ပဋိပကၡအတြင္း လိငအ

္ ၾကမ္း က္မက
မ ိို
စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍
ခိိုင္ငံတကံလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံးကိို
ေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမး္ မံေ င္း

ေမ ္မံ
ေမ ္မံခိိုင္ငံတြင္
လက္စတြြစ ံင္္ြက္စ နမ္ံးအတြက္
အုနးလမ္းလ ္
မတ္ ၂၀၁၈
စက္းးနးတင္လံ

ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို ္က္ဒ္ပ္စ္ (REDRESS) မ ံ္ံ နလတ

္ ္ (Sarah Fulton) ၏ ကိိုယ္စံးစ္း ံးေ င္းေ စ္ ပပး ံအိိုမပဘံကံ
(Naomi Barker) ၏ ိုစတ ုပ္ င္င္းႏွင့္ေပ လိုပ္မမအကနအလပေ င္င္းႏွင့္ စ္း ံး ခင္းႏွင့္ေ င္းေ စ္ လ္္သည္။ ေမ မ
္ ံာပစဒခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က္စ ံ အ ္းမ္ံးကိုိ
အယ္လ္ ြ ္း္ိ ္ပ ္းက စစ္စ းစပး လ္္သည္။ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္တြင္ ပါဝင္စ ံ အ ္က္အလက္မ္ံးကိို စစ္စ းအတလ္ေပ ကံ
ကနလပ စုံက္ပံင္းႏွင့္စပး ခင္းႏွင့္ ပပး အမလ္မစ ံ္လိိုစ ံ တစ္ာပးတစ္စယံက္ ္င္းစပကိိုလလ္း ၎တိိုြ၏ ကနလပစုံက္ပံင္းႏွင့္စပးမမမ္ံးအတြက္ စက္းးနးတင္
စၾကံင္း စေပံၾကံးလိိုပါ လ္္သည္။ ္က္ဒ္ပ္စ္ (REDRESS) ၏ ာပစဒခင္င္းႏွင့္မနဝါဒါံ မ ါံ မ း ဂၽြပ္ဂ
္ ္စ ါး္္ (Jürgen Schurr) ခင္င္းႏွင့္
ခိိုင္ငံတကံ္ံးဝတ္မမစိုစ
ံ မ္းစုံက္လမ္းစ္း (“IICI”) စပမံ ္က္ဒါ႐ိုိက
ို ္တံ ဂါဘ္ပယယ္အနးစ္ ယ
ြ ္းင္ (Gabriël Oosthuizen) တိိုြကလလ္း
ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို စစ္စ းအတလ္ေပ စပး ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို စ္း ံးေ စ္ေ င္း လ္ ဗိတိ ္အစိိုး္၏
ခိုိင္ငံေ ံး စ္းခင္င္းႏွင့္ ဓ ဟံယ႐ိုံိုး (Foreign & Commonwealth Office )၏ စြမ္းစြမ္းတမံစုံက္ပံင္းႏွင့္ကနလပစပးမမေ င္င္းႏွင့္ ံ
ေ စ္စပေလံ ေခင္းႏွင့္ င္းေ စ္ လ္္သည္။

ဤေ လ္င္းႏွင့္စက
ြ မ
္ မ
ြ း္ မံ ္က္ခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က္ လ္င္းႏွင့္ မနပင
ိို ္ င
ြ င္းႏွင့္ခ
္ င္င္းႏွင့္ ဤေ လ္င္းႏွင့္စက
ြ မ
္ မ
ြ း္ မံ ္က္ကိို ေပင္ င္လခ
ိ ိမငး္ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ပတ္ က္စ ံ မတ္ ံး ယ
ြ ္
္ ံ

ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို IICI ခင္င္းႏွင့္ ္က္ဒ္ပ္စ္ (REDRESS) က မနပိိုင္ ြငင္းႏွင့္္

္ ္ိုံး လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို က္ဝင္စ ပပး
လက္စတြြ ံိုးခိုိင္စ ံ စံ္ြက္စံတမ္းေ စ္ခင
ိုိ ္္ ္ ္လ္္ြယ္ုံး လ္္သည္။ အ ံိုးေပ နအံးလံိုးအတြက္ အ မခင္းႏွင့္ေ စ္ ပပး စ တ္မပ မ ္က ္ လ္င္းႏွင့္အေပင္
လိိုအပ္မမခင္င္းႏွင့္အလပ ေပင္ င္လိခိမင္းခိိုင္ လ္္သည္။ ုိိုစေပံင္းလခေပင္ င္မမအတြက္ IICI ခင္င္းႏွင့္ ္က္ဒ္ပ္စ္ (REDRESS)၊
ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို စ္း ံးေပ စို နမ္ံး ိိုြမဟိုတ္ ခိုိင္ငံေ ံးစ္းခင္င္းႏွင့္ ဓ ဟံယ႐ိုံိုး (FCO)တို
ိုြ ံမ ြငင္းႏွင့္ေ္ ပ ္က္စတံင္း ံ္ ္ မလိိုအပ္စပ္သည္။
ိိုြစ ံ္ ေပင္ င္ လိခိမင္းမမေပ လိုပ္ပါက ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို အ ိအမတ္ေပ မမစပး္ ္ စမတတံ္ပ္ ံပါ လ္္သည္။

မ က္ င
ိို စ
္ ၾကံင္း္င္းလင္း ္က္
ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ - ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ခိိုင္ငံတကံ လိုပ္ုံိုး
လိုပ္ လ္းမ္ံး -တစ္ ိုလံိုးကိို ိိုြမဟိုတ္ ၎တြင္ပါဝင္စ ံ စံ္ြက္စံတမ္းကိို အေ ံး နမ္ံးမ အ ံိုးေပ ေ င္း ခင္င္းႏွင့္/ ိိုြမဟိုတ္ ေ လ္င္းႏွင့္စြက္
ေပင္ င္ေ င္းတိုိြ ေပ လိုပ္ပါက ိိုြမဟိုတ္ ၎ခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ အက္ိ း က္မ္ံးစပေစပါက္ပါက IICI ခင္င္းႏွင့္ ္က္ဒ္ပ္စ္ (REDRESS) အစ ေ င္င္းႏွင့္
မလ္ လ္င္းႏွင့္တံဝ ္မမ္ိ လ္င္းႏွင့္ လ္းတန စ ံင္လလ္း မလ္ လ္င္းႏွင့္တံဝ ယ
္ နမမမ္္ိမလ္မဟိုတ္စပ္သည္။ စ ံ္ေပပါ စံ္ြက္စံတမ္းမ္ံးကိို အ ံိုးေပ န
တိိုင္း လ္ ၎တြင္ ပါဝင္စ ံအစၾကံင္းအ္ံမ္ံးကိို လက္စတြြက္င္င္းႏွင့္ ံိုးေ င္း ခင္င္းႏွင့္/ ြမ
ိို ဟိုတ္ အ ံိုးေပ ္ ္စဘးကင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္
င္င္းႏွင့္စတံ္ေ င္းမ္ံး္ိမ္ိ အကခေ တ္္ ္ တံဝ ္္ိ လ္္သည္။
ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္တြင္ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္၏ အ ္း (၁) တြင္ ္င္းေပုံး လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း မစတံ္တ အမမမခင္းႏွင့္အမတ္မခင္းႏွင့္ မံးယြင္းမမ
မ္ံးပါ္ိစကံင္းပါ္ိခိိုင္ လ္္သည္။ အစၾကံင္းအ္ံမ္ံး စ တ္မပေ င္း္မ
ိ ္ခ
ိ င္င္းႏွင့္ မ ္က ္ေ င္း္ိမ္ိကိို စစ္စ း္ ္မံ အ ံိုးေပ နမ္ံး၏ တံဝ ္ ံ
ေ စ္ လ္္သည္။

IICI ၏ စ ံက္စၾကံင္း္ံးဝင္

ခိိုင္ငံတကံ္ံးဝတ္မမစိုစ
ံ မ္းစစ္စ းစ္း အ ြြခ အစလ္း လ္ စစ္္ံးဝတ္မမမ္ံး၊ လန ံး ္င္းလံတံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ ္ံးဝတ္မမ
မ ္ံး၊
လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမခင္င္းႏွင့္ ိိုး္ြံးစ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးကိို စံိုစမ္းစစ္စ း္ ္ခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းေပ စို္ ္အတြက္ ခိိုင္ငံတကံ ိိုင္
္ ံ၊
ေပလ္တြင္း ိိုင္္ံ၊ မိ ြေပလနြအ ြြခ အစလ္း ိိုင္္ံခင္င္းႏွင့္ အေ ံးစံိုစမ္းစစ္စ း နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ လက္စတြြက္င္င္းႏွင့္ ံိုး နမ္ံး၏ စြမ္းစ ံင္္လ္ကိို
တလ္စ ံက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ေမင္င္းႏွင့္တင္စပးေ င္းတိိုြတြင္ အုနးေပ လိုပ္စ ံင္္ြက္ လ္္သည္။ ၎အ ြြခ အစလ္းမ စပးအပ္စ ံ င္တ ္းမ္ံးတြင္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
က္ခြယ္စ ံ လိင္မမခင္င္းႏွင့္ က္ံးမအစေ ေပ အၾကမ္း က္မမ
မ ္ံးကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္း ိိုင္္ံ င္တ ္းစပးေ င္းပါဝင္ လ္္သည္။ IICIခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍
ုပ္မံ ိ္ိလိိုပါက www.iici.globalတြင္ တ္႐ိုမခိိုင္ လ္္သည္။

္က္ဒ္ပ္စ္ (REDRESS) ၏ စ ံက္စၾကံင္း္ံးဝင္

္က္ဒ္ပ္စ္ (REDRESS) လ္ ဗိတိ ္ခိိုင္ငံခင္င္းႏွင့္ ယ္ ံလ ္ခိိုင္ငံတိိုြတြင္ အစေ စိိုက္ုံးစ ံ ခိိုင္ငံတကံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ အစိိုး္
မဟိုတ္ လ္င္းႏွင့္ အ ြြခ အစလ္းေ စ္ ပပး ခိင
ို ္ငံတကံ္ံးဝတ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ခိပ္စက္လာ္းပ ္းမမမ္ံးမ လြတ္စေမံက္္င္ ္လံ နမ္ံးကိို ကနလပပံင္းႏွင့္ပိိုးစပး္ ္၊
စစ္စလ္ံ္စၾကးကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ အေ ံးပံိုစံစလ္ံ္စၾကးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံးမ္တမမ္္ိ္ ္၊ ခိပ္စက္လာ္းပ ္းမမက္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္ၾက နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အစိိုး္မ္ံးကိို တံဝ ္
ယန ိိုင္းခိုိင္္ ္၊ ံ္ နမ္ံးအတြက္ ေပ ္လလ္ုနစုံင္ေ င္းကိို ေပ လိုပ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ခိုိင္ငံတကံ စံ ္ိ ္စံလ ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အလပ လိုပ္စ ံင္ေ င္း

i
 လ္းလမ္းမ္ံးကိို ္မတ္ခိုိင္္ ္ လိုပ္ပိိုင္ င
ြ င္းႏွင့္အ
္ ံာံ္ိ လ္္သည္။ ္က္ဒ္ပ္စ္ (REDRESS) ခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ုပ္မံ ိ္ိလိိုပါက www.redress.org
တြင္ တ္႐ိုမခိိုင္ လ္္သည္။

ii
iii
မံတိကံ
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ခိိုင္ငံတကံ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံးစံအိုပ္ (“IP2”)
ဒိုတိယအႀကိမ္ပံိုခိပ္ုိုတ္စဝမမ (မတ္လ ၂၀၁၇) တြင္ ပါဝင္စ ံဤအ ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အ ္း မ
ြခ ္ံး လ္ လြယ္ကနစြံကိိုးကံးခိုိင္ လ္င္းႏွင့္ လိင္အၾကမ္း
က္မမခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က္စ ံ အ ္က္မ္ံးမ္ံးစြံ စ ံ္ေပပါ္ိစ ံ္လလ္း အ ္းမ္ံးအံးလံိုး လ္ ခိိုင္ငံအလိိုက္ ုပ္မံမြမ္းမံေပ ေပင္ေ င္း တိြပ
ို ါ္ိ္ ္
လိိုအပ္စၾကံင္း တိေပ ပါ္သည္။

အတိစ
ို ကံက္မ္ံး ................................................................................................................... vii

အပိင
ို း္ ၁္သည္။ ခိုင
ိ င
္ တ
ံ ကံ လိုပု
္ ိုးံ လိုပ္ လ္းမ္ံးကိို ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ တ
ံ င
ြ ္အ ိုးံ ေပ ေ င္း ..............................................1
အ း္ ၁ - ဒ
ိ ါ း္ ...................................................................................................................... 1

အပိင
ို း္ ၂္သည္။ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ ိို လ္မံ အဘယ္ လ္း္သည္။ ........................................................................3
အ း္ ၂ - ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ္
ံ ိ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မက
မ ိို ံးလလ္ေ င္း ................................................................ 3
၁္သည္။ စစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ ခိင
ို င
္ တ
ံ ကံမဟိုတစ
္ ံ လက္ က္ကင
ိို မ
္ ္ံးၾကံး ပဋိပကၡ .......................................................... 3
၂္သည္။လမ
န ္ိ းစ္းအစြ း္ စ္ံက္ ဗိုဒၶဘံ ံဝင္္မ္ံး၏ လမပ္
္ ံးမမမ္ံး ေမင္င္းႏွင့္တက္လံေ င္း ................................................ 4
းယံး ၁္သည္။ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမန လင္မ္ံးကိို တိိုင္း္င္း ံးုခမုိုတ္ပယ္ေ င္း ....................................................................... 6
၃္သည္။ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယတ
ို မ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ
မ တ္တမ္းမ္ံး ........................................................ 7
၄္သည္။ စစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ ္ခမ္ံးက အေပစ္လတ
ြ စ
္ ေ င္း .............................................................................................. 7
( ) ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ္
ံ ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ ယိုတမ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မပ
မ ိုစ
ံ မ
ံ ္ံး ................................. 7
၅္သည္။ မိုဒမ
ိ း္ မမ ....................................................................................................................................... 8
၆္သည္။ ုိ း္ မ
ိ း္ စ း္ တြင္ လာ္းပ း္ မမခင္င္းႏွင့္ လိငက
္ ၽြ ေ္ ပ မမပိုစ
ံ ေံ င္င္းႏွင့္ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ .................................................. 9
၇္သည္။ အတင္းအက္ပ္ ကစလးပ္က္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ ကစလး ္က္ ္ေ င္း..................................................................... 9
၈္သည္။ အတင္းအက္ပ္ လက္ုပ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ ကိယ
ို ဝ
္ စ
္ ံင္စစေ င္း.................................................................. 10
၉္သည္။ လိငပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံမ ယ
ြ မ
္ ္ံေပ ေ င္း၊ မိုဒမ
ိ း္ က္င္င္းႏွင့္္ ္ မ
ိ း္ စေ ံက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ အတင္းအက္ပ္ ကိယ
ို လ
္ ိုးံ တပးေ စ္စစေ င္း ...... 10
၁၀္သည္။ စ ္ပ္တင
ြ း္ ုြကစ
္ ေပးတိမး္ စ္ံင္စ ္ မ
န ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ င
ိို စ
္ ံ လိငပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံခင္င္းႏွင့္ က္ံးမအစေ ေပ အၾကမ္း က္မမ
10
(ဂ)ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္မမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ ..................................................................... 10
၁္သည္။ လံြမ စ ံ္မမ
မ ္ံး ............................................................................................................................ 10
၂္သည္။ မတိင
ို တ
္ း္ ၾကစ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ ............................................................................................. 11
(၃) ္
ံ န ံးစကံင္မ္ံး ................................................................................................................. 11
၄္သည္။ က္ းလြ ္ မ
န ္ံး .......................................................................................................................... 12
၅္သည္။ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ အတိင
ို း္ အတံ.................................................................................................... 12
(ဃ) ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ္
ံ ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယတ
ို မ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မ၏
မ ႐ိုိက
ို ္ တ္မမ....................... 13

အပိင
ို း္ ၃္သည္။ တံဝ ္ ခ
ံ ိိုငမ
္ လ
မ မ္းစၾကံင္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ေပ လ
္ လ္ကစ
ို ံးခိုိငမ
္ မ .......................................................... 16
အ း္ ၃္သည္။ ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ခ
ံ င္င္းႏွင့္ က္ခယ
ြ စ
္ ံ တံဝ ္ ခ
ံ ိိုငမ
္ မ လမ္းစၾကံင္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ေပ လ
္ လ္ကစ
ို ံးခိိုငမ
္ အ
မ စပေ
ိုးံ ပ္ ္က္ ......................................................................................................................... 16
(က) ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ၏
ံ ာပစဒစ္း္ံအစ အုံး ............................................................................ 16

iv
 ( ) တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး၏ လ္းပါးစ ံအ း္ က္းက႑............................................................................. 17
းယံး ၂္သည္။ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးကိို စ္ံင္္ံးေ င္း .................................................................................... 17

(ဂ) ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ခ
ံ င္င္းႏွင့္ က္ခယ
ြ စ
္ ံ တံဝ ္ ခ
ံ ိိုငမ
္ မ လမ္းစၾကံင္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ေပ လ
္ လ္ကစ
ို ံးခိိုငမ
္ အ
မ စပေ ိုးံ ပ္ ္က္
..................................................................................................................................... 18
၁္သည္။ ေပလ္တင
ြ း္ လမ္းစၾကံင္းမ္ံး (ေမ မ
္ ံ) ................................................................................................ 18
းယံး ၃္သည္။ ေမ ္မံခိုိင္ငံ ိိုင္္ံလနြအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္းစကံ္မ္င္တင
ြ ္ တိိုင္ၾကံး နမ္ံးကိို လက္တံိုြေပ ္ေ င္းမ္ံး ............................. 19
၂္သည္။ လနြအ င
ြ င္းႏွင့္အ
္ စ္း င
ိို ္
္ ံ စဒ တြငး္ လိုပင
္ း္ စာ္မ္ံး ................................................................................ 20
၃္သည္။ ခိင
ို င
္ တ
ံ ကံ တံဝ ္ ခ
ံ ိုိငမ
္ မ လိုပင
္ း္ စာ္မ္ံး ......................................................................................... 20
၄္သည္။ စံိုစမ္းစစ္စ းစ္းခင္င္းႏွင့္ အ ္က္အလက္္ံစ ေြ င္းအ ြြခ မ္ံး ....................................................................... 21
၅္သည္။ ခိင
ို င
္ တ
ံ ကံခင္င္းႏွင့္ က္စပ္ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ို႐ို
ံ းိုံ မ္ံး ................................................................................. 21
းယံး ၄္သည္။ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္း္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ ိိုင္္ံ လြတ္လပ္စ ံ ခိုိင္ငံတကံ အ ္က္အလက္္ံစ ြစ္း လိုပ္စ ံင္ ္က္
........................................................................................................................................................... 22
၆္သည္။ တတိယခိိုငင
္ မ
ံ ္ံးတြင္ လိုပစ
္ ံင္ေ င္း - ကမၻံလံိုး င
ိို ္
္ ံ တ္ံးစပ္င္ပင
ိို ္ င
ြ င္းႏွင့္အ
္ ပါအဝင္
၁၈၈
ယ္ပယ္ ္ခြုြငတ
္ ္ံးစပ္င္ပင
ိို ္ င
ြ င္းႏွင့္္ ................................................................................................... 22
(ဃ) တံဝ ယ
္ ခ
န ိုိငမ
္ မ လမ္းစၾကံင္း းယံး .................................................................................. 23
အ း္ ၄္သည္။ ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ာ
ံ ပစဒအ္ ္ံးဝတ္မမ င
ိို ္
္ ံ တစ္ားပ ္င္းတံဝ ယ
္ မ
န .မ ............................................. 25
(က) ာပစဒ ြြခ စလ္းပံ.ို ........................................................................................................... 25
းယံး ၅္သည္။ စစ္တပ္၏ ိိုး္ြံးစ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္မမအတြက္ တ္ံးမခင္းႏွင့္မမမ္ံး.................................................. 26

( ) ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ာ
ံ ပစဒအ္ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ ............................................................................. 26
၁္သည္။ ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ာ
ံ ပစဒအ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယတ
ို မ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မပ
မ ိုစ
ံ မ
ံ ္ံးခင္င္းႏွင့္စပ္လ္ာ္းစ ံ
္ံးဝတ္မမ
မ ္ံး ................................................................................................................................ 28
းယံး ၆္သည္။ ပံိုမ ္္ိစ စ ံ ္ံးဝတ္မမမ္ံးကိို အ ံိုးေပ မမအံး လ္းေ င္း ..................................................................... 33
၂္သည္။ တံဝ ယ
္ မ
န မ လ္းလမ္းမ္ံး .............................................................................................................. 34
တံဝ ယ
္ မ
န မ လ္းလမ္းမ္ံး ...................................................................................................... 35
က္ ိင
ို ္ လ္င္းႏွင့္ ပိုဒမ
္ မ္ံး ...................................................................................................... 35
စ ံ္ေပ ္က္........................................................................................................................ 35
၃္သည္။ ္ံးဝတ္မမ င
ိို ္
္ ံ တံဝ ယ
္ မ
န က
မ ိို ယ္္ံးစ စ ံ ကံကြယမ
္ မ
မ ္ံး၊ င္စေ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အေ ံး စ ံက္ကယ
ြ ္
အစၾကံင္း္င္းမ္ံး ........................................................................................................................... 36
းယံး ၇္သည္။ ာပစဒခင္င္းႏွင့္မလပစ ံ အမိ ္ြမ္ံးကိို ိ ံစြံေပ လိုပ္စ စ ံ စၥံမ္ိစ ံ ကံကြယ္စ္းတပ္.......................... 38
၄္သည္။ ကစလး ေပစ္မက
မ ္ းလြ ္ မ
န ္ံး ......................................................................................................... 38
၅္သည္။ လ ၾ္ ကံး ္က္မ္ံး ....................................................................................................................... 38
၆္သည္။ ကင္းလြတ္ င
ြ င္းႏွင့္ခ
္ င္င္းႏွင့္ လြတ္ ငိမး္ ္မ္း ံ င
ြ င္းႏွင့္္ ............................................................................................. 38
ဃ္သည္။ လိုပင
္ း္ စာ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စ မ္ံးကိို စ ံင္႐ိုက
ြ ေ္ င္းစလ္းမ္ာ္းမ္ံး .............................................. 38
၁္သည္။ စဘံတနလေပ င္း ....................................................................................................................... 38
၂္သည္။ အတလ္ေပ ေ င္း............................................................................................................................ 39
၃္သည္။ စတင္လပ
ို စ
္ ံင္မခ
မ င္င္းႏွင့္ စ ံက္ က္တလ
ြခ င
ိ ု
္ ပ
ိ ါးမမ ............................................................................... 39
၄္သည္။ က္စ စံခမ း္ ........................................................................................................................... 40
၅္သည္။ လိုပင
္ း္ စာ္ ................................................................................................................................ 40

v
အပိုိငး္ ၄္သည္။ လက္စတြြမတ္တမ္းတင္ေ င္း - ေပင္ င္ေ င္း ....................................................................... 42
အ ္း ၇္သည္။ ုိ က
ိို ္ စ္ ံမမ မေ စ္စစစ္း ......................................................................................... 42
(က) ္
ံ မ
န ္ံးခင္င္းႏွင့္ မ္က္ေမင္ က္စ မ္ံးကိို ုိ က
ိို ္ စ္ ံခိုိငစ
္ စ လ္င္းႏွင့္ အလံးအလံ္င္းေမစ္မ္ံး .............. 42
( ) အစၾကံင္းၾကံးုံးစ ံ စဘံတနလပ ္က္ ....................................................................... 43
(ဂ) ုိ က
ိို ္ စ္ ံမမကိို စလ္ံင္းႏွင့္ပါးစစေ င္း ..................................................................................... 44
၁၉္သည္။ မ
ိ း္ စေ ံက္မခ
မ င္င္းႏွင့္ အခတ္ံယ္ကိို အကခေ တ္ေ င္းမ္ံး .............................................................................. 44
းယံး (၈)္သည္။ ္သည္။အ ြင္င္းႏွင့္္ ပိုဂၢိ လ္မ္ံး ................................................................................................................... 46
၂၊ လ္ိ ြဝက္ ္က္ုိ း္ မ
ိ း္ မမ ............................................................................................................... 46
၄္သည္။ လခစေပံင္းစပးေ င္းမ္ံး................................................................................................................... 46
အ ္း (၈) ္သည္။ ္သည္။ အခတ္ံယ္ကင္းစ္းခင္င္းႏွင့္ စိတပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံလံို ံ စ္း............................................................ 49
(က) ဒ
ိ ါ း္ ....................................................................................................................... 49
လက္စတြြလပ
ို စ
္ ံင္ မ
န ္ံးအတြက္ အခတ္ံယ္မ္ံးကိို စပမလ
ံ ပ
ို စ
္ ံင္ေ င္း .......................................... 50
းယံး (၉)္သည္။ ္သည္။ ယ
ြ ္ဝိိုက္္္ိစ ံ စိတ္ဒာ္္ံကိို စ ံ္ုိုတ္ေ င္း ........................................................................... 50

(ဂ) တင္းအ ္က္အလက္ င

ိို ္
္ ံ အခတ္ံယ္မ္ံးကိို စပမလ
ံ ပ
ို စ
္ ံင္ေ င္း ............................................ 50
အက္ းလြ ္ ္
ံ မ
န ္ံးခင္င္းႏွင့္ မ္က္ေမင္ က္စ မ္ံး၏ အခတ္ံယ္မ္ံးကိို စပမလ
ံ ပ
ို စ
္ ံင္ေ င္း.......................... 51
အ ္း (၁၀)္သည္။ ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ္
ံ ိ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ
မ ္ံးတြင္ က္စ အမ္ိ းအစံးမ္ံး .................................... 52
(က) ဒ
ိ ါ း္ ....................................................................................................................... 52
( ) ုြက္ ိို ္က္ က္စ ................................................................................................... 52
(ဂ) စံ႐ိုြကစ
္ ံတမ္း က္စ ................................................................................................. 52
းယံး (၁၀) ္ံမမ္ံးကိို မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ တ္ေ တ္ေ င္းတြင္ ္္ိစ ံ ႐ိုိုပ္ပိိုင္း ိိုင္
္ ံ က္စ မ္ံးကိို စိုစ ံင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္
ပတ္ က္ လ္င္းႏွင့္ အ ္က္မ္ံး ........................................................................................................................ 52

(ဃ) ႐ိုိုပပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံ က္စ ................................................................................................ 52

အ းိုံ တ္မတ္စမ
ို ္ံး .............................................................................................................. 53

vi
အတိစ
ို ကံက္မ္ံး

AA ္ ိိုင္တပ္မစတံ္

ABSDF ဗမံစက္ံင္း ံးမ္ံး ဒပမိိုက္က္တစ္တပ္ာပး

ALP ္ ိိုင္လတ
ြ ္လပ္စ္းပါတပ

ARIF ္ ိိုင္႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ အစၥလံမ္တပ္ာပး

ARSA ္ ိိုင္႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ ကယ္တင္စ္းတပ္

ASEAN အစ္ြစတံင္အံ္ခိိုင္ငံမ္ံးအ ြြခ

CARSV ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ

CEDAW အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္း ပံိုစံအံးလံိုးကိို ယ္္ံးေ င္း ိိုင္္ံလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း

CEDAW Committee အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္း ပံိုစံအံးလံိုးကိို ယ္္ံးေ င္း ိိုင္္ံ စကံ္မတပ

CNF ္င္းအမ္ိ း ံးတပ္ာပး

CRC ကစလး နငယ္ အ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ လိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္း

CrPC ေပစ္မမ င
ိို ္္ံက္င္င္းႏွင့္ုံိုးာပစဒ

CRPD မ ္စြမ္း နမ္ံးအ ြငင္းႏွင့္အ

္ စ္း ိိုင္္ံ လိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္း

DKBA က္င္ဗိုဒၶဘံ ံ/ ပ္ဟိ ိိုင္္ံ ဒပမိိုက္က္တစ္တပ္မစတံ္

EAOs တိိုင္း္င္း ံး တပ္မစတံ္အ ြြခ အစလ္းမ္ံး

FIR ပုမာပး ံိုးအၾကမ္း က္မမမတ္တမ္း

HaY ဟံ္ံ ါ အယ္လ္-ယံ္င္

HREIB ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ ပလံစပးအ ြြခ အစလ္း

HRW လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္မမ

ICESCR စပးပြံးစ္း၊ လနမမစ္းခင္င္းႏွင့္ ယာ္စက္းမမအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ ခိိုင္ငံတကံလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း

ICC ခိုိင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမတ္ံး႐ိုံိုး

ICJ ခိိုင္ငံတကံ ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္

IDP ေပလ္တြင္းစ ုြက္စေပးတိမ္းစ္ံင္ နမ္ံး

IED လက္ေ စ္စပါက္ကပ

ြခ စၥလ္းကိ္ိယံ

IICI ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမ ိိုင္္ံ စံိုစမ္းစစ္စ းစ္းအ ြြခ အစလ္း

IP2 ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍
ခိိုင္ငံတကံစလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး (ဒိုတိယအႀကိမ္ပံိုခိပ္ေ င္း မတ္လ ၂၀၁၇)

KA က္င္ ပတပ္မစတံ္

KIO/KIA က ္င္လတ
ြ ္စေမံက္စ္းအ ြြခ အစလ္း/တပ္

KNLA က္င္အမ္ိ း ံးလြတ္စေမံက္စ္းတပ္

KPC က္င္အမ္ိ း ံးလြတ္စေမံက္စ္းတပ္ခင္င္းႏွင့္ ငိမ္း ္မ္းစ္းစကံင္စပ

KNU က္င္အမ္ိ း ံးအ ြြခ

vii
KNWO က္င္ ပ အမ္ိ း မပးအ ြြခ အစလ္း

KWAT ုိိုင္းခိုိင္ငံ္ိ က ္င္အမ္ိ း မပးအ ြြခ အစလ္း

KWO က္င္အမ္ိ း မပးအ ြခြအစလ္း

LAN ာပစဒစုံက္ပစ
ံင္းႏွင့္ ္းကြ ္္က္

MN-DAA ေမ ္မံအမ္ိ း ံးဒပမိိုက္က္တစ္မဟံမိတ္တပ္မစတံ္

NCA ေပလ္တြင္းအပစ္အ တ္္ပ္စခစ္း စဘံတနလပ ္က္

NHRC ေမ ္မံခိုိင္ငံ ိိုင္္ံ လနြအ ြငင္းႏွင့္အ

္ စ္းစကံ္မ္င္

NHRC Act ေမ ္မံခိုိင္ငံ ိိုင္္ံ လနြအ ြငင္းႏွင့္အ

္ စ္းစကံ္မ္င္ အက္ာပစဒ ၂၀၁၄

NMSP မြ ္ေပလ္ ယ္ပါတပ စ္

NSPAW အမ္ိ း မပးမ္ံးေမင္င္းႏွင့္တင္စ္း တစ္ခိိုင္ငံလံိုးအ င္င္းႏွင့္ လ္းဗ္ ဟံစပမံ ္က္

OHCHR လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အုနးအ္ံ္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ႐ိုိုးံ

PNLO ပအိိုြဝ္လနမ္ိ း ိိုင္္ံ လြတ္လပ္စ္းအ ြြခ အစလ္း

PTSD စိတ္ဒာ္္ံစၾကံင္င္းႏွင့္ စိတ္ ိစပးမမမနမမ ္ေ င္း

SLORC ခိုိင္ငံစတံ္ ငိမဝ

္ ပ္ပေိ ပံးမမ တလ္စ ံက္စ္းအ ြခ

SSA-South ္မ္းေပလ္ ယ္စတံင္ပိိုင္းတပ္မစတံ္

SPDC ခိိုင္ငံစတံ္စအး ္မ္း ံယံစ္းခင္င္းႏွင့္ ြံြ ိ းစ္းစကံင္စပ

SWAN ္မ္းအမ္ိ း မပးမ္ံးလမပ္္ံးမမကြ ္္က္

TWO တံအ ္းအမ္ိ း မပးအ ြြခ အစလ္း

TNLA တံအ ္းအမ္ိ း ံးလြတ္စေမံက္စ္းတပ္

RSO ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံစလ္းလံိုးလပလတ
ြ ္မမအ ြြခ

RCSS ္မ္းေပလ္ ယ္ုိ ္း ိမ္းစ္းစကံင္စပ

UN ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ

UNICEF ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ ခိိုင္ငံတကံကစလး နငယ္မ္ံး အစ္းစပေ္ံပိုစ

ံ ငြ (ယန ပ က္)

UNFFM ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ ခိိုင္ငံတကံ အ ္က္အလက္္ံစ ြစ္း ိိုင္္ံ လြတ္လပ္စ ံ စပမံ ္က္မ္ံး

UNHCHR ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လနအ

ြ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အုနးအ္ံ္ိ

UPR ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ ိိုင္္ံ ပံိုမ ္စစ္စ းမမမတ္တမ္း

UWSA ဝေပလ္ ယ္စလ္း႐ိုံိုးစ္းတပ္မစတံ္

WCRP အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကစလး နငယ္အ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စပမံ ္က္

WLB ေမ ္မံအမ္ိ း မပးစ္း္ံအ ြြခ အစ

viii
ix
အပိင
ို း္ ၁္သည္။ ခိုင
ိ င
္ တ
ံ ကံ လိုပု
္ ိုးံ လိုပ္ လ္းမ္ံးကိို ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ တ
ံ င
ြ ္အ ိုးံ ေပ ေ င္း

အ း္ ၁ - ဒ
ိ ါ း္

ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္ ္င္းလံတံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ ္ံးဝတ္မမ

မ ္ံး၊ လနမ္ိ းတံိုး
တမ္းေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ခိိုင္ငံတကံ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံး တ္ေ တ္မမခင္င္းႏွင့္ ိိုး္ြံးစ ံ ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမ၊ လနြ
စံအိုပ္ (“IP2”) ဒိုတိယအႀကိမ္ပံိုခိပ္ုိုတ္စဝေ င္း လ္ စစ္္ံ အ ြင္င္းႏွင့္အစ္းခင္င္းႏွင့္ လန ံး ္င္းစံ ံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ ာပစဒ
းဝတ္မမမ္ံး၊ လန ံး ္င္းစံ ံ စုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ ္ံးဝတ္ မ္ံးကိို အစလးစပးုံး လ္္သည္။ ခိိုင္ငံအတြင္း (ခင္င္းႏွင့္ စစ္္ံးဝတ္မမ
မမမ္ံး၊ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမခင္င္းႏွင့္ ိိုး္ြံးစ ံ ခိိုင္ငံတကံ ္ံး ေ စ္လံခိုိင္စ ံ) ေပလ္တြင္းလက္ က္ ကိိုင္ပဋိပကၡေ စ္္ပ္မ္ံး
ဝတ္မမ၊ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းခင္င္းႏွင့္ လန ံး ္င္း စံ ံစုံက္ုံးမမ ိိုင္ အတြင္းတြင္ က္ းလြ ္စ ံ လိင္အၾကမ္း က္္ံးဝတ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္
္ံ ာပစဒ မ္ံးကိို စံိုစမ္းစစ္စ း္ ခ
္ င္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းေပ စို္ံတြင္ (ေပလ္တြင္းလက္ က္ ကိိုင္ပဋိပကၡေ စ္္ပ္မ္ံး မဟိုတ္စ ံ္လလ္း
အစကံင္း ံိုးလိုပ္စ ံင္ခိုိင္္ ္ လမ္းလ ္ ္က္မ္ံးကိို ္မတ္ုံး ုိိုကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ အစေ အစ တြင္လလ္း က္ းလြ ္ခိုိင္စ ံ) လန ံး
လ္္သည္။၁ လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး၊ ပအိို္ပ အယနအ ိိုင္္ံ၊ ္င္းစံ ံစုံက္ုံးမမကိို ္ြက္င္စ ံ ္ံးဝတ္မမမ္ံး ိိုြမ
တ္ံးာပစဒ ိိုင္
္ ံခင္င္းႏွင့္ အလြ ္ လက္စတြြက္စ ံ မတ္တမ္း ဟိုတ္ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမမ္ံးကိို အုနးအစလးစပးုံး လ္္သည္။
႐ိုမစုံင္င္းႏွင့္မ္ံး ေပ လိုပ္္ ္အတြက္ အလြ ္စကံင္းစ ံ အ္င္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ က္ခြယ္မမမ္ိစ ံ လာ္းပ ္းမမ
အေမစ္ေ စ္ လ္္သည္။ ပံိုစံတစ္ ိုအေ စ္ ပး ္ြ တ္မတ္ေ င္း မပါ္ိစ ံ္လလ္း
ုိို ိိုြ စ ံ အၾကမ္း က္မမ လ္ လန ံး ္င္း
ဤလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းစံအိုပ္ (၂) “IP2” တြင္ ္င္းလင္းစြံစေပံုံး စံ ံစုံက္ုံးမမကိို ္ြက္င္စ ံ ္ံးဝတ္မမမ္ံး ိိုြမဟိုတ္
လ္င္းႏွင့္ အတိိုင္းပင္ အစၾကံင္းအ္ံအစ းစိတ္ပါဝင္ ပပး ပဋိပကၡ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အေ ံး ိိုး္ြံးစ ံ
တစ္ ို ္င္းစပခင္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံတစ္ ို ္င္းစပတင
ြ ္ အစကံင္း ံိုး လိုပ္စ ံင္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးကိုိ ေ စ္လံစစခိုိင္ လ္္သည္။
မမလမ္းလ ္ ္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အတနတခြ က္ပါ္ိစ ံ ပး ္ြာပစဒခင္င္းႏွင့္
၃ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို အ ံိုးေပ နမ္ံးအစ ေ င္င္းႏွင့္
လက္စတြြစ ံင္္ြက္ ္က္မ္ံး္ိ လ္္သည္။ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္ မြမ္းမံ ္က္
ာပစဒ လ္ စေပံင္းလခခိုိင္စၾကံင္း တိေပ င္င္းႏွင့္ ပပး
ကိို လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းစံအိုပ္ (၂) “IP2” ၏ တြခ က္အေ စ္
ဤအုခတင
ြ ္ပါဝင္စ ံ ာပစဒ တ္မတ္ ္က္မ္ံး လ္
္လ္္ြယ္ စ္း ံးုံးေ င္းေ စ္ ပပး ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ
ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ စ တ္မာ
ပ ပစဒမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကိိုက္လပမမ္ိမ္ိ
အစေ အစ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကိိုက္ လပစ ံ အ ္က္အလက္မ္ံးေ င္င္းႏွင့္
စစ္စ း င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ ုိို ိိုြစ ံ ္ံးဝတ္မမမ္ံး အတြက္
ကြံဟမမကိို ေ လ္င္းႏွင့္ုံးေ င္းေ စ္ လ္္သည္။ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းစံအိုပ္ (၂)
တံဝ ္ ံမမကိို ေမင္င္းႏွင့္တင္္ ္ လ္းလမ္းမ္ံးကိို
“IP2” ကိို ေပ ္လလ္ကနးစ္း ုံးေ င္းမဟိုတ္ဘခ
က္လက္ စ းြ စခြးစ ၾက ခေ စ္ လ္္သည္။ အဓိပၸံယ္ ြင္င္းႏွင့္ ိိုမမ
တစ္မ္ိ းတလ္းလလ္း အ ံိုးေပ ့ပတ္သက္၍မ္စပ္သည္။ ိိုြစ ံ္
အ စ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ လိုပ္င ္းစာ္စလ္းကမ္းမ္ံးကိို
ေမ ္မံခိုိင္ငံအတြင္း ိ ံုင္္ံးစ စ ံ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
အ စ္ ္တပးေ င္း ေ င္င္းႏွင့္ ာပစဒအ စ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ လိုပ္င ္းစာ္
္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (“CARSV”) ၏
အ စ္မ္ံးကိို ္ံးဝတ္မမ မ္ံးကိို ္တပးခိိုင္လံမလ္ေ စ္ လ္္သည္။
င
ြ ္ေပင္လကၡာံ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အစၾကံင္းအ္ံမ္ံး၊ ေမ ္မံခိုိင္ငံ
အ င္င္းႏွင့္ခင္င္းႏွင့္ ခိုိငင
္ ံတကံအ င္င္းႏွင့္အတြင္း တ္ံးမ္တမမ္ိစစ္ ္ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို ေပလ္တြငး္ ခင္င္းႏွင့္ ေပလ္ပမ လက္စတြြ
အတြက္ ာပစဒလမ္းစၾကံင္းမ္ံး၏ အစ အုံး၊ ခိုိင္ငံအတြင္း လိုပ္ စ ံင္ နမ္ံးအတြက္ ္လ္္ြယ္ုံး ပပး လြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ ခစ္မ္ံးစြံက က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ
၂
(“CARSV”) ကိို မတ္တမ္းတင္္ံတြင္ စပေစပါက္လံခိုိင္ လ္င္းႏွင့္ ိိုင္္ံ လိင္ အၾကမ္း က္မမ (“CARSV”)ကိို ေ စ္စစ၊ ယ ိုလက္္ိ
လက္စတြြကိစၥမ္ံး၊ လိုပ္င ္းစာ္ ိိုင္္ံ လိိုအပ္ ္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ေ စ္ စ
ခင္းႏွင့္ ံ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ
အစ းစိတ္ က္စ လိုိအပ္ ္က္မ္ံးကိို ္လ္္ြယ္ုံးေ င္း ၄
လိင္အၾကမ္း က္မမ (“CARSV”) ကိိုေ စ္စစ ္လ္္ြယ္ လ္္သည္။ အပိိုင္း
ေ စ္ လ္္သည္။ ၄ (လက္စတြြ မတ္တမ္း တင္ေ င္း) တြင္ စ ံ္ေပုံးစ ံ
လက္စတြြ ကိစၥ္ပ္ မ္ံး လ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံအတြက္
ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ လ္ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ၂ (IP2) အေ စ္
မတ္တမ္းတင္ေ င္းကိို ံ ္လ္္ြယစ
္ ံ္လလ္း ခိုိင္ငံတင
ြ ္းခင္င္းႏွင့္
တ္မတ္ုံးစ ံ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ
ခိုိင္ငံေပင္ပ ခစ္ ိုလိုးံ တြင္ မတ္တမ္းတင္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ က္ ိိုင္ လ္္သည္။
လိင္အၾကမ္း က္မမ (“CARSV”) ကိို စစ္္ံးဝတ္မမ
မ ္ံး၊ လန ံး

1
ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္ကိို REDRESS (www.redress.org) ခင္င္းႏွင့္
IICI (www.iici.global) ဝက္ဘ္ ိိုဒ္တိိုြတင
ြ ္ ္္ိခိိုင္ ပပး ေမ မ
္ ံ
ဘံ ံေပ ္ ိိုုံးစ ံ စံအိုပက
္ ိို ပံိုခိပ္ုိုတ္စဝ ပပး စ ံက္တြင္
္္ိမလ္ေ စ္ လ္္သည္။ ဗိတိ ္အစိိုး္၏ ခိုိင္ငံေ ံးစ္းခင္င္းႏွင့္ ဓ ဟံယ
႐ိုံိုး (FCO) တြင္လလ္း ၎၏ ဝက္ဘ္ ိိုဒ္တင
ြ ္ ခစ္ဘံ ံေ င္င္းႏွင့္
တင္ုံးစကံင္း တင္စပးုံးမလ္ေ စ္ လ္္သည္။

2
အပိင
ို း္ ၂္သည္။ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ ိို လ္မံ အဘယ္ လ္း္သည္။

အ း္ ၂ - ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ္
ံ ိ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မက
မ ိို ံးလလ္ေ င္း

လိင္အၾကမ္း က္မမ - အုနး ေ င္င္းႏွင့္ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလး အ္ပ္ ံးအစိိုး္ကိို ေ တ္ ္ခိိုင္ ပပး တစ္ကိိုယ္တလ္း အိုပ္ ္ ပ္
ငယ္မ္ံးကိို လိင္အၾကမ္း က္မမ လ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ စ ြစာ္ဘဝ ၁၀
ြငင္းႏွင့္္
္ ိ လ္္သည္။
၅
တြင္ေ စ္စ စ ံ အ္ံေ စ္ လ္္သည္။ အေ ံးစ ္ံမ္ံးကခင္းႏွင့္ ိိုြပင္
“ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးတမ္းအ္ခင္င္းႏွင့္ ယာ္စက္းမမအ္ လက္ ံလိုပ္စ ံင္မမ ေမ ္မံခိုိင္ငံ ယ္စပ္မ္ံးကိို ယ င္က္ိ ခင္းႏွင့္စ ံ ယာ္စက္းမမ
မ္ံးကိို စယံက္္ံးႀကပးစိိုးမမခင္င္းႏွင့္ က္ံးမအစေ ေပ ေြခ ံး က္ ံမမ ိိုြမဟိုတ္ တိိုင္း္င္း ံးလနမ္ိ းစိုမ္ံး၁၁ ုက္ ဗိတိ ္အင္ပါယံ
ိိုင္္ံ စဘံုံးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စပါင္းစပ္လိိုက္စ ံအ ါ [က္ံးမ စ တ္က တ္မတ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ယ္စပ္မ္ာ္းစပေတြင္ အစေ ံုံး ပပး
အစေ ေပ အၾကမ္း က္မ]မ ကိို ံမ ္အေ စ္အပ္က္ကခင္းႏွင့္ ိိုြ ံးလလ္ အံ္တိိုက္တင
ြ ္ တိိုင္း္င္း ံး မ္ံးစြံ္ိစ ံ ခိုိငင
္ ံမ္ံးုခမ တစ္ ို
၆ ၁၂
ြငင္းႏွင့္လ
္ တ္စပးၾက လ္္သည္။ လိင္အၾကမ္း က္မမမ ေ စ္ လ္္သည္။ ုိို ယ္စေမမ္ံးုခမ အ ္ိ ြမံ ၁၉၄၈ ိုခစ္
အ က္္င္လတ
ြ ္ စေမံက္ နမ္ံးကိိုမန လနမမစ္းအ္ခင္င္းႏွင့္ လြတ္လပ္ စ္း္ ပပးကတလ္းက အိုပ္ ္ ပ္မမစအံက္ ိိုြ မစ္ံက္
ာပစဒအ္ပါ က္ယ္ေပ ြစ
္ ြံ ေြခ ံး က္ ံၾက ပပး ၁၃
ခင္းႏွင့္ၾကစပ္သည္။ ၁၉၈၂ ခိုိင္ငံ ံးာပစဒ လ္ အဓိကတိိုင္း္င္း ံး ၈
တ္ံးမ္တမမ္္ိစ္းလိုပ္
္ ံတြင္ အ က္အ ခ မ္ံးစြံႀကံ ္ကံ ၁၄
မ္ိ းကိို အ ိ အမတ္ေပ ခင္းႏွင့္ ပပး ုိိုတိိုင္း္င္း ံးတိိုြမံ ဗမံ
တ ါတ္ံ မစက္ံ္လံးခိုိင္စအံင္ေ စ္တတ္ လ္္သည္။
(လနာပးစ္၏ ံိုးပံို ခစ္ပိုံ ္ြ)၊ ္င္း၊ က ္င္၊ ကယံး၊ က္င္၊ မြ ္၊
္ ိိုင္ခင္င္းႏွင့္ ္မ္းတိိုြေ စ္ လ္္သည္။ ုိိုလနမ္ိ း ၈ မ္ိ းကိို “လနမ္ိ းစို ၁၃၅ စို”
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ
၁၅
(CARSV) ကိို ေပလ္ ယ္တြင္းခင္င္းႏွင့္ ေပလ္ ယ္မဟိုတ္စ ံ စ ္ံ အေ စ္ အစိိုး္က ုပ္မံ ေြခ ံး တ္မတ္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
မ္ံး္ိ စ္္လ္ လက္ က္ကိိုင္ပဋိပကၡမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တိိုက္ ိိုက္မမမ္ံးတြင္ ုိိုလနမ္ိ းစိုငယ္မ္ံး လ္ တ္ံးဝင္အ ိအမတ္ေပ မမကိို
လိုပ္စ ံင္ နမ္ံး္ိစ ပပး ေပလ္ လ
န နုိုအစပေ အေ ံးလိုပ္္ပ္ မ္္ိၾကစပ္သည္။
မ္ံးမံလလ္း အလြ ္ ိိုး္ြံးကံ လိင္အၾကမ္း က္မမ၏
္က္စက္ စ ံ အပိိုင္းမ္ံး ပါဝင္စ စပ လ္္သည္။ ုိိုလိုပ္္ပ္အတြက္ လြတ္လပ္စ္း္ ပပးစ ံက္တြင္ စိတက
္ နးယာ္စ ံ လနြအ ြြခ အစလ္း

တံဝ ္္ိ နမ္ံးကိို စစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ယန ိိုင္းေ င္းမံမန ေ စ္စ ံ ေမ မ
္ ံခိုိင္ငံ လ္ ဗမံႀကပးစိိုးစ ိ ္ငံ၁၆ ကိို တိိုင္း္င္း
ံ ခိုင

မ္ိ စလံက္ ္ံးစပ လ္္သည္။ ံးအံးလံိုးက စတံ္လ ္ပို ္က ္ၾက လ္င္းႏွင့္ ေပလ္တြင္းစစ္ေ စ္္ံ
စ ္ံေ စ္လံ လ္ ပပး လြတ္လပ္စ္းအတြက္ ိိုြမဟိုတ္ ကိိုယ္ပိိုင္
၁၇
၁္သည္။ စစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ ခိင
ို င
္ တ
ံ ကံမဟိုတစ
္ ံ အိုပ္ ္ ပ္ ြင္င္းႏွင့္အတြက္ တိိုက္ ိိုက္ၾက လ္္သည္။
တိိုင္း္င္း ံးကိစၥ္ပ္မ္ံး လ္ ပစ္ တ္မမမ္ံးကိို
လက္ က္ကင
ိို မ
္ ္ံးၾကံး ပဋိပကၡ
စတင္ေ စ္စပေ စစစ ံ္လလ္း ဘံဝ္င္းေမစ္မ္ံးကိို
ဗိတိ ္လက္စအံက္မ လြတ္လပ္စ္း္ ပပးစ ံက္ လတ္စတံ္ ဒပမိို အလြခ ံိုးစံးေပ လိုပ္ေ င္း၊ စေမကိို အ ံိုးေပ ေ င္၊
ကစ္စပကံလတိိုအတြင္းတြင္ ေမ ္မံခိုိင္ငံ လ္ စစ္တပ္ အစေ ံလိိုအပ္ ္က္စပမံကိ ္းမ္ံး ြြခ ိ းမမ မလပမ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္
အိုပ္ ္ ပ္ စ္းစအံက္ ိိုြ ၁၉၆၂ မ ၂၀၁၁ အုိ မနးယစ္စ းကို ္ ယ
ြ ္ေ င္းတိြခ
ို င္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ ကိစၥ္ပ္မ္ံး လ္
က္တိုိက္ ပးပါးပင္ က္ စ္ံက္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ုိိုအိုပ္ ္ ပ္မမ လ္ အစ္းႀကပးစ ံအ ္းက္းက႑မ ပါဝင္လ္က္္ိ လ္္သည္။ လနမ္ံးစ ံ
တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ာပစဒ စ စ္ မ္ံးကိို စစ္တပ္၏လမ္းမိိုးမမေ င္င္းႏွင့္ တိုိင္း္င္း ံးအိုပ္စိုႀကပးမ္ံး (ဗမံ) လ္ လလ္း ဒပမိိုကစ္စပ
ုိ ္း ္ ပ္ခိုိင္စအံင္ုိ ္ခြခိုိင္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။၇ စစ္အံာံ္င္မ္ံးကိို ေပ ္လလ္္္္
ိ ္အတြက္ စစ္တပ္အပ
ို ္ ္ ပ္စ္းကိို
၂၀၁၁ တြင္ တ္ံးဝင္ ္က္ ိမ္း ခင္းႏွင့္ ပပး တြ ္းလ ္္ ္ႀကိ းစံးလ္က္္ိ လ္္သည္။ ၁၈
၁၉၈၈ ခ
ို စ္တင
ြ ္ စစ္တပ္
ဒပမိိုကစ္စပစ္ြးစကံက္ပမ
ြခ ္ံးေ င္င္းႏွင့္ အ္ပ္ ံး အစိိုး္ကိို ၂၀၁၅ တြင္ အိုပ္ ္ ပ္စ္းကိို အၾကမ္းမ က္ ြက
္ ္င္မမအံး စစ္တပ္အင္အံးေ င္င္းႏွင့္
တင္စေမံက္ခင
ိုိ ္ ခင္းႏွင့္ စ ံ္လလ္း စစ္တပ္ လ္ ေပလ္ န၏ ုိ ္း ိ ြင္း ခင္းႏွင့္ ပပး အ္ပ္ ံး ၃၀၀၀ - ၁၀၀၀၀ ာပး ြ္ စ စၾက ခင္းႏွင့္ၾကကံ
္ ပ္မမစအံက္ကိို က္စ္ံက္လံ လ္မဟိုတ္ဘခ ေမ ္မံင္းႏွင့္ ခိုိင္ငံစ္း လနမ္ံးစြံတိိုြ လ္လလ္း အယန ံဝင္ ြငင္းႏွင့္မ
္ ္ိဘခ အက္ာ္း ္ ံၾက္
တြင္ အင္အံးအႀကပး ံိုးအေ စ္ က္လက္ ္ိစ ခင္းႏွင့္ ပပး ၂၀၀၈ လ္္သည္။ ၂၀

အစေ ံာပစဒအ္ လတ္စတံ္ုခတင

ြ ္ ုိိုင္ ံိုမ္ံး၏ ၂၅% ကိို
္္ိစ ေခ စ္ကံ အင္အံးႀကပး ဝ ္ႀကပးါံ မ္ံးကိို ္ ပ္ကိိုင္ ဤေ စ္္ပ္စၾကံင္င္းႏွင့္ တိိုင္း္င္း ံးလက္ က္ကိုိင္ အ ြြခ အစလ္းမ္ံး

ုံး လ္္သည္။
၈
တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးကိို တိိုက္႐ိုိုိက္လမ္းမိိုး မမမ္ံး္ိစ ခ ဟို စ ေၾက လ္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံအ င္င္းႏွင့္မဟိုတ္စ ံ လက္ က္ကိိုင္အ ြြခ မ္ံး
အစေမံက္အေမံးစပေစပါက္လံ ခင္းႏွင့္ ပပး ကိိုယ္ပိိုင္အိုပ္ ္ ပ္ င
ြ င္းႏွင့္ခ
္ င္င္းႏွင့္ အ ိ
ေ စ္ ပပး စစ္တပ္ ဝ ္ုမ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ိိုင္စ ံ အမမမ္ံးတြင္ လြတ္လပ္
အမတ္ေပ မမ္္ိစ္းကိို အ င္င္းႏွင့္ေမင္င္းႏွင့္ေမင္င္းႏွင့္္္ိ္ ္ စတံင္း ိိုလံၾက
စြံ လိုပ္စ ံင္ခိုိငမ
္ မကိို အေပလ္င္းႏွင့္အဝ္္ိုံး လ္္သည္။၉ ုိိုြအေပင္
လ္္သည္။၂၁ ုိိုအ ္ိ ္မစ့ပတ္သက္၍ စစ္တပ္၏ အဓိကလိုပ္စ ံင္ ္က္မံ
အစ္းစပေအစေ အစ တြင္ အစေ ံာပစဒအ္ စစ္တပ္ လ္
ပိိုင္ က္ ယ္စေမတလ္ မခစ္းခင္င္းႏွင့္ ဗဟို
ို ိ ္း ္ ပ္မမစ စ္ တလ္ မခစ္းကိို

3
အင္အံး ံိုးုိ ္း ိမ္း္ ္ ံ ေ စ္လံ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ အစိိုး္စ စ္ တပ္မ စတံ္အ ြြခ အစလ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ဗဟိိုအစိိုး္တိိုြ အပစ္အ တ္
အံာံကိို လက္ ံ္ ေ္ ငင္း စ
္ ံ လန လ္းစိုတိိုင္း္င္း ံး ၂၉
္ပ္စခစ္း စဘံတနစံ ္ ပ္မ္ံး ္ ပ္ ိို ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။
မ္ံးခင္င္းႏွင့္ စစ္ပေြခ စ္္ ္ အဓိပၸံယ္ က္စ္ံက္စစ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ လက္ က္
ကိိုင္ တပ္မ္ံးကိို အလြ ္အမင္းမ္ံးေပံးလံစစ ခင္းႏွင့္ ပပး တင္င္းႏွင့္ကံးအပါ ြစ
ိို ံ္ အႀကပး ိုးံ တိိုင္း္င္း ံး တပ္မစတံ္အ ြြခ အစလ္းအ ္ိ ြ
အဝင္ စစ္လက္ က္ပစၥလ္းမ္ံး အမ္ံးအေပံးဝယ္ယနလံစစ ခင္းႏွင့္ မံ အစိိုး္က ေပပံ ္းုံးစ ံ တံးေမစ္ ္က္မ္ံးစၾကံင္င္းႏွင့္ လက္
လ္္သည္။ က္ ္္ိစတံင္င္းႏွင့္ ံစ စ ံ လက္ က္ကိိုင္အိုပ္စိုမ္ံးက မပး မတ္ုိိုး္ ္ မေ စ္ခိိုင္ေ စ္စ လ္္သည္။ က ္င္ေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္
ကၽြမ္းစ စ ံ ကမၻံစေမႀကပးခင္င္းႏွင့္ ေပ ္လလ္ပို ္က ္တိိုက္ ိိုက္မမ ္မ္းေပလ္စေမံင္ပိိုင္းမ တိိုင္း္င္း ံး တပ္မစတံ္အ ြြခ အစလ္းမ္ံး ၄
လ္းလမ္းမ္ံးကိို အ ံိုးေပ ပပး စေပံက္က္ံးစစ္ပက
ြခ ိို လိုပ္စ ံင္ ို လ္ အပစ္အ တ္္ပ္စခစ္း၏ အေပင္ဘက္တင
ြ ္္စ
ိ ပပး စစ္တပ္
၂၂ ခင္င္းႏွင့္ က္လက္တိိုက္ပြေခ စ္စ ကံ စစ္တပ္မ ခစ္ က္ လပ္တိိုက္
ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။
ေ င္း ခင္င္းႏွင့္ စလစၾကံင္းေ င္င္းႏွင့္တိိုက္ ိိုက္ ေ င္းကိို ၂၀၁၆
ုိို လ္းလမ္းမ္ံး၏ အစိတ္အပိိုင္းအေ စ္ စစ္တပ္ လ္ “ေ တ္ ၄ ၃၀
ိုခစ္တင
ြ ္ ေပ လိုပ္ ပပးစ ံက္တြင္ ပိုိမိေို ပင္းု ္လံ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ုိိုြေပင္
ေ တ္” လ္းဗ္ ဟံဟို စ ေ လ္င္းႏွင့္ လ္းလမ္းကိို အ ံိုးေပ ပပး စေပံက္ အပစ္ အ တ္္ပ္စခစ္းကိို လက္မတ္ုိိုးုံး နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အစကံင္
က္ံးစစ္တပ္မ္ံးကိို အစုံက္အပံင္းႏွင့္ေပ စ လ္င္းႏွင့္ မိ ံးစိုမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အုလ္စ ံ္္ ္မံလလ္း မ္တမမမ္ဘ
ိ ခ စခးစကြးစ ပပး အပစ္
စဒ ံ္ြံမ္ံးကိို ေ တ္စတံက္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ အ္ပ္ ံးမ္ံးုံမ အ တ္္ပ္စခစ္းလက္မတ္ ုိိုးုံးစ ံ မိ ြ ယ္ ၉၄ မိ ြ ယ္တြင္
ြခ ိုတ္ၾက
ု လ္္သည္။ ၃၁
၄၀ မိ ြ ယ္မံ လက္ က္ကိိုင္အ ြြခ မ္ံး္ိစ စပ လ္္သည္။

အ္ပ္ ံးမ္ံးစြံကိို ေပလ္တြင္းတြင္ အတင္းအက္ပ္ ေပ ္လလ္

၂၀၁၇ ခ
ို စ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ စစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ တိိုင္း္င္း ံးတပ္မစတံ္
စ ္ံ ္ုံးေ င္းတိိုြ လ္ စစ္တပ္၏ အဓိက လ္းဗ္ ဟံေ စ္
အ ြြခ အစလ္းမ္ံး စြံ - (၁) က ္င္ (က ္င္လတ
ြ ္စေမံက္စ္းအ ြြခ /
လ္္သည္။၂၃ စစ္တပ္ လ္ စေပံက္က္ံး တပ္မ္ံးကိို အစုံက္
တပ္ ((“KIO”/”KIA”))၊ (၂) ္မ္းေပလ္စေမံက္ပင
ိို း္ (တိိုင္း္င္း ံး
အပံင္းႏွင့္စပးစ ေ င္းမ ေ တ္စတံက္ ္ အ
္ တြက္ အတင္းအက္ပ္
တပ္မစတံ္အ ြြခ အစလ္းမ္ံး စြံ - KIA၊ တံအ ္းအမ္ိ း ံး
ေပ ္လလ္စ ္ံ ္ုံးစ္း းံိုကိို စ ္ံအက္ယ္ႀကပး တလ္စ ံက္ ၃၂
လြတ္စေမံက္စ္းတပ္ (“TNLA”) ၊ ေမ ္မံခိိုင္ငံဒပမိိုက္က္တစ္
ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ လိိုက္စလ္ံမမမ္ိစ ံ္ြံမ္ံးကိို စေမႀကပး ံ က္ ္ လ္
မဟံမိတ္တပ္(“MN-DAA”)ခင္င္းႏွင့္ ္ င
ိို တ
္ ပ္မစတံ္ (“AA”)၊(၃) ္ င
ိို ္
အုိ လြတ္လပ္စ္းတပ္မ္ံးကိို တိက
ို ္႐ိုိိုက္ကနလပ လ္ဟို
(အံ္က ္ ႐ိုိဟ
ို င္ဂ္ံ ကယ္တင္စ္းတပ္ (“ARSA”) ကိို ြက
္ ္င္
ုင္္ စ ံ စက္း္ြံလနုိုကိိုမန ္ြံ၏ စ္အ္င္းအေမစ္ုခ ြိို
တိက
ို ္ က
ိို စ
္ စ ံ ြမ
ိို ဟိုတ္ ဟံ္ံ ါ အယ္လ္-ယံ္င္ (HaY))၊
မပး႐ိုိမြ ခင္းႏွင့္ ပပး စ္ံဂါ္ိစ ံ ၾကက္ငက္မ္ံးကိို စစ္တပ္မ
(၄) က္င္ (က္င္ )ပ (ဒပမက
ိို ္က္တစ္ က္င္ဗဒ
ို ၶဘံ ံ တပ္
ပစ္ ္ ခင္းႏွင့္စၾကံင္း စကံလဟံလမ္ံး ္တပး ပပး
၂၄ (DKBA”)ကိို ြက
္ ္င္တက
ိို ္ က
ိို စ
္ စ ံတပ္ - စ လ္တြိို
ုြက္စေပးစအံင္ ေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။ ုိို လ္းလမ္းခင္င္းႏွင့္ အတန
ၾကံးတြင္ ခိိုင္ငံတကံအ င္င္းႏွင့္မဟိုတ္စ ံ လက္ က္ကိိုင္
အ္ပ္ ံးမ္ံးကိို ပစ္ တ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း၊ ၃၃
ပဋိပကၡမ္ံး ္ိစ ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။
ာပစဒေပင္ပ တ္ေ တ္ေ င္း၊ လိင္ အၾကမ္း က္ေ င္း၊ လာ္းပ ္းေ င္း၊
႐ိုိိုက္ခက္ေ င္း ခင္င္းႏွင့္ အေ ံးခိပ္ စက္ေ င္း၊ ေပလ္ မ
န ္ံး၏
၂္သည္။လမ
န ္ိ းစ္းအစြ း္ စ္ံက္ ဗိုဒၶဘံ ံဝင္္မ္ံး၏
ပိိုင္ ိိုင္မမမ္ံးကိို ္က္ ပးေ င္းမ္ံးေပ လိုပ္ ၾခင္းႏွင့္ က လ္္သည္။၂၅ ၁၉၉၀
ေပလ္င္းႏွင့္ခစ္မ္ံးတြင္ ခစ္စာ္ လနာပးစ္ ၁၀၀၀၀ ြ္
လမပ္
္ ံးမမမ္ံး ေမင္င္းႏွင့္တက္လံေ င္း
တိိုက္ပစ
ြခ ၾကံင္င္းႏွင့္ စ စၾက ခင္းႏွင့္ လ္မံ ခစ္စပါင္း ၄၀ ္ိ ပပဟို ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ
၂၆
ြမ
္ ္း ိ္ိ္ လ္္သည္။ (CARSV) ကိို ပိိုမိို ံးလလ္လံစစ္ ္ အစ္းႀကပးမမ ပိိုမိိုေ စ္ပြံး
လံစ ံ မၾကံစ း င္က ကိစၥ္ပ္တစ္ ိုမံ ္ င
ိို ္ေပလ္ ယ္တြင္
ဤေ စ္စာ္အတြင္း စစ္တပ္ လ္ အ ြြခ အမ္ံးစိုကိို စ ၽြး ိပ္ ပပး ေ စ္ ပပး ေမ မ
္ ံခိုိင္ငံအတြင္း ဗိုဒၶဘံ ံ အစြ ္းစ္ံက္လမပ္္ံးမမ
အပစ္အ တ္္ပ္စခစ္း စဘံတနလပ ္က္မ္ံးကိို မ္ံးေမင္င္းႏွင့္တက္လံကံ မန လင္မ္ံးကိို လနြဘဝခင္င္းႏွင့္ ိိုင္စ ံ
လက္မတ္ စ္းုိိုး ခင္းႏွင့္စ ံ္လလ္း စ ံက္ပိိုင္းတြင္ အ ္ိ ြကိို ိမ္း စေ ံက္မမအေ စ္ ပံိုစ ံ္ၾကကံ ဗိုဒၶဘံ ံ လ္ အံး လ္း ပပး
္ိ းစ ံက္ ခင္းႏွင့္ေ င္း (က ္င္တင
ြ ္ ပိိုမိို ိ ံစြံ) ြမ
ိို ဟိုတ္ အစၥလမ္ဘံ ံက အစံးုိိုးဝင္စ္ံက္ကံ အဓိကဘံ ံ
အ ္ိ ြကိစၥ္ပ္မ္ံးတြင္ ္က္စက္မမ လ္ ေ စ္မ ံြ းစစ္ ္အတြက္ ကံကြယ္္ ္လိိုအပ္ လ္ဟို ိိုၾက
က္လက္ေ စ္ပြံးစ ခင္းႏွင့္ လ္ (ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။
၃၄
၂၇
္မ္းေပလ္စေမံက္ပင
ိို ္း)္သည္။ ခစ္ ိမင္းႏွင့္စ
္ ပး ုံးစ ံ စ ္ံမ္ံးတြင္
ခိိုင္ငံစ္းအ္ အၾကမ္း က္မမ လ္းလမ္းကိို အ ံိုးေပ ပပး ယ္စေမကိို ဤေ စ္ပြံးမမ လ္ ၉၆၉ လမပ္္ံးမမ၏ အစိတ္အပိိုင္းအေ စ္ ပ္ံြခံြ

ုိ ္း ိမ္းုံး လ္္သည္။
၂၈ လံ ခင္းႏွင့္ ပပး ၂၀၁၁ ိုခစ္တင
ြ ္ ခိိုင္ငံစ္းလြတ္လပ္ ြင္င္းႏွင့္ကိို ္္ိ ပပးစ ံက္
အစၥလံမ္စပေစပါက္လံမမကိို စြပ္စစ
ြခ ေပံ ိိုစ ံ အစြ ္းစ္ံက္
၂၀၁၅ စအံက္တိိုဘံ ၁၅ ္က္တြင္ အမ္ိ း ံးဒပမိိုကစ္စပ အ ြြခ အေမင္မ္ံးကိို ဘို ္းစတံ္ႀကပးမ္ံးက ာပးစ ံင္ အ ံလင္င္းႏွင့္ ခင္းႏွင့္ၾက ပပး
္ ပ္အစိိုး္၏ စ္ြးစကံက္ပေြခ စ္ ခင္းႏွင့္ ပပးစ ံက္ တိိုင္း္င္း ံး မန လင္လိုပ္င ္းမ္ံးကိို ယ္က္ာ္္ ္ ပိိုမိိုအ ံးစပးတိိုက္တြ ္း

4
 ၃၅
ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။ ၂၀၁၃ ိုခစ္တင
ြ ္ ုိစ္ံက္စ ံ တံးေမစ္မမ ္ိလံ
ခင္းႏွင့္ ပပး လမပ္္ံးမမ လ္ လနမ္ိ း၊ ဘံ ံကိို ကံကြယ္္ ္ အတြက္ပိိုမိို
စ စ္က္စ ံ အ ြြခ အစလ္းအေ စ္ စပေစပါက္လံကံ မဘ ဟို
၃၆
လန ိမ္ံးလံ လ္္သည္။

မဘ လ္ ၂၀၁၅ ခ
ို စ္တင
ြ ္ လနာပးစ္ုိ ္း ္ ပ္စ္း၊ ဗိုဒၶဘံ ံ
ဝင္အမ္ိ း မပးမ္ံး အေ ံးဘံ ံဝင္မ္ံးကိို လက္မုပ္စ္း၊
ဘံ ံစေပံင္းစ္းခင္င္းႏွင့္ တစ္လင္တစ္မယံးစ စ္ စ လ္တြခ
ိို င္င္းႏွင့္
ပတ္ က္ လ္င္းႏွင့္ လနမ္ိ းဘံ ံကံကြယ္စ္းာပစဒကိို ေပပံ ္း္ ္
၃၇
အစိိုး္ကိို စတံင္း ိိုမမစအံင္ေမင္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ုိိုာပစဒမ္ံး လ္
မန လင္မ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံ္ ္ အတြက္ ္လ္္ြယ္ ပပး
၃၈
လိုပ္စ ံင္ ခင္းႏွင့္စၾကံင္း ေပင္းု ္စြံ စဝ ္ ံ္လ္က္္ိ လ္္သည္။
ုိိုြအေပင္ မဘ အတြင္း္ိ ဘို ္းစတံ္ႀကပးအ ္ိ ြ လ္ မန လင္
္ြက္င္စ္း စဟံစေပံမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အမို ္းစကံးမ္ံးကိို
က ္ြကက
ြ ္ၾကစ ံ္လလ္း အေ ံးအစ္းပါစ ံ
ဘို ္းစတံ္ႀကပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အ္ပ္ ံးမ္ံးမံ တစ္ယန ္အစြ ္းစ္ံက္
မန လင္ ္ြက္င္စ္းအေမင္မ္ံးကိို စုံက္ ံအံးစပးၾက ပပး
လနမ္ိ းဘံ ံကံကြယ္ လ္ဟို အစၾကံင္းေပကံ အၾကမ္း က္မမ
၃၉
ကိို လံမြစ ံ္ၾက မ ိက္ိ းကၽြ ္ေပ ၾက လ္္သည္။
ုိို ိိုြေပ လိုပ္ေ င္း လ္ ပိိုမိိုတင္းမံစ ံအစေ အစ ကိို ေ စ္စစ ပပး
ႀကပးမံးစ ံ ္ပ္္ြံတြင္း အၾကမ္း က္မမကိို ေ စ္လံခိုိင္စစ လ္္သည္။
၄၀

