενός κύκλου εργασίας θα είναι Κ=0,32+0,13=0,45 min
Άρα η θεωρητική απόδοση του φορτωτή θα είναι:
60 60
Qθ = VS1,2 Znn = 2, 43*0,86*0,83*0, 75 = 173, 45m3 / h
K 0, 45
Η πραγματική απόδοση του φορτωτή προκύπτει από τις μετρήσεις στην
60
περιοχή μελέτης και θα είναι σύμφωνα με τη σχέση: Qπ = V ( m3 / h)
K
60 60
Qπ = V= 2, 43 = 140,87 m3 / h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις)
K 1, 035
60 60
Qπ = V= 2, 43 = 122,31m3 / h (συνολικός χρόνος με τις καθυστερήσεις)
K 1,192
Το σύνολο των κύκλων εργασίας που χρειάστηκε ο φορτωτής για να φορτώσει
τα φορτηγά οχήματα με χωρητικότητα καρότσας 16 και 17 m3 αντίστοιχα, ήταν:
Vφορτηγου 16
ΣΚ = = = 6,58 κύκλους και
Vφορτωτη 2, 43
Vφορτηγου 17
ΣΚ = = = 6, 70 κύκλους
Vφορτωτη 2, 43
Κάθε κύκλος εργασίας ολοκληρωνότανε σε 1,192 λεπτά άρα για το φορτηγό όχημα με
χωρητικότητα καρότσας 16 m3
• Ο πραγματικός χρόνος φόρτωσής του ήταν 1,192*6,58=7,84 min
• Ο πραγματικός χρόνος χωρίς καθυστερήσεις ήταν 1,035*6,58=6,81 min
• Και ο θεωρητικός χρόνος ήταν 0,43*6,58=2,83 min
Και για το φορτηγό όχημα με χωρητικότητα καρότσας 17 m3
• Ο πραγματικός χρόνος φόρτωσής του ήταν 1,192*6,70=7,99 min
• Ο πραγματικός χρόνος χωρίς καθυστερήσεις ήταν 1,035*6,70=6,93 min
• Και ο θεωρητικός χρόνος ήταν 0,43*6,70=2,88 min
127
9.1.2. Πείραμα με εκσκαφέα σε τμήματα του δασικού δρόμου
9.1.2.1.Πείραμα με εκσκαφέα σε τμήματα του δασικού δρόμου με

κλίση μικρότερη του 20%
Στο δασικό δρόμο του Πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη όπου εκτελούνταν

εργασίες συντήρησης και διαπλάτυνσης, χρησιμοποιήθηκε ο εκσκαφέας Cat Μ318D
της εταιρείας Caterpillar, τα τεχνικά χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται στον
πίνακα 9.1.2.1-1.
Πίνακας 9.1.2.1-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά εκσκαφέα
Μοντέλο Cat Μ318D
Ισχύς 166 (hp)
Βάρος 18200-20100 (Kg)
Χωρητικότητα κάδου 0,38-1,26 (m3)
Χωρητικότητα κάδου με όγκο σωρού 0,47-1,37 (m3)
Ταχύτητα εμπρός-πίσω (1η) 8 (Km/h)
Μέγιστη ταχύτητα εμπρός 37 (Km/h)
Μέγιστο μήκος 8,870 (m)
Αριθμός κυλίνδρων 6
Μέγιστο πλάτος 2,550 (m)
Χωρητικότητα ρεζερβουάρ 385 (L)
Ο εκσκαφέας εργάστηκε σε τμήματα με διαφορετικές κλίσεις. Για καλύτερη

επεξεργασία, τα στοιχεία ομαδοποιήθηκαν σε δύο ομάδες. Η πρώτη είναι για
επιφάνειες με κλίση μικρότερη του 20% και η δεύτερη για επιφάνειες με κλίση
μεγαλύτερη από 20%. Στο χάρτη κλίσεων του Πανεπιστημιακού Δάσους Ταξιάρχη
που ακολουθεί φαίνονται οι κλίσεις σε όλη την έκταση του Πανεπιστημιακού
δάσους.
128
129
Σχήμα 9.1.2.1-1 Κλίσεις δασικού εδάφους στον Ταξιάρχη
Σύμφωνα με το Σχήμα 9.1.2.1-1 η μέση κλίση του δασικού εδάφους σε κάθε

δασικό τμήμα στο οποίο έγιναν οι εργασίες, παριστάνεται με την κόκκινη μπάρα και
κυμαίνεται από 17 έως 39%, η πράσινη μπάρα παριστάνει την ελάχιστη κλίση του
κάθε δασικού τμήματος με τιμές από 6 έως 13% και η κίτρινη μπάρα τη μέγιστη κλίση
με τιμές από 30 έως 53%.
και σε μήκος L=10 m και έδαφος γαιώδες και κλίση μικρότερη του 20% (μίγμα
διαφόρων ομάδων κοκκομετρικών μεγεθών) επιλέχθηκε ένα δείγμα και μετρήθηκαν
οι χρόνοι στις διάφορες φάσεις λειτουργίας του εκσκαφέα (Πίνακας 9.1.2.1-2).
στοιχείων σύμφωνα με τις σχέσεις 10-13. Συνεπώς:
Για τη φάση Α (εκσκαφή και πλήρωση κάδου):
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο εκσκαφέας κατά τη λειτουργία του
−
130
Πίνακας 9.1.2.1-2 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων εκσκαφέα (κλίση <20%)
Καθυστερήσεις Ημερομηνία/
(Εκσκαφή&Πλήρωση κάδου) (Περιστροφή) (Εκκένωση κάδου) (Επαναφορά)
Αριθμός
Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια
Α/Α φύλλου
φάσης φάσης (sec) φάσης φάσης (sec) φάσης φάσης (sec) φάσης φάσης (sec) φάσης φάσης (sec)
1 1 42,32 2 8,68 3 9,67 4 7,04
2 5 47,53 6 10,24 7 10,05 8 7,24
3 9 50,73 10 9,46 11 8,44 12 6,06
4 13 42,58 14 8,45 15 9,46 16 8,32
5 17 43,03 18 9,05 19 10,10 20 7,41
6 21 45,58 22 8,64 23 9,36 24 7,11
7 25 47,60 26 8,16 27 10,67 28 8,03 29 75
8 30 42,48 31 9,43 32 8,16 33 6,73
9 34 43,58 35 8,34 36 10,46 37 7,64
10 38 62,37 39 8,34 40 9,37 41 8,18
11 42 47,78 43 8,01 44 10,38 45 6,92
12 46 45,68 47 8,29 48 9,47 49 7,71
13 50 46,86 51 7,69 52 10,58 53 8,26
14 54 42,90 55 7,64 56 8,37 57 8,38
15 58 42,14 59 9,25 60 10,59 61 6,81
31-1-2007/1
16 62 46,00 63 8,74 64 10,76 65 8,47
17 66 47,31 67 8,67 68 9,08 69 7,26
18 70 46,13 71 8,26 72 9,66 73 6,93
19 74 42,03 75 9,03 76 8,64 77 8,14
20 78 45,31 79 7,29 80 10,37 81 7,61
21 82 43,23 83 8,88 84 10,47 85 6,44
22 86 46,98 87 9,12 88 9,06 89 8,12
23 90 42,22 91 7,77 92 9,03 93 8,17 94 90
24 95 47,44 96 8,36 97 10,08 98 7,19
25 99 43,18 100 8,97 101 8,79 102 6,77
26 103 62,05 104 9,00 105 9,08 106 8,28
27 107 42,19 108 9,13 109 8,37 110 6,90
28 111 47,33 112 7,15 113 10,00 114 6,82
29 115 42,08 116 8,99 117 9,98 118 7,25 119 135
30 120 42,00 121 8,94 122 8,89 123 8,35
Άθροισμα − − 1378,64 − 257,97 − 287,39 − 224,54 − 300 2448,54
Μ.Ο − − 45,95 − 8,60 − 9,58 − 7,48 − 10,00 81,62
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 4 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 56,30% − 10,54% − 11,74% − 9,17% − 12,25% 100,00%
131
¾ Το τυπικό σφάλμα του δείγματος είναι S − = 0,92
X

μέτρων.
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Α (εκσκαφή και πλήρωση κάδου) για
πιθανότητα 95% και για 29 βαθμούς ελευθερίας θα είναι από 44,07 έως 47,83.
Για τη φάση Β (περιστροφή):
−

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (περιστροφή) για πιθανότητα 95% και
για 29 βαθμούς ελευθερίας θα είναι από 8,35 έως 8,85.
Για τη φάση Γ (εκκένωση κάδου):
−

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Γ (εκκένωση κάδου) για πιθανότητα 95%
και για 29 βαθμούς ελευθερίας θα είναι από 9,29 έως 9,87.
132
Για τη φάση Δ (επαναφορά στην αρχική θέση):
−

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Δ (επαναφορά στην αρχική θέση) για
Συγκεντρωτικά λοιπόν οι μέσοι χρόνοι για κάθε φάση εργασίας του
εκσκαφέα φαίνονται στον πίνακα 9.1.2.1-3 που ακολουθεί.
Πίνακας 9.1.2.1-3 Μέσοι χρόνοι εργασίας του εκσκαφέα (κλίση<20%)

Μέσος χρόνος
ΦΑΣΗ Είδος εργασίας Ποσοστό (%) Παρατηρήσεις
(sec)
Α 45,95 Εκσκαφή και πλήρωση κάδου 56,30 Μεταβλητός
Β 8,60 Περιστροφή 10,54 Μεταβλητός
Γ 9,58 Εκκένωση κάδου 11,74 Μεταβλητός
Δ 7,48 Επαναφορά 9,17 Μεταβλητός
Καθυστερήσεις 10,00 - 12,25
V
Η θεωρητική απόδοση του εκσκαφέα είναι Qθ = 60 S1,2 Znn (m3 / h)
K
Προκειμένου να υπολογισθεί η χωρητικότητα του κάδου πρέπει να
γνωρίζουμε την ονομαστική χωρητικότητα του κάδου και τον όγκο σωρού και αυτό
το άθροισμα να το πολλαπλασιάσουμε με το συντελεστή επιπλήσματος του υλικού,
και το συντελεστή φόρτωσης.
Άρα στη συγκεκριμένη περίπτωση με βάση τα χαρακτηριστικά του εκσκαφέα
από τον πίνακα 9.1.2.1-1, την τιμή του συντελεστή επιπλήσματος από τον πίνακα
3.1.3-1 και την τιμή του συντελεστή φόρτωσης από τον πίνακα 9.1.1-4 , η
χωρητικότητα του υλικού στον κάδο είναι V=0,91 m3.
Όσον αφορά τους θεωρητικούς χρόνους ενός κύκλου εργασίας, σύμφωνα με
την κατασκευάστρια εταιρεία (Caterpillar), οι χρόνοι στις τέσσερις επιμέρους φάσεις
θα είναι:
133
Χρόνος εκσκαφής και πλήρωσης κάδου=0,25 min
Χρόνος έμφορτης περιστροφής=0,06 min
Χρόνος αδειάσματος κάδου=0,03 min και
Χρόνος άφορτης περιστροφής=0,05 min
Συνεπώς ο συνολικός θεωρητικός χρόνος ενός κύκλου εργασίας θα είναι
Κ=0,25+0,06+0,03+0,05=0,39 min.
Και η θεωρητική απόδοση θα είναι:
V 0,91
Qθ = 60 S1,2 Znn = 60 0,85*0,83*0, 75 = 74, 08m3 / h
K 0,39
Η πραγματική απόδοση του εκσκαφέα σύμφωνα με τις μετρήσεις των
60
διαφόρων κύκλων εργασίας θα είναι: Qπ = V ( m3 / h)
K
60 60
Άρα: Qπ = V= *0,91 = 45, 73m3 / h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις)
K 1,194
60 60
Qπ = V= *0,91 = 40,15m3 / h (συνολικός χρόνος με καθυστερήσεις)
K 1,360
9.1.2.2.Πείραμα με εκσκαφέα σε τμήματα του δασικού δρόμου με

κλίση μεγαλύτερη του 20%
και σε μήκος L=10m και έδαφος γαιώδες και κλίση μεγαλύτερη το 20% (μίγμα
οι χρόνοι στις διάφορες φάσεις λειτουργίας του ίδιου εκσκαφέα (Πίνακας 9.1.2.2-1).
−

X
134
Πίνακας 9.1.2.2-1 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων εκσκαφέα (κλίση >20%)
(Εκσκαφή&Πλήρωση κάδου) (Περιστροφή) (Εκκένωση κάδου) (Επαναφορά)
Αριθμός
Α/Α φύλλου
1 1 48,33 2 9,05 3 9,32 4 6,69
2 5 53,54 6 8,00 7 10,46 8 8,56
3 9 56,80 10 7,89 11 8,67 12 7,23
4 13 48,76 14 8,06 15 9,45 16 8,81
5 17 49,00 18 9,46 19 10,47 20 6,78
6 21 51,52 22 8,37 23 9,03 24 8,64
7 25 53,32 26 9,54 27 10,67 28 7,45
8 29 48,48 30 8,37 31 8,46 32 9,05
9 33 49,05 34 7,64 35 10,57 36 8,86
10 37 68,73 38 10,67 39 9,38 40 6,35 41 85
11 42 53,87 43 8,49 44 10,47 45 8,67
12 46 51,86 47 10,46 48 9,85 49 7,41
13 50 52,68 51 7,93 52 10,64 53 8,39
14 54 48,09 55 9,87 56 8,69 57 8,06
15 58 48,41 59 9,47 60 10,46 61 8,67
31-1-2007/1
16 62 52,00 63 9,08 64 10,97 65 7,12
17 66 53,13 67 8,06 68 8,08 69 6,12
18 70 52,31 71 7,77 72 9,33 73 8,01
19 74 48,30 75 10,37 76 8,36 77 8,26 78 45
20 79 51,00 80 9,36 81 10,78 82 7,32
21 83 49,19 84 7,31 85 10,67 86 8,77
22 87 52,89 88 10,89 89 9,04 90 9,03
23 91 48,22 92 8,47 93 9,78 94 8,00
24 95 53,44 96 10,96 97 10,38 98 6,45
25 99 49,17 100 7,46 101 8,66 102 7,66
26 103 68,07 104 9,01 105 9,36 106 8,99
27 107 48,13 108 9,78 109 8,66 110 8,14
28 111 53,32 112 8,44 113 10,10 114 9,46
29 115 48,08 116 7,34 117 9,87 118 6,88 119 180
30 120 48,72 121 8,67 122 8,30 123 7,98
Άθροισμα − − 1558,41 − 266,24 − 288,93 − 237,81 − 310 2661,39
Μ.Ο − − 51,95 − 8,87 − 9,63 − 7,93 − 10,33 88,71
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 4 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 58,56% − 10,00% − 10,86% − 8,94% − 11,65% 100,00%
135
μέτρων.
−
σε αυτή τη φάση είναι X = 8,87 sec

X

που επιλέχθηκε. Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (περιστροφή) για πιθανότητα
Για τη φάση Γ (εκκένωση κάδου):
−
¾ Η τυπική απόκλιση είναι S = 0,89

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Γ (εκκένωση κάδου) για πιθανότητα 95%
Για τη φάση Δ (επαναφορά στην αρχική θέση):
−
136

X

Συγκεντρωτικά οι μέσοι χρόνοι του φορτωτή φαίνονται στον πίνακα 9.1.2.2-2.
Πίνακας 9.1.2.2-2 Μέσοι χρόνοι εργασίας του εκσκαφέα (κλίση>20%)

Α 51,95 Εκσκαφή&πλήρωση κάδου 58,56 Μεταβλητός
Η θεωρητική απόδοση του εκσκαφέα όπως και στην προηγούμενη περίπτωση

V 0,91
είναι: Qθ = 60 S1,2 Znn = 60 0, 75*0, 75*0, 65 = 51,19m3 / h
K 0,39
Και η πραγματική απόδοση θα είναι:
60 60
Qπ = V= *0,91 = 41,81m3 / h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις)
K 1,306
60 60
Qπ = V= *0,91 = 36,92m3 / h (συνολικός χρόνος με τις καθυστερήσεις)
K 1, 479
9.1.3. Πείραμα με ισοπεδωτή σε τμήματα του δασικού δρόμου

Στο δασικό δρόμο του Πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη όπου εκτελούνταν
εργασίες διαπλάτυνσης, χρησιμοποιήθηκε ο ισοπεδωτής BM312 της εταιρείας Volvo,
τα τεχνικά χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται στον πίνακα 9.1.3-1.
137
Πίνακας 9.1.3-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά ισοπεδωτή
Μοντέλο VOLVO BM 312
Ισχύς 160 (hp)
Μήκος λεπίδας 3,650 (m)
Ύψος λεπίδας 0,56 (m)
Μέγιστη ταχύτητα εμπρός (1η, 2η, 3η) (0,5-4,2),(2-11,6),(7-33) (Km/h)
Μέγιστη ταχύτητα όπισθεν (1η, 2η, 3η) (0,5-4,3),(2-12),(7-33) (Km/h)
Μέγιστο μήκος με μπροστινή λεπίδα 9,4 (m)
Μέγιστο μήκος με μπροστινή λεπίδα και ripper 10,35 (m)
Εικόνα 9.1.3-1 Διαμορφωτής γαιών στο δάσος Ταξιάρχη

και σε μήκος L=25m και έδαφος γαιώδες (μίγμα διαφόρων ομάδων κοκκομετρικών
μεγεθών) επιλέχθηκε ένα δείγμα και μετρήθηκαν οι χρόνοι στις διάφορες φάσεις
λειτουργίας του ισοπεδωτή. (Πίνακας 9.1.3-2)
138
(Κατέβασμα λεπίδας) (Ισοπέδωση) (Ανέβασμα λεπίδας) (Επιστροφή)
Αριθμός
Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια φύλλου
Α/Α
1 1 12 2 103,80 3 12 4 50,53
2 5 12 6 101,63 7 12 8 51,64
3 9 12 10 100,57 11 12 12 53,80
4 13 12 14 124,90 15 12 16 54,30 Χανδάκι
5 17 12 18 103,30 19 12 20 50,68
6 21 12 22 101,13 23 12 24 51,72
7 25 12 26 94,90 27 12 28 54,80
8 29 12 30 100,44 31 12 32 53,55 33 130
9 34 12 35 94,82 36 12 37 54,17
10 38 12 39 101,24 40 12 41 60,39
11 42 12 43 103,76 44 12 45 51,38
12 46 12 47 103,88 48 12 49 54,71
13 50 12 51 100,38 52 12 53 53,30
14 54 12 55 101,94 56 12 57 54,19
15 58 12 59 130,00 60 12 61 50,44 Χανδάκι
04-02-2008/1
16 62 12 63 103,40 64 12 65 54,90
17 66 12 67 93,13 68 12 69 55,24
18 70 12 71 100,29 72 12 73 51,45
19 74 12 75 101,88 76 12 77 53,20
20 78 12 79 94,35 80 12 81 50,80
21 82 12 83 103,53 84 12 85 55,00
22 86 12 87 92,72 88 12 89 51,18 90 65
23 91 12 92 100,18 93 12 94 54,09
24 95 12 96 101,74 97 12 98 62,85
25 99 12 100 93,28 101 12 102 50,93
26 103 12 104 93,00 105 12 106 55,25
27 107 12 108 100,30 109 12 110 55,13
28 111 12 112 103,29 113 12 114 51,25
29 115 12 116 101,29 117 12 118 53,13
30 119 12 120 100,44 121 12 122 63,00
Άθροισμα − − 360 − 3049,51 − 360 − 1617 − 195 5581,51
Μ.Ο − − 12 − 101,65 − 12 − 53,90 − 6,50 186,05
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 0 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 6,45% − 54,64% − 6,45% − 28,97% − 3,49% 100,00%
139
Για τη φάση Β (ισοπέδωση):
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο ισοπεδωτής κατά τη λειτουργία
−
του σε αυτή τη φάση είναι X = 101, 65sec

