Epilepcia nisqaqa ñuqtuq sinchichasqa juk unquy, apakun imaraykuchus anchata impulsos

eléctricos nisqa umapi llamkan, neuronos nisqaqa sistema nervioso central nisqaq ukhupi

Imaynamantachus riqsichikun kay unquyqa, kanmin ñuqtu ukhupi may chiqapichus anchata
llamk’aykachan, chanta kay unquyqa jatarin watapi jukllata, wakinpítaq juk p’unchaypi askha
kutita.

Epilepsia nisqata kayjinamanta riqsisunman, juk unqusqaqta yachasunman maypichus juk

p’unchawpi iskay kutita jatariqtin, jap’iqtin, tukuy kawsayninpi, chantapis nisullanmantaq
tukuy llamk’aynin ñuqtuqta mana convulsiones nisqaman chayanchu, nitaq yuyay
chinkayman chayanchu, jinamanta chay runama mana epilepsia nisqa unquywanchu,
chanta nisullanmantaq 2 a 3 % llaqtamanta kawsanku chanta jap’inku mana allinman
tukuspa, kayjinamanta mana kay unquywanchu kanku.

Unqukuypi yuyay, unquykuna vasculares nisqa ñuqtu punkiykuy jina, umapi yapaykuspa
unquyta punkiykunapi maqaykunapi pisiyachispa yuyayta

Wajkuna kanman drogas nisqa qhaya upyaykuna, llakikuy, kallamantaq kutichispa

unquykunata ñawipi, waqkunapiqa 6 pasa 10 kunamanta mana tarikunchu sutimantaqa
chayqa nikun epilepsias idiopática nisqa.

IMAYNATA RUWASUNMAN KAY UNQUY EPILÉPTICA NISQAPI

Kayjinapiqa suyanan tiyan chinkananta, churaspa chay runata uralastasqa simita,

umantataq juklastasqata mana khaniykukunanpaq qallunta, mana tapaykukunanpaq,
churaspa phachata kunka kantusninman, yachaspapuni kasqanta samay lluqsinanpaq
(mikhuch karqa chayqa urqhuna mikhuyta) chaymanta churaspa sillpa pañu rupata
chijmiwirita jina jarkanapaq umanta

Waliqpuni parlachina sumaqmanta kaspataq unqusqawan waliqyanankama mana

yanapaspa kharkatichkaqtin mana kananpaq tullu chiqhuray , lluqsiy

Qillqay: qillqarinapuni tukuy imachus kachkasqanta maypichus chaypi chay unquy epiléptica
nisqata, kanman rikuriy punkiykuna, yuyay chinkay yachanapaq qhipaman jampiqqa

ATIKUNMANCHU YACHAY UNQUY EPILIPTICA NISQA

Wakkunapi , ñawpaq phanipi, punchaykunapi kanman punkiykuna, kallanmantaq

yachaykuna yachanapaq, ñawpaq rikuriy prodrómicos nisqa, chay kunamanta kallanmantaq
  Wajkuna junpiy
 Mana allinkay
 Chhuchunka aycha ukhupi
 Waj musquykuna mana chayqa rayiqhay
 laqhayaykuy yuyay kanman phanikunata
 Waj kuyuy sunqupi
 Sapakuti jispachina

Ratumanta kallanmantaq rikurispa AURA epiléptica nisqa, nisunman achkha yuyaykuna

munaykuna runapi mana allin mutkhiy, manchachikuy , phiñakuy mana chayqa khatatiy,
chayqa niyta munan epiléptica inminente kasqanta, kayqa mana tukuypichu jina kan wakin
kunallapi

WAJKUNA UNQUY EPILÉPTICA NISQAS

Kan iskay jatuchik qutus kay: crisis epiléptico nisqaqa kay ñak´ariy ñuqtupi niraq tukukunchu
chaypi tarikun, maypichus juk chaqallamanta kay ñuqtupi qallarin, jinamanata kay crisis
epilépticas nisqaqa aswanpis ñuqtuman rin.

LLAKIY EPILÉPTICAS FOCALES NISQA

Kan 60% epilepsias nisqa tiyan. Juk runa unquywanqa ruwan juk chhaqruyta yachayta
munaspa kay síntomas, signos motores, sensitivos, sensoriales, psíquicos y vegetativos
nisqakunata, maypichus mana tukuyniyuq.