5
းယံး ၁္သည္။ ႐ိုိဟ
ို င္ဂ္ံမန လင္မ္ံးကိို တိင
ို း္ ္င္း ံးုခမုိုတပ
္ ယ္ေ င္း

ခိုိင္ငံ၏ တိိုင္း္င္း ံးအ ြြခ ဟို တ္ံးဝင္ တ္မတ္ေ င္းမ ံ္စ ံ္လလ္း စစ္တပ္မ ုပ္ကံုပ္ကံ ပစ္မတ္ုံး တိိုက္ ိိုက္ ံ္ လ္င္းႏွင့္အ ြြခ မံ
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္္ိ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမန လင္အ ြြခ ေ စ္ လ္္သည္။ ဗိုဒၶဘံ ံ္ ိိုင္လမ
န ္ံးစိုခင္င္းႏွင့္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမန လင္လန လ္းစိုၾကံး္ိ တင္းမံမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အၾကမ္း
၄၁
က္မမမ္ံး လ္ ဗိတိ ္ကိိုလိို ပစ တ္ကပင္ ္ိစ င္းႏွင့္ခ လ္္သည္။ ္ ိိုင္မ္ံးက ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံး လ္ တိိုင္း္င္း ံးမ္ံးမဟိုတ္စၾကံင္းခင္င္းႏွင့္ ္ ိိုင္ေပလ္
ယ္ခင္င္းႏွင့္ မိိုင္းအ က္ အစပ္မ္ိစၾကံင္း ေငင္း ိိုၾက ပပး ေမ ္မံခိုိင္ငံခင္င္းႏွင့္ ဘံ ံစ္း၊ ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးစံ ြမ
ိို ဟိုတ္ လနမမစ္းအ္ က္ခြယ္မမ
မ ္ိစ ံ
၄၁
(တိိုင္း္င္း ံးမဟိုတ္စ ံ ြမ
ိို ဟိုတ္ ိိုးဝင္မ္ံးအေ စ္ တ္မတ္ၾက ပပး) ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးကိို ဘဂၤလပမ္ံးအေ စ္ ံ ႐ိုမေမင္ၾက လ္္သည္။

႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံး လ္ ဗမံအစိိုး္အ က္ က္လက္စအံက္တင

ြ ္ ံြ းလံမမကိို တံးေမစ္က ြ္ တ္မမ၊ ပလံ င္ ြငင္းႏွင့္ခ
္ င္င္းႏွင့္ က္ ္းမံစ္း ဝ စ
္ ံင္မမ
္ပိိုင္ င
ြ င္းႏွင့္မ
္ ္ံးအပါအဝင္ ေြခ ံး က္ ံ ိခိပ္ ံ္မမမ္ံးကိို ယ္စခ
ို စ္မ္ံးစြံ ံစ ၾက္ ပပး ၁၉၈၂ ိုခစ္ ခိိုငင
္ ံ ံးာပစဒအ္ ၎တိိုြ၏ ခိုိင္ငံ ံး
၄၃
ေ စ္ပင
ိို ္ ြငင္းႏွင့္က
္ ိို ုိစ္ံက္စြံ ္င္းုိုတ္ ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။

၁၉၇၈ ခ
ို စ္တင
ြ ္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ ခစ္ ိ ္းစက္ံ္ လ္ အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ ိခိပမ
္ မမ္ံးမ လြတ္စေမံက္္ ္ ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္ကိို ုြက္စေပး ခင္းႏွင့္ၾက ပပး ၁၉၉၁ -
၄၄
၁၉၉၂ တြင္ ခစ္ ိ ္း စ
ြခ က္ံ္ုပ္မံ ုြက္စေပး ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။ စ ံက္ပိိုငး္ တြင္ အမ္ံးစိုကိို ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္မ အတင္းအက္ပ္ ေပ ္လလ္ပိိုြစ ံင္
၄၅
ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္စံ္င္းအ္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးကိို မတ္ံးေပ ေ င္း လ္ အေ ံးတိိုင္း္င္း ံး လန လ္းစိုမ္ံးကိို ုိိုကံလ
အတြင္း ေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္ လ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အလြ ္ ကြခေပံးေ ံး ံး လ္္သည္။အေ ံးစ ္ံမ္ံးတြင္ ဗမံစစ္တပ္ လ္ တိိုင္း္င္း ံးလက္ က္ကိိုင္အ ြြခ မ္ံးခင္င္းႏွင့္
အ ္ိ ္ၾကံေမင္င္းႏွင့္စြံ တိိုက္ ိိုက္ၾက ပပး ုိိုပဋိပကၡမ္ံးမ အ္ပ္ ံးမ္ံးအစပေ တ္ံးာပစဒခင္င္းႏွင့္မလပစ ံ တိိုက္ ိိုက္မမမ္ံး ုြက္စပေလံတတ္ လ္္သည္။
႐ိုိိုဟင္ဂ္ံကိစၥတင
ြ ္မန ခိိုင္ငံအ င္င္းႏွင့္မဟိုတ္စ ံ လက္ က္ကိိုင္အ ြြခ မ္ံး - ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ စလ္းလံိုး လပလတ
ြ ္စ္းတပ္ (“RSO”) ခင္င္းႏွင့္ အံ္က ္
႐ိုိိုဟင္ဂ္ံအစၥလံမ္တပ္ာပး (“ARIF”) တိိုြကိို ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္ စေမံက္ပိိုင္းတြင္ ၁၉၈၂ ိုခစ္ခင္င္းႏွင့္ ၁၉၈၇ ိုခစ္တင
ြ ္ တလ္စုံင္ ခင္းႏွင့္ၾကစ ံ္လလ္း
ုိိုအ ြြခ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အေ ံးအ ြြခ တိိုြ လ္ ေမ ္မံစစ္တပ္၏ အစ အုံး၊ ၎တိိုြ၏ အဓိကပစ္မတ္ ိိုြဟိုတ္ ေမ ္မံလနြအ ြြခ အစလ္းကိို မလ္ လ္င္းႏွင့္
အ ါမ္ ေပင္းု ္စ ံ ိမ္းစေ ံက္မမမေပ စ
ခင္းႏွင့္ ပ္သည္။ ိိုြစ ံ္ ေမ ္မံလံို ံ စ္းတပ္မ္ံးကမန ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးအစပေ က္ယ္ေပ ္ြစြံ မတ္ံးေပ ခင္းႏွင့္ၾက ပပး
၄၆
စ ္ံစ္ြစေပံင္းစ ုိိုင္္ ္ ိ ံုင္္ံးစ ံ ိအံးစပးမမမ္ံး္ိစ လ္္သည္။

္ပ္္ြံၾကံးအၾကမ္း က္မမအႀကပးစံး လ္ အ ္ိ ္ၾကံလံ လ္ခင္င္းႏွင့္အမ္ က္ေ စ္လံစ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ၂၀၁၂ ခ

ို စ္တင
ြ ္ ္ပ္္ြံၾကံး အၾကမ္း က္မမ
စၾကံင္င္းႏွင့္ အ လ္း ံိုး လန ၁၉၂ ာပး ( ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ ၁၃၄ ာပးခင္င္းႏွင့္ ္ ိိုင္ ၅၈ ာပး) စ ံိုး ခင္းႏွင့္ ပပး ပိိုင္ ိိုင္မမ
မ ္ံးကိို က္ယ္ေပ ြစ
္ ြံ ္က္ ပးေ င္းလလ္း္ိ ခင္းႏွင့္ကံ
၈၆% ြမ
္ ံ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံး၏ ပိိုင္ ိိုင္မမမ္ံးေ စ္ လ္္သည္။ အၾကမ္း က္မမစၾကံင္င္းႏွင့္ စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္ုက
ြ ္စေပး န (“IDPs”) တစ္ ိ ္းစလးစ ံင္း
၄၇
ြ္
္ ိ ပပး ၉၅% စက္ံ္မံ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးေ စ္ လ္္သည္။

္ ိိုင္ေပလ္ ယ္စေမံက္ပိိုင္းတြင္ အၾကမ္း က္မမေမင္င္းႏွင့္တက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္မမ

မ ္ံးစြံေ စ္ေ င္း အေ စ္အပ္က္စ ံက္တစ္ ိုမံ
၂၀၁၆ စအံက္တိိုဘံလတြင္ေ စ္ ပပး စမံင္စတံခင္င္းႏွင့္ ္စ င္းႏွင့္စတံင္္ိ ယ္စပ္္ခစ ္းမ္ံးကိို ္ ိိုင္႐ိုိိုဟင္ဂ္ံကယ္တင္စ္းတပ္(ARSA) က
တိိုက္ ိိုက္မမ မ္ံး က္တိိုက္ေ စ္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ၂၀၁၆ ခိိုဝင္ဘံလခင္င္းႏွင့္ ၂၀၁၇ ၾ ဂိုတ္လတိိုြတြင္ ္ ိိုင္႐ိုိိုဟင္ဂ္ံကယ္တင္စ္းတပ္(ARSA) ၏
တိိုက္ ိိုက္မမမ္ံး စၾကံင္င္းႏွင့္ ေမ ္မံစစ္တပ္အစ ေ င္င္းႏွင့္ ္င္းလင္းစ္းစပမံ ္က္ကိို ေမ ္ ္စြံလိုပ္ ခင္းႏွင့္္ ပပး မန လင္အ ိိုင္းအဝိိုင္းကိို ုိ ိိုက္စစ ခင္းႏွင့္ကံ
၄၈
႐ိုိိုဟင္ဂ္ံာပးစ္ စေ ံက္ ိ ္းစက္ံ္ ြက
္ ိို ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္ ိိုြ ုြက္စေပးတိမ္းစ္ံင္္စစ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ၂၀၁၇ မတ္လတြင္ ုိုတ္ေပ ္စ ံ
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ၏ တင္ေပ ္က္မတ္တမ္းတြင္ (ကိုလ မဂၢမတ္တမ္းဟို ဤစ ္ံတြင္ စ ေ ိို) က္ယ္ေပ ္ြစြံေ စ္ပြံးစ လ္င္းႏွင့္ တ္ံးာပစဒအ္
မဟိုတ္စ ံ ကြပ္မ္က္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကစလး နငယ္ တ္ေ တ္မမမ္ံး အပါအဝင္ အေ ံးတ္ံးာပစဒခင္င္းႏွင့္ မလပစ ံ တ္ေ တ္မမမ္ံး၊
အတင္းအက္ပ္ စပ္ံက္ကြယ္ စစမမမ္ံး၊ အိုပ္စို ြြခ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္မမမ္ံး အပါအဝင္ မိုဒိမ္းမမမ္ံး၊ အေ ံးအၾကမ္း က္မမပံိုစံမ္ံး၊ ခိပ္စက္မမခင္င္းႏွင့္
အေ ံး္က္စက္ လနမ ္စ ံ ိိုြမဟိုတ္ ခိမ္ ္ က္ ံမမမ္ံး ိိုြမဟိုတ္ ေပစ္ဒာ္စပးေ င္း၊ အိမ္မပး႐ိုိမြေ င္းခင္င္းႏွင့္ အေ ံးပိိုင္ ိိုင္မမမ္ံးမပး႐ိုိမြေ င္း၊
အစံးအစ ံက္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အစံးအစ ံက္ ္င္းေမစ္မ္ံးကိို ္က္ ပးေ င္း၊ ိိုးယနေ င္းခင္င္းႏွင့္ တိိုင္း္င္း ံးခင္င္းႏွင့္ ဘံ ံစ္း ေြခ ံးမမမ္ံးကိို
၄၉
အစ းစိတ္စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။

လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အုက္စကံ္မ္င္မင္းႀကပး းက္္ံအက္အယ္လ္ဟနစိ ္ (Zeid Ra’ad Al Hussein) က “လနမ္ိ း
၅၀
္ြ္င္းစ္းအတြက္စံအိုပ္ႀကပး” ခင္င္းႏွင့္ ကိုလ မဂၢမတ္တမ္းက က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ္ံးဝတ္မမမ္ံး လ္ လန ံး ္င္း စံ ံစုံက္ုံးမမကိို
၅၁
္ြက္င္စ ံ္ံးဝတ္မမ
မ ္ံး အလြ ္ေ စ္ခိုိင္စၾကံင္း စကံက္ ္က္ ္ ုံး လ္္သည္။ ၂၀၁၇ ဒပးင္ဘံလတြင္ အုက္စကံ္မ္င္မင္းႀကပးက

6
 ခိိုင္ငံတင
ြ ္း္ိ စစ္တပ္မလနမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အ္ပ္ ံးအစိိုး္တိိုြ လ္ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမအတြက္ တံဝ ္္ိစကံင္း္ိခိိုင္ လ္ဟို စ ံ္ေပ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ၂၀၁၈
စ စ ေဝါ္ပတင
ြ ္ ကိုလ မဂၢ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ မဟံမင္းႀကပး္ံိုး၏ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္
္ ံ အုနးကိိုယ္စံးလယ္ ( ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္္ံ ကိုလ
မဂၢ အုနးကိိုယ္စံးလယ္) ယ ္ဟပးလပက ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ စစ္တပ္ လိုပ္စ ံင္ ္က္မ္ံးမံ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမ၏ လကၡာံမ္ံး ပါ္ိ
၅၃
လ္ဟို ိို လ္္သည္။ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံ အ ္က္အလက္္ံစ ြစ္းစပမံ ္က္ (“UNFFM”) အ္ ဤ္ံးဝတ္မမ
မ္ံး လ္ လန ံး ္င္းစံ ံမမခင္င္းႏွင့္ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမကိို ္ြက္င္စ ံ ္ံးဝတ္မမ စဘံ က္စ္ံက္ေ င္း္ိမ္ိ စံိုစမ္းစစ္စ းလ္က္
၅
္ိ လ္္သည္။

၆၁
၃္သည္။ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယတ
ို မ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ စြပ္စြခ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ တံအ ္းအမ္ိ း ံးလြတ္စေမံက္စ္းတပ္က
လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ
မ တ္တမ္းမ္ံး ံ ယ္ိ နမ္ံး လ္ ုိိုအ ြြခ ဝင္မ္ံးေ စ္ ပပး
စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းကိို ၾကံ္လ္စစ္ ္ ၎တိိုြ၏ အစပအစာ္ေ င္င္းႏွင့္
ေမ ္မံလက္ က္ကိိုင္ ပဋိပကၡ အစေ အစ မ္ံးအတြင္း လိင္
မ္း ပး ုိ ္း ိမ္းုံးစၾကံင္း ဝ ္ ံ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ုိို ိိုြစ ံ
အၾကမ္း က္မမကိို က္ းလြ ္စ ၾက ပပး အေ ံး အစေ အစ မ္ံး
လိင္အၾကမ္း က္မမအတြက္ အေ ံး ကိိုးကံးမမ အစ ေ င္င္းႏွင့္ ာပမံ -
အတြင္း ခိိုင္ငံတကံ္ံးဝတ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ိိုး္ြံးစ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္
အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္းအံး
အစ္းစ ံက္ ္က္မမမ္ံးကိို က္ းလြ ္စ ၾက္ံတြင္ (အ ္း ၄ (ဂ)
ယ္္ံးစ္း စကံ္မတပ(“CEDAW Committee”) တြင္
တြင္ က္လက္ တ္႐ိုမ္ ္) စစ္တပ္ လ္ ုိိုအၾကမ္း က္မမ တင္ေပစ ံ ၂၀၁၆ ေမ ္မံခိုိင္ငံအစပေ အေမင္ ိင
ို ္္ံ
၅၅
အမ္ံးစိုအတြက္ တံဝ ္္ိ လ္ဟို တင္း္္ိ လ္္သည္။ အစပ္င္ ံစံအ္ လက္ က္ကိိုင္တပ္ ြြခ
မ္ံး လ္ စက္းလက္စဒ မ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို လိင္ က္ ံ္ ္
မိုဒိမ္းမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အေ ံးစ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးကိို စစ္တပ္မ အတင္းအၾကပ္ ိိုင္းစစ ပပး ကိိုယ္ဝ ္္ိလံပါက
ယ္စိုခစ္စပါင္းမ္ံးစြံ လိုပ္စ ံင္စ ခင္းႏွင့္ စ ံ္လလ္း စ ံက္ပိိုင္း ၆၂
တံဝ ္ယနမမမ္စ
ိ ၾကံင္း ိ္ိ္ လ္္သည္။
ယ္စိုခစ္မ္ံးတြင္ ုိို ိိုြစ ံ အၾကမ္း က္မမမ္ံး ပိိုမိိုတိိုးပြံး
၄္သည္။ စစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ ္ခမ္ံးက အေပစ္လတ
ြ စ
္ ေ င္း
လံစၾကံင္း ကိုလ မဂၢအ ြြခ မ္ံးအပါအဝင္ အေ ံးအ ြြခ မ္ံးုံ
၅၆ ေမ ္မံစစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္္ခမ္ံးက ိိုး္ြံးစ ံ က္ းလြ ္စ ံက္ ္က္မ
ကပါ တင္း္္ိ လ္္သည္။ ုိိုက္ းလြ ္စ ံက္ ္က္မမမ္ံး လ္
စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ လန လ္းစို တိိုင္း္င္း ံးပဋိပကၡစဒ မ္ံး မမ္ံးကိို က္ းလြ ္ေ င္းအံး အ္ပ္ ံးမ္ံး ေမင္ ြငင္းႏွင့္မ
္ ္ိ လ္င္းႏွင့္ ပး ္ြ

(လက္္ိတင
ြ ္ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္၊ ္မ္းေပလ္စေမံက္ပင
ိို ္း၊ က ္င္ေပလ္ ယ္၊ စစ္တ္ံး႐ိုံိုးုံး္ိစ ံ အစေ ံာပစဒခင္င္းႏွင့္ ပး ္ြ ္ခတ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး

က္င္ေပလ္ ယ္၊ ကယံး (က္င္ ပ) ေပလ္ ယ္) တိိုြတြင္ ေ စ္ပြံး ခင္းႏွင့္ ပပး တြင္ က္စ မခင္းႏွင့္္ံးဝတ္မမမ္ံးကိို ္ခမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကိိုင္တယ
ြ ္စေ ္င္းေ င္း

ုိိုလနမ္ိ းစိုမ္ံးမ မိ ္းကစလးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အဓိက တိိုြစၾကံင္င္းႏွင့္ေမ ္မံခိုိင္ငံ၏ တ္ံးာပစဒ စ စ္ခင္င္းႏွင့္အလပ လံိုးဝ
၅၇ မစစ္စ းဘခစ ေ င္း လ္ က္လက္ ေ စ္စ စစ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
ပစ္မတ္ုံး ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
ုိိုေ စ္္ပ္မ္ံးကိို အ ္း ၄ (ေမ ္မံခိုိင္ငံာပစဒ အ္ ္ံးဝတ္မမ

၂၀၁၆ ခ
ို စ္တင
ြ ္ က ္င္၊ ္ ိိုင္၊ က္င္ခင္င္းႏွင့္ ္မ္းေပလ္စေမံက္ပိိုင္း္ိ ိိုင္္ံ တစ္ာပး ္င္းတံဝ ္ယနမမ) အပိိုင္း (၁) တြင္ အစ းစိတ္ကိို

အ္ပ္ ံးမ္ံး လ္ လိင္အၾကမ္း က္မမ၊ လနမ္ံးစြံ စ ္ပ္ ုလ္င္းႏွင့္ င

ြ ္းုံး လ္္သည္။

တိမ္းစ္ံင္ ုြက္စေပးစစမမမ္ံး အပါအဝင္ စစ္တပ္အၾကမ္း က္မမ

၅၈ ( ) ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ္
ံ ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ ယိုတမ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ
မ္ံး ေပင္းု ္ေမင္င္းႏွင့္တက္ေ င္းကိို စတြြေမင္ ခင္းႏွင့္္ လ္္သည္။ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္
လိငအ
္ ၾကမ္း က္မပ
မ ိုစ
ံ မ
ံ ္ံး
တြင္ ုိိုလိင္အၾကမ္း က္မမကိို ေမ ္မံခိုိင္ငံစစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္အတန
ယ္စပ္္ခခင္င္းႏွင့္ ေပလ္ ယ္ စစံင္င္းႏွင့္စ္ံက္စ ံ အ္ပ္ ံးမ္ံးမ
၅၉ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္း မတ္တမ္းတင္ုံးစ ံ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္
က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စၾကံင္း တင္း စပးမမမ္ံး္ိ လ္္သည္။
ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမပံိုစံမ္ံး လ္ က္ယ္ေပ ္ြ
လိင္အၾကမ္း က္မမကိို တိိုင္း္င္း ံးတပ္မစတံ္ အ ြြခ အစလ္းမ္ံး ၆၃
လံ ပပး အ ္ိ ြေ စ္္ပ္မ္ံးတြင္ အလြ ္္က္စက္ လ္္သည္။ ခိိုင္ငံ၏
အစ ေ င္င္းႏွင့္ က္င္င္းႏွင့္ ံး္စ ပပေ စ္ စၾကံင္း ိ္ ပပး ုိို ိိုြစ ံ
စ ္ံစဒ မ္ံးစြံတြင္ ေ စ္စ စ ံ လိင္အၾကမ္း က္ မမမ္ံး
အၾကမ္း က္မမမ္ိ းကိို အစ းစိတ္ လန ိ္င္ၾကံးစ ံ္ေပမမမ္ံးမံ
(အုနး ေ င္င္းႏွင့္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးအစပေ လိင္အၾကမ္း က္မမ)
၆၀
္ံးပါးလ လ္္သည္။ ၂၀၁၇ ိုခစ္တင
ြ ္ လန ိ္င္ၾကံးေ စ္လံစ ံ
ခင္င္းႏွင့္ကခေြ ပံး ေ ံး ံးမမအ ္ိ ြ ္ိစကံင္း ္ိစ ခိုိင္စ ံ္လလ္း
မၾကံစ း င္က အမမတစ္ ိုတင
ြ ္ တံအ ္းအမ္ိ း ံး
မတနကေြခ ပံးစ ံ တိိုင္း္င္း ံး အိုပ္စိုမ္ံးအစပေ တြင္
လြတ္စေမံက္စ္းတပ္ ံးခစ္ာပးကိို ၆၄
ယ္စိုခစ္စပါင္းမ္ံးစြံ ုပ္ကံ ုပ္ကံ ေ စ္ပြံးစ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
္မ္းေပလ္စေမံက္ပင
ိို ္းမ စက္ံင္းအိုပ္ ္ံမကိို မိုဒမ
ိ ္းက္င္င္းႏွင့္ လ္ဟို
က္စ မ္ံးကိို ာပစဒ ကိစၥ္ပ္မ္ံးအံးလံိုးအတြက္

7
 ုိ ္း ိမ္းုံးေ င္း ္ိခိိုင္ ပပး ုိို ိိုြစ ံ လိုပ္စ ံင္ ုိို ိိုြစ ံ မိုဒိမ္းမမပိုစ
ံ ံမ္ံးကိို ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္္ိ ေ စ္ပြံးစ ခ
္က္မ္ံး လ္ စစ္္ံးဝတ္မမမ္ံး၊ လန ံး ္င္း ပဋိပကၡကံလတြင္ ုပ္ကံ ုပ္ကံ ေ စ္ပြံးစ ပပး မိုဒိမ္းမမမ္ံးကိို
စံ ံစုံက္ုံးမမကိိုုိပါးစ ံ အမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္/ ိိုြမဟိုတ္ တစ္ ါတစ္္ံ အခတ္ံယ္္ိစ ံ အ္ံဝတတ မ္ံးေ င္င္းႏွင့္ က္ယ္ေပ ္ြစြံ
လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမ စဘံ က္စ္ံက္စစ ပပး အ ံိုးေပ စ စၾကံင္း က္ ိိုင္္ံ
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္မမ ကိိုလလ္း ပါဝင္စစ လ္္သည္။ စံ္ြက္စံတမ္းမ္ံးအ္ စတြြ္ိ္ လ္္သည္။ ႐ိုိိုင္ ယ္စ တ္မ္ံး
ိိုြမဟိုတ္ ဝါး္င္းတိုတ္မ္ံး ကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ အ္ံဝတတ မ္ံးကိို
၅္သည္။ မိုဒမ
ိ း္ မမ ဒိုတိယအ ံိုးေပ စ္ံအေ စ္ အ ံိုးေပ

အစိိုး္မဟိုတ္စ ံ အ ြြခ အစလ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကိုလ မဂၢအ ြခြ မ္ံး ုံး လ္ကိို စတြြ္ိ္စၾကံင္း ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ အစ္းအ င္း ိိုင္္ံ
၇၁
လ္ အ လ္း ံိုး ယ္စခ
ို စ္စပါင္းမ္ံးစြံက ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္း ကိုလ မဂၢမတ္တမ္းတြင္ စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ ၂၀၁၇ ိုခစ္
ေ စ္ပံြ း ခင္းႏွင့္စ ံ ပဋိပကၡစဒ အတြင္း ပ္ံြခံြ ခင္းႏွင့္စ ံ မိုဒမ
ိ ္းမမမ္ံးကိို စက္တင္ဘံလ ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံတြင္ အိုပ္စို ြြခ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္မမ
၆၅
စာ္ က္မေပတ္ မတ္တမ္းတင္ ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။ ၁၉၉၄ ိုခစ္တင
ြ ္ တစ္ ို၌ ံ္ နအမ္ိ း မပးကိို ဓါးေ င္င္းႏွင့္
၇၂
ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္္ံ ကိုလ မဂၢအုနး တင္းစုံက္က ုိိုး င
ြ ္းေ င္းေပ ခင္းႏွင့္ၾကစၾကံင္း စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။
မိုဒိမ္းမမ လ္ က္ယ္ေပ ္ြစြံ ေ စ္ပြံးစ စၾကံင္း အုနး ေ င္င္းႏွင့္
လန လ္းစိုတိိုင္း္င္း ံး အမ္ိ း မပးမ္ံးတြင္ ေ စ္စ စၾကံင္း အိုပစ
္ ို ြြခ မိုဒမ
ိ း္ က္င္င္းႏွင့္မမ ( ္
ံ နကိို မတနလပစ ံ က္ းလြ ္ နမ္ံးစြံက

တင္း္င္းေမစ္မ္ံးစြံမ တင္း္္ိစ စ
ခင္းႏွင့္ ၾကံင္းကိို အစာ္လိိုက္မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ၾကေ င္း) တြင္ ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ က္ယ္ေပ ြစ
္ ြံ
၆၆ ၇၃
အစ းစိတ္စေပံေပ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ေ စ္ပံြ းစ စၾကံင္း မတ္တမ္း္္ိ လ္္သည္။ က္င္ေပလ္ ယ္တြင္
လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ၂၀၀၄ ိုခစ္ အစပ္င္ ံစံအ္ မိုဒမ
ိ ္းမမ ၄၀%
၁၉၉၈ ခ
ို စ္တင
ြ ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္
္ ံ ကိုလ မဂၢ လ္ အိုပ္စို ြြခ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္မမမ္ံးေ စ္ၾက ပပး ၇၄
ုိိုကံလအတြင္းတြင္
အုနးကိိုယ္စံးလယ္ လန လ္းစိုတိိုင္း္င္း ံး စဒ မ္ံးတြင္ အေ ံးတိိုင္ၾကံးမမမ္ံးတြင္လလ္း အလံးတနေ စ္စ စ ံ ပံိုစံေ စ္
လက္ က္ကိိုင္တပ္မ္ံးက က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ မိုဒိမ္းမမအပါအဝင္ လ္္သည္။
၇၅
၂၀၁၀ - ၂၀၁၄ အတြင္း က ္င္၊ ္မ္းခင္င္းႏွင့္ က္င္ေပလ္ ယ္
ေပင္းု ္ လ္င္းႏွင့္ စ ံက္ ္က္မမမ္ံး လ္ အလြ ္မ္ံးေပံး ပပး တိိုြမ အမ္ိ း မပးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလးငယ္ ၁၀၄ ာပး၏ မိုဒိမ္းမမမ္ံးကိို
လြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ခစ္မ္ံးအတြင္း အ မခမေပတ္ေ စ္စ ခင္းႏွင့္ကံ
မတ္တမ္းတင္္ံတြင္ ၄၇% မံ အိုပ္စို ြြခ မိုဒမ
ိ ္းက္င္င္းႏွင့္မမမ္ံးေ စ္ၾက
တစ္ာပးတစ္စယံက္မ ပးေ ံး လိုပ္စ ံင္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ၇၆
လ္္သည္။ အိုပ္စို ြြခ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္မမကိို ၂၀၁၆ -၂၀၁၇ အတြင္း
အလယ္တ ္းအ္ံ္ိမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စအံက္တ ္းအ္ံ္ိမ္ံးက
႐ိုိိုဟင္ဂ္ံအမ္ိ း မပးမ္ံးကိို စ စ္တက္ က္ယ္ေပ ္ြစြံ ္ံ ္္ံ ါ
မစကံင္းေပ မနေ င္းမဟိုတ္ဘခ အေမင္င္းႏွင့္ ံိုးအ င္င္းႏွင့္ မနဝါဒမ္ံး၊
၇၇
က္ းလြ ္ၾကစၾကံင္းလလ္း တင္း္္ိ လ္္သည္။
လိိုအပ္စ စ ံ ခိိုင္ငစ
ံ ္းခင္င္းႏွင့္ တ္ံးာပစဒ
တံဝ ္ဝတတ္ံးမ္ံးစၾကံင္င္းႏွင့္ ေ စ္စပေလံေ င္း
လနစလ
ို စ
န ဝးေ င္င္းႏွင့္ မိုဒမ
ိ း္ က္င္င္းႏွင့္ေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္ အစိုလက
ိို အ
္ ပံံ လိက
ို ္
၆၇
ေ စ္စၾကံင္း၎၏အေမင္ကိို စ ံ္ေပ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ မိုဒမ
ိ း္ က္င္င္းႏွင့္ေ င္း ိို လ္မံ စစ္ ံးမ္ံး လ္ ံ္ န ံးစကံင္
မ္ံးကိို အ ြြခ လိိုက္စိုစလ္းစစ ပပး အိုပ္စိုလိိုက္ ိိုြမဟိုတ္
စ ံက္ပိိုင္းတက္လံစ ံ ကိုလ မဂၢအုနး ၇၈
တစ္စယံက္ ္င္း မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္းေ စ္ လ္္သည္။ ုိို ိိုြစ ံ
ကိိုယ္စံးလယ္မ္ံး၏ တင္ေပ ္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
လိင္အၾကမ္း က္မမ လ္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးကိို လိုပ္စ ံင္စ စ ံ
အမ္ိ း မပးအ ြြခ အစလ္းမ္ံး လ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံအခံြ္ိ
လက္္ိအၾကမ္း က္မမမ္ံး၏ တစ္စိတ္တစ္ပိိုင္းေ စ္စၾကံင္း
တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစိုမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ြေပစ ္ံမ္ံးတြင္ မိုဒိမ္းမမမ္ံးကိို မတ္တမ္းအ္ ိ္ိ္ ပပး ေမ မ
္ ံခိုိင္င္
ံ ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ
စ စ္တက္ေပ လိုပ္စ စ ံ အလံးတနလိုပ္စ ံင္မမ လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံအ ္က္အလက္္ံစ ြစ္းစပမံ ္က္
၆၈
မ္ံး္ိစၾကံင္း စ ံ္ုိုတ္ၾက လ္္သည္။ မတနလပစ ံ တိိုင္း္င္း ံး (UNFFM) ကလလ္း ၂၀၁၇ ိုခစ္က လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စကံင္စပ
လန လ္းစိုမ္ံးမ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလးငယ္မ္ံး လ္ ိိုြတင္စ ံ ၾကံးေ တ္အစပ္င္ စ
ံ ံတြင္ တင္ေပုံး လ္္သည္။
၇၉

အိုပ္စို ြြခ မိုဒမ

ိ ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္လန တ္ေ င္းအပါအဝင္ ေမ ္မံစစ္တပ္မ က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ အစိုလိိုက္အ ပံံ လိိုက္
ပံိုစံတနမိုဒိမ္းမမေ စ္စာ္မ္ံး၊ လိင္ကၽြ ္ေပ မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အတင္းအက္ပ္ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္းမ္ံးုခမ ၆ ိုကိို လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္
၆၉ အ ြြခ က မတ္တမ္းတင္ ခင္းႏွင့္ ပပး ၅ ိုမံ ၂၀၁၅ ၾ ဂိုတ္လ ၂၅
လက္ုပ္ေ င္းမ္ံးကိို တိိုင္ၾကံး ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။ အ ္ိ ြမံ မ္း ပး
ံုံး္ ပပး ္က္စပါင္းမ္ံးစြံ ္က္ တတပတ္စပါင္းမ္ံးစြံ ္က္စ ြစတင္စ ံ ္င္းလင္းစ္းစပမံ ္က္အတြင္း ေ စ္ပြံး ခင္းႏွင့္ေ င္း
၈၀
၇၀ ေ စ္ လ္္သည္။
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ံၾက္ လ္္သည္။
္က္စက္မမ
မ ္ံးပါဝင္စ ံ မိုဒမ
ိ း္ မမ လ္ လနၾကံးုခ အ္က္ ေြခ င္း
မ္ံး၊ ခပ
ိ စ
္ က္ေ င္း၊ ခၶံကိယ
ို က
္ ိို ေ တ္ စတံက္ေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္

8
 တ္ေ တ္ေ င္း ကခင္းႏွင့္ ြစ
ိို ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အလြခ ံိုးစံးေပ မ ၆္သည္။ ုိ း္ မ
ိ း္ စ း္ တြင္ လာ္းပ း္ မမခင္င္းႏွင့္ လိငက
္ ၽြ ေ္ ပ မမပိုစ
ံ ေံ င္င္းႏွင့္
မမ္ံးကိို စ ံက္ က္တြခ ိိုြမဟိုတ္ တ ပိ င္ က္လိုပ္စ ံင္ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ
မမမ္ံးပါဝင္ ပပး ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္း္ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ
္ ပ္စခံင္ုံးစာ္အတြင္း (မိုဒိမ္းမမအပါအဝင္) ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ၏ လကၡာံတစ္္ပ္ ေ စ္ လ္္သည္။
ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ ၂၀၀၂ ိုခစ္ ္မ္းေပလ္ ယ္တြင္ ္မ္းအမ္ိ း မပးမ္ံး ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ လ္ အမ္ိ း မပး

လမပ္္ံးမမကြ ္္က္ (SWAN) က အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလး မ္ံးတြင္မက အမ္ိ း ံးမ္ံးကိိုလလ္း

ငယ္မ္ံး မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ တ္ေ တ္ ံ္ေ င္းကိို မတ္တမ္းတင္ ခင္းႏွင့္္ံ ခိပ္စက္ လ္းအေ စ္ ေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္ၾကစၾကံင္း တိိုင္ၾကံး ံ ခင္းႏွင့္္ လ္္သည္။
တိိုင္ၾကံး ခင္းႏွင့္စ ံ မိုဒိမ္းမမမ္ံး၏ ၂၅% ္ြ လ္ စ တ္ေ င္င္းႏွင့္ အမ္ိ း ံးမ္ံးကိို အၾကမ္း က္မမကိို တိိုင္ၾကံးမမမံ
ပစ္ေ င္း၊ လလ္ပင္းလစ္ေ င္း၊ ႐ိုိိုက္ခက္ေ င္း၊ ဓံးေ င္င္းႏွင့္ုိိုးေ င္း လ္းပါး စ ံ္လလ္း ( အပိိုင္း ၃ (၃) တြင္ တ္႐ိုမခိိုင္) ကိုလ မဂၢ
၈၁
ိိုြမဟိုတ္ မပး႐ိုိမြေ င္း ္
ံ စၾကံင္း စတြြ္ိ္ လ္္သည္။ အလိုပ္အမမစ ံင္အ ြြခ က ၂၀၁၄ ိုခစ္တင
ြ ္ ံိုးေ တ္ ခင္းႏွင့္စ ံ
အံာံ္င္ ္စ ံ ္ ပ္စခံင္မမ ိိုင္္ံ အမမတစ္ ိုမံ က ္င္
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးကိို အၾကမ္း က္မမကိို ုြက္ ိို္ံ
၈၂ ၈၃
အမ္ိ း ံးတစ္ာပးကိို ေမ ္မံစစ္တပ္မ စကအိိုင္စအ
တြင္ ႐ိုိိုက္ခက္ေ င္း၊ လလ္ပင္းလစ္ေ င္း၊ ဓံးေ င္င္းႏွင့္ုိိုးေ င္း၊
တပ္ ြြခ ဝင္ေ စ္ လ္ဟို စြပစ
္ ြခ ပပး ပး ္ြ ္ ပ္စခံင္ုံးကံ
၈၄ ၈၅
မပး႐ိုိမြေ င္း၊ စ္စခြးေ င္င္းႏွင့္ပက္ေ င္း၊ စလံင္စေပံင္ စ္ံ္ေ င္း၊ က ္င္လနမ္ိ း အက္ာ္း ံးေ စ္ လ္င္းႏွင့္ အေ ံး အမ္ိ း ံးတစ္ာပးခင္င္းႏွင့္
၈၆
ိမ္းစေ ံက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ္င္ ံးကိို ကိိုက္ေ င္းအပါအဝင္ အေ ံး လိင္ က္ ံ ိိုင္း ပပး ၎၏ လိင္အဂၤါကိို စယံင္းတိိုင္မပးခင္င္းႏွင့္
၈၇ ၉၄
ကိိုယ္အဂၤါ ေ တ္စတံက္ေ င္းမ္ံး ပါ္ိ လ္္သည္။ ုိိုြအတန ေမ ္မံ ႐ိုိမြ ခင္းႏွင့္စၾကံင္း ိ္ိ္ လ္္သည္။

ခိုိင္ငံ္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံ အ ္က္

လိင္ကၽြ ္ေပ ေ င္း - လန လ္းစိုတိိုင္း္င္း ံး အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို
အလက္ ္ံစ ြစ္း စပမံ ္က္ (UNFFM) က အစပ္င္ ံ္ံတြင္
စစ္တပ္အက္ာ္း ္းမ္ံးတြင္ ္ ပ္စခံင္ုံး ေ င္း ိိုြမဟိုတ္
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ပပး စ ံက္ လလ္လပး တ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ မပး႐ိုိမြ
အုိုပ္အပိိုးမ္ံး ယ္ ိိုင္းေ င္းေ င္င္းႏွင့္ အတင္းအက္ပ္စစ ိိုင္းေ င္း
တ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ စ လ္အုိ အိုပ္စို ြြခ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း
၈၈ အစေ အစ ြိို အတင္းအက္ပ္စစ္မမုမ္း ိိုင္းေ င္း၊ စယံက္္ံးမ္ံး
တိိုြကိို အမ္ိ း မပးမ္ံးက ုြက္ ိုိ ခင္းႏွင့္ၾကစၾကံင္း ပါ္ိ လ္္သည္။
ခင္င္းႏွင့္ ု
ြခ ံး ပပး အ ္ိ ္ၾကံေမင္င္းႏွင့္္ံ ုပ္ကံ ုပ္ကံ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း
( ၂၄ ံ္ပပတ္လိုးံ မ လခင္င္းႏွင့္ ္ပ့ပတ္သက္၍) စ လ္တိိုြကိို
ကိုလ မဂၢမတ္တမ္းအစပ္င္ ံစံတြင္ လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္အတန
၈၉ ခိုိင္ငံ၏ စေမံက္ပိိုင္းခင္င္းႏွင့္ အစ္ြပိိုင္း္ိ ပဋိပကၡစဒ မ္ံးခင္င္းႏွင့္
မိုဒိမ္းမက္င္င္းႏွင့္မပ အဝတ္ဗလံေ င္င္းႏွင့္ ဓံတ္ပို႐ို
ံ ိိုက္ေ င္း၊
္ ိင
ို ္ေပလ္ ယ္္ိ ပဋိပကၡစဒ မ္ံးတြင္
အိမ္ ပး ္င္းမ္ံး စ္ြတြင္ အဝတ္ဗလံေ င္င္းႏွင့္ ေပ စစေ င္း စ လ္င္းႏွင့္
၉၅
၉၀ ႀကိမ္ မ
္ ္ံးစြံ စတြြ္ိ္ လ္္သည္။
အ္က္ ြေခ င္း လိုပ္္ပ္မ္ံးကိိုလလ္း စ ံ္ေပ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။

၇္သည္။ အတင္းအက္ပ္ ကစလးပ္က္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္

မိ ံးစိုဝင္မ္ံးကိို မိုဒမ
ိ း္ က္င္င္းႏွင့္ လ္ကိို ၾကလ္င္းႏွင့္႐ိုစ
မ စေ င္း လ္လလ္း
ကစလး ္က္ ္ေ င္း
တိိုင္း္င္ ံး လန လ္းစိုစဒ မ္ံးတြင္ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို
က္ းလြ ္ လ္င္းႏွင့္ စစ္တပ္၏ လိုပ္စ က္ လိုပ္စ ံင္မမတစ္ ို ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ ၂၀၁၇၆ - ၂၀၁၇ အၾကမ္း က္မမ ကံလအတြင္း
ေ စ္ လ္္သည္။ ကိုလ မဂၢ မတ္တမ္းအစပ္င္ စ
ံ ံတြင္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ မိုဒိမ္းမမ၏ အက္ိ း က္အေ စ္ အတင္းအက္ပ္ ကိိုယ္ဝ ္ ္က္ ္မမ

မန လင္မ္ံးကိို ကစလးငယ္မ္ံးအပါအဝင္ ၎တိိုြ၏ မ္ံး ခင္င္းႏွင့္ ကစလးပ္က္က္မမမ္ံးကိို တိိုင္ၾကံးမမမ္ံးစြံ ္ိ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။

၉၁ ၂၀၁၇ စက္တင္ဘံလက လနြအ င
ြ ္င္းႏွင့္အစ္း အုနးအ္ံ္ိ
မိ ံးစိုဝင္မ္ံး (တစ္ ါတ္ံ ကစလးငယ္မ္ံး) ကိို
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ႐ိုိုးံ ုံ ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္မ စကံင္းႏွင့္စ္ဘးံးက အလြ ္
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ တ္ေ တ္ေ င္းအံး
ိိုင္လံိုစ ံ တင္း္င္းေမစ္၏ တိိုင္ၾကံး ္က္အ္ ကိိုယ္ဝ ္စ ံင္
ၾကလ္င္းႏွင့္ ိိုင္း ခင္းႏွင့္စၾကံင္း စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ အ က္ ၁၄ ခစ္ ခင္င္းႏွင့္ ၁၇ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ံ္ နတစ္ာပး လ္ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ စ စာ္အတြင္း ဗိိုက္ကိို
ခစ္ မပးတိိုြကိို အိုပ္စို ြြခ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္းကိို မိဘမ္ံးကိို ြခ ပပး ကစလးကိို ုိုတ္ကံ ဓံးေ င္င္းႏွင့္ တ္ ခင္းႏွင့္ၾက လ္ဟို ိို လ္္သည္။
၉၂ ၉၆
ၾကလ္င္းႏွင့္ ိိုင္း ခင္းႏွင့္ေ င္းလလ္း ပါ္ိ လ္္သည္။ ုိိုြစ ံက္ ခိိုြ ပးစ ါင္းမ္ံးကိိုလလ္း ေ တ္ ံ ခင္းႏွင့္္ လ္္သည္။ ကိိုယ္ဝ ္
အ္င္င္းႏွင့္အမံခင္င္းႏွင့္ အမ္ိ း မပးမ္ံး လ္ ္က္စက္စြံ အိုပ္စို ြြခ မိုဒိမ္း
လြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ၁၅ ခစ္မစ့ပတ္သက္၍ ယစ ြအုိ အစပ္င္ ံစံမ္ံး အ္ က္င္င္းႏွင့္ ံ္ ပပးစ ံက္ ကစလးပ္က္က္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ အစ စမြးေ င္း
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ံ္ နကိို မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္စ စာ္အတြင္းတြင္ ၎၏ စ္ြ၌ တိိုြ ံစံး ခင္းႏွင့္္ လ္္သည္။
၉၇

မိ ံးစိုဝင္မ္ံး - ကစလးငယ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ႀကပး ္ြယ္အိုိမ္ံး

၉၃
ကိိုလလ္း ႐ိုိိုက္ခက္ တ္ေ တ္ ခင္းႏွင့္ ၾကစၾကံင္း မတ္တမ္း္ိ လ္္သည္။

9
၈္သည္။ အတင္းအက္ပ္ လက္ုပ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (CARSV) ကိို
ကိယ
ို ဝ
္ စ
္ ံင္စစေ င္း မ က္စ္ံက္ စ ံ္လလ္း လနမ္ံးကိို
အတင္းအက္ပ္စ္ြစေပံင္း စစေ င္း၊ လန ံး ္င္း
ဗမံစစ္ ံးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အတင္းအက္ပ္လက္ုပ္စစေ င္းကိို က ္င္၊
စံ ံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ ဝ ္ုမ္းမ္ံးကိို တံး ပးေ င္း
က္င္ခင္င္းႏွင့္ ္ ိိုငေ္ ပလ္ ယ္္ိ ိိုြမဟိုတ္ စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္ နမ္ံးစ ္းကိို တိိုက္ ိိုက္ လ္င္းႏွင့္
တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစိုစဒ မ္ံးတြင္ စတြြ္ိ္ ပပး လက္ က္ကိိုင္တပ္မ္ံး၏ လိုပ္္ပ္မ္ံးကိို ေ စ္စစ ခိိုင္ ပပး
အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလးမ္ံးကိို မိ ံးစိုမ္ံး ုံမ ပိိုမိို ိိုး္ြံးစစခိုိင္ ပပး အ ္ိ ြအစေ အစ မ္ံး တြင္ စစ္္ံးဝတ္မမ၊
အတင္းအက္ပ္စ ေစ ံင္ေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္ (မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း လန ံး ္င္းစံ ံမမ ိိုင္္ံ စ ံက္ ္က္က္ းလြ ္မမ ခင္င္းႏွင့္
အပါအဝင္) အတင္းအက္ပ္ လက္ုပ္စစေ င္းတိိုြ ေပ လိုပ္ၾက ၁၀၅
လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမ အုိပါ ္ိခိုိင္ လ္္သည္။ ခိုိင္ငံာပစဒခင္င္းႏွင့္
၉၈
လ္္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္
္ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စ ံက္ ္က္မမ ာပစဒအ္ တံဝ ္ယန္မမမ္ံး
အုနး တင္းစုံက္၏ စေပံၾကံး ္က္အ္ ၁၉၉၄ ိုခစ္တင
ြ ္ ္ိလံခိုိင္ ပပး ၎တိိုြကိိုယ္တိိုင္ ္ံးဝတ္မမုခ ပါဝင္ ံြ းခိိုင္ လ္္သည္။

ုိို ိိုြ လက္ုပ္ေ င္းမ စမြးလံစ ံကစလးမ္ံးကိို

ဗမံလနမ္ိ းအေ စ္ (တိိုင္း္င္း ံး အေ စ္ုက္)
တ္မတ္ၾက္ လ္္သည္။ ၉၉
ုိို ိိုြ လက္ုပ္ေ င္း လ္ (ဂ)ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္မမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ
၁၀၀
အတင္းအက္ပ္ကိိုယ္ဝ ္စ ံင္စစမမကိိုလလ္း ေ စ္စစ လ္္သည္။ ၁္သည္။ လံြမ စ ံ္မမ
မ ္ံး

ေမ ္မံအစိိုး္က ေငင္း ိိုုံးစ ံ္လလ္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို

၉္သည္။ လိငပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံမ ယ
ြ မ
္ ္ံေပ ေ င္း၊ မိုဒမ
ိ း္ က္င္င္းႏွင့္္ ္
စစ္လက္ က္ကခင္းႏွင့္ ိိုြ အ ံိုးေပ စ လ္ကိို စတြြ္ိ္ ပပး
မ
ိ း္ စေ ံက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ အတင္းအက္ပ္ ကိယ
ို လ
္ ိုးံ တပးေ စ္စစေ င္း
႐ိုိိုဟင္ဂ္ံတိိုြအစပေတြင္ အၾကမ္း က္မမ က္ းလြ ္စ ေ င္း
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္္ ္ ိမ္းစေ ံက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ အတင္းအက္ပ္ ကိိုယ္လံိုးတပး
ခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ေမ ္မံစစ္တပ္မ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမ လက္ က္
ေ စ္စစေ င္း အပါအဝင္ လိင္ပိိုင္း ိိုင္္ံ မ ြယ္မ္ံေပ ေ င္း ိိုြမဟိုတ္
၁၀၆
ကိို အ ံိုးေပ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ုိို ိိုြလိုပ္စ ံင္မမမ္ံးကိို လန ိ္င္ၾကံး
အခိိုင္က္င္င္းႏွင့္ေ င္း လ္ စက္းလက္ စဒ မ္ံး ္င္ ိိုင္စ ္စ ံ
္က္စက္မမခင္င္းႏွင့္ အၾကမ္း က္မမမ္ံးေ စ္ ပပး က္ယ္ေပ ္ြ စြံ လိုပ္စ ံင္ေ င္း၊ က္ းလြ ္ နမ္ံးမ ံိုးခမ ္းစ ံ
၁၀၁ စကံးမ္ံး၊ အ္ံ္ိမ္ံးက အမိ ္ြစပး ေ င္င္းႏွင့္ က္ းလြ ္စ ံ
က္လက္လိုပ္စ ံင္္ ္ စ္ြစေပး ိမိတ္မ္ံးေ စ္ လ္္သည္။
အ ္က္ခင္င္းႏွင့္ ုိို ိိုြစ ံ အမမမ္ံးကိို က္ယ္ေပ ္ြစြံ အေပစ္လတ
ြ ္ေ င္း
ေမ ္မံခိိုင္ငံမ ုြက္စေပးၾကစ ံ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံး၏ အစတြြအႀကံ ကိို
ကိုလ မဂၢမတ္တမ္းအ္ လံစ္ံက္စံိုစမ္းေ င္း ိိုြမဟိုတ္ အိမ္ကိို တိိုြကိို စတြြ္ိ္ လ္္သည္။

ဝင္စစ္ေ င္းတိြေို ပ လိုပ္္ံတြင္ ကစလးငယ္မ္ံးကိိုစတံင္ ခၶံကိိုယ္ကိို

လိင္အၾကမ္း က္မမကိို အၾကမ္း က္္ ္၊ အ္က္ ြ္
ခ ္ခင္င္းႏွင့္
က္ းစက္ံ္ေ င္း လ္ လိုပ္စ က္ေ စ္ လ္္သည္။ ုိို ိိုြ္ံ စ ြ္ံတြင္
အမ္ိ း မပးမ္ံးက စေပံေပ လ္မံ စစ္တပ္ လ္ ၎တိုြိ၏ အ ္ိ ြ စ ံ တိိုင္း္င္း ံးအ ိိုင္းအဝိိုင္းမ္ံးကိို

္င္ ံးမ္ံးကိို အတင္း ိေ င္း၊ ခိိုြ ပးစ ါင္းကိို လစ္ေ င္း၊ အက္င္င္းႏွင့္ ္က္္ ္အတြက္ အ ံိုးေပ ၾက လ္္သည္။ မိုဒိမ္းမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္

႐ိုိိုင္ ယ္ စ ံက္ပင
ိို ္းေ င္င္းႏွင့္ ခိိုြ ပးစ ါင္း ကိို ိေ င္း၊ အဝတ္အစံး အေ ံးစ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ ပံိုစံမ္ံးကိို လနစ္ြတြင္
မ ၽြတ္လိို နမ္ံးကိို ပါး႐ိုိိုက္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ႐ိုိိုက္ခက္ေ င္းတိိုြအေပင္ အလြ ္အမင္း္က္စက္စြံ က္ းလြ ္ၾကေ င္း၊ စ မ
ြ ္ိ းမ္ံးခင္င္းႏွင့္
အ ္ိ ြေ စ္္ပ္မ္ံးတြင္ ၎တိိုြ၏ လိင္အဂၤါ အတြင္း ပစၥလ္းမ္ံး ပိိုမိိုက္ယ္ေပ ြစ
္ ံအ ိိုင္းအဝိိုင္းစ္ြတြင္ က္ းလြ ္ၾကေ င္းခင္င္းႏွင့္
ဝက္ုံးခိိုင္ လ္ဟို ိိုကံ လက္ေ င္င္းႏွင့္ ္ပ္္ြံ တစ္ ိုလိုးံ ကိို တင္းေ ္ြေ င္း
၁၀၂ ၁၀၇
ခိမက္ၾကစၾကံင္း စေပံေပၾက လ္္သည္။ တိိုြကိိုလလ္း ေပ လိုပ္စလင္းႏွင့္္ိၾက လ္္သည္။

၁၀္သည္။ စ ္ပ္တင
ြ း္ ုြကစ
္ ေပးတိမး္ စ္ံင္စ ္ မ
န ္ံးခင္င္းႏွင့္ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို တိိုင္း္င္း ံးတပ္မစတံ္ အ ြြခ အစလ္း
မ္ံး၏ တိေပ စ္ံ စုံက္ပံင္းႏွင့္စ ံ တစ္ာပးတစ္စယံက္ ္င္းစပခင္င္းႏွင့္
က္ င
ိို စ
္ ံ လိငပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံခင္င္းႏွင့္ က္ံးမအစေ ေပ
္ပ္္ြံမ္ံးအတြက္ ေပစ္ဒာ္ပိုစ
ံ ံတစ္ ိုအေ စ္ အ ံိုးေပ ၾက လ္္သည္။
အၾကမ္း က္မမ
အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္းမေပ မပ တိိုင္း္င္း ံးတပ္မစတံ္
လက္ က္ကိိုင္ပဋိပကၡမ္ံး၊ တိိုက္ ိိုက္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တိိုက္ပစ
ြခ ာ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ံးတစ္ာပးာပး၏ း ပးဟို စြပ္စြခ ံ္တတ္ လ္္သည္။
၁၀၈

က္စပ္စ ံ စ ္ပ္တမ
ိ ္းစ္ံင္္မမမ္ံး လ္ လိင္ အၾကမ္း က္
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ ၂၀၁၇ ိုခစ္အတြင္း အၾကမ္း က္မမကိို
၁၀၃
မမခင္င္းႏွင့္ လနကို ္ကနးမမ၊ ေပလ္င္းႏွင့္တ ္ ံမမခင္င္းႏွင့္ မိ ံးစိုတင
ြ ္း အ ္ိ ္ကိိုက္လိုပ္ေ င္း လ္ လက္စံးစ ္ေ င္းေ စ္တတ္စၾကံင္း
အၾကမ္း က္မမ ကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ လိင္အစေ ေပ အၾကမ္း က္မမကိို ိ္ိ္ ပပး စ ံင္းက္ ္း နမ္ံး၏ လိုပ္စ ံင္ ္က္မ္ံးအတြက္
က္ းလြ ္္ လြယ္စစ္ ္ အစေ အစ စပးစ ံ အစ အုံးကိို ေပ ္လလ္တိုြံ ေပ ္ လ္င္းႏွင့္ အစ ေ င္င္းႏွင့္ တိိုင္း္င္း ံးမ္ံး အစပေ
၁၀၄
ေ စ္စစ လ္္သည္။ လိင္အၾကမ္း က္မမ လ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ၁၀၉
လက္စံးစ ္ေ င္းေ စ္ လ္္သည္။ ကိုလ မဂၢမတ္တမ္း

10
 အစပ္င္ ံစံက စ ံ္ေပုံး လ္မံ ဗမံစကံးကိို ံးလလ္စ ံ (တံဝ ္ ခ
ံ ိိုင္မမ လမ္းစၾကံင္းမ္ံးအစပေ ံိုး ပ္ ္က္၊ အ ္း ၇
ိိုြမဟိုတ္ ၎တိိုြ ံးလလ္စ ံ စကံးမ္ံးကိို စေပံ ိို ခင္းႏွင့္ၾက လ္င္းႏွင့္ (အခတ္ံယ္ မေ စ္စစစ္း) ခင္င္းႏွင့္ အ ္း ၈ (စဘးကင္းစ္းခင္င္းႏွင့္
က္ းလြ ္ နမ္ံး၏ စေပံစကံး မ္ံးကိို ံ ခင္းႏွင့္္ နမ္ံးက လံို ံ စ္း) တိိုြတြင္ အက္ယ္ စ းြ စခြးုံး လ္္သည္။
ေပ ္လလ္ စေပံေပ ္က္အ္ (က) စ မ
ြ ္ိ း ေ စ္ လ္င္းႏွင့္ အမ္ိ း ံး
ခင္င္းႏွင့္/ ိိုြမဟိုတ္ စ ံင္းက္ ္း န ပို ္းစ လ္င္းႏွင့္စ ္ံကိို မစေပံေ င္း (၃) ္
ံ န ံးစကံင္မ္ံး
ိိုြမဟိုတ္ ( ) စ ံင္းက္ ္း နမ္ံးကိို ပံင္းႏွင့္ပိိုးစပးေ င္း - ာပမံ -
္က္ေပ တ္စပးေ င္း (င) ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံေ စ္စ ေ င္း
အုက္တင
ြ ္ စ ံ္ေပ ခင္းႏွင့္ ကခင္းႏွင့္ ိိုြ တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစို အမ္ိိ း
စ လ္င္းႏွင့္အစၾကံင္း္င္းမ္ံး စၾကံင္င္းႏွင့္ပင္ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို
မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလး မ္ံးအံး ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ ယိုတ္မံ
၁၀၉
ေပစ္ဒာ္အေ စ္ တ္မတ္ုံးစၾကံင္း ိ္ိ္ လ္္သည္။ မမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (CARSV) ကိို အတိတ္ကံလ
လိင္အၾကမ္း က္မမကိို လာ္းပ ္းမမပိုစ
ံ ံတစ္ ို အေ စ္ တစလ္ံက္ခင္င္းႏွင့္ ယ ိုကံလအတြင္း တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစို
၁၁၀ ပဋိပကၡစဒ မ္ံး (္ ိိုင္ေပလ္ ယ္၊ ္မ္းေပလ္စေမံက္ပင
ိို ္း၊
တ္မတ္ုံးစၾကံင္း စတြြ္ လ္္သည္။
က ္င္ေပလ္ ယ္၊ က္င္ေပလ္ ယ္၊ မြ ္ေပလ္ ယ္၊ ္င္းေပလ္ ယ္၊
မိုဒိမ္းမမကိို အ ္ိ ြစ ံတိိုင္း္င္း ံးအိုပ္စိုမ္ံးကိို ္က္ ပး္ ္
္မ္းေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္ က္င္ ပ(ကယံးေပလ္ ယ္)
လ္းလမ္းအေ စ္ ပြငင္းႏွင့္လ
္ င္းစြံ အ ံိုးေပ စ ၾက လ္္သည္။ အ ္ိ ြစ ံ တြင္ စတြြ္ိ္ လ္္သည္။ စက္းလက္ခင္င္းႏွင့္ မိ ြေပ
တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစို အမ္ိ း မပးမ္ံး၏ ္ပ္္ြံအ ိိုင္းအဝိိုင္း ၁၁၆
ခစ္ ိုလိုးံ တြင္ စတြြ္ိ္ လ္္သည္။
အတြင္း ကိိုယ္ဝ ္စ ံင္စ္း လြတ္လပ္ ြငင္းႏွင့္္ လ္ က ္ြ တ္ ံ
ုံး္ ပပး တိိုင္း္င္း ံး လန လ္းစိုမ္ံး တိိုးပြံး လံစ္းအတြက္
ကစလးမ္ံးစမြးစပး္ ္ တံဝ ္္ိ လ္ဟို တ္မတ္ုံး လ္္သည္။ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ
၁၁၁ (CARSV) လ္ အမ္ိိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလးမ္ံးအံး
အေ ံးတစ္ က္တြင္ ဗမံစစ္ ံးမ္ံးကိိုလလ္း တိိုင္း္င္း ံး
အ္ြယ္မစ္ြး ပစ္မတ္ုံးၾက ပပး ၅ ခစ္အ္ြယ္ မိ ္းကစလး
လန လ္းစို အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ကိိုယ္ဝ ္္စအံင္ လိုပေ္ င္း လ္
အပါအဝင္ က္ငယ္မိုဒိမ္းမမမ္ံးလလ္း မ္ံးစြံတိိုင္ၾကံးၾက လ္္သည္။
္ြံုခတြင္ ဗမံစ းြ ကိို ္ ္ခိုိင္ ေခင္းႏွင့္ င္း ေ စ္ ေ င္င္းႏွင့္ ပို ္က ္မမကိို
၁၁၇
မိုဒိမ္းမမ၊ လိင္ကၽြ ္ေပ မမခင္င္းႏွင့္ အတင္းအက္ပ္လက္ုပ္မမ အတြက္
အ ံိုး တ္ခိုိင္မလ္င္းႏွင့္ လ္းေ စ္ လ္ဟို င္ၾကံး ံုံး္ လ္္သည္။
တိိုင္ၾကံးမမအမ္ံးစိုမံ ယ္စက္ံ္ က္၊ ၂၀ စက္ံ္ခင္င္းႏွင့္ ၃၀ စက္ံ္
ဗမံကိစၥတင
ြ ္ တမနုနးစကံင္း ုနးစ ပပး ေပလ္ ယ္ယခတ္ံးခင္င္းႏွင့္
အမ္ိ း မပးမ္ံး ေ စ္စ ံ္လလ္း ၄၀ စက္ံ္၊ ၅၀ စက္ံ္ခင္င္းႏွင့္
ပို္ိ ဝါဒ လမ္းမိိုးမမ စပါင္းစပ္စ စၾကံင္း ေပ စ မလ္ေ စ္စ ံ္
၆၀ စက္ံ္ အမ္ိ း မပးမ္ံး၏ မိုဒိမ္းမမမ္ံးကိိုလလ္း တိိုင္ၾကံးေ င္း
လလ္း မိုဒိမ္းမမ လ္ စစ္ ံးမ္ံးကိို စက္ ပ္မမစပး္ ္
၁၁၈
္ိ လ္္သည္။
အ ြင္င္းႏွင့္အလမ္းကိို ္တပးစပး ပပး ၎တိိုြကိို ိမ္း ြင္း စလ္း႐ိုံိုးကံ
လက္ုပ္ ခိုိင္ ပပးစ ံက္ ဗမံစ းြ ကိို စ္ံစစကံ တိိုင္း္င္း ံး
စယံက္္ံးခင္င္းႏွင့္ စယံက္္ံးစလးမ္ံးကိို မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ံ္မမအံး
၁၁၂
မ္ံးကိို စပ္ံက္ကြယ္စစခိုိင္ မလ္ဟို ယံိုၾကလ္ၾက လ္္သည္။
စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ တိိုင္ၾကံးေ င္းမ္ိစ ံ္လလ္း ကိုလ မဂၢခင္င္းႏွင့္
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ မိုဒိမ္းမမကိို လနမ္ိ းစ္း ္ြ္င္းမမ လ္းလမ္းအေ စ္
အေ ံး္င္းေမစ္မ္ံးက ုိို ိိုြစ ံ
၁၁၃
ပြငင္းႏွင့္လ
္ င္းစြံ တ္မတ္ုံး လ္္သည္။ ၁၁၉
မိုဒိမ္းမမမ္ံး္ိစၾကံင္း စ ံ္ေပၾက ပပး
ိုစတ ေပ လိုပ္စ နမ္ံးကလလ္း ုိိုအမမမ္ံး ္ိစၾကံင္း
၂္သည္။ မတိင
ို တ
္ း္ ၾကစ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ ၁၂၀
တိေပ မိၾက လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္ ုိိုအၾကမ္း က္မမကိို
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမ ိိုင္္ံ အစုြစုြ
အမ္ိ း မပးအၾကမ္း က္မမမ္ံးုက္ ံိုးကြယ္ုံးစလင္းႏွင့္္ိၾက လ္္သည္။
အတြင္း စ္းမ း အုနးကိိုယ္စံးလယ္၏ ၂၀၁၇
ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ ခိုင
ိ ္ငံစ္းအက္ာ္း ံးမ္ံးကိို ္ ပ္စခံင္ုံးစာ္
အစပ္င္ ံစံက စ ံ္ေပ လ္ မံ အေမစ္တယ
ြ ္စ စ ံ
အတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို လာ္းပ ္းမမအေ စ္ အ ံိုးေပ ေ င္း
ေြခ ံး က္ ံမမ၊ လက္တံိုြေပ ္ ံ္္ ္ စၾကံက္္ြံြမမ၊
(အတင္းအက္ပ္ကိိုယ္ လံိုးတပးေ စ္စစေ င္း၊ လိင္အဂၤါကိို
ဝ ္စ ံင္မမမ္ံးကိို လ္းပါးစြံ္္ိေ င္းခင္င္းႏွင့္ ္ခခင္င္းႏွင့္ တ္ံး
႐ိုိိုက္ခက္ေ င္း၊ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္မလ္ဟို ိမ္းစေ ံက္ေ င္း၊ စ ြးကိို
ာပစဒစ စ္ကိို ယံိုၾကလ္မမခင္င္းႏွင့္ အံးကိိုးမမမ္ိေ င္းတိိုြ စၾကံင္င္းႏွင့္ ၁၂၁
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ိိုင္းေ င္း စ လ္ေ င္င္းႏွင့္ ) လ္ ပဋိပကၡစဒ မ္ံးတြင္
လိင္အၾကမ္း က္မမ လ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ တိိုင္ၾကံးမမ မ္ိဘခ
အက္ာ္းစ ္း ိိုြမဟိုတ္ အေ ံးစ ္ံမ္ံးတြင္လလ္း ္ိ လ္ဟို
၁၁၄
က္လက္ေ စ္ပြံးစ လ္္သည္။ တိိုင္ၾကံးမမမ္ေိ င္း၏ အေ ံး ိ္ လ္္သည္။ ာပမံ - ုိို ိိုြစ ံ အမမတစ္ ိုတင
ြ ္ က ္င္အမ္ိ း ံး
အစၾကံင္း္င္းမ္ံးမံ ံ္ နမ္ံးုံ ိိုြ စုံက္ပံင္းႏွင့္ပိိုြစ ံင္စ္းခင္င္းႏွင့္ တစ္ာပးကိို စကအိိုင္စအတပ္ ံးဟို စြပ္စ့ပတ္သက္၍
ြခ (အေ ံးက ္င္
လံို ံ စ္းအတြက္ စံ္ြက္စံတမ္းစကံက္ယန နမ္ံးကိို အ က္အ ခ အမ္ိ း ံးတစ္ာပးခင္င္းႏွင့္ လိင္ က္ ံစစ ပပး လိင္အဂၤါကိို
၁၁၅
ေ စ္စစေ င္းလလ္း ပါဝင္ လ္္သည္။ ဤကိစၥ္ပ္မ္ံးကိို အ ္း ၃ မပး႐ိုိမြေ င္း) ေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္စၾကံင္း ၂၀၁၄ ိုခစ္ WGAD ိိုြ

11
 ၁၂၂ ၁၃၀
တိိုင္ၾကံး ခင္းႏွင့္ လ္ (အုက္ပါစံမ္က္ခံ ၂၇ တြင္ တ္႐ိုမပါ)္သည္။ ိ္ိ္ လ္္သည္။ ံ္ နမ္ံးကိို အိုပ္စို ြြခ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္္ ္ ိိုြမဟိုတ္
လိုပ္ လ္းလိုပ္ လ္းစံအိုပ္ (IP2) တြင္ စ ံ္ေပုံး ကခင္းႏွင့္ ိိုြ တ္ပစ္္ ္ တပ္ ြြခ ုံ ြိို လအ
ခ ပ္စလင္းႏွင့္္ိ လ္္သည္။
၁၃၁

မတ္တမ္းတင္ နမ္ံး လ္ စယံက္္ံးခင္င္းႏွင့္ စယံက္္ံးစလးမ္ံးကိို

ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ အ ္ိ ြအမမမ္ံးတြင္ အုနး ေ င္င္းႏွင့္ ၂၀၁၆ - ၂၀၁၇ အတြင္း
(CARSV) ္မ
ိ ္ိ စံိုစမ္းမတ္တမ္းတင္္ ္လလ္း တိေပ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္္ိ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမန လင္ တိိုက္ ိိုက္မမတင
ြ ္
ယ္စပ္စစံင္င္းႏွင့္္ခမ္ံး၊ ပံိုမ ္္ခမ္ံးခင္င္းႏွင့္ “အစိိုး္လံို ံ စ္းတပ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
ကစလးစစ္ ံးမ္ံး လ္လလ္း လိင္အၾကမ္း က္မမ၏ ံးစကံင္
၁၂၃
အတနတကြ ပနးစပါင္းစ ံင္္ြက္ၾကစ ံ” အ္ပ္ ံးမ္ံး လ္
မ္ံးေ စ္တတ္ လ္္သည္။ လြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ယ္ခစ္က ေမ ္မံခိုိင္ငံ
ေမ ္မံစစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ ပနးစပါင္းကံ
လ္ ကမၻံတြင္ ကစလးစစ္ ံး အမ္ံး ံိုးေ စ္ ခင္းႏွင့္ လ္ (၂၀၀၇
၁၃၂
ုိိုအၾကမ္း က္မမကိို ေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။
တြင္ ကစလးငယ္ ၇၀,၀၀၀ လ္ ေမ ္မံစစ္တပ္၏ ငါးပံိုတစ္ပိုံ
၁၂၄ ကိုလ မဂၢမတ္တမ္းအ္ ုိိုစဒ မ ္ ိိုင္္ြံ ံးမ္ံးကိို
ေ စ္ ခင္းႏွင့္ လ္ဟို ြမ
္ ္းုံး လ္)္သည္။ ုိိုကိ ္းဂာ ္း လ္
၁၃၃
ယ ိုအ ါ ိ ိ ံ ံ စလ္ံင္းႏွင့္က္လံ စ ံ္လလ္း ကစလး လက္ က္မ္ံး စပးအပ္ုံးစၾကံင္း က္စ ္ိ လ္္သည္။

စစ္ ံးမ္ံး စိုစ ံင္းမမခင္င္းႏွင့္ အ ံိုးေပ မမမံ က္လက္ေ စ္ပြံး ေမ ္မံခိုိင္ငံတင

ြ ္ အ္ပ္ ံး စစ္အကနမ္ံး္ိ လ္ဟန စ ံ
စ ေခ စ္ လ္္သည္။၁၂၅ ုိုိကစလးမ္ံးကိို လိင္အၾကမ္း က္မမ အ ္က္ခင္င္းႏွင့္မတနလပဘခ အမ္ံးစိုမံ စစ္တပ္ကိို
လိုပ္စ ံင္စ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ၎တိိုြကလလ္း နတပါးကိို ပနးစပါင္းေ င္း ံေ စ္ လ္္သည္။
၁၃၄