X

μέτρων.
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (ισοπέδωση) για πιθανότητα 95% και
Για τη φάση Δ (επιστροφή):
−
του σε αυτή τη φάση είναι X = 53,90sec

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Δ (επιστροφή) για πιθανότητα 95% και
Για τις φάσεις Α (κατέβασμα λεπίδας) και Γ (ανέβασμα λεπίδας) δεν έγινε
στατιστική επεξεργασία του μεγέθους του δείγματος γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις το
μηχάνημα κατά τη λειτουργία του παρουσιάζει "στατιστικά" πολλά σταθερά
στοιχεία.
Συγκεντρωτικά, οι μέσοι χρόνοι για κάθε φάση εργασίας του ισοπεδωτή
φαίνονται στον πίνακα 9.1.3-3 που ακολουθεί.
140
Πίνακας 9.1.3-3 Μέσοι χρόνοι εργασίας του ισοπεδωτή
Α 12 Κατέβασμα λεπίδας 6,45 Σταθερός
Β 101,65 Ισοπέδωση 54,64 Μεταβλητός
Γ 12 Ανέβασμα λεπίδας 6,45 Σταθερός
Δ 53,90 Επιστροφή 28,97 Μεταβλητός
Για τον υπολογισμό της απόδοσης του ισοπεδωτή υπάρχουν διάφοροι

μέθοδοι. Μία μέθοδος σύμφωνα με τη Caterpillar, η οποία εκφράζει την απόδοση του
μηχανήματος σε σχέση με το μέγεθος της επιφάνειας που καλύπτεται από τη λεπίδα
ισοπέδωσης, είναι αυτή που δίνει την απόδοση σε m2/h, δηλαδή:
Qθ = V * ( Le − Lo ) *1000* ES1,2 nn (m 2 / h) (Caterpillar Handbook) (Σχέση 14)
Όπου: Q= απόδοση ισοπεδωτή (m2/h)

V= ταχύτητα κίνησης του μηχανήματος (Km/h)
Le =πραγματικό-αποτελεσματικό πλάτος λεπίδας (m)
Lo =πλάτος αλληλοεπικάλυψης (m)
E =συντελεστής εκμετάλλευσης
S1,2 = συντελεστής συνθηκών εργασίας
nn = ικανότητα χειριστή
Όσον αφορά την ταχύτητα κίνησης του ισοπεδωτή, ποικίλει ανάλογα με το
είδος εργασίας που έχει να εκτελέσει. Οι ταχύτητες με τις οποίες μπορεί να κινηθεί ο
ισοπεδωτής φαίνονται στον πίνακα 9.1.3-4.
Πίνακας 9.1.3-4 Ταχύτητες κίνησης ισοπεδωτή
Εργασία ισοπεδωτή Ταχύτητα κίνησης (Km/h)
Τελική ισοπέδωση 0-4
Ισοπέδωση με γεμάτη τη λεπίδα 0-9
Διαμόρφωση χανδάκων 0-5
Συντήρηση δρόμου 5-16
Συντήρηση δρόμου με μεταφορά υλικών 5-16
Προώθηση χιονιού 7-21
Όσον αφορά το πραγματικό πλάτος της λεπίδας ποικίλει ανάλογα με τη

γωνία που σχηματίζει η λεπίδα κατά την κίνησή της. Η γωνία μετράται όπως
φαίνεται και στην εικόνα 9.1.3-2. Όσο μεγαλύτερη είναι η γωνία τόσο μικρότερη
είναι η πραγματική επιφάνεια εργασίας της λεπίδας.
141
Εικόνα 9.1.3-2 Γωνία λεπίδας κατά τη λειτουργία
Στον πίνακα 9.1.3-5 που ακολουθεί φαίνονται οι ενδεικτικές τιμές του

ωφέλιμου μήκους της λεπίδας ανάλογα με τη γωνία κίνησης της λεπίδας.
Πίνακας 9.1.3-5 Πραγματικό μήκος εργασίας λεπίδας
Γωνία Μήκος λεπίδας (m)
(μοίρες) 3,66 4,27 4,88 7,32
0 3,66 4,27 4,88 7,32
5 3,64 4,25 4,86 7,29
10 3,60 4,20 4,80 7,21
15 3,53 4,12 4,71 7,07
20 3,44 4,01 4,58 6,87
25 3,32 3,87 4,42 6,63
30 3,17 3,69 4,22 6,33
35 3,00 3,50 4,00 5,99
40 2,80 3,27 3,74 5,61
45 2,59 3,02 3,45 5,17
Το πλάτος αλληλοεπικάλυψης είναι γενικά 0,60 μέτρα και μετράει λόγω της
ανάγκης να μένουν οι τροχοί εκτός των σωρών (συραδίων) που δημιουργούνται, στη
φάση της επιστροφής.
Τέλος ο συντελεστής εκμετάλλευσης της εργασίας ποικίλει και εξαρτάται από
τις συνθήκες εργασίας, την ικανότητα του χειριστή κλπ, και παίρνει τιμές από 0,70
έως 0,85.
Με βάση λοιπόν τα τεχνικά στοιχεία του ισοπεδωτή και τη σχέση 14, η
θεωρητική απόδοση του διαμορφωτή θα είναι:
Qθ = V ( Le − Lo )1000 ES1,2 nn = 3,9*(3,17 − 0, 60) *1000*0,80*0, 7 *0, 65 = 3648,37 m 2 / h

Στον υπολογισμό της θεωρητικής απόδοσης δεν γνωρίζουμε τον αριθμό των
διελεύσεων του διαμορφωτή προκειμένου να ολοκληρωθεί η εργασία.
Για την πραγματική απόδοση, σύμφωνα με τις χρονικές σπουδές, βρέθηκε ότι
για μήκος δρόμου 25 μέτρων και πλάτος λεπίδας 3,17 μέτρα, δηλαδή επιφάνεια
142
εργασίας 79,25 m2, ο μέσος όρος ενός κύκλου εργασίας ήταν 3,101 min με τις
καθυστερήσεις και 2,993 min χωρίς τις καθυστερήσεις.
Άρα η πραγματική απόδοση είναι:
Qπ = 1588, 7m 2 / h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις) και
Qπ = 1533, 4m 2 / h (συνολικός χρόνος με τις καθυστερήσεις)
Οι τιμές των παραπάνω πραγματικών αποδόσεων αφορούν το ένα τμήμα του

δασικού δρόμου πλάτους 3,17 μέτρα, όσο δηλαδή το πλάτος εργασίας της λεπίδας
του διαμορφωτή. Δεδομένου του πλάτους του δασικού δρόμου, που είναι 6 μέτρα,
χρειάζεται διπλάσιος χρόνος για να ολοκληρωθεί η διαμόρφωση. Άρα η πραγματική
απόδοση του διαμορφωτή για πλάτος δρόμου 6 μέτρα και μήκος 25 μέτρα, θα είναι:
Qπ = 1503,51m 2 / h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις) και
Qπ = 1451,14m 2 / h (συνολικός χρόνος με τις καθυστερήσεις)
9.2. Δημόσιο Σύμπλεγμα Αρακύνθου

Στο δασικό σύμπλεγμα Αρακύνθου, το καλοκαίρι του 2007 χρησιμοποιήθηκε
ισοπεδωτής για τη συντήρηση μεμονωμένων κομματιών του δασικού δρόμου.
Μετρήθηκε η απόδοση του ισοπεδωτή που χρησιμοποιήθηκε, τα τεχνικά
χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται στον πίνακα 9.2.1-1 που ακολουθεί.
Μοντέλο CAT 120M
Ισχύς 138 (hp)
Μέγιστη ταχύτητα εμπρός (1η, 2η, 3η,4η,5η,6η,7η,8η) 3,9-5,3-7,6-10,5-16,4-22,8-31,4-45,7 (Km/h)
Μέγιστη ταχύτητα όπισθεν (1η, 2η, 3η,4η,5η,6η) 3,3-6,2-8,9-13,2-24,8-36,1 (Km/h)

143
λειτουργίας του ισοπεδωτή (Πίνακας 9.2.1-2).
−

X

μέτρων.
−

X

144
Αριθμός
Α/Α φύλλου
1 1 11 2 80,68 3 11 4 43,23
2 5 11 6 79,57 7 11 8 44,00
3 9 11 10 78,77 11 11 12 45,07 13 185
4 14 11 15 79,40 16 11 17 46,26
5 18 11 19 78,01 20 11 21 43,35
6 22 11 23 80,73 24 11 25 44,40
7 26 11 27 90,77 28 11 29 45,83 Χανδάκι
8 30 11 31 78,04 32 11 33 46,10
9 34 11 35 76,45 36 11 37 45,07
10 38 11 39 77,92 40 11 41 50,04
11 42 11 43 75,66 44 11 45 44,53
12 46 11 47 76,33 48 11 49 45,90
13 50 11 51 78,04 52 11 53 46,31
14 54 11 55 77,80 56 11 57 43,45
15 58 11 59 75,42 60 11 61 44,60
10-08-2007/1
16 62 11 63 83,00 64 11 65 49,18
17 66 11 67 75,30 68 11 69 43,55 70 75
18 71 11 72 76,98 73 11 74 46,40
19 75 11 76 78,40 77 11 78 43,66
20 79 11 80 76,81 81 11 82 44,73
21 83 11 84 77,03 85 11 86 46,75
22 87 11 88 79,30 89 11 90 44,03
23 91 11 92 87,80 93 11 94 43,71 Χανδάκι
24 95 11 96 78,28 97 11 98 46,80
25 99 11 100 79,43 101 11 102 50,06
26 103 11 104 77,28 105 11 106 45,25
27 107 11 108 78,53 109 11 110 43,85
28 111 11 112 67,40 113 11 114 46,90
29 115 11 116 76,30 117 11 118 44,90
30 119 11 120 75,00 121 11 122 49,94
Άθροισμα − − 330 − 2350,43 − 330 − 1367,85 − 260 4638,28
Μ.Ο − − 11 − 78,35 − 11 − 45,60 − 8,67 154,61
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 0 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 7,11% − 50,67% − 7,11% − 29,49% − 5,61% 100,00%
145
φαίνονται στον πίνακα 9.2.1-3 που ακολουθεί.
Μέσος χρόνος
ΦΑΣΗ Είδος εργασίας Ποσοστό (%) Παρατηρήσεις
(sec)
Η θεωρητική απόδοση του ισοπεδωτή σύμφωνα με τα τεχνικά

χαρακτηριστικά του και τη σχέση 14, είναι:
Q = V ( Le − Lo )1000 ES1,2 nn = 3,9*(3 − 0, 6) *1000*0,8*0, 75*0, 65 = 3650, 40m 2 / h
Και σε αυτή την περίπτωση κατά τον υπολογισμό της θεωρητικής απόδοσης
δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό των κύκλων εργασίας, όπως συμβαίνει στον
υπολογισμό της πραγματικής απόδοσης.
Η πραγματική απόδοση υπολογίστηκε με βάση τις χρονικές σπουδές, και
βρέθηκε ότι για μήκος δρόμου 25 μέτρων και πλάτος λεπίδας 3 μέτρα δηλαδή
επιφάνεια εργασίας 75 m2 ο μέσος χρόνος ενός κύκλου εργασίας ήταν 2,577 min με
τις καθυστερήσεις και 2,433 min χωρίς τις καθυστερήσεις.
Άρα η πραγματική του απόδοσή είναι:
Q= 1849,6 m2/h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις) και
Q= 1746,2 m2/h (συνολικός χρόνος με τις καθυστερήσεις)
9.3. Περιαστικό δάσος Σέιχ Σου
9.3.1. Πείραμα με προωθητή γαιών σε τμήματα δασικού

δρόμου
Στο δασικό δρόμο του περιαστικού δάσους Σέιχ Σου όπου εκτελούνταν
εργασίες διαπλάτυνσης, χρησιμοποιήθηκε ο προωθητής γαιών D8R της εταιρείας
Caterpillar, τα τεχνικά χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται στον πίνακα 9.3.1-1.
146
Πίνακας 9.3.1-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά προωθητή γαιών
Μοντέλο Cat D8R
Ισχύς 305 (hp)
Πλάτος λεπίδας 4,260 (m)
Μέγιστη ταχύτητα εμπρός (1η, 2η, 3η) 3,5-6,2-10,8 (Km/h)
Μέγιστη ταχύτητα όπισθεν (1η, 2η, 3η) 4,7-8,1-13,9 (Km/h)
Αριθμός κυλίνδρων 6
Εικόνα 9.3.1-1 Προωθητής γαιών σε εργασίες στο δασικό δρόμο Σέιχ Σου
9.3.1.1.Πείραμα σε περιοχή με κλίση μικρότερη από 20%

και σε μήκος L=25 m, κλίση μικρότερη από 20% και έδαφος γαιώδες (μίγμα
οι χρόνοι στις διάφορες φάσεις λειτουργίας του προωθητή γαιών (Πίνακας 9.3.1.1-1).
147
Πίνακας 9.3.1.1-1 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων προωθητή γαιών (κλίση <20%)
(Πλήρωση κάδου) (Προώθηση υλικών) (Απόθεση υλικών) (Επιστροφή) Ημερομηνία/Αριθμός
Α/Α
1 1 15 2 57,57 3 25 4 35,35
2 5 15 6 45,45 7 25 8 26,13
3 9 15 10 47,23 11 25 12 28,46
4 13 15 14 56,32 15 25 16 30,88
5 17 15 18 52,48 19 25 20 32,32 21 126
6 22 15 23 46,46 24 25 25 35,46
7 26 15 27 52,69 28 25 29 28,79
8 30 15 31 57,86 32 25 33 26,14
9 34 15 35 50,15 36 25 37 36,47
10 38 15 39 46,89 40 25 41 30,56
11 42 15 43 47,32 44 25 45 32,56
12 46 15 47 52,37 48 25 49 35,98
13 50 15 51 56,84 52 25 53 28,33
14 54 15 55 50,48 56 25 57 26,55 58 55
15 59 15 60 46,48 61 25 62 32,08
18-03-09/1
16 63 15 64 57,42 65 25 66 36,45
17 67 15 68 53,35 69 25 70 30,33
18 71 15 72 47,96 73 25 74 32,49
19 75 15 76 50,64 77 25 78 35,44
20 79 15 80 46,00 81 25 82 32,06
21 83 15 84 51,98 85 25 86 28,55
22 87 15 88 56,98 89 25 90 26,88
23 91 15 92 50,37 93 25 94 30,00
24 95 15 96 47,85 97 25 98 32,08
25 99 15 100 53,46 101 25 102 28,00
26 103 15 104 57,14 105 25 106 32,63 107 50
27 108 15 109 51,48 110 25 111 35,12
28 112 15 113 47,23 114 25 115 28,66
29 116 15 117 50,98 118 25 119 26,49
30 120 15 121 56,23 122 25 123 36,12
Άθροισμα − − 450 − 1545,66 − 750 − 937,36 − 231 3914,02
Μ.Ο − − 15 − 51,52 − 25 − 31,25 − 7,70 130,47
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 1 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 11,50% − 39,49% − 19,16% − 23,95% − 5,90% 100,00%
148
Για τη φάση Β (προώθηση υλικών):
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο προωθητής κατά τη λειτουργία
−
¾ Η τυπική απόκλιση είναι S = 4, 08 Το τυπικό σφάλμα του δείγματος είναι
S − = 0, 74
X

μέτρων.
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (προώθηση υλικών) για πιθανότητα 95%
Για τη φάση Δ (επιστροφή στην αρχική θέση):
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο προωθητής κατά τη λειτουργία
−

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Δ (επιστροφή στην αρχική θέση) για
Για τις φάσεις Α (πλήρωση κάδου) και Γ (απόθεση των υλικών) δεν έγινε
στατιστική επεξεργασία του μεγέθους του δείγματος γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις το
μηχάνημα κατά τη λειτουργία του παρουσιάζει "στατιστικά" πολλά σταθερά
στοιχεία.
149
προωθητή γαιών φαίνονται στον πίνακα 9.3.1.1-2 που ακολουθεί.
Πίνακας 9.3.1.1-2 Μέσοι χρόνοι εργασίας του προωθητή γαιών (κλίση <20%)
Α 15 Πλήρωση κάδου 11,50 Σταθερό
Β 51,52 Προώθηση υλικών 39,49 Μεταβλητό
Γ 25 Απόθεση υλικών 19,16 Σταθερό
Δ 31,25 Επιστροφή 23,95 Μεταβλητό
Με τα δεδομένα του πειράματος (πλάτος καταστρώματος δασικού δρόμου 8

μέτρα, μήκος 25 μέτρα και κλίση μικρότερη από 20%) υπολογίστηκε ο συνολικός
χρόνος εργασίας ενός κύκλου εργασίας είναι κατά μέσο όρο 2,175 min.
60
Η θεωρητική απόδοση του προωθητή γαιών είναι: Qθ = V n1n2 n3 (m3 / h) .
K
Όπου n1= ο συντελεστής εκμετάλλευσης
n2= ο ανθρώπινος παράγοντας (ικανότητα, ηλικία κλπ)
n3= τρόπος κίνησης του προωθητή
Σύμφωνα με την Caterpillar οι συντελεστές που επηρεάζουν την απόδοση των
προωθητών γαιών είναι (Πίνακας 9.3.1.1-3) (Caterpillar Performance Handbook).
Πίνακας 9.3.1.1-3 Διορθωτικοί συντελεστές συνθηκών εργασίας

Ερπυστριοφόρος Ελαστικοφόρος
Χειριστής
Άριστος χειρισμός 1,00 1,00
Μέσος χειρισμός 0,75 0,60
Φτωχός χειρισμός 0,60 0,50
Υλικό
Χαλαρός σωρός υλικού 1,20 1,20
Δύσκολο υλικό για κοπή (παγωμένο)
Με κυλίνδρους κλίσης 0,80 0,75
Χωρίς κυλίνδρους κλίσης 0,70 ─
Δύσκολο μη συνεκτικό ή πολύ υγρό υλικό 0,80 0,80
Βράχος (από σπαστήρα ή από έκρηξη) 0,60-0,80 ─
Προώθηση κατά μήκος της κλίσης 1,20 1,20
Προώθηση κατά πλάτος 1,15-1,25 1,15-1,25
Ορατότητα
Σκόνη, βροχή, χιόνι, ομίχλη ή σκοτάδι 0,80 0,70
Αποδοτικότητα εργασίας
50 λεπτά της ώρας 0,83 0,83
40 λεπτά της ώρας 0,67 0,67
150
Ο όγκος γαιών που προωθούσε σε κάθε κύκλο εργασίας, ο προωθητής γαιών
δίνεται από τη σχέση 1 και είναι V = 0,5h 2bl (m3 ) .
Σύμφωνα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του προωθητή (πλάτος και ύψος