Kay síntomas nisqaqa jujinaman churaspa tiyan kay qarata (qilluyan jinapis pukayan), yapan
kay presión arterial nisqa, taquicardia o bradicardia, piloereccion, anchyan ñawi,
chhuchunkas, nina lauray, ñusqupi jina, millaykuna jinataq uyariykuna, kutipayan
ruwaykunata, mat´iy parpaypi jinataq sensación irrealidad nisqa.

CRISIS EPILÉPTICAS GENERALIZADAS, CON CONVULSIONES Y SIN ELLAS

Kay mana allin urmayqa kay ñaupaq takaypi chamun, aswanpis sapa kuti urmaspa kanman,
jinamanta imatapis nanaykuchikunman, maypichus churanman convulsiones nisqata,
jinapis mana paukunawan (no convulsivas).

Kay tukuy aykuna convulsivas nisqaqa akllakun kaykunapi:

Aykunas imaynamantachus apaykachakun: mirachin kay espasmo muscular nisqata juk
karu tariyman. Kay muscular nisqaqa juchaychin aswanpis ukhu patanman miran jinallataq
kurku kuyuchiqman. Kay aykunasqa aswan pisislla, maypichus juk pisi pachapi.

Crisis crónicas: tiyan kay musculares nisqapi pisi thalaykuna, juk eléctrico nisqawan tinkuy.
ancha t´uqpiymanta rikhurin kay estimulos sensitivos o sensoriales nisqapi.

Aykunas tónicas- clónicas jinapis “mana allin”: kay musculos nisqata juchayachiy jinapis
q´ala thalanaqasqa.

Atónicas nisqa aykunas: maypichus mirachin kay tono postural nisqa chiykayninta,
maypichus kay musculos nisqaqpata ch´usayan kallpan.

Kay tukuy aykunas mana convulsivas nisqaqa mana kanchu nikun.

Mana kaqpunichu jinapis “manaña anchachu”: riqsichin juk allin chinkayta, maypichus mana
kay tono postural nisqata chinkachispa. Maypichus manaña kay súbita nisqaqa tukuy
nakunawan tinkuspa kanchu. Jinamanta allin ñawi tarikun, uyapis mana imapis nina,
maypachachus tarikun sumaqpi chayqa manañan imachus karqa chayta yuyarikunchu.
Jinamantapis aswan pisi kay chunka pachallata muchun.

Atípicas nisqaqpata chinkaynin: aswanpis riqsikun kay mana allin millay chinkaypi,
chantapis allillanmanta qallarin, aswanpis suchuspalla ñawpaqman tarikun.

SAQRA UNQUY EPILEPSIA NISQA

Kay unquy riqhkun maypachachus kimsa chunka ch´inita ruwakuptin, chantapis sapa kuti
rikhukuptin, jinataq mana unqusqa runa thaniptin.

Kay unquyqa rikhukun mana jampita upyaptin, mayqinkunachus unqusqa runas kanku kay
unquywan, jinallataq kayqa rikhukun anchata aqhata chanta alkulata upyaptin, chantapis
q´uñi ukhun kaptin mana chayri waq jampikunata upyaptin.

RIQSIYNIN

Epilesia unquypaq riqsiyninqa clínico nisqa, chantapis manchay atiyniyuq pikunachus

unqusqawan kanku chaykunaqta ñawpaqta kikhusqanta willananqa, maypichus unquy
rikhukuskaptin jinallataq rikhunqa chaypi, imaraykuchus unqusqaqa mana yuyakunchu
jinallataq mana willayta atinchu imaynachus kasqanta.
Chaninchana tiyan mayqinkunachus runap kawsayninmanta imaraykuchus chaykuna
kanman kay unquy kananpaq: ñak´ariy wawa wiksa ukhumanta lluqsiptin, ch´ampaykuna
mayqinchus kay psicomotor nisqapi, chanta convulsiones febriles nisqa, jinapis
meningoencefalitis previas nisqa, traumatismos cerebrales nisqa, habitos toxicos nisqa,
chantapis llawar ayllu ukhupi kay unquy kaptin.

Kay escáner cerebral chanta resonancia magnética nisqa kanku riqsichiqkuna,

manyqinchus uma nanasqa kaptin chayqa kay unquyta rikhuchin, chantapis ruwakunan
tiyan analítica chanta electroencefalograma nisqata, chaypi yachanapaq kay descargas
eléctricas anormales nisqata.