လိင္အၾကမ္း က္္ ္ တိိုက္တြ ္းစ ေ င္းကိို

၁၂၆
မ္က္ေမင္ေမင္စတြြ္ နမ္ံး္ိ လ္္သည္။ ကစလးစစ္ ံးမ္ံး လ္ အုက္တင
ြ ္ စ ံ္ေပုံး ကခင္းႏွင့္ ိိုြ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို
အိုပ္စို ြြခ မိုဒမ
ိ ္းမမမ္ံး၏ ံးစကံင္ေ စ္တတ္ ပပး စစ္တပ္ုတ
ခ င
ြ ္ တိိုင္း္င္း ံးတပ္မစတံ္အ ြြခ အစလ္းမ္ံးကလလ္း
အပိိုးက္ိ း္ ္ခင္င္းႏွင့္ အမိ ္ြ ံ ံ္ ္ လ္းလမ္းအစ ေ င္င္းႏွင့္ ေပ လိုပ္ၾက က္ းလြ ္ၾကစ ံ္လလ္း ုိိုအမမမ္ံးခငင္းႏွင့္္ပတ္ က္ လ္င္းႏွင့္
၁၂၇ ၁၃၅
လ္္သည္။ ကစလးစစ္ ံးမ္ံးကိို တိိုင္း္င္း ံး တပ္မစတံ္ အ ္က္အလက္မ္ံးမံ လ္းပါး လ္္သည္။

အ ြြခ အစလ္းမ္ံးကလလ္း စိုစ ံင္း အ ံိုးေပ ၾက လ္္သည္။

၁၂၈ ဤအ ္က္အလက္မ္ံးကိို ္ံစ ြစ ံ္ုိုတ္ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
္က္စက္ ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (CARSV)အံးလံိုး
လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ ကစလးစစ္ ံး အစၾကံင္းကိို
လ္ က္ းလြ ္ နမလ္ နေ စ္စစ ္
ံ န ံးစကံင္ လ္
လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းစံအိုပ္ IP2 စံမ္က္ခံ ၂၄၈ တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
မလ္ လ္င္းႏွင့္အ ိိုင္း အဝိိုင္းမေ စ္စစ မတ္တမ္းတင္ုံး င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။

၄္သည္။ က္ းလြ ္ မ
န ္ံး

ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ

(CARSV) ကိို ေမ မ
္ ံစစ္ ံးမ္ံးက တိိုင္း္င္း ံး လန လ္းစို
၁၂၉
စဒ မ္ံးတြင္ တံဝ ္ုမ္းစ ံင္စာ္ က္ းလြ ္စ ၾက လ္္သည္။
က္ းလြ ္ နမ္ံးတြင္ စအံက္တ ္းစစ္ ံးမ္ံး ံမက
အ င္င္းႏွင့္ေမင္င္းႏွင့္အ္ံ္ိမ္ံးလလ္း ပါဝင္ၾက လ္္သည္။ ္မ္းေပလ္ ယ္တြင္း
မိုဒိမ္းမမ ၁၇၃ မမကိို စစ္တမ္းစကံက္္ံတြင္ မတ္တမ္း၏ (၈၃%)
မံ အ္ံ္ိမ္ံးက တပ္ ြြခ ၏စ္ြတြင္ က္ းလြ ္ေ င္းေ စ္စၾကံင္း

၅္သည္။ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ အတိင
ို း္ အတံ

လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ေပ စ စ ံ အခတ္ံယ္အ ္က္ေပမမမ္ံးစြံကိို အ ္း ၂ - ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ံးလလ္ေ င္း၊ အပိိုင္း ၂ ၊
အ ္း ၃( စံမ္က္ခံ ၂၄ းယံး ၅ )တြင္ ေ စ္ ါ ပး ိိုြမဟိုတ္ ေ စ္စ ခ ကိို စံ္င္းေပ စိုုံး ပပး ေမ မ
္ ံခိုိင္င၏
ံ အ ္ိ ြအပိိုင္းမ္ံးတြင္
ိ ံုင္္ံး လ္္သည္။

အခတ္ံယ္အ ္က္ေပမမ

12
 လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ ေ စ္ ါ းပ ြမ
ိို ဟိုတ္ ေ စ္စ က
ခ ိို ေပ စ စ ံ အေ စ္အပ္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အစေ အစ မ္ံး

စစ္တပ္/လံို ံ စ္း
• အတင္းအက္ပ္စိုစ ံင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ အဓမၼစ းြ စ ံင္ေ င္း
• အမ္ိ း ံးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စယံက္္ံးစလးမ္ံးကိို အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကစလးငယ္မ္ံးုံမ
အတင္းအက္ပ္ ု
ြခ ံးေ င္း
• အိမ္ကိို အငိိုက္ မ္းတိိုက္ ိိုက္ေ င္း
• စက္ံင္းကိို အငိိုက္ မ္းတိိုက္ ိိုက္ေ င္း
• တိိုက္ ိိုက္လိုယနေ င္းခင္င္းႏွင့္ ဝင္စ္ံက္စမစခံက္ေ င္း
• လက္တံိုြေပ ္တိိုက္ ိိုက္ေ င္း
• စစ္စ းစ္းဂိတ္
• အက္ာ္း ္ေ င္း၊ စစ္စ းစမးေမ ္းေ င္း၊ ခိပ္စက္ေ င္း

ခိင
ို င ံ ္း/ ာပစဒ
္ စ • အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ိကၡ ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ လနမ ္စ ံစကံးစေပံေ င္းအပါအဝင္ ဝါဒေ ြေ္ င္းခင္င္းႏွင့္ အမို ္းစကံး
• တိိုင္း္င္း ံး ္င္း စ းြ ေြခ င္း

မ ္း/ လန
လနမစ ံး ္င္း • ဒိုကၡ လ္စ ္းခင္င္းႏွင့္ စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္ နမ္ံး ုြက္စေပးေ င္းခင္င္းႏွင့္ တိမ္းစ္ံင္ေ င္း

စံ ံစုံက္ုံးမမ • တိမ္းစ္ံင္စ ္းမ္ံးတြင္ လံို ံ စ္းခင္င္းႏွင့္ အစေ ံလိိုအပ္ ္က္ လံင္းႏွင့္ ္င္းေ င္း
• စ ္းမ္ံးကိို လက္ က္ေ င္င္းႏွင့္ ုိ ္း ္ ပ္ေ င္း
• ဝင္ ြငင္းႏွင့္မ
္ ္ိစ ံ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကစလးငယ္မ္ံးကိို စစ္တပ္စ ္းမ္ံး၊ ္ခစ ္းမ္ံး ိိုြမဟိုတ္
လမံြစ ံ္ပြမ
ခ ္ံးတြင္ စတြြ္ိ္ လ္ဟို တင္း္္ိေ င္း

(ဃ) ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ္
ံ ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယတ
ို မ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မ၏
မ ႐ိုိက
ို ္ တ္မမ

အ ္း ၂ - ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ံးလလ္ေ င္း၊ အပိိုင္း ၂ ၊ အ ္း ၃( စံမ္က္ခံ ၂၅- ၂၇ းယံး ၅ )တြင္ စ ံ္ေပုံးစ ံ
႐ိုိုိက္ တ္မမအမ္ံးစို လ္ ေမ ္မံခိုိငင
္ ံတင
ြ ္ ေ စ္စ လ္္သည္။ ေမ ္မံခိုိင္ငံ၏ အစ အုံး၊ ာပစဒ၊ ယာ္စက္းမမခင္င္းႏွင့္ လနမမစ္း စံ တ္မတ္ ္က္မ္ံး
စၾကံင္င္းႏွင့္ မပးစမံင္းုိိုးေပ င္င္းႏွင့္စ ံ ပး ္ြ က္စ္ံက္မမအ ္ိ ြ္ိ လ္္သည္။ စအံက္ပါးယံး လ္ ေမ ္မံခိိုငင
္ ံခင္င္းႏွင့္ ပး ္ြ က္ ိိုင္စ ံ
လိင္အၾကမ္း က္မမ၏ ႐ိုိိုက္ တ္မမမ္ံးုခမ ပိိုမိိုက္ယ္ ေပ ္ြစ ံအ ္ိ ြကိို မပးစမံင္းုိိုးေပုံး လ္္သည္။ အ က္္င္ က္ ္္စ္ နကိို
အခတ္ံယ္ေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ိမ္းစေ ံက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ အ ္က္အလက္မ္ံးကိို အ ္း ၇ (အခတ္ံယ္မေ စ္စစစ္း) တြင္ တ္႐ိုမခိုိင္ လ္္သည္။

ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ လိင္အၾကမ္း က္မမ၏ ႐ိုိိုက္ တ္မမမ္ံး၏ မန ံမ္ံး

္
ံ န ံးစကံင္မ္ံး အမ္ိ း မပး ံးစကံင္မ္ံး အမ္ိ း ံး ံးစကံင္မ္ံး ကစလး ံးစကံင္မ္ံး

႐ိုိုပပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံ

» စ လ္အုိ ဒာ္္ံအ ံတ္ေ စ္ေ င္း » ႐ိုိုပ္ပိိုင္း ိင

ို ္္ံ
» မလိို ္င္စ ံ ကိိုယ္ဝ ္ ုိ ိိုက္ခိုိင္
» အ ္ိ ္မတိိုင္မပ စမြးေ င္း၊ စေ အလြ ္မ္ံးေ င္း
ကစလးပ္က္က္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္
» ႐ိုိုပ္ပိိုင္း ိင
ို ္္ံ
အစ စမြးေ င္း (ကိိုယ္ဝ စ
္ ံင္ကိို
ုိ ိိုက္ခိုိင္ စေ ခင္င္းႏွင့္
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း)
» မိုဒိမ္းမမစၾကံင္င္းႏွင့္ စမြးစ ံကစလး အ က္ ၁၆

ိိုြမဟိုတ္ အခတ္ံယ္မကင္းစ ံ ခစ္ စအံက္တိိုြတင

ြ ္
္က္ ္မမ၏ ႐ိုမပ္စုြးမမမ္ံး (ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ ကိိုယ္ဝ ္္

13
 ကစလး ္က္ ္မမ လ္ အမ္ံးအံးေ င္င္းႏွင့္ ေ င္း/ စမြး ြံးေ င္းတိိုြ၌
တ္ံးာပစဒခင္င္းႏွင့္ မလပစပ) ႐ိုမပ္စုြးေ င္း/
» ဒာ္္ံမ္ံးကိို မကို ့ပတ္သက္၍ စံ္ိတတေပ ံ
ပးလမ္းစၾကံင္းခင္င္းႏွင့္ စမြးလမ္းစၾကံင္း
အလြ ္မ္ံးေ င္း
ပိိုးဝင္ေ င္း
» လိင္မတ င္င္းႏွင့္ ကနးစက္စ ံ စ္ံဂါမ္ံး
(အိပ္ ္္အိိုင္ဗြပ၊ ကခလ္မပးဒပ ယံး၊ ဂခိို္ပးယံး၊
စ္ လစ္၊ စ္ယို ္၊ ၾကြက္ခိိုြ(HPV)
အပါအဝင္)
စိတပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံ
» အ္က္္ေ င္း၊ အေပစ္တင္ ္
ံ ေ င္း » မိမိဘံ ံ » ပံို င
ြ ္းစပးစ ံ
» စိတ္ဓံတ္က္ေ င္း၊ ဝမ္း လ္းမမ၊ တစ္ာပးတလ္းစ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ တိိုးတက္မမအ
စၾကံက္္ြံြမမ စြ ြ္ ြံမမ င္င္းႏွင့္မ္ံးကိို
» စိတ္ဒာ္္ံစၾကံင္င္းႏွင့္ စိတ္ ိစပးမမမနမမ ္ေ င္း
က္စ္ံက္ခိုိင္၊
(“PTSD”)
အေပ အမန ိိုင္္ံခင္င္းႏွင့္
» အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလးကိို
မစလးစံးေ င္း ကခင္းႏွင့္ ိိုြ စိတ္ပ္က္စ စ ံ အိမ္စုံင္စ္း အ က္

အမ္ိ း မပးမ္ံး၏ ယာ္စက္းမမကိို အ ခမ္ံးကိို ာပးတလ္ခိိုင္

အစေ ံစ ံ ံစံး ္က္မ္ံး » အ္က္ကေြခ င္း၊
» မနးယစ္စ းအလြခ ံိုးမမ (ာပမံ - ဘိ ္း) အေပစ္တင္ ္
ံ ေ င္း၊
မိမိကိိုယ္ကိို
တ ္ ိိုးမ္ိဟို ံစံးေ င္း
» အ္ြယ္စ္ံက္စ
ံအ ါ
စိတ္ပိိုင္း ိိုင္္ံေ
ပ ံ မ္ံးခင္င္းႏွင့္
ကစာ္င္းႏွင့္ကလ္ံးေ စ္ ေ င္း
ေမင္င္းႏွင့္တက္ခိုိင္ေ င္း
လနမစ
မ ္း
» လနမမစ္းအမလ » ပ္က္စပးေ င္းခင္င္းႏွင့္ ္ပ္္ြံ တစ္ ိုလိုးံ ကိို » လိင္အၾကမ္း က္မမကိို » ုပ္မံက္ းလြ ္ ံ္္ ္
္းစက္ အလြ ္အမင္း အ္က္္စစ လ္ဟို တ္မတ္ေ င္း ံ္စ ံ ေ စ္ခင
ိုိ ္စေ မ္ံးေ င္း
ေ စ္ ံြ းေ င္း » ္ပ္္ြံ ြ္
္ င္းစစ္ ္ အမ္ိ း မပးကိို ္ြံမ အမ္ိ း ံးမ္ံးကိို » ပလံစ္းတြင္ အစခံင္င္းႏွင့္
ခင္ုိုတ္ေ င္း (ာပမံ - က္င္ ပ/က္င္၊
အမလ္းစက္မ္ံး အယက္ေ စ္ေ င္း
္မ္း ္ပ္္ြံမ္ံး)
အလြ ္အမင္း
» အိမ္စုံင္စ္းပ္က္စပးေ င္း၊
အိမ္စုံင္ က္မ စြ ြပ
္ စ္ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ အိမ္တင
ြ ္း ဝ ္း္ံေ င္း

အၾကမ္း က္ေ င္း » စယံက္္ံးပပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္

» အိမ္စုံင္က္ခိိုင္စေ ကိို ႐ိုိိုက္ တ္ေ င္း ိိုမမ္ိ းပြံးမမကိို
ိိုြမဟိုတ္ မိုဒိမ္းမမမ ကိိုယ္ဝ ္္ပါက ယာ္စက္းမမ ိိုင္္ံ
လက္ုပ္္ ္ ိအံးစပးေ င္း
ြမ
္ ္းေ င္း/ ဒ္းက႑ံ္ပ
» အခတ္ံယ္ကင္းစ္းအတြက္ စေပံင္းစ္
္ ္ ုင္ေမင္ေ င္း
ြ္ေ င္း

လနမ-မ စပးပြံးစ္းခင္င္းႏွင့္ ာပစဒ င

ိို ္
္ ံ

14
 » အိမ္စုံင္ေပင္ပတြင္ လိင္ » စအိိုတင
ြ ္း ုိိုး င
ြ ္း့ပတ္သက္၍
က္ ံေ င္းခင္င္းႏွင့္ စ ံက္ေပ ္ ေ င္းကိို လိင္ က္ ံေ င္းကိို
ာပစဒအ္ အမမဟို တ္မတ္ လ္ ာပစဒအ္ အမမဟို
( စဘံ တန လ္ေ စ္စစ
တ္မတ္ လ္
မတန လ္ေ စ္စစ)
( စဘံတန လ္ေ
» ကိိုယ္ဝ ္ ္က္ ္ေ င္း လ္ တ္ံးာပစဒခင္င္းႏွင့္
မလပစပ စ္စစ

» အ က္္င္က္ ္္စ္ န၏ မိ ံးစိုမ မတန လ္ေ စ္စစ)

ကို မမစ္ိတ္ကိို ကို ္က္ ံ္ေ င္း .
» အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ံးစို မ္ံးက
္ပ္္ြံတြင္း ြိို ေပ ္ဝင္ င
ြ င္းႏွင့္္
္ ္ ္အတြက္
္ြစင္စ္းပြအ
ခ တြက္
ကို ္က္စ္ိတ္ကိို စပး္ေ င္း
(ကယံးေပလ္ ယ္)

က္လက္ တ္႐ိုမ္ ္: UNFPA, ‘အင္အံးႀကပးဒ္းက႑ံ္ပမ္ံး၊ ံိုးကြယ္ုံးစ ံလ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး’, (2017),

http://myanmar.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/PowerfulMythsHiddenSecrets_EDITED.pdf; HRW (2017),
‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’; UN Flash Report (2017); SWAN (2002), ‘မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ြင္င္းႏွင့္လိိုင္စင္’, pp. 21-25; Women’s League of
Burma (“WLB”), ‘အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အ င္င္းႏွင့္အတ ္း ြေခ ံးမမပံိုစံမ္ံးအံးလံိုးကိို ယ္္ံးစ္းစကံ္မတပ ၂၀၁၆ အစပ္င္ ံစံ (“CEDAW”)’,
(2016),
http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CEDAW/Shared%20Documents/MMR/INT_CEDAW_NGO_MMR_24233_E.pdf; WLB,
‘မိ ္းကစလးမ္ံးအ္က္္ေ င္း - ေမ မ
္ ံခိုိင္ငံ္ိ လိင္အၾကမ္း က္မမ ္
ံ စ ံ မိ ္းကစလးငယ္မ္ံးအတြက္ တ္ံးမ္တမမ ္္ ္ အဟ ္ြအတံး’,
(2017), p. 2, https://progressivevoicemyanmar.org/wp-
content/uploads/2017/11/GirlsBeartheShame_WLBBreifingPaper_Eng.pdf; က္ံးမတ ္းတနလပမ္စ္းကြ ္ယက္ -
‘တိတ္ ိတ္မမစ ံက္ကြယ္ - အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ ၎တိိုြ၏ စတံင္င္းႏွင့္ ံမမမ္ံး၊ ေမ ္မံခိိုင္ငံ - စံတမ္းငယ္’, (October 2015),
http://www.themimu.info/node/61566.

15
အပိင
ို း္ ၃္သည္။ တံဝ ္ ခ
ံ ိိုငမ
္ လ
မ မ္းစၾကံင္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ေပ လ
္ လ္ကစ
ို ံးခိုိငမ
္ မ

အ း္ ၃္သည္။ ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ခ
ံ င္င္းႏွင့္ က္ခယ
ြ စ
္ ံ တံဝ ္ ခ
ံ ိိုငမ
္ မ လမ္းစၾကံင္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ေပ လ
္ လ္ကစ
ို ံးခိိုငမ
္ အ
မ စပေ
ိုးံ ပ္ ္က္

ဤအ ္း လ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ ယိုတ္မံမမ ႐ိုမပ္စုြးစ လ္ - ခိုိင္ငံစ္း႐ိုမပ္စုြးမမခင္င္းႏွင့္ တိိုင္း္င္း ံးစဒ မ္ံး

ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (CARSV ) ၏ ံ္ န ံးစကံင္မ္ံး ေပင္းု ္စြံ ကြခေပံးစ ေ င္း လ္ တ္ံးာပစဒမ္ံး႐ိုမပ္စုြးစ ေ င္း

အတြက္ ေပလ္တြင္းေပလ္ပမ ယိုတ္စြအ ံိုး စဘံတ္ံးအ္ ခင္င္းႏွင့္ မ္ံးစြံစ ံ ာပစဒစ စ္မ္ံးကိို ေ စ္စစ လ္္သည္။ ခိိုင္ငံ ံး

္ခိိုင္စ ံ တံဝ ္ယနခိိုင္မမကိို ံိုး ပ္ေ င္းေ စ္ လ္္သည္။ ယ ို မ္ံးစြံ လ္ (ေပလ္ ယ္မ္ံး ၾကံးတြင္လလ္း ကြခေပံးကံ

အ ္ိ ္တင
ြ ္ ပံိုမ ္မဟိုတ္စ ံ အစေ အစ မ္ံးမ လြခ့ပတ္သက္၍ ေမ ္မံ ္ြံမ္ံးၾကံးတြင္လလ္း ကြခေပံးစ ပပး ုိိုစဒ ၏ အစပေစပး
ေမင္္စ ံ အစေ အစ မ ိ္ိ္ လ္င္းႏွင့္) ႐ိုမပ္စုြး ပပး
ခိိုင္ငံတင
ြ ္ ုိစ္ံက္စ ံ တ္ံးမ္တမမကိို ္ခိိုင္ ြငင္းႏွင့္္ အလြ ္
တ္ံးမဝင္ စ ံ ာပစဒမ္ံးခင္င္းႏွင့္
လ္းပါး ပပး ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း
တ္ံးဝင္ခိိုငင
္ ံာပစဒတိြက
ို ိို စ္ံစုြး့ပတ္သက္၍ လိုပ္စ ံင္စ ၾက လ္္သည္။
က္မမ (CARSV) မ္ံးကိို လြတ္စေမံက္ ္မ္း ံ ြင္င္းႏွင့္မံ စ ္ံ
အခံြေ စ္ပြံးစ လ္္သည္။
ုံိုးတမ္း ာပစဒ

ံ္ န ံးစကံင္မ္ံးကိို တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစိုစဒ မ္ံးစြံတြင္ တ္ံးဝင္ခိိုင္ငာ

ံ ပစဒ၏
စဒ အတြင္းတြင္ စ္ြး ္ယ္မမလလ္း စပးေ င္းမ္ိစပ္သည္။ ိိုြစ ံ္ ေပင္ပတြင္ လိုပ္စ ံင္စ ၾက ပပး ဘဝအစေ အစ မ္ိ းစံိုကိို အိုပ္ ္ ပ္
ခိိုင္ငံတကံအ င္င္းႏွင့္တင
ြ ္ တ္ံးစ္း ္ံတြင္ ုံိုးစံေ စ္စ စ ံ ာပစဒေ င္င္းႏွင့္ ံ လက္စတြြလိုပ္စ ံင္
ိိုင္္ံမဟိုတ္စ ံ စ္ြး ္ယ္မမအလံးအလံမ္ံးစြံ ္ိ လ္္သည္။ စ ၾက လ္္သည္။
၁၃၇

ခိုိင္ငံအမ္ံးစိုမံ က္ းလြ ္ နမ္ံးကိို ၎တိိုြ၏ ယ္ပယ္တြင္

္ိစ ္ ္လိိုအပ္စ ံ္လလ္း ္ံးဝတ္ ံးမ္ံးကိို ခိိုင္ငံတကံ တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစို အမ္ိ း မပးမ္ံးက ာပစဒအ္ အစေ ္ံ

တ္ံးစ္းာပစဒေ င္င္းႏွင့္ ေပလ္ပတြင္ တ္ံးစပ္င္ေ င္း လ္ လ္င္းႏွင့္ အ ါတြင္ (မေ စ္မစ စ္ြး ္ယ္ ိိုြ မလိိုအပ္စ ံ္လလ္း)
၁၃၈
အလံးအလံစကံင္းစ ံ စ္ြး ္ယ္မမတစ္ ိုေ စ္ လ္္သည္။ တ္ံးမဝင္စ ံ ာပစဒယခတ္ံးမ္ံးက ပါဝင္လံစလင္းႏွင့္္ိ လ္္သည္။
ုိိုတ္ံးမဝင္စ ံ ာပစဒစ စ္ကိို စဒ ံအႀကံစပး
မလ္ ိိုြပင္ေ စ္စစ တ္ံးစ္း ိိုင္္ံေ စ္စစ တ္ံးစ္း ိိုင္္ံ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စက္း္ြံအိုပ္ ္ ပ္ နမ္ံးက အ ံိုးေပ ၾက ပပး တစ္ ါတစ္္ံ
မဟိုတ္ လ္င္းႏွင့္ အပိိုင္းတြင္ေ စ္စစ ေပလ္တြင္းခင္င္းႏွင့္ ခိုိင္ငံတကံ မိ ံးစို၏ အိမ္စုံင္ာပးစပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္
အ င္င္းႏွင့္မ္ံးတြင္ ္္ိခိိုင္ လံစ ံ တံဝ ္ယနခိိုင္မမခင္င္းႏွင့္ ေပ ္လလ္ ြြခ စလ္းုံးစ ံ စယံက္္ံးအ ြြခ မ္ံး ေ စ္ၾကကံ
ုနစုံင္ စ္းယခတ္ံးမ္ံး အ ံဂတ္တြင္ စဒ အံာံပိိုင္မ္ံးအေ စ္ လိုပ္စ ံင္ၾက့ပတ္သက္၍ ုံိုးတမ္းာပစဒအ္
္ိလံခိိုင္စပ လ္္သည္။ စကံက္ယန္္ိစ ံ က္စ မ္ံးအ္ တ္ံးစပ္င္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ ယ္ပယ္အတြင္း ငိမ္း ္မ္းစအံင္

ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ အစကံင္း ံိုးလက္စတြြစံ တ္ လိုပ္္ ္တံဝ ္ ယနၾက လ္္သည္။ ုိိုအိုပ္ ္ ပ္ န မ္ံး လ္

မတ္ ္က္မ္ံး ( ာပမံ - လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းစံအိုပ္တင

ြ ္ ပါ္ိစ ံ) တိိုင္ၾကံးမမမ္ံးကိို ပယ္ ္္ ္ ( က္စ မ္ိဟို စေပံစလင္းႏွင့္္ိ) ေ စ္စစ

လ္ စ းြ စခြးမမခင္င္းႏွင့္ မ က္ ိိုင္ဘခ တ ္ ိိုး္ိလံခိိုင္စပ လ္္သည္။ ခစ္ာပးခစ္ က္ ၾကံး အေငင္းပြံးမမကိို စေ ္င္း္ ေ္ စ္စစ

၁၃၉
တံဝ ္ယနၾက လ္္သည္။ ုိိုစ စ္ လ္
တံဝ ္ ံခိိုင္မမ လမ္းစၾကံင္းမ္ံးကိို ံိုး ပ္ ္က္အံး အုနး ေ င္င္းႏွင့္ စက္းလက္ခင္င္းႏွင့္ တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစို
မ တ္မပ စအံက္ပါအ ္းမ္ံးတြင္ ေမ ္မံခိုိင္ငံ၏ တ္ံးဝင္ အမ္ိ း မပးမ္ံးက က္ံးမအစေ ေပ အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္
ခိုိင္ငံစ္း ေမင္ကင
ြ ္းခငင္းႏွင့္္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ အစပေစပး ေမင္္စ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမအတြက္ တ္ံးမ္တမမ္ံစ ြ္ံတြင္
အစေ အစ ကိို အက္ာ္း ္ ပ္စ ံ္ေပ ုံး လ္္သည္။ မုနးေ ံးစ ံ လိုပ္င ္းစာ္မ္ံး အ ံိုးေပ ေ င္းအပါအဝင္
အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အမမ႐ိုိုတ္ ိမ္း္ ္ ိအံးစပးေ င္း၊ က္ းလြ ္ နကိို
(က) ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ၏
ံ ာပစဒစ္း္ံအစ အုံး လက္ုပ္္ ္ ိအံးစပးေ င္း (စလ္ံ္စၾကးအစ ေ င္င္းႏွင့္) ခင္င္းႏွင့္

ေမ ္မံခိိုင္ငံ၏ ာပစဒစ္း္ံအစ အုံး လ္

က္ းလြ ္ ံ္စ ံ အမ္ိ း မပး၏ မိ ံးစိုအက္ိ းအတြက္
မစလံက္င စ ံ လိခိမင္းစငြေ င္င္းႏွင့္ စက္စအး္ေ င္းတိိုြ
၁၄၀
ေ စ္စအံင္ ေပ လိုပ္ၾက လ္္သည္။ ုိို ိိုြစ ံ လိုပ္စ ံင္မမ မ္ံးကိို

16
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ အစေ ံာပစဒကိို အ မခတမ္းတ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးတြင္ ေပပံ ္း ပပး
(CARSV) တိြတ
ို င
ြ ္လလ္း စတြြ္ိ္ ပပး တ္ံးမ္တမမ ိို လ္မံ ေပလ္ နြတ္ံး ႐ိုံိုးမ္ံးမ တ္ံးစပ္င္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္ခ
္ င္င္းႏွင့္ ႀကပးၾကပ္စ္း
တံဝ ္္ိစ ံ စစ္ ံးမ္ံး ခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ကိို ယ္္ံးလိိုက္ လ္္သည္။
တပ္ ံးမ္ံးမ စလ္ံ္စၾကးအေ စ္ စပးစ ံ ိိုြမဟိုတ္ လိခိမင္း
တ္မတ္စ ံ စငြစၾကးအ လ္းငယ္ကိို လက္ ံေ င္း ံ ( ) တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး၏ လ္းပါးစ ံအ း္ က္းက႑
၁၄၁
ေ စ္ လ္္သည္။ ဤစ စ္ လ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ စစ္တပ္အ္ံ္ိမ္ံး၏ အမမမ္ံးကိို စ ံင္္ြက္္ံတြင္ စစ္တပ္မပင္
ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ က္ံးမ အေပလ္င္းႏွင့္အဝုိ ္း ္ ပ္မမ လ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ တ္ံးမ္တမမ္္္
ိ ္
အစေ ေပ အၾကမ္း က္မမ) ကိို ံ္စ ံ အမ္ိ း ံးမ္ံး အႀကပး ံိုးစ ံ အ က္အ ခ ေ စ္ လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္ အေ ံး ိ ံ
အတြက္လလ္း ံ စလံက္စ ံ အ္ံအတံးပင္ေ စ္ လ္္သည္။ ုင္္ံးစ ံ အ က္အ ခမ္ံးစြံ္ိစ ပပး လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္
ံ္ နမ္ံးက တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးကိို စ္ံင္္ံးစ လ္င္းႏွင့္
ကိယ
ို ပ
္ င
ိို အ
္ ပ
ို ္ ္ ပ္ င
ြ င္းႏွင့္္
္ စဒ မ္ံး အစေ အစ ြိို စ္ံက္္ိစ ၾက လ္ (စအံက္စ ံ္ေပပါ းယံး ၂
တြင္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)္သည္။
၂၀၀၈ အစေ ာ
ံ ပစဒအ္ ေပါံ ္း စ
ခင္းႏွင့္ ံ ကိိုယ္ပိိုင္ အိုပ္ ္ ပ္ ြငင္းႏွင့္္
္
၁၄၂ ုိိုအ က္အ ခမ္ံးတြင္ စအံက္ပါတိိုြ ပါဝင္ လ္္သည္။
စဒ မ္ံးတြင္ တ္ံးစပ္င္ခင
ိုိ ္စ ံ အံာံ္ိ လ္္သည္။
လက္စတြြတြင္ အေ ံးစဒ မ္ံးတြင္လလ္း အလံးတန
အံာံပိိုင္မ္ံးက အိုပ္ ္ ပ္ၾက လ္္သည္။ • ႐ိုိုပ္ပိိုင္း ိိုင္
္ ံ တိိုက္ ိိုက္မမမ္ံး၊ တ္ံးစ္း ိိုင္္ံ မ ြယ္
မ္ံလိုပ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ မတ္တမ္းတင္မမ စပ္ံက္ ံိုးေ င္း (
လက္ က္ကိိုင္စတံ္လ ္စ ံ အ ြြခ မ္ံး္ိ လ္င္းႏွင့္ စတံင္စပေစဒ
အ ္း ၇ (အခတ္ံယ္မေ စ္စစစ္း) ခင္င္းႏွင့္ အ ္း ၈ (အခတ္ံယ္
ခင္င္းႏွင့္ ယ္စပ္စဒ အ ္ိ ြ၏ အေ ံး အမံ ံ ယ္စေမတိိုြတြင္
ကင္းစ္းခင္င္းႏွင့္ လံို ံ စ္း) တိိုြတြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)္သည္။ အပါအဝင္
လက္ က္ကိိုင္ အ ြြခ မ္ံးက အေပလ္င္းႏွင့္အဝ အိုပ္ ္ ပ္ၾက ပပး အစေ ံ
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးအတြက္ တိိုင္တ ္းမမမ္ံး
ဝ ္စ ံင္မမမ္ံး၊ တ္ံးမ္တမမခင္င္းႏွင့္ လံို ံ စ္းကိို လိုပ္စပးၾက ပပး
ေမင္င္းႏွင့္လံစ ံ ေပလ္ ယ္တြင္
စဒ ္ပ္္ြံုံမ အ ြ စ
္ ကံက္ယန ပပး လန စ္စိုစ ံင္းၾက လ္္သည္။
ကိိုယ္စံးလယ္မ္ံးက စ္ြစ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ တိိုင္ၾကံး နမ္ံးကိို
၁၄၃
အေ ံးစ ္ံမ္ံးတြင္ ယ္ပယ္ကိို ိိုင္မံစြံ အိုပ္ ္ ပ္ေ င္း ၁၄၇
လက္တံိုြေပ ္္ ္ စၾကံက္္ြံြေ င္း
မ္ိစ ံ္လလ္း ္ပ္္ြံခင္င္းႏွင့္ ပးကပ္ င္မင္စြံ က္ ံမမ္ိ ပပး
• တိိုင္တ ္း ္က္မ္ံးကိို ္ခမ္ံးက မတ္တမ္းမတင္လိိုေ င္း
္ပ္္ြံကလလ္း လက္ က္ ကိိုင္အ ြခြမ္ံး၏ အိုပ္ ္ ပ္စ္း
ိိုြမဟိုတ္ လံို ံ စ္းအေပလ္င္းႏွင့္ေ င္င္းႏွင့္ စပ္င္မမအုိ ေ စ္စစစအံင္
ါံ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ ံစ္းကိို က္လက္ုိ ္း ိမ္းုံးၾက လ္္သည္။
စစ္စ းမမမေပ လိိုေ င္းခင္င္းႏွင့္ တ္ံးစပ္င္မမစ္ြ က္္ ္
၁၄၄
၁၄၈
မလိိုလံးေ င္း

တ္ံးဝင္ာပစဒစ စ္ • အက္င္င္းႏွင့္ပ္က္ေ စံးမမခင္င္းႏွင့္ အုက္မ စခံင္င္းႏွင့္ယက္မမတိိုြ ကိို

ေ စ္စစ လ္င္းႏွင့္အ ္က္အေ စ္ တ္ံး နႀကပးအ ြြခ ၏
၁၄၉
္ံး တ္ႀကပး၊ ေပစ္မမ ိိုင္
္ ံက္င္င္းႏွင့္ုံိုးာပစဒခင္င္းႏွင့္ အ္ပ္ ံး လြတ္လပ္ ြင္င္းႏွင့္လံိုးဝမ္ိေ င္း
တ္ံးစပ္င္မာ
မ ပစဒ အပါအဝင္ ေမ မ
္ ံာပစဒအမ္ံးစို လ္ • ာပစဒခင္င္းႏွင့္ စပ္င္ုိုံးမ္ံးကိို အစတြြအႀကံ လ္းပါး ပပး
ဗိတိ ္စ တ္ အိခၵိယာပစဒကိ လြတ္လပ္စ္း္ ္ိ ္တင
ြ ္ ၁၅၀
ပလံ လ္းပါး လ္င္းႏွင့္ တ္ံး နႀကပးမ္ံး ္ိစ ေ င္း
က္လက္အစမြ္္ိ ခင္းႏွင့္ေ င္းေ စ္ ပပး မစေပံင္းလခဘခ ုံး္ိ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
စစ္အိုပ္ ္ ပ္စ္းစ စ္အတြင္း ိို္ယ္လစ္တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး ကိို
• လိုပ္စ ံင္္ံတြင္ ပါဝင္္ ္ခင္င္းႏွင့္ ္ပး ံြ း္ ္

ေပပံ ္း ခင္းႏွင့္စ ံ္လလ္း ၁၉၈၈ တြင္ ခိုိင္ငံစတံ္တ္ံး ႐ိုံိုး ္ ပ္ခင္င္းႏွင့္ ကို ္က္စ္ိတ္မ္ံး အပါအဝင္
၁၅၁
ဗဟိိုတ္ံး႐ိုံိုးတိိုြကိို ေပ ္လလ္ ြြခ စလ္း္ံတြင္ အစံးုိိုး ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။ ာပစဒစ္း္ံ စ ံင္္ြကမ
္ မစ္ိတ္မ္ံးကိို တံးေမစ္ေ င္း
တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး လ္ ေမ ္မံဘံ ံ ိိုြ ေပ ္ ိိုုံး လ္င္းႏွင့္
၁၄၅ းယံး ၂္သည္။ ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ တ
ံ င
ြ ္ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးကိို စ္ံင္္ံးေ င္း
အဂၤလိပ္ာပစဒအ္ စ ံင္္ြကၾ္ က လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္
တ္ံး နႀကပးမ္ံးမံ စလင္းႏွင့္က္င္င္းႏွင့္မမအံး လ္း ပပး အက္င္င္းႏွင့္ပ္က္
ခိိုင္ငံတကံဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံး စကံ္မ္င္၏ ၂၀၁၈ အစပ္င္ ံစံအ္
၁၄၆
ေ စံးမမခင္င္းႏွင့္ အုက္မ စခံင္င္းႏွင့္ယက္မမတိိုြ ္ိစ လ္္သည္။
“ေမ ္မံခိုိင္ငံမ လနအမ္ံးစို လ္ တ္ံး႐ိုံိုးခင္င္းႏွင့္
စစ္တပ္ကိစၥ္ပ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ ိုိင္စ ံ အမမစပ္င္ေ င္း မ္ံးတြင္ က္ခြယ္္ေ င္းကိို စ္ံင္္ံးၾက ပပး အုနး ေ င္င္းႏွင့္
အ ္း ၄ (ေမ ္မံခိုိင္ငံာပစဒအ္ ္ံးဝတ္မမ ိိုင္္ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္ေ င္းကခင္းႏွင့္ ိိုြ စ ံ ခိိုင္ငံခင္င္းႏွင့္ ိိုင္စ ံ
တစ္ာပး ္င္းတံဝ ္ယနမမ) တြင္ စ းြ စခြးုံး လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း ၂၀၀၈ မစက္ ပ္ ္က္မ္ံးတြင္ စ္ံင္္ံးၾက လ္္သည္။ လနုိုၾကံးတြင္

17
 အံာံပိိုင္မ္ံးက ုိိုတိိုင္တ ္း ္က္မ္ံးကိို ္ ္စေ င္းဟို မတ္ယန ပပး » ယ င္စစ္အစိိုး္လက္ုက္ (၂၀၁၁ း ္ ဝါ္ပ ၃၁ ္က္စ ြု)ိ
တိိုင္ၾကံး နအံး တ္ံးဝင္ာပစဒအ္စ္ံ တြင္ စစ္တပ္စကံင္စမ
ပ ္ံးခင္င္းႏွင့္ ယ င္အစိိုး္အ ြြခ ဝင္ မ္ံး လ္
တ္ံးမဝင္ာပစဒအ္ပါ အမမ ြငင္းႏွင့္မ
္ လ္ကိို စၾကံက္္ြံၾက လ္္သည္။ တံဝ ္ုမ္းစ ံင္စ စာ္အတြင္း အမမက္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္ပါက
ုိိုြေပင္ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး လ္ ကိုစံးေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ေပ ္လလ္ အေပစ္မ လြတ္ ငိမ္း ္မ္း ံ င
ြ င္းႏွင့္စ
္ ပးေ င္းကိို ၂၀၀၈ ိုခစ္
ုနစုံင္စပးေ င္း တိိုြကိို ္ခိိုင္စအံင္ ကနလပစပးေ င္းမ္ိ စလံက္ အစေ ံာပစဒ ပိုဒမ
္ ြခ ၄၄၅ အ္ ေပပံ ္း ခင္းႏွင့္ လ္ (အ ္း ၄
လ္းပါး လ္္သည္။ ုိို ိိုြလိုပ္မလ္င္းႏွင့္အစံး အစလ္ံ္စပး္ ္ ပး ္ြ
တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)္သည္။
လံစ္ံက္လိခိမင္းေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္ အ္ံ္ိမ္ံးခင္င္းႏွင့္ လံစ္ံက္ေ င္း
ိိုြမဟိုတ္ လံိုးဝ အစလး မုံးေ င္းတိိုြကိို ံ ေပ လိုပ္ၾက လ္္သည္။ » ္ခအ္ံ္ိမ္ံးခငင္းႏွင့္္ ပတ္ က္ လ္င္းႏွင့္ အမမမ္ံးကိို ္ခတ္ံး႐ိုံိုးတြင္
ုိိုအစၾကံင္း္င္း မ္ံးစၾကံင္င္းႏွင့္ ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံတ္ံး႐ိုံိုးကိို ၾကံး ံစလင္းႏွင့္္ိ လ္ (အ ္း ၄ တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)္သည္။
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္ ံ္ နမ္ံးက ကိုစံးေ င္း ိိုြမဟိုတ္
ေပ ္လလ္ ုနစုံင္စပးေ င္းတိြအ
ို တြက္ အံးကိိုး္စ ံစ ္ံဟို (၂) အ္ပ္ ံး
မယန ၾကစပ္သည္။ ခိိုင္ငံတ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး လ္ တ္ံးစပ္င္စ္းတြင္
လြတ္လပ္မမခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ယနခိိုင္မမ မ္ိေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္ ုိစ္ံက္စ ံ » အ္ပ္ ံးအမမမ္ံးစပ္င္္ံတြင္ အ္ပ္ ံးတ္ံး႐ိုံိုးအစ ေ င္င္းႏွင့္
ကိုစံးေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ေပ ္လလ္ုနစုံင္စပးေ င္း စပးခိိုင္္ ္ စ္ ံစၾကးစငြေ င္င္းႏွင့္ ပပး ံိုး င္င္းႏွင့္ လ္ဟို ုင္ေမင္ယန ပါက “
၁၅၂
ၾက ြၾ္ ကံ လ္္သည္။ မလ္ နမ ိို အမမစၾကံင္င္းႏွင့္ စ္ ံမမ ိိုြမဟိုတ္ ဒာ္္ံ
္္ိမမမ္ံးကိို က္ းလြ ္ နအံး ဒာ္႐ိုိိုက္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ ္္ိစ ံစငြမ
(ဂ) ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ခ
ံ င္င္းႏွင့္ က္ခယ
ြ စ
္ ံ တံဝ ္ ခ
ံ ိိုငမ
္ မ “ တ္ံး႐ိုံိုး လ္ စ္ ံစၾကးစပးစလင္းႏွင့္္ိ လ္္သည္။
၁၅၅

လမ္းစၾကံင္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ေပ လ
္ လ္ကစ
ို ံးခိိုငမ
္ အ
မ စပေ
ိုးံ ပ္ ္က္ » စငြစလ္ံ္စၾကးကိို ံ္ နဘက္က စတံင္း ိိုခိိုင္ ေ င္င္းႏွင့္

၁္သည္။ ေပလ္တင
ြ း္ လမ္းစၾကံင္းမ္ံး (ေမ မ
္ ံ) လိင္အၾကမ္း က္မမ လ္ အ္ပ္ ံးတ္ံး ာပစဒတြင္
တ္ံးမ္တမမ မ္ိေ င္းကိို ေမင္င္းႏွင့္တက္စစ လ္္သည္။ က္ းလြ ္ န
စအံက္ပါအ ္က္မ္ံး လ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္
လ္ ေပလ္ ယ္အ္ံ္ိေ စ္ ပါက ေပလ္ ယ္ လ္ ယ
ြ ္ဝိိုက့္ပတ္သက္၍
ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမCARSV ကိို တံဝ ္
ယနခိိုင္မမခင္င္းႏွင့္ ကိုစံးခိုိင္မမအတြက္ တ္ံးဝင္ လမ္းစၾကံင္းမ္ံးေ စ္ ပပး ာပစဒအ္ တံဝ ္
္ ိ လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္ ုိိုလိုပ္္ပ္မ္ံးမံ

ယ င္က အ ္းမ္ံးတြင္ ပါဝင္ လ္င္းႏွင့္ တ္ံးစ္း ိိုင္္ံ လက္စတြြလိုပ္ေ င္းမ္ိ စလံက္ လ္းပါး လ္္သည္။
ကိုစံးမမမ္ံးုက္ ိ ံစြံ လ္းပါး လ္္သည္။
» အစိိုး္အ္ံ္ိမ္ံးက လိင္အၾကမ္း က္မမ က္ းလြ ္ နကိို
(က) တ္ံးစ္း
စံိုစမ္းစစ္စ း္ ္၊ တ္ံးစပ္င္္ ္ခင္င္းႏွင့္ အေပစ္စပး္ ္
ပ္က္ကြက္မမစၾကံင္င္းႏွင့္ ေပလ္ နမ္ံးအစပေ စပါင္းႏွင့္ မမကိို ေ စ္စစ့ပတ္သက္၍
(၁) ္ံးဝတ္ ံး
တံဝ ္ပ္က္ကြက္မမ ိိုြမဟိုတ္ အစေ အစ ကိို မနတလ့္ပတ္သက္၍
အေပစ္က္ းလြ ္ေ င္းကိို ေ စ္စစ လ္္သည္။
» ္ံးဝတ္မမတိိုငၾ္ ကံး ္က္ကိို အမမကိို တင္း္္ိ လ္င္းႏွင့္
၁၅၃
မလ္ နမ ိို စတင္ တိိုင္ၾကံးခိိုင္ ပပး တ္ံး႐ိုံိုးတြင္ (၃) ြြခ စလ္းပံိုအစေ ာ
ံ ပစဒ
အမမ္င္ ိိုင္ေ င္း မေပ မပ ္ခက စစ္စ း လ္္သည္။ အမမ၏
အေမငင္းႏွင့္္ ံိုးေပစ္ ဒာ္စပေမနတလ့္ပတ္သက္၍ မိ ြ ယ္တ္ံး႐ိုံိုး ( ၇ » ၂၀၀၈ အစေ ံာပစဒ အ္ အ ္ိ ြစ ံအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းမ္ံးကိို

ခစ္စုံင္ဒာ္အုိ)၊ ႐ိုိိုင္တ္ံး႐ိုံိုး ိိုြမဟိုတ္ တံဝ ္ယနမမ္ိလံ ပပး ာပစဒပိိုဒ္ ြခ ၃၇၇ လ္

(အုနးအစေ အစ တိိုြတြင္) ဗဟိိုတ္ံး႐ိုံိုးတိိုြတြင္ အစေ ံေ စ္လံ ခင္းႏွင့္ကံ ္

ံ န၏

ၾကံး ံ္ လ္္သည္။ အစေ ံအ ြငင္းႏွင့္အ

္ စ္းအံး စ ံက္ ္က္ေ င္းကိို
ဗဟိိုတ္ံး႐ိုံိုး ိိုြ တိိုက္႐ိုိိုက္တင္ေပ ပပး ုိိုအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းမ္ံးကိို
» ေမ ္မံစစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ က္ ိိုင္စ ံ အမမမ္ံးကိုိ စစ္ ံို႐ိုံိုးတြင္ အံးေ လ္င္းႏွင့္ေမင္င္းႏွင့္တင္္ ္ အ ံိုးေပ ခိုိင္ လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္
ၾကံး ံ္ ပပး (အမမမ္ံးကိို ုိိုလမ္းစၾကံင္း ကိို လက္စတြြအ ံိုးေပ ခိိုင္ေ င္း္ိမ္ိ
တံဝ ္ုမ္းစ ံင္စ စာ္အတြင္းမက္ းလြ ္ လ္င္းႏွင့္အေ စ္မ မ ိခိိုင္စ းစပ္သည္။
၁၅၆

လြခ့ပတ္သက္၍ စစ္ ံို႐ိုိုးံ တြင္ ံိုးေ တ္ လ္) (အ ္း ၄ တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)္သည္။

ေမ ္မံခိုိင္ငံစ္ြစ မ္ံးစေပံၾကံး ္က္အ္ အမမမ္ံးမံ အပိိုင္း
(တ္ံး႐ိုံိုး၏ အ ္းက္းက႑ လ္းပါးေ င္း) တြင္ ပါ္ိစ ံ

18
 အ ္က္မ္ံးစၾကံင္င္းႏွင့္ ဗဟိိုတ္ံး႐ိုံိုးကိို တိိုက္႐ိုိိုက္ » ေမ ္မံခိိုင္ငံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံ္မ္င္ ကိို ၂၀၁၁ တြင္
ံြ းစ္ံက္ေ င္းုက္ က္ ိိုင္္ံ အစိိုး္ကိိုယ္စံး ြြခ စလ္း ခင္းႏွင့္ ပပး ၂၀၁၄ တြင္ ခိုိငင
္ ံစတံ္ာပစဒုခ တြင္
၁၅၇ ၁၆၈
လယ္မ္ံးက လိခိမင္းေ င္းေ င္င္းႏွင့္ စေ ္င္းၾက လ္္သည္။ ုလ္င္းႏွင့္ င
ြ ္း ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ အေပလ္င္းႏွင့္အဝ လြတ္လပ္မမ ္ိ လ္ဟို

ဘဝစ ုိိုင္ င
ြ င္းႏွင့္ခ
္ င္င္းႏွင့္ ကိိုယ္ပိိုင္လတ
ြ ္လပ္ ြငင္းႏွင့္၊္ ကၽြ ္ေပ ေ င္းမ မ တ္မတ္ခိိုင္ လ္င္းႏွင့္အေပင္ ခိိုငင
္ ံစတံ္အ ြြခ အစလ္းမ္ံး၏

လြတ္စေမံက္ေ င္း၊ အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း ကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ အစေ အစ အစပေ ပခ္စ္ကတိကဝတ္ခင္င္းႏွင့္လလ္း
ကိိုက္လပေ င္းမ္ိစပ္သည္။ ၁၆၉ ၎အ ြြခ ဝင္မ္ံးမံ ေမ မ
္ ံစစ္တပ္ကိို
အေ ံး က္ ိိုင္္ံ အ ြင္င္းႏွင့္အစ္းမ္ံးကိို
တိိုက္႐ိုိိုက္ စြပ္စစ
ြခ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအမမမ္ံးတြင္
ကံကြယ္ စပးစ ံ္လလ္း အစေ ာ
ံ ပစဒတြင္
က္စ အစုံက္အုံးမံ အလြ ္
လိင္အၾကမ္း က္မမ ိိုြမဟိုတ္ လာ္းပ ္းေ င္းကိို
ိိုင္လံိုစ လ္င္ စတံင္မ မတ္ ္က္ စပး္ ္ ိိုြမဟိုတ္
၁၅၈
တံးေမစ္ေ င္းပါ္ိ လ္္သည္။ ၁၇၀
စံိုစမ္း္ ္ လိုပ္လိိုစိတ္မ္ိ လ္ ကိို စတြြ္ လ္္သည္။
အ ္ိ ြကိစၥ္ပ္မ္ံးတြင္ တိိုင္ၾကံး နမ္ံးကိို လက္တံိုြေပ ္ေ င္း
» အစ္းစပေ အစေ အစ ကိို စၾကေငံ လ္င္းႏွင့္ စ ္ံမလြခ့ပတ္သက္၍
၁၇၁
မ္ံး္ိစ လ္ (းယံး ၃ တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံ
ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးတမ္း ိိုင္္ံ ံမ ္ ာပစဒအမိ ္ြမ္ံးကိိုလလ္း
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံ္မ္င္ တြင္ စအံက္ပါ
၂၀၀၈ အစေ ံာပစဒ၁၅၉ တြင္ ္္ိခိိုင္ လ္္သည္။၁၆၀ ာပစဒ
လိုပ္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္မ
္ ္ံး္ိ လ္္သည္။
တိိုင္ၾကံးစ ံ ာပစဒမ္ံး အတြက္ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံးကိို
၁၆၁
စ စ္တက္ စပါင္းစို လ္္သည္။ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ » အက္ာ္းစုံင္၊ အ ္ ပ္ခင္င္းႏွင့္ ုိ ္း ိမ္းစ္းစ ္းမ္ံးကိို
္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (CARSV) ံြ းစ္ံက္ေ င္းအပါအဝင္ တိိုင္တ ္းမမမ္ံးကိို
မ္ံးတြင္ အ ံိုးအဝင္ ံိုး အမိ ္ြစံ လ္ င္င္းႏွင့္စ ေစံေ စ္ ပပး ၁၇၂
စံိုစမ္းစစ္စ း္ ္ခင္င္းႏွင့္ အႀကံေပ ္က္စပး္ ္
မ္း ပးုံးေ င္းကိို တ္ံးစ္းအ္ ေပ ္လလ္ ္းစစ္ကံ
ာပစဒခင္င္းႏွင့္မလပပါက လတ္စပး လ္္သည္။ ုိို ိိုြ » လိ္ ြဝက္စံ္ြက္စံတမ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ (ုိိုစံ္ြက္စံတမ္းခင္င္းႏွင့္

္ ပ္စခံင္ုံးေ င္းခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ၎တိိုြ လ္ က္စ မ္ံး) ကိို စ ံ္ုိုတ္ပါက ခိိုင္ငံလံို ံ စ္းခင္င္းႏွင့္

၁၆၂ ကံကြယ္စ္းကိို ုိ ိိုက္ခိုိင္ လ္မလြခ့ပတ္သက္၍ စံ္ြက္စံတမ္း

မ္း ံုံး္ နအစပေ ေြခ ံး က္ ံေ င္း “ဘဝ
ခင္င္းႏွင့္ က္စ စပး္ ္အတြက္ လနမ္ံးကိို င္င္းႏွင့္စ ေ္ ္
စ ုိိုင္မမခင္င္းႏွင့္ ပိုဂၢိ လ္စ္း လြတ္လပ္ ြငင္းႏွင့္”္ ကိို ိမ္းစေ ံက္မမဟန့ပတ္သက္၍ ၁၇၃
၁၆၃
စိ ္စ ေ္ ္ အ ံိုးေပ ခိိုင္ လ္္သည္။ ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္

က ္င္ေပလ္ ယ္ ခင္င္းႏွင့္ ္မ္းေပလ္ ယ္မ မိ ံးစိုဝင္မ္ံးကိိုယ္စံး » က္ းလြ ္ နကိို တ္ံးာပစဒအ္ အစ္းယန္ ္ခင္င္းႏွင့္
၁၇၄
စြပ္စြခ ပပး စစ္တပ္မ တ္ံးမဝင္ မ္း ပးေ င္း ံ ခင္းႏွင့္္စ ံ စ္ ံစၾကး္္ိစ္းအတြက္ အႀကံေပ ္ ္္သည္။
နမ္ံးကိို ုိို ိိုြ အႀကံေပ ္က္မ္ံးကိို လ္စ္လ္ ႐ိုမ ပါက အံာံ
၁၆၄ တလ္စစေ င္းကိို ေမင္င္းႏွင့္တင္္ ္ မလ္ လ္င္းႏွင့္လိုပ္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္မ
္
င္င္းႏွင့္စ ေစံအ ိုးံ ေပ ေ င္းကိို ေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္

၂၀၁၁ တြင္ ေပ ္လလ္ေပပံ ္း ခင္းႏွင့္ ္ိ ္မ စ့ပတ္သက္၍ မ္ိစတံင္းႏွင့္ပါ္သည္။

င္င္းႏွင့္စ ေစံအ ိုးံ ေပ ေ င္း

၁၆၅
းယံး ၃္သည္။
ေ စ္္ပ္ မန ံမ္ံး လ္ စအံင္ေမင္ လ္ကိို မစတြြ္ိ္ဘခ
ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ံ င
ိို ္
္ ံလနြအ င
ြ င္းႏွင့္အ
္ စ္းစကံ္မ္င္တင
ြ ္
ုိို င္င္းႏွင့္စ ေစံကိို အ ံိုးေပ ခင္းႏွင့္ၾကစ ံ စ္ြစ မ္ံးခင္င္းႏွင့္
တိင
ို ၾ္ ကံး မ
န ္ံးကိို လက္တိုြေံ ပ ေ္ င္းမ္ံး
ံ္ နမ္ံးက

၂၀၁၂ စက္တင္ဘံ ၁၃ တြင္ စစ္ ံးမ္ံးက အ္ပ္ ံး

ေပလ္ ယ္အံာံပိိုငမ
္ ္ံး၏ လက္တံိုြေပ ္ေ င္းကိို
မ္ံးကိို တိိုက္ ိိုက္ ခင္းႏွင့္္ံ ၁၃ ခစ္အ္ြယ္ စက္ံင္း နစလး
၁၆၆
္င္ ိိုင္ၾက္ လ္္သည္။ ဤ လ္မံတ္ံးစပ္င္ပင
ိို ္ ြငင္းႏွင့္္ ဂ္ံ ္းအ ္ကိို စ တ္ုိမ ္ ခင္းႏွင့္ ပပး ဒာ္္ံ္္ိ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
လြတ္လပ္မမမ္ိေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္ အစိိုး္၊ အ္ံ္ိမ္ံး ိိုြမဟိုတ္ ုိိုလစ မံပင္ စ ိုးံ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
၎တိိုြ၏ အက္ိ းစပးပြံးကိို စိ ္စ ေ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ ိိုင္စ ံ
၁၆၇ စစ္တပ္က ံို႐ိုိုးံ တင္စစ္စ းမမေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္ ပပး မိ ္းကစလး လ္
အမမမ္ံးတြင္ အ ိိုး ံိုးေ စ္စၾကံင္း ုင္္ံး လ္္သည္။
စကအိိုင္စအက စုံင္ ခင္းႏွင့္စ ံ ဗံိုးစၾကံင္င္းႏွင့္စ ံိုး္ လ္ဟို

( ) အလံးတနတ္ံးစ္း ခငင္းႏွင့္္ တ္ံးစ္းမဟိုတစ

္ ံ အစေ ုိုတ္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ၎၏ င္ ာပးဘ္ ္စ္ံင္က လနြအ ြင္င္းႏွင့္

19
 အစ္းစကံ္မ္င္တင
ြ ္ တိိုငၾ္ ကံး ခင္းႏွင့္ ပပး ံ ယ္ိ စ ံ ုိအ
ို ိုပ္ ္ ပ္စ္း ေပ ံမ္ံးကိို စစံဒကတက္မမမ္ံးအေ
က္ းလြ ္ နမ္ံးကိို စစ္စ း္ ္ခင္င္းႏွင့္ ၁၈၀
စ္ ံ စဘံုံးၾက လ္္သည္။ တ္ံးစ္းစ စ္ခင္င္းႏွင့္
အေပစ္စပး္ ္ စတံင္း ိို ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ စစ္တပ္မ ုိိုတိိုင္ၾကံးမမကိို အေ ံးအ ြြခ အစလ္းမ္ံးကိို ယံိုၾကလ္မမမ္ိ စ ံ
ိ္ိ ံြ း ပပး ာပးဘ္ ္စ္ံင္ကိို တ ္ေပ ္ အံး လ္း ္က္စၾကံင္င္းႏွင့္ ဤလိုပ္စ ံင္ ္က္မ္ံး လ္
၁၇၅
တိိုင္ၾကံးမမေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ယစ ြအုိ က္ယ္ေပ ္ြစြံ က္လက္ေ စ္ပြံးစ ပပး ဤအေပ
အမနကိို တိိုင္ၾကံး နမ္ံး လ္ လက္တံိုြေပ ္ေ င္းမ္ံး
၎ကိို ံက္င္စစလိိုမမေ င္င္းႏွင့္ မဟိုတ္မမ ္ စြပစ
္ ေြခ င္း အေပစ္ခင္င္းႏွင့္ ၁၈၁
ံၾက္ လ္္သည္။
္ံး တ္ႀကပးပိုဒ္မ ၂၁၁ ေ င္င္းႏွင့္ တ္ံးစြခ ိို ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ၎၏
ၾကံး ံစစ္စ းမမကိို ိ ံစြံ အ ္ိ ္ ခေြ င္း၊ အဓိက
၂္သည္။ လနြအ င
ြ င္းႏွင့္အ
္ စ္း င
ိို ္
္ ံ စဒ တြငး္ လိုပင
္ း္ စာ္မ္ံး
မ္က္ေမင္ က္စ (ဂ္ံ ္းအ ္ကိို ကို စပး ခင္းႏွင့္စ ံ
အံ္တိိုက္တင
ြ ္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္စ္း စဒ ိိုင္္ံ
အစိိုး္ ္ံဝ ္)၏ အံင္းႏွင့္ၾ ြယ္ ုြက္ ိိုမမ၊ တ္ံး နႀကပး
ယခတ္ံး မ္ိစပ္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံ လ္ အစ္ြစတံင္အံ္ (အံ ပယံ)
အစံးုိိုးေ င္းခင္င္းႏွင့္ ာပးဘ္ ္စ္ံင္၏ စ္ြစ ကိို စစ္တပ္မ
အ ြြခ ဝင္ေ စ္ ပပး ၂၀၁၂ ခ
ို စ္တင
ြ ္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစၾကေငံစံတမ္းကိို
တ္ံး႐ိုံိုးတြင္ ိမ္းစေ ံက္ေ င္းမ္ံးေ င္င္းႏွင့္ အ က္ က္မ
ုိုတ္ေပ ္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္ ုိိုစၾကေငံစံတမ္း လ္ ေပင္းေပင္း
ဒိုကၡစပး ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ စ ံက္ ံိုးတြင္ ၁၈ လၾကံ ပပးစ ံက္
၁၈၂
ု ္ု ္ စဝ ္ စ
ံ ္ ပပး အံာံတလ္ေ င္း လလ္းမ္ိစပ္သည္။
၎ကိို စပ္င္ ္က္ ္ ခင္းႏွင့္ ပပး ၎အေပစ္မ္ိစၾကံင္း
က ္ြကက
ြ ္္ံတြင္ စုံင္က္ေ င္းမ စ္ံင္္ံး္ ္
၃္သည္။ ခိင
ို င
္ တ
ံ ကံ တံဝ ္ ခ
ံ ိုိငမ
္ မ လိုပင
္ း္ စာ္မ္ံး
ဒာ္စငြစ ံင္ ိိုင္း ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စကံ္မ္င္ လ္
၎၏ မပးအမမကိိုလလ္း ပါဝင္ေ င္း မ္ိ လ္င္းႏွင့္အေပင္ ၎ကိို ေမ ္မံခိုိင္ငံ လ္ေပလ္တြင္းစ္းခင္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံစ္းအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္း ိိုင္္ံ
ခိိုင္ငံတကံလိုပ္ုိုးံ လိုပ္ လ္း ခင္င္းႏွင့္ လာ္းပ ္းခိပ္စက္မမ ိိုင္္ံ
တ္ံးစြခ ိို္ံတြင္လလ္း ၎ကိိုယ္စံးေပ
လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း တိိုြအပါအဝင္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စဘံတန
၁၇၆
လိုပ္ကိိုင္စပးေ င္းမ္ိ ခင္းႏွင့္စပ္သည္။ စံ ္ ပ္မ္ံးကိို ္ ပ္ ိိုုံးေ င္းမ္ိစပ္သည္။ ိိုြစ ံ္ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို
ေြခ ံး က္ ံ ေ င္းပံိုစံအံးလံိုးကိို
» အမမစစ္္ံတြင္ မ္ံးစြံစ ံ စစ္ဘက္၊ ္ခဘက္ခင္င္းႏွင့္ ယ္္ံးေ င္း ိိုင္
္ ံ စကံ္မတပCEDAW ၊ ကစလး နငယ္
အစိိုး္တိိုြက စံိုစမ္းစစ္စ းစ္းအ ြြခ မ္ံးကိို လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ လိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္း(“CRC”) ခင္င္းႏွင့္ ဒိုတိယ
္ိ းစ ံက္မမမ္ံးအတြက္ စစ္စ း္ ္ ြြခ စလ္း ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း (လက္မတ္ုိိုး ခင္းႏွင့္စ ံ္လလ္း ပုမ
တစ္ ိုေ စ္ လ္င္းႏွင့္ လက္ က္ကိိုင္ပဋိပကၡအတြင္း ကစလးမ္ံး
၎အ ြြခ မ္ံး လ္ ာပစဒေပ စ္းအ ္က္မ္ံးုက္ ါံ တြင္း
ခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ လိုပ္စ ံင္မမကိို အတလ္မေပ ခိိုင္ ခင္းႏွင့္စပ္သည္။)၊
စလ္းကမ္း မ္ံး ိိုြမဟိုတ္ အစိိုး္ေပပံ ္းာပစဒမ္ံး ေ င္င္းႏွင့္
စပးပြံးစ္း၊ လနမမစ္းခင္င္းႏွင့္ ယာ္စက္းမမအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ
ြြခ စလ္းုံးေ င္းေ စ္ ပပး လြတ္လပ္မမမ္ိေ င္း၊ မံ မတ္
ခိိုင္ငံတကံလိုပ္ုိုးံ လိုပ္ လ္း၊ မ ္စြမ္း နမ္ံး အ ြင္င္းႏွင့္အစ္း
၁၇၇
မက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ယနမမမ္ေိ င္း ခင္င္းႏွင့္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ လိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္း (“CRPD”) တိိုြတြင္ အ ြြခ ဝင္မဟိုတ္စပ္သည္။
္ိ းစ ံက္မမမ္ံးအတြက္ အစိိုး္ဘက္မ ေငင္းစပးေ င္း
(က)တ္ံးစ္း
၁၇၈
တိိုြစၾကံင္င္းႏွင့္ အလြ ္ စဝ ္ ံ္ လ္္သည္။ ုိိုြေပင္

အ င္င္းႏွင့္ေမင္င္းႏွင့္စကံ္မ္င္မ္ံး လ္ လိင္အၾကမ္း က္မမ » တ္ံးစ္း ိိုင္္ံ လနြအ ြငင္းႏွင့္အ

္ စ္းတ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး လ္
စဒ အေပင္ဘက္အ င္င္းႏွင့္တင
ြ ္ မ္ိစပ္သည္။
ေ စ္စ စ ံ က္စ မ္ံး ္္ိ လ္င္းႏွင့္အ ါမ္ံးမံပင္
လိင္အၾကမ္း က္မမဟို တ္မတ္္ ္ အ လ္းခင္င္းႏွင့္အမ္ံး
( ) အလံးတနတ္ံးစ္း
၁၇၉
ပ္က္ကြက္ ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။
» ေမ ္မံခိုိင္ငံ လ္ ၎အ ြြခ ဝင္အေ စ္ပါ္ိုံးစ ံ
» ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးစံအံးေ င္င္းႏွင့္ အ္ပ္ ံးလနြအ ြြခ အစလ္းမ္ံး လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စဘံတနစံ ္ ပ္မ္ံးတြင္ မလ္ လ္င္းႏွင့္
ိိုြမဟိုတ္ စစ္ဘက္အ္ံ္ိမ္ံး၊ ဝ ္ႀကပးမ္ံး၊ ဝ ္ႀကပးါံ စံ ္ ပ္ခင္င္းႏွင့္ပတ္ က္စ ံ တိိုင္ၾကံးမမ မ္ံးကိိုမ္
မ္ံးခင္င္းႏွင့္ လတ္စတံ္ အ ြြခ ဝင္မ္ံးုံ စံစပးပိြစ
ို ံ လက္ ံေ င္းမ္စ
ိ ပ္သည္။
အ္ပ္ ံးမ္ံးက လက္မတ္စ္းုိိုးုံးစ ံ လနုိုကမ္ပိ ္း
» ကို မဂၢလနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ၏ အုနးလိုပ္ုံိုးလိုပ္
ုိုတ္ေပ ္ ္က္မ္ံးေ င္င္းႏွင့္ကိုစံးမမမ္ံးကိို ္ံစ ြၾက ပပး
လ္းမ္ံးုခမ တစ္ ိုေ စ္ လ္င္းႏွင့္ အံာံ္င္ ္ လ္င္းႏွင့္ အက္ာ္း
အံာံပိိုင္မ္ံးက