λεπίδας) ο όγκος γαιών της λεπίδας θα είναι V=5,61 m3
Ο θεωρητικός χρόνος εργασίας εξαρτάται από την ταχύτητα προώθησης και
επιστροφής. Σύμφωνα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά της Caterpillar, συνήθως σε
αποστάσεις μέχρι 33 μέτρα χρησιμοποιείται η 1η βαθμίδα ταχύτητος του κιβωτίου
ταχυτήτων τόσο στην εμπρόσθια κίνηση όσο και στην όπισθεν (Caterpillar
Performance Handbook). Άρα ο χρόνος θα είναι:
l 25
tπρ = = = 0, 43min και
16, 7 *V 16, 7 *3,5
l 25
tεπ = = = 0,32 min
16, 7 *V 16, 7 * 4, 7
Όσον αφορά το χρόνο αλλαγής της πορείας είναι 0,1 min γιατί η αλλαγή
γίνεται στην ίδια βαθμίδα κιβωτίου ταχυτήτων (από πρόσθια κίνηση στην όπισθεν).
Άρα ο συνολικός θεωρητικός χρόνος ενός κύκλου εργασίας, θα είναι
Κ=0,43+0,32+0,1=0,85 min και η θεωρητική απόδοση θα είναι:
60 60
Qθ = V n1n2 n3 = 5, 61* *0, 7 *0,85*0,83 = 195,56m3 / h
K 0,85
Η πραγματική απόδοση προκύπτει από τις μετρήσεις κατά τη λειτουργία του
μηχανήματος στο δασικό δρόμο και θα είναι:
60
Qπ = 5, 61 = 164,52m3 / h (χρόνος χωρίς καθυστερήσεις) και
2, 046
60
Qπ = 5, 61 = 154, 76m3 / h (συνολικός χρόνος με καθυστερήσεις)
2,175
9.3.1.2.Πείραμα σε περιοχή με κλίση μεγαλύτερη από 20%

και σε μήκος L=25 m, κλίση μεγαλύτερη από 20% και έδαφος γαιώδες (μίγμα
οι χρόνοι στις διάφορες φάσεις λειτουργίας του ίδιου προωθητή γαιών (Πίνακας
9.3.1.2-1).
151
Πίνακας 9.3.1.2-1 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων προωθητή γαιών (κλίση >20%)
(Πλήρωση κάδου) (Προώθηση υλικών) (Απόθεση υλικών) (Επιστροφή) Ημερομηνία/
Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός Διάρκεια Αριθμός φύλλου
Α/Α
1 1 25 2 57,59 3 30 4 30,34
2 5 25 6 59,64 7 30 8 31,29
3 9 25 10 60,34 11 30 12 34,12 13 95
4 14 25 15 61,24 16 30 17 32,23
5 18 25 19 67,89 20 30 21 37,45
6 22 25 23 57,00 24 30 25 33,47
7 26 25 27 57,41 28 30 29 35,64
8 30 25 31 66,40 32 30 33 30,57
9 34 25 35 58,06 36 30 37 38,84
10 38 25 39 62,48 40 30 41 31,54
11 42 25 43 65,97 44 30 45 38,08
12 46 25 47 59,63 48 30 49 39,00
13 50 25 51 59,00 52 30 53 33,97
14 54 25 55 64,23 56 30 57 38,30
15 58 25 59 57,46 60 30 61 30,97 62 57
20-03-09/1
16 63 25 64 60,47 65 30 66 36,00
17 67 25 68 60,54 69 30 70 39,16
18 71 25 72 58,98 73 30 74 34,57
19 75 25 76 63,36 77 30 78 38,63
20 79 25 80 61,60 81 30 82 37,19 83 155
21 84 25 85 64,50 86 30 87 32,69
22 88 25 89 62,20 90 30 91 35,12
23 92 25 93 59,87 94 30 95 31,00
24 96 25 97 57,07 98 30 99 38,00
25 100 25 101 67,98 102 30 103 36,63
26 104 25 105 65,18 106 30 107 30,19
27 108 25 109 60,21 110 30 111 39,67
28 112 25 113 66,00 114 30 115 37,89
29 116 25 117 59,00 118 30 119 33,05
30 120 25 121 58,85 122 30 123 32,48
Άθροισμα − − 750 − 1840,15 − 900 − 1048,08 − 307 4845,23
Μ.Ο − − 25 − 61,34 − 30 − 34,94 − 10,23 161,51
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 3 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 15,48% − 37,98% − 18,57% − 21,63% − 6,34% 100,00%
152
Για τη φάση Β (προώθηση υλικών):
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο προωθητής κατά τη λειτουργία του σε
−
αυτή τη φάση είναι X = 61,34sec

X

μέτρων.
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (προώθηση υλικών) για πιθανότητα 95%
Για τη φάση Δ (επιστροφή στην αρχική θέση):
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο προωθητής κατά τη λειτουργία του σε
−
αυτή τη φάση είναι X = 34,94sec

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Δ (επιστροφή στην αρχική θέση) για
153
προωθητή γαιών φαίνονται στον πίνακα 9.3.1.2-2.
Πίνακας 9.3.1.2-2 Μέσοι χρόνοι εργασίας του προωθητή γαιών (κλίση >20%)
Α 25 Πλήρωση κάδου 15,48 Σταθερό
Β 61,34 Προώθηση υλικών 37,98 Μεταβλητό
Γ 30 Απόθεση υλικών 18,57 Σταθερό
Δ 34,94 Επιστροφή 21,63 Μεταβλητό
Με τα δεδομένα του πειράματος (πλάτος καταστρώματος δασικού δρόμου 6

μέτρα, μήκος 25 μέτρα και κλίση μεγαλύτερη από 20%) υπολογίστηκε ο συνολικός
χρόνος εργασίας ενός κύκλου εργασίας είναι κατά μέσο όρο 2,692 min.
Η θεωρητική απόδοση του προωθητή γαιών, όπως και στην προηγούμενη
περίπτωση για περιοχή με κλίση μεγαλύτερη από 20%, θα είναι
60 60
Qθ = V n1n2 n3 = 5, 61* *0, 65*0, 7 *0, 75 = 135,14m3 / h .
K 0,85
Και η πραγματική απόδοση θα είναι:
60 60
Qπ = V = 5, 61* = 133,52m3 / h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις)
K 2,521
60 60
Qπ = V = 5, 61* = 125, 04m3 / h (συνολικός χρόνος με τις καθυστερήσεις)
K 2, 642
9.3.2. Πείραμα με εκσκαφέα σε τμήματα του δασικού δρόμου

Στο δασικό δρόμο του περιαστικού δάσους Σέιχ Σου όπου εκτελούνταν
εργασίες διαπλάτυνσης, χρησιμοποιήθηκε ο εκσκαφέας RH9 της εταιρείας Komatsu,
τα τεχνικά χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται στον πίνακα 9.3.2-1.
Πίνακας 9.3.2-1 Τεχνικά χαρακτηριστικά εκσκαφέα
Μοντέλο KOMATSU RH9
Ισχύς 188 (hp)
Χωρητικότητα κάδου 0,5-2,0 (m3)
Μέγιστη ταχύτητα εμπρός 5,4 (Km/h)
Μέγιστο μήκος 10,050 (m)
154
Εικόνα 9.3.2-1 Εκσκαφέας σε δασικές εργασίες στο Σέιχ Σου

και σε μήκος L=10 m και έδαφος γαιώδες (μίγμα διαφόρων ομάδων κοκκομετρικών
λειτουργίας του εκσκαφέα (Πίνακας 9.3.2-2).
¾ Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάζεται ο εκσκαφέας κατά τη λειτουργία του σε
−
αυτή τη φάση είναι X = 44, 02sec

X

μέτρων.
155
Πίνακας 9.3.2-2 Καταγραφή και αξιοποίηση χρονικών μετρήσεων εκσκαφέα
(Εκσκαφή&πλήρωση κάδου) (Περιστροφή) (Εκκένωση κάδου) (Επαναφορά) Ημερομηνία/Αριθμός
Α/Α
1 1 40,32 2 8,89 3 11,11 4 5,03
2 5 45,53 6 9,33 7 13,58 8 5,28
3 9 48,73 10 10,10 11 12,83 12 4,03
4 13 40,58 14 12,59 15 14,30 16 6,31
5 17 41,03 18 8,64 19 11,28 20 5,40 21 45
6 22 43,58 23 10,01 24 14,11 25 5,10
7 26 45,60 27 9,99 28 13,28 29 6,04
8 30 40,48 31 9,22 32 14,80 33 4,72
9 34 41,58 35 10,16 36 12,18 37 5,63
10 38 60,37 39 8,24 40 11,83 41 6,13
11 42 45,78 43 8,06 44 13,43 45 4,90
12 46 43,68 47 10,08 48 12,92 49 5,77
13 50 44,86 51 9,12 52 14,35 53 6,25
14 54 41,90 55 12,14 56 13,13 57 6,39
15 58 40,14 59 10,49 60 11,95 61 4,88
17-03-09/1
16 62 44,00 63 8,37 64 14,00 65 6,45
17 66 45,31 67 9,07 68 13,17 69 5,29 70 80
18 71 44,13 72 10,09 73 11,44 74 4,95
19 75 40,03 76 9,67 77 12,45 78 6,17
20 79 43,31 80 9,64 81 14,61 82 5,60
21 83 41,23 84 8,16 85 11,17 86 4,66
22 87 44,98 88 9,04 89 14,72 90 6,81
23 91 40,22 92 10,57 93 13,55 94 6,17
24 95 45,44 96 8,05 97 12,58 98 5,09
25 99 41,18 100 9,04 101 14,78 102 4,77
26 103 60,05 104 9,09 105 11,58 106 6,23
27 107 40,19 108 8,34 109 14,80 110 4,91
28 111 45,33 112 8,37 113 13,40 114 4,80 115 35
29 116 41,08 117 10,17 118 12,63 119 5,21
30 120 40,00 121 9,64 122 11,40 123 6,53
Άθροισμα − − 1320,64 − 284,37 − 391,36 − 165,50 − 160 2321,87
Μ.Ο − − 44,02 − 9,48 − 13,05 − 5,52 − 5,33 77,40
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 4 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 56,88% − 12,25% − 16,86% − 7,13% − 6,89% 100,00%
156
−

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (περιστροφή) για πιθανότητα 95% και
Για τη φάση Γ (εκκένωση του κάδου):
−

X

¾ Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Γ (εκκένωση του κάδου) για πιθανότητα
Για τη φάση Δ (επαναφορά):
−

X

157
εκσκαφέα φαίνονται στον πίνακα 9.3.2-3 που ακολουθεί.
Πίνακας 9.3.2-3 Μέσοι χρόνοι εργασίας του εκσκαφέα

Εκσκαφή και
Α 44,02 56,88 Μεταβλητός
πλήρωση κάδου
V
Η θεωρητική απόδοση του εκσκαφέα είναι: Qθ = 60 S1,2 Znn (m3 / h) .
K
Προκειμένου να υπολογισθεί η χωρητικότητα του κάδου πρέπει να
γνωρίζουμε την ονομαστική χωρητικότητα του κάδου και τον όγκο σωρού και αυτό
το άθροισμα να το πολλαπλασιάσουμε με το συντελεστή επιπλήσματος του υλικού
και το συντελεστή φόρτωσης.
Άρα στη συγκεκριμένη περίπτωση με βάση τα χαρακτηριστικά του εκσκαφέα
από τον πίνακα 9.3.2-1, την τιμή του συντελεστή επιπλήσματος από τον πίνακα 3.1.3-
1 και την τιμή του συντελεστή φόρτωσης από τον πίνακα 9.1.1-4, η χωρητικότητα του
υλικού που θα μεταφέρεται είναι V=1,21 m3.
Όσον αφορά τους θεωρητικούς χρόνους ενός κύκλου εργασίας, σύμφωνα με
την κατασκευάστρια εταιρεία (Komatsu), οι χρόνοι στις τέσσερις επιμέρους φάσεις θα
είναι:
Χρόνος εκσκαφής και πλήρωσης κάδου=0,28 min
Χρόνος έμφορτης περιστροφής=0,06 min
Χρόνος αδειάσματος κάδου=0,04 min και
Χρόνος άφορτης περιστροφής=0,06 min
Συνεπώς ο συνολικός θεωρητικός χρόνος ενός κύκλου εργασίας θα είναι
Κ=0,28+0,06+0,04+0,06=0,44 min. Και η θεωρητική απόδοση θα είναι:
V 1, 21
Qθ = 60 S1,2 Znn = 60* *0,80*0,83*0, 65 = 71, 21(m3 / h)
K 0, 44
Η πραγματική απόδοση του εκσκαφέα προκύπτει από τις μετρήσεις του
μηχανήματος στο δασικό δρόμο και θα είναι:
158
60 60
Qπ = V= *1, 21 = 60, 45m3 / h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις) και
K 1, 201
60 60
Qπ = V= *1, 21 = 56, 28m3 / h (συνολικός χρόνος με τις καθυστερήσεις)
K 1, 290

Στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου της Θεσσαλονίκης, την άνοιξη του 2009
έγιναν εργασίες διαπλάτυνσης του δασικού οδικού δικτύου. Ένα από τα
μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκε ήταν και ο ισοπεδωτής 140Μ της εταιρείας
Caterpillar, τα χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται στον πίνακα 9.3.3-1.

Μοντέλο CAT 140M
Ισχύς 183 (hp)
Μέγιστη ταχύτητα εμπρός (1η, 2η, 3η,4η,5η,6η,7η,8η) 4-5,5-8-11-17,1-23,3-32-46,6 (Km/h)
Μέγιστη ταχύτητα όπισθεν (1η, 2η, 3η,4η,5η,6η) 3,2-6-8,7-13,5-25,3-36,8 (Km/h)
Εικόνα 9.3.3-1 Ισοπεδωτής σε εργασίες στο δασικό δρόμο του Σέιχ Σου
159
λειτουργίας του ισοπεδωτή (Πίνακας 9.3.3-2).
−

X

πιθανότητα 95% είναι V=12 το οποίο είναι μικρότερο από το δείγμα n=30μετρήσεις
μέτρων.
−

X

160
Αριθμός
Α/Α φύλλου
1 1 11 2 89,60 3 11 4 53,10
2 5 11 6 91,74 7 11 8 52,29
3 9 11 10 87,70 11 11 12 53,11
4 13 11 14 91,19 15 11 16 50,70 17 90
5 18 11 19 86,13 20 11 21 61,00
6 22 11 23 120,00 24 11 25 52,93 Χανδάκι
7 26 11 27 90,43 28 11 29 50,18
8 30 11 31 87,78 32 11 33 50,00
9 34 11 35 86,58 36 11 37 51,28
10 38 11 39 92,28 40 11 41 53,77
11 42 11 43 90,55 44 11 45 52,45
12 46 11 47 87,13 48 11 49 50,90
13 50 11 51 93,57 52 11 53 51,80
14 54 11 55 86,72 56 11 57 53,84
15 58 11 59 94,87 60 11 61 51,53
20-03-09/1
16 62 11 63 90,68 64 11 65 52,55
17 66 11 67 87,28 68 11 69 50,68
18 70 11 71 86,93 72 11 73 51,38
19 74 11 75 95,80 76 11 77 61,56
20 78 11 79 100,00 80 11 81 50,61
21 82 11 83 90,18 84 11 85 51,92 86 300
22 87 11 88 86,43 89 11 90 52,15
23 91 11 92 96,88 93 11 94 50,45
24 95 11 96 87,45 97 11 98 50,40
25 99 11 100 99,10 101 11 102 53,11
26 103 11 104 86,23 105 11 106 62,94
27 107 11 108 90,00 109 11 110 51,40
28 111 11 112 87,93 113 11 114 51,61
29 115 11 116 114,00 117 11 118 52,00 Χανδάκι
30 119 11 120 85,00 121 11 122 53,04
Άθροισμα − − 330 − 2760,16 − 330 − 1584,68 − 390 5394,84
Μ.Ο − − 11 − 92,01 − 11 − 52,82 − 13,00 179,83
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 0 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 6,12% − 51,16% − 6,12% − 29,37% − 7,23% 100,00%
161
Καθυστερήσεις 13 - 7,23
Η θεωρητική απόδοση του ισοπεδωτή σύμφωνα με τα τεχνικά

χαρακτηριστικά του και τη σχέση 14, είναι:
Qθ = V ( Le − Lo )1000 ES1,2 nn = 4*(3,32 − 0, 6) *1000*0,8*0, 75*0, 65 = 4243, 2m 2 / h
Για την πραγματική απόδοση σύμφωνα με τις χρονικές μετρήσεις βρέθηκε ότι
για μήκος δρόμου 25 μέτρα και πλάτος λεπίδας 3,32 μέτρα, δηλαδή επιφάνεια
εργασίας 83 m2, ο μέσος όρος ενός κύκλου εργασίας ήταν 2,997 min με τις
καθυστερήσεις και 2,781 min χωρίς τις καθυστερήσεις. Άρα η πραγματική του
απόδοσή είναι:
Οι παραπάνω τιμές πραγματικής απόδοσης αφορούν το ένα τμήμα του

δασικού δρόμου, πλάτους 3,32 μέτρα όσο και το πλάτος της λεπίδας του διαμορφωτή.
Δεδομένου του πλάτους του δασικού δρόμου, που είναι 6 μέτρα, χρειάζεται
διπλάσιος χρόνος για να ολοκληρωθεί η διαμόρφωση. Άρα η πραγματική απόδοση
του διαμορφωτή για πλάτος δασικού δρόμου 6 μέτρα και μήκος 25 μέτρα, θα είναι:
Qπ = 1618,12m 2 / h (χρόνος χωρίς τις καθυστερήσεις) και
162
9.4. Λεπτοκαριά
9.4.1. Πείραμα ισοπεδωτή με laser

Σε γήπεδο στην περιοχή Λεπτοκαρυάς όπου εκτελούνταν εργασίες
ισοπέδωσης, χρησιμοποιήθηκε ο ισοπεδωτής BM3500 της εταιρείας Volvo (Εικόνα
8.4.2-1), τα τεχνικά χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται στον πίνακα 9.4.1-1.