EPILEPSIAP JAMPIYNIN

Kay unquypaq jampiyninqa astawanqa farmacológico nisqa. Kay farmacológico nisqa sinchi
atuyniyuq tukuy unqusqa kay unquywan kaqkunapaq, chanta wakin 20% runakuna mana
kay jampiywan thaninkuchu astawanqa waq jampinakunata munanku thanikunankupaq,
chanta waq 20% runakunataq manapuni ni mayqin jampiwan thaninkuchu, jinapis
paykunataqa ñak´aspapuni thanichinku jinapis mana ancha kusachu kay
ñak´achikunankuqa.

Kay fármacos epilépticos nisqaqa astawanqa kay runakuna tkaninanpaq, chantapis sumaq
waliqpuni allinta ruwaptin. Chantapis kayta sinchi sumaqmanta churana tiyan, chantapis
chranapuni tukuchina kama, chantapis saqiptinqa mana kusachu chay unqusqa runapaq,
sinchi atiyniyuq waq jampiyta ruwanapaq kaptinqa sinchi sumaqmanta ruwana: churakun
sumaqmanta waqta ñawpa kaqtataq urqhupuna.

Mayqinkunachus mana kay jampiywanchu kanku chayqa ruwakunman ñak´aspa

jampikinan. Kayqa nisunman tukuy saqra tejido anormal nisqata ñuqtumanta urqhukun.
Chantapis kanan tiyan epilepsia focal nisqa mana chayqa mana atikunchu, jinallataq
maypichus chay saqra tarikusqanqa ñak´aspa urqhunapaq jina kaptin mana waq tejidos
nisqata pantaspa ñak´anapaq.

Waq jampiytaq kaman churaspa electrodo nisqata kay nervio vago nisqata rikch´achinapaq,
kayqa kayjina ruwakun ñawpaqta aychata kicharispa clavicula nisqa chayniqman juk
generador de impulsos nisqata kasi kinkin kay marcapasos cardiacos nisqata
maymaytachus rinku electrodos nisqa paykunataq nervio vago nisqata kunka niqpi
riqch´achinku. Chantapis riqsikun kayqa nervio nisqaqa wak kitiswan ñuqtupi saqra tejidos
nisqa kan chaykunawan tinkuchin.
WILLAYNIN MANA KAY UNQUY KANANPAQ

Kay epilepsia idiopática nisqa, mana yachakuyniyuq, jillataq mana imaynata jark´ayta
atiyniuyq, chantapis jark´aspaqa atikunman kay epilepsias secundarias nisqata. Sinchi
atiyniyuq jark´ana wawa wiksapi kaskaptin, jark´napaq mana nanaykuna kananpaq wawa
paqariptin, kay jark´aypi kay traumatismos craneales nisqapi, astawan sinchita qhawana
tiyan kay infecciones nisqata mayqinkunachus nana allinchu sistema nerviso nisqapaq.

KAWSANA EPILEPSIA NISQAPI. WILLAKUYNIN KAWSANAPAQ

Kay epilepsiap willaynin sinchi wajina, chantapis kikinchakun kay epilectico concreto
nisqawan sapa runaqta. Juk runa jampikun juk kutipi chayqa, chay runaqa iskaymanta
chanta phichqa watakama allin chayqa 95% tiyapun kawsananpaq mana wañunanpaq.

Kay unquy wawa kachkaptin rikhurin chayqa mana waliqchu, maypichus kay lesiones
cerebrales organicas nisqa kaptin, chantapis wak crisis nisqapiwan kaptin.

Kasi tukuy runakuna kay unquywan kaqkunaqa allillanta tiyakunku imaraykuchus ruwanku
imatachus wak runakuna jinallatataq, mana chayri mana atinkuchu alkulata upyananku waq
machachiqkunata. Chantapis pukllaytapis atillankutaq jinapis mana sinchi unaytachu,
jinapis mana atinkuchu pukllayta waq pukllaykunata maypichus kan autukuna mana chayri
moto nisqakuna. Chanta kay karu qhawanakunata mana atinkuchu qhawayta
mayqinkunachus kay epilepsia desencadenada nisqawan kaqkuna.

Kay epilepsia ñak´anaqa sinchi atiyniyuq imaraykuchus kay juk garantía nisqa vidasana
clínica universidad de navarra PREMIUM nisqapi, kaypiqa sumaq waliq kay ñak´aynin,
chantapis tiyapun sumaq equipos nisqa kay unquykunata thanichinanpaq.