20
 ္မမအစပေ ကို မဂၢ လိုပ္စ ံင္စ္း အ ြြခ လ္လလ္း ္ိ းစ ံက္ ံ္ န ိိုြမဟိုတ္ ုိို ္ိ းစ ံက္မမကိို ိိုင္လံိုစြံ
အက္ာ္း ္ ံုံး္ ္ိ ္တင
ြ ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိ္ိ္စ ံ တစ္ာပးတစ္စယံက္ ္င္းေ စ္စစ၊ အ ြြခ မေ စ္စစ၊
ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (CARSV) ကိို ံ္ နမ္ံးကိိုယ္စံး အစိိုး္မဟိုတ္စ ံ အ ြြခ အစလ္းမေ စ္စစ
ိိုြမဟိုတ္ ံ္ နမ္ံး ကိိုယ္တိိုင္ လံစ္ံက္ခိိုငစ
္ ံ ၁၈၄
တိိုင္ၾကံးခိုိင္ လ္္သည္။
၁၈၃
အလံးတနတ္ံးစ္းလိုပ္င ္းစာ္မ္ံး ္ိစ လ္္သည္။
၄္သည္။ စံိုစမ္းစစ္စ းစ္းခင္င္းႏွင့္ အ ္က္အလက္္ံစ ေြ င္းအ ြြခ မ္ံး
(ဂ) တ္ံးစ္းမဟိုတစ
္ ံ
» ယစ ြအ ္ိ ္အုိ ခိိုင္ငံတကံ တံဝ ္ယနမမ အတြက္
အ ိိုင္မံ ိုးံ ေ စ္ခိိုင္စေ ကိို ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ
» ေမ ္မံခိုိင္ငံ လ္ ၎အ ြြခ ဝင္အေ စ္ပါ္ိုံးစ ံ ကိုလ
လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံ အ ္က္အလက္ ္ံစ ြစ္း
မဂၢလနြအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္း စဘံတနစံ ္ ပ္မ္ံးတြင္ မလ္ လ္င္းႏွင့္
စပမံ ္က္ (စအံက္ပါ းယံး ၄ကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ) ကိုလ မဂၢ
စံိုစမ္းစစ္စ းမမမ္ံးကိိုမ္ လက္ ံေ င္းမ္ိစပ္သည္။ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပက ္တပး ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ စကံ္မ္င္တင
ြ ္
ေမ ္မံခိုိင္ငံကိို တ္ံးဝင္တံဝ ္ယစ
န အံင္ လိုပ္ခိုိင္စ ံ
» ိိုြစ ံ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံ လ္ ၎အ ြြခ ဝင္အေ စ္ပါ္ိုံးစ ံ
အ ြင္င္းႏွင့္အံာံမ္ိစ ံ္လလ္း က္ းလြ ္ နမ္ံး၏ တံဝ ္
ကိုလ မဂၢလနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စဘံတန စံ ္ ပ္မ္ံးကိို ယနခိိုင္မမ အေပလ္င္းႏွင့္အဝခင္င္းႏွင့္ ံ္ နမ္ံးအတြက္ တ္ံးမ္တမမကိို
အစကံင္အုလ္စ ံ္္ံတြင္ ႀကပးၾကပ္စ ံ အ ြြခ မ္ံးကိို စ ္ံစစ္ ္ အေမင္ေ င္င္းႏွင့္ လိုပ္ပိိုင္ ြင္င္းႏွင့္ကိို စ္း ံးုံး
အ ါအံးစလ္ံ္စြံ အစပ္င္ ံစံတင္္မလ္္သည္။ အစိိုး္ လ္္သည္။
၁၈၅
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးအတြက္ ခိိုင္ငံ
မဟိုတ္ စ ံ အ္င္းအေမစ္မ္ံးအတြက္ စကံ္မတပုံ အ င္င္းႏွင့္မ လ္ လနတစ္ာပး ္င္းစပ၏ တံဝ ္ယနမမ စကံက္ ္က္
တင္း အ ္က္အလက္ စပးခိုိင္္ ္ ္ခိုိင္ ပပး ခိိုငင
္ ံတကံ လိုပ္စ ံင္မမ လနြအ ြြခ အစလ္းအံး
အ ြင္င္းႏွင့္အလမ္းကိို္စစ ပပး စကံ္မတပအစ ေ င္င္းႏွင့္ အႀကံေပ ္က္မ္ံးကိို စပးခိုိင္ လ္္သည္။
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းကိစၥ္ပ္မ္ံးအစပေတြင္
၅္သည္။ ခိင
ို င
္ တ
ံ ကံခင္င္းႏွင့္ က္စပ္ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ို႐ို
ံ းိုံ မ္ံး
အေပ ္အလ ္ စ းြ စခြးေ င္းေ င္င္းႏွင့္
ခိုိင္ငံကိို စမး ြ ္းုိုတ္ခင
ိို ္ လ္္သည္။ » ေမ ္မံခိိုင္ငံ လ္ ခိုိင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမတ္ံး႐ိုံိုး (“ICC”)
၏ စ္ံမစံ ္ ပ္၏ ခိုိင္ငံအ ြြခ ဝင္ ေ စ္ လ္္သည္။ ခိုိင္ငံတကံ
» အစ္းစပေစလ္ံက္လခ ္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ုြက္ ိို ္က္စံမ္ံး ကိို ္ံးဝတ္မမတ္ံး႐ိုံိုး၏ ာပစဒေပပံ ္းစ္း ကိို ေမင္င္းႏွင့္တင္္ ္
လိုပ္စ ံင္စ ခ ေ စ္စ ံ အုနး တင္းစုံက္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အတြက္ (အတလ္ေပ လက္မတ္ုိိုးေ င္း က ခိုိင္ငံတကံ
လိုပ္စ ံင္စ္းအ ြြခ မ္ံးုံ တင္ေပခိိုင္ လ္္သည္။ ဤ ိိုြေပ လိုပ္ ္ံးဝတ္မမတ္ံး႐ိုံိုးအစ ေ င္င္းႏွင့္ စ္ံမ စံ ္ ပ္ကိို
ေ င္း လ္ အ ္ိ ြစ ံစံ ္ ပ္ကိို အတလ္ေပ ္ ္ ိိုြမဟိုတ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ လိုပ္စ ံင္လံစ ံ စ ြမ တိိုင္မပ
အ ္ိ ြစ ံ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းကိို လက္ ံ္ ္ မလိိုအပ္ဘခ ေ စ္ စ
ခင္းႏွင့္ ံ အမမမ္ံးကိို မစပ္င္ခိုိငစ
္ ံ္လလ္း ိိုလိို လ္မံ
အလိိုအစလ္ံက္ အက္ံ းဝင္စစ လ္ (ဤလိုပ္ုံိုးလိုပ္ - အတလ္ေပ လက္မတ္ုိိုးေ င္း လ္ စ္ြေ စ္္ပ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
လ္းမ္ံးခငင္းႏွင့္္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ပိိုမိို ိ္ိလိို ပါက လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း မ က္ ိိုင္စတံင္းႏွင့္စ ံ္လလ္း) ကိုလ မဂၢ
၂ စံမ္က္ခံ ၃၅ ကိိုၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)္သည္။ လံို ံ စ္း စကံင္စပ လ္ (စ္ံမ စံ ္ ပ္ကိို ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္
လိုပ္စ ံင္လံ စ ံ ၂၀၀၂ းနလင
ိို ္ ၁ ္က္စ ြမတိိုင္မပ
» ကိုလ မဂၢလနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ လ္ ေမ ္မံ အစိုိး္၏
လစ
ခ ေပံင္းစပးလိိုက္ နက ေပ ္လလ္ က္ဝင္စအံင္
လိုပ္စ ံင္ ္က္မ္ံးကိို စိစစ္္ ္အတြက္ ကမၻံလံိုး ိိုင္္ံ
လိုပ္ခိုိင္စြမ္း္ိ လင္းႏွင့္္) တ္ံးစပ္င္စ္း ႐ိုံိုးကိို အစေ အစ အံး
အစပ္င္ ံစံ လိုပ္င ္းစာ္မ္ံး၊ ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ ိိုင္
္ ံ ကိုလ
တင္ေပ င
ြ င္းႏွင့္္
္ ိ လ္္သည္။ ိိုြမဟိုတ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ လ္
မဂၢအုနး တင္းစုံက္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ၂၀၁၇ စအံက္တိို
ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ က္ းလြ ္စ ံ အမမမ္ံးအံး ာပစဒ ေပ ေ င္း
ဘံလ ခင္င္းႏွင့္ ဒပးင္ဘံလမ္ံးတြင္ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ အုနး
ိိုြမဟိုိုတ္ က္ းလြ ္ နမ္ံးကိို (စၾကေငံ ္က္ လ္ ၂၀၀၂
အစလ္းအစဝးမ္ံးေ င္င္းႏွင့္ အေ ံးစ းြ စခြး ပခမ
ြ ္ံးကိို လိုပ္စ ံင္
းနလိိုင္ ၁ ္က္စ ြတင
ြ ္ ေပ ္လလ္ က္ဝင္စအံင္
လ္္သည္။ ကိုလ မဂၢလနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ လ္ လ္ိ ြဝက္
လိုပ္ခိုိင္စြမ္း္ိ လ္င္းႏွင့္) ာပစဒ ေပ ေ င္းကိို
တိိုင္ၾကံး ္က္ အစပအစာ္ကိို ုံး္ိ ပပး အလြ ္ ိိုးစ ံ
လက္ ံစ ံ စ္ံမစံ ္ ပ္စၾကေငံ ္က္ ပိုဒ္မ ၁၂ (၃)
အေ စ္ အပ္က္မ္ံး က္တိုိက္ေ စ္စ စ ံ ယံိုၾကလ္
ကိို ေပ လိုပ္ ခင္းႏွင့္ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။
ိိုင္မံစ ံအစုံက္အုံးမ္ံး္ိစ ံ
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းမ္ံး အံးလံိုးခင္င္းႏွင့္ အစေ ံလတ
ြ ္လပ္ ြငင္းႏွင့္အ
္ ံးလံိုး
္ိ းစ ံက္ေ င္းကိို ္င္ ိိုင္စပး လ္္သည္။ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း

21
းယံး ၄္သည္။ ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ တ
ံ င
ြ း္ ္ိ ကမၻံက
င္းႏွင့္ လ
ို မဂၢ င
ိို ္
္ ံ စံိုစမ္းစစ္စ းမမမ္ံးကိို ခိုိင္ငံေပင္ပတြင္
၁၈၇
လြတလ
္ ပ္စ ံ ခိုင
ိ င
္ တ
ံ ကံ အ ္က္အလက္္ံစ စ
ြ ္း လိုပ္စ ံင္လ္က္္ိ လ္္သည္။

လိုပစ
္ ံင္ ္က္
» ခိုိင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမတ္ံး႐ိုံိုး ICC ၏ တ္ံးစ္း အေ ံး
လမ္းစၾကံင္းတစ္ မ
ို ံ က္ းလြ ္ န လ္ တတိယခိိုင္ငံ၏
၂၀၁၇ စမလတြင္ ကိုလ မဂၢ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ လ္ ခိိုင္ငံ ံးေ စ္စ လ္င္းႏွင့္အ ါတြင္ ေ စ္ လ္္သည္။ ုိိုတတိယခိိုင္ငံ
ခိိုင္ငံတကံ အ ္က္အလက္္ံစ ြစ္း စပမံ ္က္ကိို လ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ က္ းလြ ္ နက ၂၂၀ းနလိိုင္ ၁ ္က္မ
အစ္းစပေလတ္လိိုက္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ ေမ မ
္ ံခိုိင္ငံတင
ြ ္ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ စ့ပတ္သက္၍ က္ းလြ ္စ ံ အမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ စၾကေငံ ္က္
လြတ္လပ္စ ံ ံိုးေ တ္ ္က္ ၃၄/၂၂ ကိို ပိုဒ္မ ၁၂(၃) ကိို စလ္ံက္ုံးစ ံ ိိုြမဟိုတ္ ပါဝင္
စဘံတနလက္ ံ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ုိိုလိုပ္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္အ
္ ံာံကိို ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ ုံးစ ံ ခိိုင္ငံေ စ္ပါက ခိုိင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမ တ္ံး႐ိုံိုး
အုနး ေ င္င္းႏွင့္ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ အံာံေ င္င္းႏွင့္ ္ ပ္စခံင္ုံးေ င္း၊ ICC က ုိိုက္ းလြ ္ နကိို စစ္စ း့ပတ္သက္၍ စပ္င္္ ္
လာ္းပ ္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ လနမ ္စ ံ က္ ံမမ၊ မိုဒိမ္းမမခင္င္းႏွင့္ ာပစဒအ္အံာံ္မ
ိ လ္ေ စ္ လ္္သည္။
လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံး၊ တ္ံးာပစဒေပင္ပလိုပ္္ပ္မ္ံး၊
ခမတ္ပိတ္ တ္ေ တ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ အံာံေ င္င္းႏွင့္ တ္ေ တ္ေ င္း၊ ၆္သည္။ တတိယခိိုငင
္ မ
ံ ္ံးတြင္ လိုပစ
္ ံင္ေ င္း - ကမၻံလံိုး င
ိို ္
္ ံ
အတင္းအက္ပ္စေ ္ံ စ ္ံက္စစေ င္း၊ အတင္းအက္ပ္ တ္ံးစပ္င္ပင
ိို ္ င
ြ င္းႏွင့္အ
္ ပါအဝင္ ယ္ပယ္ ္ခြုြငတ
္ ္ံးစပ္င္ပင
ိို ္ င
ြ င္းႏွင့္္
၁၈၈
စ ္ပ္စ္ြစေပံင္းစစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တ္ံးာပစဒခင္င္းႏွင့္မလပစ ံ
အိိုးအိမ္စလ္းစိမ္ ္က္ ပးမမ တိိုြကိို က္ းလြ ္ နမ္ံးမ » ခိိုင္ငံအမ္ံးစိုတင
ြ ္ က္ းလြ ္ နမ္ံးကိို ၎တိိုြ၏ ခိုိင္ငံအတြင္း
တံဝ ္အေပလ္င္းႏွင့္အဝယနစ္းခင္င္းႏွင့္ ံ္ နမ္ံးမ တ္ံးမ္တမမ္္ိစ္းကိို
စပ္င္္ ္လိိုအပ္စ ံ္လလ္း ေမ ္မံခိုိင္ငံအတြင္းတြင္
စ ္ံစစစ ံ အေမင္ေ င္င္းႏွင့္ စစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ လံို ံ စ္းတပ္မ္ံးက
လြတ္ ငိမ္း ြငင္းႏွင့္က
္ ိို အေပလ္င္းႏွင့္အဝ ပးပါးစပးုံး ေ င္င္းႏွင့္
က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္
ေမ ္မံခိုိင္ငံေပင္ပ ္ိ က္ းလြ ္ နမ္ံးကိိို
အလြခ ံိုးစံးေပ မမမ္ံး၏ အ ္က္အလက္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
အမမအ င္း ေပ လိုပ္္ံတြင္ အေ ံးခိိုင္ငံတိိုြတြင္ ေပပံ ္းစ ံ
အစေ အစ မ္ံးကိို စ ံ္ေပ လ္္သည္။၁၈၆ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ
တစ္စလံကလံိုးတ္ံးစပ္င္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္္ ကိို
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံအ ္က္အလက္
အ ံိုးေပ စကံင္းေပ မလ္္သည္။
္ံစ ြစ္း စပမံ ္က္(UNFFM)အစ ေ င္င္းႏွင့္ ၎၏ လိုပ္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္က
္ ိို
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္အေပင္ က ္င္ ေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္
ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ ၂၀၀၂ ိုခစ္တင
ြ ္ ေမ ္မံစစ္တပ္၏
္မ္းေပလ္စေမံက္ပင
ိို ္းအပါအဝင္ အေ ံးအပိိုင္းမ္ံးတြင္
လက္ုတ
ခ င
ြ ္ အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း အပါအဝင္
္ိ းစ ံက္မမမ္ံးကိိုလလ္း စစ္စ းခိိုင္္ ္ တိိုး ္ခြမလ္ဟို ိို လ္္သည္။
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္ ံ္ လ္င္းႏွင့္ ေမ ္မံခိိုင္ငံမ
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံအ ္က္အလက္
ံ္ န ံးစကံင္ ၆ ာပး လ္ ဘယ္လ္ဂ္ပယံခင္င္းႏွင့္
္ံစ ြစ္း စပမံ ္က္(UNFFM) ၏ အတြင္းဝ ္မ္ံး႐ိုံိုးတြင္ လိင္
အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ က္ံးမ အစေ ေပ အၾကမ္း က္မမမ္ံးကိို ေပင္ စ္တြတ
ိို င
ြ ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ လိုပ္စ ံင္စ စ ံ

အုနးေပ ကၽြမ္းက္င္စ ံ က္ံးမစ္း္ံအႀကံစပးပိုဂၢိ လ္တစ္ာပးကိို ေပင္ စ္စ္ ခ

ံ င္င္းႏွင့္ ဘံဝဓံတ္စငြြကိုမၸာပ Total ကိို

ုလ္င္းႏွင့္ င
ြ ္းုံး လ္္သည္။ တိိုင္ၾကံး ခင္းႏွင့္ၾက လ္္သည္။
“စိတ္ဓံတ္ပိိုင္း၊ စငြစၾကး၊ စုံက္ပံင္းႏွင့္ပြစ
ိို ံင္စ္းခင္င္းႏွင့္
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံ အ ္က္အလက္ စစ္ဘက္ ိိုင္္ံ အကနအလပမ္ံးစပး္ ္ တံဝ ္ယနုံး လ္င္းႏွင့္
္ံစ ြစ္း စပမံ ္က္(UNFFM) ၏ လိုပ္ပိိုင္ င
ြ င္းႏွင့္က
္ ိို ၂၀၁၇ စက္တင္
ေမ ္မံစစ္တပ္၏ တပ္္င္းခင္င္းႏွင့္ ပးကပ္စြံ ပနးစပါင္းစ စ ံ
ဘံလ တြင္ တိိုး ္ခြ ခင္းႏွင့္ ပပး ၂၀၁၈ မတ္လတြင္ ၾကံးေ တ္ အစပ္င္ ံ
ပိိုက္လိိုင္း စပမံကိ ္းတြင္ ကိုမၸာပ မ
ြခ
စံကိို တင္ေပမလ္ေ စ္ကံ အ ံိုး တ္ အစပ္င္ ံစံကိို ၂၀၁
က္ းလြ ္ နမ္ံးေ စ္ ေ င္င္းႏွင့္ “လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္မမကိို
စက္တင္ဘံလတြင္ တင္ေပမလ္္သည္။
မၾကံ ာ စ စ္တက္ေပ လိုပ္ေ င္း” အတြက္ ေမ ္မံစစ္တပ္မ
၁၈၉
ယစ ြအုိ ေမ ္မံအစိိုး္ လ္ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လြတ္လပ္စ ံ တံဝ ္္ိ လ္္သည္။ တ္ံးစပ္င္စ္း လိိုအပ္ ္က္
ခိိုင္ငံတကံအ ္က္အလက္ ္ံစ ြစ္း စပမံ ္က္(UNFFM) ခင္င္းႏွင့္ အစေပံင္းအလခမ္ံး စၾကံင္င္းႏွင့္ ဘယ္လ္ဂ္ပယံ၏
ပနးစပါင္းလိုပ္စ ံင္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ယ္ပယ္မ္ံးအတြင္း ိိုြ အမမအ င္းလိုပ္စ ံင္မမ လ္ ၂၀၀၈ တြင္ ပိတ္ ခင္းႏွင့္္ လ္္သည္။
ဝင္စ္ံက္္ ္ ြငင္းႏွင့္ေ္ ပ ေ င္းမ္ိ ေ င္င္းႏွင့္ ေမ ္မံခိုိင္ငံမ ုြက္စေပး အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း လ္ ေပင္ စ္ာပစဒ တြင္
လံစ ံ ံ္ န ဒိုကၡ လ္မ္ံးကိို စမးေမ ္းေ င္းအပါအဝင္

22
 အမမမဟိုတ္ ေ င္င္းႏွင့္ ေပင္ စ္၏ အမမအ င္း လိုပ္စ ံင္မမကိို ိိုြမဟိုတ္ အေ ံးစဒ တြင္ လိုပ္စ ံင္စ စ ံ ကိုမၸာပမ္ံးကိို
၁၉၀ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမမ္ံးကိို
၂၀၀၆ တြင္ ပယ္ ္က္ ခင္းႏွင့္္ လ္္သည္။
က္ းလြ ္ လ္င္းႏွင့္အစပေ တိိုင္ၾကံး ္က္မ္ံး လ္ ုိိုကိုမၸာပမ္ံးကိို
္လဒ္စကံင္း ္္ိခိုိင္ လ္္သည္။
၂၀၁၅ ခ
ို စ္တင
ြ ္ ေပလ္ုခစ္းဝ ႀ္ ကပး၊ လနဝင္မမႀကပးၾကပ္စ္းခင္င္းႏွင့္
ေပလ္ နြအင္အံးဝ ္ႀကပး လလ္းေ စ္ လ္င္းႏွင့္ ဒိုတိယဗိိုလ္ ္ ပ္ႀကပး
ကိိုကိို ကိို စစ္္ံးဝတ္မမမ္ံး၊ လန ံး ္င္းစံ ံစုံက္ုံး
မမ ိိုင္္ံခင္င္းႏွင့္ လာ္းပ ္းမမမ္ံးအတြက္ စ
ြ ္းံလ ္တင
ြ ္ ာပမံ ၁၉၉၆ ိုခစ္တင
ြ ္ ေမ မ
္ ံတစ္စို လ္ ေမ ္မံစစ္တပ္မ

တိိုင္ၾကံး ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ကိုလ မဂၢ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ၏ အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း၊ တ္ေ တ္ ံ္ေ င္း၊ မိုဒိမ္းမမခင္င္းႏွင့္

ေမ ္မံကိိုယ္စံးလယ္ အ ြြခ စ ါင္းစ ံင္က ဒိုတိယ လာ္းပ ္းမမ အပါအဝင္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ္ိ းစ ံက္ေ င္းကိို

ဗိိုလ္ ္ ပ္ႀကပးကိိုကိို ကိို စ

ြ ္းံလ ္ ယ္ပယ္အတြင္း ံ္ နမ္ံးေ စ္စၾကံင္း အစမ္ိက ေ္ ပလ္စုံင္စို္ိ ယနခိိုကယ္

အေပစ္ကင္းလြတ္ ြငင္းႏွင့္္စပးေ င္းေ င္င္းႏွင့္ Unocal ကိို တိိုင္းတစ္ပါး ံး တ္ံးမ စ္ ံမမ

ကံကြယ္ စပး ခင္းႏွင့္စ ံစၾကံင္င္းႏွင့္ တိိုင္ၾကံး ္က္ကိို က္လက္ တိိုင္တ ္း ္က္ာပစဒေ င္င္းႏွင့္ တိိုင္ၾကံး ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ အ ြြခ မ္ံးက
၁၉၁ စစ္စ း ခင္းႏွင့္ ပပး “ ယနခိိုကယ္ Unocal အစ ေ င္င္းႏွင့္
မလိုပ္စ ံင္ ခိိုင္ ခင္းႏွင့္စပ္သည္။
ပိိုက္လိိုင္း ယ
ြ ္တ ္းစ ံ စဒ မ ေပလ္ နမ္ံး၏

ုိိုြအတန အ္ပ္ ံးကိစၥမ္ံးကိို ယ္ပယ္ေပင္ပ အ ြင္င္းႏွင့္အစ္းခင္င္းႏွင့္ စ ုိိုင္မမဘဝကိို ေမင္င္းႏွင့္တင္္ ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ

တ္ံးစပ္င္စ္းအတြက္ တ္မတ္ုံးစ ံ ာပစဒတြင္ စပမံကိ ္းမ္ံးတြင္ ္ံပိုစ
ံ ငြစုံက္ပံင္းႏွင့္ ပပး တ္ံးလိိုမ္ံးကိို
အ္ပ္ ံးတိိုင္ၾကံးမမမ္ံးကိို ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ စ္ ံစၾကးမ္ံး စပး္ ္ စဘံတန လ္” ဟနစ ံ
္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ CARSV ၁၉၂
တ္ံး႐ိုံိုးစပ္င္ ္က္ကိို ္မတ္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ အမမကိို ၂၀၀၅
ၾကံ္ံပါေ စ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ တံဝ ္္ိေ င္းတိြက
ို ိို ေ စ္စစစ ံ
အစေ ံအစ ံက္အအံိုအတြက္ ံ တ္မတ္ စကံင္း ိုခစ္တင
ြ ္ ပိတ္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။

တ္မတ္တတ္ၾက လ္္သည္။ ဤကိစၥခင္င္းႏွင့္ စပ္လ္ာ္း့ပတ္သက္၍ ပဋိပကၡစဒ

(ဃ) တံဝ ယ
္ ခ
န ိုိငမ
္ မ လမ္းစၾကံင္း းယံး

ေပလ္တြင္းအ င္င္းႏွင့္

တစ္ားပ ္င္း တံဝ ယ

္ မ
န မ ခိင
ို င
္ ံ တံဝ ယ
္ မ
န မ ခစ္ လ
ို ိုးံ

တ္ံးစ္း တ္ံးစ္း တ္ံးစ္း

္ံးဝတ္တ္ံး႐ိုံိုး - ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ ၂၀၀၈ အစေ ံာပစဒအ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ တ္ံးမ စ္ ံမမကိို
အ ြင္င္းႏွင့္အစ္းမ္ံးကိို အ္ပ္ ံးမ တိိုင္ၾကံးေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္
(စစ္တပ္အတြက္ အ ံိုးမေပ စ ံ) -
အံာံတလ္စစစ ံအံးေ င္င္းႏွင့္ ပိုဒ္မ ၃၇၇ ယ္စေမအေပင္ဘက္ တ္ံးစပ္င္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္က
္ ိို
ိိုြမဟိုတ္
ကိို ခိိုင္ငံစတံ္တ္ံး႐ိုံိုး ္ ပ္တင
ြ ္ လက္ ံက္င္င္းႏွင့္ ံိုးစ ံ တတိယခိိုင္ငံမ
တစ္စလံကလံိုးတ္ံးစပ္င္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္က
္ ိို
အ ံိုးေပ ေ င္း တိိုင္ၾကံးေ င္း
လက္ ံက္င္င္းႏွင့္ ံိုးစ ံ တတိယခိိုင္ငံ
င္င္းႏွင့္စ ေစံ ကိို အလံးတနတ္ံးစ္း ခငင္းႏွင့္္
စစ္တ္ံး႐ိုံိုး
ာပစဒအ္ စ္း ံး င
ြ င္းႏွင့္ေ္ ပ ေ င္း တ္ံးစ္းမဟိုတစ
္ ံ
္ခတ္ံး႐ိုံိုး
ေမ ္မံခိုိင္ငံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံ္မ္င္
တ္ံးစ္းမဟိုတစ
္ ံ စံိုစမ္းစစ္စ းစ္း စကံ္မ္င္မ္ံး
စစ္တပ္၊ ဝ ္ႀကပးမ္ံး၊ ဝ ္ႀကပးါံ မ္ံး ခင္င္းႏွင့္
လတ္စတံ္ကိိုယ္စံးလယ္မ္ံး
အ္ပ္ ံးလနမမစ္းအ ြြခ မ္ံးမ လနုို
လံမြစ ံ္ပု
ြခ ိုတ္ေပ ္ ္က္မ္ံး

23
 ိိုင္ငံတကံအ င္င္းႏွင့္

တစ္ားပ ္င္း တံဝ ယ

္ မ
န မ ခိင
ို င
္ ံ တံဝ ယ
္ မ
န မ ခစ္ လ
ို ိုးံ

အလံးတနတ္ံးစ္း ခငင္းႏွင့္္ တ္ံးစ္းမဟိုတစ

္ ံ
တ္ံးစ္း
အံာံ္င္ ္ ္ မ္း ပး
ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္တ္ံး႐ိုံိုး (ကိုလ မဂၢ ္ ပ္စခံင္မမမ္ံး ိိုင္္ံ ကိုလ မဂၢ
လံို ံ စ္း စကံင္စမ
ပ လစ
ခ ေပံင္းစပးေ င္း၊ လိုပ္စ ံင္စ္းအ ြြခ
ကိိုယ္တိိုင္လစ
ခ ေပံင္း စပးေ င္း တ္ံးစ္းမဟိုတစ
္ ံ
(အလြ ္ေ စ္ခိိုငစ
္ ေ မ္ိစ ံ္လလ္း)
ကိုလ မဂၢအုနးလိုပ္င ္းစာ္မ္ံး
ိိုြမဟိုတ္ အေ ံးခိုိင္ငံမ ၎၏
(ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ အုနးကိိုယ္စံးလယ္မ္ံး
ခိုိင္ငံ ံးခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ စစ္စ းစပး္ ္
အပါအဝင္ အုနးကိိုယ္စံးလယ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
ခ ေပံင္းစပးေ င္း)
လစ
လိုပ္စ စ ံ အ ြြခ မ္ံး)၁၉၃

အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္း

ပံိုစံအံးလံိုးကိို ယ္္ံးေ င္း ိိုင္္ံ စကံ္မတပ
ခင္င္းႏွင့္

ကစလး နငယ္အ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ

လိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္းတိိုြကိို အစပ္င္ ံစ ံ
အ ြြခ ဝင္ခိုိငင
္ ံ

ကိုလ မဂၢလနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ

ကမၻံလံိုး ိိုင္္ံ အကခေ တ္စံတမ္း

ကိုလ မဂၢလနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ၏

ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္းအုနးလိုပ္င ္းစာ္မ္ံး

ကိုလ မဂၢလနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ၏

တိိုင္ၾကံးစ္းလိုပ္ုိုးံ လိုပ္ လ္း

ိိုင္ငံတကံအ င္င္းႏွင့္ခင္င္းႏွင့္ က္စပ္ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စစ္ ံို႐ိုိုးံ မ္ံး

တစ္ားပ ္င္း တံဝ ယ

္ မ
န မ ခိင
ို င
္ ံ တံဝ ယ
္ မ
န မ ခစ္ လ
ို ိုးံ

တ္ံးစ္း

ိိုင္ငံတကံအ င္င္းႏွင့္ခင္င္းႏွင့္ က္စပ္

တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စစ္ ံို႐ိုိုးံ မ္ံး ေ စ္လံခိုိင္စေ

(ယ ိုအ ္ိ ္တင ိုိ ္)

ြ ္ မေ စ္ခင

24
အ း္ ၄္သည္။ ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ာ
ံ ပစဒအ္ ္ံးဝတ္မမ င
ိို ္
္ ံ တစ္ားပ ္င္းတံဝ ယ
္ မ
န မ

လက္္ိ ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ တစ္ာပး ္င္း အမမ ိိုင္္ံ တံဝ ္ယနမမကိို ္္ိ္ ္ ိ ံုင္္ံးစ ံ အ က္အ ခမ္ံး္ိ စ ံ္လလ္း (အ ္း ၂ ခင္င္းႏွင့္ ၃ တြင္
ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ) အ ္ိ ြစ ံ ၽြင္း ္က္အမမမ္ံး - ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးကိို ေပလ္တြင္းာပစဒစအံက္တြင္
စပ္င္ လ္္သည္။ စအံက္ပါ အ ္း လ္ ေပလ္တြင္း္ံးဝတ္မာ
မ ပစဒအစေ အစ ခင္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံတကံစံ တ္မတ္ ္က္မ္ံးအ္ ္ိ ြယြင္း ္က္အ ္ိ ြကိို
မပးစမံင္းုိိုးေပုံး လ္္သည္။ ဤအ ္းကိို (၁) ာပစဒမ္ံး ေပ လ
္ လ္ေပ ေပင္္ ္ အတြက္ လိုပ္င ္းစာ္ ခင္င္းႏွင့္ (၂) အ ံဂတ္တြင္
တံဝ ္ယနမမပိိုမေိို မင္င္းႏွင့္မံးလံစစ္ ္ အစေ အစ စေပံင္းလခေ င္း ္ိစစ္ ္ ဟနစ ံ ္လ္္ြယ္ ္က္ ခစ္ ိုေ င္င္းႏွင့္ လိုပ္စ ံင္ုံးေ င္းေ စ္ လ္္သည္။
ာပစဒ လ္ စေပံင္းလခတတ္ ပပး လက္္ိာပစဒ အစေ အစ ကိိုလလ္း ဂ႐ိုိုေပ ပပး စစ္စ း င္င္းႏွင့္စၾကံင္း မတ္ ံး င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။

(က) ာပစဒ ြြခ စလ္းပံို

၁၉၄၉ ဂ္ပ ပဗံလပလံ ံ၏ အ ြခြ ဝင္ခင

ိုိ ္ငံေ စ္စ ံ္လလ္း ေမ ္မံခိုိင္ငံာပစဒ လ္ စစ္္ံးဝတ္မမ
မ ္ံးကိို ္ံးဝတ္မမအေ စ္ မ တ္မတ္စပ္သည္။
ေမ ္မံခိုိင္ငံာပစဒ လ္ လန ံး ္င္းစံ ံ စုံက္ုံးမမခင္င္းႏွင့္ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမတိိုြကိို ္ံးဝတ္မမအေ စ္ မ တ္မတ္စပ္သည္။ ္ံး တ္ႀကပးပိုဒမ
္
၃၃၀ ခင္င္းႏွင့္ ၃၃၁ ( ြငင္းႏွင့္မ
္ စေပံ္ ္ ိိုြမဟိုတ္ ပစၥလ္းာစၥံေပ ္လလ္ုိ ္း မ
ိ ္းမမ မေပ ခိုိင္္ ္ မ
ိ ္းစေ ံက္မမအေ စ္ ံက္င္မမ/ ေပင္းေပင္းု ္ု ္
ဒာ္္ံ္စစမမကိို တမင္ေ စ္စစေ င္း) ကိို ဤ အမမ၏ အေ ံးကိစၥ္ပ္မ္ံးကိို စပ္င္ခိိုင္စ ံ္လလ္း လာ္းပ ္းမမကိို ္ံးဝတ္မမအေ စ္ မ တ္မတ္စပ္သည္။

အ ္း ၂ (ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ံးလလ္ေ င္း) တြင္ စ ံ္ေပုံး လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း ၂၀၀၈ အစေ ံာပစဒ လ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးအတြက္ စစ္တပ္မ တံဝ ္ယနမမ္ိ္ ္ ိ ံုင္္ံးစ ံ အ က္အ ခမ္ံးကိို ေ စ္စစ လ္္သည္။

ပုမအ ္က္မံ ၂၀၀၈ အစေ ံာပစဒ၏ ပိုဒ္မ ၄၄၅ အ္ ယ င္စစ္အပ

ို ္ ္ ပ္စ္း၏ အ ြြခ ဝင္မ္ံး၊ ခိိုင္ငံစတံ္ ငိမ္ဝပ္ပိေပံးစ္းခင္င္းႏွင့္
တ္ံးာပစဒစိိုးမိိုးစ္း၊ ခိိုင္ငံစတံ္ စအး ္မ္း ံယံစ္းခင္င္းႏွင့္ ြံြ ိ းစ္းစကံင္စပ၊ အစိိုး္အ ြြခ ဝင္မ္ံးကိို ၎တိိုြ အိုပ္ ္ ပ္ ခင္းႏွင့္စာ္အတြင္း ( ၂၀၁၁
း ္ ဝါ္ပ ၁ ္က္စ ြတင
ြ ္ တ္ံးဝင္ အ ံိုး တ္ ခင္းႏွင့္ လ္) က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ အမမမ္ံးအံးလံိုး အံး တ္ံးစပ္င္မမကင္းလြတ္ ြငင္းႏွင့္စ
္ ပးုံးေ င္းေ စ္
၁၉၄
လ္္သည္။

ဒိုတိယအ ္က္မံ ုိိုအ ္ိ ္မစ့ပတ္သက္၍ က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးအတြက္ ၂၀၀၈ အစေ ံာပစဒ လ္ စစ္တပ္ဝ ္ုမ္းမ္ံး က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ
၁၉၅
အမမမ္ံး လ္ “ စစ္ ံို႐ိုိုးံ စ စ္္ိ စစ္တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးတြင္ ံ ံိုးေ တ္္မလ္ ေ စ္ ပပး ုိို ိိုြစ ံ ကိစၥ္ပ္မ္ံးအတြက္ ကံကြယ္စ္း အ ြြခ မ္ံး
၁၉၆
စစ္စ ံပတိ၏ ံိုးေ တ္ ္က္က အတလ္ေ စ္စၾကံင္း ေပပံ ္းုံး လ္္သည္။ ာပစဒအ္ ကံကြယ္စ္းအ ြြခ မ္ံး လ္ လက္ က္ကိိုင္
၁၉၇
တပ္ ြြခ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ ိိုင္ လ္င္းႏွင့္ ကိစၥ္ပ္မ္ံးတြင္ လြတ္လပ္စြံ စပမံ စစ္စ း ံိုးေ တ္ ြင္င္းႏွင့္ ္ိ လ္ဟို ေပပံ ္းုံး လ္္သည္။ စစ္တပ္၏
တ္ံးမ္တမမ ္ိမ္ိကိို ခိုိင္ငံစတံ္တ္ံး႐ိုံိုး ္ ပ္မ စစ္စ းစလင္းႏွင့္ မ္ိစပ္သည္။

၁၉၅၉ ကံကြယ္စ္းတပ္မ္ံးအက္ာပစဒအ္ လန တ္မမ၊ အေပစ္မကင္းစ ံ တ္ေ တ္မမခင္င္းႏွင့္ မိုဒိမ္း မမအပါအဝင္ အမမမ္ံးကိို တံဝ ္
ုမ္းစ ံင္စ စာ္ ိိုြမဟိုတ္ ေမ ္မံခိုိင္ငေံ ပင္ပ ိိုြမဟိုတ္ မၼတက စစလတ္စ ံ ယ္ေ ံးစဒ တြင္ က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္ပါက စစ္တ္ံး႐ိုံိုးတြင္
၁၉၈
ၾကံး ံစစ္စ း္ လ္္သည္။ “တံဝ ္ ုမ္းစ ံင္စ စာ္” ဟနစ ံ စကံးလံိုး လ္ အလြ ္က္ယ္ေပ ြ္ ပပး “ုိိုပိုဂၢိ လ္ လ္ ္ ္ နအံး
တိိုက္္ ္အတြက္ စစ္ဘက္ ိုိင္္ံ လိုပ္င ္းစာ္မ္ံးကိို လိုပ္စ ံင္စ စ ံအ ြြခ တစ္ ြြခ ခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ စ ံ ိိုြမဟိုတ္ ပါဝင္စ စ ံ အ ္ိ ္”
၁၉၉
ကိို ိိုလိို လ္္သည္။

ုိိုြစၾကံင္င္းႏွင့္ စဘံတ္ံးအ္ ုိိုအမမမ္ံးကိို အ္ပ္ ံးတ္ံး႐ိုံိုး ိိုြ လစ

ခ ေပံင္း္ ္မံ စစ္တပ္အ္ံ္ိမ္ံးက ုိိုစစ္ ံး လ္ တံဝ ္
၂၀၀
ုမ္းစ ံင္စ ေ င္း မဟိုတ္ဟနစ ံ အေမင္ေ င္င္းႏွင့္ စဘံုံး က္ ံ လ္င္းႏွင့္ အစေ အစ တြင္ ံ ေ စ္ခိုိင္ လ္္သည္။ ၂၀၁၆ စမလတြင္
အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္း ပံိုစံအံးလံိုးကိို ယ္္ံးေ င္း ိိုင္္ံလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း စကံ္မတပ ိိုြ တင္ေပစ ံ အစပ္င္ ံစံ၌
ခိိုင္ငံတကံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအ ြြခ အစလ္းမ္ံးစြံ လ္ စစ္တပ္ဝ ္ုမ္းမ္ံးက အ္ပ္ ံးမ္ံးကိို လနြအ ြင္င္းႏွင့္ အစ္း ္ိ းစ ံက္မမ
၂၀၁
က္ းလြ ္ လ္င္းႏွင့္အ ါတြင္ အ္ပ္ ံး တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးတြင္ စပ္င္ င္င္းႏွင့္စၾကံင္း ိအံးစပးၾက လ္္သည္။ ကိုလ မဂၢလနြအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္းစကံ္မတပအ္
စစ္တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးအစ ေ င္င္းႏွင့္ စစ္တပ္ဝ ္ုမ္းမ္ံးကိို တ္ံးစပ္င္ခိိုင္ေ င္းအပါအဝင္ ကိစၥ္ပ္အံးလံိုးတြင္ လိုပ္စ ံင္ခိုိင္ လ္င္းႏွင့္ က္ယ္ေပ ္ြစ ံ
တ္ံးစပ္င္ ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္္ လ္ ေပင္းု ္စ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္ အစ္း ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးအတြက္ အေပစ္စပး္ံတြင္ ၎ဝ ္ုမ္းမ္ံးအံး
၂၀၂
လြတ္ ငိမ္း ္မ္း ံ ြငင္းႏွင့္စ
္ ပး ိိုင္မမ ကိို ေ စ္စစစၾကံင္း စတြြ္္
ိ လ္္သည္။ လြတ္ ငိမ္း ္မ္း ံ ြငင္းႏွင့္္ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံးအစပေ
ကိုလ မဂၢ၏ စ ံက္ ံိုးတင္ေပ ္က္တြင္ စ ံ္ေပုံး လ္မံ စစ္ ို႐ို
ံ ံိုးမ္ံး၏ တ္ံးစပ္င္ပိိုင္ င
ြ င္းႏွင့္က
္ ိို စစ္တပ္ဝ ္ုမ္းမ က္ းလြ ္စ ံ

25
စစ္ဘက္ကံကြယ္စ္း အမမမ္ံးအတြက္ ံ ပး ္ြက ္ြ တ္္မလ္ေ စ္ ပပး လနြအ ြင္င္းႏွင့္ အစ္း ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးအတြက္ ္ ္ုံး ခင္းႏွင့္ ကံ
ပံိုမ ္ေပလ္တြင္းတ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး ိိုြမဟိုတ္ င္င္းႏွင့္စတံ္စ ံစ ္ံမ္ံးတြင္ ခိုိင္ငံတကံာပစဒ ခင္င္းႏွင့္ ုိိုက္တ ္စ ံ ေပင္းု ္စ ံ အမမမ္ံးတြင္
၂၀၃
ခိုိင္ငံတကံခင္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံတကံ္ံးဝတ္မမတ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးမ တ္ံးစပ္င္ င
ြ င္းႏွင့္စ
္ ပး္မလ္ဟို ိို လ္္သည္။

ေမ ္မံအစိိုး္ လ္ ၂၀၁၁ ိုခစ္ခင္င္းႏွင့္ ၂၀၁၆ း ္ ဝါ္ပလ အတြင္း စစ္ ံးမ္ံးက က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ ၃၇ မမကိို တင္ေပ ခင္းႏွင့္ ပပး
၂၀၄
စစ္တပ္မ စပ္င္ ပပးစ ံက္ အ္ပ္ ံးတ္ံး႐ိုံိုး ိိုြ လစ
ခ ပး ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ာပမံ - ၂၀၁၄ ိုခစ္တင
ြ ္ ္မ္းေပလ္ ယ္မ ၁၄ ခစ္အ္ြယ္ မ ္စြမ္း
က ္င္မိ ္းကစလးကိို စစ္ ံးတစ္ာပးက မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္စ ံ အမမႀကပးတြင္ ေပလ္ နလနုိုမ ိအံးစပးစတံင္း ိို ခင္းႏွင့္ၾက လ္င္းႏွင့္ အမမတင
ြ ္ ုိို ိိုြ
၂၀၅
လိုပ္စ ံင္စပး ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္ ုိိုအမမမ္ိ း လ္ ၽြင္း ္က္အစေ အစ တြင္ ံ ေ စ္ ပပး “တံဝ ္ ုမ္းစ ံင္စ စာ္” ဟနစ ံ
၂၀၆
စကံးလံိုး လ္ အလြ ္က္ယ္ေပ ္ြ ပပး ိိုလိို လ္မံ အမမမ္ံးကိို စစ္တ္ံး႐ိုံိုးမ အ မခ ံိုးေ တ္မလ္ဟို စဘံ္ ပပး
၂၀၇
အစေ ံာပစဒအ္ စ ံက္ ိုးံ ံိုးေ တ္ ္က္ကိို တံဝ ္ုမ္းစ ံင္စ စာ္ ဟိုတ္မဟိုတ္ဟနစ ံ အ ္က္ကိို ကိိုင့္ပတ္သက္၍ လိုပ္ပိိုင္ ြင္င္းႏွင့္္ိ လ္္သည္။

းယံး ၅္သည္။ စစ္တပ္၏ းိို ္ြံးစ ံ လနြအ င

ြ င္းႏွင့္အ
္ စ္း ္ိ းစ ံက္မအ
မ တြက္ တ္ံးမခမ
င္းႏွင့္ မ
မ ္ံး

စစ္တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးတြင္ လြတ္လပ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ မံ မတ္က္ေ င္း မ္ိဘခ လ္ိ ြဝက္စ ံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံးေ င္င္းႏွင့္ တိတ္တ ိတ္
လိုပ္စ ံင္ကံ ံ္ နမ္ံးကိို အ ိစပးစလင္းႏွင့္ မ္ိ လ္င္းႏွင့္အေပင္ က္ းလြ ္ နကိို တံဝ ္ယန ိိုင္း္ ္ ပ္က္ကြက္ လ္ကိိုစတြြ္ိ္ ေ င္င္းႏွင့္
၂၀၈
ခိိုင္ငံအ္ံ္မ
ိ ္ံး လ္ ၎တိိုြကိို ၎တိိုြ ာပစဒ၏ အုက္တင
ြ ္ ္ိ လ္ဟို ယံိုၾကလ္ၾက လ္္သည္။ ုိိုြအတန ္ခမ္ံးက ္ိ းစ ံက္မမမ္ံးကိို
၂၀၉
္ံးဝတ္မာ
မ ပစဒအ္ စပ္င္ေ င္းမ္ဘ
ိ ခ ေမ ္မံ္ခတပ္ ြြခ စလ္းကမ္းုိ ္း ိမ္းစ္းာပစဒခင္င္းႏွင့္အလပ အေပစ္ အစ ေ င္င္းႏွင့္ ံ ံိုးေ တ္စလင္းႏွင့္္ိ လ္္သည္။
အ္ံ္ိမ္ံးကိို ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ခတပ္ ြြခ ၏ ေပ ္တမ္းဝင္အ္ံ္ိမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ြြခ စလ္းုံးစ ံ ္ခတ္ံး႐ိုံိုးမ စစ္စ း လ္္သည္။ ုိို ိိုြစ ံ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံး လ္
လြတ္လပ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ မံ မတ္က္ေ င္း မ္ိဘခ က္ းလြ ္ နမ္ံးကိို တံဝ ္ယနမမမ စ္ံင္စေပးစစခိိုင္ လ္္သည္။ အက္ာပစဒအ္ စပးစ ံ
၂၁၀
အေပစ္ဒာ္မ္ံး လ္ ္ံး တ္ႀကပးပိုဒ္မတြင္ ပါ္ိစ ံ ေပစ္ဒာ္မ္ံးုက္ ပိိုမိိုစလ္ံင္းႏွင့္ စပါင္းႏွင့္တတ္ လ္္သည္။

ုိို ိိုြစ ံ အမမမ္ံးကိို ေပလ္ နြတ္ံး႐ိုံိုး ိိုြ လခစေပံင္း င္င္းႏွင့္ ပပး ္ခစလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းေ င္င္းႏွင့္ ုပ္မံစစ္စ း င္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္း လက္စတြြတြင္မန
္ခအ္ံ္ိမ္ံးက အမမကိို ပိတ္္ ္ လိခိမင္းစလင္းႏွင့္္ိၾက လ္္သည္။

( ) ေမ မ
္ ံခိုိငင
္ ာ
ံ ပစဒအ္ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ

ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ံး တ္ႀကပးပိုဒမ
္ ေ င္င္းႏွင့္ မ္း ပးစ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္း လ္ က္ ိိုင္္ံ စဘံတနစံ ္ ပ္ခင္င္းႏွင့္ ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးတမ္း ိိုင္္ံ
ခိုိင္ငံတကံာပစဒမ္ံးတြင္ ပါ္ိစ ံ ခိိုင္ငံတကံ ာပစဒမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အလြ ္ကံြ ေ ံး လ္္သည္။

ေပလ္တြင္းအမမမ္ံး လ္ ခိိုင္ငံတကံအမမမ္ံး၏ ပံိုမ ္ ိိုြမဟိုတ္ အစေ အစ ိိုင္္ံ အ ္က္အလက္မ္ံးေ င္င္းႏွင့္ က္စ ေပ္ ္ မလိိုအပ္စပ္သည္။
ုိိုြေပင္ ေပလ္တြင္းအမမမ္ံး လ္ က္ံးမအစေ ေပ အမမမ္ံးေ စ္ ပပး က္ံးမစံုံးမမ ိိုင္္ံ လနမမ စဘံုံးမ္ံး တ ္ ိိုးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ ိိုင္ ေ င္င္းႏွင့္
ေပလ္တြင္းအမမအမ္ံး စို လ္ ံ္ န က္ံးမကြခေပံးေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္ က္ းလြ ္ နမ္ံးအစပေတြင္လလ္း တနလပမမမ္ိဘခ ံ္ န
အမ္ိ း ံးေ စ္ လ္င္းႏွင့္အမမ၊ က္ းလြ ္ နအမ္ိ း မပး ေ စ္ လ္င္းႏွင့္အမမ စ လ္ေ င္င္းႏွင့္ ေြခ ံး က္ ံေ င္း္ိ လ္္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံာပစဒ လ္
ခိိုင္ငံတကံာပစဒခင္င္းႏွင့္ အစကံင္း ံိုးလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံးမ (CARSV ခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍) ကြခေပံးပံို ကိုိ စအံက္တြင္ (စံလံိုးအေပံ
ေ င္င္းႏွင့္) စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။

အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အၾကမ္း က္ေ င္းမ ကံကြယ္စ္းခင္င္းႏွင့္ တံး ပးစ္း ိိုင္္ံ ာပစဒမနၾကမ္းကိို ၂၀၁၄ ဒပးင္ဘံ တြင္ လနမမ နလံိုစ္း၊
ကယ္ ယ္စ္းခင္င္းႏွင့္ ေပ ္လလ္စ ္ံ ္ုံးစ္းဝ ္ႀကပးါံ မ လနမမ နလိုစ
ံ ္းါံ က စ္း ံး ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ုိိုမနၾကမ္းကိို ေပ ္လလ္စစ္စ းမမ
၂၁၁
လိုပ္င ္းစာ္အ င္င္းႏွင့္ င္င္းႏွင့္ လိုပ္စ ံင္ ခင္းႏွင့္ၾက စ ံ္လလ္း လတ္စတံ္ ိိုြ မတင္ေပ္စ းဘခ ၂၀၁၈ စ စ ေဝါ္ပအုိ လက္္ိမနၾကမ္းကိို
မစၾကေငံခိိုင္စ းစပ္သည္။ ၂၀၁၅ ိုခစ္တင
ြ ္ ုြက္္ိစ ံ လနမ္ိ းခင္င္းႏွင့္ဘံ ံာပစဒကိို အင္အံးစလ္ံင္းႏွင့္စစ လ္ဟနစ ံ ုင္ေမင္ ္က္ေ င္င္းႏွင့္
ဗိုဒၶဘံ ံအမ္ိ း ံးစ္းလမပ္္ံးမမမ္ံး၏ ္ြက္င္မမစၾကံင္င္းႏွင့္ မနၾကမ္း၏ စံပိိုဒ္မ္ံး လ္ အပိိုင္းလိိုက္ အပိိုင္းလိိုက္ ႐ိုမပ္စုြးလ္က္္ိ လ္ (
၂၁၂
အ ္း ၂ (ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ံးလလ္ေ င္း အပိိုင္း က တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)္သည္။

26
27
၁္သည္။ ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ာ
ံ ပစဒအ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယတ
ို မ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မပ
မ ိုစ
ံ မ
ံ ္ံးခင္င္းႏွင့္စပ္လ္ာ္းစ ံ ္ံးဝတ္မမ
မ ္ံး

္ံး တ္ႀကပးပိုဒ္မတြင္ ပါ္ိစ ံ အ ္က္မ္ံးကိို ကိိုးကံးုံးေ င္းမအပ အေ ံးအ ္က္မ္ံး မပါဝင္စပ္သည္။

လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ

ပိုဒမ
္ ၃၇၅ - မိုဒမ
ိ း္ မမ

အမ္ိ း ံးတစ္ာပး လ္ အ ္ိ ြစ ံ ၽြင္း ္က္ကိစၥမ္ံးမလြခ့ပတ္သက္၍ စအံက္ပါ အ ္က္ ၅ ္က္ေ င္င္းႏွင့္ က္စ္ံက္စ ံ အစေ အစ တြင္ အမ္ိ း မပး
တစ္ာပးကိို လိင္ က္ ံလ္င္ (၁) န၏ ခၵမပါဘခ (၂) စဘံတနလပ ္က္ မပါဘခ (၃) စ ံိုး္ ္ ိိုြမဟိုတ္ ုိ ိိုက္ ံက္င္္ ္
စၾကံက္္ြံြ ေ င္င္းႏွင့္ စဘံတနလပ ္က္ စပး လ္င္းႏွင့္အ ါ (၄) အမ္ိ း ံးက န၏ လင္စယံက္္ံးမဟိုတ္ လ္ကိို ိ္ိစ စ ံ္လလ္း
အမ္ိ း မပးက နခင္င္းႏွင့္တ္ံးဝင္လက္ုပ္ုံးစ ံ လင္စယံက္္ံးဟို ယံိုၾကလ့္ပတ္သက္၍ စဘံတနလပ ္က္စပး လ္င္းႏွင့္အ ါ (၅)
စဘံတနလပ ္က္စပး လ္ေ စ္စစ မစပး လ္ေ စ္စစ အ က္ ၁၆ ခစ္စအံက္ေ စ္စ လ္င္းႏွင့္အ ါ တိိုြတြင္ မိုဒိမ္းမမစေမံက္ လ္္သည္။

္င္းလင္း ္က္ - မိုဒိမ္းမမေ စ္စၾကံင္း စပေလြင္္ ္မံ လိင္ က္ ံမမေ စ္စေမံက္ လ္အုိ ုိိုး င
ြ ္းေ င္းေ စ္္ ္ လိုိအပ္ လ္္သည္။

ၽြင္း ္က္ - မိမိ၏း ပးမယံးခင္င္းႏွင့္ လိင္ က္ ံေ င္း လ္ း ပးမယံးက ၁၅ ခစ္စအံက္ မဟိုတ္ပါက မိုဒိမ္းမမမစေမံက္စပ္သည္။

မတ္ ္က္ - ာပစဒ လ္ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလးမ္ံးကိို မိုဒိမ္းမမမ ကံကြယ္္ ္ ံ ေပပံ ္းုံး ပပး ာပစဒ လ္ အမ္ိ း မပး
က္ းလြ ္ နမ္ံးအတြက္ မပါဝင္စပ္သည္။ လိင္ က္ ံေ င္းကိို အမ္ိ း မပးအဂၤါတြင္း ိိုြ လိင္တံုိိုးုလ္င္းႏွင့္ေ င္းတစ္ ိုတလ္းကိို ံ

တ္မတ္ုံး ပပး (အေ ံးအ္ံဝတတ ိိုြမဟိုတ္ လက္ေ င္င္းႏွင့္ ုိိုး ြ ္းေ င္း)
င ၂၁၃
မပါဝင္ လ္င္းႏွင့္အေပင္ ပါးစပ္ေ င္င္းႏွင့္ လိင္ က္ ံေ င္းကခင္းႏွင့္ ိိုြ
ုိိုး င
ြ ္းေ င္းမပါဝင္စ ံ အေ ံးပံိုစံမ္ံးကိိုလလ္း မကံမိစပ္သည္။ ုိိုေပစ္မမမ္ံး လ္ ကံယအိစေခၵပ္က္ေပံးစစ္ ္
္လ္္ြယ္ ္က္ေ င္င္းႏွင့္ စစံ္ကံးမမစ လ္င္းႏွင့္ ပိိုမိိုစ းငယ္ စ ံ ေပစ္မမေ င္င္းႏွင့္ ံိုးုံးခိုိင္ လ္္သည္။ လင္မယံး ္င္းမိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္မမကိို
္ ္လပ္ုံးေ င္း လ္ ခိုိင္ငံတကံစံ တ္မတ္ ္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ္ြက္င္ဘက္ေ စ္ ပပး ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ

လိင္အၾကမ္း က္မမ CARSV ကိစၥ္ပ္ မ္ံးတြင္ အတင္းအက္ပ္လက္ုပ္စစမမမ္ံး လ္ အုနး ေ င္င္းႏွင့္ ေပ ံေ စ္စ လ္္သည္။

ပိုဒမ
္ ၃၅၄ - ကံယအိစေခၵပ္က္ေပံးစစ္ ္ ္လ္္ယ
ြ ္ ္က္ေ င္င္းႏွင့္ စစံ္ကံးမမ

“မလ္ လ္င္းႏွင့္အမ္ိ း မပးကိိုမ ိို န၏ ကံယအိစေခၵကိို ပ္က္ေပံးစစခိိုင္စၾကံင္း ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္ စ ံ္လလ္းစကံင္း ပ္က္ေပံးစစ္ ္

္လ္္ြယ္ ္က္ေ င္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္းစကံင္း စစံ္ကံးပါက ိိုြမဟိုတ္ အမမက္ းလြ ္ပါက..”

မတ္ ္က္ - ေမ ္မံခိိုင္ငံတင

ြ ္ ကံယအိစေခၵပ္က္ေပံးစစေ င္း လ္ က္ံးမစ္း္ံကိစၥေ စ္ ပပး အမ္ိ း ံးက အမ္ိ း မပးကိို ံ က္ းလြ ္ခိိုင္
၂၁၄
လ္္သည္။ အေပစ္ဒာ္စ းငယ္စ ံ္လလ္း ( စုံင္ ၂ ခစ္ ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ဒာ္စငြတပ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ခစ္ ိုလံိုး) ဤအမမ လ္ပိုဒ္မ
၃၇၅ ေ င္င္းႏွင့္ ကံကြယ္စပးုံးေ င္းမ္ိ လ္င္းႏွင့္မိုဒိမ္းမမ၏ အေ ံးပံိုစံမ္ံးေ စ္ လ္င္းႏွင့္ ပါးစပ္ကိို မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း၊ အ္ံဝတတ တစ္ ို ိုေ င္င္းႏွင့္
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း ကိို ကံကြယ္စပးုံး လ္္သည္။ တ္ံးစြခ ိို္ံတြင္ ေပစ္မမစေမံက္စ ံ လိုပ္စ ံင္မမခင္င္းႏွင့္အတန ပိုဒ္မ ၃၅၄ ၏
အဓိကလိိုအပ္ ္က္မ္ံး အ ံိုးေပ ေ င္းကိို က္စ ေပခိုိင္္မလ္ေ စ္ ပပး က္ းလြ ္္ ္ ိမ္းစေ ံက္မမုက္ အမ ္တကယ္
၂၁၅
ကိိုင္တယ
ြ ္မမပါဝင္္ လ္္သည္။ စပ္င္ုံိုးာပစဒတြင္ ဤပိုဒမ
္ အတြင္း စအံက္ပါအ ္က္မ္ံး ပါဝင္ လ္ ဟို ံိုးေ တ္ လ္ - အမ္ိ း မပးကိို
၂၁၆ ၂၁၇
က္ေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္ မ္းေ င္း၊ လိင္မမ ိိုင္္ံ အေပ အမနေ င္င္းႏွင့္ မ္း ခေြ င္း ခင္င္းႏွင့္ ၄ ခစ္အ္ြယ္ မိ ္းကစလး၏ လိင္အဂၤါကိို
၂၁၈ ၂၁၉
ကိိုင္တယ
ြ ္ေ င္း တိိုြပါဝင္ လ္္သည္။ ဤေပစ္မမအတြက္ စဘံတနလပ ္က္စပးခိုိင္ လ္င္းႏွင့္ အ္ြယ္မံ ၁၂ ခစ္ ေ စ္ လ္္သည္။

ပိုဒမ
္ ၂၇၇ - ဓမၼတံခင္င္းႏွင့္ ြက
္ ္င္ လ္င္းႏွင့္ လိင္ က္ မ
ံ မ

“အမ္ိ း ံးခင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ အမ္ိ း မပးခင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ တိ္စၦံ ္ခင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ ဓမၼတံခင္င္းႏွင့္ ြက
္ ္င္ လ္င္းႏွင့္ လိင္ က္ မ
ံ က
မ ိို မိမိ စဘံ

အစလ္ံက္ေပ ”န

28
မတ္ ္က္ - ဓမၼတံခင္င္းႏွင့္ ြက
္ ္င္ လ္င္းႏွင့္ လိင္ က္ မ
ံ က
မ ိို ုို
ို က္ပ့ပတ္သက္၍
ိို ္င္းလင္းစြံ အဓိပၸံယ္ င
ြ င္းႏွင့္္ ေိို င္းမ္စ
ိ ံ္ လလ္း လနပဂ
ို ၢိ လ္၏ စအိုိ

(အမ္ိ း ံး ြမ
ိို ဟိုတ္ အမ္ိ း မပး) ကိို စဘံတနလမ
ပ ္
မ လ
ိ ္င္စတံင္မ လိငတ
္ ေံ င္င္းႏွင့္ုးိို င
ြ း္ ေ င္းကိို ံ ပါဝင္ လ္္သည္။
၂၂၀

လိငတ
္ န က္ ေံ င္းကိို ေပစ္မအ
မ ေ စ္ တ္မတ္ေ င္း လ္ က္ းလြ ္ ္
ံ အ
န မ္ိ း ံးမ္ံးအတြက္ စဘံတနလမ
ပ မ
မ ္စ
ိ ၾကံင္း
က္စ မေပခိိုင္
္ ္ စၾကံက္္ြြံ ေ င္င္းႏွင့္ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မက
မ ိို တိင
ို ၾ္ ကံး္ ္ အ က္အ တ
ခ စ္္ပ္ေ စ္ လ္္သည္။

ပိုဒမ
္ ၃၆၆ - အမ္ိ း မပးကိို အတင္းအက္ပ္လက္ုပ္ င
ိို း္ ္ ္ ေပ စ
္ ပး ေခြ င္း၊ အဓမၼစ ေစ ံင္ေ င္း၊ ေ ံးစယံင္းေ င္း

“အမ္ိ း မပးကိို န၏ ခၵခင္င္းႏွင့္ ြက

္ ္င့္ပတ္သက္၍ တစ္စံိုတစ္ာပးကိို လက္ုပ္္ ္ အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစ္ ္၊ ိိုြမဟိုတ္ လိင္ က္ ံ္ ္
အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ေ ံးစယံင္းေ င္း ေပ ္ ္အတြက္၊ ိိုြမဟိုတ္ လိင္ က္ ံ္ ္ အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း
ိိုြမဟိုတ္ ေ ံးစယံင္းေ င္း ေပ ံ္မလ္ကိို ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္ ုိို္လ္္ြယ္ ္က္ေ င္င္းႏွင့္ ေပ ္စပး ခေြ င္း ိိုြမဟိုတ္ အဓမၼစ ေစ ံင္ေ င္းေပ န
မလ္ နမ ိို္သည္။ ဤပိုဒ္မတြင္ ပါ္ိစ ံ ိမ္းစေ ံက္စ ံ လ္းေ င္င္းႏွင့္ ိိုြမဟိုတ္ အံာံအလြခ ံိုးမမေ င္င္းႏွင့္ ိိုြမဟိုတ္ မလိုပ္မစ လိုပ္စစစ ံ
အေ ံး လ္းေ င္င္းႏွင့္ အမ္ိ း မပးတစ္ာပးကိို အေ ံး လနပိုဂၢိ လ္တစ္ာပးခင္င္းႏွင့္ လိင္ က္ ံ္ ္ အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း
ိိုြမဟိုတ္ ေ ံးစယံင္းေ င္း ေပ ံ္မလ္ကိို ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ ေပ ္
ံ ္ ္ ေ စ္ခင
ိုိ ္ လ္ကိို ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ တစ္စ ္ံမ

အေ ံးတစ္စ ္ံ ိိုြ ံြ း္ ္ ေ ံးစယံင္း လ္င္းႏွင့္ မလ္ နမ ိို္သည္။”

ပိုဒမ
္ ၅၀၉ - အမ္ိ း မပး၏ ကံယအိစေခၵကိို စစံ္ကံး္ ္ ္လ္္ယ
ြ စ
္ ံ စကံးလံိုး၊ အေပ အမနခင္င္းႏွင့္ လိုပစ
္ ံင္မမ

“အမ္ိ း မပး၏ ကံယအိစေခၵကိို စစံ္ကံး္ ္ ္လ္္ြယ့္ပတ္သက္၍ စကံးတစ္ ြ ္းစေပံေ င္း၊ အ ံ ိိုြမဟိုတ္ အေပ အမနလိုပ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္
အ္ံဝတတ တစ္ ို ိုေပေ င္းေ စ္စစ ုိိုစကံးလံိုး ိိုြမဟိုတ္ အ ံကိို ၾကံးစစ္ ္ ္လ္္ြယ့္ပတ္သက္၍ ိိုြမဟိုတ္ ုိိုအေပ အမန ိိုြမဟိုတ္

အ္ံဝတတ ကိို ေမင္စစ္ ္ ္လ္္ြယ့ပတ္သက္၍

္ ုိိုအမ္ိ း မပး တစ္ကိိုယ္တလ္း ္ိစ လ္င္းႏွင့္စ ္ံ ြိို က္ းစက္ံ္စ ံ မလ္ နမ ိို”

ကစလး င
န ယ္မ္ံးကိို လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ

ာပစဒအ္ မိုဒမ
ိ း္ မမစေမံက္ေ င္း - ပိုဒ္မ ၃၇၅ တြငၾ္ ကလ္င္းႏွင့္္ ္ - မိ ္းကစလး လ္ အ က္ ၁၆ ခစ္စအံက္ေ စ္ပါက လိင္ က္ ံမမကိို
၂၂၁
စဘံတနလပေ င္း လ္ အက္ံ းမဝင္စပ္သည္။

မတ္ ္က္ - ဤအ ္က္ လ္ က္ းလြ ္ ံ္ န အမ္ိ း ံးမ္ံးအတြက္ မပါဝင္စပ္သည္။

ကံယအိစေခၵပ္က္ေပံးစစ္ ္ ္လ္္ယ
ြ ္ ္က္ေ င္င္းႏွင့္ စစံ္ကံးမမ - ပိုဒမ
္ ၃၅၄ တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ - ဤေပစ္မမအတြက္ စဘံတနလပ ္က္စပးခိုိင္ လ္င္းႏွင့္
အ္ြယ္မံ ၁၂ ခစ္ ေ စ္ လ္္သည္။

ပိုဒ္မ ၃၆၆ က - က္ငယ္ကစ

ိ ၥ စပမစ
ံ ံင္္က
ြ ေ္ င္း

မလ္ လ္င္းႏွင့္ လ္းေ င္င္းႏွင့္ေ စ္စစ အ က္ ၁၈ ခစ္စအံက္ က္ငယ္မိ ္းကစလးတစ္ာပးကိို ုိိုမိ ္းကစလးကိို အေ ံး လနပိုဂၢိ လ္တစ္ာပးခင္င္းႏွင့္
လိင္ က္ ံ္ ္ အတင္းအက္ပ္ ိိုင္းစစေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ေ ံးစယံင္းေ င္း ေပ ံ္မလ္ကိို ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ ေပ ံ္္ ္ ေ စ္ခိုိင္ လ္ကိို
ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ တစ္စ ္ံမ အေ ံးတစ္စ ္ံ ြိို ံြ း္ ္ ေ ံးစယံင္း လ္င္းႏွင့္ မလ္ နမ ိို္သည္။

္ ၃၇၂- အ႐ိုြယမ
ပိုဒမ ္ စ္ံက္စ း က
န ိို ေပလ္င္းႏွင့္တ ္ ံကိစၥ စ လ္မ္ံး အလိြင
ို ံ စ္ံင္းမမ

္ ၃၇၃- အ႐ိုြယမ
ပိုဒမ ္ စ္ံက္စ း က
န ိို ေပလ္င္းႏွင့္တ ္ ံ ကိစၥ စ လ္မ္ံးအလိြင
ို ံ ဝယ္မမ

“ ေပလ္င္းႏွင့္တ ္ ံကိစၥအလိိုြငံ ေ စ္စစ၊ တစ္ာပးတစ္စယံက္စ ံ နခင္င္းႏွင့္ မတ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ကံမစပ္ယက္စစ္ ္ ကိစၥအလိိုြငံေ စ္စစ၊ ာပစဒခငင္းႏွင့္္
္ြက္င္ လ္င္းႏွင့္ အက္င္င္းႏွင့္စ ံက္ေပံးစ ံ ကိစၥအလိိုြငံေ စ္စစ မလ္ လ္င္းႏွင့္ အ က္အ႐ိုြယ္၌မ ိို စစ ိိုင္း္ ္၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ အ ံိုးေပ ္ ္
အႀကံေ င္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္းစကံင္း၊ အ ိိုပါကိစၥ တစ္ ို ိုအလိိုြငံ ုိုိ ိိုြစစ ိိုင္းေ င္း ံ္မလ္ေ စ္တ ္
္ ံ လ္ကိို၊ ိိုြမဟိုတ္ ုိို ိိုြအ ံိုးေပ ေ င္း

29
 ံ္မလ္ေ စ္တ ္္ံ လ္ကိို ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္းစကံင္း၊ အ က္ ယ္င္းႏွင့္္စ္ခစ္စအံက္ ္ိ နအံး ဝယ္ယန လ္င္းႏွင့္၊ ိိုြမဟိုတ္ ငံးယန လ္င္းႏွင့္၊

ြမ
ိို ဟိုတ္ အေ ံး လ္းေ င္င္းႏွင့္ လက္္ိ ္ယန လ္င္းႏွင့္ မလ္ နမ ”ိို

ဤပိုဒ္မ၏ ္လ္႐ိုြယ္ ္က္အ္ “ အက္င္င္းႏွင့္စ ံက္ေပံးစ ံ ကိစၥ” ဟန လ္ “တ္ံးဝင္ ုိမ္းေမံးေ င္းေ င္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္းစကံင္း၊ တ္ံးဝင္
ုိမ္းေမံးေ င္း မစေမံက္စ ံ္လလ္း က္ ိိုင္္ံ လနမ္ိ းတိိုြ၏ မ္ိ း႐ိုိိုးဘံ ံ ာပစဒအ္ေ စ္စစ၊ ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးစံအ္ေ စ္စစ က္ ိိုင္ န
တိိုြ လ္ လနမ္ိ းစိုကခမ
ြ ္ံးေ စ္လ္င္ ုိိုလနမ္ိ းခစ္စိုတိိုြ၏ မ္ိ း႐ိုိိုးဘံ ံ ာပစဒအ္ ေ စ္စစ၊ ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးစံအ္ ေ စ္စစ၊
ုိမ္းေမံးေ င္း စေမံက္ ကခင္းႏွင့္ ြိို အ ိအမတ္ေပ စ ံ စံို က္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္၊

ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စခံင္ ြေခ င္းေ င္င္းႏွင့္ စ ံ္လလ္းစကံင္း စပါင္း က္ေ င္းမဟိုတ္စ ံ ကံမစပ္ယက္ေ င္း” ကိို ိိုလိို လ္္သည္။

ကစလး င
န ယ္ာပစဒ ၁၉၉၃၊ ပိုဒမ
္ ၆၅္သည္။ ္သည္။အက္င္င္းႏွင့္စံ္ိတက
တ ိို ပ္က္ေပံးစစခိိုငစ
္ ံ အလိုပက
္ ိို လိုပက
္ င
ိို ္
္ ္ ကစလး င
န ယ္ကိို
အလိုပ္ ြအ
္ ပ္ေ င္း္သည္။

ကစလး င
န ယ္ာပစဒ ၁၉၉၃၊ ပိုဒမ
္ ၆၆္သည္။ ္သည္။ေပလ္င္းႏွင့္တ ္ ံလိုပင
္ း္ တြင္ လိုပက
္ င
ိို ္
္ ္ ကစလး င
န ယ္ကိို င
ြ င္းႏွင့္ေ္ ပ ေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္ ကစလး င
န ယ္
လစ္လမ္း ႐ိုိုပ္
္ င္၊ ဗြဒ
ပ ယ
ပ ၊ိို ႐ိုိုပေ္ မင္ ၾံ ကံး၊ ဓါတ္ပို႐ို
ံ က ိို က
္ းန ေ င္းတိြတ
ို င
ြ ္ အ ိုးံ ေပ ေ င္း္သည္။

မိမိအိုပ္ုိ ္းမမစအံက္္ိ တစ္စိုတ

ံ စ္စယံက္ကိို ေပလ္င္းႏွင့္တ ္ ံလိုပ္င ္းတြင္ လိုပ္ကိိုင္္ ္ ြငင္းႏွင့္ေ္ ပ ေ င္း၊ ကစလး နငယ္ကိို တမင္တကံ
ခိပ္စက္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ကစလး နငယ္ကိို လစ္လမ္း႐ိုိုပ္္င္၊ ဗြပဒပယိို၊ ႐ိုိုပ္ေမင္ ၾံ ကံး၊ ဓါတ္ပံို႐ိုိိုက္ကနးေ င္းတိိုြတြင္ အ ံိုးေပ ေ င္းတိိုြ လ္

(တေ ံးအ္ံမ္ံးအ က္) ေပစ္မမစေမံက္ လ္္သည္။

အေ ံး က္စပ္ ေပစ္မမ
မ ္ံး

လန တ္မခ
မ င္င္းႏွင့္ ္ံးဝတ္ဒာ္ုိက
ို စ
္ ံ စ စစမမတြ၏
ိို ္ံး တ္ႀကပးပံိုစမ
ံ ္ံး

ပိုဒ္မ ၂၉၉္သည္။ ္သည္။္ံးဝတ္ေပစ္ဒာ္ုက

ိို ္စ ံ လနစ မမ

ပိုဒ္မ ၃၀၀္သည္။ ္သည္။လန တ္မမ

ပိုဒ္မ ၃၀၁္သည္။ ္သည္။မိမိစ စစ္ ္ ႀကံ႐ိုယ

ြ ္စ ံ န မစ ဘခ အေ ံး နတစ္ာပးာပး စ ံိုးစစ လ္င္းႏွင့္ ္ံးဝတ္ေပစ္ဒာ္ုိိုက္စ ံ လနစ မမ

ပိုဒ္မ ၃၀၄-က္သည္။ ္သည္။စပါင္းႏွင့္စလ္ံင္းႏွင့္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္စ စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၁၄္သည္။ ္သည္။ကိိုယ္ဝ ္ပ္က္စစ္ အ

္ ႀကံခင္င္းႏွင့္ ေပ စ ံ ေပ လိုပ္မမေ င္င္းႏွင့္ စ စစေ င္း

ကိယ
ို ု
္ လ
ိ က္စ္ံက္ က္ းလြ မ
္ မ ္ံး တ္ႀကပး ပံိုစမ
ံ ္ံး

ပိုဒ္မ ၃၁၉္သည္။ ္သည္။ ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၂၀္သည္။ ္သည္။အေပင္းအု ္ ံက္င္စစမမ (အေပင္းအု ္ ံက္င္စစမမတင

ြ ္ (၁) လနကိို င္းကြပ္ေ င္း၊ (၂) လန၏ မ္က္စိတစ္ က္ က္ကိို

အ မခမေမင္စအံင္ေပ ေ င္း၊ (၃) လန၏ ံးတစ္ က္ က္ကိို အ မခမၾကံးစအံင္ေပ ေ င္း၊ (၄) ကိိုယ္လက္အဂၤါ အ စ္အမ္က္တစ္ ို ို