Μοντέλο Volvo BM3500
Ισχύς 185 (hp)
Μέγιστη ταχύτητα εμπρός (1η, 2η, 3η,4η,5η,6η,7η,8η) 4,5-6,4-9,2-12,1-17,7-25,3-36-47,7 (Km/h)
Μέγιστη ταχύτητα όπισθεν (1η, 2η) 4,9-19,3 (Km/h)
Εικόνα 9.4.1-1 Grader στην περιοχή μελέτης στη Λεπτοκαρυά
163
Ο εξοπλισμός Laser που χρησιμοποιήθηκε είναι της εταιρείας Laser
Electronics και αποτελείται από:
¾ Το υδραυλικό σύστημα: με το υδραυλικό σύστημα της Laser Electronics
επιτυγχάνεται πλήρης-αυτόματος έλεγχος με μεγάλη ακρίβεια του μηχανήματος.
Τοποθετείται εύκολα παράλληλα στο υπάρχον υδραυλικό σύστημα της grader.
Μπορεί να εφαρμοστεί σε υδραυλικά συστήματα ανοιχτού - κλειστού κυκλώματος
"load sense" και είναι συμβατό με όλους τους τύπους grader.
¾ Το περιστροφικό Laser Microlaser ML4: το περιστροφικό laser (Εικόνα 9.4.1-
2) τοποθετείται σε τρίποδα στο χώρο εργασίας έτσι ώστε να μην εμποδίζει την
ελεύθερη κίνηση του μηχανήματος και για τη σωστή λειτουργία του συστήματος ο
πομπός θα πρέπει να έχει οπτική επαφή με το δέκτη. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του
περιστροφικού laser φαίνονται στον πίνακα 8.4.2-2 που ακολουθεί.
Πίνακας 9.4.1-2 Τεχνικά χαρακτηριστικά περιστροφικού Laser

Πεδίο δράσης ακτίνα/διάμετρος 400/800 m
Ακρίβεια 5 mm στα 100 m
Μέγιστη γωνία αυτοαλφαδιάσματος ± 18%
Μέγιστη κλίση άξονα Χ - 10% μέχρι +12%
Μέγιστη κλίση άξονα Υ - 10% μέχρι +10%
Ταχύτητα περιστροφής 100-900 r.p.m.
Ώρες λειτουργίας 30 ώρες
Διαστάσεις 17 x 18 x 24 cm
Βάρος 5 kg
Περιβαλλοντικά Αδιάβροχο IP67
Εικόνα 9.4.1-2 Περιστροφικό laser πάνω σε τρίποδα

¾ Το δέκτη ακτίνας laser LE-RV: ο δέκτης είναι κατασκευασμένος από υλικά
υψηλής ποιότητας και τεχνολογίας χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες μεθόδους
παραγωγής. Έχει 8 επίπεδα φωτοδιόδων για ακριβείς λήψεις με σταθερή ακρίβεια
164
στη λήψη ανεξαρτήτως απόστασης και διαμέτρου της δέσμης laser. Τα τεχνικά
χαρακτηριστικά του φαίνονται στον πίνακα 9.4.1-3.
Πίνακας 9.4.1-3 Τεχνικά χαρακτηριστικά δέκτη ακτίνας Laser
Πεδίο αναγνώρισης ακτίνας 360°
Ακρίβεια λήψης ακτίνας ±8, ±12 mm
Ακρίβεια καθετότητας βραχίονα ±4°
Απόσταση λειτουργίας 450 m ακτίνα
Τάση λειτουργίας 10-24 V
Ώρες λειτουργίας 20 με επαναφορτιζόμενες μπαταρίες
Διαστάσεις 245 (Υ) x 110 (Δ) mm
¾ Τον ηλεκτρικό ιστό LE-EM1: Ο ηλεκτρικός ιστός (Εικόνα 9.4.1-3)

χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση ύψους του δέκτη, για επιχωμάτωση μεγάλης
ακρίβειας και μέτρηση υψομετρικών διαφορών. Ο χειρισμός του γίνεται με το
κοντρόλ LE-CU1Μ μέσα από την καμπίνα όπου εμφανίζεται η ένδειξη ύψους σε
ψηφιακή μορφή. Αποτελείται από υψηλής ποιότητας υλικά με ηλεκτρονική
προστασία υπερφόρτισης και ανθεκτικότητας στο χρόνο και τη σκληρή χρήση.
Εικόνα 9.4.1-3 Δέκτης ακτίνας laser πάνω σε ηλεκτρικό ιστό
¾ Το κοντρόλ LE-CU1M: το κοντρόλ (Εικόνα 9.4.1-4) χρησιμοποιείται σε

συνδυασμό με το δέκτη και τον ηλεκτρικό ιστό. Τοποθετείται μέσα στην καμπίνα του
μηχανήματος σε ένα σημείο που να προσφέρει τη μέγιστη λειτουργικότητα. Το
κοντρόλ μετατρέπει τις πληροφορίες που λαμβάνει από το δέκτη του μηχανήματος
σε αυτόματες κινήσεις του υδραυλικού συστήματος. Μέσω του κοντρόλ ο χειριστής
έχει τη δυνατότητα επιλογής για αυτόματο ή χειροκίνητο έλεγχο των υδραυλικών
165
και μπορεί να βλέπει πληροφορίες σχετικά με το επίπεδο της ακτίνας, τη λειτουργία
των υδραυλικών και το ύψος του ηλεκτρικού ιστού σε ψηφιακή μορφή. Τα τεχνικά
χαρακτηριστικά του φαίνονται στον πίνακα 9.4.1-4 που ακολουθεί.
Πίνακας 9.4.1-4 Τεχνικά χαρακτηριστικά κοντρόλ Laser
Τάση λειτουργίας 10-24 V
Ακρίβεια ένδειξης ύψους δέκτη 4 mm
Θερμοκρασία λειτουργίας -15 °C έως +60 °C
Διαστάσεις 250 (Μ) x 140 (Π) x 88 (Υ) mm
Βάρος: 2,5 kg
Εικόνα 9.4.1-4 Κοντρόλ εντός της καμπίνας του μηχανήματος
Από τα οριοθετηθέντα τμήματα του γηπέδου, όπου έγινε το πείραμα και σε

μήκος L=25 m και έδαφος γαιώδες επιλέχθηκε ένα δείγμα και μετρήθηκαν οι χρόνοι
στις διάφορες φάσεις λειτουργίας του ισοπεδωτή (Πίνακας 9.4.1-5).
−

X

166
Αριθμός
Α/Α φύλλου
1 1 10 2 65,41 3 10 4 45,23
2 5 10 6 66,53 7 10 8 44,84
3 9 10 10 67,28 11 10 12 43,32 13 25
4 14 10 15 68,98 16 10 17 39,90
5 18 10 19 65,53 20 10 21 44,03
6 22 10 23 68,86 24 10 25 45,40
7 26 10 27 66,29 28 10 29 43,86
8 30 10 31 67,33 32 10 33 39,29
9 34 10 35 74,00 36 10 37 44,96
10 38 10 39 65,28 40 10 41 45,55
11 42 10 43 68,75 44 10 45 39,50
12 46 10 47 66,33 48 10 49 43,97
13 50 10 51 75,03 52 10 53 44,74
14 54 10 55 67,94 56 10 57 38,90 58 78
15 59 10 60 65,73 61 10 62 45,18
07-05-09/1
16 63 10 64 68,18 65 10 66 43,74
17 67 10 68 66,14 69 10 70 38,80
18 71 10 72 65,04 73 10 74 44,68
19 75 10 76 67,88 77 10 78 40,20
20 79 10 80 65,66 81 10 82 45,03
21 83 10 84 68,69 85 10 86 43,68
22 87 10 88 66,98 89 10 90 38,80 91 135
23 92 10 93 67,74 94 10 95 44,63
24 96 10 97 68,40 98 10 99 38,75
25 100 10 101 65,87 102 10 103 45,67
26 104 10 105 66,76 106 10 107 43,53
27 108 10 109 67,24 110 10 111 44,05
28 112 10 113 68,31 114 10 115 43,20
29 116 10 117 65,92 118 10 119 44,17
30 120 10 121 66,62 122 10 123 45,33 124 100
Άθροισμα − − 300 − 2024,7 − 300 − 1292,93 − 338 4255,63
Μ.Ο − − 10 − 67,49 − 10 − 43,10 − 11,27 141,85
Αρ.
− 30 − 30 − 30 − 30 − 0 − −
παρ/σεων
Ποσοστό − − 7,05% − 47,58% − 7,05% − 30,38% − 7,94% 100,00%
167
μέτρων.
Ο μέσος όρος του χρόνου της φάσης Β (ισοπέδωση) για πιθανότητα 95% και για 29
βαθμούς ελευθερίας θα είναι από 66,65 έως 68,49.Για τη φάση Δ (επιστροφή):
−

X

Η θεωρητική απόδοση του διαμορφωτή που χρησιμοποιήθηκε στην

συγκεκριμένη περιοχή μελέτης δίνεται από τη σχέση:
Qθ = V * ( Le − Lo ) *1000* E * S1,2 * nn (m3 / h)
Όπου: Q= απόδοση ισοπεδωτή (m2/h)

V= ταχύτητα κίνησης του μηχανήματος (Km/h)
Le=πραγματικό-αποτελεσματικό πλάτος λεπίδας (m)
Lo=πλάτος αλληλοεπικάλυψης (m)
E=συντελεστής εκμετάλλευσης
168
S 1,2 = συντελεστής συνθηκών εργασίας
nn = ικανότητα χειριστή
Με βάση λοιπόν τα τεχνικά στοιχεία του ισοπεδωτή η θεωρητική απόδοση του
διαμορφωτή θα είναι:
Qθ = V ( Le − Lo )1000 ES1,2 nn = 4,5*(3,17 − 0, 60) *1000*0,80*0, 75*0, 65 = 4510,35m3 / h

Για την πραγματική απόδοση, σύμφωνα με τις χρονικές μετρήσεις, βρέθηκε
ότι για μήκος 25 μέτρων και πλάτος 3,17 μέτρα, δηλαδή επιφάνεια εργασίας 79,25 m2,
ο μέσος όρος ενός κύκλου εργασίας ήταν 2,364 min με τις καθυστερήσεις και 2,177
min χωρίς τις καθυστερήσεις. Άρα η πραγματική απόδοση είναι:
Οι παραπάνω τιμές πραγματικής απόδοσης αφορούν το ένα τμήμα του

δασικού δρόμου, πλάτους 3,17 μέτρα όσο και το πλάτος της λεπίδας του διαμορφωτή.
Δεδομένου του πλάτους του δασικού δρόμου, που είναι 6 μέτρα, χρειάζεται
διπλάσιος χρόνος για να ολοκληρωθεί η διαμόρφωση. Άρα η πραγματική απόδοση
του διαμορφωτή για πλάτος δασικού δρόμου 6 μέτρα και μήκος 25 μέτρα, θα είναι:
9.5. Αποτελέσματα για τον ισοπεδωτή

Από τη λήψη και επεξεργασία των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν στις 4
πειραματικές επιφάνειες, προέκυψε ο πίνακας 9.5-1 και το σχήμα 9.5-1.
Πίνακας 9.5-1 Στοιχεία χρονικών μετρήσεων ισοπεδωτών
Μέσος
Πραγματική Πραγματική
Θεωρητική χρόνος
απόδοση με απόδοση χωρίς
Περιοχές απόδοση κύκλου
καθυστερήσεις καθυστερήσεις
(m2/h) εργασίας
(m2/h) (m2/h)
(min)
Σέιχ Σου 1501,50 1618,12 4243,20 2,997
Αρακύνθου 1746,20 1849,60 3650,40 2,577
Ταξιάρχη 1503,51 1451,14 3648,37 3,101
Λεπτοκαρυάς 1903,55 2067,06 4510,35 2,364
169
Τιμές αποδόσεων ισοπεδωτή
Πραγματική
5000
απ όδοση με
4500 καθυστερήσεις
4000
3500
4510,35
3000
απ όδοση χωρίς
4243,2
3650,4
m 2/h 2500
3648,37
καθυστερήσεις
2067,06
1903,55
2000
1849,6
1746,2
1618,12
1503,51
1501,5
1451,14
1500
Θεωρητική
1000
απ όδοση
500
0
Σέιχ Σου Αράκυνθος Ταξιάρχη Λεπτοκαρυά
Περιοχές μελέτης
Σχήμα 9.5-1 Διάγραμμα τιμών απόδοσης ισοπεδωτή
Είδος εργασίας
Ο ισοπεδωτής στο δασικό σύμπλεγμα Αρακύνθου χρησιμοποιήθηκε για τη
συντήρηση μεμονωμένων τμημάτων του δασικού δρόμου, τα οποία είχαν υποστεί
ζημιές από την κυκλοφορία βαρέων οχημάτων κατά τη διάρκεια του χειμώνα και
από τα καιρικά φαινόμενα. Σε αυτή την περίπτωση δεν προστέθηκε νέο εδαφικό
υλικό στο δρόμο, το έδαφος ήταν ήδη συμπιεσμένο και ο ισοπεδωτής, έπρεπε να
"ξύσει" σε μικρό βάθος το επιφανειακό στρώμα και να είναι σχεδόν ομοιόμορφο σε
όλη την επιφάνεια.
Ο ισοπεδωτής στο Πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη Χαλκιδικής,
χρησιμοποιήθηκε για τη διαμόρφωση του δασικού δρόμου, στον οποίο γινόταν
εργασίες διαπλάτυνσης. Στο συγκεκριμένο έργο ο ισοπεδωτής έπρεπε να ισοπεδώσει
μεγάλους όγκους εδαφικού υλικού, το οποίο μεταφερόταν στη συγκεκριμένη θέση με
φορτηγά. Ο βαθμός δυσκολίας ήταν μεγάλος γιατί το υλικό δεν ήταν ομοιόμορφα
κατανεμημένο σε όλο το πλάτος του καταστρώματος, αλλά σε σωρούς σε σημεία με
μικρή, μεταξύ τους απόσταση. Αυτό σημαίνει ότι για να ολοκληρωθεί η ισοπέδωση
και να φτάσει ο δρόμος στην τελική μορφή παράδοσης σε κυκλοφορία, ο ισοπεδωτής
έπρεπε να κάνει πολλές διελεύσεις και πολλούς κύκλους εργασίας (κατέβασμα
λεπίδας, προώθηση, ανέβασμα λεπίδας, επιστροφή).
Στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου Θεσσαλονίκης, ο ισοπεδωτής
χρησιμοποιήθηκε για τη διαμόρφωση του δασικού δρόμου, στον οποίο γινόταν
170
επίσης εργασίες διαπλάτυνσης. Σε αυτή την περίπτωση ο ισοπεδωτής έπρεπε να
μεταφέρει μικρότερες ποσότητες εδαφικού υλικού σε σχέση με την περίπτωση του
δασικού δρόμου στον Ταξιάρχη. Εδώ το υλικό το οποίο προέκυπτε από την εκσκαφή
των πρανών, με τη χρήση εκσκαφέα, τοποθετούνταν στην άκρη του καταστρώματος
και το πρώτο μοίρασμα σε όλο το πλάτος του καταστρώματος και η πρώτη χονδρική
διαμόρφωση γινόταν από προωθητή γαιών. Συνεπώς ο ρόλος του ισοπεδωτή ήταν η
τελική και πιο λεπτομερής διαμόρφωση, έτσι ώστε ο δρόμος να μπορεί να δοθεί στην
κυκλοφορία.
Τέλος ο ισοπεδωτής στην περιοχή Λεπτοκαρυάς χρησιμοποιήθηκε για την
ισοπέδωση ενός γηπέδου ποδοσφαίρου. Στο γήπεδο είχε προηγηθεί αναμόχλευση του
εδάφους και προσθήκη μεγάλων όγκων υλικού. Στόχος της εργασίας ήταν η
δημιουργία μιας επιφάνειας με κλίση 0% έτσι ώστε να μην κατακρατείται νερό από
τις βροχοπτώσεις και να μην δημιουργούνται κοιλώματα και υπερυψώματα. Οι
κύκλοι εργασίας που χρειάστηκε ο ισοπεδωτής για την τελική μορφή του έργου ήταν
αρκετοί γιατί πρώτα έπρεπε να μοιραστεί ομοιόμορφα το υλικό σε όλη την έκταση
και στη συνέχεια να ισοπεδωθεί με ακρίβεια.
Με βάση το είδος εργασίας, την καλύτερη απόδοση παρουσίασε ο ισοπεδωτής
στη Λεπτοκαρυά με τιμή 1.903,55 m2/h, ακολουθεί ο ισοπεδωτής στο δασικό
σύμπλεγμα Αρακύνθου με τιμή 1.746,2 m2/h και τέλος οι ισοπεδωτές στους δασικούς
δρόμους Σέιχ Σου Θεσσαλονίκης και Ταξιάρχη Χαλκιδικής με τιμές 1.501,70 m2/h
και 1.503,51 m2/h αντίστοιχα. Η πραγματική απόδοση του ισοπεδωτή στη
Λεπτοκαρυά είναι αυξημένη κατά 21,12%, 8,27% και 21,02% σε σχέση με την
πραγματική απόδοση των ισοπεδωτών στις τρεις άλλες περιοχές αντίστοιχα. Η
μεγαλύτερη τιμή απόδοσης θα μπορούσε να παρουσιαστεί στο δασικό σύμπλεγμα
Αρακύνθου, ωστόσο παρατηρούμε ότι η χρησιμοποίηση laser τεχνολογίας αυξάνει
την απόδοση του χωματουργικού μηχανήματος.
Όσον αφορά τη διαφορά μεταξύ πραγματικής και θεωρητικής απόδοσης, η
μικρότερη τιμή παρατηρείται στην περίπτωση του ισοπεδωτή που εργάστηκε στο
δασικό σύμπλεγμα Αρακύνθου και είναι 1.904,2 m2/h και η μεγαλύτερη στο
περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου και είναι 2.741,7 m2/h. Στην περίπτωση του
Πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη αυτή η διαφορά είναι 2.144,86 m2/h και στη
Λεπτοκαρυά όπου χρησιμοποιήθηκε ισοπεδωτής με λέιζερ είναι 2.606,8 m2/h. Η
διαφορά αυτή οφείλεται στο σύνολο των παραγόντων που επιδρούν στην απόδοση
του διαμορφωτή και στο βαθμό δυσκολίας της εργασίας.
171
Τέλος όσον αφορά το μέσο χρόνο ενός κύκλου εργασίας, τη μικρότερη τιμή
την παρουσίασε ο ισοπεδωτής με λέιζερ και υπολογίστηκε σε 2,364 min και τη
μεγαλύτερη τιμή, ο ισοπεδωτής που εργάστηκε στο δασικό δρόμο του
Πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη Χαλκιδικής και είναι 3,101 min.
Κατηγορία εδάφους – καιρικές συνθήκες
Σε όλες τις περιπτώσεις εργασίας του ισοπεδωτή, το έδαφος ήταν γαιώδες.
Κατά συνέπεια η απόδοση του ισοπεδωτή επηρεάσθηκε από αυτή την κατηγορία
εδάφους φυσιολογικά και όχι αρνητικά, όπως θα συνέβαινε στην περίπτωση
βραχώδους ή ημιβραχώδους εδάφους. Οι εργασίες στη Λεπτοκαρυά έγιναν το Μάιο
και ο καιρός ήταν πολύ καλός. Στο δασικό σύμπλεγμα Αρακύνθου ο ισοπεδωτής
εργάστηκε τον Αύγουστο, οπότε ο καιρός ήταν καλός μετά από ένα μεγάλο διάστημα
χωρίς βροχές. Στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου ο ισοπεδωτής εργάστηκε την άνοιξη
όπου ο καιρός ήταν καλός με λίγες μόνο μέρες ψιλής βροχής που δε δημιούργησαν
πρόβλημα στη λειτουργία του. Τέλος στο Πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη ο
ισοπεδωτής χρησιμοποιήθηκε το Φεβρουάριο, σε ημέρες που ο καιρός ήταν καλός.
Γενικά λοιπόν σε όλες τις περιπτώσεις, οι εργασίες ισοπέδωσης έγιναν κάτω από
καλές καιρικές συνθήκες και σε "εύκολο" προς διαμόρφωση έδαφος, με αποτέλεσμα
αυτοί οι παράγοντες να μην επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση του ισοπεδωτή.
Ανθρώπινος παράγοντας
Ο παράγοντας αυτός αφορά την ικανότητα και επιδεξιότητα του χειριστή. Σε
όλα τα πειράματα οι χειριστές ήταν έμπειροι και πρακτικοί με αποτέλεσμα ο
συντελεστής "παράγων άνθρωπος" να παίρνει σχετικά υψηλή τιμή στην τιμή της
απόδοσης του διαμορφωτή. Στην περίπτωση της Λεπτοκαρυάς ο χειριστής είχε
εμπειρία σε ισοπεδωτή με λέιζερ και πολύ μεγαλύτερη εμπειρία σε συμβατικό
ισοπεδωτή. Σύμφωνα με δηλώσεις του ιδίου, η συγκεκριμένη εργασία με συμβατικό
ισοπεδωτή θα απαιτούσε περίπου μία εβδομάδα επιπλέον εργασία, που σημαίνει
επιπλέον έξοδα για τα ημερομίσθια του χειριστή, για την απασχόληση του
μηχανήματος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και για καύσιμα. Ο ίδιος έχει
εργαστεί σε τέτοιου είδους εργασίες τόσο με συμβατικό ισοπεδωτή όσο και με
ισοπεδωτή με λέιζερ και γνωρίζει το χρονικό διάστημα που απαιτείται σε κάθε
περίπτωση. Εξάλλου στην περίπτωση του ισοπεδωτή με λέιζερ, ο ανθρώπινος
παράγοντας σχεδόν μηδενίζεται. Το χωματουργικό μηχάνημα έχει τη δυνατότητα να
δουλεύει σε αυτόματο, που σημαίνει ότι από τη στιγμή που εισάγονται οι ρυθμίσεις
στον υπολογιστή του μηχανήματος, δεν είναι ο χειριστής αυτός που καθορίζει το
172
πόσο πρέπει να σηκώσει ή να κατεβάσει ή να διατηρήσει σταθερή τη λεπίδα, παρά
μόνο να οδηγεί το μηχάνημα.
Στις περιπτώσεις του Ταξιάρχη Χαλκιδικής και του Σέιχ Σου Θεσσαλονίκης,
όπου είχαμε και το ίδιο είδος εργασίας (διαπλάτυνση), οι χειριστές ήταν έμπειροι με
χρόνια εργασίας σε μεγάλες εταιρείες που αναλαμβάνουν έργα μεγάλων
προϋπολογισμών, με αποτέλεσμα χάρη στην εμπειρία τους να γνωρίζουν πως πρέπει
να κινηθούν ώστε να μην έχουν "νεκρές" διαδρομές και "νεκρούς" χρόνους. Τέλος, ο
χειριστής στο δασικό σύμπλεγμα Αρακύνθου ήταν και ιδιοκτήτης του συγκεκριμένου
μηχανήματος για αρκετά χρόνια και με αρκετά χρόνια εμπειρίας στις ισοπεδώσεις-
συντηρήσεις δασικών δρόμων.
Συντελεστής εκμετάλλευσης και διακοπών εργασίας
Ο συντελεστής εκμετάλλευσης επηρεάσθηκε από το χρόνο καθυστερήσεων και
διακοπών εργασίας. Στην περίπτωση του ισοπεδωτή με λέιζερ ο χειριστής εργάζεται
με ασφάλεια σε άνετη καμπίνα, χωρίς να καταπονεί το σώμα του, να κρυώνει το
χειμώνα ή να ζεσταίνεται το καλοκαίρι και να χρειάζεται περισσότερα διαλλείματα
για ξεκούραση. Στις περιπτώσεις των συμβατικών ισοπεδωτών οι συνθήκες είναι πιο
δύσκολες. Ωστόσο σε όλες τις περιπτώσεις οι διακοπές ήταν οι απαραίτητες και
αναμενόμενες για ανεφοδιασμό με καύσιμα και για ξεκούραση.
Στα σχήματα 9.5-2 μέχρι 9.5-5 που ακολουθούν, φαίνεται το ποσοστό
κατανομής της κάθε φάσης εργασίας ενός κύκλου εργασίας των ισοπεδωτών που
εργάστηκαν στις τέσσερις πειραματικές επιφάνειες. Παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο
ποσοστό χρόνου διατίθεται στη φάση της ισοπέδωσης και στη φάση της επιστροφής
του ισοπεδωτή στην αρχική θέση. Το ανέβασμα και κατέβασμα της λεπίδας
παρουσιάζουν "στατιστικά" πολλά σταθερά στοιχεία και για αυτό θεωρούνται
σταθεροί χρόνοι. Το ποσοστό των καθυστερήσεων διαφέρει από περιοχή μελέτης σε
περιοχή μελέτης και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες (ανάγκη του χειριστή
για ξεκούραση, ανεφοδιασμός με καύσιμα κλπ).
173
Ποσοστό κατανομής χρόνου στις διάφορες φάσεις εργασίας
του ισοπεδωτή στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη
3,49%
6,45%
28,97%
Κατέβασμα
54,64% λεπ ίδας
Ισοπ έδωση
6,45%
Ανέβασμα
λεπ ίδας
Επ ιστροφή
Σχήμα 9.5-2 Φάσεις εργασίας ισοπεδωτή στον Ταξιάρχη

του ισοπεδωτή στο δασικό Σύμπλεγμα Αρακύνθου
5,61% 7,11%
29,49% Κατέβασμα
λεπ ίδας
50,67% Ισοπ έδωση
7,11% Ανέβασμα
λεπ ίδας
Επ ιστροφή
Σχήμα 9.51-3 Φάσεις εργασίας ισοπεδωτή στον Αράκυνθο

του ισοπεδωτή στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου
7,23% 6,12%
Ισοπ έδωση
6,12%
Ανέβασμα
λεπ ίδας
Επ ιστροφή
Σχήμα 9.51-4 Φάσεις εργασίας ισοπεδωτή στο Σέιχ Σου
174
του ισοπεδωτή με λέιζερ στη Λεπτοκαρυά
7,94% 7,05%
Ισοπ έδωση
7,05%
Ανέβασμα
λεπ ίδας
Επ ιστροφή
Σχήμα 9.5-5 Φάσεις εργασίας ισοπεδωτή στη Λεπτοκαρυά
9.6. Αποτελέσματα για τον εκσκαφέα

Από τη λήψη και επεξεργασία των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν στις δύο
πειραματικές επιφάνειες, προέκυψε ο πίνακας 9.6-1 και το σχήμα 9.6-1.
Πίνακας 9.6-1 Στοιχεία χρονικών μετρήσεων εκσκαφέων
Θεωρητική Μέσος χρόνος
Περιοχές απόδοση κύκλου εργασίας
(m3/h) (min)
(m3/h) (m3/h)
Σέιχ Σου 56,28 60,45 71,21 1,290
Ταξιάρχη (<20%
40,15 45,73 74,08 1,360
κλίση)
Ταξιάρχη (>20%
36,92 41,81 51,19 1,479
κλίση)
Τιμές αποδόσεων εκσκαφέων
απόδοση με
70
60
71,21
60,45
74,08
50
56,28
απόδοση
45,73
3
m /h 40
51,19
χωρίς
41,81
40,15
36,92
20
10 Θεωρητική
0 απόδοση
Σέιχ Σου Ταξιάρχη <20% Ταξιάρχη >20%
Σχήμα 9.6-1 Διάγραμμα τιμών απόδοσης εκσκαφέα
175
Οι εκσκαφείς που εργάστηκαν τόσο στο Πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη όσο
και στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου, εκτέλεσαν το ίδιο είδος εργασίας. Σκοπός
τους ήταν η διαπλάτυνση του δασικού δρόμου. Στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου ο
εκσκαφέας έκοβε τα πρανή, μετέφερα τα μικρά δεντράκια Πεύκης, που υπήρχαν
λόγω αναγέννησης, προς τα κατάντη του δρόμου και το υπόλοιπο εδαφικό υλικό, το
άδειαζε στην άκρη του δρόμου, όπου και το μοίραζε ο προωθητής γαιών σε όλο το
πλάτος του καταστρώματος. Στο πανεπιστημιακό δάσος του Ταξιάρχη ο εκσκαφέας
εργαζόταν κατά τον ίδιο τρόπο, με τη διαφορά ότι το υλικό που έβγαζε στην άκρη
του δρόμου, το φόρτωνε ο φορτωτής σε φορτηγά και το μετέφερε σε άλλες θέσεις
όπου γινόταν η ισοπέδωση με ισοπεδωτή. Στον Ταξιάρχη οι μετρήσεις
ομαδοποιήθηκαν σε δύο ομάδες με βάση την κλίση (μικρότερη από 20% και
μεγαλύτερη από 20%). Με βάση λοιπόν το είδος εργασίας, την καλύτερη απόδοση
παρουσίασε ο εκσκαφέας στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου με τιμή ίση με 56,28
m3/h και ακολουθεί ο εκσκαφέας στον Ταξιάρχη με τιμή 40,15 m3/h και 36,92 m3/h
για κλίση μικρότερη και μεγαλύτερη από 20% αντίστοιχα. Στη δεύτερη περίπτωση
όπου έχουμε και διαφορετική κλίση, καλύτερη απόδοση παρατηρείται στη μικρότερη
κλίση που είναι και αναμενόμενο και φυσιολογικό.
Η διαφορά της πραγματικής από τη θεωρητική απόδοση είναι 14,93 m3/h στο
περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου και 33,93 m3/h και 14,27 m3/h αντίστοιχα για το
πανεπιστημιακό δάσος του Ταξιάρχη για κλίση μικρότερη και μεγαλύτερη από 20%.
Η διαφορά μεταξύ πραγματικής και θεωρητικής απόδοσης οφείλεται στο σύνολο των
παραγόντων που δρουν στη λειτουργία του μηχανήματος. Η μεγαλύτερη τιμή της
πραγματικής απόδοσης του εκσκαφέα που χρησιμοποιήθηκε στο Σέιχ Σου σε σχέση
με τον εκσκαφέα του Ταξιάρχη οφείλεται στο γεγονός ότι είναι μεγαλύτερης ισχύος
και έχει μεγαλύτερη χωρητικότητα κάδου.
Τέλος όσον αφορά το μέσο χρόνο ενός κύκλου εργασίας, τη μικρότερη τιμή,
την παρουσίασε ο εκσκαφέας στο Σέιχ Σου και είναι ίση με 1,29 min, ενώ στον
Ταξιάρχη ο μέσος χρόνος ενός κύκλου εργασίας είναι 1,360 min και 1,479 min
αντίστοιχα για κλίση μικρότερη και μεγαλύτερη από 20%. Στο Σέιχ Σου η
αναγέννηση ήταν πυκνή και ο εκσκαφέας έπρεπε να μεταφέρει τα μικρά δέντρα προς
τα κατάντη. Ωστόσο αυτή η εργασία θεωρήθηκε στις μετρήσεις σαν ένας σωστός
κύκλος εργασίας (φόρτωση του δέντρου, περιστροφή, άδειασμα του δέντρου,
περιστροφή στην αρχική θέση).
176
Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούμενη περίπτωση, του ισοπεδωτή, το
έδαφος στο οποίο εργάστηκαν οι εκσκαφείς, τόσο στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου
όσο και στο Πανεπιστημιακό δάσος του Ταξιάρχη, ήταν γαιώδες. Συνεπώς η
απόδοση των μηχανημάτων επηρεάσθηκε φυσιολογικά και όχι αρνητικά όπως θα
συνέβαινε στην περίπτωση ενός πιο "δύσκολου" εδάφους όπως είναι τα βραχώδη και
ημιβραχώδη. Και στις δύο περιπτώσεις το έδαφος δεν ήταν εντελώς γυμνό και
καθαρό, αλλά υπήρχε δασική βλάστηση μικρού ύψους λόγω αναγέννησης και
κυρίως στο Σέιχ Σου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθούν οι κύκλοι εργασίας,
για τη μεταφορά των μικρών δενδρυλλίων προς τα κατάντη του δρόμου. Όσον
αφορά τις καιρικές συνθήκες, οι εργασίες εκτελέστηκαν σε καλές μέρες χωρίς βροχές
που θα μπορούσαν να δυσκολέψουν το έργο των χειριστών.
Ο ανθρώπινος παράγοντας επηρέασε την απόδοση των εκσκαφέων γιατί οι
χειριστές έπρεπε να αποφασίζουν πόσο βαθιά θα κόψουν το έδαφος, σε ποια θέση θα
τοποθετήσουν τον εκσκαφέα για να μην κόβουν περισσότερο ή λιγότερο από αυτό
που μπορεί να πιάσει ο κάδος και βεβαίως να μην έχουν νεκρούς χρόνους. Στο
Πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη ο χειριστής είχε περισσότερα χρόνια εμπειρίας σε
σχέση με το χειριστή που δούλεψε στο Σέιχ Σου. Μία άλλη παράμετρος που μπορεί
να επηρέασε την απόδοση του χειριστή είναι ότι στην περίπτωση του Σέιχ Σου ο
χειριστής εργαζόταν υπό την επίβλεψη του υπεύθυνου της εταιρείας που είχε λάβει
την εργολαβία κάτι το οποίο δεν συνέβαινε στην περίπτωση του Ταξιάρχη. Τέλος
πρέπει να σημειωθεί ότι η εργασία του εκσκαφέα προηγείτο των άλλων
χωματουργικών μηχανημάτων (φορτωτή, προωθητή, ισοπεδωτή) και οι χειριστές
όφειλαν να εργάζονται όσο το δυνατόν καλύτερα για να μην περιμένουν τα
υπόλοιπα μηχανήματα.
Ο συντελεστής εκμετάλλευσης επηρεάσθηκε από το χρόνο καθυστερήσεων και
διακοπών εργασίας. Τα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν παλιά και οι
χειριστές χρειαζόντουσαν αρκετά ολιγόλεπτα διαλλείματα ξεκούρασης. Επίσης
υπήρχαν διακοπές για ανεφοδιασμό με καύσιμα, γιατί τα μηχανήματα παρέμεναν
στα δασικό χώρο και εργάζονταν καθημερινά. Διακοπές για συντήρηση και βλάβες
δεν προέκυψαν για τους δύο εκσκαφείς στις δύο περιοχές μελέτης.
177
Στα σχήματα 9.6-2 μέχρι 9.6-4 που ακολουθούν, φαίνεται το ποσοστό
κατανομής της κάθε φάσης εργασίας ενός κύκλου εργασίας των εκσκαφέων που
εργάστηκαν στις δύο πειραματικές επιφάνειες. Παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο
ποσοστό χρόνου διατίθεται στη φάση της εκσκαφής και γεμίσματος του κάδου με
τιμή μεγαλύτερη του 50%. Το ποσοστό των καθυστερήσεων διαφέρει όπως και στην
προηγούμενη περίπτωση των ισοπεδωτών, από περιοχή μελέτης σε περιοχή μελέτης
και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες (ανάγκη του χειριστή για ξεκούραση,
ανεφοδιασμός με καύσιμα, κλίση, κυβισμός εκσκαφέα κλπ).
Ποσοστό κατανομής χρόνου στις διάφορες φάσεις εργασίας του

εκσκαφέα στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη (κλίση <20%)
12,12%
9,17% Γέμισμα κάδου
11,74% 56,30%
Περιστροφή
10,54%
Άδειασμα
κάδου
Επ ιστροφή
Σχήμα 9.6-2 Φάσεις εργασίας εκσκαφέα στον Ταξιάρχη (κλίση <20%)

εκσκαφέα στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη (κλίση >20%)
11,65%
8,94%
Γέμισμα κάδου
10,86% 58,56%
10,00%
Άδειασμα
κάδου
Επ ιστροφή
Σχήμα 9.6-3 Φάσεις εργασίας εκσκαφέα στον Ταξιάρχη (κλίση>20%)
178
του εκσκαφέα στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου
6,89%
7,13%
Γέμισμα κάδου
16,86%
56,88%
12,25%
Άδειασμα
κάδου
Επ ιστροφή
Σχήμα 9.6-4 Φάσεις εργασίας εκσκαφέα στο Σέιχ Σου
9.7. Αποτελέσματα για τον προωθητή γαιών

Από τη λήψη και επεξεργασία των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν στην
πειραματική επιφάνεια του περιαστικού δάσους Σέιχ Σου, όπου εργάστηκε ο
προωθητής γαιών προέκυψε ο πίνακας 9.7-1 και το σχήμα 9.7-1.
Πίνακας 9.7-1 Στοιχεία χρονικών μετρήσεων προωθητή γαιών
Μέσος
Περιοχές απόδοση κύκλου
(m3/h) (m3/h)
(min)
Σέιχ Σου (<20%
154,76 164,52 195,56 2,175
κλίση)
Σέιχ Σου (>20%
125,04 133,52 135,14 2,692
κλίση)
Τιμές αποδόσεων προωθητή γαιών
απόδοση με
200
195,56
150
164,52
154,76
135,14
133,52
απόδοση χωρίς
125,04
m 3/h 100 καθυστερήσεις
50
Θεωρητική
0 απόδοση
Σέιχ Σου <20% Σέιχ Σου >20%
Σχήμα 9.7-1 Διάγραμμα τιμών απόδοσης προωθητή γαιών
179
Ο προωθητής γαιών εργάστηκε στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου και οι
μετρήσεις χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες, για κλίση μικρότερη από 20% και
μεγαλύτερη από 20%. Ο προωθητής γαιών έπρεπε να μοιράσει το υλικό που άφηνε ο
εκσκαφέας, σε μικρούς σωρούς, στην άκρη του δρόμου και το οποίο είχε προκύψει
από τα πρανή του δρόμου. Σκοπός της εργασίας του ήταν η όσο το δυνατόν
καλύτερη χονδρική διαμόρφωση του δρόμου, έτσι ώστε στη συνέχεια να
ολοκληρωθεί η ισοπέδωση από το διαμορφωτή γαιών και να μπορεί ο δρόμος να
χρησιμοποιηθεί από τα οχήματα κυκλοφορίας.
Η πραγματική του απόδοση υπολογίστηκε σε 154,76 m3/h και 125,04 m3/h
για κλίση μικρότερη και μεγαλύτερη από 20% αντίστοιχα. Η διαφορά της
πραγματικής απόδοσης από τη θεωρητική είναι περίπου 40,8 m3/h και 10,1 m3/h για
κλίση μικρότερη και μεγαλύτερη από 20% αντίστοιχα, και οφείλεται σε ένα σύνολο
παραγόντων που επηρεάζουν τη λειτουργία του προωθητή γαιών. Τέλος ο μέσος
χρόνος ενός κύκλου εργασίας με βάση το είδος της εργασίας που έπρεπε να
εκτελεστεί ήταν 2,175min και 2,692min αντίστοιχα για κλίση μικρότερη και
μεγαλύτερη από 20%.
Ο παράγοντας κατηγορία εδάφους και καιρικές συνθήκες επηρέασε πολύ
λίγο την απόδοση του προωθητή γαιών, γιατί ο καιρός ήταν καλός με λίγες μόνο
βροχές κάποιες ημέρες και το έδαφος ήταν "εύκολο" στην προώθησή του γιατί ήταν
φρεσκοορυγμένο γαιώδες. Σε σημεία όπου ο δρόμος είχε κλίση μεγαλύτερη από 20%,
ο προωθητής κινούταν με μικρότερη ταχύτητα αλλά δεν παρουσίαζε πρόβλημα στην
προώθηση.
Ο χειριστής που χρησιμοποιήθηκε στις εργασίες του περιαστικού δάσους Σέιχ
Σου και συγκεκριμένα στη χρήση του προωθητή γαιών, ήταν έμπειρος για το είδος
της εργασίας την οποία είχε να πραγματοποιήσει. Συνεπώς ο παράγων άνθρωπος
επηρέασε ελάχιστα σημαντικά την πραγματική απόδοση του προωθητή γαιών.
Ο συντελεστής εκμετάλλευσης επηρεάσθηκε από το χρόνο διακοπών και
καθυστερήσεων. Πέρα από τις διακοπές για ανεφοδιασμό, υπήρξαν αρκετές
καθυστερήσεις, διότι ο προωθητής αναγκαζόταν να περιμένει τον εκσκαφέα που
προηγείτο στις εργασίες, να τελειώσει το δικό του κομμάτι και να προσθέσει υλικό
180
για διαμόρφωση στο δρόμο. Αυτός είναι και ο σημαντικότερος λόγος της διαφοράς
της πραγματικής και θεωρητικής απόδοσης του προωθητή γαιών.
Στα σχήματα 9.7-2 και 9.7-3 που ακολουθούν φαίνεται το ποσοστό κατανομής
της κάθε φάσης εργασίας του προωθητή γαιών στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου που
εργάστηκε, για τις δύο κατηγορίες κλίσεων. Και σε αυτή την περίπτωση του
χωματουργικού μηχανήματος το μεγαλύτερο ποσοστό χρόνου σε ένα κύκλο εργασίας
καταναλώνεται από την εργασία της ισοπέδωσης και λιγότερο από τις άλλες φάσεις.
Το ποσοστό καθυστερήσεων είναι αρκετά μικρό σε σχέση με τις υπόλοιπες φάσεις
ενός κύκλου εργασίας.