က္ိ းပခင္းႏွင့္ပ္က္စပးစအံင္ ေပ ေ င္း၊ (၅) ကိိုယ္လက္အဂၤါ အ စ္အမ္က္ တစ္ ို ို၏ အင္အံးကိို ္က္ ပးေ င္း္သည္။ ိိုြတလ္းမဟိုတ္

အ မခ ္ိ ြတခင္းႏွင့္စအံင္ ေပ ေ င္း၊ (၆) ာပးစ ါင္းကိိုေ စ္စစ၊ မ္က္ခံကိိုေ စ္စစ၊ အ မခ အ္ိုပ္ င္းပ္က္စအံင္ ေပ ေ င္း၊ (၇) အ႐ိုိိုးကိို ိိုြမဟိုတ္

ခ အံင္ေ စ္စစ ေပ ေ င္း၊ (၈) အ

ံြ းကိို က္ိ းအက္ ကြခစအံင္ေ စ္စစ၊ တိမ္းလြစ က္ကိို အခတ္ံယ္ေ စ္စစစအံင္၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္
္က္စပါင္ခစ္ ယ္အတြင္း ကိိုယ္အဂၤါအေပင္းအု ္ စဝဒ ံ ္
ံ စအံင္၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ္က္စပါင္းခစ္ ယ္အတြင္း မိမိလိုပ္စ ံင္ မခ

အလိုပ္အကိိုင္တိိုြကိို မလိုပ္ကိိုင္ခိိုင္စအံင္ ံက္င္စစေ င္းတိြို ပါဝင္ လ္္သည္။)

ပိုဒ္မ ၃၂၁္သည္။ ္သည္။မိမိအလိိုအစလ္ံက္ ံက္င္စစမမ/ ပိုဒ္မ ၃၂၂္သည္။ ္သည္။မိမိအလိိုအစလ္ံက္ အေပင္းအု ္ ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၂၄္သည္။ ္သည္။စဘးေ စ္စစတတ္စ ံ လက္ က္ေ င္င္းႏွင့္၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ လ္းေ င္င္းႏွင့္ မိမိအလိိုအစလ္ံက္ ံက္င္စစမမ/ ပိုဒ္မ ၃၂၆္သည္။
္သည္။္သည္။စဘးေ စ္စစတတ္စ ံ လက္ က္ေ င္င္းႏွင့္၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ လ္းေ င္င္းႏွင့္ မိမိအလိိုအစလ္ံက္ အေပင္းအု ္ ံက္င္စစမမ

30
ပိုဒ္မ ၃၂၇္သည္။ ္သည္။ပစၥလ္းကိို စေ ံက္လ ္ြစတံင္း္ ေ္ စ္စစ၊ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ မလပစ ံ ေပ လိုပ္မမကိို ေပ စစေ င္းငံ အတင္းအဓမၼေပ ္ ္ေ စ္စစ
မိမိအလိိုအစလ္ံက္ ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၂၈္သည္။ ္သည္။ေပစ္မမက္ းလြ ္္ ္ ႀကံ႐ိုြယ့္ပတ္သက္၍ အ ိပ္စ လ္မ္ံးေ င္င္းႏွင့္ ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၂၉္သည္။ ္သည္။ပစၥလ္းကိို စေ ံက္လ ္ြစတံင္း္ ေ္ စ္စစ၊ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ မလပစ ံ ေပ လိုပ္မမကိို ေပ စစေ င္းငံ အတင္းအဓမၼေပ ္ ္ေ စ္စစ
မိမိအလိိုအစလ္ံက္ အေပင္းအု ္ ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၃၀္သည္။ ္သည္။စေ ံက္လ ြ့ပတ္သက္၍

္ စေ ံင္င္းႏွင့္ ္က္ယန္ ္ေ စ္စစ၊ ပစၥလ္းကိို ေပ ္စပးစအံင္ အတင္းအဓမၼ ေပ လိုပ္္ ္ေ စ္စစ မိမိအလိိုအစလ္ံက္

ံက္င္စစမမ/ ပိုဒ္မ ၃၃၁္သည္။ ္သည္။စေ ံက္လ ္ြ့ပတ္သက္၍ စေ ံင္င္းႏွင့္ ္က္ယန္ ္ေ စ္စစ၊ ပစၥလ္းကိို ေပ ္စပးစအံင္ အတင္းအဓမၼ ေပ လိုပ္္ ေ္ စ္စစ
မိမိအလိိုအစလ္ံက္ အေပင္းအု ္ ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၃၂္သည္။ ္သည္။ေပလ္ နဝ ္ုမ္းအံး တံဝ ္ဝတတ္ံးစ ံင္႐ိုြက္ေ င္းမ ဟ ္ြတံး္ ္ မိမိအလိိုအစလ္ံက္ ံက္င္စစမမ/ ပိုဒ္မ ၃၃၃္သည္။
္သည္။ေပလ္ နြဝ ္ုမ္းအံး တံဝ ္ဝတတ္ံးစ ံင္႐ိုြက္ေ င္းမ ဟ ြတ
္ ံး္ ္ မိမိအလိိုအစလ္ံက္ အေပင္းအု ္ ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၃၄္သည္။ ္သည္။စဒါ ုြက္စအံင္ ေပ မမစၾကံင္င္းႏွင့္ မိမိအလိိုအစလ္ံက္ ံက္င္စစမမ/ ပိုဒ္မ ၃၃၅္သည္။ ္သည္။စဒါ ုြက္စအံင္ ေပ မမစၾကံင္င္းႏွင့္
မိမိအလိိုအစလ္ံက္ အေပင္းအု ္ ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၃၆္သည္။ ္သည္။အေ ံး န၏ အ က္ကိို ိိုြတလ္းမဟိုတ္ လံို ံ စ္းကိို စဘးေ စ္စစစ ံ ေပ လိုပ္မမ

ပိုဒ္မ ၃၃၇္သည္။ ္သည္။အေ ံး န၏ အ က္ကိို ိိုြတလ္းမဟိုတ္ လံို ံ စ္းကိို စဘးေ စ္စစစ ံ ေပ လိုပ္မမတစ္ ို က
ို ိို ေပ ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ ံက္င္စစမမ/ ပိုဒ္မ
၃၃၈္သည္။ ္သည္။အေ ံး န၏ အ က္ကိို ိိုြတလ္းမဟိုတ္ လံို ံ စ္းကိို စဘးေ စ္စစစ ံ ေပ လိုပ္မမတစ္ ို ိုကိို ေပ ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ အေပင္းအု ္
ံက္င္စစမမ

ပိုဒ္မ ၃၅၂္သည္။ ္သည္။အႀကပးအက္ယ္စဒါ ုြက္စအံင္ ေပ မမစၾကံင္င္းႏွင့္မဟိုတ္ဘခ အေ ံးအစၾကံင္းစၾကံင္င္းႏွင့္ေ စ္စ ံ လက္စ္ံက္မမအတြက္

ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ္ံးဝတ္ မကင္းစ ံ အခိိုင္အုက္ ေပ မမအတြက္ ေပစ္ဒာ္

ပိုဒ္မ ၃၅၃္သည္။ ္သည္။တံဝ ္ဝတတ္ံး စ ံင္႐ိုြက္ေ င္းမ ေပလ္ ြနဝ ္ုမ္းကိို ဟ ္ြတံး္ ္ လက္စ္ံက္မမ က္ းလြ ္ေ င္း၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္
္ံးဝတ္မကင္းစ ံ အခိိုင္အုက္ေပ မမကိို ေပ ေ င္း

ပိုဒ္မ ၃၅၅္သည္။ ္သည္။အႀကပးအက္ယ္ စဒါ ုြက္စအံင္ ေပ မမစၾကံင္င္းႏွင့္မဟိုတ္ဘခ အေ ံးအစၾကံင္းစၾကံင္င္းႏွင့္ တစ္ာပးတစ္စယံက္စ ံ နအံး

အ္က္တကြခ အက္ိ း လ္း ေ စ္စစ္ ္ အႀကံေ င္င္းႏွင့္ လက္စ္ံက္မမ က္ းလြ ္ေ င္း၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ္ံးဝတ္မကင္းစ ံ
အခိိုင္အုက္ေပ မမကိို ေပ ေ င္း

ပိုဒ္မ ၃၅၆္သည္။ ္သည္။တစ္ာပးတစ္စယံက္စ ံ န ယ္ယနလံစ ံ ပစၥလ္းကိို ိိုးယန္ ္ အံးုိုတ္္ံတြင္ လက္စ္ံက္မမ က္ းလြ ္ေ င္း၊
ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ္ံးဝတ္မကင္းစ ံ အခိိုင္အုက္ေပ မမကိို ေပ ေ င္း

ပိုဒ္မ ၃၅၇္သည္။ ္သည္။တစ္ာပးတစ္စယံက္စ ံ နကိို မတ္ံး ္ ပ္စခံင္ုံး္ ္ အံးုိုတ္္ံတြင္ လက္စ္ံက္မမက္ းလြ ္ေ င္း၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္
္ံးဝတ္မကင္းစ ံ အခိို္င္အုက္ေပ မမကိို ေပ ေ င္း

ပိုဒ္မ ၃၅၈္သည္။ ္သည္။အႀကပးအက္ယ္ စဒါ ုြက္စအံင္ ေပ မမ ံ့္ပတ္သက္၍ လက္စ္ံက္မမက္ းလြ ္ေ င္း၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ္ံးဝတ္မကင္းစ ံ
အခိို္င္အုက္ေပ မမကိို ေပ ေ င္း

တ္ံးမဝင္ မ္း ္ ပ္ုိ း္ မ

ိ း္ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ ္ံး တ္ႀကပး ေပပံ း္ ္က္မ္ံး

ပိုဒ္မ ၃၄၁္သည္။ ္သည္။မတ္ံး မ္း ္ ပ္ုံးမမအတြက္ ေပစ္ဒာ္

ပိုဒ္မ ၃၄၂္သည္။ ္သည္။မတ္ံး ္ ပ္စခံင္ုံးမမအတြက္ ေပစ္ဒာ္ (ပိုဒ္မ ၃၄၃္သည္။ ္သည္။ ံိုး္က္ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ံိုး္က္ုက္ပိို့ပတ္သက္၍
မတ္ံး ္ ပ္စခံင္ုံးမမအတြက္ ေပစ္ဒာ္္သည္။ ပိုဒ္မ ၃၄၄္သည္။ ္သည္။ ယ္္က္ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ယ္္က္ုက္ပိို့ပတ္သက္၍ မတ္ံး

္ ပ္စခံင္ုံးမမအတြက္ ေပစ္ဒာ္္သည္။)

ပိုဒ္မ ၃၄၅္သည္။ ္သည္။လြတ္ ြင္င္းႏွင့္အမိ ္ြုိုတ္ င္င္းႏွင့္ေ င္း ံ္ ပပးစ ံ နကိို မတ္ံး ္ ပ္စခံင္ုံးမမ

ပိုဒ္မ ၃၄၆္သည္။ ္သည္။လ္ိ ြဝက္စြံ မတ္ံး ္ ပ္စခံင္ုံးမမ

31
ပိုဒ္မ ၃၄၇္သည္။ ္သည္။ပစၥလ္းကိို စေ ံက္လ ္ြစတံင္း္ ေ္ စ္စစ၊ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ မလပစ ံ ေပ လိုပ္မမကိို ေပ စစေ င္းငံ အတင္းအဓမၼေပ ္ ္ ေ စ္စစ
မတ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ္ ပ္စခံင္ုံးမမ

ပိုဒ္မ ၃၄၈္သည္။ ္သည္။စေ ံက္လ ြ့ပတ္သက္၍

္ စေ ံင္င္းႏွင့္ ္က္ယန္ ္ေ စ္စစ၊ ပစၥလ္းကိို ေပ ္စပးစအံင္ အတင္းအဓမၼေပ ္ ္ေ စ္စစ မတ္ံး ္ ပ္စခံင္ုံးမမ

လန းိို မမ၊ စ းြ စ ံင္ စ

ခြ ေမမ၊ ကြ္ ေ္ ပ မမခင္င္းႏွင့္ အခိိုငအ
္ ုက္ င
ိို း္ စစမမတြခ
ိို င္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ ္ံး တ္ႀကပး ေပပံ း္ ္က္မ္ံး

ပိုဒ္မ - ၃၆၁္သည္။ ာပစဒခင္င္းႏွင့္အလပ အိုပ္ုိ ္း နုံမ လန ိိုးမမ (''ကစလး နငယ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ္မမ" စအံက္တင
ြ ္ ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္)

ပိုဒ္မ - ၃၆၂္သည္။ လနကိိုစ းြ စ ံင္မမ ( "မလ္ နမ ိို တစ္ာပးတစ္စယံက္စယံက္စ ံ နအံး တစ္စ ္ံ္ံမ ံြ းစစ္ ္
အခိိုင္အုက္ေပ ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ အတင္းအဓမၼေပ လ္င္၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ လလ္င္းႏွင့္ေ ံးစ ံ လ္းေ င္င္းႏွင့္ စ းြ စ ံင္လ္င္

ုိို န လ္ စ းြ စ ံင္ ခြစ ေ လ္မလ္၏္သည္။")

ပိုဒ္မ - ၃၆၄္သည္။ လနကိို တ္္ ္ ိိုးယနမမ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စ းြ စ ံင္ ခြစ ေမမ

ပိုဒ္မ - ၃၆၅္သည္။လနကိိုလ္ိ ြဝက္စြံမတ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ္ ပ္စခံင္ုံး္ ္ အႀကံေ င္င္းႏွင့္ ိိုးယနမမ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စ းြ စ ံင္ ခြစ ေမမ

ပိုဒ္မ - ၃၆၆္သည္။ အတင္းအဓမၼ ုိမ္းေမံးစပးစံး္ ္ စ လ္တိိုြအတြက္ မိ ္းမကိို ိိုးယနမမ၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စ းြ စ ံင္ ခြစ ေမမ၊

ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စ းြ စ ံင္မမ္သည္။ ( အုက္စ ံ္ေပပါ လိင္ပိိုင္း မ ္ံး စအံက္တြင္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)

ိိုင္္ံ ေပစ္မမ

ပိုဒ္မ - ၃၆၇္သည္။ အေပင္းအု ္ ံက္င္စစေ င္း၊ ကြ္ ္ေပ ေ င္း စ လ္တိိုြကိို ံစစ္ ္ လနကိို ိိုးယနမမ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စ းြ စ ံင္ ခြစ ေမမ္သည္။

ပိုဒ္မ - ၃၆၈္သည္။ ိိုးယနေ င္း ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စ းြ စ ံင္ ခြစ ေေ င္း ္

ံ နကိို မတ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ဝက္ ိမ္းမမ၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္
္ ပ္စခံင္ုံးမမ္သည္။

ပိုဒ္မ - ၃၇၀္သည္။ တစ္ာပးတစ္စယံက္စ ံ နကိို က္ြ ္အေ စ္ဝယ္ယနမမ၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စပမံ ္ြ မ

ြခ မ္သည္။

ပိုဒ္မ - ၃၇၄္သည္။ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ္ြက္င္စ ံ အတင္းအဓမၼ ိိုင္းစစမမ ("မလ္ နမ ိို၊ တစ္ာပးတစ္စယံက္စ ံ နအံး ုိို နအလိိုမတနဘခ

ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ္ြက္င့္ပတ္သက္၍ အတင္းအဓမၼ ိိုင္းစစလ္င္")

ကစလး င
န ယ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ္မမ

ပိုဒ္မ - ၃၁၇္သည္။ မိဘက၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ုိ ္း ိမ္း နက အ က္ ယ္င္းႏွင့္ခစ္ခစ္စအံက္ ကစလးကိို စြ ္ြပစ္ေ င္း္သည္။

ပိုဒ္မ - ၃၆၁္သည္။ ာပစဒခင္င္းႏွင့္အလပ အိုပ္ုိ ္း နုံမ လန ိိုးမမ္သည္။ (မလ္ နမ ိို၊ ာပစဒခင္င္းႏွင့္အလပ အိုပ္ုိ ္း န၏ ုိ ္း ိမ္းေ င္းမ
အ က္ ယ္င္းႏွင့္စလးခစ္စအံက္ စယံက္္ံးကစလးကိို ေ စ္စစ၊ အ က္ ယ္င္းႏွင့္စေ ံက္ခစ္ စအံက္ မိ ္းကစလးကိို ေ စ္စစ၊
စိတ္စပါင္းႏွင့္ ပ
ြ ္ နကိိုေ စ္စစ ုိိုအိုပ္ုိ ္း နက စဘံမတနဘခ စ ံင္ယနလ္င္ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ေ ံးစယံင္းေ င္းအံးေ င္င္းႏွင့္ ုြက္ ြံးစစလ္င္

ုိိုအ႐ိုြယ္မစ္ံက္စ း နကိို၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စိတ္စပါင္းႏွင့္ ပ

ြ ္ နကိို ာပစဒခင္င္းႏွင့္အလပ အိုပ္ုိ ္း နုံမ ိိုးယန လ္မလ္၏္သည္။)

ပိုဒ္မ - ၃၆၉္သည္။ အ က္ ယ္ခစ္စအံက္ ကစလး၏ ကိိုယ္မပစၥလ္းကိို ိိုး္ ္အႀကံေ င္င္းႏွင့္ ုိိုကစလးကိို ိိုးယနမမ၊
ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စ းြ စ ံင္ ခြစ ေမမ္သည္။

32
 အတင္းအဓမၼ ကိယ
ို ဝ
္ ္ ္က္ ္ေ င္း ြတ
ိို လ္းမဟိုတ္ ပ္က္စစေ င္း

ပိုဒ္မ - ၃၁၃္သည္။ ကိိုယ္ဝ ္စ ံင္မိ ္းမက စဘံမတနဘခ ကိိုယ္ဝ ္ကိို ပ္က္စစေ င္း္သည္။

ပိုဒ္မ - ၃၁၅္သည္။ ကစလးအ္င္ စမြး ံြ းေ င္းကိို တံး ပး္ ္ အႀကံေ င္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္းစကံင္း၊ စမြး ပပးစ ံက္စ စစ္ ္
အႀကံေ င္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္းစကံင္း ေပ လိုပ္မမတစ္ ို ိုကိို ေပ ေ င္း္သည္။

ပိုဒ္မ - ၃၁၆္သည္။ ကိိုယ္ဝ ္စ ံင္အမ္ိ း မပးကိို စ စစတ ္္ံ လ္ကိို ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္ လမပ္္ံးစ ံ ကိိုယ္ဝ ္္ိ
အမိဝမ္းတြင္းကစလးကိို စ စစေ င္း္သည္။

ပိုဒ္မ - ၄၉၇္သည္။ မယံး ိိုးမမ (အေ ံး န၏ း ပးကိို လင္ေ စ္ န စဘံမတနဘခစ ံ္လလ္းစကံင္း၊ အလိိုတန္ံစ္ံက္ေ င္း
မ္ိဘစ
ခ ံ္လလ္းစကံင္း ကံမစပ္ယက္ေ င္းေပ ္ံ၌ မိုဒိမ္းမမမစေမံက္လ္င္ ုိို ိိုြက္ းလြ ္ န လ္ မယံး ိိုးမမ က္ းလြ ္ လ္ မလ္၏္သည္။

ုိိုး ပးေ စ္ နကိို အံးစပးကနလပ နအေ စ္ေ င္င္းႏွင့္ ေပစ္ဒာ္မုိိုက္စစ္္သည္။)

ပိုဒ္မ - ၄၉၈္သည္။ ္ံးဝတ္မကင္းစ ံ အႀကံခင္င္းႏွင့္ အိမ္စုံင္ လ္အမ္ိ း မပးကိို ေ ံးစယံင္းေ င္းေ င္င္းႏွင့္ ုြက္ ံြ းစစေ င္း၊
ိိုြတလ္းမဟိုတ္ စ ံင္ယန ြံးေ င္း၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ တံး ပးေ င္း္သည္။

ဘံ ံစ္းခင္င္းႏွင့္ က္စပ္မမ

ပိုဒ္မ - ၂၉၅ (က)္သည္။ လနတစ္မ္ိ းတစ္စံးကိိုးကြယ္ လ္င္းႏွင့္ ဘံ ံ ံ ံကိို ေ စ္စစ၊ ဘံ ံ ံ ံစ္း ယံိုၾကလ္မမကိို
ေ စ္စစ၊ စစံ္ကံးေ င္းေ င္င္းႏွင့္ ုိိုလနတစ္စံး၏ ကိိုးကြယ္္ံ ဘံ ံစ္းစိတ္ဓါတ္ကိို ံၾကာ္းစစ္ ္ ႀကံ႐ိုြယ့ပတ္သက္၍
္ မ မံစိတ္ေ င္င္းႏွင့္
တမင္က္ းလြ ္စ ံ ေပ လိုပ္မမမ္ံး္သည္။

ပိုဒ္မ - ၂၉၈္သည္။ ဘံ ံစ္း စိတ္ကိို ံစစ္ ္ တမင္ႀကံ႐ိုြယ့္ပတ္သက္၍၊ စကံးစ လ္မ္ံးကိို စေပံ ိိုေ င္း္သည္။

္ံးဝတ္မကင္းစ ံ စေ ံက္လ ြမ
္ မ

ပိုဒ္မ - ၅၀၆္သည္။ ္ံးဝတ္မကင္းစ ံ စေ ံက္လ ြမ

္ မအတြက္ ေပစ္ဒာ္္သည္။ အကယ့္ပတ္သက္၍ ိမ္းစေ ံက္ေ င္း လ္ စ စစေ င္း ိိုြမဟိုတ္

အေပင္းအု ္ ံက္င္စစေ င္း စ လ္တိိုြကိို ေ စ္စစလ္င္္သည္။ (ပိုဒ္မ - ၅၀၃္သည္။ “မလ္ နမ ိို၊ တေ ံး နတစ္ာပးတစ္စယံက္၏
ကိိုယ္ကိိုစ ံ္လလ္းစကံင္း၊ ဂိုာ္ စ္ကိိုစ ံ္လလ္းစကံင္း၊ ပစၥလ္းကိိုစ ံ္လလ္းစကံင္း၊ ုိိုအေ ံး နက အက္ိ းလိိုလံးစ ံ န၏
ကိိုယ္ကိိုစ ံ္လလ္းစကံင္း၊ ဂိုာ္ စ္ကိိုစ ံ္လလ္းစကံင္း စ္ ံစစမလ္ဟို မ
ိ ္းစေ ံက္္ံတြင္၊ ုိို ိမ္းစေ ံက္ေ င္း လ္
ုိို နအံး ုိတ္လ ္ြေ င္း ေ စ္စစ္ ္ အႀကံေ င္င္းႏွင့္ ိမ္းစေ ံက္ေ င္းေ စ္လ္င္၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္
ိမ္းစေ ံက္ လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း ေပ လိုပ္ ံ္မလ္ကိို စ္ံင္္ံးခိိုင္္ ္ အစၾကံင္းအေ စ္ေ င္င္းႏွင့္ ာပစဒအ္ ေပ လိုပ္္ ္ တံဝ ္မ္ိစ ံ ေပ လိုပ္မမကိို
ုိို နအံး ေပ စစ္ ္ အႀကံေ င္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္းစကံင္း၊ ာပစဒအ္ ေပ လိုိုပပ
္ ိိုင္ ြငင္းႏွင့္္
္ ိစ ံ ေပ လိုပ္မမကိို ုိို နအံး မေပ မလိုပ္ပ္က္ကြက္စစ္ ္

အႀကံေ င္င္းႏွင့္စ ံ္လလ္းစကံင္း ိမ္းစေ ံက္ေ င္းေ စ္လ္င္၊ ုိုိ န လ္ ္ံးဝတ္မကင္းစ ံ စေ ံက္လ ြမ
္ မကိို က္ းလြ ္ လ္ မလ္၏္သည္။”)

းယံး ၆္သည္။ ပံိုမ ္

္ စ
ိ စ ံ ္ံးဝတ္မမ
မ ္ံးကိို အ ိုးံ ေပ မမအံး လ္းေ င္း

လက္ က္ကိိုင္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ က္စပ့္ပတ္သက္၍ က္ းလြ ္ လ္ ေ စ္စစ (စစ္္ံးဝတ္မမမ္ံး ေ စ္လ္င္)၊ ပ္ံြခံြစ ံ ိိုြမဟိုတ္ စ စ္က္စ ံ
အ္ပ္ ံးလနုိုကိို တိိုက္႐ိုိိုက္ တိိုက္ ိိုက္မမခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ လ္ ိိုြမဟိုတ္ တစ္စိတ္တစ္ပိိုင္း ေ စ္စ လ္ ေ စ္စစ
(လန ံး ္င္း လံတံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ ္ံးဝတ္မမမ္ံး ေ စ္လ္င္)၊ တိိုင္း္င္း ံးတစ္စို၊ ဘံ ံစ္းတစ္ ို၊ လနမ္ိ း
ိိုြမဟိုတ္ မ္ိ းခြယ္စိုတစ္ ိုလံိုး ိိုြမဟိုတ္ တစ္စိတ္တစ္ပိိုင္းကိို ္က္ ပး္ ္ ္လ္႐ိုြယ့္ပတ္သက္၍ က္ းလြ ္ လ္ ေ စ္စစ (လနမ္ိ းတို ္း
တ္ေ တ္မမ ေ စ္လ္င္)
ေမ ္မံခိိုင္ငံာပစဒအ္ လက္ ံုံးစ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမအစေမံက္အေမံး လ္ ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမမ္ံးေ စ္ လ္္သည္။
ိိုြစ ံ္လလ္း အုက္တြင္ ္င္းေပ ခင္းႏွင့္ လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း

33
 အကယ့္ပတ္သက္၍ ေပလ္တြင္းာပစဒအ္ စ ံက္စၾကံင္းေပ ္ အက္ိ း က္စ္ံက္မမေ င္င္းႏွင့္ ၎ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မတ
မ ိိုြကိို ေပစ္မမအေ စ္ တိတိက္က္
ာပစဒ တ္မတ္ေ င္း မ္ိလ္င္ ၎ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမ
မ ္ံးကိို တ္ံးစြခ ိုိေ င္း လ္ ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံတင
ြ ္ မေ စ္ခိိုင္စပ္သည္။
၎ လ္ အစၾကံင္းအမ္ိ းမ္ိ းစၾကံင္င္းႏွင့္ က္ ခ လ္္သည္။

စ္းာပးစြံ ေမ ္မံခိိုင္ငံာပစဒအ္ ္ံးဝတ္မမအစေမံက္အေမံး၏ အဓိပၸံယ္ ြင္င္းႏွင့္ ိို ္က္ လ္ ခိိုင္ငံတကံ

္ံးဝတ္မမ ာပစဒအ္ လက္ ံုံးစ ံ အဓိပၸံယ္ ြငင္းႏွင့္္ ိို ္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အလပမဟိုတ္စပ္သည္။ ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ ေမ ္မံခိိုင္ငံာပစဒတြင္
က္ းလြ ္ န လ္ အမ္ိ း ံးေ စ္ ပပး ဓါးစံ ံ လ္ အမ္ိ း မပးေ စ္မ ံ မိုဒိမ္းမမကိို က္ းလြ ္ခိိုင္ ပပး မလိင္အဂၤါကိို ိိုလိင္အဂၤါ
ုိိုး င
ြ ္းေ င္းကိို ံ ္လ္လ ္း လ္္သည္။ ဤအလြ ္က္ာ္းစေမံင္းစ ံ အဓိပၸံယ္ ြငင္းႏွင့္္ ိို ္က္ လ္ ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမ ာပစဒပါ
မိုဒိမ္းမမ၏ အဓိပၸံယ္ ြင္င္းႏွင့္ ိို ္က္မ စ ြ လ္ လ္္သည္။ (ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္္ံ
၂၂၂
ခိုိင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၊ စံမ္က္ခံ ၄၄ တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ) ုိိုြစၾကံင္င္းႏွင့္ မိုဒိမ္းမမကိို လန ံး ္င္း လံတံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ
္ံးဝတ္မမ ြမ
ိို ဟိုတ္ စစ္္ံးဝတ္မမတိိုြ၏ ံိုးကြယ္စ စ ံ
အစၾကံင္း္ပ္တစ္ ိုအေ စ္ တ္မတ္မလ္င္းႏွင့္ အက္ာပစဒတစ္္ပ္ လ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ာပစဒပါ မိုဒိမ္းမမကင္းႏွင့္ခ ြိို မလြခမစ္ံင္ ံစ ံ
အ င
ြ ္အေပင္မေ စ္္စပ္သည္။

ဒိုတိယအစ ေ င္င္းႏွင့္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ာပစဒ္ိ ံမ ္လိင္ပိိုင္း ိိုင္

္ ံ ္ံးဝတ္မမမ္ံး လ္ ၎ေပစ္မမမ္ံးကိို က္ းလြ ္စစ လ္င္းႏွင့္ တိက္စ ံ
က္စပ္စာ္းစံး္မလ္င္းႏွင့္ အစၾကံင္းအ္ံမ္ံးကိို အ ိအမတ္မေပ စပ္သည္။ ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ စစ္္ံးဝတ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ့္ပတ္သက္၍ လက္ က္ကိိုင္
ပဋိပကၡ၏ က္စပ္စာ္းစံး္မလ္င္းႏွင့္ အစၾကံင္းအ္ံမ္ံး ိိုြတလ္းမဟိုတ္၊ လန ံး ္င္း
လံတံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ ္ံးဝတ္မမခင္င္းႏွင့္ က္စပ္ လ္င္းႏွင့္ ပ္ံြခံြစ ံ ိိုြမဟိုတ္ စ စ္က္စ ံ အ္ပ္ ံးလနုိုကိို တိိုက္႐ိုိိုက္တိိုက္ ိိုက္
မမမ္ံး ေ စ္ၾက လ္္သည္။ခိိုငင
္ ံတကံ ္ံးဝတ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ံမ ္ ္ံးဝတ္မမမ္ံး လ္ ဘံဝအံးေ င္င္းႏွင့္ မတန႐ိုံိုမ္ ံမက
၂၂၃
မတနလပစ ံ တ ္ ိိုးမ္ံးကိိုလလ္း ကံကြယ္စ ံစၾကံင္င္းႏွင့္ ဤ လ္မံ က္ ခ စလ လ္္သည္။ ဤ ိိုြေ င္င္းႏွင့္
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံလိင္အၾကမ္း က္မမကိို ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမအေ စ္ တ္ံးစြေခ င္း လ္လလ္း
“ တ္မတ္ုံးစ ံ လနြအ ြခအစလ္းတစ္ ိုမ္ ံ မဟိုတ္ဘခ လနြစလံကတစ္ ိုလံိုးအစပေ အစေ ံက္စ ံ တ ္ ိိုးတစ္ ိုကိို ္ိ းစ ံက္
၂၂၄
ုံးစ ံ အကခင္းႏွင့္္ခြ ံ္ လ္င္းႏွင့္ လိုပ္စ ံင္မမအုခတင
ြ ္ အံဝင္ကြင္က္ ္ိစ လ္္သည္။” ံမ ္္ံးဝတ္မမ
မ ္ံးအေ စ္ ၎္ံးဝတ္မမ
မ ္ံးကိို
တ္ံးစြေခ င္း လ္္ံးဝတ္မမ
မ ္ံး၏ စလး က္မမကိို အ ိအမတ္ေပ ္ ္ ပ္က္ကြက္ ပပး ၎တိိုြ လ္
မနဝါဒတစ္ ို၏ အစိတ္အပိိုင္းအေ စ္ က္ းလြ ္ ံ္ကံ ၎္ံးဝတ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တေ ံး က္စပ္စ စ ံ
ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမမ္ံးအၾကံး ္ိတ္ က္မမကိို အ ိအမတ္ေပ ္ ္ ပ္က္ကြက္ လ္္သည္။ ုိိုြအေပင္ ္ံးဝတ္မမမ္ံး
ကြပ္ကစ
ခ ္းလမ္းစၾကံင္း၏ ုိပ္ပိိုငး္ ္ိ စပ ပယံ အ္ံ္ိမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ္ိတ္ က္္ ္ ပိိုမိို က္ ခစစ လ္္သည္။၂၂၅ ဤ လ္က ပိိုမိို
၂၂၆
က္ယ္ေပ ္ြစ ံ ေပ ေပင္စေပံင္းလခမအ
မ တြက္ အ ြင္င္းႏွင့္အလမ္းမ္ံး လြခစ ္ံ္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ အ ံဂတ္ ္ံးဝတ္မမမ္ံးကိို ကံကြယ္္ ္ ပိိုမိို က္ ခစစ လ္္သည္။

၂္သည္။ တံဝ ယ
္ မ
န မ လ္းလမ္းမ္ံး

္ံး တ္ႀကပးက ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံလိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ င္င္းႏွင့္ပြံးေပစ္ဒာ္ အဓိကပံိုစံခစ္ ိုကိို ေပပံ ္း
ုံး လ္္သည္။ ၎တိိုြမံ (၁)အံးစပးကနလပေ င္း၊ (၂)ပနးစပါင္းႀကံစလ္ေပ လိုပ္ေ င္း ေပစ္ဒာ္တြေိို စ္ၾက လ္္သည္။ ပနးစပါင္းႀကံစလ္ေပ လိုပ္ေ င္းအတြက္
္ံး တ္ႀကပးက အက္ံ းဝင္စ ံ ပးေ ံးလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ံိုး ိုကိို အ ံိုးေပ ုံး လ္္သည္။ ပုမအံးေ င္င္းႏွင့္ ပိုဒ္မ - ၃၄ ပါ တနလပစ ံ ္လ္႐ိုြယ္
္က္ အယနအ က အ ြအ
ခ စလ္းုခမ တစ္ာပးာပးက က္ းလြ ္ လ္င္းႏွင့္ ေပစ္မမတစ္ ို ိုအတြက္ ၎တနလပစြံ ္လ္႐ိုြယ္စ ံ ယ္ပယ္အတြင္း္ိ
အ ြအ
ခ စလ္း၏ အ ြဝ
ခ င္အံးလံိုးအစပေ ေပစ္ဒာ္ က္စ္ံက္စစ လ္္သည္။ ဒိုတိယအံးေ င္င္းႏွင့္ ‘ က္စပ္စ ံ အံးစပးကနလပေ င္း’ ေပပံ ္း ္က္မ္ံးက
အံးစပးကနလပ န၏ ေပစ္ဒာ္ကိို အံးစပးကနလပေ င္း၏ ေ စ္လံခိိုင္စ ံ စ ံက္ က္တြခ ိိုင္္ံ ေပစ္မမမ္ံးကိို (ပိုဒ္မ ၁၁၁)အ္၊ ိိုြမဟိုတ္
အံးစပးကနလပ နက ေ စ္လံခိိုင္စ ံ အလံးအလံ္ိ လ္ကိို ိ္ိ လ္င္းႏွင့္ ေပစ္မမမ္ံးကိို (ပိုဒ္မ ၁၁၃)အ္ ကနလပစ ံ ေပစ္မမုက္စက္ံ္လြ ့္ပတ္သက္၍
က္ယ္ေပ ္ြစစ လ္္သည္။ တတိယအံးေ င္င္းႏွင့္ ပိုဒ္မ ၁၄၉ ပါ ‘တနလပစ ံ ္လ္႐ိုြယ္ ္က္’ဟနစ ံ လလ္င္းႏွင့္ကက
ြ ္ လ္ တ္ံးမဝင္စစ
ို ဝးမမတစ္ ို၏
(အစေ ံအံးေ င္င္းႏွင့္ ၅ စယံက္ ိိုြမဟိုတ္ ပိိုမိိုစ ံ စိုစပါင္း္ံးဝတ္အ ြခ) အ ြဝ
ခ င္အံးလံံိုးကိို ဘံို္ံးဝတ္္လ္္ြယ္ ္က္ ိိုင္္ံ တ္ံးစြေခ င္း၌
၂၂၇
မလ္ လ္င္းႏွင့္အ္ံမ္ မေပ လိုပ္ေ င္းအတြက္ ေပစ္ဒာ္ တ္မတ္ုံး လ္္သည္။ တစ္မ္ိ းုက္ပိိုစ ံ ပနးစပါင္းႀကံစလ္ေပ လိုပ္ေ င္းက ပးေ ံး
၂၂၈
အ ္က္အလက္ တစ္စိုကိို က္င္င္းႏွင့္ ံိုးစပမလ္္သည္။

34
တံဝ ယ
္ မ
န မ လ္း က္ ိင
ို ္ လ္င္းႏွင့္ ပိုဒမ
္ မ္ံး စ ံ္ေပ ္က္
လမ္းမ္ံး
အံးစပးကနလေပ င္း ၁၀၇
(အစုံက္အပံစ
င္းႏွင့္ ပးေ (အဓိပၸံယ္ င
ြ င္းႏွင့္္ ိို ္က္)၊ “ တစ္စံိုတစ္ ိုေပ လိုပ္ေ င္းကိို အံးစပးကနလပ နဟန လ္-
င္း၊ ၁၀၈ (ဗဟို တ
ို ြမ
ိို ပုမအစ ေ င္င္းႏွင့္- တစ္စံိုတစ္စယံက္ကိို ၎အ္ံအံးေပ လိုပ္္ ္ လမံစ ံ္ လ္္သည္။
အံးစပးကနလေပ င္းခင္င္းႏွင့္ ဟိုတ္ ္လ္႐ိုယ
ြ ္ ္က္)၊ ိိုြမဟိုတ္
ေမ ယ
ြ ေ္ င္း/ ၁၀၉ ( အဓိက ေပစ္မက
မ င္းႏွင့္ခ ဒိုတိယအစ ေ င္င္းႏွင့္- အကယ့္ပတ္သက္၍ လ္ိ ြဝက္ပနးစပါင္းႀကံစလ္ ္က္ တစ္ ို ိုကိို
စ
ခြ ံင္ေ င္းတိြခ
ို င္င္းႏွင့္ ြိို လိိုက္ ံ စ ံင္႐ိုြက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ၎အ္ံကိို ေပ လိုပ္္ ္ အလိုိြငံ လိုပ္စ ံင္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္
အလံးတန လ္္သည္။ ေပစ္ဒာ္က္ ံ စစေ င္း) ၊ တ္ံးမဝင္ ုိမ္ ္ ္ုံးေ င္း ေ စ္ပံြ းလ္င္ ၎အ္ံကိို ေပ လိုပ္ေ င္းအတြက္ တစ္စယံက္
ယ
ြ ဝ
္ က
ိို ့ပတ္သက္၍
္ ၁၁၄ (ကိယ
ို ္ ိိုြမဟိုတ္ ပိိုမိိုစ ံ ပိုဂၢိ လ္မ္ံး၊ ိိုြမဟိုတ္ လ္ိ ြဝက္ပနးစပါင္းႀကံစလ္ ္က္ပါ ပိုဂၢိ လ္ခင္င္းႏွင့္
ေပင္ င္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ တိင
ို ္
္ စ
ိ ေ င္းက အဓိက က္ ိိုင္မမ္ိ လ္္သည္။ ိိုြမဟိုတ္
အမိ ြ္စပးေ င္းတိြို က္ းလြ ္ န ေ စ္စစ တတိယအစ ေ င္င္းႏွင့္- ၎အ္ံကိို ေပ လိုပ္္ံတြင္ လိုပ္စ ံင္ ္က္အံးေ င္င္းႏွင့္ ိိုြမဟိုတ္
ကိလ
ို လ္း ယန လ္္သည္။) ေ င္း)၊ ၁၁၅ (္ံးဝတ္မမ တ္ံးမဝင္ ုိမ္ ္ ္ုံးေ င္းအံးေ င္င္းႏွင့္ ္လ္႐ိုြယ္ ္က္္ိ္ိ ကနလပစပး လ္္သည္။”
ကိို မက္ းလြ ္ စ
ခင္းႏွင့္ ံ္
လလ္း ေပစ္ဒာ္ ္မတ္ မတ္ ္က္္သည္။္သည္။ ုိိုပိုဂၢိ လ္တြင္ အံးစပးကနလပ နအေ စ္ တနလပစ ံ္လ္႐ိုြယ္ ္က္ ိိုြမဟိုတ္
ေ င္း)၊ ၁၁၆ ( အံးစပး ိ္ိေ င္း္္
ိ မလ္ (ပိုဒမ
္ ၁၀၈) ေ စ္ ပပး အံးစပးကနလပ န လ္ န ိိုြမဟိုတ္
ကနလပ န လ္ ေပစ္မမ နမက္ းလြ ္ လ္ဟို စြပ္စြခ ံ္စ ံ ေပစ္မမတင
ြ ္ ပါဝင္ လ္င္းႏွင့္ အ ္က္အလက္မ္ံးကိို
က္ းလြ ေ္ င္းကိို ိ္ိ ပပးေ စ္ လ္ဟို က္စ ေပ္မလ္မံ အစတံ္အ င္င္းႏွင့္္င္းလင္း လ္္သည္။၂၂၉ အကယ့္ပတ္သက္၍
တံး းပ ္ တ
္ ံဝ ္
္ ိ အံးစပးကနလပ န လ္ ေပစ္မမက္ းလြ ္္ံတြင္္ိစ ခင္းႏွင့္လ္င္၎ကိို ေပစ္မမ က္ းလြ ္ လ္
စ ံ ေပလ္ ြန ဝ ု
္ မ္း ဟို တ္မတ္ ပပး အံးစပးကနလပ နအေ စ္မတ္ယနလိမင္းႏွင့္မ
္ လ္မဟိုတ္စပ္သည္။ (ပိုဒ္မ ၁၁၄)
ေ စ္လ္င္ စပး္မလ္င္းႏွင့္
ေပစ္ဒာ္)၊ ၁၁၉ ( ေပစ္မမ
က္ းလြ ္
္ ္ စပစာ္ ္က္
ကိို ေပလ္ ြဝ
န ု
္ မ္းက
ုိမ္ ္ ု
္ ံးေ င္း)
ပနးစပါင္းႀကံစလ္လို အဓိက္လ္႐ိုယ
ြ ေ္ င္း္သည္။ ္သည္။ တနလပစ ံ ္လ္႐ိုြယ္ ္က္
ပ္စ ံင္မမ ၃၄၊ ၃၅ ပနးစပါင္း “၃၄္သည္။ ္သည္။ ္ံးဝတ္မမတစ္ ိုကိို လနမ္ံးစြံက အံးလံိုး၏ တနလပစ ံ ္လ္႐ိုြယ္ ္က္၏
(ပနးစပါင္း အံးစပး ကနလေပ င္း္သည္။ ္သည္။ လမံြစ ံ္မမစၾကံင္င္းႏွင့္ က္ းလြ ္စ ံအ ါ ၎လနမ္ံးမ တစ္စယံက္စပ လ္ ၎္ံးဝတ္
က္ းလြ ေ္ င္းခင္င္းႏွင့္ ၁၁၀၊ ၁၁၁၊ ၁၁၂၊ ၁၁၃ မမကိို မိမိတစ္စယံက္တလ္း က္ းလြ ္ ကခင္းႏွင့္ ိိုြ ၎္ံးဝတ္မမအတြက္ တနလပစ ံ
္လ္႐ိုယ
ြ ္ ္က္တလ
န ို တ္ံးမဝင္ စိုစဝးစာ္ ေပစ္ဒာ္ကိို ံယန္ ္ တံဝ ္္ိ လ္္သည္။”
ပ္စ ံင္မတ
မ ြခ
ိို င္င္းႏွင့္ အတြငး္ ္လ္႐ိုယ
ြ ္ ္က္
အလံးတန လ္္သည္။ တနေ င္း္သည္။ ္သည္။ ၁၄၉ မတ္ ္က္္သည္။ ္သည္။ ္လ္႐ိုြယ္ ္က္ လ္ “တနလ”ပ ၂၃၀ ္မလ္္သည္။ ႀကိ တင္ေပင္ င္ုံးစ ံ အစပ
ပနးစပါင္းအံးစပးကန အစာ္၊ စ္ြစေပး စဘံတနလပမမခင္င္းႏွင့္ စ္ြစေပးအစလ္းအစဝး ( တနလပစ ံ ပးေ ံးစ ံင္
လပေ င္းကိလ
ို လ္း ္ြက္ လ္င္းႏွင့္ ္လ္႐ိုြယ္ ္က္မ္ံးမ္ ံမဟိုတ္ဘခ) ္ိ္မလ္္သည္။ ္လ္႐ိုြယ္ ္က္ လ္ ေပစ္မမ
ယ
ြ ဝ
္ က
ိို စ
္ ံ က္ းလြ ္္ ္ ေ စ္္မလ္္သည္။၂၃၁
က္ းလြ ေ္ င္းခင္င္းႏွင့္
အမိ ြစ
္ ပးေ င္းဟို ၃၅္သည္။္သည္။ မလ္ လ္င္းႏွင့္အ ါမ ိို ေပစ္မမစေမံက္စၾကံင္း ိ္ိေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္ ္လ္႐ိုြယ္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္
ယန လ္္သည္။ အစၾကံင္းေပ ္က္္ိ္ိ က္ းလြ ္မ ံ ေပစ္မမစေမံက္စ ံ လိုပ္္ပ္တစ္ က
ို ိို လနမ္ံးစြံက
က္ းလြ ္စ ံအ ါ ၎လိုပ္္ပ္တင
ြ ္ ုိို ိိုြစ ံ ိ္ိေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ္လ္႐ိုြယ္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္
ပါဝင္ ခင္းႏွင့္စ ံ ၎လနမ္ံးုခမ တစ္စယံက္စပ လ္ ၎လိုပ္္ပ္ကိို မိမိတစ္စယံက္တလ္း
က္ းလြ ္ ကခင္းႏွင့္ ိိုြ၎လိုပ္္ပ္အတြက္တနလပစ ံ ေပစ္ဒာ္ကိို ံယန္ တ
္ ံဝ ္္ိ လ္္သည္။”

အံးစပးကနလပေ င္း
“ ၁၁၁္သည္။ ္သည္။ လိုပ္္ပ္တစ္ ိုကိို အံးစပးကနလပ္ံတြင္ ကြခေပံးစ ံ လိုပ္္ပ္က ေ စ္စေမံက္
ံြ းစ ံအ ါ အံးစပးကနလပ န လ္ ေ စ္စေမံက္ ြံးစ ံ လိုပ္္ပ္အတြက္

35
 တနလပ စ ံ ေပစ္ဒာ္ကိို ံယန္ ္ တံဝ ္္ိ ပပး ၎လိုပ္္ပ္ကိို တိိုက္႐ိုိိုက္
အံးစပးကနလပ ကခင္းႏွင့္ ိိုြ တနလပစ ံ ေပစ္ဒာ္ပမံာကိို ံယန္မလ္္သည္။

၁၁၃္သည္။ ္သည္။အံးစပးကနလပ နက အက္ိ း က္စ္ံက္မမ တစ္ ိုေ စ္စစ္ ္ ႀကံ႐ိုြယ္လ္က္ ေပ လိုပ္

မမတစ္ ိုကိို အံးစပးကနလပ္ံ၌ ုိိုအံးစပးကနလပမမစၾကံင္င္းႏွင့္ မိမိ၌
တံဝ ္မကင္းေ စ္ လ္င္းႏွင့္ ေပ လိုပ္မမတစ္ ို လ္ မိမိႀကံ႐ိုြယ္ လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း မဟိုတ္စ ံ
အေ ံးအက္ိ း က္စ္ံက္ မမတစ္ ိုကိို ေ စ္စစ္ံ၌
အံးစပးကနလပေ င္း ံ္စ ံ ေပ လိုပ္မမစၾကံင္င္းႏွင့္ ုိိုအေ ံး အက္ိ း က္စ္ံက္မမ
စပေစပါက္တ ္္ံ လ္ကိို အံးစပးကနလပ နက ိလ္င္ ုိိုအံးစပးကနလပ န လ္
ုိိုအေ ံး အက္ိ း က္စ္ံက္မမအတြက္ ႀကံ႐ိုြယ့္ပတ္သက္၍ အံးစပးကနလပဘိ ကခင္းႏွင့္ ိိုြ
ုပ္တနုပ္မ္ တံဝ ္္ိ လ္္သည္။”

ဘံို္လ္႐ိုြယ္ ္က္
“၁၄၉္သည္။ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ္ြက္င္စ ံ အစိုအစဝးတြင္ ပါဝင္ နတစ္ာပးာပးက ုိိုအစိုအစဝး၏
တနစ ံ္လ္႐ိုြယ္ ္က္အတိိုင္း စ ံင္႐ိုြက္္ံ၌ ေပစ္မမတစ္ ိုကိို က္ းလြ ္လ္င္၊ ိိုြတလ္း
မဟိုတ္ ုိုိ ိိုြတနစ ံ္လ္႐ိုြယ္ ္က္အတိိုင္း စ ံင္႐ိုြက္္ံ၌ က္ းလြ ္တ ္္ံ လ္ဟို
ုိိုအစိုအစဝး၌ ပါဝင္ နမ္ံးက ိစ ံ ေပစ္မမကိို က္ းလြ ္လ္င္၊ ုိိုေပစ္မမကိို က္ းလြ ္စာ္
က ုိိုအစိုအစဝးတြင္ ပါဝင္စ ံ နတိိုင္း လ္ ုိိုေပစ္မမအတြက္ အေပစ္္ိ လ္္သည္။”

၎အေပင္ ခစ္စယံက္ ိိုြမဟိုတ္ ခစ္စယံက္ုက္ ပိိုမိိုစ ံ လနမ္ံးက ာပစဒ ္ိ းစ ံက္စ ံ ပနးစပါင္းႀကံစလ္မမ ေ စ္စေမံက္ လ္ုိ
၂၃၂
တ္ံးမဝင္ လိုပ္္ပ္တစ္ ိုကိို ေပ လိုပ္္ ္ စဘံတန လ္ ိိုစ ံ စ ္ံ၌ ၎ စဘံတနလပမမ လ္ပင္ ေပစ္မမတစ္ ေို စ္ လ္္သည္။ အ လ္း ံိုး
၂၃၃
အ ြု
ခ မ
ခ တစ္စယံက္က အစပအစာ္ကိို စ ံင္႐ိုြက္ေ င္း္ိ လိုပ္္ပ္တစ္ ိုကိို ေပ လိုပ္မ ံလ္င္ ဤ လ္က ေပစ္မမ ေ စ္စေမံက္စစလိမင္းႏွင့္မ
္ လ္္သည္။

မတ္ ္က္္သည္။ ္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံ အမ္ိ း ံးာပစဒခင္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္မမာပစဒအၾကံး အဓိက ကြံဟ ္က္ လ္ ိိုင္းစစေ င္းခင္င္းႏွင့္ အမိ ္ြစပးေ င္း၊
ိိုြမဟိုတ္ အုက္မစပးစ ံ တံဝ ္တိိုြအတြက္ စ ါင္းစ ံင္ပိိုင္း ကိစၥမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ လ္္သည္။ အ င္းေ စ္္ံ စ ္ံမ္ံးတြင္ ္ိစ မလ္
မဟိုတ္စ ံ (စစ္ဘက္) တပ္မ းမ္ံး ိိုြမဟိုတ္ (စစ္ဘက္မဟိုတ္၊ ိိုလိို လ္မံ အ္ပ္ဘက္) အုက္လနႀကပးမ္ံးအပါအဝင္ စ ါင္းစ ံင္ပိိုင္း
စ ္ံမ္ံး္ိ ပိုဂၢိ လ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ္င္ ိိုင့္ပတ္သက္၍ ေပစ္မမ ိိုင္္ံတံဝ ္မ္ံးကိို စ ံင္႐ိုြက္္ံစ ံအ ါ ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ္ိလက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး လ္
အံးစပးကနလပေ င္း၊ ပနးစပါင္းအံးစပးကနလပေ င္း ိိုြမဟိုတ္ လ္ိ ြဝက္ပနးစပါင္းႀကံစလ္ေ င္းတိိုြကိို အ ံိုးေပ ေ င္းအံး ံိုး ပ္ င္ေ င္္မလ္
ေ စ္ လ္္သည္။

၃္သည္။ ္ံးဝတ္မမ င
ိို ္
္ ံ တံဝ ယ
္ မ
န က
မ ိို ယ္္ံးစ စ ံ ္ိ လ္္သည္။ ( ိိုြမဟိုတ္ အ လ္း ံိုး အမမေ စ္စာ္အတြင္း စ ံ္ုိုတ္
ကံကြယမ
္ မ
မ ္ံး၊ င္စေ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အေ ံး စ ံက္ကယ
ြ ္ လံခိိုင္ လ္္သည္။) က္စ ံာပစဒအ္

အစၾကံင္း္င္းမ္ံး အစြပ္စြခ ံ္ န လ္ စ ္ပ ္က္ကိို က္စ ေပေ င္း ိိုြမဟိုတ္

ေ စ္ခင
ိို ္စေ မ္ံး၏ ဟ ္ ္က္အစပေ လြတ္ ငိမ္း ြငင္းႏွင့္္ ္ေ င္းတိြ၏
ို
၂၃၄
ဝ ္ုိုပ္ဝ ပ
္ ိိုးကိို စ ါင္း ံ္ လ္္သည္။ ၎တြင္-
ခိိုင္ငံတကံ ာပစဒ္ိ ကံကြယ္မမမ္ံး လ္ က္ာ္းစေမံင္းစြံ
အဓိပၸံယ္ ြငင္းႏွင့္္ ိိုုံး လ္္သည္။ ( ာပမံ- ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္
• မ
ိ း္ စေ ံက္အက္ပ္ကင
ိို ေ္ င္း္သည္။ ္သည္။ လန တ္မမခင္င္းႏွင့္ စ ဒာ္
တ္ံး႐ိုံိုး စ္ံမစံ ္ ပ္ အပိိုဒ္ ြခ ၃၁ ကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။ ိိုြစ ံ္
ုိိုက္စ ံ ခိိုင္ငံစတံ္ ပို ္က ္မမတိိုြမတစ္ပါး
ခိိုင္ငံတကံ ္ံးဝတ္တ္ံး႐ိုံိုး ာပစဒ လ္ အစုြစုြ
ေပစ္မမတစ္ ို ိုကိို ေပ ္ ္ေငင္း ္လ္င္ စ စဘး ိိုက္မလ္ဟို
ခိိုင္ငံတကံ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ဤာပစဒ ယ္ပယ္္ိ လကၡာံ င
ြ ္ေပင္
စိိုး္ိမ္ ြယ္္ံ ယိုတတိ္ိစလံက္စအံင္
မ္ံးအစပေ တေ ံးခိိုင္ငံတကံ စပ္င္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္္ ာပစဒတိြမ
ို
ိမ္းစေ ံက္ ္
ံ ေ င္င္းႏွင့္ ေပ ္လ္င္၊ ုိုိေပ ္ န၏ ေပ လိုပ္မမ လ္
ကြခေပံးခိိုင္ လ္္သည္။)
ေပစ္မမ
မ စေမံက္စပ္သည္။ ြ္
ိို ံတြင္ ုိုိ န လ္
ုိုိ ိမ္းစေ ံက္ ံ္ လ္င္းႏွင့္ အစေ ိိုြ မိမိ အလိို
ေမ ္မံခိိုင္ငံာပစဒအ္ အစုြစုြကံကြယ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ င္စေ မ္ံး
အစလ္ံက္စ ံ္လလ္းစကံင္း၊ စ စဘး ိိုက္မလ္ဟို
အ လ္းအက္ာ္း လ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ
လိင္အၾကမ္း က္မမ ေပစ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ္မလ္င္းႏွင့္ အလံးအလံ

36
 စိိုး္ိမ္ ြယ္္ံ ယိုတတိမ္ိဘစ
ခ ံ္လလ္းစကံင္း စ္ံက္္ိေ င္း ိိုြစ ံ္ အ္ံ္ိ လ္ အမိ ္ြက တ္ံးမဝင္ လ္ကိို
မေ စ္ ခင္းႏွင့္စစ္စပ္သည္။ (ပိုဒ္မ ၉၄) ိပါလ္က္ စ ံင္႐ိုြက္ လ္င္းႏွင့္အ ါ ဤေပပံ ္း ္က္က
အကံအကြယ္ မစပး င္င္းႏွင့္ လ္ကိို စ္းစဟံင္း ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ
• လိအ
ို ပ္ ္က္္သည္။ ္သည္။ “ စဘးအခတ္ံယ္ ေ စ္စစတ ္္ံ လ္ဟို ေ တ္ုံိုးက လက္ ံ ပပးေ စ္ လ္္သည္။ ၁၈၈၃ ိုခစ္ အမမတစ္ ိုတင
ြ ္“
ိလ္က္ခင္င္းႏွင့္ ေပ စစကံမန၊ လနကိိုယ္ ိိုြေ စ္စစ၊ ပစၥလ္းမ္ံး စစ္တပ္စလ္းကမ္းက အက္ိ း က္စ္ံက္စစ္ ္ ိိုြမဟိုတ္
ိိုြေ စ္စစ၊ က္စ္ံက္မလ္င္းႏွင့္ အေ ံးစဘးအခတ္ံယ္ကိို တံး ပး မ ္က ္မ္တစစ္ ္ ႀကိ းပမ္းအံးုိုတ္ လ္င္းႏွင့္ ေပ လိုပ္မမ လ္
္ ္ အလိိုြငံ၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ လခ ယ္္ ္ အလိိုြငံ ္ံးဝတ္ လနပိုဂၢိ လ္ ိိုြမဟိုတ္ တစ္စံိုတစ္စယံက္၏ ပိုိင္ ိိုင္မမကိို
မကင္းစ ံ အႀကံမ္ိဘခ စဘံ႐ိုိိုးေ င္င္းႏွင့္ ေပ ေ င္း လ္ ုိ ိိုက္စ ံအ ါ စစ္ ံးတစ္စယံက္ကိို
ေပစ္မမ
မ စေမံက္စပ္သည္။” (ပိုဒမ
္ - ၈၁) စစ္မမစ္း္ံမ္ံး စ ံင္႐ိုြက္္ံတြင္ ုိ ္း ိမ္း လ္င္းႏွင့္
စစ္တပ္စလ္းကမ္းမ္ံးကိို လနုိုလံို ံ စ္းအံး အ ံးစပး့ပတ္သက္၍
• စိတစ
္ ပါင္းႏွင့္ ပ
ြ ေ္ င္း္သည္။ ္သည္။ “ စိတ္စပါင္းႏွင့္ ပ
ြ ္ေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္ ေပ စာ္အ ါက
၂၃၇
ေမင္င္းႏွင့္မံးစ ံ ာပစဒတစ္ ိုေ စ္္ ္ ေပပံ ္း လ္္သည္။”
မိမိ၏ ေပ လိုပ္မမ လ္ မလ္ ိိုြ စဘံ
္ိ လ္ကိိုလလ္း စကံင္း၊ မစတံ္မမ ္ လ္ကိို
လလ္းစကံင္း၊ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ္က္င္ လ္ကိို လလ္းစကံင္း
မ ိခိိုင္စ ံ န၏ ေပ လိုပ္မမ လ္ ေပစ္မမ မစေမံက္စပ္သည္။”
(ပိုဒ္မ- ၈၄)

• မနးယစ္စစတတ္စ ံအ္ံ္သည္။ ္သည္။ “ မိမိမ ိဘခ ိိုြမဟိုတ္

အလိိုမတနဘခ နတပါးက တိိုက္စကၽြးေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္ မနးယစ္
ေ င္င္းႏွင့္ ေပ စာ္အ ါက မိမိ၏ ေပ လိုပ္မမ လ္ မလ္ ိိုြ
စဘံ္ိ လ္ကိိုစ ံ္လလ္းစကံင္း၊ မစတံ္မမ ္ လ္
ကိိုလလ္းစကံင္း၊ ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ္ြက္င္ လ္ကိိုလလ္းစကံင္း
မ ိခိိုင္စ ံ န၏ ေပ လိုပ္မမ လ္ ေပစ္မမမစေမံက္စပ္သည္။”
(ပိုဒ္မ- ၈၅)္သည္။ အကယ့္ပတ္သက္၍ အလိိုမတန တိိုက္စကၽြးေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္
မဟိုတ္ဘခ မနးယစ္စ ေ င္းေ စ္လ္င္ မမနးယစ္ င္ကပင္
္လ္႐ိုြယ္ ္က္္ိ့ပတ္သက္၍ ေပ ဘိ ကခင္းႏွင့္ ိိုြ ေပစ္ဒာ္စပ္င္ေ င္း
၂၃၅
ံုိိုက္စစ္မလ္္သည္။

ုိုိြအေပင္ စစ္ဘက္ခင္င္းႏွင့္ ္ခဘက္ ပိုဂၢိ လ္မ္ံး ပါဝင္စ ံ ေပလ္ နြ

ဝ ္ုမ္းမ္ံးကိို တ္ တ္မတ္မတ္ေ စ္ လ္င္းႏွင့္
ကံကြယ္မမမ္ံးကိို စပးုံး လ္္သည္။ ္ံး တ္ႀကပး၏ ပိုဒ္မ- ၇၆
တြင္ “ ာပစဒအ္ ေပ လိုပ္္ ္ တံဝ ္္ိ နက လလ္းစကံင္း၊
ာပစဒကိို အယနအ လြခေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္ မဟိုတ္ဘခ
အစၾကံင္းေ င္း္ံကိို အယနအ လြခေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္ ာပစဒအ္
တံဝ ္္ိ လ္ဟို စဘံ႐ိုိိုးခင္င္းႏွင့္
ယံိုၾကလ္ နက စ ံ္လလ္းစကံင္း ေပ လိုပ္လ္င္ ုိုိိုေပ လိုပ္မမ လ္
ေပစ္မမ
မ စေမံက္စပ္သည္။” ဟို စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။

“အစုြစုြာပစဒက စပးုံးစ ံ အံာံမ္ံးကိို အ ံိုး ္

စ မ္ ိိုြမဟိုတ္ စဘံ႐ိုိိုးေ င္င္းႏွင့္ အ ံိုး ္္ ္ ယံိုၾကလ္စ မ္”
ေပလ္ နြဝ ္ုမ္းမ္ံးကိို ဤ လ္က
၂၃၆
အကံအကြယ္ စပးစ လ္္သည္။

37
 းယံး ၇္သည္။ ာပစဒခင္င္းႏွင့္မလပစ ံ အမိ ြမ
္ ္ံးကိို ၅္သည္။ လ ၾ္ ကံး ္က္မ္ံး
ိ ံစြံေပ လိုပစ
္ စ ံ စၥံမ္စ
ိ ံ ကံကြယစ
္ ္းတပ္
ေမ ္မံခိိုင္ငံ ာပစဒတြင္ ေပစ္မမက္ းလြ ္ေ င္းမ္ံးအတြက္
စမံင္ေမတ္ ံခင္င္းႏွင့္ ဘို္င္မအမမ (၁၈၈၂) SJLB ၁၆၄တြင္
လ ္ၾကံး ္က္ကံလ မ္ိစပ္သည္။ ဤ လ္က ခိိုင္ငံတကံ
အုက္လနႀကပးတစ္စယံက္က ၎၏ ယ္စေမ ံ ္ခတပ္ ြမ
ခ ္ံးကိို
ေပစ္မမ
မ ္ံးအတြက္ ခိိုင္ငံတကံ ာပစဒ္ိ အစေ အစ ခင္င္းႏွင့္
လမ္းစပေ္ိ စ႐ိုိိုက္ ိိုးစ ံ လနမ္ံးကိို မ္း္ ္ခင္င္းႏွင့္ အကယ့္ပတ္သက္၍
တစေပးလပေ စ္ လ္္သည္။ စ္ံမစံ ္ ပ္ အပိိုဒ္ ြခ ၂၉ လ္
ို ံပါက ပစ္ တ္္ ္ အမိ ြစ
္ ပး လ္္သည္။ ယ္စေမ ံ္မ
ခ ္ံးက
ာပမံတစ္ ိုေ စ္ လ္္သည္။
လနခစ္စယံက္ကိို ္ပ္ ိိုင္း ပပး မလ္ နမလ္ဝါ ေ စ္စၾကံင္းစမး ပပး
၎တိိုြုမ
ခ တစ္စယံက္က မ္ပ္စ ံအ ါ
၆္သည္။ ကင္းလြတ္ င
ြ င္းႏွင့္ခ
္ င္င္းႏွင့္ လြတ္ ငိမး္ ္မ္း ံ င
ြ င္းႏွင့္္
ပစ္ တ္လိိုက္ၾက လ္္သည္။ ုိိုအမိ ္ြ လ္ ိ ံုင္္ံးစြံပင္
တ္ံးမဝင္ ေ စ္ ပပး ၎အမိ ြက
္ ိို ံ ံစ ံ ယ္စေမ ံ္ခမ္ံးကိို
္ံးဝတ္ေပစ္ဒာ္ုိက
ို ္စ ံ လနစ မမအတြက္ အေပစ္္ိ လ္ဟို ၂၀၁၁ မတိိုငမ
္ ပက အလိုပ္တံဝ ္မ္ံးကိို စ ံင္႐ိုြက္္ံတြင္

တ္ံး႐ိုံိုးက ယန လ္္သည္။ က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ေပစ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စပ္လ္ာ္း့ပတ္သက္၍ ယ င္စစ္အစိိုး္

အ ြဝ
ခ င္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အစိိုး္အတြက္အ ္း ၂ ခင္င္းႏွင့္ ၃ ၌ အုက္တင
ြ ္
ေပလ္ နြဝ ္ုမ္းတစ္ာပး လ္ မိမိ၏ အံာံကိို ြင္င္းႏွင့္ေပ ုံး အ ံးစပးစ ံ္ေပုံး ကခင္းႏွင့္ ိိုြ ္ံးဝတ္မမကိို တ္ံးစြေခ င္းမ
လ္ုက္ ပိို ံိုး့ပတ္သက္၍ မိမိ၏ တံဝ ္မ္ံးကိို စ ံင္႐ိုြက္စာ္တင
ြ ္ လြတ္ ငိမ္း ္မ္း ံ ြငင္းႏွင့္က
္ ိို ၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒတြင္
တ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ စပ္လ္ာ္း့ပတ္သက္၍ လန တ္မမကိို စ ံက္ုပ္ ၂၄၁
အကံအကြယ္ယနုံး လ္္သည္။ ဤကိစၥတင
ြ ္ ကြခေပံးစ ံ
ကံကြယ္ုံးမမတစ္ ိုကိို ပိုဒ္မ- ၂၉၉(၂)(ဂ)တြင္ စ ံ္ေပုံး
အစေ အစ မ္ံး ္ိစ ံ္လလ္း ုိုိကင္းႏွင့္ခ ိိုြစ ံ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
လ္္သည္။ ေပလ္ နြဝ ္ုမ္းက မိမိ၏ တံဝ ္အ္ လိိုအပ္ ပပး ာပစဒခင္င္းႏွင့္
္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံး အတြက္
လပ လ္ဟို စဘံ႐ိုိိုးေ င္င္းႏွင့္ ေပ လိုပ္ လ္င္းႏွင့္ လိုပ္္ပ္ကိို စ နအစပေ
အံးလံိုးအက္ံ းဝင္စ ံ အကံအကြယ္မ္ံး၊ အေ ံးခိိုင္ငံတကံ
္ ္ ငိ းုံးေ င္းမ္ိဘခ ေပ လိုပ္ေ င္း ေ စ္စ မ္ ေပလ္ ြဝ
န ္ုမ္းကိို
လန တ္မမုက္ ္ံးဝတ္ဒာ္ုိိုက္စ ံ လနစ မမဟို ေပစ္မမ
မ ္ံးခင္င္းႏွင့္ စိိုး္ိမ္ ြယ္ေ စ္စ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း
၂၄၂
စပ္င္ ္က္ ္ လ္္သည္။ ္ိ းစ ံက္ေ င္းမ္ံး လ္ ခိိုင္ငံတကံ ာပစဒအ္

တ္ံးမဝင္စပ္သည္။
၄္သည္။ ကစလး ေပစ္မက
မ ္ းလြ ္ မ
န ္ံး

ခိိုင္ငံတကံ ာပစဒတြင္ ေပစ္မမ ိိုင္္ံ တံဝ ္္ိေ င္းအတြက္ ဃ္သည္။ လိုပင

္ း္ စာ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
အ ိမ္င္းႏွင့္ ံိုး အ က္အ႐ိုြယ္ မ္ိစပ္သည္။ အဘယ္စၾကံင္င္းႏွင့္ ိိုစ ံ္ က္စ မ္ံးကိို စ ံင္႐ိုက
ြ ေ္ င္းစလ္းမ္ာ္းမ္ံး
အ ိမ္င္းႏွင့္ ံိုး အ က္အ႐ိုြယ္ ဘယ္စလံက္ေ စ္ င္င္းႏွင့္ လ္ဟို ၁္သည္။ စဘံတနလေပ င္း
၂၃၈
တ္မတ္္ံတြင္ ခိိုင္ငံမ္ံးက ကြခေပံး လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္
ခိိုင္ငံမ္ံး လ္ ေပစ္မမ င
ိို ္္ံ တံဝ ္
္ ိေ င္းအတြက္
စဘံတနလပေ င္း လ္ ၎ကိိုယ္တိိုင္ ေပစ္မမမ္ံး၏ အစေ ံ
အ က္အ႐ိုြယ္ကိိုမလ္ လ္င္းႏွင့္အ ါမ္ ၁၂ ခစ္စအံက္
စဘံတ္ံးမ္ံး ိိုြ ာပးတလ္စ ံစၾကံင္င္းႏွင့္ ိ ံုင္္ံးစ ံ
၂၃၉
မ တ္မတ္ င္င္းႏွင့္ဟို ICRC က ယန လ္္သည္။
ကိစၥ ိို လ္ုက္ အဓိကအံးေ င္င္းႏွင့္ အ္င္းအေမစ္ေ စ္ ပပး
အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးကိို စဘံတနလပေ င္းခင္င္းႏွင့္
“ ေပ လိုပ္စာ္က မိမိေပ စ ံ ေပ လိုပမ
္ မ၏ စဘံခင္င္းႏွင့္ အေပစ္ကိို
ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ စမး ြ ္းုိုတ္ေ င္း
ိ ံးလလ္စလံက္စအံင္ အစေမံ္အေမင္ အ င္အေ င္ခင္င္းႏွင့္
ိိုြမဟိုတ္အစုံက္အုံးမ္ံးကိို စ ံ္ုိုတ္ေ င္းစ လ္င္းႏွင့္
မေပလ္င္းႏွင့္စံိုစ း့ပတ္သက္၍” အ က္ ယ္င္းႏွင့္ခစ္ခစ္စအံက္ ကစလးကိို
တိက္စ ံ လမ္းစၾကံင္းမ္ံးမ ကံကြယ္္ ္ ုင္္ံးစ ံ
၂၄၀
တံဝ ္္ိ ကခင္းႏွင့္ ိိုြ မ က္ ံ္ဟို ိိုစ ံ္လလ္း
လ္းာပစဒ မ္စ
ိ ပ္သည္။
ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ ေပစ္မမ ိိုင္္ံ တံဝ ္္ိေ င္းအတြက္
အ က္အ႐ိုြယ္ လ္ ို စ္ခစ္ ေ စ္ လ္္သည္။ မိုဒိမ္းမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အိစေခၵပ္က္ေပံးစစမမအတြက္ စဘံတနလပေ င္း၏
္ိ ြယြင္း ္က္တစ္ ိုကိို က္စ ေပ္ ္ အစေ ာ
ံ ပစဒ အစပေတြင္
ဝ ္ုိုပ္ဝ ပ
္ ိိုး ေ စ္လံ လ္္သည္။ ္ံး တ္ႀကပး၏ ပိုဒ္မ- ၃၇၅
(မိုဒိမ္းမမ)က စဘံတနလပေ င္းတြင္ မနကခမ
ြ ္ံး
အမ္ံးအေပံး စ ံ္ေပုံးစ ံ္လလ္း တင္းစပးပိိုြစ ံ