του προωθητή στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου (κλίση <20%)
5,90% 11,50%
λεπ ίδας
Προώθηση
39,49%
19,16% Ανέβασμα
λεπ ίδας
Επ ιστροφή
Σχήμα 9.7-2 Φάσεις εργασίας προωθητή γαιών στο Σέιχ Σου (κλίση <20%)

προωθητή γαιών στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου (κλίση >20%)
Κατέβασμα
λεπ ίδας
6,34% 15,48% Προώθηση
21,63%
Ανέβασμα
18,57% Επ ιστροφή
Σχήμα 9.7-3 Φάσεις εργασίας προωθητή γαιών στο Σέιχ Σου (κλίση >20%)
181
9.8. Αποτελέσματα για το φορτωτή
Από τη λήψη και επεξεργασία των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν στην
πειραματική επιφάνεια του πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη όπου εργάστηκε ο
φορτωτής, προέκυψε ο πίνακας 9.8-1 και το σχήμα 9.8-1.
Πίνακας 9.8-1 Στοιχεία χρονικών μετρήσεων φορτωτών
Μέσος
Περιοχή απόδοση κύκλου
(m3/h) (m3/h)
(min)
Ταξιάρχη 122,31 140,87 173,45 1,192
Τιμές αποδόσεων φορτωτή
απόδοση με
200 Πραγματική
173,45
απόδοση χωρίς
140,87
150
122,31
m 3/h 100
50
Θεωρητική
0 απόδοση
Ταξιάρχη
Περιοχή μελέτης
Σχήμα 9.8-1 Διάγραμμα τιμών απόδοσης φορτωτή

Ο φορτωτής εργάστηκε στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη για τη φόρτωση
υλικού σε φορτηγά οχήματα, κατά τη διάρκεια εργασιών διαπλάτυνσης του δασικού
δρόμου που βρίσκονταν σε εξέλιξη. Στη συγκεκριμένη θέση υπήρχε και εκσκαφέας,
όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο, ο οποίος έσκαβε το υλικό από τα
πρανή του δρόμου και το υλικό αυτό φορτωνόταν από το φορτωτή στα φορτηγά
οχήματα, για μεταφορά σε μεγαλύτερη απόσταση όπου γινόταν οι εργασίες
ισοπέδωσης από τον ισοπεδωτή.
Η διάταξη φόρτωσης του υλικού από το φορτωτή στα φορτηγά, η οποία
χρησιμοποιήθηκε, ήταν η V, δηλαδή τα φορτηγά τοποθετούνταν υπό γωνία,
αριστερά ή δεξιά από το φορτωτή. Αυτός ο τρόπος διάταξης ήταν ο καλύτερος
δυνατός σε σχέση με το χώρο ελευθερίας κινήσεων των χωματουργικών
μηχανημάτων. Η πραγματική απόδοση του φορτωτή υπολογίστηκε σε 122,31 m3/h
και η θεωρητική σε 173,45 m3/h. Η διαφορά των 51,14 m3/h οφείλεται στο σύνολο
των παραγόντων που δρουν στη λειτουργία του φορτωτή.
182
Το έδαφος στο οποίο εργάστηκε ο φορτωτής ήταν γαιώδες και καθαρό από
δασική βλάστηση και πέτρες και συνεπώς αρκετά "εύκολο" προς φόρτωση. Ο καιρός
ήταν επίσης καλός μιας και οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν σε καλές ημέρες του
Φεβρουαρίου. Άρα οι παράγοντες έδαφος και καιρός επηρέασαν φυσιολογικά την
απόδοση του φορτωτή.
Ο χειριστής του φορτωτή ήταν έμπειρος και προσπαθούσε να πετύχει την
καλύτερη φόρτωση σε κάθε κύκλο εργασίας, έτσι ώστε ο κάδος να είναι πλήρως
φορτωμένος και να μην υπάρχουν "νεκρές" διαδρομές.
Στην περίπτωση φόρτωσης του εδαφικού υλικού από το φορτωτή στα
φορτηγά οχήματα, υπήρχαν καθυστερήσεις μικρής διάρκειας γιατί δεν υπήρχε
έτοιμο υλικό προς φόρτωση. Ο εκσκαφέας που προηγείτο των εργασιών δεν
προλάβαινε να δημιουργήσει μεγάλο όγκο υλικό για φόρτωση. Συνεπώς οι διακοπές
και οι "νεκροί" χρόνοι ήταν αναπόφευκτοι και επηρέασαν αρνητικά την απόδοση
του φορτωτή.
Στο σχήμα 9.8-2 που ακολουθεί φαίνεται το ποσοστό κατανομής της κάθε
φάσης εργασίας του φορτωτή στο Πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη όπου εργάστηκε.
Παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο κομμάτι χρόνου σε ένα κύκλο εργασίας
καταλαμβάνει η έμφορτη διαδρομή, αλλά είναι και πολύ σημαντικός ο χρόνος που
απαιτείται κατά τη φάση της πλήρωσης του κάδου του φορτωτή με το υλικό και της
άφορτης διαδρομής. Το ποσοστό των καθυστερήσεων είναι σημαντικό και όπως
αναφέρθηκε πιο πάνω σε αυτό συνετέλεσαν οι "νεκροί" χρόνοι λειτουργίας του
φορτωτή.

του φορτωτή στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη
13,15% 20,98%
Πλήρωση
20,02% κάδου
Έμφορτη
31,87% διαδρομή
13,99%
Απ όθεση
υλικών
Άφορτη
διαδρομή
Σχήμα 9.8-2 Φάσεις εργασίας φορτωτή στον Ταξιάρχη
183
9.9. Δασικοί δρόμοι
Από την επεξεργασία των στοιχείων που παρατίθενται στους πίνακες 8-1
μέχρι 8-8, προέκυψαν τα παρακάτω διαγράμματα στα οποία φαίνεται η μεταβολή
των μέτρων των διαφορετικών κατηγοριών δρόμων που διανοίχθηκαν και
συντηρήθηκαν την περίοδο 2000-2007 αλλά και των τεχνικών έργων που
κατασκευάστηκαν (Σχήματα 9.9-1, 9.9-3 και 9.9-5), η μεταβολή του ποσοστού των
διαφόρων κατηγοριών που διανοίχθηκαν και συντηρήθηκαν κατά έτος αλλά και των
τεχνικών έργων που κατασκευάστηκαν κατά έτος (Σχήματα 9.9-2, 9.5-4 και 9.9-6) και
τέλος η μεταβολή των ποσών που απορροφήθηκαν στη Δασοπονία κατά την περίοδο
2000-2007 στην Ελλάδα (Σχήμα 9.9-7).
Διάνοιξη δρόμων κατά την περίοδο 2000-2007

900
800
Km διανοιχθέντων δρόμων
700
600
500
400
300
200
100
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Έτη
Δρόμοι Α' κατηγορίας Δρόμοι Β' κατηγορίας Δρόμοι Γ' κατηγορίας Τρακτερόδρομοι
Σχήμα 9.9-1 Διάνοιξη δρόμων την περίοδο 2000-2007
Ποσοστό διάνοιξης δρόμων κατά την περίοδο 2000-2007

100%
Ποσοστό διάνοιξης κατ΄έτος
80%
60%
40%
20%
0%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Έτη
Δρόμοι Α' κατηγορίας Δρόμοι Β' κατηγορίας Δρόμοι Γ' κατηγορίας Τρακτερόδρομοι
Σχήμα 9.9-2 Ποσοστό διάνοιξης δρόμων την περίοδο 2000-2007
184
Άλλες εργασίες κατά την περίοδο 2000-2007
20000
Km συντηρηθέντων κλπ. δρόμων

18000
16000
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Έτη
Συντήρηση Βελτίωση Οδοστρωσία Ασφαλτόστρωση
Σχήμα 9.9-3 Συντήρηση, βελτίωση, οδοστρωσία και ασφαλτόστρωση δρόμων

την περίοδο 2000-2007
Ποσοστό κατανομής εργασιών κατά την περίοδο 2000-2007
100%
Ποσοστό κατανομής
εργασιών κατ΄έτος
80%
60%
40%
20%
0%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Έτη
Συντήρηση Βελτίωση Οδοστρωσία Ασφαλτόστρωση
Σχήμα 9.9-4 Ποσοστό κατανομής εργασιών στους δασικούς δρόμους την

περίοδο 2000-2007
Τεχνικά έργα κατά την περίοδο 2000-2007

700
600
500
Τεμάχια
400
300
200
100
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Έτη
Σωληνωτοί οχετοί Πλακοσκεπείς οχετοί Τοίχοι αντιστήριξης Γέφυρες Λοιπά
Σχήμα 9.9-5 Τεχνικά έργα την περίοδο 2000-2007
185
Ποσοστό τεχνικών έργων κατά την περίοδο 2000-2007
100%
Ποσοστό κατανομής έργων

90%
80%
70%
κατ΄έτος 60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Έτη
Σωληνωτοί οχετοί Πλακοσκεπείς οχετοί Τοίχοι αντιστήριξης Γέφυρες Λοιπά
Σχήμα 9.9-6 Ποσοστό κατανομής τεχνικών έργων την περίοδο 2000-2007
Δαπάνες κατά την περίοδο 2000-2007

20000000
15000000
Ευρώ
10000000
5000000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Έτη
Δασική οδοποιία Προστασία Εθνικοί δρυμοί-Αισθητικά δάση
Διευθετήσεις χειμάρρων Αναδασώσεις Μη δημόσια δασοπονία
Σχήμα 9.9-7 Κόστος Δασοπονίας την περίοδο 2000-2007
Σύμφωνα με τα στοιχεία των Δασαρχείων και Διευθύνσεων δασών όλης της