38
အမမအံးလံိုးတြင္ က္ းလြ ္ နမ္ံးကိို ဒိုတိယ ေပပံ ္း ္က္ ၎ာပစဒ မ္ံးကိို အ မခတမ္းမက္င္င္းႏွင့္ ံိုးဟို စ္ြစ မ္ံးက
(အမ္ိ း မပးက ြင္င္းႏွင့္မေပ ေ င္း) ခင္င္းႏွင့္ စြခ ္က္တင္ လ္္သည္။ တင္ေပၾက လ္္သည္။ တ္ံး နႀကပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စ္ြစ မ္ံး၏
စဘံတနလပေ င္းကိို အဓိပၸံယ္စကံက္ယနေ င္း လ္
“အ ္ ပ္အ ္ယ္ကင္းေ င္း၊ မိမိ ခၵပါ္ိေ င္းခင္င္းႏွင့္ ႐ိုို ္းက ္လမပ္္ံးစ ံုင္္ံး လ္င္းႏွင့္ ေဒပ္ုို က္စ မ္ိလ္င္
အ ိအေမင္မ္ံးေ င္းတိြို ္ိမ ံ အစုြစုြ ဘံိုာပစဒအ္ စဘံတနလပေ င္းဟို စကံက္ ္က္ ္္ ္ မံး႐ိုိိုးက္
စဘံတနလပေ င္းဟို ယန င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။၂၄၃ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုမေ စ္တလ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ုံိုးတမ္းစာ္လံ တ္မတ္ ္က္မ္ံးက
တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးမ တ ္ိ ြစ ံ အမမမ္ံးက အမ္ိ း မပး လ္ ၂၄၈
အဓိက ႐ိုိိုက္ တ္စ ခ ေ စ္ လ္္သည္။
၂၄၄
႐ိုို ္းက ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ စအံ္ဟစ္ေ င္းမ္ိဟို ိ ံစ ံ
ိအံးကိို စပးစ ံ္လလ္း “အမ္ိ း မပး လ္ ၂္သည္။ အတလ္ေပ ေ င္း
စၾကံက္လ ြမ
္ မကင္းႏွင့္ခ ိိုြစ ံ စိတ္ ံစံးမမမ္ံးစၾကံင္င္းႏွင့္ မစအံ္ဟစ္
ိိုြမဟိုတ္ မ႐ိုို ္းက ္ဘခ ္ိခိိုင္စ ံ္လလ္း ဤ လ္က
လိင္ပိိုင္း ိိုင္္ံ အၾကမ္း က္မမမ္ံးအတြက္ မလ္ လ္င္းႏွင့္ တိက္ လ္င္းႏွင့္
၎အမ္ိ း မပး လ္ စဘံတန လ္ဟို
အတလ္ေပ ေ င္းမ္ ္ံး တ္ႀကပး ိိုြမဟိုတ္ ေပစ္မမ ိင
ို ္္ံ
အဓိပၸံယ္မ က္စ္ံက္စပ” ဟို အေ ံးအမမမ္ံးတြင္
လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း လ္းာပစဒအ္ တိက္ေပတ္ ံးစြံ
၂၄၅
အစလးစပး စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ တနလပစြံပင္ အမ္ိ း မပး လ္
မလိိုအပ္စပ္သည္။
အစပိိုင္းတြင္ တ္ံး ံစ ံက္ ြလ
ိို ိိုက္ ခင္းႏွင့္ ပပး ၎၏အိမ္ုတ
ခ င
ြ ္
အစ ံ္ေပ စ ခင္းႏွင့္ ေ င္င္းႏွင့္ ၎အမ္ိ း မပး လ္ လိင္ က္ ံမမကိို အေ ံးတစ္ က္တြင္ အတလ္ေပ ေ င္း လ္ လက္စတြြ၌
၂၄၆
ြငင္းႏွင့္ေ္ ပ ေ င္းမမလ္ဟို ႐ိုိိုး္င္းစြံ ယန လ္္သည္။ လိိုအပ္ခိိုင္ ြယ္္ိ လ္္သည္။ ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ ္ံး တ္ႀကပး၏ ပိုဒ္မ-
၃၇၅ တြင္မိုဒိမ္းမမအတြက္ လိင္ က္ ံမမ ေ စ္စေမံက္္ ္
အကယ့္ပတ္သက္၍ စဘံတနလပေ င္းကိို “ စ စစမလ္ ိိုြမဟိုတ္ “ုိိုး င
ြ ္းေ င္း လ္ လံိုစလံက္ လ္” ဟို ေပပံ ္းုံး လ္္သည္။
ံစစမလ္ဟို စၾကံက္႐ိုြံြစအံင္ ေပ ေ င္းေ င္င္းႏွင့္” ္္ိ ခင္းႏွင့္လ္င္ ဤ လ္က စယံက္္ံး လ္ ိုက္လတ္ ခင္းႏွင့္ လ္ဟို
လိင္ က္ ံမမ လ္ မိုဒိမ္းမမ စေမံက္ လ္ဟိုပိုဒ္မ ၃၇၅ ၏ က္စ ေပ္ ္ မလိိုစ ံ္ေငံးလလ္း “လက္စတြြတင
ြ ္ ိုက္ပိိုး
တတိယ ေပပံ ္း ္က္တြင္ စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ က္စ မ္ိစ ံ တိိုင္ၾကံး ္က္မ္ံးကိို ္ခ လ္ က္လက္
ပဋိပကၡဝ ္းက္င္မ္ံးတြင္ ုိို ိိုြစ ံ င
ြ ္ေပင္ကင္းႏွင့္ခ ြိို အမမလိိုက္မလ္ မဟိုတ္စပ္သည္။”
၂၄၉
ုိို လ္းတနစြံ REDRESS
အၾကမ္း က္စ ံ အစေ အစ မ္ံးတြင္ စဘံတနလပေ င္းခင္င္းႏွင့္
က စမးေမ ္းုံးစ ံ စ္ြစ မ္ံးအ္ လက္စတြြတင
ြ ္
ပတ္ က္ လ္င္းႏွင့္ အေငင္းပြံးမမမ္ံးကိို ကံကြယ္္ ္ ဤ လ္က
အကယ့္ပတ္သက္၍ စ းဘက္အစပ္င္ ံ ္က္တြင္ လိင္အဂၤါ
၂၄၇
အ ံိုးဝင္ခိိုင္ လ္္သည္။ ုိ ိိုက္ေ င္းကိို စ ံ္ေပုံးေ င္း မ္လ
ိ ္င္ ိိုြတလ္းမဟိုတ္
အက္ းလြ ္ ံ္ နက စြပ္စု
ြခ ံး လ္င္းႏွင့္ ေပစ္မမ ေ စ္ပြံးစာ္ အ ္ိ ္က
္ံး တ္ႀကပး၏ ပိုဒ္မ ၉၀ ကလလ္း စဘံတနလပေ င္းအစပေ
၎တိိုြ ဝတ္ုံး ခင္းႏွင့္ လ္င္းႏွင့္ အဝတ္အစံးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အတြင္း ံမ္ံးကိို
ပိုဒ္မအမ္ံးအေပံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ
မစပးခိိုင္လ္င္ ္ခမ္ံးက ၎အမမမ္ံးကိို အမမလိိုက္စလင္းႏွင့္မ္ိစပ္သည္။
ေပပံ ္း ္က္တစ္ ိုကိို စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ အကယ့္ပတ္သက္၍
( ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ၎အမမမ္ံးကိို “ႀကံစလ္အံးုိုတ္မမမ္ံး” အေ စ္
(အေ ံးအ္ံမ္ံးအၾကံး) “ စိတ္စပါင္းႏွင့္ ပ
ြ ္ေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ၊ ၂၅၀
အမမလိိုက္လိမ္င္းႏွင့္မလ္္သည္။)
မနးယစ္ေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္ေ စ္စစ မိမိ စဘံတနလပမမ၏ စဘံခငင္းႏွင့္္
အက္ိ းအေပစ္ကိို မ ိခိိုင္စ ံ နက စဘံတနလ္င္”
၃္သည္။ စတင္လပ
ို စ
္ ံင္မခ
မ င္င္းႏွင့္ စ ံက္ က္တလ
ြခ င
ိ ု
္ ပ
ိ ါးမမ
ိိုြတလ္းမဟိုတ္ “အစၾကံင္းေ င္း္ံ အမ ္ကိို မ ိစ ံစၾကံင္င္းႏွင့္
စဘံတနလ္င္ အစၾကံင္းေ င္း္ံ အမ ္ကိို မ ိစ ံစၾကံင္င္းႏွင့္ က္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးကိို စတင္လိုပ္စ ံင္မမခင္င္းႏွင့္ စ ံက္ က္တြခ

စဘံတန္ေ င္း ေ စ္စၾကံင္းကိို ေပ လိုပ္ နက ိလ္င္ ိိုြမဟိုတ္ လိင္ုိပါးမမခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ စမး ြ ္းအစမး ံ္ေ င္းမ ကံကြယ္္ ္

ယံိုၾကလ္္ ္ အစၾကံင္း္ိလ္င္” ယန ္ လ္င္းႏွင့္ တိက္စ ံ ုင္္ံး လ္င္းႏွင့္ ာပစဒမ္ိ လ္င္းႏွင့္အေပင္ လက္စတြြတင

ြ ္

စဘံတနလပေ င္း လ္ စဘံတနလပေ င္း မစေမံက္ဟို ုိိုကခင္းႏွင့္ ိိုြ စမး ြ ္းစမးေ င္း လ္ တ္ံးလိိုကိို အေပ ္အလ ္

၎ပိုဒ္မက စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ စစ္စမးေ င္းတြင္ ပါစလင္းႏွင့္္ိ လ္္သည္။

ုိိုြစၾကံင္င္းႏွင့္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ာပစဒအ္ စဘံတနလပေ င္း၏

စဘံုံးတြင္ အၾကမ္း က္ လ္င္းႏွင့္ အစေ အစ မ္ံးတြင္
စဘံတနလပေ င္းမ္ေိ င္း၏ အေ စ္မ ္ကိို တိေပ မိ္ ္
အစလ္ံင္းႏွင့္အတင္း တ ္ိ ြ္ိစ ံ္လလ္း လက္စတြြတင
ြ ္

39
၄္သည္။ က္စ စံခမ း္ အံာံပိိုင္ုံ ေပစ္မမကိို တင္းပိြစ
ို လင္းႏွင့္္ိ ပပး ုိိုြစ ံက္တြင္
စဒ ိိုင္္ံ အံာံပိိုင္ခင္င္းႏွင့္အတန ္ခုံ ိိုြ တင္းပိိုြ လ္္သည္။

ေပစ္မမ င
ိို ္္ံ စစ္စ းစပ္င္ေ င္း္ိ က္စ စံခမ ္း လ္ “ ္ခုံ ိိုြ စပးစ ံ အ ္က္အလက္မ္ံးကိို ( “ပုမာပး ံိုး
အက္ိ းအစၾကံင္း ပစလ္ံ္စ ံ ံ ယကိို စက္ံ္လြ ္ လ္င္းႏွင့္ အၾကမ္း က္မမမတ္တမ္း” ိိုြမဟိုတ္ “FIR” ဟို ိၾကစ ံ)
က္စ ” ေ စ္ လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္လလ္း စံအေ စ္ ြိို စလ္ံင္းႏွင့္ ္ လ္္သည္။ ဤစ ံက္တြင္ ္ခက
အ ံိုးေပ ေ င္း လ္ စလင္းႏွင့္က္င္င္းႏွင့္မမမ္ိေ င္းခင္င္းႏွင့္ အက္င္င္းႏွင့္ပ္က္ ေ စံးမမမ္ံး စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းကိို စတင္စ ံင္႐ိုြက္ င္င္းႏွင့္ ပပး အကယ့္ပတ္သက္၍
ုင္္ံးစ ံ ေပ ံေ စ္စ လ္င္းႏွင့္ ႐ိုိိုင္ခင္င္းႏွင့္ မိ ြ ယ္ ံ ယ္ိ နကိို စ ံ္ုိုတ္ ခင္းႏွင့္ပါက ၎တိိုြကိို မ္း ပး
တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးုက္ (ေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္ တိိုင္း တ္ံး႐ိုံိုး ္ ပ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ုိ ္း ိမ္းုံး င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ ၂၅၄
အကယ့္ပတ္သက္၍ စံိုစမ္းစစ္စ း္ ္
ခိိုင္ငံစတံ္တ္ံး႐ိုံိုး ္ ပ္) အ င္ေမင္င္းႏွင့္ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးတြင္ ံ အမမကိစၥမ္ိဟို ္ခက ံိုးေ တ္လ္င္ အမမကိို တိုိင္ၾကံး ခင္းႏွင့္ နုံ
၂၅၁
ုိုိကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ စံခမ ္းတစ္ ိုကိို ေမင္္္ ္ ေ စ္ခိို္င္ လ္္သည္။ ေပ ္လလ္ အစၾကံင္းၾကံး္ ္ လိိုအပ္ လ္္သည္။ ၂၅၅

၅္သည္။ လိုပင
္ း္ စာ္ စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းတစ္ ို၏ ပုမအ င္င္းႏွင့္အေ စ္
စဒ ိိုင္္ံ စ း႐ိုံို (ပံိုမ ္အံးေ င္င္းႏွင့္ မမ င္းစ းပလံ ိိုင္္ံ
လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ တ္ံးစြေခ င္းအတြက္
္ံဝ ္္စ
ိ ံ မိ ြ ယ္အ င္င္းႏွင့္ စ း႐ိုံို) ိိုြ စ းဘက္ ိိုင္္ံ
လိုပ္င ္းစာ္မ္ံးကိို ေပစ္မမ ိိုင္္ံ က္င္င္းႏွင့္ုံိုး ာပစဒ (“CrPC”)၊
အစပ္င္ ံစံ အတြက္ စံတစ္စစံင္ကိို ္ခက ပံိုမ ္အံးေ င္င္းႏွင့္
္ခအက္ာပစဒ၊ ္ခလက္စြ၊ခ စ္ြစ ္ ပ္အက္ာပစဒခင္င္းႏွင့္ တ္ံး႐ိုံိုး
ုိုတ္စပးလိမ္င္းႏွင့္မလ္္သည္။ ကစလး နငယ္ကိို က္ းလြ ္ လ္ဟို
လက္စတ
ြခ ိိုြက ုိ ္း ္ ပ္ုံး လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္လလ္း “က္ းလြ ္
စြပ္စု
ြခ ံး လ္င္းႏွင့္ လိင္ပိိုင္း ိိုင္္ံ
ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ စ ံစၾကံင္င္းႏွင့္ ေပစ္မမ ိိုင္
္ ံ
ေပစ္မမ
မ ္ံးအတြက္ စ းဘက္ ိိုင္္ံ အစပ္င္ ံစံကိို ႐ိုိိုင္
စစ္စ းမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံးစြခ ိိုေ င္းမ္ံးအတြက္ လိုပ္င ္းစာ္မ္ံးကိို
ိိုြမဟိုတ္ ေပလ္ ယ္/စဒ စ း႐ိုံိုက ုိုတ္စပး္မလ္္သည္။
ေပပံ ္းုံးစ ံ ခိိုငင
္ ံာပစဒမ္ံးကိုိ က္စပ္စ ံ
အံာံပိုိင္မ္ံး လ္ အ မခ ိို လိိုပင္ ္ိ းစ ံက္ လ္္သည္။
လက္စတြြတင
ြ ္ အက္ းလြ ္ ံ္ န လ္
အလြ ္စ တ္စ ံက္က္ ပပး ခိိုင္ငံတကံစံခမ ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္
က္ ိိုင္္ံ စ း႐ိုံို ိိုြ စ းစစ္စ းမမ ပပးစေမံက္ေ င္းအတြက္
မလပစာ္အတြင္း ေပစ္မမ င
ိို ္္ံ က္င္င္းႏွင့္ုံိုးာပစဒက တ္ံးလိိုမ္ံး၊
ံြ း္ ္လိိုအပ္ ပပး ုိုိစ ္ံတြင္ ေ စ္္ပ္အစ းစိတ္ကိို
က္စ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ံ ယ္ိ နမ္ံးအတြက္ က္င္င္းႏွင့္ုံိုး ိိုင္္ံ
စစ္စ း လ္င္းႏွင့္ ္ံဝ ္ုံ ္င္းေပ္ ္ ပံိုမ ္အံးေ င္င္းႏွင့္
အကံအကြယ္မ္ံးကိို စပး လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္လလ္း
လိိုအပ္စလ လ္္သည္။ုံိုးစံအတိိုင္း ၃-၄
အႀကိ ၾကံး ံ ြငင္းႏွင့္မ
္ ္ံး ကခင္းႏွင့္ ြစ
ိို ံ လိုပ္င ္းစာ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
္က္ၾကံစ ံအ ါ စ းဘက္ ိိုင္္ံ အစပ္င္ ံစံကိို စ း႐ိုံိုက
အကံအကြယ္မ္ံးကိို မၾကံ ာ မုပမခင္းႏွင့္ေမင္ေပ ၾက ပပး ၎ လ္
တ္ံး႐ိုံိုး ိိုြ တိိုက္႐ိုိိုက္ တင္ေပလိမ္င္းႏွင့္မလ္္သည္။ ( ိိုြစ ံ္လလ္း
္လ္႐ိုြယ္ လ္ေ စ္စစ မ္လ္႐ိုြယ္ လ္ေ စ္စစ
တစ္ ါတ္ံတင
ြ ္ ၎စ းဘက္ ိိုင္္ံ အစပ္င္ ံစံကိို ္ခက
မိ ြေပလိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္း ာပစဒခင္င္းႏွင့္ က္စ ံာပစဒတိြက
ို ိို
တ္ံး႐ိုံိုး ိိုြ တင္ေပလိမင္းႏွင့္မ
္ လ္္သည္။)
၂၅၂
မုပမခင္းႏွင့္ေမင္ ေပ ေ င္းေ စ္ လ္္သည္။” ဟို ခိိုင္ငံတကံ
ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံး စကံ္မ္င္က တင္ေပ လ္္သည္။ ုိိုြအေပင္ အမမမ္ံးကိို က္ းလြ ္စ ံ ေပစ္မမ၏ အေမင္င္းႏွင့္ ံိုး စပ္င္ ္က္စပေ မနတလ့္ပတ္သက္၍
လံိုစလံက္စြံ ကိိုင္တယ
ြ ္္ ္ ္ခမ္ံးတြင္ အ္ပ္ ံး ေပစ္မမ ိင
ို ္္ံ ၾကံး ံေ င္းကိို ႐ိုိိုင္တ္ံး႐ိုံိုး ိိုြမဟိုတ္
က္ ိုိင္ လ္င္းႏွင့္ စငြစၾကးခင္င္းႏွင့္ လနအင္အံး မ္ိ လ္င္းႏွင့္အေပင္ မိ ြ ယ္တ္ံး႐ိုံိုးတစ္ ိုတင
ြ ္ ေပ လိုပ္လိမ္င္းႏွင့္မလ္္သည္။
၎အမမမ္ံးကိို ပစလ္ံ္စြံ မလ္ ိိုြ ကိိုင္တယ
ြ ္္မလ္ကိို အုနးအစေ အစ မ္ံးတြင္ ၎တိိုြကိို ေပလ္ ယ္တ္ံး႐ိုံိုး ္ ပ္တင
ြ ္
က္ ိိုင္ လ္င္းႏွင့္ ္င္းလင္းစ ံ လမ္းလ ္ ္က္မ္ိစပ္သည္။ ၾကံး ံခိိုင္ လ္္သည္။ မိ ြ ယ္တ္ံး႐ိုံိုး၏ တ္ံး နႀကပးမ္ံး လ္ (၇)
ခစ္ စုံင္ဒာ္ုိ ေပစ္ဒာ္ကိို ္မတ္ခိိုင္စ ံ
ေပင္းု ္စ ံ ေပစ္မမ
မ ္ံးအတြက္ ေပစ္မမ ိိုင္္ံ အုနးအံာံ္ စအံက္႐ိုံိုးတ္ံး နႀကပးမ္ံး
လိုပ္င ္းစာ္ စ ံင္႐ိုြက္ေ င္းမ္ံးကိို စြပ္စစ
ြခ ံ ေပစ္မမ ိိုင္္ံ ေ စ္ၾက လ္္သည္။
၂၅၆
ပး ္ြ အစေ အစ မ္ံး မလိိုအပ္လ္င္
၂၅၈

အ ိအလိမၼံ္ိစ ံ ပိုဂၢိ လ္က ္ခုံ တိိုင္ ္က္ ြင္င္းႏွင့္ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ ၂၅၇
က္ ္္ိစ ံ အမမမ္ံး လ္ ႐ိုိိုင္တ္ံး႐ိုံိုး၏ စပ္င္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္္
၂၅၃
စတင္ေပ လိုပ္ လ္္သည္။ လက္စတြြတင
ြ ္ က္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး လ္
အတြင္း ိိုြ က္စ္ံက္ လ္္သည္။ က္ငယ္မိုဒိမ္းမမအံးလံိုးကိို
၎တိိုြ၏ ္ပ္ကက
ြ ္ ိိုြမဟိုတ္ စက္း႐ိုြံတစၾကံ ေပလ္ုခစ္း
႐ိုိိုင္တ္ံး႐ိုံိုးက ၾကံး ံ္ ္ လ ္ၾကံးစ ံ အမိ ္ြတစ္ ိုကိို
ဝ ္ႀကပးါံ ၏ အစုြစုြအိုပ္ ္ ပ္စ္း ာပးစပးါံ လက္စအံက္္ိ
ခိုိင္ငံစတံ္တ္ံး႐ိုံိုး ္ ပ္က ၂၀၁၇ း ္ ဝါ္ပလတြင္
၂၅၉
ုိုတ္ေပ ္ ခင္းႏွင့္ လ္ကိို တိေပ ပါ္သည္။

40
မိ ြ ယ္ခင္င္းႏွင့္ စက္း႐ိုြံအ င္င္းႏွင့္ ္လ္႐ိုြယ္စ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ အစ းစိတ္ကိို စေပံေပ ြိို စမးစပမယ္င္းႏွင့္အခဒပမိ ္းကစလး
မ္ံးကိို တိိုင္ၾကံးေ င္းေပ လိုပ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းအတြက္ ဘံမမစေပံခိိုင္ဘခ အ္မ္းစၾကံက္စ တယ္္သည္။ ဒါ ခြ အမမကိို
၂၆၆
လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ လက္စတြြက္င္င္းႏွင့္ ံိုးေ င္းမ္ံး ိိုင္္ံ ပိိုမိို ပလပ္လိိုက္တယ္္သည္။”ဟို စ္ြစ တစ္စယံက္က ိို လ္္သည္။
အစ းစိတ္ အ ္က္အလက္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ံိုး္လြယ္စ ံ အက္ းလြ ္ ံ္စ ံ ကစလးမ၏ ေပလ္ ယ္စ္ြစ လ္
လမ္းလ ္စံအိုပ္တစ္အိုပ္ကိို မၾကံမပ Cord Myanmar က ၎ကစလးမ ံးမလလ္ခိိုင္စ ံ ိိုြမဟိုတ္ မိမိကိိုယ္ကိိုယ္
ုိုတ္စဝစတံင္းႏွင့္မလ္ ေ စ္ လ္္သည္။ https://www.cord.org.uk လံိုစလံက္စြံ စ ံ္ေပစေပံ ိိုေ င္း မေပ ခိိုင္စ ံ
တြင္ ္္ိခိိုင္လိမ္င္းႏွင့္မလ္္သည္။ ဗမံစကံးခင္င္းႏွင့္ စမး ြ ္းုိုတ္မလ္င္းႏွင့္အစံး ၎ကစလးမ၏ ကိိုယ္ပိိုင္
စဒ စကံးကိို ဘံ ံေပ ္စပးေ င္းကိို ြင္င္းႏွင့္ေပ စပး္ ္
တ္ံး႐ိုံိုး လိုပ္င ္းစာ္စ ံင္႐ိုြက္ေ င္းမ္ံးတြင္ လိင္အၾကမ္း က္မမ ေငင္း ိို ခင္းႏွင့္ ပပး စမး ြ ္းမ္ံးကိို ၎ကစလးမက ေပ ္လလ္
အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးအတြက္ တ္ တ္မတ္မတ္ မတို ္ြေပ ္ခိိုင္ဟို ယန ခင္းႏွင့္ၾက လ္ဟို အေ ံးစ္ြစ မ္ံးက
၂၆၇
ကံကြယ္စပး လ္င္းႏွင့္ အစပအစာ္မ္ံး မ္ိစပ္သည္။ ၾကံး ံမမမ္ံးကိို တင္းပိိုြ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
၂၆၀
အ မခတမ္း ပးပါး လနပံိုလယ္ တ္ံး႐ိုံိုးတြင္ ေပ လိုပ္ လ္္သည္။

ာပစဒအ္ အစြပ္စြခ ံ္ နအံး စစ္စ းစပ္င္ေ င္းကိို

လိင္အၾကမ္း က္မမ အက္ းလြ ္ ံ္ နက တက္စ္ံက္္ ္
လိိုအပ္ ပပး အစြပ္စြခ ံ္ နခင္င္းႏွင့္
၂၆၁
အေပ ္အလ ္ စမးေမ ္းစစ္စ းမမ ေပ ္ ြယ္္ိ လ္္သည္။

အက္ းလြ ္ ံ္ န တက္စ္ံက္္ ္ ပ္က္ကြက္ေ င္းက

အစြပ္စြခ ံ္ နကိို တ္ံးစ လတ္ေ င္း ္လဒ္ကိို
၂၆၂
ေ စ္စစလိမင္းႏွင့္မ
္ လ္္သည္။ လိင္အၾကမ္း က္မမ ၾကံး ံေ င္းမ္ံးကိို

တင္းပိိုြ္ံတြင္ မပဒပယံမ္ံး လ္ တ္မတ္ုံးစ ံ

လမ္းလ ္ ္က္မ္ံးကိို မလိိုက္ ံ လ္င္းႏွင့္အေပင္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး
က္စ ုြက္ ိိုေ င္း၏ အတြင္းစ္းကိစၥကိို အစလးုံးစလင္းႏွင့္
မ္ိစပ္သည္။တ္ံးဝင္ တ္ံး႐ိုံိုး စံ႐ိုြက္စံတမ္းမ္ံး လ္ ေမ ္မံစံေ င္င္းႏွင့္
ေ စ္ ပပး တိိုင္း္င္း ံး ဘံ ံစကံးမ္ံး အေ စ္
၂၆၃
ဘံ ံေပ ္ ိိုေ င္းမ္ံးကိို တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးက မေပ လိုပ္စပးစပ္သည္။

ေပစ္မမက္ းလြ ္ လ္ဟို အစြပ္စြခ ံ္စ ံ ကစလးမ္ံးအတြက္

ပး ္ြစ ္ံုိိုင္ င္း ေ စ္ခင
ိို ္စေ ကိို ကစလး နငယ္
အက္ာပစဒက ေပပံ ္းုံးစ ံ္လလ္း ေပစ္မမ အက္ းလြ ္ ံ
၂၆၄
ကစလး နငယ္အတြက္မန ပး ္ြ ကံကြယ္မမမ္ံး မ္ိစပ္သည္။
ုြက္ ိို ္က္ကိို ပး ္ြ ခစ္ကိိုယ္ၾကံး ုြက္ ိို္ ္
အတြက္ စတံင္း ိိုေ င္းမ္ံးကိို
၂၆၅
ေငင္းပယ္စလင္းႏွင့္္ိ လ္ဟို စ္ြစ မ္ံးက တင္းစပးပိိုြ လ္္သည္။
အစုံက္အပံင္းႏွင့္ခင္င္းႏွင့္ စံ ံစ ံ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံး
မ္ိေ င္း လ္ စမး ြ ္းစမးေ င္း လ္ အုနး ေ င္င္းႏွင့္
အက္ းလြ ္ ံ္ န ကစလးမ္ံးအတြက္ စိတ္ဒာ္္ံ္ေ င္းကိို
ေ စ္စစခိိုင္ ြယ္္ိ ပပး တ္ံးစြခ ိိုေ င္းကိို စလ္ံင္းႏွင့္ပါးစစခိိုင္ လ္ဟို
ယန လ္္သည္။ ာပမံအစ ေ င္င္းႏွင့္ “အမမတစ္ ိုမံ ယ္ခစ္အ႐ိုြယ္
မိ ္းကစလးတစ္စယံက္ကိို အ က္ စေ ံက္ ယ္အ႐ိုြယ္
အဘိိုးႀကပးတစ္စယံက္က မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ပပး တ္ံး နႀကပးစ္ြကိို
အခဒပမိ ္းကစလး စ္ံက္တခင္းႏွင့္အ ါ ေ စ္္ပ္

41
အပိုိငး္ ၄္သည္။ လက္စတြြမတ္တမ္းတင္ေ င္း - ေပင္ င္ေ င္း

အ ္း ၇္သည္။ ုိ ိိုက္ စ္ ံမမ မေ စ္စစစ္း

ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို အစၾကံင္းအ္င္းတိိုြအစပေ မနတလ့္ပတ္သက္၍ ၎တိိုြ၏ အစတြြအႀကံ ကိို
မတ္တမ္းတင္ေ င္း၏ ပင္မအေ င္းအ္ံ၌ အဓိက မတ္တမ္းတင္္ ္ ံိုးေ တ္ေ င္းက ႀကပးမံးစြံ ကြခေပံးစ ံ
လနြက္င္င္းႏွင့္ဝတ္ ိိုင္္ံ အစေ ံ စဘံတ္ံး လ္ “ုိ ိိုက္ စ္ ံမမ အ ါလိင္အၾကမ္း က္မမ၏ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး ိိုြမဟိုတ္
မေ စ္စစစ္း” ေ စ္ လ္ဟို ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို က္စ မ္ံးကိို ုိ ိိုက္ စ္ ံခိိုငစ
္ ေ စပေစပါက္လံ လ္္သည္။
စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္း၊ မတ္တမ္းတင္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ခိိုင္ငံတကံ မတ္တမ္းတင္ေ င္းအတြက္ ဂ႐ိုိုတစိက
ို ္ ေပင္ င္ေ င္း လ္
စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး (ဒိုတိယအႀကိမ္ပံိုခိပေ္ င္း မတ္လ တစ္ာပး ္င္း ိိုင္္ံ အခတ္ံယ္ကိို အကခေ တ္ေ င္း ေပ လိုပ္္ံ၌
၂၆၈ အစုံက္အကနေပ လိမ္င္းႏွင့္မလ္္သည္။
၂၀၁၇)က ္င္းေပုံး လ္္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံခင္င္းႏွင့္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမတိိုြတြင္ ပးေ ံး
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္း၊
က္ ခက္ ္စ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ပတ္ဝ ္းက္င္ လ္ အုနး
မတ္တမ္းေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ခိိုင္ငံတကံ
ုိ ိိုက္လြယ္စ ံ အစၾကံင္းအ္ံ ေ စ္ လ္္သည္။
စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး (ဒိုတိယအႀကိမ္ ပံိုခိပ္ေ င္း မတ္လ
ဤအစၾကံင္းစၾကံင္င္းႏွင့္ ၎ေပစ္မမမ္ံးကိို မတ္တမ္းတင္ေ င္း လ္
၂၀၁၇)၏ စံမ္က္ခံ ၈၇ တြင္ အၾကမ္းစ ံ္ေပုံးစ ံ
မတ္တမ္းတင္ နမ္ံး တံး ပး္ ္ တံဝ ္္ိစ ံ
ေ စ္ခင
ိို ္ ြယ္္ိ လ္င္းႏွင့္ ုိ ိိုက္ စ္ ံမမ ာပမံအမ္ံးစို လ္
ေ စ္လံခိိုင္ ြယ္္ိ လ္င္းႏွင့္ ုိ ိိုက္ စ္ ံမမ အမ္ိ းမ္ိ းကိို
ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ
အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္
လိင္အၾကမ္း က္မမ မတ္တမ္းခင္င္းႏွင့္ က္စပ္ခိိုင္ ြယ္ ္ိ လ္္သည္။
က္စ မ္ံးုံ စ္ံက္လံစစခိိုင္ လ္္သည္။ ပဋိပကၡအတြင္း
ေမ ္မံခိိုင္ငံခင္င္းႏွင့္ အုနး က္စပ္စ စ ံ ုိ ိိုက္ စ္ ံမမ၏ ပင္မ
လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္း၊ မတ္တမ္းတင္ေ င္းခင္င္းႏွင့္
ေ စ္ခင
ိုိ ္ ြယ္္စ
ိ ံ ္င္းေမစ္မ္ံးတြင္ စအံက္ပါတိိုြ ပါဝင္ လ္္သည္။
ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး
(ဒိုတိယအႀကိမ္ပိုခ
ံ ိပ္ေ င္း မတ္လ
• အမလ္းစက္
၂၀၁၇)တြင္ စ ံ္ေပုံး လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း-

ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ

ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယတ
ို မ
္ ံမမ င
ိို ္
္ ံ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မက
မ ိို
ေ စ္ပံြ း ခင္းႏွင့္စ ံအ ိိုင္းအဝိိုင္း အံးလံိုး မဟိုတ္စ ံ္မ
မတ္တမ္းတင္ေ င္း၏ ပင္မအေ င္းအ္ံ၌ အဓိက
အမ္ံးစိုတင
ြ ္ (မိမိ စဘံမပါဘခ ေ စ္လ္င္စ ံ္မ)
လနြက္င္င္းႏွင့္ဝတ္ င
ိို ္
္ ံ အစေ ံ စဘံတ္ံး လ္ အ လ္း ိုးံ
အိမ္စုံင္မေပ မပ လိင္ က္ ံ နးစ ံ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို
ုိ က
ိို ္ စ္ ံမမ မေ စ္စစစ္း တံဝ ေ္ စ္ လ္္သည္။ လက္စတြြ
“ပ္က္စပး ပပး” အ ိိုင္းအဝိိုင္း တစ္ ိုလံိုးကိို အ္က္္စစ လ္ဟို
လိုပစ
္ ံင္ န လ္ အက္ းလြ ္ ္
ံ မ
န ္ံးခင္င္းႏွင့္ အေ ံး ၂၇၁
ယန ၾက လ္္သည္။ ုိိုြစၾကံင္င္းႏွင့္ အ ိိုင္းအဝိိုင္းက ဝိိုင္းပယ္ေ င္းကိို
က္စ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ မတ္တမ္းတင္ေ င္း၏
စၾကံက္႐ိုြံြေ င္း လ္ မိုဒိမ္းမမကိို တိိုင္ၾကံး္ံမ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို
ေ စ္ခင
ိို ္ ယ
ြ ္
္ စ
ိ ံ းိို က္ိ းမ္ံးကိို ေပလ္င္းႏွင့္စိုစ
ံ ံြ ံးလလ္
တံး ပးုံးစ ံ အေ ံး အစ္းႀကပး လ္င္းႏွင့္ အစၾကံင္း္င္း
စဘံစပါက္္မလ္ဟို လ
ိို ိို လ္္သည္။ ပိမ
ို က
ိို ္ယ္ေပ ြစ
္ ံ
၂၇၂
ေ စ္ လ္္သည္။ (ဤအမလ္းစက္ခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ လ္င္းႏွင့္ “ ္ြစင္ေ င္း
အ ြအ
ခ စလ္းခင္င္းႏွင့္ စံိုစုံက္မ္ံးကိယ
ို တ
္ င
ိို ္ ၎ းိို က္ိ းမ္ံးက
အ ္းအ ံးမ္ံး” ကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးတမ္းမ္ံး၏ ပ္ံြခံြမမခင္င္းႏွင့္
ေ စ္စစခိိုငမ
္ လ္င္းႏွင့္ ုိ က
ိို ္ စ္ ံမမမ္ံး အတြက္ ေပင္ င္ ပပး
ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ အ ္း - ၂ (ေမ ္မံခိိုငင
္ ံ္ိ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို
၎ုိ က
ိို ္ စ္ ံမမကိို ကံကြယ္
္ ္ ြမ
ိို ဟိုတ္ စလ္ံင္းႏွင့္ ္္ ္
ံးလလ္ေ င္း)၊ အပိိုင္း (ဃ) ကိို
၂၆၉
စပမံ ္က္မ္ံးကိို စ ္ံတက္ ုလ္င္းႏွင့္ င
ြ း္ စ ံ္ေပ္မလ္္သည္။”

• အမလ္းစက္
(က) ္
ံ မ
န ္ံးခင္င္းႏွင့္ မ္က္ေမင္ က္စ မ္ံးကိို
ုိ က
ိို ္ စ္ ံခိုိငစ
္ စ လ္င္းႏွင့္ အလံးအလံ္င္းေမစ္မ္ံး ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ
ေ စ္ပံြ း ခင္းႏွင့္စ ံအ ိိုင္းအဝိိုင္း အံးလံိုး မဟိုတ္စ ံ္မ
၎တိိုြ၏ ဂိုာ္ ိကၡံခင္င္းႏွင့္ လနမမစ္းစ ံက္ ံ၊ ေပစ္မမက္ းလြ ္ န
အမ္ံးစိုတင
ြ ္ (မိမိ စဘံမပါဘခ ေ စ္လ္င္စ ံ္မ)
မလ္ နမလ္ဝါ ိိုြမဟိုတ္ န/ နမ က္ ိိုင္စ ံ အ ြအ
ခ စလ္း
အိမ္စုံင္မေပ မပ လိင္ က္ ံ နးစ ံ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို
အေပင္ ၎တိိုြ၏ အမမကိို မတ္တမ္းတင္္ လ္င္းႏွင့္
“ပ္က္စပး ပပး” အ ိိုင္းအဝိိုင္း တစ္ ိုလံိုးကိို အ္က္္စစ လ္ဟို

42
ယန ၾက လ္္သည္။၂၇၁ ုိိုြစၾကံင္င္းႏွင့္ အ ိိုင္းအဝိိုင္းက ဝိိုင္းပယ္ေ င္းကိို ံိုးေ တ္ ္က္တိိုြခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ အဓိက အခတ္ံယ္တစ္ ို
စၾကံက္႐ိုြံြေ င္း လ္ မိုဒိမ္းမမကိို တိင
ို ္ၾကံး္ံမ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေ စ္ လ္္သည္။ ဤ လ္ခင္င္းႏွင့္ က္စပ္လ္က္ ပဋိပကၡအတြင္း
တံး ပးုံးစ ံ အေ ံး အစ္းႀကပး လ္င္းႏွင့္ အစၾကံင္း္င္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းေပ ေ င္းတိြခ
ို င္င္းႏွင့္
၂၇၂ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏ စံမ္က္ခံ
ေ စ္ လ္္သည္။ (ဤအမလ္းစက္ခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ လ္င္းႏွင့္ “ ္ြစင္ေ င္း
အ မ္းအ ံးမ္ံး” ကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ ဓစလင္းႏွင့္ုံိုးတမ္းမ္ံး၏ ပ္ံြခံြမမခင္င္းႏွင့္ ၉၂-၁၀၂ တြင္ အၾကမ္းစ ံ္ေပုံးစ ံ အစကံင္း ံိုး

ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ အ ္း - ၂ (ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ုံိုးတမ္းမ္ံးက လနစတြြစမးေမ ္းစ စာ္ခင္င္းႏွင့္ စမးေမ ္း ပပးစ ံက္

ံးလလ္ေ င္း)၊ အပိိုင္း (ဃ) ကိို စ ံက္ုပ္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။) စိတ္ဒာ္္ံေပ ္ေ စ္ေ င္း အခတ္ံယ္ကိို စလ္ံင္းႏွင့္ပါးစအံင္

ယာ္စက္းမမ ိိုင္္ံခင္င္းႏွင့္ ုံိုးတမ္း ိိုင္္ံ လိင္ တ္မတ္ ္က္မ္ံးက ကနလပစပးခိိုင္ လ္္သည္။(စအံက္္ိ (ဂ)

“လိင္အၾကမ္း က္မမ အက္ းလြ ္ ံ္ န ေ စ္္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ‘ုိ ိိုက္ စ္ ံမမကိို စလ္ံင္းႏွင့္ ္ေ င္း’ကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။) ိိုြစ ံ္ေငံးလလ္း

ုိုတ္စ ံ္မစေပံ္ ္ခင္င္းႏွင့္ ၎အစံး အေပစ္္ိ ကခင္းႏွင့္ ိိုြ ံစံး ပပး အုနး ေ င္င္းႏွင့္ ပဋိပကၡဒာ္ က္စ္ံက္စ ံ ဧ္ိယံမ္ံးတြင္

တိိုက္ ိိုက္မမအတြက္ အေပစ္တင္မက

မ ိို ံယန္ ္ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ုိိုကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ ဝ ္စ ံင္မမမ္ံး ္ံးပါးေ င္းကိို ္္ိစအံင္
၂၇၃ င္င္းႏွင့္စလ္ံ္စ ံ လစ
ခ ေပံင္းေ င္း အကနအလပမ္ံးက
င္စပးုံး လ္္သည္။”
လိုပ္စပးခိိုင္ လ္ကိို စ ္ံစစ္ ္ အလြ ္ ဂ႐ိုိုတစိိုက္

ေမ ္မံခိိုင္ငံ အေပင္ဘက္္ိ ဒိုကၡ လ္ စ ္းမ္ံးတြင္ မိုဒိမ္းမမကိို အစပအစာ္ ခေြ င္းကိို လိိုအပ္လိမ္င္းႏွင့္မလ္္သည္။

မတိိုင္ၾကံးေ င္း ိိုြမဟိုတ္ “အလြ ္အမင္း ံက္င္မမကိို

အ က္္င္က္ ္္စ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံး လ္ စ းကို မမကိို္္ိစ ံအ ါ
ံစံးစ ္လ္င္စ ံ္မ” စ းဝါးကို မမ မ္ယနေ င္းတိြအ
ို တြက္
တိက္စ ံ အ က္အ ခ အခတ္ံယ္မ္ံးကိိုလလ္း ႀကံ စတြြခိိုင္ လ္္သည္။
အက္ းလြ ္ ံ္ န စပး လ္င္းႏွင့္ အဓိက အစၾကံင္းေပ ္က္မ္ံး လ္
၂၇၄
ယ င္က စ းကို မမ စတံင္း ံစ ံမိုဒိမ္းမမမ
္က္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ အမလ္းစက္ုင္က္ ္ေ င္းတိိုြ ေ စ္ လ္္သည္။
အ က္္င္က္ ္္စ္ ခင္းႏွင့္ နကိို ္ခုံ တ္ံးဝင္တိိုင္ ္က္
မ ြငင္းႏွင့္္ ပပးမ ္င္း စ းကို မမမစပးခိိုငစ
္ ပ္သည္။ ုိိုကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ၏
ာပစဒေပပံ ္း ္က္အ္ မေ စ္မစ လိုပ္္စ ံ
မတ္တမ္းတြင္ အမ္ိ း ံး မိုဒိမ္းမမ ုင္္ံးစြံ မပါဝင္ေ င္းအတြက္
တိိုင္ၾကံးေ င္းကိို စလ္ံင္းႏွင့္စပါင္းႏွင့္စပး္ ္ ာပစဒကိို ၂၀၁၄ ိုခစ္တင
ြ ္
အစၾကံင္းအ္င္း လ္လလ္း အမ္ိ း ံး လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္
ေပင္ င္လိိုက္စ ံ္လလ္း အစလင္းႏွင့္အက္င္င္းႏွင့္က ္ိ မခ္ိစ ကံ
တြခစ လ္င္းႏွင့္ က္႐ိုိမင္းစ ံ အမလ္းစက္ုင္က္ ္မမစၾကံင္င္းႏွင့္
၂၇၅
တစ္ ါတ္ံတင
ြ ္ အကယ့္ပတ္သက္၍ တ္ံးဝင္ုက
ြ ္ ိို ္က္ ေပ လိုပ္္ ္
ေ စ္ခင
ိို ္ ြယ္္ိ လ္္သည္။
မေပင္ င္လံလ္င္
အ က္္င္က္ ္္စ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးအံး စ းကို မမစပးေ င္းကိို
• ေပစ္မမ င
ိို ္
္ ံ စြခ ္က္မ္ံး
၂၇၆
ေငင္း ိိုလိမင္းႏွင့္မ
္ လ္္သည္။
လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ အမလ္းစက္အေပင္
္ံး တ္ႀကပးအ္ လိင္တန က္ ံေ င္းကိို “ဓမၼတံခင္င္းႏွင့္ ( ) အစၾကံင္းၾကံးုံးစ ံ စဘံတနလပ ္က္
္ြက္င္စ ံ ေပစ္မမ” အေ စ္ ာပစဒေပပံ ္း ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္
တ္မတ္ေ င္း လ္လလ္း အေ ံးအမ္ိ း ံးက လိင္အၾကမ္း က္မမ မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္
္ ံ ခိုိင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏
က္ းလြ ္ လ္ကိို တိိုင္ၾကံးလိိုစ ံ အမ္ိ း ံးအတြက္ အ ္း (၇)တြင္ အစလးစပးုံး လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း မတ္တမ္းတင္ေ င္း
အ္ခစြ ြ္
္ ေ င္းကိို စ ံ္ေပ လ္္သည္။ ခစ္ားပ ခစ္ က္ ကိစၥကိို မစတင္မပ အက္ းလြ ္ ံ္ န ိိုြမဟိုတ္ က္စ ၏
စဘံတနလပ ္က္ေ င္င္းႏွင့္ ဤလိုပ္္ပ္ကိို ေပ လိုပ္လ္င္စ ံ္မ အစၾကံင္းၾကံးုံးစ ံ စဘံတနလပ ္က္ကိို ္္ိ္ ္ လ္
ေပစ္မစ
မ ေမံက္ လ္္သည္။ အစ္းပါလစ ံ က္င္င္းႏွင့္ဝတ္ ိိုင္္ံ တံဝ ္တစ္္ပ္ေ စ္ လ္္သည္။
ိိုြစ ံ္လလ္း ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ လက္္ိအစေ အစ တြင္
• စိတဒ
္ ာ္္ံေပ ေ္ စ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ လခစေပံင္းစပးစ ံ မတ္တမ္းတင္ုံးစ ံ အ ္က္အလက္ကိို အ ံဂတ္တြင္
ဝ စ
္ ံင္မမ
မ ္ံး မ္ေိ င္း အ ံိုးေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္ စပ္လ္ာ္း့ပတ္သက္၍ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးုံမ
အစၾကံင္းၾကံးုံးစ ံ စဘံတနလပ ္က္ကိို အေပလ္င္းႏွင့္အဝ
စအံက္တြင္ စ ံက္ုပ္ စ းြ စခြးမလ္င္းႏွင့္အတိိုင္း ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္
္္ိေ င္း လ္ က္ ခစၾကံင္း က္စ ေပစ လ္္သည္။
လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးအတြက္ တ္ံးဝင္
အဘယ္စၾကံင္င္းႏွင့္ ိိုစ ံ္ တ္ံးမ္တမမအတြက္
အစုံက္အပံင္းႏွင့္ ဝ ္စ ံင္မမမ္ံး ိ ံုင္္ံးစြံ မ္ိစပ္သည္။
လမ္းစၾကံင္းမ္ံး လ္
စိတ္ဒာ္္ံေပ ္ေ စ္ေ င္း လ္ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို
မတ္တမ္းတင္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ၎ေပစ္မမမ္ံးအတြက္ အစလ္ံ္စတံင္း ံ္ ္

43
လံမလ္င္းႏွင့္ခစ္မ္ံးအတြင္း စေပံင္းလခေ စ္စပေ္ ္ (ဂ) ုိ က
ိို ္ စ္ ံမမကိို စလ္ံင္းႏွင့္ပါးစစေ င္း
အလံးအလံ္ိစ ံစၾကံင္င္းႏွင့္ ေ စ္ လ္္သည္။
စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ စတြြ ံိုစမးေမ ္းေ င္းမ္ံးကိို ဂ႐ိုိုတစိိုက္
အစပအစာ္ ခေြ င္း၊ အ ္က္အလက္မ္ံး၏ လံို ံ မမကိို
ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ ၂၀၁၆ မတိိုင္မပက ခစ္မ္ံးစြံအတြင္း
စ ္ံစစေ င္းအေပင္ အကံအကြယ္ခင္င္းႏွင့္ အကနအလပစပးမလ္င္းႏွင့္
လိုပ္စ ံင္ ခင္းႏွင့္စ ံ မတ္တမ္းတင္ေ င္း လ္ ုိုိကခင္းႏွင့္ ိုိြစ ံ
င္င္းႏွင့္စလ္ံ္စ ံ အ ြအ
ခ စလ္းုံ အက္ းလြ ္ ံ္ နကိို
မတ္တမ္းတင္ေ င္းကိို တင္ေပခိိုင္ လ္င္းႏွင့္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ
လအ
ခ ပ္ေ င္းတိိုြမတစ္ င္င္းႏွင့္ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးကိို
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ၏ လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံ အ ္က္အလက္
မတ္တမ္းတင္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ ေပင္ပ
္ံစ ြစ္းအ ြခ ေ စ္စပေလံစစေ င္းကိို ႀကိ တင္စမ္ံ္မ ္းကံ
အခတ္ံယ္မ္ံးကိို စလ္ံင္းႏွင့္ပါးစစခိိုင္ လ္္သည္။
ေပင္ င္ုံးေ င္း ေ စ္္ ္ ေ စ္ခင
ိို ္စေ မ္ိစပ္သည္။ မနလက
အစၾကံင္းၾကံးုံးစ ံ စဘံတနလပ ္က္ကိို
၁၉္သည္။ မ
ိ း္ စေ ံက္မခ
မ င္င္းႏွင့္ အခတ္ံယ္ကိို အကခေ တ္ေ င္းမ္ံး
င္ေ င္ ိုးံ ပ္ေ င္း အတြင္းတြင္ မပါ္ိ နးစ ံ အ ြအ
ခ စလ္း
ယခတ္ံး တစ္ ို ိုအတြင္း အ ္က္အလက္ကိို
အ ံိုးေပ ေ င္းအတြက္ စ ံက္ုပ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ ိိုင္္ံ

စဘံတနလပ ္က္ကိို စ ံင္တင

ြ ္စ စ ္ံ ္ံ စတံင္း ံ္ ္ မတ္တမ္းတင္ေ င္းကိို င္င္းႏွင့္စလ္ံ္စ ံ အခတ္ံယ္ အကခေ တ္မမမ္ံး

မတ္တမ္းတင္ နမ္ံးတြင္ စ ္ံတက္ စပမံ ္က္မ္ံး ္ိ ိိုြ လ္ လိုပ္စ ံင္္ ခ

္ င္င္းႏွင့္ ေပင္ပအခတ္ံယ္မ္ံး စလ္ံင္းႏွင့္ ္္ ္ အလိိုြငံ

အစ္းပါလ လ္္သည္။ စဒ ိိုင္္ံ ဗဟို ိုတကိို ္ံစ ြ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ က္ ိိုင္္ံ

ဧ္ိယံေပင္ပမ မတ္တမ္းတင္ နမ္ံး လ္ လိင္အၾကမ္း က္မမ
စ ံက္ ံိုးတြင္ “တ္ံးမ္တမမကိို စတံင္း ိို္ ္ ိိုြမဟိုတ္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စ မ္ံးကိို စတြြ ြင္င္းႏွင့္္္ ္
တိတ္တ ိတ္စ ္ ္၊ အမ ္တ္ံးအံးလံိုး ိိုြမဟိုတ္ စဒ ိိုင္္ံ တက္ႂကြလမပ္္ံး နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အမ္ိ း မပး
တစ္စိတ္တစ္ပိိုင္းကိုိ ုိမ္ ္ ္ုံး္ ္၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ကိိုယ္တိိုင္ ကြ ္္က္မ္ံးကိို ္ံစ ြ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ အုက္တင
ြ ္ စ ံ္ေပ ခင္းႏွင့္စ ံ
တ္ံးစ္း္ံ စပစစ္ေ င္းကိို လက္ ံ္ ္တိိုြကိို အခတ္ံယ္ အစေမံက္အေမံးကိို စတြြစစခိိုင္စ ံစၾကံင္င္းႏွင့္
ံိုးေ တ္ ္က္ ္ေ င္း လ္ မိမိ တိမနမိစ ံ အံာံ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စ မ္ံးကိို တိိုက္႐ိုိိုက္စတြြ္ ္
စပးစၾကံင္းခင္င္းႏွင့္ ုိုတ္စ ံ္ ္က္စၾကံင္င္းႏွင့္ ေ စ္စပေလံမလ္င္းႏွင့္ ႀကိ းပမ္း ိိုြ္ံ မ င္င္းႏွင့္စတံ္စပ္သည္။ စတြြ ိုံစမးေမ ္း ္
ံ န
အခတ္ံယ္မ္ံး စစ ံ က္စပ္အစေ အစ မ္ံးအစပေ အစေ ေပ တစ္စယံက္စပအတြက္ တစ္ာပး ္င္း ိိုင္္ံ အခတ္ံယ္ကိို
တြက္ ္က္္စ ံ အ္ံတစ္ ို ေ စ္ လ္္သည္။ အေ ံး နမ္ံးက ္င္င္းႏွင့္ ္ိ ္ ံိုးေ တ္ေ င္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တစ္ာပး ္င္း ိိုင္္ံ
က္ းလြ ္ နမ္ံးကိို တ္ံးစြခ ိိုေ င္း အပါအဝင္ အခတ္ံယ္ စလ္ံင္းႏွင့္ပါးစစစ္း အစပအစာ္မ္ံးကိို စ ံ္စ ံင္္ ္
လက္တိုံြေပ ္မမခင္င္းႏွင့္ စ ံက္ုပ္မေ စ္ပြံး ြ္
ိို ံ စဒ ိိုင္္ံ အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံး၏
အံမ ံ ္က္မ္ံးကိို စတံင္း ိိုစ စာ္တင
ြ ္ ကၽြမ္းက္င္မမကိို စတံင္း ံ္ ္လလ္း မို ္လိိုအပ္ လ္္သည္။
အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နတ ္ိ ြခင္င္းႏွင့္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး၏
မိ ံးစိုမ္ံး လ္ လနုို ္င္းေမစ္မ္ံးကိို ပိိုမိို့ပတ္သက္၍ အက္ိ းမ္ံးစြံ အ ံိုးေပ ေ င္း ေ စ္ ြိို

အ ိအမတ္ေပ မမ၊ စတံင္းပ ္မမမ္ံး၊ စလ္ံ္စၾကး ိိုြမဟိုတ္ စ ္ံစစ္ ခ

္ င္င္းႏွင့္ ုပ္တလခလခ မတ္တမ္းတင္ေ င္း

စ္ ံစၾကးတိိုြကိို စတံင္း ိိုစ ္ ယ

ြ ္ ္ိခိိုင္ လ္္သည္။ ၎တိိုြ လ္ လိုပ္င ္းစာ္မ္ံးစၾကံင္င္းႏွင့္ (ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို

ုိိုစ ံင္႐ိုြက္မမမ္ံးမ တ ္ိ ြ ိိုြမဟိုတ္ စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္

္ ံ ခိိုင္ငံတကံ

အံးလံိုးကိို စပါင္းစပ္ စတံင္း ိိုစ ္ ြယ္ ္ိ လ္္သည္။ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၊ စံမ္က္ခံ ၉၃ ကိိုၾကလ္င္းႏွင့္ပါ)

အစေ အစ မ္ံးက ္လဒ္စကံင္းတစ္ ို ္စစ္ ္ ပိိုမိို တစ္ာပး ္င္းခင္င္းႏွင့္ အ ိိုင္းအဝိိုင္းမ္ံးကိို ုိ ိိုက္ စ္ ံမမမ္ံးအံး

အစုံက္အကနေပ ခိိုင္ ြယ္ ္ိစ ံအ ါ အ ံဂတ္တြင္ မေ စ္စအံင္ တံး ပး္ ္ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ

နတိိုြ လ္ ္က္ ္င္း အ င္ င္င္းႏွင့္ ေ စ္စကံင္းေ စ္ခင

ိို ္ လ္ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံး၏ အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံး/

ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ုိုတ္စ ံ္ ္က္ကိို အ ္ိ ္တ ္ိ ြ ိိုင္းငံင္းႏွင့္စကံင္း အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ လိုပ္စ ံင္စ စ ံ အလိုပ္တင
ြ ္

ိိုင္းငံင္းႏွင့္ခိိုင္ လ္္သည္။”၂၇၇ ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္ခိိုင္ ြယ္္ိစ ံ အ ံဂတ္ ပနးစပါင္းစ ံင္႐ိုြကေ္ င္း လ္ အစ္းပါလ လ္္သည္။ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္

တ္ံးစြခ ိိုမမမ္ံးတြင္ ၎ ံိုးေ တ္ ္က္မ္ံး၏ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ ပ္ံြခံြ လ္ဟို

ေ စ္ခင
ိုိ ္ ြယ္ စ ံက္ က္တမ
ြခ ္ံးကိို ၎တိိုြ ံးလလ္ လ္ဟို ယံိုၾကလ္္စ ံ ဧ္ိယံမ္ံးတြင္

စ ္ံစာ္တင
ြ ္ ဤစ ္ံ၌ အက္ းလြ ္ ံ္ န၏ ခၵမ္ံးကိို ႀကိ းပမ္းစ ံင္႐ိုြက္ ္က္ စပါင္းစံို လ္

အေပလ္င္းႏွင့္အဝ အစလးုံး္မလ္ ေ စ္ လ္္သည္။ စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ စ ံင္႐ိုြက္စ ေခ စ္ လ္္သည္။

44
တိိုင္ပင္ေ င္းမ္ိဘခ ေပလ္တင
ြ ္းစ ုြက္စေပးတိမ္းစ္ံင္ နမ္ံး၏ ၎တိိုြလိိုအပ္စ ံ အစုံက္အပံင္းႏွင့္ကိို ုိ ိိုက္ စ္ ံမမ မေပ လိုပ္ဘခ
စ ္းမ္ံးတြင္ ၎တိိုြ၏ ကိိုယ္ပိိုင္ အစပအစာ္မ္ံးကိို ္္ိခိိုင္စ ံ အစေ အစ မ္ံးစ လ္င္းႏွင့္ အ က္္င္က္ ္္စ္ နခင္င္းႏွင့္
တလ္စုံင္စ ံ ခိိုင္ငံတကံ ကိိုယ္စံးလယ္အ ြမ
ခ ္ံးက ၎၏ ္လ္မ ္း ္က္မ္ံးအတြက္ အက္ိ းစက္းးနးမ္ံး
ေ တ္လမ္း လ္းေ င္င္းႏွင့္ စ ံင္႐ိုြက္စပး နးစ ံ ပိိုမိို္ိစ ခိိုင္စ ံ အ ြင္င္းႏွင့္္ပိုဂၢိ လ္တစ္စယံက္ုံ
အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္လံ နမ္ံးကိို လစ
ခ ေပံင္းစပးမလ္လံး ိို လ္ကိို မ ္မ ္က ္က ္ ိုးံ ပ္ပါ္သည္။
ဝိိုင္းဝ ္းကနလပ ပပး စကံင္းစြံတလ္စုံင္ုံးစ ံ
မတ္တမ္းတင္ေ င္း အစပအစာ္မ္ံး္ိ လ္င္းႏွင့္ စဒ ံ အုနး ေ င္င္းႏွင့္ အကယ့္ပတ္သက္၍ င္ လ္ အ ြင္င္းႏွင့္္ပိုဂၢိ လ္

အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံး္ိစ ံ ခိိုင္ငံအစ္ြစေမံက္ဘက္တြင္ တစ္စယံက္မဟိုတ္လ္င္ တံဝ ္္ိေ င္းကိို ဗဟိိုေပ စ ံ

ဤပနးစပါင္းလိုပ္စ ံင္မမ လ္ အုနးအစၾကံင္းကိစၥ တစ္္ပ္ မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ စစ္စ းေ င္း ိိုင္္ံ
၂၇၈ အံးုိုတ္မမတစ္ ို ိုကိို မေပ မပခင္င္းႏွင့္ ေပ စ စာ္အတြင္း အဘယ္စၾကံင္င္းႏွင့္
ေ စ္ နး လ္္သည္။
င္ လ္ မတ္တမ္းတင္လိို လ္ခင္င္းႏွင့္ ဘယ္အတြက္

ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို မတ္တမ္းတင္လိို လ္ကိို

( ိိုြမဟိုတ္ အေ ံး ္ံးဝတ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အၾကမ္း က္မမမ္ံးကိို) င္င္းႏွင့္ကိိုယ္ င္စမး္ ္လလ္း စက္းးနးေပ ့ပတ္သက္၍ အ ္ိ ္ယနပါ္သည္။

မတ္တမ္းတင္္ ္ လ္ လနတိိုင္း၏ ဤ ္င္င္းႏွင့္ ္ိ ္ ံိုးေ တ္ေ င္းတြင္ မတ္တမ္းတင္ေ င္း အလိုပ္က

အ ္းက္းက႑မဟိုတ္ လ္ကိို စက္းးနးေပ ့ပတ္သက္၍ တိ္ပါ္သည္။ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး/ အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္လံ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္

တစ္ ါတ္ံတင
ြ ္ စ္ြစ မ္ံး၊ တက္ႂကြလမပ္္ံး နမ္ံး၊ တ္ံးမ္တမမ စမ္ံ္လင္င္းႏွင့္ ္က္ကိို အမ ္တကယ္

ာပး ံိုးစ ံင္႐ိုြက္ နမ္ံး ိိုြတလ္းမဟိုတ္ အက္ိ း္ိစစမလ္လံး ိို လ္က ပါဝင္ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။

အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္လံ န စုံက္ပံင္းႏွင့္စ္း အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စတြြ ံိုစမးေမ ္းေ င္းမ္ံးမလြခ့ပတ္သက္၍

ဝ ္စ ံင္မမမ္ံးကိို စပးစ ံ နမ္ံးအတြက္ မ ္က ္စ ံ င္င္းႏွင့္အလိုပ္က လိိုအပ္ခိိုင္စ ံ အေ ံး အ ္က္အလက္

လိုပ္စ ံင္မမက္းက႑ လ္ မတ္တမ္းတင္ေ င္း၊ ာပစဒအ္ အ ြငင္းႏွင့္္

္ ္င္းေမစ္မ္ံးမံ မလ္ လ္ လ္း္သည္။ ၎တိိုြ၏ အစတြြအႀကံ ကိို

မတ္တမ္းတင္ နမ္ံး အပါအဝင္ မတ္တမ္းတင္ နမ္ံး၏ မတ္တမ္း မတင္ နးစ းစ ံ အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္

ကြခေပံးစ ံ အမ္ိ းအစံးမ္ံး စ လ္တိိုြခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ က္စ မ္ံး ္ိ လံး္သည္။ င္တံဝ ္ယနုံးစ ံ

အခတ္ံယ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ စကံင္းက္ိ းမ္ံးကိို မတ္တမ္းတင္ေ င္း လ္ တလ္ ခ

အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နအံး အ ိစပး္ ္ တ္ံးမ္တမမ စ ံင္႐ိုြက္ ္က္မ္ံးကိို (ကိိုင္တယ

ြ ္စေ ္င္း လ္း၊ ပံိုစံ၊

ေ စ္ ပပးအခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ န လ္ ၎၏ အမမကိို အ ံိုးေပ မမတိိုြကိို) စလ္ံင္းႏွင့္ပါးစစေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ပံိုစံတနေပ လိုပ္ေ င္းတိြို

မတ္တမ္းတင္ ္င္ လ္လံးခင္င္းႏွင့္၊ မလ္ နခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းတင္မလ္ အမ ္တကယ္ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ေ စ္ခိိုင္စေ မ္စ
ိ အံင္

စ လ္တိိုြခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က္စ ံ အေပလ္င္းႏွင့္အဝ စ ္ံစစ္ ္ င္လိုပခ

္ ိိုင္စ ံအ င္င္းႏွင့္မ္ံးကိိုလလ္း အစ းစိတ္

တင္းအ ္က္အလက္ ိုံး ပပး ေ စ္ လ္င္းႏွင့္ စပစာ္ုံး င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ အလြ ္

ံိုးေ တ္ ္က္တစ္ ိုကိို ္မတ္ခိိုင္ ြ္

ိို ံ စ ္ံစစ္ ္ ေ စ္ လ္္သည္။ စစတ ံုံးစ ံ ပိုဂၢိ လ္အံးလံိုး လ္ ဤအ င္င္းႏွင့္မ္ံး

၎လနမ္ံးမံလလ္း မတ္တမ္းတင္ေ င္း လိုပ္င ္းစာ္တင

ြ ္ အံးလံိုးကိို စ ံင္႐ိုြက္္ ္ အ ္ိ ္မယနဘခ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္

လိိုက္ ံ္စ ံ စံခမ ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ လိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္းမ္ံးကိို အ က္္င္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးကိို

က္ ္္စ္ နမ္ံးအံး ္င္းေပ္ ္ ၎တိိုြ မိတ္ က္စပးစ ံ မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိိုြတလ္းမဟိုတ္

တင္းစံ ္ံမ္ံး အပါအဝင္ မတ္တမ္းတင္စ ံ စစ္စ းစံိုစမ္းေ င္း ေပ လိုပ္ လ္္သည္။

အဓိကပိုဂၢိ လ္မ္ံးကိို ုိ ္း ္ ပ္ုံးေ င္းကိို စ ံင္႐ိုြက္္ ္

ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (ခင္င္းႏွင့္
အလြ ္အစ္းပါစ ံအ ္းက္းက႑ ္ိ လ္္သည္။
အေ ံး ေပင္းု ္စ ံ အမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အၾကမ္း က္မမမ္ံး)၏
အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ န တစ္စယံက္စယံက္ခင္င္းႏွင့္
ုိစတြြ က္ ံေ င္း မတိိုင္မပတံဝ ္္ိေ င္းကိို အစေ ံစ ံ
င္ လ္ အ ြင္င္းႏွင့္္ပိုဂၢိ လ္တစ္စယံက္ မဟိုတ္ ခင္းႏွင့္လ္င္
မတ္တမ္းတင္ေ င္းကိို စတင္္ ္ ံိုးေ တ္ လ္င္းႏွင့္ မလ္ နမ ိို
(“အ ြင္င္းႏွင့္္ပိုဂၢိ လ္” ၏
မတ္တမ္းတင္ေ င္းအေပင္ စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ အေ ံး က္စပ္မမ
အဓိပၸံယ္ ြငင္းႏွင့္္ ိို ္က္ကိို စအံက္ပါ စလးစုံင္င္းႏွင့္ကက
ြ ္ (၈) တြင္
ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ) အကယ့္ပတ္သက္၍ အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္လံ န တစ္စယံက္ (စ းဘက္ ိိုင္္ံခင္င္းႏွင့္ လန ံး ္င္းစံ ံမမ ဝါဒ ိိုင္္ံကခင္းႏွင့္ ြစ
ိို ံ)

( ိိုြမဟိုတ္ က္စ ) ၏အစတြြအႀကံ ကိို ယ င္က အဓိကပိုဂၢိ လ္မ္ံးတြင္ မလ္ န လ္ အ ြင္င္းႏွင့္္ ပိုဂၢိ လ္၊ မလ္ န လ္

မတ္တမ္းမတင္ နးလ္င္ မတ္တမ္းတင္ေ င္းတြင္ ၎တိိုြကိို အ ြင္င္းႏွင့္္ပိုဂၢိ လ္မဟိုတ္ စ လ္တိိုြကိို စံိုစမ္းစ ံ္ုိုတ္္ ္

အ ြင္င္းႏွင့္္ပိုဂၢိ လ္မတစ္ င္င္းႏွင့္ င္က ကနလပပံင္းႏွင့္ပိိုး လမ္းလ ္ခိိုင္ ပပး ႀကပးမံးစ ံ ဂ႐ိုိုေပ မမကိို ုံး္ိ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ မလ္ လ္င္းႏွင့္အလိုပ္ကိို

45
လိုပ္ နး ပပး မလ္ လ္င္းႏွင့္အလိုပ္ကိို လိုပ္ ပပး ပပေ စ္ကံ (ုပ္မံ) တံး ပးမ္စလံက္ လ္ အုိ ပါဝင္လံ ပပး
မတ္တမ္းတင္ေ င္းကိို အမ ္တကယ္ လိိုအပ္၊ မလိိုအပ္ကိိုလလ္း အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးအစပေကိိုလလ္း
စံိုစမ္းစ ံ္ုိုတ္ င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ လက္္ိတင
ြ ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ က္စ္ံက္စစစ ံ တံဝ ္
္ ိ လ္င္းႏွင့္ အ ြအ
ခ စလ္း ယခတ္ံးက
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ ခိိုင္ငံတကံ အ ္က္အလက္္ံစ ြစ္း ိိုင္္ံ မယံိုၾကလ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ လ္စ္လ္ ႐ိုမေ င္းတိိုြကိို ံ္ကံ
လြတ္လပ္စ ံ အ ြ၊ခ ္ခမ္ံး၊ အစိိုး္စ္ြစ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အ ံိုး တ္ ံြ းခိိုင္ လ္္သည္။
တ္ံး နႀကပးမ္ံး လ္ အဓိက အ ြင္င္းႏွင့္္ ပိုဂၢိ လ္မ္ံး ေ စ္ၾက လ္္သည္။
ိိုြစ ံ္လလ္း စ ံက္ုပ္ အ ြင္င္းႏွင့္္ ပိုဂၢိ လ္မ္ံး လ္ ၂၊ လ္ိ ြဝက္ ္က္ုိ း္ မ
ိ း္ မမ
အ ံဂတ္တြင္ ္ိလံခိိုင္ လ္္သည္။
ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ က္ ခစ ံ လံို ံ စ္း အစေ အစ ကိို