Ελλάδας τα οποία κάθε χρόνο στέλνονται στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και
Τροφίμων, η διάνοιξη των δασικών δρόμων αποτελεί έργο που πραγματοποιείται
κάθε χρόνο σε μεγαλύτερο ή μικρότερο ποσοστό. Σύμφωνα με το σχήμα 9.9-1 κατά τη
διάρκεια της επταετίας 2000-2007 το μεγαλύτερο ποσοστό δασών διανοίχθηκε το 2007
και το μικρότερο το 2005. Το 2000 διανοίχθηκαν δρόμοι Β’ και Γ’ κατηγορίας και
τρακτερόδρομοι, τα έτη 2000, 2001 και 2002 δρόμοι Γ’ κατηγορίας και
τρακτερόδρομοι και το 2007 διανοίχθηκαν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% δασικοί
δρόμοι Γ’ κατηγορίας. Το ποσοστό δρόμων Α’ κατηγορίας που διανοίγεται κάθε
χρόνο είναι ελάχιστο ως μηδενικό. Στο σχήμα 9.9-2 φαίνεται χαρακτηριστικά το
ποσοστό διάνοιξης των δασικών δρόμων Γ’ κατηγορίας επί του συνόλου που
πραγματοποιείται. Σε όλες τις περιπτώσεις είναι μεγαλύτερο του 50% σε σχέση με τις
υπόλοιπες κατηγορίες δρόμων.
186
Όσον αφορά το είδος των άλλων εργασιών που πραγματοποιήθηκαν κατά τη
διάρκεια της επταετίας, σύμφωνα με το σχήμα 9.9-3 παρατηρούμε ότι
πραγματοποιήθηκαν εργασίες συντήρησης κατά κύριο λόγο, βελτίωσης κατά δεύτερο
και οδοστρωσίας και ασφαλτόστρωσης κατά τρίτο. Η συντήρηση είναι μία εργασία
που πραγματοποιείται κάθε χρόνο σε περισσότερα από 12.000 Km δασικών δρόμων,
μήκος που εκφράζεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60% στο σύνολο των εργασιών. Η
συντήρηση είναι μία εργασία που μπορεί να πραγματοποιηθεί απλά με τη
χρησιμοποίηση ισοπεδωτών αλλά η βελτίωση, η οδοστρωσία και η ασφαλτόστρωση
είναι εργασίες που απαιτούν μεγαλύτερο αριθμό και είδος χωματουργικών
μηχανημάτων.
Επίσης από τα διάφορα τεχνικά έργα που πραγματοποιήθηκαν κατά τη
διάρκεια της επταετίας και απασχόλησαν χωματουργικά μηχανήματα, ενδιαφέρον
σύμφωνα με το σχήμα 9.9-5 παρουσιάζει η δημιουργία σωληνωτών οχετών.
Τέλος όσον αφορά το σύνολο των δαπανών που διατίθεται στη δασική
οδοποιία κάθε χρόνο είναι υψηλό και σύμφωνα με το σχήμα 9.9-7 υψηλότερο από
κάθε άλλη δασική εργασία (προστασία, αναδασώσεις κλπ). Το κόστος για τη δασική
οδοποιία κάθε χρόνο, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του Υπουργείου, ξεπερνάει τα
5.000.000 €.
187
10. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Από την έρευνα των παραγόντων και συνθηκών που επιδρούν στην
αποδοτικότητα των χωματουργικών μηχανημάτων που χρησιμοποιηθήκαν στις
δασικές εργασίες στις τέσσερις περιοχές μελέτης, προέκυψαν συμπεράσματα που
αφορούν τις δυνατότητες και προοπτικές εφαρμογής αυτών των μηχανημάτων στις
δασικές εργασίες. Τα συμπεράσματα είναι τα εξής:
1. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΔΑΣΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗ
Στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη έγιναν εργασίες διαπλάτυνσης του
δασικού οδικού δικτύου και χρησιμοποιήθηκαν διάφορα χωματουργικά
μηχανήματα για να πετύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Αρχικά για την
εκσκαφή των πρανών έτσι ώστε να αυξηθεί το πλάτος του δασικού δρόμου,
χρησιμοποιήθηκε συμβατικός εκσκαφέας. Η πραγματική απόδοση του εκσκαφέα
ήταν περίπου 34 m3/h πιο μικρή από τη θεωρητική. Αυτό σημαίνει ότι οι παράγοντες
έδαφος, καιρικές συνθήκες, ικανότητα χειριστή και καθυστερήσεις συνέβαλαν στην
τελική τιμή της απόδοσης. Ο παράγοντας κλίση επηρέασε ελάχιστα τη λειτουργία του
εκσκαφέα γιατί η διαφορά της πραγματικής απόδοσης για κλίση μικρότερη από 20%
και μεγαλύτερη από 20% είναι μικρή.
Ένα δεύτερο μηχάνημα που χρησιμοποιήθηκε είναι ο φορτωτής για τη
φόρτωση των εκχωμάτων σε φορτηγά και μεταφορά τους σε άλλες θέσεις του δασικού
δρόμου. Ο φορτωτής ήταν τοποθετημένος σε διάταξη V ως προς το φορτηγό. Η
θεωρητική απόδοση ήταν περίπου 30% μεγαλύτερη από την πραγματική.
Συμπεραίνουμε ότι και πάλι παράγοντες όπως είναι η ικανότητα του χειριστή και
καθυστερήσεις, επηρεάζουν την τιμή της απόδοσης. Ο χειριστής προκειμένου να μην
ξεχειλίζει υλικό από τον κάδο, κατά τη μεταφορά του στο φορτηγό δεν πετύχαινε την
κατάλληλη φόρτωση του κάδου με αποτέλεσμα να χρειάζονται περισσότεροι κύκλοι
εργασίας.
Το τρίτο μηχάνημα που χρησιμοποιήθηκε ήταν ο ισοπεδωτής. Ο ισοπεδωτής
είναι ένα χωματουργικό μηχάνημα που εργάζεται σε πλήθος διαφορετικών
εργασιών. Αποτελεί το κυριότερο μηχάνημα που χρησιμοποιείται κάθε χρόνο, σε
εργασίες συντήρησης δασικών δρόμων, σε όλα τα δασικά συμπλέγματα της Ελλάδας.
Όπως προέκυψε από την επεξεργασία των στοιχείων του Υπουργείου Αγροτικής
Ανάπτυξης και Τροφίμων, το 60% των δασικών εργασιών που γίνονται κάθε χρόνο
188
από τα Δασαρχεία και τις Διευθύνσεις Δασών, είναι η συντήρηση του δασικού
δικτύου δρόμων. Η διατήρηση των δασικών δρόμων σε πολύ καλή κατάσταση είναι
απαραίτητη: για την πρόσβαση οχημάτων για μεταφορά του ξύλου τόσο σε υψηλά
ξυλοπαραγωγικά δάση όσο και σε λιγότερο ξυλοπαραγωγικά δάση, προς τους
χώρους επεξεργασίας του ξύλου, για την πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων σε
περίπτωση πυρκαγιάς και βεβαίως για την πρόσβαση των ανθρώπων με μικρότερα
οχήματα για λόγους αναψυχής. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η εφαρμογή των
ισοπεδωτών σε εργασίες συντήρησης των δασικών δρόμων αποτελεί ανάγκη. Ο
ισοπεδωτής που χρησιμοποιήθηκε στον Ταξιάρχη είναι ένα κοινό μοντέλο ισχύος 160
hp που έπρεπε να προωθήσει μεγάλους όγκους εδαφικού υλικού σε όλο το πλάτος
του καταστρώματος πριν την τελική ισοπέδωση. Η θεωρητική του απόδοση ήταν
περίπου 58% μεγαλύτερη από την πραγματική. Αυτό συμβαίνει γιατί στον
υπολογισμό της θεωρητικής απόδοσης δεν λαμβάνεται υπόψιν ο αριθμός των
διελεύσεων προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαμόρφωση της επιφάνειας. Κατά τις
μετρήσεις της πραγματικής απόδοσης βρέθηκε ότι ο ισοπεδωτής προκειμένου να
διαμορφώσει την επιφάνεια των 25 μέτρων μήκους και 6 μέτρων πλάτους χρειαζόταν
περισσότερους από 7-8 κύκλους εργασίας.
Και τα τρία μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν συμβατικά
χωματουργικά μηχανήματα, τα οποία λειτουργούσαν υπό την επίδραση όλων των
παραγόντων που μπορούν να επηρεάζουν την απόδοσή τους. Οι δυνατότητες
εφαρμογής χωματουργικών μηχανημάτων εξοπλισμένων με νέες τεχνολογίες,
σύμφωνα με την παρούσα διατριβή, είναι δυνατή. Η εφαρμογή συστημάτων λέιζερ
(σύμφωνα με τις μετρήσεις στην περιοχή της Λεπτοκαρυάς), μπορεί να
χρησιμοποιηθεί κυρίως στον ισοπεδωτή ακόμη και στην περίπτωση που δεν
χρειαζόμαστε πολύ μεγάλη ακρίβεια γιατί έχει τα εξής θετικά πλεονεκτήματα:
1) Θα αυξηθεί η παραγωγικότητα του χειριστή, διότι εξαλείφεται ο χρόνος για
τον έλεγχο των εργασιών με αποτέλεσμα και λιγότερο επιδέξιοι χειριστές να
μπορούν να κάνουν αξιόπιστη και ομοιόμορφη εκσκαφή, φόρτωση και
ισοπέδωση.
2) Θα αυξηθεί η απόδοση των μηχανημάτων διότι τα μηχανήματα φτάνουν σε
καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερους κύκλους εργασίας, σε σχέση με το
χειροκίνητο τρόπο εργασίας.
3) Δεν χρειάζεται πλέον προσωπικό για πασσαλώσεις και επίβλεψη.
189
4) Θα μειωθούν τα έξοδα λειτουργίας των μηχανημάτων διότι το έργο θα
παραδοθεί σε συντομότερο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να
απαιτούνται λιγότερα καύσιμα, λιγότερες φθορές στα λάστιχα και θα
αυξηθούν οι ώρες ζωής των μηχανημάτων.
5) Θα μειωθεί το κόστος επανάληψης της εργασίας γιατί πετυχαίνεται το άριστο
αποτέλεσμα με την πρώτη φορά.
6) Οι συνθήκες εργασίας των χειριστών θα είναι άριστες και θα μπορούν ανά
πάσα στιγμή να βλέπουν στην οθόνη πραγματικά χρονικά δεδομένα και θα
ελέγχουν την εργασία τους.
Για να μειωθεί το κόστος από την εφαρμογή των λέιζερ, είναι δυνατός ο
έλεγχος μηχανημάτων που δουλεύουν κοντά να γίνεται από τον ίδιο πομπό laser,
όπως συμβαίνει στην περίπτωση του εκσκαφέα και του φορτωτή. (Στα πειράματά της
συγκεκριμένης εργασίας δεν είχαμε τη δυνατότητα χρησιμοποίησης λέιζερ
συστημάτων σε περισσότερα από ένα μηχανήματα). Τα συστήματα λέιζερ μπορούν
να παρέχουν ακρίβεια στις εργασίες και να ελέγχουν την κίνηση των δύο θέσεων της
λεπίδας του ισοπεδωτή. Στην περίπτωση που θέλουμε έλεγχο και των τριών θέσεων
της λεπίδας σύμφωνα με τη βιβλιογραφία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και την
τεχνολογία GPS. Ωστόσο η εφαρμογή των συστημάτων GPS μέσα σε δασικές
περιοχές, μερικές φορές περιορίζεται λόγω μη καλής λήψης σημάτων από τους
δορυφόρους, εξαιτίας της υψηλής και πυκνής βλάστησης.
2. ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ ΣΕΪΧ ΣΟΥ
Στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου εκτελούνταν εργασίες διαπλάτυνσης του
δασικού δικτύου. Και σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιήθηκε συνδυασμός
χωματουργικών μηχανημάτων, για να πετύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Αρχικά για την αύξηση του πλάτους του καταστρώματος χρησιμοποιήθηκε
ερπυστριοφόρος εκσκαφέας, ο οποίος έσκαβε το προς απομάκρυνση υλικό και το
τοποθετούσε στην άκρη του δρόμου. Ο εκσκαφέας ήταν ισχύος 188hp και είχε
χωρητικότητα κάδου 1,21m3. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία, ο
θεωρητικός χρόνος ενός κύκλου εργασίας είναι 0,44 min και η θεωρητική απόδοση
71,21 m3/h. Με βάση τις χρονικές σπουδές ο μέσος χρόνος ενός κύκλου εργασίας
μετρήθηκε σε 1,29 min και η απόδοσή του σε 56,28 m3/h, δηλαδή η θεωρητική
απόδοση ήταν περίπου 20% μεγαλύτερη από την πραγματική.
Σε εργασίες διάνοιξης ή και διαπλάτυνσης δασικών δρόμων στα ελληνικά
δάση, δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ακόμη χωματουργικά μηχανήματα εξοπλισμένα με
190
ηλεκτρονικές διατάξεις και laser. Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να
εξετάσουμε τις δυνατότητες και προοπτικές εφαρμογής αυτών των νέων τεχνολογιών
στις δασικές εργασίες. Με βάση τη θεωρητική ανάλυση των στοιχείων στη
συγκεκριμένη θέση προτείνεται η εφαρμογή συστημάτων laser για καλύτερα
αποτελέσματα κατά την εκσκαφή. Σύμφωνα με τα θεωρητικά στοιχεία, η εφαρμογή
εκσκαφέα με laser στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου είναι δυνατή και έχει τα εξής
θετικά αποτελέσματα:
1) Απομακρύνεται ακριβώς τόσος όγκος γαιών όσος απαιτείται. Αν ο εκσκαφέας
σκάψει περισσότερο από όσο πρέπει τότε το επόμενο μηχάνημα που είναι ο
προωθητής γαιών θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να κατανέμει το υλικό
σε όλο το πλάτος του καταστρώματος του δρόμου. Αν πάλι ο εκσκαφέας
σκάψει λιγότερο από όσο πρέπει, δεν θα πετύχει την διαπλάτυνση που
επιθυμεί.
2) Η εργασία θα ολοκληρωθεί σε μικρότερο χρονικό διάστημα δεν θα
χρειαστούν επαναλήψεις στη δουλειά. Ο πρώτος χειρισμός είναι και ο
άριστος χειρισμός και δεν χρειάζονται διορθώσεις.
3) Ο χειριστής θα εργάζεται υπό άριστες συνθήκες και μπορεί να πετύχει την
τέλεια εκσκαφή χωρίς να χρειαστεί να καθορίσει ο ίδιος πόσο βαθιά πρέπει
να σκάψει. Συνεπώς ο παράγοντας ικανότητα χειριστή, σχεδόν μηδενίζεται,
γιατί ο χειρισμός των μηχανημάτων laser είναι εύκολος ακόμη και για
λιγότερο επιδέξιους χειριστές.
4) Το μηχάνημα μπορεί να εργάζεται περισσότερες ώρες την ημέρα, ακόμη και
όταν σκοτεινιάσει με εξίσου άριστα αποτελέσματα.
5) Δεν απαιτείται επιπλέον προσωπικό για τον έλεγχο της εκσκαφής με
αποτέλεσμα να μειώνεται και ο κίνδυνος ατυχημάτων, μιας και το προσωπικό
είναι μακριά από το βαρύ εξοπλισμό.
Το δεύτερο μηχάνημα που χρησιμοποιήθηκε, ήταν ο προωθητής γαιών, ο
οποίος όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενα σημεία, έπρεπε να κατανέμει ομοιόμορφα
σε όλο το πλάτος του καταστρώματος, τους όγκους γαιών που προέκυπταν από την
εκσκαφή. Ο προωθητής γαιών που χρησιμοποιήθηκε ήταν ένα απλό συμβατικό
μηχάνημα ισχύος 305 hp. Κι εδώ δεν χρησιμοποιήθηκε τεχνολογία laser ή
τεχνολογία GPS, ενώ είναι δυνατή η εφαρμογή τους με όλα τα θετικά πλεονεκτήματα
που αναφέρθηκαν παραπάνω. Επιπλέον η εφαρμογή συστημάτων νέας τεχνολογίας
θα ολοκλήρωνε την εργασία σε μικρότερο χρονικό διάστημα και με μεγαλύτερη
191
ακρίβεια, με αποτέλεσμα η τελική ισοπέδωση που έγινε από τον ισοπεδωτή θα ήταν
πολύ πιο εύκολη. Η κατανομή του υλικού από τον προωθητή γαιών θα γινόταν πολύ
πιο ομοιόμορφα με αποτέλεσμα οι κύκλοι εργασίας του ισοπεδωτή θα ήταν
λιγότεροι.
Το τελευταίο μηχάνημα που χρησιμοποιήθηκε ήταν ο ισοπεδωτής και η
εργασία του ήταν η πιο σημαντική γιατί έπρεπε να παραδώσει το δασικό δρόμο στην
τελική μορφή. Η ανάγκη ακρίβειας στους δασικούς δρόμους, μέχρι σήμερα δεν
αποτελούσε κριτήριο επιλογής των μηχανημάτων, παρά μόνο στις περιπτώσεις
ασφαλτόστρωσης. Σήμερα η ύπαρξη μηχανημάτων νέας τεχνολογίας είναι γεγονός
και η χρησιμοποίηση τους σε εργασίες με λιγότερες απαιτήσεις, όσον αφορά την
ακρίβεια, είναι απαραίτητη γιατί εκτός από τα καλύτερα αποτελέσματα στην τελική
μορφή του δρόμου, πετυχαίνεται:
1) Ολοκλήρωση της εργασίας πολύ πιο γρήγορα (στο μισό περίπου)
2) Μειώνεται το κόστος λειτουργίας του μηχανήματος
3) Μειώνεται και σχεδόν μηδενίζεται η επίδραση της ικανότητας του χειριστή
στην απόδοση του μηχανήματος.
3. ΔΑΣΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΑΡΑΚΥΝΘΟΥ
Στο δασικό σύμπλεγμα Αρακύνθου, χρησιμοποιήθηκε ένας απλός συμβατικός
ισοπεδωτής ισχύος 138 hp, για τη συντήρηση του δασικού δικτύου. Η θεωρητική
απόδοση του ισοπεδωτή αυτής της ισχύος, σύμφωνα με την κατασκευάστρια
εταιρεία, είναι περίπου 3,5 στρέμματα/ώρα. Ωστόσο στην πράξη, στη λειτουργία του
ισοπεδωτή επιδρούν ένα σύνολο παραγόντων, που μειώνουν αυτή την τιμή. Στη
συγκεκριμένη θέση, η πραγματική απόδοση περιορίστηκε σε 1,7 στρέμματα/ώρα. Η
συντήρηση του δασικού δρόμου έγινε σε μεμονωμένα σημεία, τα οποία είχαν υποστεί
τις μεγαλύτερες ζημιές και δυσκόλευαν την κίνηση των οχημάτων. Σύμφωνα με τους
δασολόγους της δασικής υπηρεσίας, οι δασικές εργασίες συντήρησης των δασικών
δρόμων, ανατίθεται με δημοπρασία, στους κατόχους των χωματουργικών
μηχανημάτων και κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται περίπου τα ίδια μηχανήματα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις η εφαρμογή συστημάτων νέας τεχνολογίας (laser) θα
αύξανε το κόστος συντήρησης και για αυτό το λόγο δεν τα χρησιμοποιούν. Σύμφωνα
με τη μελέτη του ισοπεδωτή με laser στην περιοχή της Λεπτοκαρυάς, η εφαρμογή
σύγχρονων χωματουργικών μηχανημάτων αυξάνει την απόδοση. Άρα στη
συγκεκριμένη θέση η συντήρηση του δασικού δρόμου μπορεί να ολοκληρωθεί σε
μικρότερο χρονικό διάστημα με καλύτερα αποτελέσματα.
192
Προτείνεται λοιπόν, ακόμη και στις περιπτώσεις απλής συντήρησης των
δασικών δρόμων, η εφαρμογή μηχανημάτων εξοπλισμένων με σύγχρονα μέσα, έτσι
ώστε το έργο να παραδίδεται πιο γρήγορα με πολύ μικρότερη οικονομική
επιβάρυνση.
4. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑΣ
Τέλος στην τέταρτη πειραματική επιφάνεια χρησιμοποιήθηκε ισοπεδωτής
εξοπλισμένος με σύστημα laser για την ισοπέδωση ενός γηπέδου με ακρίβεια 0%. Ο
ισοπεδωτής στον οποίο προσαρμόστηκε το laser, ήταν της εταιρείας Volvo ισχύος 185
hp και μήκους λεπίδας 3,65 m. Το σύστημα laser που χρησιμοποιήθηκε ήταν πολύ
εύκολο στη χρήση του και στην προσαρμογή του πάνω στον ισοπεδωτή. Η απόδοση
του ισοπεδωτή, χάρη στη χρήση του laser ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη των
ισοπεδωτών στις άλλες τρεις πειραματικές επιφάνειες.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του χειριστή, η εργασία θα μπορούσε να γίνει και
με κοινό ισοπεδωτή, αλλά θα απαιτούσε τουλάχιστον μία εβδομάδα επιπλέον
εργασίας, χωρίς την απόλυτη ακρίβεια που πετυχαίνεται από τον ισοπεδωτή με laser
και σίγουρα με μεγαλύτερο κόστος. Η εφαρμογή του συστήματος GPS για τον έλεγχο
της λειτουργίας του ισοπεδωτή είναι δυνατή, αλλά οι χειριστές και αγοραστές είναι
ακόμη διστακτικοί όσον αφορά την επίλυση των προβλημάτων για τη λήψη
σημάτων από τους δορυφόρους.
Από τη μελέτη όλων των αποτελεσμάτων της έρευνας στις πειραματικές
επιφάνειες, για καλύτερα αποτελέσματα στο σύνολο των εργασιών που
πραγματοποιούνται στο δάσος προτείνεται:
1) Η εφαρμογή χωματουργικών μηχανημάτων εξοπλισμένων με συστήματα
laser, τόσο σε δασικούς δρόμους όσο και σε μη δασικούς δρόμους, έτσι ώστε η
αυξημένη απόδοση να μειώνει και το κόστος λειτουργίας αυτών.
2) Η μελέτη των νέων τεχνολογιών όπως είναι τα συστήματα με GPS που
μπορούν να δώσουν μεγαλύτερη ακρίβεια (3 θέσεων) για εφαρμογές σε δασικές
περιοχές με λιγότερο πυκνή συγκόμωση, που δεν περιορίζουν την αποστολή
μηνυμάτων από τους δορυφόρους.
193
11. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στην παρούσα έρευνα ελέγχθηκαν οι δυνατότητες και προοπτικές εφαρμογής

των συστημάτων νέας τεχνολογίας, που προσαρμόζονται σε χωματουργικά
μηχανήματα, για την εκτέλεση δασικών εργασιών, επιτυγχάνοντας μεγαλύτερη
απόδοση και κατά συνέπεια μικρότερο κόστος παραγωγής. Τέτοια συστήματα
χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα σε χώρες με υψηλή δασική παραγωγή και
περιλαμβάνουν συστήματα GPS (Global Positioning Systems), συστήματα ATS
(Advance Tracking Sensor), συστήματα με ηχητικούς αισθητήρες (Sonic tracker) ή με
αισθητήρες δέσμης φωτός (laser).
Ωστόσο στην Ελλάδα, η εφαρμογή τέτοιων συστημάτων σε χωματουργικά
μηχανήματα όπως ο ισοπεδωτής, ο εκσκαφέας, ο προωθητής γαιών και ο φορτωτής
περιορίζεται στα συστήματα laser. Η μορφολογία του εδάφους και η μορφή της
βλάστησης που επικρατεί στα ελληνικά δάση καθώς και οι ιδιαίτερες συνθήκες που
προϋποθέτουν την ομαλή λειτουργία των συστημάτων αυτών δεν επιτρέπουν την
ευρεία εφαρμογή τους στις δασικές χωματουργικές εργασίες.
Στη συγκεκριμένη εργασία μελετήθηκαν τα κυριότερα χωματουργικά
μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στις δασικές εργασίες (ισοπεδωτής, εκσκαφέας,
προωθητής γαιών και φορτωτής)και έγινε σύγκριση της θεωρητικής και πραγματικής
τους απόδοσης. Επιπλέον, για τον ισοπεδωτή, μελετήθηκε η θεωρητική και η
πραγματική απόδοση του με την προσαρμογή συστήματος laser κατά την
ισοπέδωση.
Από τις μετρήσεις βρέθηκε ότι η θεωρητική απόδοση ήταν μεγαλύτερη από
την πραγματική για όλα τα μηχανήματα και η διαφορά αυτή κυμάνθηκε κατά μέσο
όρο στα 2,3 στρ./h, 52,68 m3/h, 25,45 m3/h και 51,14 m3/h για τον ισοπεδωτή, τον
εκσκαφέα, τον προωθητή γαιών και το φορτωτή αντίστοιχα. Από τη χρήση του
συστήματος laser στον ισοπεδωτή διαπιστώθηκε 20% μεγαλύτερη πραγματική
απόδοση από τις αντίστοιχες αποδόσεις των συμβατικών μηχανημάτων. Ωστόσο, η
χρήση μηχανημάτων νέας τεχνολογίας στα ελληνικά δάση δε βρίσκει ακόμη ευρεία
εφαρμογή.
Λέξεις κλειδιά: χωματουργικά μηχανήματα, συστήματα laser, συστήματα