းယံး (၈)္သည္။ ္သည္။အ င

ြ င္းႏွင့္္
္ ပိုဂၢိ လ္မ္ံး ုလ္င္းႏွင့္ င
ြ ္းစာ္းစံးလ္င္ ( အ ္း-၈ ကိို ုပ္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။)
ခိိုင္ငံအတြင္း အလိုပ္လိုပ္စ စ ံ လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး
ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္ ္က္အတြက္ “အ ြင္င္းႏွင့္္ ပိုဂၢိ လ္” ိို လ္မံ လ္
တ္ံးာပစဒစိိုးမိိုးစ္း၊ စံိုစမ္းစစ္စ းစ္း၊ က္စ ိုိင္္ံ အုနးအံး္ ြယ္္ိစ ံ လ္ိ ြဝက္ ္က္ုိ ္း ိမ္းမမ လိုပ္င
ကၽြမ္းက္င္မမ၊ တ္ံးစြခ ိိုစ္းခင္င္းႏွင့္/ ိိုြမဟိုတ္ တ္ံးစပ္င္စ္း ိိုင္္ံ ္းစာ္မ္ံးကိို စ ္ံတက္ ္ိစစ္ ္ လိိုအပ္ လ္္သည္။
တံဝ ္တိိုြကိို ေပ လိုပ္္ ္ တ္ံးဝင္
(ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္
အစိိုး္အံာံမ္ံး စပးအပ္ေ င္း ံ္ လ္င္းႏွင့္ ိိုြမဟိုတ္
မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္
္ ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္း
အိုပ္ ္ ပ္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္္
္ ုံး လ္င္းႏွင့္ လနတစ္ာပးတစ္စယံက္ ိိုြမဟိုတ္
ကမ္းမ္ံး၊ စံမ္က္ခံ ၉၅-၉၇ ကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။)
အ ြတ
ခ စ္ ြက
ခ ိို ိိုလိို လ္္သည္။ ဤအ ြင္င္းႏွင့္အံာံကိို ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္
အစိိုး္က ခိိုင္ငံာပစဒမတစ္ င္င္းႏွင့္ေ စ္စစ၊ အစိိုး္ခင္င္းႏွင့္
ေမ ္မံခိိုင္ငံအတြင္း္ိ စ္ြစ မ္ံး လ္
စဘံတနလပမမမတစ္ င္င္းႏွင့္ေ စ္စစ၊ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ
တ္ံးဝင္ အ က္စမြးမမ ိုိင္္ံ အ ြငင္းႏွင့္ု
္ နးမ
လံို ံ စ္းစကံင္စပက ၎၏ အ ္း(၇) အံာံမ္ံးမ
အမ ္ပင္ အက္ိ းစက္းးနး
တစ္ င္င္းႏွင့္ေ စ္စစ၊ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ုိိုြကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ တ္ံးဝင္
္္ိစ ံ္ေငံးလလ္း အံး လ္းစ ံ တ္ံးစ္းမ္းက႑ိ င္မ္ံး၏
လိုပ္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္္ စပးအပ္္ ္ အံာံ္ိစ ံ အေ ံးအ ြမ
ခ
က္စပ္စာ္းစံး္မလ္င္းႏွင့္ အစေ အစ တြင္ ၎အ ြင္င္းႏွင့္ုနး
တစ္ င္င္းႏွင့္ေ စ္စစ တိိုက္႐ိုိိုက္ စပးအပ္ခိိုင္ လ္္သည္။
ံိုးလမ္းုံးစ ံ က္ ယ
ြ ္စ္းလမ္းစၾကံင္းမ္ံးကိို
အ ြင္င္းႏွင့္္ပိုဂၢိ လ္ခင္င္းႏွင့္ အ ြင္င္းႏွင့္္ပိုဂၢိ လ္မဟိုတ္ န ခစ္စယံက္စလံိုး ခိိုင္ငံင္းႏွင့္အံာံပိိုင္မ္ံးက စခံင္င္းႏွင့္ယက္ေ င္းမ
အတြက္ တံဝ ္ယေန င္းကိို ဗဟိိုေပ စ ံ မတ္တမ္းတင္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ကံကြယ္္ ္ အ လ္းငယ္ ံ္ိ လ္္သည္။
စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္း ိိုင္
္ ံ အံးုိုတ္မမမ္ံး လ္
အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံး၏ အက္ိ းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ္ပိိုင္ ြငင္းႏွင့္မ
္ ္ံးကိို ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ လိင္အၾကမ္း က္မမ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး၏ လ
အမ ္ပင္ ာပးစံးစပး တ္မတ္ ငင္းႏွင့္္ လ္္သည္။ ္ိ ြဝက္ ္က္ ုိ ္း ိမ္းေ င္းကိို ကံကြယ္္ ္
ပနးစပါင္းစ ံင္႐ိုြက္မ္ိေ င္းခင္င္းႏွင့္ အုနး ေ င္င္းႏွင့္ မလ္ လ္င္းႏွင့္
အမ္ိ းစံို စမးေမ ္းေ င္းမ္ိေ င္းစ လ္တိိုြ၏ မေ စ္ နး လ္ုက္ ာပစဒေပပံ ္းမမမ္ စ ္ံတက္ မ္ိ လ္င္းႏွင့္အေပင္ စေမံက္မ္ံး
မၾကံမၾကံ ေ စ္ နး ပပးေ စ္ လ္င္းႏွင့္ ေ စ္ခိိုင္ ြယ္္ိစ ံ စိိုး္ိမ္ ြယ္ စြံစ ံ
အက္ိ း က္မ္ံးကိို ကံကြယ္တံး ပး္ ္ က္င္င္းႏွင့္ဝတ္ ိိုင္္ံခင္င္းႏွင့္
အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံးအၾကံး အ ိအေမင္္ိမမ မ္ေိ င္းခင္င္းႏွင့္
ဝတတ္ံး ိိုင္္ံ ကိိုင္တယ
ြ ္စေ ္င္း လ္းတစ္ ို လ္ အ ံိုးအစြ ္
လ္ိ ြဝက္ ္က္ုိ ္း ိမ္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က္စ ံ
ဂ႐ိုိုစိိုက္မမကိို လိိုအပ္လံ လ္္သည္။ လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး၏
လနြက္င္င္းႏွင့္ဝတ္ ိိုင္္ံ တံဝ ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍
အစတြြအႀကံ ေမင္င္းႏွင့္မံး ပပး ္င္းေမစ္စကံင္းစ ံ
ဝ ္စ ံင္မမစပး နမ္ံး အံးလံိုး ကင္းမခင္းႏွင့္ေ င္းတိိုြ ေ စ္လ္က္ ္ိ လ္္သည္။
စိုစပါင္းစလ္းကမ္းုိ ္း ိမ္းစ္း အ ြမ
ခ ္ံးက တံဝ ္မယနလ္င္
အခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နအံး (ေပ ့္ပတ္သက္၍စိတ္ဒာ္္ံ္ေ င္း
၄္သည္။ လခစေပံင္းစပးေ င္းမ္ံး
ကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ) စ ံက္ုပ္ ုိ ိိုက္ စ္ ံမမမ္ံးေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္
အစ္းႀကပး ကိစၥမ္ံးအစပေ စဘံုံးကြလ
ခ ြစ
ခ ံ
အစတြြအႀကံ မ္ံး ိိုင္္ံ ေ စ္စာ္မ္ံး လ္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံး ံမ္ံးကိို ပံင္းႏွင့္ပိိုးေ င္း ိိုြမဟိုတ္
ပနးစပါင္းမစ ံင္႐ိုြက္စ ံ မတ္တမ္းတင္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ကံကြယ္ေ င္းကိို စ ္ံစစ္ ္ စ ံက္ုပ္ အကနအလပကိို
ုပ္တလခလခ စတြြ ံိုစမးေမ ္းေ င္းမ္ံး၏ စ ံက္ က္တမ
ြခ ္ံးတြင္ လိိုအပ္စ ံ မလ္ လ္င္းႏွင့္အ ္ိ ္တင
ြ ္မ ိို အေ ံး အ င္းအ ြမ
ခ ္ံး

46
 ိိုြမဟိုတ္ အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံးုံ လစ
ခ ေပံင္းစပးေ င္း လ္ ြမ
္ ္းစေ အံးေ င္င္းႏွင့္
င္င္းႏွင့္စလ္ံ္ခိိုင္ လ္္သည္။ အမမမ္ံးအစပေမနတလ့္ပတ္သက္၍ စ းဝါး အကနအလပ၊ (၂၀) စ႐ိုြလ္ံးစ း ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စက္ံပိိုးအိတ္လြယ္အ ြခ (၄၈)
႐ိုိုပ္ပိိုင္း ိိုင္
္ ံ ေပ ္လလ္ုနစုံင္စပးေ င္း ိိုြမဟိုတ္ လနမမစ္းခင္င္းႏွင့္ ြခ ြ္
္ ိစ ံ ကြ ္္က္တစ္ ိုမ တစ္ င္င္းႏွင့္
က္စပ္စ ံ စိတ္ပိိုင္း ိိုင္္ံ ပံင္းႏွင့္ပိိုးမမအတြက္ အစိိုး္လမ္းမိိုး ံမဟိုတ္စ ံ
လစ
ခ ေပံင္းစပးေ င္း လ္ လိိုအပ္ခိိုင္ လ္္သည္။ က္ ္းမံစ္းအ ြမ
ခ ္ံးက စ းဘက္ ိိုင္္ံဝ စ
္ ံင္မမမ္ံးကိို စပး
ၾက လ္္သည္။ တ ္ိ ြတြင္ တ္မတ္ုံးစ ံ မိုဒိမ္းစခံင္း
လိင္အၾကမ္း က္မမ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးအတြက္ ပံင္းႏွင့္ပိိုးမမ ကို စ္းကိ္ိယံ တ ္ ံပလံမ္ံး္ိေ င္းေ င္င္းႏွင့္
မံး႐ိုိိုးက္ စ စ္မ္ံးကိို ေမ ္မံခိိုင္ငံအတြင္းတြင္ အလြ ္အမင္း မိုဒိမ္းမမအခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးကိို စပးစ ံ
က ္ြ တ္ ပပး အုနး ေ င္င္းႏွင့္ ပဋိပကၡ ယ္စေမမ္ံးတြင္ ၂၈၄
ပံင္းႏွင့္ပိိုးမမအ င္င္းႏွင့္ လ္ အ ြမ
ခ ္ံးအၾကံး ကြခေပံးၾက လ္္သည္။
၂၇၉
ုိို ိိုြေ စ္ လ္္သည္။ လိင္အၾကမ္း က္မမ အက္ းလြ ္ ံ္ န
ိိုြစ ံ္ေငံးလလ္း ေပင္းု ္စ ံ ကိစၥမ္ံးတြင္အ ြမ
ခ ္ံးက
႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စတြြ ံိုစမးေမ ္းမမ
အစိိုး္ကြပ္ကစ
ခ ံစ း႐ိုံိုမ္ံးုံ လအ
ခ ပ္ေ င္းကိို
အစပ္င္ ံစံမ္ံးက စ ံ္ေပုံး လ္မံ “ကၽြခ္ိုပ္တိိုြ ံိုစတြြ ခင္းႏွင့္စ ံ
လိုပ္စပးၾကလိမင္းႏွင့္မ
္ လ္ ေ စ္ လ္္သည္။
အမ္ိ း မပးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလး အမ္ံးအေပံးမံ ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ္ိ
က္ ္းမံစ္း ဝ ္စ ံင္မမ
မ ္ံးခင္င္းႏွင့္ အ က္အ ယ
ြ ္ မတ္တမ္း “ခိိုင္ငံတင
ြ ္း လိင္ကိိုအစေ ံ့ပတ္သက္၍ အၾကမ္း က္မမ ိိုင္္ံ
မ ိိုစစလံက္ ံ ္ိၾက လ္္သည္။ စံေပ လိုပ္စ ံင္စ္း လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံးကိို
စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္မိုဒိမ္းမမအခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးအတြက္ မနၾကမ္း စ္း ခေြ င္းအေပင္ က ္င္ေပလ္ ယ္၊ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္
စ းဘက္ ိိုင္္ံ စစံင္င္းႏွင့္စ္ံက္မက
မ ိို ိိုင္ ိိုင္မံမံ ္မ္းေပလ္ ယ္တြ္
ိို ိ လိင္ကိိုအစေ ံ့ပတ္သက္၍ အၾကမ္း က္မမမ္ံးအတြက္
အႀကံေပ ုံး လ္ကိို ၎တိိုြမ ိၾကစပ္သည္။ ၎တိိုြမံ စပး္ ္ စဒ ိိုင္္ံ စံေပ လိုပ္စ ံင္စ္း လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံးကိို
ပိိုက္ ံမ္ိ လ္င္းႏွင့္အေပင္ စစံင္င္းႏွင့္စ္ံက္မမအတြက္ မနၾကမ္းစ္း ခေြ င္းလလ္း”ပါဝင္စ ံ အမ္ိ း မပးမ္ံး
ပိိုက္ ံစပး္မလ္ဟို ုင္ ခင္းႏွင့္စၾကံင္းလလ္း အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တိိုးတက္စ္းအတြက္ ခိိုင္ငံတင
ြ ္း မဟံဗ္ ဟံအစပအစာ္
၂၈၀
မိ ္းကစလးမ္ံးက စေပံ လ္္သည္။” (“NSPAW”) တစ္ ိုကိို အက္ိ း က္စ္ံက္စစ္ ္ အစိိုး္က
အံမ ံုံး ပပးေ စ္ လ္္သည္။ အမ္ိ း မပးမ္ံး တိိုးတက္စ္းအတြက္
စ းဘက္ ိိုင္္ံ ခိိုင္ငံတင
ြ ္း မဟံဗ္ ဟံ အစပအစာ္ကိို အစကံင္ုလ္စ ံ္ေ င္း
အစပေ လိုပ္င ္းစာ္တိိုးတက္မမကိို စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္မတ္ ံး
ခိိုင္ငံက
င္းႏွင့္ ္ ္းမံစ္းစ စ္မတစ္ င္င္းႏွင့္ လိင္အၾကမ္း က္မမ အက္ းလြ ္
စစ္စ း္ ္ ြစ
ခ လ္းုံး လ္င္းႏွင့္ အလိုပ္လိုပ္စ ံ စကံ္မတပတစ္ ို
ံ္ နမ္ံးအတြက္ စပးုံးစ ံစ းဘက္ ိိုင္္ံ ဝ ္စ ံင္မမ
ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္္ံ အမ္ိ း မပး စကံ္မတပမံ္ိ ပပး အစိိုး္၏
မ္ံး လ္ လ္းပါး ပပး ုိိုကင္းႏွင့္ခ ိိုြစ ံ ဝ ္စ ံင္မမ
မ ္ံး၏ စုံက္ပံင္းႏွင့္
ြံ ိ းတိိုးတက္မမ ကနလပပနးစပါင္းစ ံင္႐ိုြက္စ္းါံ (“DACU”)
မမ လ္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး၏ လိိုအပ္ ္က္မ္ံးကိို တက္တက္
မံလလ္း ၎၏ အက္ိ း က္စ္ံက္စ ံ
၂၈၁
ႂကြႂကြ မစ ံင္႐ိုြက္ဟို အမ္ိ း မပး အ ြမ
ခ ္ံးက တင္ေပ လ္္သည္။
အစကံင္အုလ္ စ ံ္ေ င္းကိို ပံင္းႏွင့္ပိိုး္ ္ ပနးစပါင္းစ ံင္႐ိုြက္စ္း
မိုဒိမ္းမမ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ ံမမအတြက္ စ း႐ိုံိုမ္ံး အ ြတ
ခ စ္ ြ္
ခ ိ လ္္သည္။
တြင္ တိက္စ ံ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း မ္ိခိိုင္ လ္င္းႏွင့္အေပင္ အက္ း
လြ ္ ံ္ နမ္ံး ုိစတြြ က္ ံ္စ ံ မိ ြ ယ္စ းဘက္ ိိုင္္ံ လနမမကယ္ ယ္စ္းခင္င္းႏွင့္ ေပ ္လလ္စ ္ံ ္ုံးစ္း ဝ ္ႀကပးါံ
အ္ံ္ိအမ္ံးစို လ္ အမ္ိ း ံးမ္ံး ေ စ္ၾက လ္္သည္။ အစ္းစပေ လ္ လိင္အစေ ေပ အၾကမ္း က္မအ
မ ခတ္ံယ္ကိို စက္ံ္လြ ္လံ
စခၶတံးစ းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကနးစက္စ္ံဂါ ကံကြယ္စ းမ္ံး လ္ နမ္ံးအတြက္ တယ္လပ ို ္းလိိုင္းမ္ံးကိို စတင္ေပ လိုပ္ ပပး
က္ယ္က္ယ္ေပ ္ြေပ ြ္ မ္္ိခိိုင္စပ္သည္။ ုိက
ို င္းႏွင့္ခ ိိုြစ ံ ပင္းႏွင့္ံပိိုးမမအဂၤါ္ပ္ ေ စ္စ ံ္လလ္း “ခိိုင္ငံအတိိုင္းအတံမံ ဝ ္ုမ္းအစယံက္ (၃၀)
မ္ံး ိိုြ ပိိုြစ ံင္ေ င္း လ္လလ္း စေ က္င္ ံ စ္ံက္ခိုိင္စ ံ တလ္းခင္င္းႏွင့္ လိုပ္ခိိုင္စြမ္း အက ္ြအ တ္္ိစ ပပး ို ္းစ ေလံတခင္းႏွင့္
႐ိုြံတ ္ိ ြခင္င္းႏွင့္ အလြ ္အမင္း က္ ခခိိုင္ လ္္သည္။ တိိုင္ၾကံး ္က္စတြဟံ ေပ ္လလ္မစေ ၾကံးဘခ ေ စ္ ံြ း
လ္”ဟို၂၀၁၇ ိုခစ္တင
ြ ္ ေမ ္မံခိိုငင
္ ံ္ိ ကမၻံကိုလ မဂၢ
တိိုင္း္င္း ံး လက္ က္ကိိုင္အ ြခအစလ္းမ္ံး လမ္းမိိုးမမပိိုမိို္ိစ ံ အုနးအစလ္းအစဝးမတ္တမ္း အစပ္င္ ံ နက မတ္ ္က္ေပ
ဧ္ိယံမ္ံးတြင္ ၎အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံးက ကြပ္ကစ
ခ ံ က္ ္းမံစ္း ၂၈၆
လ္္သည္။ ုိိုကင္းႏွင့္ခ ိိုြစ ံ တ္ံးဝင္ေ စ္ လ္င္းႏွင့္ လစ
ခ ေပံင္းစ္း
စ စ္မ္ံးကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ အ ပိ င္က္ ္းမံစ္းစ စ္မ္ံး လ္
စ စ္မ္ံးကိို စတင္ေပ လိုပ္ ပပး ေမင္င္းႏွင့္တင္လင္င္းႏွင့္ကစံး ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
လလ္ပတ္ခိိုင္ ြယ္္ိ လ္္သည္။ ာပမံအစ ေ င္င္းႏွင့္ကယံး (က္င္ ပ)
္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးတြင္ အကယ့္ပတ္သက္၍
ေပလ္ ယ္တြင္ တိိုင္း္င္း ံး
၎စ စ္မ္ံး လ္ အစိိုး္ကိိုယ္စံးလယ္အ ြမ
ခ ္ံးကိို
လက္ က္ကိိုင္အ ြအ
ခ စလ္း စေ ံက္ ိုက ပံင္းႏွင့္ပိိုးုံးစ ံ
လစ
ခ ေပံင္း စပးေ င္းတြင္ အမ္ံး ံိုး အက္ံ းဝင္စ လ္င္

47
၎စ စ္မ္ံး လ္ င္င္းႏွင့္စလ္ံ္စ ံ လစ
ခ ေပံင္းစ္းယခတယံးမ္ံး http://myanmar.unfpa.org/sites/default/files/pub-
ေ စ္ လံးကိို ဂ႐ိုိုတစိိုက္ ံိုး ပ္ေ င္း ေပ ္ ္လိိုအပ္လိမင္းႏွင့္မ
္ လ္္သည္။ pdf/PowerfulMythsHiddenSecrets_EDITED.pdf.
ကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
တ္ံးဝင္ ပံင္းႏွင့္ပိိုးစ္း ယခတ္ံးမ္ံး မ္ိေ င္းတြင္ လိင္အၾကမ္း က္မမ
အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးအတြက္ တ္ံးဝင္မဟိုတ္စ ံ ပံင္းႏွင့္ပိိုးစ္း
အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံး၏ ိိုင္မံစ ံကြ ္္က္မ္ံး လ္ ုြက္စပေ
လံၾက လ္္သည္။ ( ေမ ္မံခိိုင္ငံ အမ္ိ း မပးစ္း္ံ အ ြအ
ခ စလ္း၊
အမ္ိ း မပး အ ြအ
ခ စလ္း ကြ ္္က္၊ အမ္ိ း ံး အမ္ိ း မပး
တ ္းတနလပမ္စ္းကြ ္္က္၊ က္င္ ပ အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း
(“KNWO”)၊ ုိိုင္းခိိုင္ငံ္ိ က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း
(“KWAT”)၊ ္မ္းအမ္ိ း မပးမ္ံး လမပ္္ံးမမကြ ္္က္ခင္င္းႏွင့္ တံအ ္း
အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း (“TWO”) တိိုြကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ) အမ္ိ း မပး
အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ခစ္ေ င္း ္စ္ယံ ္ အ င္းစတံ္ အပါအဝင္
ဘံ ံစ္း အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံး လ္ ကနလပစုံက္ပံင္းႏွင့္စ္းခင္င္းႏွင့္
ကံကြယ္စ္းတိုိြတြင္ အစ္းပါလစ ံအ ္းက္းက႑တစ္ ိုတင
ြ ္
ပါဝင္ၾက လ္္သည္။ လံို ံ စ ံ စ ္ံုိိုင္ င္းအတြက္ စ႐ိုြးစ္ံမ္ံး
အပါအဝင္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စ မ္ံးအတြက္
အကံအကြယ္အေပင္ လနမမစ္းစိတပ
္ ိိုင္း ိိုင္္ံ
အႀကံစပးစ္းခင္င္းႏွင့္တ္ံးစ္း ိိုင္္ံ ပံင္းႏွင့္ပိိုးမမတြပ
ိို ါဝင္စ ံ အမ္ိ းစံို
က္ယ္ေပ ္ြ လ္င္းႏွင့္ အကနအလပစပးစ္း စပမံ ္က္မ္ံးကိိုလလ္း အဓိက
ပိုဂၢိ လ္မ္ံး၏ စကံင္းစြံ ပနးစပါင္း ပပး အလိုပ္တင
ြ ္ ခစ္ေမ ပ္
ုံးစ ံ ကြ ္္က္တစ္ ိုက စပစာ္စပးုံး ပပး
က္လက္စပစာ္ စပးုံးမလ္ ေ စ္ လ္္သည္။ ကိစၥတစ္ ိုစပ၏
တိက္စ ံ အစ းစိတ္ အ ္က္အလက္မ္ံးစပေမနတလ့္ပတ္သက္၍
၎ လ္ ုိစ္ံက္စ ံ ကံကြယ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ပံင္းႏွင့္ပိိုးေ င္းတိြအ
ို တြက္
အစကံင္း ံိုး စ႐ိုြးစ္ံ အေ စ္ က္ ္္စ္ခင
ိို ္ လ္္သည္။

(လန ံး ္င္းစံ ံမမ ိိုင္

္ ံ အ ြငင္းႏွင့္အ
္ လမ္းကိို ပံိုမ ္ပိတ္ ိိုြ
ုံး စ ံ္ေငံးလလ္း) ပံင္းႏွင့္ပိိုးမမခင္င္းႏွင့္လစ
ခ ေပံင္းမမတိိုြအတြက္
ပိိုမိိုစ ံ စ႐ိုြးစ္ံမ္ံး လ္ ေပလ္တြင္း္ိ
ုြက္စေပးတိမ္းစ္ံင္ နမ္ံး၏ စ ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ေမ ္မံခိိုင္ငံေပင္ပ္ိ
ဒိုကၡ လ္စ ္းမ္ံးအတြင္းတြင္ တလ္္ိစ ြယ္္ိ လ္္သည္။ ပပးလ္င္
၎တိိုြ စတင္ုံး ပပးေ စ္စ ံ ဝ ္စ ံင္မမမ္ံး လ္ ခိုိင္ငံတကံ
အစုံက္အပံင္းႏွင့္၏ စလ္းကမ္း ္က္ကိို စပါင္းႏွင့္စလ္ံင္းႏွင့္စစေ င္း ိိုြမဟိုတ္
ပံိုတနစ ေ င္းမေ စ္စအံင္ စ ္ံစစ္ ္ စဒ ိိုင္္ံ
ပံင္းႏွင့္ပိိုးစ္းကြ ္္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
ပနးစပါင္း စ ံင္႐ိုြက္ေ င္း လ္အဓိက စ ံင္းႏွင့္ ္က္ေ စ္ လ္္သည္။

ကယံး (က္င္ ပ) ေပလ္ ယ္၊ က္င္ (ကယ ္း) ေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္ မြ ္

ေပလ္ ယ္္ိ ယ္စေမအက ြက
္ ္္ိခိိုင္စ ံ ဝ ္စ ံင္မမမ္ံး ိိုင္
္ံ အစ းစိတ္အ ္က္အလက္အတြက္ UNFPA ေမ ္မံ၊ ‘အင္
အံးႀကပးမံးစ ံ ဒ္းက႑ံ္ပမ္ံး၊ ဝက္ုံးစ ံ လ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး’
(၂၀၁၇)

48
အ ္း (၈) ္သည္။ ္သည္။ အခတ္ံယ္ကင္းစ္းခင္င္းႏွင့္ စိတပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံလံို ံ စ္း

(က) ဒ
ိ ါ း္ လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး လ္ ၎တိိုြခင္င္းႏွင့္ အက္ းလြ ္ ံ္
နမ္ံး လ္ စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္ ံစ ္ခိိုင္ လ္ကိို ံးလလ္ ိ္ိစ ္ ္
“အခတ္ံယ္ကင္းစ္းခင္င္းႏွင့္ စိတ္ပိိုင္း ိိုင္္ံလံို ံ စ္း ံိုး ပ္ေ င္းမ္ံး
လိိုအပ္ လ္္သည္။ “လံို ံ စ္း ပနပ ္စ ံကမ္ံးစၾကံင္င္းႏွင့္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္
လ္ ပဓံ အစ္းပါေ င္းေ စ္ ပပး ၎အယနအ ခစ္ ိုလံိုး လ္
အစ္းမ္ံးကိို စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္ၾကပ္မတ္ေ င္း လ္ ပြငင္းႏွင့္လ
္ င္းစြံ
က္ခြယ္စ လ္”ဟို ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို
မေ စ္ပြံးခိုိင္စပ္သည္။ စစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္ ္ခမ္ံးက အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးကိို
စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္
္ ံ ခိိုင္ငံတကံ
၂၈၇
ိတ္ ိတ္စ စအံင္ မၾကံ ာ ိမ္းစေ ံက္စ ံစၾကံင္င္းႏွင့္
စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏ အ ္း (၈)က ္င္းေပ လ္္သည္။
ကြင္း င္းစ ံင္႐ိုြက္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ၎တိိုြခင္င္းႏွင့္ က္ ံ္စ ံ
လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး လ္ “၎တိိုြအလိုပ္မ္ံး၏
လနမ္ံး လ္ အပစ္အ တ္္ပ္စခုံးစ ံ စ ္ံမ္ံးတြင္စတံင္မ
အခတ္ံယ္ကင္းစ္းခင္င္းႏွင့္ စိတ္ပိိုင္း ိိုင္္ံ လံို ံ စ္း င
ြ ္ေပင္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
လံို ံ စ္းအခတ္ံယ္ခင္င္းႏွင့္ ္င္ ိိုင္ၾက္ လ္္သည္။ အကယ့္ပတ္သက္၍ စစ္တပ္
၎တိိုြကိိုယ္တိိုင္အေပင္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး၊ က္စ မ္ံးခင္င္းႏွင့္
ိိုြမဟိုတ္ ္ခအ ြဝ
ခ င္တစ္စယံက္က ကြင္း င္း စ ံင္႐ိုြက္ န
ုိုိ နတိိုြ၏ မိ ံးစိုမ္ံ၊ အ ိိုင္းအဝိိုင္းမ္ံးအတြက္ စပေစပါက္
တစ္စယံက္ လ္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္စ္း စ ံက္ ္က္ေ င္း ိိုင္္ံ တင္း
လံခိိုင္စ ံ အခတ္ံယ္မ္ံးကိို ိ္ိ ံးလလ္မမ” ္ိစ ္ ္
အ ္က္အလက္မ္ံးကိို စိုစ ံင္းစ လ္ဟို စတြြ္ိ ံြ းလ္င္
၂၈၈
လိိုအပ္ လ္္သည္။ ၎ပိုဂၢိ လ္ကိို ိခိပ္ ္ ပ္ ္ယ္စ ံ ာပစဒမ္ံးေ င္င္းႏွင့္ မ္းေ င္း၊
ဒိုကၡစပးေ င္း ြမ
ိို ဟိုတ္ ေပင္းု ္စ ံ
စစ္တပ္အိုပ္ ္ ပ္မမ
ဒာ္စပးေ င္းစတံင္မ ေပ လိုပ္ ံ္ ယ
ြ ္ ္ိခိိုင္ လ္” ဟို
အ ံိုး တ္ ံြ းကတလ္းက ေမ ္မံခိိုင္ငံ၏ အစိတ္အပိိုင္းမ
စဒ ိိုင္္ံ အစိိုး္မဟိုတ္စ ံ အ ြအ
ခ စလ္းတစ္ ိုက
္ံးတြင္ အ္ပ္ ံးလနြအ ြအ
ခ စလ္းအတြက္ စ ္ံကိို အတိို ၂၈၉
္င္းေပ လ္္သည္။
င္းအတံတစ္ ိုအုိ ြင္င္းႏွင့္လစ္စပးုံး ပပး ေ စ္စ ံ္လလ္း
ခိိုင္ငံ၏ ပဋိပကၡအက္ိ း က္စ္ံက္စ ံ အစိတ္အပိိုင္းမ္ံးတြင္ လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး လ္ လံိုးဝာ ိုံ လံို ံ စ္း ဗ္ ဟံ
လနြအ ြင္င္းႏွင့္စ္း ပတ္ဝ ္းက္င္ လ္ အလြ ္အမင္း က္ ခက္ ္စ တစ္ ိုကိို စ႐ိုြး ္ယ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး၊ တင္း
ေခ စ္ လ္္သည္။ အ ္က္အလက္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး၊ က္စ မ္ံး၏
အခတ္ံယ္မ္ံးကိို ုိ ္း ္ ပ္္ ္ လ္းလမ္းမ္ံးပါဝင္စ ံ၊ ပဋိပကၡ
အုနး ေ င္င္းႏွင့္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္
အတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္း
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးကိို
တင္ေ င္း ိိုင္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏ အ ္း
မတ္တမ္းတင္ေ င္း လ္ အုနးပင္ အုိမ ံ ေ စ္စ ေခ စ္ လ္္သည္။
(၈)တြင္ အၾကမ္း ္င္းစ ံ္ေပုံး လ္င္းႏွင့္ အစကံင္း ံိုး အစလင္းႏွင့္အု
ဤအလိုပ္ လ္ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး၊ က္စ မ္ံးခင္င္းႏွင့္
မ္ံးကိို ဂ႐ိုိုတစိိုက္ မတ္ ံးုံး င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။ ၎တြင္ “အခတ္ံယ္
မတ္တမ္းတင္ နမ္ံးအတြက္ အစ္းပါစ ံ စိတ္ပိိုင္း
ကင္းစ္းခင္င္းႏွင့္ လံို ံ စ္း ံိုး ပ္ ္က္မ္ံး လ္ ုိ ိိုက္ စ္ ံမမ
လံို ံ စ္း ိုိင္္ံ စိ စ
္ ေမမကိို ေ စ္စပေစစ္ ္
မေ စ္စစစ္း မနဝါဒခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ပပး လိုပ္စ ံင္ ္က္မ္ံးကိို
အလံးအလံ္ိ လ္္သည္။
အစပအစာ္ ခေြ င္း၊ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စ မ္ံးကိို
မလ္ ိိုြ ္ာ္းကပ္မလ္၊ မလ္ လ္င္းႏွင့္စ ္ံတြင္စတြြမလ္ကိို စ႐ိုြး
အုက္တင
ြ ္ ္င္းေပ ခင္းႏွင့္ လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း မတ္တမ္းတင္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္
္ယ္ေ င္း၊ မတ္တမ္းေပ စိုေ င္း၊ ယ္ယနပိိုြစ ံင္စ္းခင္င္းႏွင့္ တင္း
အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံး ခစ္ဘက္စလံိုးအတြက္
အ ္က္အလက္မ္ံးကိို ိမ္း လ္းေ င္းတိိုြမစ့ပတ္သက္၍
စိတ္ပိိုင္းလံို ံ စ္း ိိုင္္ံ စိ စ
္ ေမမမ္ံး လ္ အမမတစ္ ိုစပ၏
လစ
ခ ေပံင္း စပးအပ္ေ င္းမ္ံးအုိ မတ္တမ္းတင္ေ င္း
အစ းစိတ္ အ ္က္အလက္မ္ံးစပေတြင္ မနတလ္စ လ္္သည္။
လိုပ္င ္းစာ္တစ္စလ္ံက္
၎တိိုြ လ္ ပုဝပဝင္အလိိုအံးေ င္င္းႏွင့္လလ္း ိ ိ ံ ံ
လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နက ေပ လိုပ္္မလ္င္းႏွင့္ ံိုးေ တ္ ္က္
ကြခေပံးခိိုင္ လ္္သည္။ ာပမံအံးေ င္င္းႏွင့္ ပဋိပကၡ ေ စ္ပြံးစ စ ံ
ိိုြမဟိုတ္ ေပ လိုပ္မမ
စ ္ံမ္ံးတြင္ ႀကံ စတြြ ္စ ံ စိ စ
္ ေမမမ္ံး လ္ ုႂကြစ ံ
တစ္ ို ိုကိို စက္ံစုံက္စ ံက္ ံ ေပ ုံး င္င္းႏွင့္ လ္”
စစ္မက္မ္ိ လ္င္းႏွင့္ စ ္ံ တစ္ ို မ
ို စိ ္စ ေမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ အစတံ္ပင္
၂၉၀
ကြခေပံးခိိုင္ ြယ္ ္ိ လ္္သည္။ မတ္တမ္းတင္ န လ္ ဟို စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။

တိက္စ ံစ ္ံတစ္ ိုခင္င္းႏွင့္ တိက္စ ံ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးကိို

မလ္ ိိုြေ စ္စစ စ္ံက္္ိ ြငင္းႏွင့္၊္ စတြြ ံို ြင္င္းႏွင့္္ိ လ္လံး ိုိ လ္ကိို
ဤ လ္က အက္ိ း က္စ္ံက္ ခိိုင္ လ္္သည္။

49
လက္စတြြလပ
ို စ
္ ံင္ မ
န ္ံးအတြက္ အခတ္ံယ္မ္ံးကိို းယံး (၉)္သည္။ ္သည္။ ယ
ြ ဝ
္ က
ိို ္
္ ္စ
ိ ံ
စပမလ
ံ ပ
ို စ
္ ံင္ေ င္း စိတဒ
္ ာ္္ံကိို စ ံ္ုတ
ို ေ္ င္း
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္
အလြ ္ တိေပ မမလိိုအပ္စ ံ ကိစၥတစ္္ပ္ လ္ ေ စ္ ခ အစေ ံ
တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံးတြင္
အစၾကံင္းတစ္္ပ္္ိ ဤ ိိုြ ေပင္းု ္စ ံ ္ံးဝတ္မမ
မ ္ံးကိို
အၾကမ္း ္င္း စ ံ္ေပုံးစ ံ လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံး၏
မတ္တမ္းတင္စ ံအ ါ ယ
ြ ္ဝိိုက္္္ိစ ံ စိတ္ဒာ္္ံုံမ
ာပမံ အခတ္ံယ္မ္ံးအ္ စအံက္ပါတိိုြ လ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ အစေ
လက္စတြြစ ံင္႐ိုြက္ နမ္ံး ္င္ ိိုင္္စ ံ အခတ္ံယ္
အစ ခင္င္းႏွင့္ အ က္စပ္ခိိုင္ ံိုး ေ စ္ ယ
ြ ္္ိ လ္္သည္။
၂၉၁
ေ စ္ လ္္သည္။
• ယံာ္စၾကံပိတ္ ြမ
ိို မ မစတံ္တ မ္ံး
• စိတ္ ိစပးေ င္း၊ အလြ ္ပင္ပ ္းေ င္း၊ တစ္ င္င္းႏွင့္ ံ စိတ္ဒာ္္ံခင္င္းႏွင့္ အ ြအ
ခ စလ္း လ္ ၎၏ ဝ ္ုမ္းမ္ံး၏

စိတ္ဒာ္္ံစၾကံင္င္းႏွင့္ စိတ္ ိစပးမမမနမမ ္ေ င္း က္ ္းမံစပ္ံ္္င္စ္းကိို စ ံင္႐ိုြက္္မလ္ေ စ္ ပပး တစ္ာပး ္င္း

• ္က္စက္ၾကမ္းၾက တ္လိိုစိတ္ ေပတ္စတံင္းေပတ္စတံင္း မိမိကိိုယ္ကိိုယ္ ဂ႐ိုိုစိိုက္ေ င္း လ္းဗ္ ဟံမ္ံး လ္ တံ္လ္

စပေစပါက္ေ င္းမ္ံး စိတ္ ိစပးေ င္း၊ ယ

ြ ္ဝိိုက္ စိတ္ဒာ္ ္ံ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္

• စံိုစမ္းစစ္စ းမမစအံက္္ိ တစ္ာပး ္င္း ိိုြမဟိုတ္ အ ြမ

ခ ္ံးခင္င္းႏွင့္၊ ကိိုယ္အံးစိတ္အံး ္ံ း ္ံ းက္ေ င္းတိိုြကိို ႀကိ တင္ကံ ကြယ္္ ္ခင္င္းႏွင့္

၎တိိုြ၏ ပံင္းႏွင့္ပိိုး နမ္ံးက အတိအက္ ပစ္မတ္ုံးေ င္း ကိိုင္တယ

ြ ္စေ ္င္း္ ္ မို ္လိိုအပ္ လ္္သည္။ စ ံက္ုပ္

• လက္ေ စ္စပါက္ကပ
ြခ စၥလ္းကိ္ိယံမ္ံး (“IEDs”)၊ မုိ ္း ိမ္း တင္းအ ္က္အလက္မ္ံးအတြက္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အုနးအ္ံ္ိ

ခိိုင္စ ံ ေပပံ ္းအမိ ြာ

္ ပစဒမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စစ္ပအ
ြခ ပ္က္အစပးမ္ံး ကိုလ မဂၢ႐ိုံိုး၊ ‘ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္ၾကပ္မတ္စ္း ိင
ို ္္ံ

• အစေမံက္ေ င္င္းႏွင့္ပစ္ တ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ တိိုက္ ိိုက္ေ င္း လက္စ၊ြခ စိတ္ဒာ္္ံခင္င္းႏွင့္ မိမိကိိုယ္ကိိုယ္ ဂ႐ိုိုစိိုက္ေ င္း’၊ (၂၀၁၁)

• ဘံဝစဘးအခတ္ံယ္မ္ံး (ာပမံ္သည္။ ္သည္။ စ္လမ္းေ င္းမ္ံး၊ <http://www.ohchr.org/Documents/Publications/Ch

စေမ ပိ ေ င္းမ္ံး ိိုြမဟိုတ္ ေပင္းု ္စ ံ ္ံ ပာတို apter12-MHRM.pdf>တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
အစေ အစ မ္ံး)
• န ိိုး ိိုးေ င္း (ဂ) တင္းအ ္က္အလက္ င
ိို ္
္ ံ အခတ္ံယ္မ္ံးကိို
• ႐ိုံိုး ္းကိို ႐ိုိုတ္တ္က္ ဝင္စမေ င္းခင္င္းႏွင့္ ဝ္မ္းမပါဘခ ္ံစ ေြ င္း စပမလ
ံ ပ
ို စ
္ ံင္ေ င္း
• တ္ံးစ္းအ္ စခံင္င္းႏွင့္ယက္ေ င္း၊ အံာံ္င္ ္စ ံ
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္
မ္း ပးေ င္း/ ုိ ္း ိမ္းေ င္း (အုနး ေ င္င္းႏွင့္ ေပလ္တြင္း
တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏
လက္စတြြလိုပ္စ ံင္ နမ္ံးအတြက္)
အ ္း(၈)တြင္ စ ံ္ေပုံးစ ံ တင္းအ ္က္အလက္မ္ံး၏
• မတ္ပံိုတင္ေ င္းကိို ္က္ ိမ္းေ င္း (ေပလ္တြင္း
အခတ္ံယ္အံးလံိုး လ္ ေမ ္မံခိိုငင
္ ံ္ိ လက္စတြြ စ ံင္႐ိုြက္ န
အစိိုး္မဟိုတ္ စ ံ အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံးအတြက္)
မ္ံးအတြက္ ေ စ္လံခိိုင္စ ံ အခတ္ံယ္မ္ံး ေ စ္ၾက လ္္သည္။
• ေပလ္ဝင္ ြငင္းႏွင့္္ ဗပးံမ္ံးကိို ပိတ္ပင္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ တေ ံး အိုပ္ ္ ပ္စ္း
ုိ္လြယ္စ ံ ကိစၥ္ပ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္ ံ္စ ံအ ါ လက္စတြြ
ိိုင္္ံ အတံးအ ပးမ္ံး (ခိိုင္ငံေ ံး ံးမ္ံးအတြက္)
လိုပ္စ ံင္ နမ္ံး လ္ လံို ံ စိတ္ ္္စ ံ က္ ယ
ြ ္စ္း
လ္းလမ္းမ္ံးကိို အ ္ိ ္တိိုင္း အ ံိုးေပ စၾကံင္း စ ္ံ င္င္းႏွင့္ ပပး
ုိိုြအေပင္ စအံက္ပါ တ္မတ္ုံးစ ံ အခတ္ံယ္မ္ံးကိိိုလလ္း
အြ ္လိိုင္းစပေတြင္ တင္စ ံ တင္း အ ္က္အလက္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
ုလ္င္းႏွင့္ င
ြ ္းစာ္းစံး င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။
ိို္ယ္မပဒပယံ အ ံိုးေပ ေ င္းတိိုြကိို အလြ ္ဂ႐ိုိုစိိုက္္မလ္္သည္။

• အစိိုး္က အိမ္မ္ံး၏ ္းစ ါင္စံ္င္းကိို စစ္စ းေ င္းမ္ံး

စေမံက္ေမံးစြံစ ံအ အ
ြခ စလ္းငယ္မ္ံး လ္ လံို ံ စိတ္ ္္စ ံ
• စစ္စ းစ္းဂိတ္မ္ံးတြင္ ္ံစ ြေ င္း
ဒပဂ္စ္တယ္စ စ္ေ င္င္းႏွင့္ ိမ္း လ္းစ ံစ ံင္းႏွင့္ ္ဝခ မတပ္ င္္စ း

င္င္းႏွင့္စလ္ံ္စ ံ စ ္ံတြင္ ဂ႐ိုိုတစိိုက္ စပ္သည္။ ိိုြစ ံ္လလ္း ဂ႐ိုိုတစိိုက္ ပံိုစံ စ္း ခု

ြ ံးစ ံ က္စ

ံိုး ပ္ ပပး စအံင္ေမင္ စအံင္ စ ံင္႐ိုြက္ င္င္းႏွင့္စ ံ ပစၥလ္း ကိုိင္တယ

ြ ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ိမ္း လ္းေ င္း လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း

၎အခတ္ံယ္မ္ံးမ အစေမံက္ တစ္ ိုက ိိုင္မ္ံး၏လံို ံ စ ံ ိိုစလံင္ ေ င္းအတြက္ ြင္င္းႏွင့္ေပ စ ံ

အေမံးအတြက္ စလ္ံင္းႏွင့္စပါင္းႏွင့္စ္း လ္းလမ္းမ္ံးကိို ပဋိပကၡအတြင္း အ မခင္းႏွင့္ဝ ္စ ံင္မမတ ္ိ ြကိို အက္ိ း္ိ္ိ အ ံိုး ္ခိိုင္ လ္္သည္။ ဒပဂ္စ္

လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းတင္ေ င္း တယ္ခင္င္းႏွင့္ ေဒပ္ုို ိမ္း လ္းေ င္း ခစ္ ို စလံိုးအတြက္ ပဋိပကၡ

ိိုင္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏ စံမ္က္ခံ (၁၀၈- အတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္ စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္း

၉) တိိုြ္ိ းယံး (၃)တြင္ အၾကမ္း ္င္း စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ တင္ေ င္း ိိုင္္ံ ခိုိင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္း စလ္းကမ္းမ္ံး၏ အ ္း

50
(၁၃) တြင္ပါဝင္စ ံ အ ္က္အလက္မ္ံး ( ိမ္း လ္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ အစတြြအႀကံ မ္ံး၏ အက္ိ း က္စ္ံက္မမစၾကံင္င္းႏွင့္
ကိိုယ္တယ
ြ ္ေ င္း ိိုင္္ံ အ ္က္အလက္မ္ံး) ကိိုဂ႐ိုိုတစိိုက္ ၂၉၂
အစၾကံက္တ္ံးမ္ံး မေ စ္စပေစစေ င္းကိို ေပ လိုပ္္မလ္္သည္။
မတ္စိုုိုတ္ုံး င္င္းႏွင့္ လ္္သည္။
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခငင္းႏွင့္္ မတ္
အက္ းလြ ္ ္
ံ မ
န ္ံးခင္င္းႏွင့္ မ္က္ေမင္ က္စ မ္ံး၏ တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏
အခတ္ံယ္မ္ံးကိို စပမလ
ံ ပ
ို စ
္ ံင္ေ င္း စံမ္က္ခံ (၁၁၆ - ၁၁၇) တိိုြက ၎အခတ္ံယ္မ္ံးအ္ အက္ း

အ ္း (၇)တြင္ ပိိုမိိုအစ းစိတ္ ္င္းေပုံး လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း၊ ပဋိပကၡ လြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မ္က္ေမင္ က္စ မ္ံးကိို ကံကြယ္္ ္ ေပ လိုပ္

အတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္း င္င္းႏွင့္ လ္င္းႏွင့္ ဂ႐ိုိုတစိိုက္ လိုိက္ ံအပ္စ ံအ င္င္းႏွင့္အ ္ိ ြကိို

တင္ေ င္း ိိုင္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏ အ ္း စပစာ္ုံး လ္္သည္။

(၈)တြင္ စ ံ္ေပုံးစ ံ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မ္က္ေမင္

က္စ မ္ံး၏ အခတ္ံယ္မ္ံးအ္ စအံက္ပါတိိုြ လ္ ေမ ္မံ
ခိိုင္ငံတင
ြ ္ ္င္ ိိုင္
္ ္ ္ ပိမ
ို ိိုေ စ္ခိိုင္ ယ
ြ ္္ိ လ္္သည္။

• က္ းလြ ္ နမ္ံးက ိမ္းစေ ံက္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္

လက္တံိုြေပ ္ေ င္း
• မ္း ပးေ င္းခငင္းႏွင့္္ ုိ ္း ိမ္းုံးေ င္း
• လနမမစ္းအမလ္းစက္
• ကြံ္င္းေ င္း၊ မိ ံးစိုမပယ္ုံးေ င္း၊
လက္ုပ္ခိိုင္ ြငင္းႏွင့္္ စလ္ံင္းႏွင့္ လ္းေ င္း
• ဝ ္စ ံင္မမစပး နမ္ံး၊ လက္စတြြစ ံင္႐ိုြက္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္/
ိိုြမဟိုတ္ တ္ံးစ္း စ စ္၏ လိင္အစပေမနတလ့္ပတ္သက္၍
တို ္ြေပ ္ စ ံင္႐ိုြက္တတ္မမ လ္းပါးေ င္းစၾကံင္င္းႏွင့္
မိမိကိိုယ္ကိိုယ္ ုိ ိိုက္စစေ င္း ိိုြတလ္းမဟိုတ္
တ္စ ေ င္းုိပင္ ေ စ္စစခိိုင္စ ံ ေပ ္လလ္
စိတ္ဒာ္္ံ္ေ င္း
• (အမ္ိ း ံးမ္ံးအတြက္) အလိိုတနမဟိုတ္ဘခ ၎ လိုပ္စ ံင္
မမမ္ံး ေ စ္ ခင္းႏွင့္လ္င္စတံင္မ လိင္တန ္ြက္င္စ ံ ာပစဒ
မ္ံးအ္ “လိင္တန က္ ံမမမ္ံး” အတြက္ အက္ာ္း ္ ံ္ေ င္း

ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္

မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိိုင္
္ ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္း
မ္ံးတြင္ အစလးစပးုံး လ္င္းႏွင့္အတိိုင္း၊ “မတ္တမ္းတင္ေ င္း
ိိုင္္ံ အစပအစာ္စ္း ခေြ င္း အ င္င္းႏွင့္ ကံလတစ္စလ္ံက္လံိုးခင္င္းႏွင့္
ကိိုယ္တိိုင္စတြြ ံိုမမ ေပ လိုပ္ေ င္း ိိုင္
္ ံ ိုးံ ေ တ္ ္က္တစ္ ို ိုကိို
မ ္မပ တစ္ာပး ္င္း ိိုင္္ံ၊ စဒ ိိုင္္ံ ိိုြမဟိုတ္ အ ိိုင္း
အဝိိုင္း ိိုင္္ံ အခတ္ံယ္မ္ံးခငင္းႏွင့္္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ အက္ းလြ ္
ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မ္က္ေမင္ က္စ မ္ံးကိို အႀကံစပး္မလ္္သည္။
ိိုြစ ံ္ေငံးလလ္း အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မ္က္ေမင္
က္စ မ္ံး လ္ တစ္ ါတ္ံတင
ြ ္ ိမ္းစေ ံက္မမမ္ံးကိို
တိမမနမိေ င္းကိို တိေပ င္င္းႏွင့္ ပပး ခိိုင္ခိိုင္ င္း င္း
လိုပ္ကိိုင္ခိိုင္ စ ံ ယခတ္ံးတစ္ အ
ို ေ စ္ ၎တိိုြ၏
အခတ္ံယ္မ္ံးကိို စလ္ံင္းႏွင့္ ္ ေ င္း ိိုြတလ္းမဟိုတ္၊
တင္းမံး္္ိေ င္း ိိုြမဟိုတ္ အတိတ္မ စိတ္ဒာ္္ံ

51
အ ္း (၁၀)္သည္။ ေမ မ
္ ံခိိုငင
္ ္
ံ ိ လိငအ
္ ၾကမ္း က္မမ
မ ္ံးတြင္ က္စ အမ္ိ းအစံးမ္ံး

(က) ဒ
ိ ါ း္ ကိို ုင္ုင္စပေစပေ မိုဒမ
ိ ္းက္င္င္းႏွင့္ တ္ေ တ္မမတင
ြ ္ က္စ
အစုံက္အုံး စိုစ ံင္းေ င္းအတြက္ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံးကိို
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္္က္စက္ယိုတ္မံမမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို
လိိုက္ ံ္ ္ပ္က္ကြက္စ ံ ္ခမ္ံးခင္င္းႏွင့္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ေပင္းေပင္းု ္
က္ စ ေပ္ ္ မတ္တမ္းတင္ေ င္း လိုပ္င ္းစာ္အတြင္းတြင္
ု ္ ပနပ ္မမမ္ံးကိို စ ံ္ေပ ခင္းႏွင့္ၾက ပပး ေ စ္ လ္္သည္။ ္ခမ္ံး လ္ က္
စိုစ ံင္း ခိိုင္စ ံ ကြခေပံး လ္င္းႏွင့္ က္စ အစုံက္အုံး
စ အစုံက္အုံးမ္ံးကိို စိုစ ံင္း ခင္းႏွင့္စ ံ္လလ္း
အမ္ိ းအစံး မ္ံးအေပင္ ုိုိကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ က္စ အစုံက္
င္င္းႏွင့္စတံ္ စ ံ က္စ ုလ္င္းႏွင့္ အလံိုအိတ္မ္ံးတြင္
အုံးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ္အခတ္ံယ္မ္ံးကိို မလ္ ိိုြ စိုစ ံင္း
ိမ္း လ္းကံ တံ ိပ္ကပ္္ ္ ပ္က္ကြက္ ပပး ၎အစံး
္မလ္ကိိုပါ ပဋိပကၡ အတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးကိုိ စံိုစမ္း
အစံးအစံ ုိုပ္ပိိုးေ င္း အတြက္ ံိုးစလင္းႏွင့္္ိစ ံ
စစ္စ းေ င္းခငင္းႏွင့္္မတ္တမ္း
ံမ ္ပလပ္စတစ္အိတ္မ္ံးကိို ံိုး ခင္းႏွင့္ လ္ဟို
တင္ေ င္း ိိုင္္ံခိိုင္ငံတကံစလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး၏အ ္း (၁၀)
စြပ္စြခ ံုံး္ လ္္သည္။ ၎တိိုြ လ္လက္စဗြမ္ံးကိို စကံင္းစြံ
တြင္ စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ တိက္စ ံ ေမ ္မံခိိုင္ငံ က္စ
အစုံက္အုံး ိိုင္္ံခင္င္းႏွင့္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ မစိုစ ံင္း ၾခင္းႏွင့္ ကဟိုလလ္း အစြပ္စြခ ံုံး္ လ္္သည္။ ုိုိြအေပင္

တ္ံးဝင္လိုပ္ စ ံင္ေ င္းမ္ံးတြင္ ုိိုကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ က္စ အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးုံမ ္္ိစ ံ ိုက္ပိိုး မန ံ

အစုံက္အုံး ကိို အ ံိုးေပ ေ င္းအတြက္ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း မ္ံး လ္ စပ္ံက္ ြံး လ္ ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ံိုးခစ္ၾကံ လ္
၂၉၇
ိိုင္္ံ တ္မတ္ ္က္မ္ံးအစပေ အက္ာ္း ္ ပ္ အစ းစိတ္ အုိ လိုပ္စ ံင္စ ေခ စ္ လ္္သည္။
အ ္က္အလက္မ္ံးကိို စအံက္ပါအ ္းက စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။
အစိိုး္မတ္တမ္းမ္ံး လ္ လန ိ္င္ၾကံးမဟိုတ္ဘခ အုနး ေ င္င္းႏွင့္
၎တိိုြကိို တိုံး္မလ္ဟိုယန လ္င္ ၎မတ္တမ္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္
( ) ုြက္ ိို ္က္ က္စ
စံ႐ိုြက္စံတမ္းမ္ံးကိို အမ္ံးေပလ္ နမ္ံးက အ ံိုးေပ ြင္င္းႏွင့္္္ိ္ ္
က္စ ုြက္ ိို ္က္ကိို လက္ ံေ င္း လ္ စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္ခင
ိို ္ ြယ္မ္ိစပ္သည္။ ၂၉၈
ုိိုကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ စံ႐ိုြက္စံတမ္းမ္ံးအံး
က္စ ံာပစဒ ၁၈၇၂ အ္ အက္ံ းဝင္ လ္္သည္။ အ ံိုးေပ ြင္င္းႏွင့္ကိို က္ ိိုင္္ံါံ ္ိ အစိိုး္အ္ံ္ိ တစ္ာပး ္င္းစပက
၎တိိုြ၏ ကိိုယ္ပိုိင္လိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္းမ္ံးအ္ ံိုးေ တ္လိမ္င္းႏွင့္မလ္္သည္။
အ္ပ္တင
ြ ္ ခမတ္ က္စ ံ ္က္ခင္င္းႏွင့္ ေပစ္မမ ိင
ို ္္ံ လိုပ္င ္းစာ္မ္ံး
လ္ တိိုက္႐ိုိိုက္ ိေ စ္္မလ္္သည္။ ိိုလိို လ္မံ စကံလဟံလ ( ိိုြစ ံ္လလ္း စ္ြစ မ္ံး၏ စေပံၾကံး ္က္အ္၊ ၾကံး ံမမ
ေ စ္အပ္က္၏ အစၾကံင္းအ္ံ အစုံက္အုံးအေ စ္ တေ ံး အတြင္းတ္ံး႐ိုံိုးတြင္ လက္ ံစ ံ အမမတြခ
ခ င္င္းႏွင့္ က္ ိိုင္စ ံ
တစ္စံိုတစ္စယံက္က မိမိကိို စေပံစ ံ အ္ံကိို ေပ ္စေပံေပေ င္း) စံ႐ိုြက္စံတမ္းအံးလံိုးကိို စ္ြစ မ္ံး၊ တ္ံး ံမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံး ံ၏
၂၉၃
မပါဝင္္စပ္သည္။ မိ ံးစိုဝင္မ္ံးအတြက္ကနးယန ြင္င္းႏွင့္ေပ ေ င္း လ္တ္ံး႐ိုံိုးတြင္ ေပ
စ က္အစလင္းႏွင့္အုေ စ္ လ္္သည္။
ေပစ္မမ င
ိို ္္ံ ကိစၥမ္ံးတြင္ ႁ ြင္း ္က္တ ္ိ ြ က္င္င္းႏွင့္ ံိုးစ ံ္လလ္း တ္ံးစ္း ံိုးေ တ္မမ ပပးစ ံ စ ံက္တြင္ ုိိုအမမတခြ စံ႐ိုြက္
လက္စတြြတင
ြ ္ စကံလဟံလကိို “ ံမလ္ ိိုးေ င္င္းႏွင့္ စက္ံ္ၾကံးေ င္း စံတမ္းမ္ံးကိို ၎စ္ြစ မ္ံးက က္င္င္းႏွင့္ဝတ္ဝတတ္ံးအ္
၂၉၄ ၂၉၉
ိိုြတလ္းမဟိုတ္ ဂိုာ္ တင္း ိိုးေ င္း” ၏ အစုံက္အုံး ြငင္းႏွင့္ေ္ ပ လ္င္းႏွင့္ အေ ံးစိတ္ဝင္စံးစ ံ အ ြမ
ခ ္ံးကိို စပးခိိုင္ လ္္သည္။
အေ စ္ လက္ ံ လ္င္းႏွင့္အေပင္ လက္္တ
ိ င
ြ ္စ ြံး ပပး ေ စ္ နမ္ံး၏
“စ ံိုး န၏ စ္း ံး ္က္မ္ံး”
၂၉၅
ကိို က္စ စပး့ပတ္သက္၍ ္ လ္္သည္။ (ဃ) ႐ိုိုပပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံ က္စ

႐ိုိုပ္ပိိုင္း ိိုင္
္ ံ က္စ စိုစ ံင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က္စ ံ စလ္း
(ဂ) စံ႐ိုြကစ
္ ံတမ္း က္စ မ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံးကိို က္စ ံအက္ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ္ခလက္စြခ
ေမ ္မံခိိုင္ငံမံ တင္းအ ္က္အလက္ ာပစဒ ိိုင္္ံ လြတ္လပ္ (၂၀၀၁) တိိုြတြင္ ုလ္င္းႏွင့္ င
ြ ္းုံး လ္္သည္။

ေ င္း မ္ိ လ္င္းႏွင့္အေပင္ အစိိုး္ါံ မ္ံးမံ တင္းအ ္က္အလက္ က္စ မ္ံးကိို စကံင္းစြံကိိုငတ
္ ယ
ြ ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ အစပစာ္တက္
၂၉၆ ုိ ္း ိမ္းမမ တ္မတ္ ္က္မ္ံးကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ အ ္က္မ္ံး လ္
ကိို ္ခိိုင္ ြငင္းႏွင့္္ စပး္ ္ ပံိုမ ္အံးေ င္င္းႏွင့္ ာပစဒအ္ တံဝ ္မ္ိစပ္သည္။ ၃၀၀
၎တိိုြတင
ြ ္ အက္ံ းဝင္ လ္္သည္။ ိိုြစ ံ္ ္ခမ္ံး လ္ ၎လိုပ္ုံိုး
လိုပ္ လ္းမ္ံးကိို လိိုက္ ံ္ ္ မၾကံ ာ ပ္က္ကြက္ ပပး
းယံး (၁၀) ္ံမမ္ံးကိို မိုဒမ
ိ း္ က္င္င္းႏွင့္ တ္ေ တ္ေ င္းတြင္
က္စ အစုံက္ အုံး လစ္လမ္းမမ အခတ္ံယ္ ိိုြ
္္စ
ိ ံ ႐ိုိုပပ
္ င
ိို း္ င
ိို ္
္ ံ က္စ မ္ံးကိို စိုစ ံင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ ိိုက္စ္ံက္စစ လ္္သည္။
၃၀၁

ပတ္ က္ လ္င္းႏွင့္ အ ္က္မ္ံး

႐ိုြံုခတြင္ စ တတစ စ ံ စစ္ ံးမ္ံးက က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္ လ္ဟို မိုဒိမ္းမမကိို က္စ ေပ္ ္ အတလ္ေပ ေ င္းကိို တ္ံးဝင္ လိိုအပ္
စြပ္စၾြခ ကစ ံ၂၀၁၅ ိုခစ္၌ က ္င္ေပလ္ ယ္မ ္ံမခစ္စယံက္ ေ င္း မ္ိ ိိုစ ံ အ ္က္္ိစ ံ္လလ္း (အုက္ပါ အ ္း ၄ ကိို

52
ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ) ုိိုကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ အမမမ္ံးတြင္ စ းဘက္ ိိုင္္ံ စံ ံ စုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံအမမမ္ံးအတြက္ လန ၆ ာပးကိို
က္ စ အစုံက္အုံးကိို အစ္းပါ လ္ဟို မၾကံ ာ တစ္ က္တစ္ကၽြ ္း ္မတ္လိိုက္ လ္ (၁၆ စက္တင္ဘံ ၂၀၁၇)္သည္။
ယန ၾက လ္္သည္။၃၀၂ အ င္းေ စ္္ံ စ ္ံခငင္းႏွင့္္ အ ပး ံိုးစ း႐ိုံိုမ https://www.telesurtv.net/english/news/Argentina-
မမ င္း ္ံဝ ္ ခင္င္းႏွင့္ ဓံတိုစဗဒ ိိုင္္ံ ဓံတ္ ြေခ င္းအတြက္မန Sentences-6-to-Life-in-Prison-for-Crimes-Against-
ေပလ္ုခစ္း ဝ ႀ္ ကပးါံ ၏ ဓံတိုစဗဒါံ တိြက
ို ေပ လိုပ္စပးမ Humanity-During-US-Backed-Dirty-War-20170916-
ံလ္င္ စ းဘက္ ိိုင္္ံ က္္စ တစ္ ိုကိို တ္ံး႐ိုံိုးတြင္ 0016.html).
တင္ေပ င
ြ င္းႏွင့္ေ္ ပ လ္္သည္။
၅
ာပမံ - က္ံးမတ ္းတနလပမ္စ္းကြ ္ယက္
“တိတ္ ိတ္ေ င္း စ ံက္ကြယ္ - အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို
အၾကမ္း က္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ၎တိိုြ၏စတံင္င္းႏွင့္ ံမမ၊ ေမ မ
္ ံ-
စံတမ္းအက္ာ္း ္ ပ္ (စအံက္တိုိဘံ ၂၀၁၅)၊ စံမ္က္ခံ ၃
http://www.themimu.info/node/61566.

အ းိုံ တ္မတ္စမ
ို ္ံး ၆
UNFPA (2017) စြမ္းအင္ေပလ္င္းႏွင့္ ဒ္းက႑ံ္ပမ္ံး၊
၁ ိုံးကြယ္ုံးစ ံလ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး
ံ္ံ ယ္႐ိုိို္ပဘယ္႐ိုိို (Sara Ferro Ribeiro) ခင္င္းႏွင့္
http://myanmar.unfpa.org/sites/default/files/pub-
ဒ ္စ းဗ ္ဒါ ု္ံတ ္ပြ ္ ိိုး္ (Danaé van der Straten
pdf/PowerfulMythsHiddenSecrets_EDITED.pdf.
Ponthoz) တိိုြ လ္ ဗိတိ ္အစိိုး္၏ ခိုိင္ငံေ ံးစ္းခင္င္းႏွင့္
ဓ ဟံယ႐ိုံိုး (မတ္လ ၂၀၁၇) ၏ ကိိုယ္စံး “ပဋိပကၡအတြင္း
၇
Melissa Crouch (2014) ၏ ေမ မ
္ ံခိုိင္ငံတင
ြ ္း ာပစဒတိိုးတက္မမ
လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ မတ္တမ္းေပ ေ င္းခင္င္းႏွင့္
အလံမ္ံး၊ ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္း ာပစဒ၊ လနြအ ြြခ အစလ္းခင္င္းႏွင့္
ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ခိိုင္ငံတကံလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္းမ္ံး” -
အကနးအစေပံင္းကံလ၊ Melissa Crouch and Tim Lindsey
လိင္အၾကမ္း က္မမ ိိုြမဟိုတ္ ခိိုင္ငံတကံာပစဒကိို ္ိ းစ ံက္မမ
(eds.), Hart: Oxford, စံမ္က္ခံ.41-47.
ကိို ္ံးဝတ္မမအေ စ္ မတ္တမ္းတင္ေ င္းတြင္ အစကံင္း ံိုး
လမ္းလ ္၊ ဒိုတိယအႀကိမ္ုိုတ္စဝမမ၊ စံမ္က္ခံ ၁၁ ၈
ကံကြယ္စ္းဝ ္ႀကပးါံ ၊ ေပလ္ုစ
ခ ္းဝ ႀ္ ကပးါံ ခင္င္းႏွင့္
https://www.gov.uk/government/uploads/system/upload
ယ္စပ္စဒ စ္း္ံဝ ္ႀကပးါံ ္သည္။ ေပလ္စုံင္စိုေမ ္မံခိုိင္ငံစတံ္
s/attachment_data/file/598335/International_Protocol_20
ြြခ စလ္းပံိုာပစဒ (29 May 2008), ပိုဒ္မ. 232( )
17_2nd_Edition.pdf.
(ဤစ ္ံတြင္၂၀၀၈ ြြခ စလ္းပံိုာပစဒ)

၂
CARSV ၏ အဓိပၸံယ္ ြငင္းႏွင့္္ ိို ္က္ခင္င္းႏွင့္ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္တြင္ ၉
ဤအ ္းတြင္ စံမ္က္ခံ ၁၂ -၁၂ တြင္ တ္ပါ္သည္။
အ ံိုးအခမ ္းကိို ိ္ိလိိုပါက လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ၂ ၏ စံမ္က္ခံ
၁၁ ခင္င္းႏွင့္ ဤေ လ္င္းႏွင့္စြက္မြမ္းမံ ္က္၏ အ ္း ၂ တြင္ တ္႐ိုမပါ္သည္။ ၁၀
၂၀၀၈ ြြခ စလ္းပံိုအစေ ာ
ံ ပစဒ အက္ာပစဒ ၄၁၈

၃
လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ၂၊ စံမ္က္ခံ 11 ၁၁
Monique Skidmore (2003) ဝါးု္ံစ ံက္ကြယ္ -
ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အၾကမ္း က္မမပိုစ
ံ ံမ္ံး၊
၄
လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ၂ (IP2) တြင္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ္က္စက္ယိုတ္မံ
အံ္လနြအ ြြခ အစလ္းတြင္ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အၾကမ္း က္မမ၊
မမ ိိုင္္ံ လိင္အၾကမ္း က္မမ (“CARSV”) ကိို က္ းလြ ္ ပပးစ ံက္
Lenore Manderson & Linda Rae Bennett (eds.), London:
ခစ္စပါင္း ယ္ခင္င္းႏွင့္ ္ပ့ပတ္သက္၍ၾကံ ပပး လ္င္းႏွင့္အ ါ၌ပင္ စပ္င္ခင
ိို ္ ခင္းႏွင့္ပိုက
ံ ိို
RoutledgeCurzon, စံမ္က္ခံ. 78.
အစ းစိတ္စ ံ္ေပုံး လ္ (စံမ္က္ခံ ၁၄၈)္သည္။ စဘံင္းႏွင့္စ္ ပယံးခင္င္းႏွင့္
ဟံးယ္ဂိိုဗပး ံတြင္ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ုိိုေ စ္္ပ္မ္ံး ပပးစ ံက္
၁၂
ခစ္ ၂၀ အၾကံတြင္ စအံင္ေမင္စြံ တ္ံးစပ္င္ခင
ိုိ ္ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အုနးအ္ံ္ိ (“UNHCHR”)၊

အံဂ္င္တပး ံးတြင္ က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္ ပပး ခစ္ ၃၀ ၾကံ ခင္းႏွင့္ ပပးေ စ္စ ံ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ အေ ံးလန လ္းစိုမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ႐ိုိုိဟင္ဂ္ံ

မိုဒိမ္းမမအပါအဝင္ လန ံး ္င္းစံ ံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံအမမမ္ံး မန လင္မ္ံးအတြက္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအစေ အစ

က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးကိို တ္ံးစပ္င္ခိိုင္ ခင္းႏွင့္ လ္ (ာပမံ -

၁၃
အံဂ္င္တပး ံးမ တယ္လပ ံတြင္ အစမ္ိက ္မ င္ခခစ ံ Laura Baron-Mendoza, ‘စစ္ပအ
ြခ စပ္င္ ံစံ 2017:

လစ္ပတ္ယိုတ္မံ လ္င္းႏွင့္ စစ္ပတ

ြခ င
ြ ္ လန ံး ္င္း ေမ ္မံခိုိင္ငံ၊ အ ိအမတ္ေပ ံ္ေ င္းအတြက္ စစ္ပြခ, (December
2017), ဂ္ပ ပဗံအ ြြခ ခိိုင္ငံတကံာပစဒ, စံမ္က္ခံ. 2,

53
https://www.geneva-academy.ch/joomlatools- စစ္အတြင္း မတ္ံးမမမ္ံးခငင္းႏွင့္္ အတင္းအက္ပ္
files/docman-files/ စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္္ေ င္း”(March 2012),
Myanmar%20A%20Battle%20for%20Recognition.pdf. https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/burma03
12ForUpload10.pdf
၁၄
ဗမံဟို တစ္ ါတစ္္ံ ိုံးၾက ပပး ုိိုစကံးလံိုး လ္
၂၆
ေမ ္မံခိိုင္ငံ ံးကိို စ ေ္ ္ ိုးံ လ္ Catherine Brown (1999), ‘ေမ ္မံ - အၾကမ္း က္မမေ င္င္းႏွင့္
၁၅ ခိိုင္ငံစ္းအေမတ္ုိုတ္ေ င္း’, ကံ ိိုးမိိုးစမံင္က္ေ င္းမ္ံး 22(3),
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အုနးအ္ံ္ိ UNHCHR
Blackwell Publishing, p. 236.
(2016), A/HRC/32/18 အပိိုဒ္ ၂္သည္။ အစိိုး္ လ္ ႐ိုိုိဟင္ဂ္ံ
မန လင္မ္ံးကိို တိုိင္း္င္း ံးလနမ္ိ းစိုအေ စ္ ုလ္င္းႏွင့္ င
ြ ္းုံးေ င္း
၂၇
Skidmore (2003), စံမ္က္ခံ. 78
မ္ိစပ (းယံး ၁ ႐ိုိုိဟင္ဂ္ံမန လင္မ္ံးကိို ္င္းလင္းေ င္း
တြင္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
၂၈
Ibid., pp. 78, 83-84.
၁၆
Skidmore (2003), စံမ္က္ခံ. 77
၂၉
Baron-Mendoza (2017), ‘စစ္ပအ
ြခ စပ္င္ ံစံ 2017’,စံမ္က္ခံ.
၁၇ 2 – 3္သည္။ စဘံတနလပ ္က္ကိို လက္မတ္စ္းုိိုး ခင္းႏွင့္ၾကစ ံ
David C Williams (2014), ‘ေမ ္မံခိုိင္ငံ ၂၀၀၈
တိိုင္း္င္း ံးလက္ က္ကိိုင္မ္ံးမံ က္င္ဗိုဒၶဘံ ံ/
ြြခ စလ္းပံိုအစေ ံာပစဒတြင္ မလ္ လ္င္းႏွင့္အ္ံမ္ံးက
ပ္ဟိ ိိုင္္ံ ဒပမိိုက္က္တစ္ တပ္မစတံ္ (“DKBA”)၊
ိုိး္ြံးစ လ္း” ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္း ာပစဒ၊ လနြအ ြြခ အစလ္းခင္င္းႏွင့္
္မ္းေပလ္ ယ္ုိ ္း ိမ္းစ္းစကံင္စပ (“RCSS”)၊
အကနးအစေပံင္းကံလ၊ Melissa Crouch and Tim Lindsey
္မ္းေပလ္ စတံင္ပိိုင္းတပ္ (“SSA-South”)၊ ္င္းအမ္ိ း ံးတပ္ာပး
(eds.), Hart: Oxford, စံမ္က္ခံ. 118.
(“CNF”)၊ က္င္အမ္ိ း ံးစိုစပါင္းတပ္ (“KNU”)၊ က္င္
၁၈ အမ္ိ း ံး လြတ္လပ္စ္းတပ္ခင္င္းႏွင့္ ငိမ္း ္မ္းစ္းစကံင္စပ (“KPC”)၊
Baron-Mendoza (2017), ‘စစ္ပအ
ြခ စပ္င္ ံစံ 2017’စံမ္က္ခံ
္ ိိုင္လတ
ြ ္လပ္စ္းပါတပ (“ALP”)၊ ပအိိုြဝ္ အမ္ိ း ံး
3.
လြတ္လပ္စ္းအ ြြခ (“PNLO”)၊ စက္ံင္း ံး မဂၢဒပမိိုကစ္စပ
၁၉ တပ္ာပး(“ABSDF”) တိိုြေ စ္ လ္္သည္။
Skidmore (2003), စံမ္က္ခံ. 77

၃၀
၂၀ Baron-Mendoza (2017), ‘စစ္ပအ
ြခ စပ္င္ စ
ံ ံ 2017’,
Betsy Apple, ‘မိုဒိမ္းမမအတြက္စက္ံင္း - ေမ ္မံစစ္တပ္ခင္င္းႏွင့္
စံမ္က္ခံ. 3၊ ၂၀၁၄ ခင္င္းႏွင့္ ၂၀၁၇ အလယ္တင
ြ ္ က ္င္ေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္
လိင္အၾကမ္း က္မမ’, ခိိုငင ္ စ္း Earth Rights
္ ံတကံကမၻံင္းႏွင့္အ ြငင္းႏွင့္အ
္မ္းေပလ္စေမံက္ပင
ိို ္းတိိုြတြင္ လန ၆၀၀ စက္ံ္စ ံိုး ပပး လန
International, (1998), စံမ္က္ခံ 9
၇၀၀ စက္ံ္ ဒာ္္ံ္္ိကံ (၄၀% မံ အ္ပ္ ံးမ္ံးေ စ္) လ္္သည္။
၂၁ ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ - အံ္စ ံင္စဒး္င္း “ေမ ္မံခိိုင္ငံ - အံ္တြင္
Baron-Mendoza (2017), ‘စစ္ပအ
ြခ စပ္င္ ံစံ 2017’စံမ္က္ခံ
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ အၾကမ္း က္မမခိိုင္ငံ” (2017), p. 9,
2
https://asiafoundation.org/wp-
၂၂ content/uploads/2017/10/Myanmar-
Skidmore (2003), စံမ္က္ခံ 78
TStateofConflictandViolence.pdf
၂၃
Ibid.
၃၁
Baron-Mendoza (2017), ‘စစ္ပအ
ြခ စပ္င္ စ
ံ ံ 2017’ စံမ္က္ခံ
၂၄ 2-3
Ibid., p. 80. ေ တ္စလးေ တ္ လ္းဗ္ ဟံကိို
က ္င္ေပလ္ ယ္တြင္ အ ံိုးေပ ေ င္းကိို မၾကံစ း င္က
၃၂
ုိုိြအေပင္ ၂၀၁၇ စ စေဝါ္ပလမစ့ပတ္သက္၍ တံအ ္အမ္ိ း ံးတပ္
မန ံမ္ံးကိို တ္္ ္ - စတယ္လံစ ံ္ “ေမ ္မံခိိုင္ငံ၏
(“TNLA”) ခင္င္းႏွင့္ ္မ္းေပလ္စတံင္ပိိုင္းတပ္ တိိုြၾကံးတြင္ တိိုက္ပြမ
ခ ္ံး
စစ္ဒာ္္ံကိို ေ တ္စလးေ တ္ လ္းဗ္ ဟံက
္ိ ခင္းႏွင့္ လ္္သည္။
ပိိုမိို က္႐ိုိမင္းလံစစ ခင္းႏွင့္ လ္” (15 July 2017), Asia Times,
http://www.atimes.com/article/four-cuts-strategy-
၃၃
Baron-Mendoza (2017), ‘The War Report 2017’
deepens-myanmars-war-wounds/.
စံမ္က္ခံ 4 (ပံို ၂)
၂၅
ာပမံ - လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္စ္း (“HRW”)
၃၄
Matt Schissler, Matthew J Walton and Phyu Phyu Thi,
“မစေပံေပ ခင္းႏွင့္စ ံ စဝဒ ံမ္ံး - ေမ ္မံခိုိင္ငံ က ္င္ေပလ္ ယ္တြင္
‘ေမ မ
္ ံခိုိင္ငံတင
ြ ္ ဘံ ံစ္းပဋိပကၡ အစၾကံင္း္င္း”6 August

54
2015, The Diplomat, ၄၇
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္အႀကံစပးစကံ္မ္င္ “္ ိိုင္ေပလ္ ယ္္ိ
https://thediplomat.com/2015/08/the-roots-of-religious- လနမ္ံးအတြက္ ငိမ္း ္မ္းမ္တ ပပး အလံးအလံစကံင္းစ ံ
conflict-in-myanmar/. အ ံဂတ္ ိိုြ -
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္အႀကံစပးစကံ္မ္င္၏ စ ံက္ ံိုးအစပ္င္ ံစံ”
၃၅
Ibid. စံမ္က္ခံ . 10.
August 2017), p. 19,
http://www.kofiannanfoundation.org/app/uploads/2017/
၃၆
Ibid.,စံမ္က္ခံ. 10.
08/FinalReport_Eng.pdf

၃၇ ေပလ္စုံင္စို မၼတခိိုင္ငံ (2013), ‘္ ိိုင္ေပလ္ ယ္္ိ

လနာပးစ္ုိ ္း ိမ္းစ္းာပစဒ (May 2015), ဗိုဒၶဘံ ံ
ဂိိုာ္းဂာ ေြခ ံး အၾကမ္း က္မမကိို
အမ္ိ း မပပးမ္ံးအတြက္ အုနးုိမ္းေမံးစ္းာပစဒ (August
စံိုစမ္းစစ္စ းစ္းစကံ္မ္င္၏ စ ံက္ ံိုးအစပ္င္ ံစံ’, 8 July
2015)၊ ဘံ ံစေပံင္းေ င္းာပစဒ (August 2015)
2013,
ခင္င္းႏွင့္ တစ္လင္တစ္မယံးာပစဒ (August 2015).
http://www.burmalibrary.org/docs15/Rakhine_Commissi
က္လက္ တ္္ ္ - Ibid., pp. 11-12.
on_Report-en-red.pdf (“2013 Rakhine Commission

၃၈ Report”); HRW (2017), ‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္, p. 13.

ခိိုင္ငံတကံ အက္ပ္အတလ္းစေ ္င္းစ္း အ ြြခ (2017),
‘ဗိုဒၶဘံ ံခင္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံအင္အံး, p. 12.
၄၈
September 2017တြင္ လနစပါင္း 606,000 ္ြ
၃၉
Ibid., p. ii. ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္ ိိုြ တိမ္းစ္ံင္ ံြ းၾက လ္္သည္။ ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ -
စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္ ုြက္စေပး နမ္ံး စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္စ္းစင္တံ
၄၀
Ibid ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံအတြင္းတြင္ စ ္ပ္တိမး္ စ္ံင္စ ္စ ံ
႐ိုိုိဟင္ဂ္ံမ္ံး မလ္မ္ပိတ္မိစ လ္း’
၄၁
အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ မတ္ံးမမ၏ မိိုင္းစၾကံင္းအက္ာ္း ္ ပ (2017),http://www.internal-

္ကိို ိ္ ္ HRW, ‘ ိုစတံင္း ိိုြပခ ္ိစတံင္းႏွင့္တယ္ - displacement.org/library/expert-opinion/2017/how-many-

ေမ ္မံခိိုင္ငံ၏ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ လန ံး ္င္းစံ ံမမခင္င္းႏွင့္ internally-displaced-rohingya-are-trapped-inside-

တိိုင္း္င္း ံး ္ြ္င္းစ္း ိိုင္္ံ ္ံးဝတ္မမမ္ံး (April 2013), myanmar.