GPS, ισοπεδωτής, εκσκαφέας, προωθητής γαιών, φορτωτής.
194
12. ABSTRACT
In the present study we tested the possibilities and prospects of application of

new system technologies in earthmoving machines in the forest works to achieve
bigger performance and consequently smaller cost of production. Such systems are
used especially in countries with high forest production and include GPS systems,
ATS systems, Sonic tracker systems and Laser systems.
However in Greece, the application of such systems in earthmoving
machines, such as grader, excavator, bulldozer and loader is limited to the use of
laser systems. Soil morphology and vegetation pattern that prevails in the Greek
forests as well as the particular conditions that presuppose the functional operation
of this systems do not allow their wide application in the earthmoving forest works.
In the particular work the main earthmoving machines that are used in forest
works (grader, excavator, bulldozer and loader) were studied and the theoretical and
real performances were compared. Moreover, for grader, the theoretical and real
performance with the use of a laser system for levelling work was studied.
It was found that the theoretical performance was bigger than real for all the
machines used and this difference varied on average at 0.23 ha/h, 52.68 m3/h,
25.45m3/h and 51.14 m3/h for grader, excavator, bulldozer and loader respectively.
The use of laser systems in grading yield a 20% bigger real performance than the one
achieved with the conventional machines. However, the use of earthmoving
machines with new system technologies in the Greek forests still does not find wide
application.
Key words: earthmoving machines, laser systems, GPS, grader, excavator,

bulldozer, loader.
195
13. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ
Εικόνα 11-1 Λειτουργία grader με laser στη Λεπτοκαρυά
196
Εικόνα 11-2 Λειτουργία ελκυστήρα με laser στις Σέρρες
Εικόνα 11-3 Συνεργασία μηχανημάτων στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου
197
Εικόνα 11-4 Χωματουργικές εργασίες στο περιαστικό δάσος Σέιχ Σου
Εικόνα 11-5 Χωματουργικές εργασίες στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη
198
14. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελληνική Βιβλιογραφία
Ανδρεάδης Κυριάκος, 2005. Οριστική μελέτη συμπλήρωσης και βελτίωσης της
βλάστησης του Περιαστικού δάσους Θεσσαλονίκης, Περιφέρεια Κεντρικής
Μακεδονίας, Διεύθυνση Αναδασώσεων Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2005.
Γαβριηλίδης Θ. Σάββας, 1995. Χωματουργικά Μηχανήματα, Η σημασία τους για τη
γεωργία από άποψη εφαρμογών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
Υπηρεσία Δημοσιευμάτων, Θεσσαλονίκη, 1995.
Γεωπληροφορική ΑΕΜΕ, 2006. Μελέτη Προστασίας και Διαχείρισης Δημόσιου
Δάσους Αρακύνθου, Δασαρχείου Μεσολογγίου, Νομού Αιτωλοακαρνανίας,
Υπουργείο Γεωργίας, Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και
Φυσικού Περιβάλλοντος, Διεύθυνση Ανάπτυξης Δασικών Πόρων, 2006.
Γιαννούλας Βασίλειος, 2001. Διάνοιξη δάσους με σύγχρονα μέσα-
τεχνικοοικονομικές, περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Διδακτορική διατριβή,
Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, 2001.
Δούκας Γ. Αριστοτέλης-Κοσμάς, 2001. Τοπογραφία αγροτικών και δασικών
περιοχών, Εκδόσεις Γιαχούδη, Θεσσαλονίκη, 2001.
Δούκας Γ. Αριστοτέλης-Κοσμάς, 2002. Δασικό και Αγροτικό Κτηματολόγιο, Εκδόσεις
Γιαχούδη, Θεσσαλονίκη, 2002.
Δρακάτος Α. Παναγιώτης, 1997. Δομικές Μηχανές, Τόμος Ι, Πάτρα 1997.
Δρακάτος Α. Παναγιώτης, 1997. Δομικές Μηχανές, Τόμος Ι, Πάτρα 1997.
Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, 2009. www.hnms.gr.
Εσκίογλου Χρ. Παναγιώτης, 2000. Στοιχεία Εδαφομηχανικής. Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Εκδόσεων, Πανεπιστημιακό
Τυπογραφείο, Θεσσαλονίκη, 1999-2000.
Εσκίογλου Χρ. Παναγιώτης, 2002. Δασική Οδοποιία ΙΙ, Κατασκευή δασικών δρόμων.
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Εκδόσεων, Πανεπιστημιακό
Τυπογραφείο, Θεσσαλονίκη, 2002-2003.
Εφραιμίδης Ι. Χάρης, 1998. Δομικές Μηχανές, Αθήνα, 1998.
Καραγιάννης Αθ. Ευάγγελος, 1991. Διάνοιξη δάσους με τη μέθοδο της δικτυωτής
ανάλυσης σε συνδυασμό με την οικονομικοτεχνική μετατόπιση του ξύλου και
199
με άλλες δασοπονικές δραστηριότητες σε ορεινά δάση της Ελλάδος,
Διδακτορική Διατριβή, Θεσσαλονίκη, 1991.
Καραγιάννης Αθ. Ευάγγελος, 1992. Η αδρομερής διάνοιξη των ορεινών δασών της
Ελλάδας και η προστασία του περιβάλλοντος. Επιστημονική Επετηρίδα του
Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Τόμος ΛΕ/2, Α.Π.Θ.,
Θεσσαλονίκη,1992.
Καραγιάννης Αθ. Ευάγγελος, 1997. Οι δασικοί δρόμοι ως έργα υποδομής για την
ανάπτυξη του ορεινού χώρου, Αναπτυξιακό Συνέδριο, Συμβούλιο 12ης
Περιφέρειας Ν. Κοζάνης, Εταιρεία μελετών Άνω Βοΐου, Τσοτύλι, 1997.
Καραγιάννης Αθ. Ευάγγελος, 1999. Η βατότητα των φυσικών εδαφών ως
παράγοντας σχεδιασμού της διάνοιξης των δασών. Πρακτικά 8ου
Πανελλήνιου Δασολογικού Συνεδρίου, Αλεξανδρούπολη 1998, Ελληνική
Δασολογική Εταιρεία, Θεσσαλονίκη, 1998.
Καραγιάννης Αθ. Ευάγγελος, 2005. Διάνοιξη δάσους και μεταφορά ξύλου.
Πανεπιστημιακές Παραδόσεις, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
Υπηρεσία Δημοσιευμάτων, Θεσσαλονίκη, 2005.
Καραγιάννης Ε., Καραρίζος Πλ., Δρόσος Β., Γιαννούλας Β., 2005. Δυνατότητες
εφαρμογής του συστήματος GPS στις εργασίες διάνοιξης του δάσους. Πρακτικά
4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Γεωργικής Μηχανικής, 6-8 Οκτωβρίου 2005,
Αθήνα, 2005.
Καραγιάννης Αθ. Ευάγγελος, 2007. Αξιολόγηση της οδικής διάνοιξης των ελληνικών
δασών. Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού
Περιβάλλοντος, Τόμος ΜΒ/2, Προς τιμή του Ομότιμου Καθηγητή Δημήτριου
Κωτούλα, Θεσσαλονίκη, 1999.
Καραντζίδης Νικόλαος, 2008. Βάσεις δασοτεχνικών δεδομένων στο Κτηματολόγιο.
Διδακτορική Διατριβή, Θεσσαλονίκη, 2008.
Καραρίζος Β. Πλούταρχος, 1992. Σύγχρονες, φιλοπεριβαλλοντικές μέθοδοι
κατασκευής δασικών δρόμων στην Αυστρία. Επιστημονική Επετηρίδα του
Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Τόμος ΛΕ/2, Α.Π.Θ.,
Θεσσαλονίκη 1992.
Καραρίζος Β. Πλούταρχος, 1992. Αποδοτικότητα και οικονομικότητα των μηχανικών
μέσων που χρησιμοποιούνται στη δασική οδοποιία, Διδακτορική Διατριβή,
Θεσσαλονίκη, 1992.
200
Καραρίζος Β. Πλούταρχος, 1996. Εφαρμογές μηχανημάτων στα υδρονομικά και
δασοτεχνικά έργα, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα
Εκδόσεων, Θεσσαλονίκη, 1996.
Καραρίζος Β. Πλούταρχος, 1999. Οι δυνατότητες των ισοπεδωτών (Graders) με
συσκευές αυτόματης εξίσωσης επιφανειών, Επιστημονική Επετηρίδα του
Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Τόμος ΜΑ, Α.Π.Θ.
Αφιέρωμα προς τιμή του Ομότιμου Καθηγητή Λουκά Αρβανίτη, Θεσσαλονίκη,
1999.
Λάμπου Ν. Ελένη, 2005. Εφαρμογή των χωματουργικών μηχανημάτων και μέσων
μετατόπισης στις δασικές εργασίες. Μεταπτυχιακή εργασία, Θεσσαλονίκη,
2005.
Μάτης Γ. Κωνσταντίνος, 2003. Δασική Βιομετρία Ι. Στατιστική, Εκδόσεις Πήγασος,
Θεσσαλονίκη, 2003.
Παναγιωτακόπουλος Χ. Δ., 1985. Δομικές Μηχανές. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών,
Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης, Ξάνθη, 1985.
Παναγιωτόπουλος Β. Νικόλαος, 1997. Δομικαί Μηχαναί. Μέρος ΙΙ. Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Υπηρεσία Δημοσιευμάτων, Θεσσαλονίκη, 1997.
Σελλούντος Μ., Κατσίγρα Ε., 2002. Μηχανήματα εκσκαφής και διαμόρφωσης
εδαφών. Ηλεκτρονικός οδηγός μηχανημάτων τεχνικών έργων. Εκδόσεις Σέλκα.
www.tsiogkas.gr.
Στεργιάδης Χαρ. Γεώργιος, 1985. Δίκτυο δασικών δρόμων και μεταφορά του ξύλου.
Εκδόσεις Γιαχούδη-Γιαπούλη Ο.Ε., Θεσσαλονίκη, 1985.
Στεργιάδης Χαρ. Γεώργιος, 1989. Δασική οδοποιία, Μέρος δεύτερο: Κατασκευή
δασικών δρόμων, Πανεπιστημιακές παραδόσεις του Καθηγητή Γεώργιου Χαρ.
Στεργιάδη, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Υπηρεσία
Δημοσιευμάτων, Θεσσαλονίκη, 1989.
Συστήματα καθοδήγησης laser, 2005. www.laserelectronics.gr.
Ταμείο Διοικήσεως και Διαχειρίσεως Πανεπιστημιακών Δασών, 2001. Διαχειριστικό
σχέδιο Πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη-Βραστάμων 2002-2011, Ά Γενικό
Μέρος, Ταξιάρχης, 2001.
Χουσιάδας Χρήστος, 2008. Απολογιστικά στοιχεία έργων και εργασιών δασικής
οδοποιίας 2000-2007. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
www.minagric.gr.
201
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
Accugrade TM Grade control system, 2008. Reduce site costs –Boost productivity-
Increase accuracy, 2008. www.cat.com.
Apache technologies, 2008. www.apache-laser.com.
Brown C. Daniel, 2009. Technology in Construction: From Earth to Space and Back in
Less Than a Heartbeat, Grading and Excavation, March-April 2009.
Burgett Barth, 2002. BladePro 3D Automatic Grade Control System, Nothing finishes
faster, Technical notes TRIMBLE. www.trimble.com.
Caterpillar Performance Handbook, Edition 39.
Duffy P. Daniel, 2008. Maximizing density and minimizing volume. Grading and
Excavation, March-April 2008.
Excavator system, 3-D GPS+Indicate, 2005. www.topconeurope.com
Flinn A. Janet, Scott M. Shields, 1997. Optimization of GPS on Track-Dozers at a large
mining operation, Computer Aided Earthmoving System.
Garbotz G. 1958. Badmaschinen und Bandetried Banu I, UII Care Hanser Vereag –
Munhen 1957,1958.
Georgsson F., Hellstrom T., Johansson T., Prorok K., Ringdahl O., Sandstrom U.,
2005. Development of an autonomous path tracking forest machine-a status
report.
Global Positioning System (GPS) Surveying, 2003. Federal Highway Administrator
Resource Center. www.fhwa.dot.gov.
GPS Information, 2009. Improved Construction Methods. August 2009.
www.improvedconstructionmethods.com.
Grenoble Penelope, 2008. When info is key, Grading and Excavation, January 2008.
Hellstrom Thomas, 2002. Autonomous navigation for forest machines, a Pre-Study,
Department of Computer Science, Sweden, 2002.
Hisashi Hasegawa-Tetsuhiko Yoshimura, 2007. Estimation of GPS positional
accuracy under different forest conditions using signal interruption probability,
The Japanese Forest Society and Springer, 2007.
Hull Paul, 2008. There are graders to achieve the level of accuracy you need. Grading
and Excavation, March-April 2008.
Kremen Tomas, Kaspar Milan, Pospisil Jiri, 2006. Operating quality control of ground
machines by means of the terrestrial laser scanning system. International
202
society for Photogrammetry and Remote Sensing. Proceedings 2006, paper
1213. www.isprs.org.
Koehrsen L. Craig, William C. Sahm, Claude W. Keefer, 2001. GPS-Based
Earthmoving for construction, 2001, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2001, pp
4-17.
Korpershoek Ewout, 2001. Seamless integration of new control technologies,
Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2001, pp 112-116.
Kuhn G.,1976. Mechanik, Statik, Dynamik, der Baumaschinen.
Linking social. Economic and Ecological issues, Technology in the Forest, Eco-Link,
Volume 12, Number 2, 2002.
Machine Control, 2009. Digging solutions-Grading solutions, 2009. www.leica-
geosystems.com.
Morgan, M., Ess, D., 1997. The precision farming. Guide for agriculturists. Deere and
Co. Moline.
Navon R., Y. Shpatnitsky, 2005. A model for automated monitoring of road
construction, Construction Management and Economics, November 2005,
Volume 23, pp.941-951.
Newsletter for the Tribal Transportation Community, Pathways, Vol.10, No 2.
Nichols H. L., 1962. Moving the Earth. North Castle Books. Greenwich Connecticut,
chap.13, p.1, 1962.
Northcutt Greg, 2004. Boost grading precision and productivity with 3D technology,
Grading and Excavation, July-August 2004.
Paiva V.R. Joseph, 2004. The scoop on earthmoving. A look into some of the newer
technology available for construction jobs, how it works and its impact,
StepPrep, April 2004.
Pearce, J.K., 1974. Forest Engineering Handbook, a Guide for Logging Planning and
Forest Road Engineering, Bureau of Land Management, Oregon State Office,
US Department of the interior Divisions 100-800, pp 220.
Pestal E. 1981. Δασική οδοποιία μεταξύ οικονομικότητας και προστασίας του
περιβάλλοντος.
Retscher Gunther, 2002. Multi sensor systems for machine guidance and control, FIG
XXII International Congress, Washington, D.C.USA, April 2002.
Rippin Blackford, 2006. Technology Levels the table, January 2006.
www.SitePrepMag.com.
203
Rybka Richard, 2009. How machine control system works. Guide 2010. Grading and
Excavation, 2009.
Skipper G. C., 2008. GPS Guides underwater project, Grading and Excavation,
September-October 2008.
Stafford, J.V., 2000. Implementing precision agriculture in the 21st Century. Agric
Engng Res. 76(3):267-275).
Sottoden H., Paulson B.C., 1989. Sensors and expert systems in production
optimization of earthmoving scrapers, Proceedings of the Sixth Conference on
Computing in Civil Engineering, ASCE, Reston, VA, pp303-312.
Spruce, M.D., S.E.Taylor, J.H. Wilhoit, B.J.Stokes, 1993. Using GPS to track forest
machines. ASAE Technical paper No 93-7504, ASAE, St.Joseph, MI. 23p.
Talent Don, 2008. Excavator-specific control, Grading and Excavation, September-
October 2008.
The history of Caterpillar, 2008. www.cat.com.
Veal, M.W., S.E. Taylor, T.P.McDonald, D.K. McLemore, M.R. Dunn, 2002. Accuracy
of tracking forest machines with GPS. Transactions of ASAE. In press.
Wallace John, 2009. Filling with GPS, Grading and Excavation, May 2009.
Ward O. Harry, 2005. Lasers: The Stepping Stone Toward Machine Automation,
January 2005. www.SitePrepMag.com .
Young Suk Kim, Carl T Haas, Francois Peyret, Yong Kwon Cho, 2000. Automation in
Transportation System Construction and Maintenance, Transportation
Research E-Circular, Number E-C017, April 2000.
Zeyher Allen, 2002. Just Drive, Machine control technology taking over grading.
Roads and Bridges, Vol 40 Num.4, April 2002.
204

HHKJK

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

HHKJK

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΑΣΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΡΑΡΙΖΟΣ Β. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Υποβλήθηκε στη Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος

Δυνατότητες και προοπτικές εφαρμογής μηχανημάτων νέας τεχνολογίας στις

«Η έγκριση της παρούσης διδακτορικής διατριβής από τη Σχολή Δασολογίας και

State Scholarships Foundation granted this PhD thesis

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εκπονήθηκε στο Εργαστήριο

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ .........................................1

Εικόνα 2.1-1 Πρώτος ατμοκίνητος μηχανικός εκσκαφέας ...................................4

Σχήμα 3.2.1-1 Διάγραμμα τιμών χωρητικότητας κοπτήρα ................................24

Πίνακας 3.1.3-1 Τιμές συντελεστή επιπλήσματος διαφόρων υλικών ...............20

Η εφαρμογή των μηχανημάτων για την εκτέλεση των εργασιών διάνοιξης

2.1. Εξέλιξη των μηχανημάτων

Εικόνα 2.1-1 Πρώτος ατμοκίνητος μηχανικός εκσκαφέας

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα εμφανίζονται οι ατμομηχανές έλξεως των

2.2. Αποδοτικότητα των χωματουργικών μηχανημάτων

3.1. Περιγραφή χωματουργικών μηχανημάτων

3.1.1. Προωθητές γαιών (μπουλντόζες)

Οι προωθητές γαιών (μπουλντόζες) είναι οι πιο βασικές και χρήσιμες

Εικόνα 3.1.1-2 Λεπίδες τύπου˝S˝,˝ U ˝ και ˝ SU ˝

Ανάλογα με τη θέση της λεπίδας εκσκαφής διακρίνονται δύο κυρίως τύποι: α.

Εικόνα 3.1.1-3 Σύστημα ανάρτησης προωθητών γαιών

Τα πλεονεκτήματα του υδραυλικού συστήματος αναρτήσεως της λεπίδας (σε

Εικόνα 3.1.2-1 Κατανομή βάρους σε τριαξονικό διαμορφωτή

Το κυριότερο πλεονέκτημα των τριαξονικών διαμορφωτών γαιών είναι ότι

Ο χειριστής πρέπει να παρακολουθεί συνεχώς τη λειτουργία του κοπτήρα έτσι

Συγκεκριμένα υπάρχουν δύο ειδών χωρητικότητες α) η χωρητικότητα

Εικόνα 3.1.4-1 Κάδοι φορτωτών με σιαγόνες

3.2.1. Απόδοση προωθητή γαιών

V = 0,5h 2bl ( Fm3 ) (Kuhn 1976) (Σχέση 1)

ενώ η Caterpillar δίνει αυξημένη χωρητικότητα:

V = 0,8h 2bl (m3 ) (Σχέση 2)

όπου: h = ύψος κοπτήρα

Το γινόμενο V = 0,5h 2b (χωρίς το συντελεστή επιπλήσματος) μπορούμε να το

Σχήμα 3.2.1-1 Διάγραμμα τιμών χωρητικότητας κοπτήρα

Εάν ο χρόνος ενός πλήρους κύκλου εργασίας είναι K (min), n1 ο συντελεστής

Παράδειγμα υπολογισμού της θεωρητικής απόδοσης του προωθητή

V = 0,5*1, 2732 *3, 461 = 2,8m3

n1nn = 2,8*0, 7 * *0,8*0,83 = 39, 04 ( Fm3 )

Παράδειγμα υπολογισμού της θεωρητικής απόδοσης του διαμορφωτή γαιών

3.2.3. Απόδοση εκσκαφέα

Όπου: tστ = σταθερός χρόνος φόρτωσης, εκφόρτωσης κάδου και ελιγμών.

 Το σύνολο των μεταβλητών χρόνων (tμετ) του φορτωτή προκύπτει από τη

Εικόνα 3.2.4-1 Χωρητικότητα κάδου φορτωτή

Η χωρητικότητα του κάδου εξαρτάται από τον κυβισμό του υποδοχέα

Παράδειγμα υπολογισμού της θεωρητικής απόδοσης του φορτωτή

Συνεπώς η απόδοση του φορτωτή θα είναι: Q = 210m3 / h

3.3. Εφαρμογές χωματουργικών μηχανημάτων

3.3.1. Εφαρμογές του προωθητή γαιών

Εικόνα 3.3.1-1 Εκρίζωση δέντρου από προωθητή γαιών

στ) Να κατασκευάσουν επιχώματα

Εικόνα 3.3.1-2 Κατασκευή τεχνικών έργων με προωθητή γαιών

ζ) Για να διανοίξουν τάφρους

Εικόνα 3.3.1-3 Μορφές αναμοχλευτών

3.3.3. Εφαρμογές του εκσκαφέα ανεστραμμένου πτύου

Εικόνα 3.3.3-1 Χαρακτηριστικές εφαρμογές του εκσκαφέα

3.3.4. Εφαρμογές του φορτωτή

Εικόνα 3.3.4-1 Διάταξη τύπου V

Εικόνα 3.3.4-2 Διάταξη τύπου Χ

V = 0,51, 2732 3, 461 = 2,8m3

n1nn = 2,80, 7 0,80,83 = 39, 04 ( Fm3 )

Το σύνολο των μεταβλητών χρόνων (tμετ) του φορτωτή προκύπτει από τη