Appendix I, https://www.hrw.org/report/2013/04/22/all-
၄၉
you-can-do-pray/crimes-against-humanity-and-ethnic- ကိုလ မဂၢစစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္အစပ္င္ စ
ံ ံ(2017), စံမ္က္ခံ. 13-

cleansing-rohingya-muslims 36.

၅၀
၄၂
ကိုလ မဂၢတင္ေပမမအစပ္င္ ံစံ “ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ ‘ကိုလ မဂၢလနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ ိိုြ ုိုတ္ေပ ္ ္က္’, (11

၂၀၁၆ စအံက္တိိုဘံလမစ့ပတ္သက္၍ ုြက္စေပးလံစ ံ September 2017),

႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမ္ံးကိို အင္တံဗ္ းမ္ံး” (February 2017), p. 5, http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNew

http://www.ohchr.org/Documents/Countries/MM/FlashRe s.aspx?NewsID=22041.

port3Feb2017.pdf.
၅၁
ကိုလ မဂၢစစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္အစပ္င္ စ
ံ ံ(2017), စံမ္က္ခံ ၄၂
၄၃
HRW, “တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္ - ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ
၅၂
အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလးမ္ံးကိို လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံး” Justin Rowlatt, ‘စအံင္ ္းစိုၾကလ္က

(November 2017), p. 14.ပိိုမိို ိ္ိ္ ္ - ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ တ္ေ တ္မမအတြက္ စြပ္စြခ ္က္မ္ံးကိို

(2017), p. 5. ္င္ ိိုင္စ ္ လံး’ 18 December 2017, BBC

News,http://www.bbc.com/news/world-asia-42335018.
၄၄
HRW (2013), ‘ ိုစတံင္း ြပ
ိို ခ ္ိစတံင္းႏွင့္တယ္’, p. 139.
၅၃
Associated Press, ‘ကိုလ မဂၢအ္ံ္ိက ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ
၄၅
Ibid., p. 141. အစ္းအ င္းတြင္ လနမ္ိ းတံိုး တ္ေ တ္မမလကၡာံ ္ိ လ္ဟို
ိို လ္’, 1 February 2018,
၄၆
Ibid., p. 141. https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/un-
official-says-rohingya-crisis-has-hallmarks-of-

55
genocide/2018/02/01/53180580-0723-11e8-aa61-
f3391373867e_story.html?utm_term=.9e27d67618d4.
၅၄
Marzuki Darusman,ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ အ ္က္အလက္္ံစ ြစ္း
ခိိုင္ငံတကံစပမံ ္က္စ ါင္းစ ံင္ စေပံၾကံး ္က္ - ‘ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမန လင္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
အေ ံးလန လ္းစိုမ္ံး၏
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအစေ အစ ကိို စလင္းႏွင့္လံစ စ
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ၏ ုိုတ္ေပ ္ ္က္’, (5 December 2017),
http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNew
s.aspx?NewsID=22495&LangID=E.
အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အၾကမ္း က္မမ’, (17 June 2016), pp. 5, 15,
http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CEDAW/Shared%20
Documents/MMR/INT_CEDAW_NGO_MMR_24232_E.pdf;
HRW (2017), Burma 2016 Country Profile,
https://www.hrw.org/world-report/2017/country-
chapters/burma.
၆၁
ံ ္မ္း ံ - ‘တံအ ္းအမ္ိ း မပးမ္ံးအ ြြခ က မိုဒိမ္း မံးမ္ံးကိို
အစ္းယန္ ္စတံင္း ိို’, Myanmar Times, 31 October 2017,
https://www.mmtimes.com/news/taang-womens-group-
demands-action-against-rape-suspects.html

၅၅ ၆၂
See e.g. HRW (2017), ‘ကမၻံင္းႏွင့္အစပ္င္ ံစံ ၂၀၁၇ - ေမ မ
္ ံ- CEDAW Action Myanmar (2016), p. 15.
၂၀၁၆ ေ စ္္ပ္မ္ံး’, https://www.hrw.org/world- ဤအစပ္င္ စ
ံ ံတြင္ မလ္ လ္င္းႏွင့္အက္ပ္ကိိုင္မမကိို အ ံိုးေပ လ္ကိို
report/2017/country-chapters/burma. မ္င္းလင္းစ ံ္လလ္း ိ္ိမတ္ ံး္ လ္မံ “လက္ုပ္္ ္
ကတိစပး ပပး ကံမလိမ္လလ္္ယနမမ လ္ စဒ အတြင္းတြင္
၅၆
CEDAW စကံ္မတပကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ - ‘အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို လိင္အၾကမ္း က္မမေ စ္ ပပး ေမ ္မံ္ံး တ္ႀကပးပိုဒ္မေ င္င္းႏွင့္
ေြခ ံး က္ ံေ င္းပံိုစံအံးလံိုးကိို ယ္္ံးေ င္း ိိုင္္ံ စကံ္မတပ’, ေပစ္ဒာ္ ္မတ္ လ္”: UNFPA, ‘အင္အံးႀကပးစ ံ ဒ္းက႑ံ္ပ
7 November 2008, CEDAW/C/MMR/CO/3, အပိိုဒ္. 24 ံိုးကြယ္ုံးစ ံ လ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး’, (2017), p. 16.
(“စကံ္မတပ လ္ ္မ္း၊ မြ ္၊ က္င္၊ ပစလံင္ခင္င္းႏွင့္
၆၃
္င္းအမ္ိ း မပးမ္ံးကိို လက္ က္ကိိုင္တပ္ ြြခ ဝင္မ္ံးက ၂၀၁၇ တြင္ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္္ိ အၾကမ္း က္မမမ ္င္ ္
က္ းလြ ္စ ံ မိုဒိမ္းမမအပါအဝင္ လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ လြတ္စေမံက္လံ နမ္ံးကိို စမးေမ း္ ္ ္ ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္ ိိုြ
အေ ံးအၾကမ္း က္မမပိုစ
ံ ံမ္ံး ေမင္င္းႏွင့္မံးစ ေ င္း လ္ ံြ းစ္ံက္ ခင္းႏွင့္စ ံ ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ အ ္က္အလက္္ံစ ြစ္း
စိိုး္ိမ္ ြယ္ေ စ္စ စၾကံင္း စ ံ္ေပုံး လ္”)္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္ ခိိုင္ငံတကံစပမံ ္က္ (“UNFFM”)အ ြြခ ဝင္တစ္ာပး၏
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအစေ အစ မ္ံးကိို အုနး တင္းစုံက္မ ေမ ္မံခိုိင္ငံအစၾကံင္း စေပံၾကံး ္က္ - ”ဤလိင္အၾကမ္း က္
တိိုးတက္မမအစပ္င္ ံစံ 7 March 2012, A/HRC/19/67, အပိိုဒ္. မမမ္ံး လ္ အစ္းအ င္း အစေ အစ မ္ံးစြံကိို စတြြႀကံ ခင္းႏွင့္ နး
60-61. See further footnote လ္င္းႏွင့္ ကံလတစလ္ံက္ အ ိိုး္ြံး ံိုးပင္ေ စ္ လ္”: OHCHR,
‘ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္ ိိုြ ံြ းစ္ံက္ ခင္းႏွင့္စ ံ ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ အ ္က္
၅၇
လက္ က္ကိိုင္ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ကစလး နငယ္မ္ံး စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္ အလက္္ံစ ြစ္း ခိိုင္ငံတကံစပမံ ္က္မ စကံက္ခမတ္ ္က္’, (27
စံ္င္း၊ ‘ က္မေငင္းပါခငင္းႏွင့္္စတံင္းႏွင့္ - ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ လက္ က္ကိိုင္ October 2017),
ပဋိပကၡစၾကံင္င္းႏွင့္ ုိ ိိုက္္စ ံကစလးမ္ံး’, (May 2009), pp. 5, http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNe
30-31, http://watchlist.org/publications/no-more-denial- ws.aspx?NewsID=22320&LangID=E.
children-affected-by-armed-conflict-in-myanmar-burma-
၆၄
may-2009. On this see OHCHR, ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံတင
ြ ္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း
အစေ အစ မ္ံးကိို အုနးကိိုယ္စံးလယ္၏
၅၈
HRW (2017), ‘ကမၻံင္းႏွင့္အစပ္င္ စ
ံ ံ ၂၀၁၇: ေမ ္မံ’ စပမံ ္က္အ ံိုး တ္ုိုတ္ေပ ္ ္က္’, (1 February 2018),
http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNew
၅၉
ၾ စစတလ္အစိိုး္အစပ္င္ ံစံ (2017), ‘ေမ ္မံခိုိင္ငံ s.aspx?NewsID=22619&LangID=E
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္္ိ စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္္မမမ္ံးအစပေ
၆၅
ၾ စစတလ္ခိိုင္ငံ၏ လန ံး ္င္းစံ ံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ See e.g. Women’s League of Burma (“WLB”),
အကနအလပ’, ‘စမ္ံ္လင္င္းႏွင့္ ္က္္ိ္င္ စေပံေပၾကလိမင္းႏွင့္မ
္ ယ္ - တိိုင္း္င္း ံး
https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/rak ္ပ္္ြံမ္ံးအတြင္း္ိ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို ခိုိင္ငံအ င္င္းႏွင့္ ြငင္းႏွင့္ေ္ ပ ့ပတ္သက္၍
hine-what-will-our-assistance-do.pdf. အ ံိုးေပ စ ေ င္း’, (November 2014),
http://womenofburma.org/if-they-had-hope-they-would-
၆၀
See e.g. CEDAW Action Myanmar, speak/; WLB, ‘ဒာ္ တ္မ ံ္ေ င္း ပံိုစံတနမ္ံး’, (January 2014),
‘အစၾကံင္းအ္ံမ္ံးအစပေ http://womenofburma.org/wp-
ေမ ္မံဗဟိိုဝ စ
္ ံင္မ႐ို
မ ိုးံ စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္အစပ္င္ ံစံ - content/uploads/2014/01/SameImpunitySamePattern_En

56
glish-final.pdf; WLB, ‘ဒာ္ တ္မ ံ္ေ င္းစ စ္မ္ံး’, (2004), (2015),
http://www.womenofburma.org/Report/SYSTEM_OF_IMP http://www.shanwomen.org/images/2016/08/SWAN_Ann
UNITY.pdf; Apple (1998), ‘မိုဒိမး္ စက္ံင္း’. ဗမံစစ္ ံးမ္ံးက ual_Report_2015.pdf.
တိိုင္း္င္း ံးအမ္ိ း မပးမ္ံးကိို မိုဒိမ္းမမခင္င္းႏွင့္ လိင္အၾကမ္း က္မမကိို
၆၉
လက္စတြြႀကံ စတြြ ခင္းႏွင့္္မမမ္ံးပါဝင္စ ံ ပံိုခိပ္ုိုတ္စဝမမမ္ံးစြံ္သည္။ WLB (2004), ‘ဒာ္ တ္မ ္
ံ ေ င္းစ စ္မ္ံး, p. 10.
ာပမံ ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ - ေမ ္မံအမ္ိ း မပးအ ြြခ - ေမ ္မံအမ္ိ း မပးမ္ံး
၇၀
၏ အတိဒိုက’ၡ , (1995), Ibid., pp. 10-11.
http://www.burmalibrary.org/re.g.burma/archives/19950
၇၁
8/msg00129.html; မြ ္ေပလ္ ယ္လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစ ံင္စဒး္င္း ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 21.
‘ ငိမဝ
္ ပ္ပေိ ပံးစ္းခင္င္းႏွင့္ တ္ံးာပစဒစိိုးမိိုးစ္းတပ္ ြြခ မ္ံးမ
၇၂
ဒိုကၡ လ္အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို လိင္အၾကမ္း က္ေ င္း’ (1996), UNHCHR, ‘ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္ စကံင္းႏွင့္စ္ဘးံးမ ေမ ္ စ
္ ံ
http://www.ibiblio.org/obl/docs/MF1996-06.html; စပမံ ္က္တံိုြေပ မ
္ မ OHCHR အစပ္င္ စ
ံ ံ’, (September 2017), p.
ခိိုင္ငံတကံ လြတ္ ငိမ္း ္မ္း ံ ြငင္းႏွင့္္ - ‘ေမ ္မံ - 7, http://burmacampaign.org.uk/media/OHCHR-Mission-
လန လ္းစိုတိိုင္း္င္း ံးမ္ံးကိို လိင္အၾကမ္း က္ေ င္း’, (1996), Findings-October-2017.pdf
https://www.amnesty.org/en/documents/ASA16/038/199
၇၃
6/en/; HRW, ‘အမ္ိ း မပးမ္ံး၏ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းခင္င္းႏွင့္ ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ ာပမံ -
ပတ္ က္စ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းကမၻံင္းႏွင့္အစပ္င္ စ
ံ ံ’, (1995), pp. ေမ ္မံခိုိင္ငံအုနးအစပ္င္ ံစံ တင္ င
ြ ္း န ၁၉၉၄
105-118, ၾကံးေ တ္အစပ္င္ ံစံ A/49/594, para. 14.
https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/general95
၇၄
8.pdf. WLB (2014), ‘ဒာ္ တ္မ ္
ံ ေ င္းပံိုစံတနမ္ံး’, p. 13.

၆၆ ၇၅
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံ္မ္င္ - ‘ Mr. Yozo See e.g. WLB (2004), ‘ဒာ္ တ္မ ံ္ေ င္းစ စ္မ္ံး’, p. 13;
Yokota စ္း ံးစ ံ ေမ ္မံခိုိင္င္
ံ ိ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း SWAN (2002), ‘မိုဒမ
ိ ္းက္င္င္းႏွင့္ ြငင္းႏွင့္လ
္ ိိုင္စင္’, p. 1.
အစေ အစ ကိို ၾကံးေ တ္ အစပ္င္ စ
ံ ံ’, 28 October 1994,
၇၆
A/49/594, para. 14 (“ေမ ္မံခိုိင္ငံ အုနးအစပ္င္ ံစံ WLB (2014), ‘ဒာ္ တ္မ ံ္ေ င္းပံိုစံတနမ္ံး, p. 8.
တင္ င
ြ ္း န ၁၉၉၄ ၾကံးေ တ္အစပ္င္ ံစံ”), para. 14.
၇၇
HRW (2017), ‘တစ္ကိိုယ္လိုးံ ံစ တယ္’, p. 15;
၆၇
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံ္မ္င္ - 30 July 1998 တြင္ 1998/261 ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 21.
စပးပြံးစ္းခင္င္းႏွင့္ လနမမစ္းခင္င္းႏွင့္ က္ ိုိင္စ ံ
၇၈
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စကံ္မ္င္ HRW (2017), ‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’, p. 2.
အုနးကိိုယ္စံးလယ္စ္း ံးစ ံ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ လနြ
၇၉
အ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအစေ အစ ကိို ၾကံးေ တ္အစပ္င္ ံစံ္သည္။ (September Darusman (2017), ‘ေမ မ
္ ံခိုိင္ငံ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္မ ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ
1998), A/54/364, para. 59. See further, Apple (1998), ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံမန လင္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အေ ံး
‘မိုဒိမ္းစက္ံင္း’, p. 4: “ဗမံစစ္ ံးမ္ံး၏ မိုဒိမ္းမမမ္ံး လန လ္းစိုမ္ံး၏ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအစေ အစ ကိို စလင္းႏွင့္လံစ စ ံ
အုနး ေ င္င္းႏွင့္ တိိုင္း္င္း ံးလန လ္းစိုအမ္ိ း မပးမ္ံးကိို လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စကံင္စပ၏ ုိုတ္ေပ ္ ္က္’.
မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း လ္ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္း ပဋိပကၡတင
ြ ္
၈၀
ဘံဝအ ္က္ေ စ္စ လ္” HRW (2017), ‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’, pp. 19-20.

၆၈ ၈၁
္မ္းအမ္ိ း မပးမ္ံးလိုပ္စ ံင္ ္က္ကြ ္္က္ (“SWAN”), See e.g. SWAN (2002), ‘မိုဒိမး္ က္င္င္းႏွင့္ ြင္င္းႏွင့္လိိုင္စင္’, pp. 1, 10.
‘မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ြငင္းႏွင့္လ
္ ိိုင္စင္’, (2002),
၈၂
http://www.shanwomen.org/reports/36-license-to-rape; HRW (2017), ‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’, p. 2.
က္င္အမ္ိ း မပးအ ြြခ (“KWO”), ‘ကြခစၾကစ စ ံ
၈၃
တိတ္ ိတ္မမမ္ံး’, (2004), ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 22.
http://www.ibiblio.org/obl/docs/Shattering_Silences.pdf;
၈၄
WLB (2014), ‘စမ္ံ္လင္င္းႏွင့္ ္က္ ံ္ိ ခင္းႏွင့္လ္င္’; WLB (2014), ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 22.
‘ဒာ္ တ္မ ္
ံ ေ င္းပံိုစံတနမ္ံး’; WLB (2004),
၈၅
‘ဒာ္ တ္မ ္
ံ ေ င္းစ စ္မ္ံး; SWAN, ‘ခစ္စာ္အစပ္င္ စ
ံ ံ’, HRW (2017), ‘တစ္ကိိုယ္လိုးံ ံစ တယ္’, p. 3.

57
၈၆ ၉၈
Ibid., p. 3. See e.g. ေမ ္မံခိုိင္ငံ အုနးကိိုယ္စံးလယ္
၁၉၉၄ ၾကံးေ တ္အစပ္င္ ံစံ ,A/49/594, para. 14; WLB
၈၇
Ibid., p. 17. (2004), ‘ဒာ္ တ္မ ံ္ေ င္းစ စ္မ္ံး’, pp. 17-18; Apple
(1998), ‘မိုဒမ
ိ ္းစက္ံင္း’, pp. 55-56.
၈၈
Darusman (2017), ‘ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ ္ ိိုငေ္ ပလ္ ယ္တြင္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ
၉၉
မန လင္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အေ ံးလန လ္းစိုမ္ံး၏ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ေမ ္မံခိုိင္ငံအုနး အစပ္င္ ံစံ တင္ င
ြ ္း န ၁၉၉၄
အစေ အစ ကိို စလင္းႏွင့္လံစ စ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စကံင္စပ၏ ၾကံးေ တ္အစပ္င္ ံစံ , A/49/594, para. 14.
ုိုတ္ေပ ္ ္က္’
၁၀၀
See further Apple (1998), ‘မိုဒိမ္းစက္ံင္း’, p. 55:
၈၉
ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 22. “စစ္ ံးမ္ံးက က္င္မိ ္းကစလးကိို လက္ုပ္ခိိုင္္င္
ို္မံေ စ္စၾကံင္း စေပံေပ ပ
ခင္းႏွင့္ ါတယ္္သည္။ ိုစငြက ဘယ္စလံက္လခ
၉၀
Ibid., p. 29. ဘံလိိုြစပးတံလခ ဘယ္ နမ စ ္ံမ ိပါဘနး္သည္။ ဒါစပမခင္းႏွင့္
စစ္ ံးစတြက က္င္စတြကိို မို ္းၾက ပပး
၉၁
Ibid.,p. 24. ဗမံကစလးစတြ စမြးစစလိိုတံကိို လနစတြ ိၾကပါတယ္္သည္။
ဒပ ိုအစၾကံင္းကိို စစ္ ံးတစ္ာပးမက စေပံေပ ခင္းႏွင့္ နးပါတယ္္သည္။ ဗိိုလ္မ း
၉၂
Ibid.,p. 28. တင္လိ စအံင္ကလလ္း နဟံ က္င္မကိိုလက္ုပ္္င္
ို္္ိမံေ စ္စၾကံင္း စေပံေပ ခင္းႏွင့္ပါတယ္္သည္။”
၉၃
SWAN (2002), ‘မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ြငင္းႏွင့္လ
္ ိိုင္စင္’, p. 10; HRW (2017),
၁၀၁
‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’, pp. 3, 18, 19; ကိုလ မဂၢ ာပမံၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ - ုိိုင္းခိိုင္ငံမ
အစပ္င္ ံစံ (2017), p.24; Lydia Smith, ‘႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံးအ ြြခ အစလ္း (“KWAT”), and Legal Aid
အစ္းအ င္း - မန လင္အမ္ိ း မပးမ္ံးက ဗမံစစ္ ံးမ္ံး၏ Network (“LAN”), ‘စ ံက္က္တခင္းႏွင့္တ္ံးမ္တမမ၊ ေငင္းပယ္ ံ္တခင္းႏွင့္
မိုဒိမ္းမမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ လာ္းပ ္းမမမ္ံးကိို ုိုတ္စ ံ္စေပံၾကံးလိိုက္ လ္’, တ္ံးမ္တမမ’(2016), p. 45,
(11 December 2017), The Independent, http://burmacampaign.org.uk/media/Justice-Delayed-
http://www.independent.co.uk/news/world/asia/rohingya Report-English.pdf
-crisis-women-rape-muslims-burma-military-soldiers-
၁၀၂
ethnic-cleansing-genocide-a8103441.html ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 16. See also
HRW(2017), ‘တစ္ကိိုယ္လိုးံ ံစ တယ္’, p. 20.
၉၄
WGAD, Opinion No. 6/2014, (23 April 2014),
A/HRC/WGAD/2014/6, para. 9.
၉၅ ၁၀၃
အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ကစလး နငယ္စပမံ ္က္(“WCRP”), KWAT, ‘စ ္ံက္ကမ္းပါးစြ ္း ိိုြ တြ ္း ္ေ င္း: က ္င္-တ႐ိုိုတ္
‘ ံစလ္း႐ိုိိုး ြိို တိတ္တ ိတ္ ြံးေ င္း - ယ္စပ္တင
ြ ္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ လနကို ္ကနးေ င္း’, (2013), p. 5,
မြ ္စဒ တိြတ
ို င
ြ ္ ေမ ္မံစစ္အိုပ္ ္ ပ္စ္းမ တပ္ ြြခ မ္ံးက အမ္ http://womenofburma.org/Report/2013/KWAT,%20Push
ိး မပးမ္ံးကိို လိင္ကၽြ ္ေပ ိိုင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံးေ င္င္းႏွင့္ ed_to_the_Brink.pdf
စစ္မမုမ္းစစေ င္း’, (2005),
၁၀၄
http://www.ibiblio.org/obl/docs3/Catwalk_to_the_Barrac Skidmore (2003), pp. 84-89.
ks.htm; WLB (2004), ‘ဒာ္ တ္မ ံ္ေ င္းစ စ္မ္ံး’, pp. 16-
၁၀၅
17; SWAN (2002), ‘မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ င
ြ ္င္းႏွင့္လိိုင္စင္’, p. 12. See စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္စ နမ္ံးစ ္းမ္ံးကိို တိိုက္ ိိုက္ေ င္းမ္ံးခင္င္းႏွင့္
further Apple (1998), ‘မိုဒိမ္းစက္ံင္း’, p. 27; KWO, ’State လန ံး ္င္းစံ ံစုံက္ုံးမမ ိိုင္္ံ အကနအလပမ္ံးကိို
of Terror’, (2007), p. 12, ပိတ္ ိိုြေ င္း၊ see further KWAT (2013),
http://burmacampaign.org.uk/reports/state-of-terror. ‘စ ္ံက္ကမ္းပါးစြ ္း ိိုြ တြ ္း ္ေ င္း, p. 5.

၉၆ ၁၀၆
UNHCHR, ‘ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္ စကံင္းႏွင့္စ္ဘးံးမ ေမ ္ စ
္ ံ UNFPA (2017), ‘အင္အံးၾကပးစ ံ ဒ္းက႑ံ္ပမ္ံး၊
စပမံ ္က္တံိုြေပ မ
္ မ OHCHR အစပ္င္ စ
ံ ံ’, (September 2017), p. ံိုးကြယ္ုံးစ ံ လ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး’, p. 55; WLB (2014),
7. ‘ဒာ္ တ္မ ္
ံ ေ င္းပံိုစံတနမ္ံး, pp. 1, 16; Apple (1998)
‘မိုဒိမ္းစက္ံင္း’, p. 44.
၉၇
HRW (2017), ‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’, p. 20.

58
၁၀၇
WLB (2014), ‘ဒာ္ တ္မ ္
ံ ေ င္းပံိုစံတနမ္ံး, pp. 11, 16; ကိိုးစ္စစ္းတြင္ ္ ိိုင္ေပလ္ ယ္မ ုြက္စေပးလံ နမ္ံးမ မိုဒိမ္းမမ
ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 29. က္ းလြ ္ ံ ခင္းႏွင့္္ နမ္ံးမံ ၅၀% ေ စ္ ပပး အ က္ ၁၈
ခစ္စအံက္မ္ံးေ စ္ၾက လ္္သည္။
၁၀၈
WLB (2014), ‘ဒာ္ တ္မ ္
ံ ေ င္းပံိုစံတနမ္ံး, p. 16.
၁၁၈
မန ံၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ HRW(2017), ‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’, p.
၁၀၉
ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 20. 19. အ က္ ၅ ခစ္ခင္င္းႏွင့္ ၆၂ခစ္ၾကံး က္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးကိို
ေပ စ ံ အမမ မန ံ ၇၃ မမကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ SWAN (2002),
၁၁၀
Ibid. ‘မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ြငင္းႏွင့္လ
္ ိိုင္စင္’, pp. 110.

၁၁၁ ၁၁၉
က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး ငိမ္း ္မ္းစ္းကြ ္ယက္ခင္င္းႏွင့္ က္ံးမ ေမ ္မံခိုိင္ငံအုနး အစပ္င္ ံစံ တင္ င
ြ ္း န ၁၉၉၄ ၾကံးေ တ္
တ ္းတနလပမ္စ္းကြ ္ယက္ - ‘အမ္ိ း မပး လိိုအပ္ ္က္မ္ံး အစပ္င္ ံစံ , A/49/594, para. 14 (၁၃
အကခေ တ္စ္း - စ ္ပ္တိမ္းစ္ံင္ နမ္ံးစ ္း၊ က ္င္ေပလ္ ယ္’ ခစ္အ္ြယ္ စယံက္္ံးစလးကိို မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း),
(February 2013), p. 11, http://hrlibrary.umn.edu/commission/country51/65.html;
https://themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/ ေမ ္မံခိိုင္ငံ၏ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းပလံ င္စက္ံင္း (“HREIB”),
Report_Women_Needs_Assessment_IDP_Camps_Kachin ‘စမင္းႏွင့္စလ္ံင္းႏွင့္ ံအ ံဂတ္ - ေမ ္မံခိိုင္ငတ
ံ င
ြ ္ လက္ က္ကိိုင္
_Feb2013_0.pdf. ပဋိပကၡစၾကံင္င္းႏွင့္ ုိ ိိုက္္စ ံ ကစလးမ္ံး’, (November 2008)
(၂၀၀၅ ိုခစ္ ္မ္းေပလ္ ယ္တြင္ ၇ ခစ္အ္ြယ္စယံက္္ံးစလးကိို
၁၁၂
Apple (1998), ‘မိုဒိမ္းစက္ံင္း’, p. 44. မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း),
https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/childrenan
၁၁၃
HRW, ‘ေမ မ
္ ံ - လံို ံ စ္းတပ္မ္ံးက darmedconburma.pdf. ၂၀၁၇ တြင္
႐ိုိိုဟင္ဂ္ံအမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ မိ ္းကစလးမ္ံးကိို မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ လ္ - ္င္ ္က္ ္္စ္စ ံ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ စမးေမ ္းစာ္အ
တိိုင္း္င္း ံး၊ ဘံ ံစ္းခငင္းႏွင့္္ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ စ စ္တက္ တြင္း စစ္ ံးမံးကိို အမ္ိ း ံးတစ္ာပးကိို
တိိုက္ ိိုက္ေ င္းကိို မ္က္ေမင္ က္စ မ္ံးက ေပ ေ င္း’, (6 ဝါးလံိုးေ င္င္းႏွင့္မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္းကိို ေမင္ ္
ခင္းႏွင့္ စ ံ အမ္ိ း ံးတစ္ာပးက
February 2017), ုြက္ ိိုစေပံေပ ခင္းႏွင့္ လ္ - HRW (2017),
http://www.ecoi.net/local_link/335674/465121_en.html. ‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’, p. 17.

၁၁၄ ၁၂၀
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အစုြစုြ အတြင္းစ္းမ း ‘ပဋိပကၡ ိိုင္္ံ REDRESS က ိုစတ ပလံ္င္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ စ းြ စခြးေ င္း
လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ ပတ္ က့္ပတ္သက္၍ ကမၻံင္းႏွင့္ ကိုလ မဂၢ
၁၂၁
အစုြစုြ အတြင္းစ္းမ း အစပ္င္ ံစံ’, (15 April 2017), Assistance Association for ခိိုင္ငံစ္းအက္ာ္း ံးမ္ံးကိို
s/2017/249, para. 51. See further WLB (2014), ကနလပစ္းအ ြြခ - ‘ေမင္စ ္တခင္းႏွင့္ အစမံင္ - ေမ ္မံခိုိင္ငံ္ိ
‘ဒာ္ တ္မ ္
ံ ေ င္းပံိုစံတနမ္ံး, p. 11; WLB (2014), အက္ာ္းစုံင္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ စံိုစမ္းစစ္စ းစ္းအ ္းမ လာ္းပ ္းမမမ္ံး’
‘စမ္ံ္လင္င္းႏွင့္ ္က္ ံ္ိ ခင္းႏွင့္လ္င္’, p. 9. (2005), pp. 52-55, http://aappb.org/wp-
content/uploads/2014/03/The-darkness-we-see.pdf.
၁၁၅
WLB (2014), ‘ဒာ္ တ္မ ံ္ေ င္းပံိုစံတနမ္ံး, p. 11.
၁၂၂
WGAD, အုင္အေမင္ No. 6/2014, (1 May 2014),
၁၁၆
WCRP (2005), ‘ ံစလ္း႐ိုိိုး ြိို တိတ္တ ိတ္ ြံးေ င္း‘. A/HRC/WGAD/2014/6, para. 9.

၁၁၇ ၁၂၃
SWAN (2002), ‘မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ြငင္းႏွင့္လ
္ ိိုင္စင္’, p. 35. IP2, p. 248.ကိုိ က္လက္ ၾကလင္းႏွင့္္္မပါ္သည္။
ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ာပမံ -ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 21 (၁၁
၁၂၄
ခစ္အ္ြယ္ မိ ္းကစလးကိို မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ေ င္း); Fiona MacGregor, HRW, ‘စ တ္က ံးအ္ပ္ ခြအတနတနပခ: ေမ ္မံခိုိင္ငံမ
‘၁၀ ခစ္စအံက္ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံးမိ ္းကစလးမ္ံး ေမ ္မံခိိုင္ငံမ ကစလးစစ္ ံး’, (2002), p. 3,
ုြက္စေပး ္ိ ္တင
ြ ္ မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ံ္စၾကံင္း https://www.hrw.org/reports/2002/burma/.
ပ္ဟိတအ ြြခ မစေပံၾကံး’, (25 October 2017), The
Guardian, ၁၂၅
ခိိုင္ငံတကံ ကစလးစစ္ ံးမ္ံး, ‘ေမ ္မံစစ္တပ္က
https://www.theguardian.com/world/2017/oct/25/rohing က္ငယ္မ္ံးကိို စိုစ ံင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ အ ံိုးေပ ေ င္း’, (2015),
ya-children-fled-myanmar-violence-charity: Médecins https://childsoldiers.ritdns.co.uk/Handlers/Download.ash
Sans Frontières အစပ္င္ ံစံမ္ံးအ္ ဘဂၤလံးစဒင္းႏွင့္္္ x?IDMF=71c3b264-a491-4305-8028-175b48b90e2e

59
 ၁၃၅
မန ံၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ CEDAW ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ
၁၂၆
မန ံၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ - ကိုလ မဂၢ အစၾကံင္းအ္ံမ္ံးအစပေ ဗဟိိုဝ စ
္ ံင္မမအ ြြခ အစပ္င္ ံစံ -
ကစလးငယ္မ္ံး စုံက္ပံင္းႏွင့္စ္းအ ြြခ (“UNICEF”), ‘လနႀကပးစစ္ပ၊ြခ အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို အၾကမ္း က္မမ’ (17 June 2016), pp. 5, 15,
ကစလးစစ္ ံး - အံ္ခင္င္းႏွင့္ ပစိ ိတ္စဒ ္ိ http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CEDAW/Shared%20
လက္ က္ကိိုင္ပဋိပကၡမ္ံးတြင္ ပါဝင္ လ္င္းႏွင့္ Documents/MMR/INT_CEDAW_NGO_MMR_24232_E.pdf;
ကစလးမ္ံး၏ စေပံစကံးမ္ံး’, (2002), HRW (2017), Burma 2016 Country Profile,
https://www.unicef.org/eapro/AdultWarsChildSoldiers.pdf https://www.hrw.org/world-report/2017/country-
chapters/burma.
၁၂၇
Donald M Seekins, ‘ေမ ္မံင္းႏွင့္ မိိုင္းအဘိဓံ ္’, (2017),
Rowman & Littlefield, p. 143; ခိိုင္ငံတကံ ၁၃၆
ကစလး ္က္ ္ေ င္းတ္ံးဝင္စ ံ စ ္ံတြင္စတံင္မ
ကစလးစစ္ ံးမ္ံး , “ကစလးစစ္ ံးကမ႓ံင္းႏွင့္အစပ္င္ ံစံ ၂၀၀၁ (အမ္ိ း မပး၏ အ က္ကိိုကယ္္ ္ က္ာ္းစေမံင္းစြံ

-ေမ ္မံ (၂၀၀၁)” (2001), ေပ ္ ိိုုံးစ ံ ကင္းလြတ္ေ င္းတစ္ ို) လမ္ံး ္ပ့ပတ္သက္၍

http://www.refworld.or/docid/498805dfc.html. ၾကံတတ္စ ံ ြင္င္းႏွင့္ေပ ္က္မ္ံး ္္ိေ င္း အပါအဝင္ က္ ခစ ံ

တ္ံးဝင္
၁၂၈
Child Soldiers International, ‘Ongoing underage အက ္ြအ တ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ စတြြခိိုင္စ ံစၾကံင္င္းႏွင့္ ေပ လိုပ္ ြငင္းႏွင့္္
္ ္ ္

recruitment and use by the Myanmar military’, ခိိုင္ငံတကံ က္ ခ လ္္သည္။

ကစလးစစ္ ံး၊ “ က္လက္ေ စ္စပေစ စ ံ

၁၃၇
အ က္မေပလ္င္းႏွင့္ နမ္ံးအံး လန စ္စိုစ ံင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံးမ္တစ္း ဗဟိို၊

ေမ ္မံစစ္တပ္တင
ြ ္အ ိုံးေပ မမ” (၂၀၁၅) စံမ္က္ခံ ၆- ၇၊ ၂၀၁၇ ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ၏ အမ္ံး ိိုင္တ္ံးစ္းစ စ္တင
ြ ္ အမ္ိ း မပးမ္ံး

းြ ္လအုိ ေမ ္မံခိုိင္ငံတင
ြ ္ ကစလးမ္ံးအံး တ္ံးမ္တမမ ္္ိစ္း’ (2016)၊ စံမ္က္ခံ- 27၊
လန စ္စိုစ ံင္းေ င္းခင္င္းႏွင့္ အ ိုံးေပ မမ” တြင္ “အ မခေပစ္မမ http://www.burmalibrary.org/docs22/Justice_Base-2016-

က္ းလြ ္ နမ္ံး” အေ စ္ကိုလ မဂၢအတြင္းစ္းမမးက 04-22-Women_in%20Myanmar-Plural_legal_systems.pdf

စံ္င္းေပ စိုုံး လ္င္းႏွင့္ အစိုိး္မဟိုတ္စ ံ အ ြခ ိုခစ္ ြခ ္ိ လ္၊

၁၃၈
၎တိုိြမံ ၁၊ ဒပမိုိက္က္တစ္ က္င္ ဗိုဒၶဘံ ံ စစ္တပ္၊ ၂၊ က ္င္ မံး႐ိုိိုးက္ာပစဒစ စ္ ိိုြမဟိုတ္ ၎ကိို ္္ိေ င္းအံး

လြတ္စေမံက္စ္းအ ြခ /တပ္၊ ၃၊ က္င္အမ္ိ း ံး အတံးအ ပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္၊ ႐ိုိိုး္ံ ိိုင္္ံ အေငင္းပြံးစ ံ ံိုးေ တ္ ္က္

vGတ္စေမံက္စ္းတပ္ (KNLA)၊ က္င္အမ္ိ း ံး လိုပ္ုိုံးလိုပ္ လ္းမ္ံးမတစ္ င္င္းႏွင့္ လိင္အၾကမ္း က္မမမ္ံး၏

လြတ္စေမံက္စ္းတပ္ ငိမ္း ္မ္းစ္းစကံင္စပ၊ စတံင္ပိင
ို ္း စၾကစအးေ င္းကိို ုိုတ္စ ံ္စေပံ ိ္
ို ္ အ ိိုင္းအဝိိုင္း ိအံးခင္င္းႏွင့္/

္မ္းေပလ္တပ္မစတံ္ ၇၊ ဝေပလ္စလ္းလိုံးလပလတ
ြ ္စ္းတပ္ (UWSA) ိိုြမဟိုတ္ ္ခုံမ ိအံး ခစ္ ိုစလံိုး္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံ
အမ္ိ း မပးစ္း္ံအ ြအ
ခ စလ္း (၂၀၁၆)၊ ‘ ံြ း္ ္ ္ပးစဝး’၊
၁၂၉
WLB “ေမ ္မံခိိုင္ငံ ပဋိပကၡ ဧ္ိယံမ္ံး္ိ အမ္ိ း မပးမ္ံး” စံမ္က္ခံ ၂၂၊ ေမ ္မံခိိုင္ငံ အမ္ိ း မပးစ္း္ံအ ြအ
ခ စလ္း
(၂၀၀၀) စံမ္က္ခံ ၃၀၊ (၂၀၁၇)၊ ‘မိ ္းကစလးမ္ံး အ္က္ကိိုုိ ္း လ္’၊ စံမ္က္ခံ- ၉္သည္။

http://womenofburma.org/Report/B5_report.pdf. မြ ္ ယ္စေမ္ိ အမ္ိ း မပးခင္င္းႏွင့္ ကစလး နငယ္ အ ြင္င္းႏွင့္အစ္း

ပစ္ံဂ္က္ခင္င္းႏွင့္ လနအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စ ံင္စဒ္င္း၊ ‘တိတ္ ိတ္မမမ
၁၃၀
SWAN (2002), ‘မိုဒိမ္းက္င္င္းႏွင့္ ြငင္းႏွင့္လ
္ ိိုင္စင္’, pp. 9-10. အက္ကြခ ံမ္ံး္သည္။ ္သည္။ ကစလး နငယ္မ္ံးကိို လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္
ေမ ္မံခိိုင္ငံ အစ္ြစတံင္ဘက္ေ မ္း္ိ မြ ္ေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္
၁၃၁
Ibid., p. 10. မြ ္စဒ တြင္ တ္ံးမ္တမမကိို ္္ိေ င္းအတြက္ စိ ္စ ေမမမ္ံး’၊
(မတ္လ ၂၀၁၇) စံမ္က္ခံ- ၄၂၊
၁၃၂
ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 20; HRW(2017), http://www.rehmonnya.org/reports/Cracks-in-the-

‘တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္’, p. 2. Silence-Eng.pdf္သည္။ Ninu (အမ္ိ း မပးလမပ္္ံး နမ္ံးအ ြခ)၊

‘ ္င္းအမ္ိ း မပး လနမမတ္ံးမ္တစ္း’၊(၂၀၁၇)၊ စံမ္က္ခံ- ၁၉၆
၁၃၃
ကိုလ မဂၢအစပ္င္ ံစံ (2017), p. 41.
၁၃၉
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- 7
၁၃၄
တ္႐ိုမ္ ္ - John Buchanan, ‘ေမ မ
္ ံခိုိင္ငံ္ိ ေပလ္ ြစ
န စ္’,
၁၄၀
(July 2016), The Asia Foundation, ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံးမ္တစ္း ဗဟိို

https://asiafoundation.org/wp- (၂၀၁၆)၊ ‘တ္ံးမ္တေ င္းကိို အမ္ိ း မပးမ္ံး ံိုးပိိုင္ ြင္င္းႏွင့္’၊

content/uploads/2016/07/Militias-in-Myanmar.pdf စံမ္က္ ံ- ၄၁၊ ၆၂-၆၃္သည္။
ေမ ္မံခိိုင္ငံအမ္ိ း မပးစ္း္ံအ ြြခ အစလ္း၊ ‘Junta ၏

60
 ၁၄၉
အစမံင္ုတ
ခ င
ြ ္- အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္း အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္းပံိုစံအံးလံိုးကိို
ပံိုစံအံးလံိုးကိို ယ္္ံးေ င္း ိိုင္္ံ စကံ္မတပ၏ စ ံက္စယံင္ ံ ယ္္ံးေ င္း ိိုင္
္ ံ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ၏ စတိုတတခင္င္းႏွင့္
အစပ္င္ ံစံ’၊ (၂၀၀၈)၊ စံမ္က္ခံ- ၇၊ ပာၥမကံလ အစပ္င္ ံစံမ္ံးကိို စပါင္းုံးကံ ံိုး ပ္ုံးစ ံ
http://womenofburma.org/Report/IntheShadow-Junta- ုင္ေမင္ ္က္မ္ံး’၊ CEDAW/C/MMR/CO/၄-၅ (၄-၂၂ ္က္
CEDAW2008.pdf္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံအမ္ိ း မပးစ္း္ံအ ြအ
ခ စလ္း းနလိိုင္လ ၂၀၁၆) စံမ္က္ခံ- ၅ (ုိိုစ ံက္ “အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို
(၂၀၁၇)၊ ‘မိ ္းကစလးမ္ံး အ္က္ကိိုုိ ္း လ္’၊ စံမ္က္ခံ- ၈္သည္။ ေြခ ံး က္ ံေ င္းပံိုစံအံးလံိုးကိို ယ္္ံးေ င္း ိိုင္္ံ
Ninu (အမ္ိ း မပးလမပ္္ံး နမ္ံးအ ြခ)၊ ‘ ္င္းအမ္ိ း မပး လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ိုိင္္ံ ံိုး ပ္ုံးစ ံ ုင္ေမင္ ္က္မ္ံး”)္သည္။
လနမမတ္ံးမ္တစ္း’၊(၂၀၁၇)၊ စံမ္က္ခံ- ၁၈၉္သည္။ ခိိုင္ငံတကံ ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္ (၂၀၀၈)၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ
တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’ စံမ္က္ခံ- ၃၃္သည္။ ၂၀၀၈
၁၄၁
ေမ ္မံခိိုင္ငံအမ္ိ း မပးစ္းအ ြအ
ခ စလ္း၊ ‘ဒာ္ တ္မ ံ္စ ံ ြစ
ခ လ္္းပံို အစေ ံာပစဒအ္ တ္ံးစပ္င္စ္းအစပေ
စ စ္’၊ (၂၀၀၄)၊ စံမ္က္ခံ- ၁၉္သည္။ အလိုပ္အမမစ ံင္ ္ ပ္ကိိုင္ုံးစ ံ အံာံကိို
စိတ္ေ ံစလင္းႏွင့္လံ ္က္တစ္ ိုအတြက္ Williams (၂၀၁၄)
၁၄၂
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ အက္ာပစဒ- ၅၁၊ ၅၄၊ ၅၆(ဂ)၊ စံမ္က္ခံ- ၁၂၃-၁၂၅ တိိုြကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
၂၇၇-၂၇၉၊ ၂၈၃္သည္။
၁၅၀
ခိိုင္ငံတကံ ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္ (၂၀၀၈)၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ
၁၄၃
Kim Jolliffe၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ တိိုင္း္င္း ံးလက္ က္ကိိုင္ တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’ စံမ္က္ခံ- ၃၃္သည္။
ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ယ္စေမအိုပ္ ္ ပ္စ္း’ (းြ ္လ ၂၀၁၅)၊ စံမ္က္ခံ- ၄၀၊
၁၅၁
https://asiafoundation.org/resources/pdfs/ConflictTerritor ေမ ္မံခိိုင္ငံအမ္ိ း မပးစ္း္ံအ ြြခ အစလ္း (၂၀၁၄) ‘အကယ့္ပတ္သက္၍
ialAdministrationfullreportENG.pdf. နတိိုြမံ စမ္ံ္လင္င္းႏွင့္ ္က္္ိလ္င္’ စံမ္က္ခံ- ၉္သည္။
အ ိိုင္းအတြင္းတြင္ တ္ံးမ္တစ္း ေမ ္မံခိိုင္ငံအမ္ိ း မပးစ္း္ံအ ြြခ အစလ္း (၂၀၁၆) ‘ ံြ း္ ္
ကိစၥမ္ံးခင္င္းႏွင့္ ္င္ ိိုင္စ ္စ ံ စအံက္ပါ အ ြမ
ခ ္ံး၏ ာပမံမ္ံးကိို ္ပးစဝး’ စံမ္က္ခံ- ၂၁-၂၂္သည္။
Jolliffe က စပးုံး လ္္သည္။ က္င္ဗိုဒၶဘံ ံ/
၁၅၂
ပ္ဟိ ိိုင္္ံဒပမိိုက္က္တစ္တပ္မစတံ္ (စံမ္က္ခံ- ခိိုင္ငံတကံ ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္ (၂၀၀၈)၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ
၅၀)၊မြ ေ္ ပလ္ ယ္ပါတပ စ္ (“NMSP”) (စံမ္က္ခံ- ၅၆)၊ တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’ စံမ္က္ခံ- ၂၆္သည္။
ပအိိုြဝ္လနမ္ိ း ိိုင္္ံလြတ္လပ္စ္းအ ြြခ အစလ္း (“PNLO”)
၁၅၃
(စံမ္က္ခံ- ၆၇)္သည္။ ေပစ္မမ ိင
ို ္္ံ က္င္င္းႏွင့္ုံိုးာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- ၁၅၄္သည္။

၁၄၄ ၁၅၄
Jolliffe (၂၀၁၅)၊ ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ္ိ ၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ အက္ာပစဒ- ၂၀( )၊ ၃၁၉၊
တိိုင္း္င္း ံးလက္ က္ကိိုင္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ ယ္စေမအိုပ္ ္ ပ္စ္း’၊ ၃၄၃္သည္။ ကံကြယ္စ္းါံ အက္ာပစဒ ၁၉၅၉၊ ပိုဒ္မ- ၇၂္သည္။
စံမ္က္ခံ- ၄၁္သည္။
၁၅၅
ေပစ္မမ ိုိင္္ံ က္င္င္းႏွင့္ုံိုးာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- ၅၄၅( )္သည္။
၁၄၅
ဝပ္စင္းေ င္း (၂၀၁၄)၊ စံမ္က္ခံ-၃၃ တြင္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
၁၅၆
Williams (၂၀၁၄)၊ စံမ္က္ခံ- ၁၃၂-၁၃၃္သည္။
၁၄၆
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၄၉-၅၀္သည္။
၁၅၇
ခိိုင္ငံတကံဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္ (“ICJ”)၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ REDRESSခင္င္းႏွင့္ က္ ယ
ြ ္ေ င္း၊ း ္ ဝါ္ပလ ၂၀၁၈္သည္။
တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’ (၂၀၁၈) စံမ္က္ခံ- ၁၅၈
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ အက္ာပစဒ- ၃၅၃၊ ၃၅၈၊ ၃၅၉္သည္။
၃၃-၃၄၊ https://www.icj.org/wp-
content/uploads/2018/01/Myanmar-GRA-Baseline-Study- ၁၅၉
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ အက္ာပစဒ- ၂၉၆၊ ၃၇၈္သည္။
Publications-Reports-Thematic-reports-2018-ENG.pdf ္သည္။ ဤအစေ ာ
ံ ပစဒ ိင
ို ္္ံ အမိ ြစ
္ ံမ္ံးကိို
စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ စ ံ္ေပပါအတိိုင္း အဓိပၸံယ္ ြင္င္းႏွင့္ခိုိင္ လ္္သည္။
၁၄၇
ခိိုင္ငံတကံ ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္ (၂၀၀၈)၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ “Habeas corpus - ုိ ္း ိမ္းုံးေ င္းမ လတ္္္ ္အတြက္
တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’ စံမ္က္ခံ- ၃၀- အမိ ္ြ၊ တ္ံးမဝင္ုိ ္း ိမ္း ံုံး္ နကိို လတ္စပး္ ္
၃၅္သည္။ စ ံက္ုပ္မေပ ငမ္း ္က္မ္ံးကိို စအံက္စေ အလ ္း ၁၄၈ ခင္င္းႏွင့္ အမိ ္ြကိို စတံင္း ံေ င္း၊ Mandamus - အစိိုး္အ တ
ြခ စ္ ိုကိို
းယံး ၃ တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။ တစ္ ို ိုေပ လိုပ္္ ္ ိိုင္းစ ံအမိ ြ္ (ာပမံ- ပယ္ုံးစ ံ
ြငင္းႏွင့္ေ္ ပ ္က္အတြက္ စလ္ံက္လံကိို အစိိုး္ အ္ံ္ိတစ္စယံက္က
၁၄၈
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၃၀ ေပ ္စာ္းစံးစ ံ အမိ ြ္သည္။္ အ္ံ္ိက ေပ စစလိိုစ ံ ံိုးေ တ္ ္က္ကိို
္စအံင္ ေပ ္ ္မလိိုဘခ ံိုးေ တ္ ္က္ကိို ေပ ္စာ္းစံးစစ္ ္ ံ

61
 ၁၆၄
လိိုအပ္ လ္ကိို တိေပ ပါ္သည္။)၊ Prohibition - အစိိုး္အ ြတ
ခ စ္ ိုကိို Crouch (၂၀၁၄)၊ ‘စယဘိုယ္ာပစဒခင္င္းႏွင့္
ံိုးေ တ္ ္က္ ိိုြမဟိုတ္ တိက္စ ံ လိုပ္စ ံင္မမ ေပ လိုပ္ေ င္းမ ြစ
ခ လ္းပံိုအစေ ံာပစဒခငင္းႏွင့္္အလပ င္င္းႏွင့္စ ေစံမ္ံး’ စံမ္က္ခံ- ၂၄-
တံ ပးစ ံ အမိ ္ြ၊ ုိိုြစၾကံင္င္းႏွင့္ ုိုိ ိိုြစ ံအမိ ္ြ လ္ မ္ိစ ံ ၂၈
စပ္င္ပင
ိို ္ ြငင္းႏွင့္က
္ ိို အ ံိုးေပ ေ င္းမ (၎၏
၁၆၅
စပ္င္ပင
ိို ္ ြငင္းႏွင့္က
္ ိို စက္ံ္လြ ္ေ င္း ိိုြမဟိုတ္ ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္ င္င္းႏွင့္စ ေစံ ိိုင္
္ ံ လက္စြစ
ခ ံအိုပ္၊
လံိုးဝစပ္င္ပင
ိို ္ ြငင္းႏွင့္မ
္ ္ိေ င္းတိြမ
ို ) အ္ံ္ိကိို တံး ပး လ္္သည္။ စံမ္က္ခံ- ၂၂္သည္။
Certiorari - အစမးေမ ္း ံ္စ ံ အစိိုး္ အ ြ၏
ခ ံိုးေ တ္ ္က္ကိို
၁၆၆
ပယ္ ္က္စ ံ အမိ ္ြ၊ Quo warranto – ႐ိုံိုးတြင္ Crouch (၂၀၁၄)၊ ‘စယဘိုယ္ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ြစ
ခ လ္းပံိုအစေ ံ
က္လက္စ ေ င္းေ င္င္းႏွင့္ ႐ိုံိုးကိို စစံ္ကံးစ ံ အ္ံ္ိကိုိ ာပစဒခငင္းႏွင့္္အလပ င္င္းႏွင့္စ ေစံမ္ံး’ စံမ္က္ခံ- ၁၄၇္သည္။ ေမ ္မံခိိုင္ငံမ
တံး ပး္ ္ အမိ ္ြ”္သည္။ Melissa Crouch, ‘ ေမ မ
္ ံခိိုင္ ံ္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အုနးအစပ္င္ ံစံ တင္ င
ြ ္း က
န ပိိုမိိုစ ံ
တ္ံးာပစဒစိိုးမိိုးစ္းခင္င္းႏွင့္ အိုပ္ ္ ပ္စ္းာပစဒကိို ္္ေိ င္း’,(October မၾကံစ း လ္င္းႏွင့္ အမမမ္ံးကိို အစပ္င္ ံုံး လ္္သည္။ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ
2014),ာပစဒစပမံ ္က္၏ စလ္းကမ္းကိို တိိုးေမင္င္းႏွင့္ေ င္း, စံမ္က္ခံ- 2- လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အစေ အစ မ္ံး’ (စက္တင္ဘံလ ၂၀၁၇)
3, http://www.myjusticemyanmar.org/wp- က/၇၂/၃၈၂၊ အပိိုဒ္- ၁၀္သည္။
content/uploads/2016/12/PRLP-Report-on-Access-to-
၁၆၇
Justice-and-Admin-Law-Final-with-summary-2014.pdf ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္ င္င္းႏွင့္စ ေစံ ိိုင္
္ ံ လက္စြစ
ခ ံအိုပ္၊
အမမစ ံင္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အိုပ္ ္ ပ္ နမ္ံးကိို တံး ပးစ ံ စံမ္က္ခံ- ၂၀္သည္။
ြစ
ခ လ္းပံိုအစေ ံာပစဒ ိိုင္္ံ အမိ ္ြမ္ံး လ္ ၁၉၄၈ မ ၁၉၆၂ ုိ
ေမ ္မံခိိုင္ငံ တ္ံးာပစဒ ေမင္ကင
ြ ္း၏ အစ္းပါစ ံ ၁၆၈
ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္္ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံ္မ္င္ အက္ာပစဒ
အစိတ္အပိိုင္းတစ္ ိုေ စ္ ခင္းႏွင့္စ ံ္လလ္း ၎တိိုြ၏ က္းက႑ လ္
၂၀၁၄ (ုိြစ
ို ံက္ “ေမ ္မံခိုိင္ငံ ိိုင္္ံလနြအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္းစကံ္မ္င္
အႀကပးအက္ယ္ စလ္ံင္းႏွင့္ လ္းလံကံ စစ္အိုပ္ ္ ပ္စ္း
အက္ာပစဒ ၂၀၁၄”္သည္။ ၂၀၀၀ ိုခစ္တင
ြ ္ ေပလ္ုခစ္းဝ ႀ္ ကပးါံ
ကံလအတြင္းတြင္ ယ္္ံးေ င္း ံလိုိက္္ လ္္သည္။ တ္႐ိုမ္ ္-
လက္စအံက္တြင္ တလ္စုံင္ ခင္းႏွင့္စ ံ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္္ံ
Melissa Crouch (2014), ‘ မံး႐ိုိိုးက္ ာပစဒခင္င္းႏွင့္
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စကံ္မ္င္မ အစာ္လိုိက္ေ စ္လံ လ္္သည္။ ၂၀၀၇
အစေ ံာပစဒ ိိုင္
္ ံ အမိ ြစ
္ ံမ္ံး- ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္
ခိိုဝင္ဘံလတြင္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ ိိုင္္ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအ ြဟ
ခ ို
တံဝ ္္ိေ င္းအတြက္ စမ္ံ္လင္င္းႏွင့္ ္က္’, ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ ာပစဒ၊
အမလ္စေပံင္းလိုိက္ လ္္သည္။
လနြအ ြအ
ခ စလ္းခင္င္းႏွင့္ လိခမိင္းေ င္း, Melissa Crouch and Tim
Lindsey (eds.), Hart: Oxford, စံမ္က္ခံ- 141-14 ၁၆၉
၂၀၁၇ စမလ ၂၆ ္က္အ္ ‘ ’ အ င္င္းႏွင့္၊
http://www.ohchr.org/Documents/Countries/NHRI/Chart
၁၆၀
ပိုဒ္မ- ၂၉၆ ( )
_Status_NIs.pdf ္သည္။
၁၆၁
ခိိုင္ငံတကံဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံး စကံ္မ္င္၊ ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္
င္င္းႏွင့္စ ေစံ ိိုင္
္ ံ လက္စစ
ြခ ံအိုပ္’ (စမလ ၂၀၁၆) စံမ္က္ခံ- ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’ စံမ္က္ခံ- ၂၆-၂၇ တြင္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
၁၇-၁၈၊ https://www.icj.org/wp- အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္းပံိုစံအံးလံိုးကိို

content/uploads/2016/06/Myanmar-Handbook-on- ယ္္ံးေ င္း ိိုင္

္ ံ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ိုိင္္ံ ံိုး ပ္ုံးစ ံ
ုင္ေမင္ ္က္မ္ံး၊ အပိိုဒ္- ၁၆ တြင္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
Habeas-Corpus-Publications-Reports-thematic-reports-
2016-ENG.pdf(ုိုိြစ ံက္ “ခိိုင္ငံတကံ
၁၇၀
ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္၊ ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္
ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံး စကံ္မ္င္ င္င္းႏွင့္စ ေစံ ိိုင္္ံ လက္စစ
ြခ ံအိုပ္”)္သည္။
ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’ စံမ္က္ခံ- ၂၇္သည္။
ဝပ္စင္းေ င္း (၂၀၁၄)၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ တ္ံးမ္တစ္းခင္င္းႏွင့္
အိုပ္ ္ ပ္စ္း ာပစဒကိို ္ေ င္း’၊ စံမ္က္ခံ- ၁၂-၁၃္သည္။
၁၇၁
ာပစဒစုံက္ပံင္းႏွင့္စ္းကြ ္္က္ခင္င္းႏွင့္ ုိိုင္းခိိုင္ငံ္ိ
၁၆၂
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- ၃၄၈္သည္။ က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း (၂၀၁၆)၊ ‘စခံင္င္းႏွင့္စခးစ ံ
တ္ံးမ္တမမ၊ ပိတ္ပင္စ ံ တ္ံးမ္တမမ’၊ စံမ္က္ခံ- ၃၂-၃၃္သည္။
၁၆၃
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- ၃၅၃္သည္။ ာပမံ-
၁၇၂
က ္င္အမ္ိ း ံး ာပးစဒါင္းလြမ္းက နြမိ ္းမကိိုယ္စံး နမအံး ေမ ္မံခိုိင္ငံ ိိုင္္ံလနြအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္းစကံ္မ္င္ အက္ာပစဒ၊
၂၀၁၂ တြင္ တ္ံးမဝင္ ုိ ္း ိမ္းေ င္းကိို ္င္ ိိုင္ေ င္း္သည္။ Crouch ပိုဒ္မ- ၂၂(ဂ)၊ (င)၊ ၃၀္သည္။
(၂၀၁၄)၊ ‘စယဘိုယ္ာပစဒခင္င္းႏွင့္ ြစ
ခ လ္းပံိုအစေ ံာပစဒခငင္းႏွင့္္အလပ
င္င္းႏွင့္စ ေစံမ္ံး’ စံမ္က္ခံ- ၁၅၁-၁၅၂ တြင္ စ ံ္ေပုံး လ္္သည္။ ၁၇၃
ေမ ္မံခိုိင္ငံ ိိုင္္ံလနြအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္းစကံ္မ္င္ အက္ာပစဒ၊
ပိုဒ္မ- ၃၆္သည္။

62
 ၁၈၂
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ တင္းစင္တံ၊ ‘ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ
၁၇၄ ကၽြမ္းက္င္ပလံ္င္မ္ံးက အစ္ြစတံင္အံ္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း
ေမ ္မံခိုိင္ငံ ိိုင္္ံလနြအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္းစကံ္မ္င္ အက္ာပစဒ၊
စၾကလံ ္က္ အမတ္အ ံးအစပေ အစလးုံးမမ
ပိုဒ္မ- ၄၀္သည္။
ေမင္င္းႏွင့္တက္လံ လ္္သည္။’ (၂၀၁၂ ခိိုဝင္ဘံလ ၁၆ ္က္)၊
https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=4352
၁၇၅
ာပစဒစုံက္ပံင္းႏွင့္စ္းကြ ္္က္ခင္င္းႏွင့္ ုိိုင္းခိိုင္ငံ္ိ 0#.WmSbppP1XeQကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။ AliansiMasyarakatAdat

က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း (၂၀၁၆)၊ ‘စခံင္င္းႏွင့္စခးစ ံ Nusantara ခင္င္းႏွင့္ အေ ံး နမ္ံး၊ ‘အံး လ္း ္က္္ိစ ံ
အစ္ြစတံင္အံ္ လနြအ ြငင္းႏွင့္အ
္ စ္း စၾကလံ ္က္၏
တ္ံးမ္တမမ၊ ပိတ္ပင္စ ံ တ္ံးမ္တမမ’၊ စံမ္က္ခံ- ၃၂-၃၃္သည္။
လနုိုအ ြအ
ခ စလ္း လန ိ္င္ၾကံး ႐ိုမတ္ ္ေ င္း လက္ ံ ္က္’ (၂၀၁၂
၁၇၆
ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္၊ ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ခိိုဝင္ဘံလ ၁၉ ္က္)၊

ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’ စံမ္က္ခံ- ၃၁-၃၂္သည္။ https://www.hrw.org/news/2012/11/19/civil-society-

denounces-adoption-flawed-asean-human-rights-
၁၇၇
္ ိိုင္စပမံကိ ္း၊ ‘ ိုးံ ိုံးစ ံ ္က္စက္မမမ္ံးကိို declaration္သည္။

စံိုစမ္းစစ္စ းစ ံ စကံ္မ္င္မ္ံးလံး္သည္။ လြတ္လပ္စ ံ

၁၈၃
ခိိုင္ငံတကံ စံိုစမ္းစစ္စ းစ္း ယခတ္ံးအတြက္ လိိုအပ္ ္က္’ http://www.ohchr.org/EN/Issues/Detention/Pages/Co

(March 2017), mplaint.aspx ္သည္။ လိင္အၾကမ္း က္မမ ေ စ္ပြံး နးစ ံ ေမ မ

္ ံခိိုင္ငံက

http://www.burmalibrary.org/docs23/The_need_for_an_i အစလးုံးစ ံ အမမတစ္ ို၏ ာပမံတစ္ ိုအတြက္

ndependent_international_investigation_mechanism.pdf WGAD၊ စ႐ိုြး ္ယ္ ြင္င္းႏွင့္ ံပါတ္- ၆/၂၀၁၄ (၂၀၁၄ ဧ ပပလ ၂၃ ္က္)၊
A/HRC/WGAD/2014/6 အပိိုဒ္- ၉ ကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
၁၇၈
ာပမံအစ ေ င္င္းႏွင့္ စအံက္တိိုဘံ ၂၀၁၆ စ ံက္ပင
ိို ္း
၁၈၄
္ ိိုင္ေပလ္ ယ္တြင္ က္ းလြ ္ လ္ဟို စြပ္စု
ြခ ံးစ ံ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အုနးအ္ံ္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ႐ိုိုးံ ၊

္က္စက္မမမ္ံးကိို စစ္စ း္ ္ ‘လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ တိိုင္ၾကံးစ္း လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း’

ြု
္ ံးစ ံ စမးေမ ္းစ္းစကံ္မ္င္အ္ http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/ComplaintProce

လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္စ္းက စ ံ္ေပ လ္မံ-“ စဒ ံ dure/Pages/HRCComplaintProcedureIndex.aspx

အ ြမ
ခ ္ံး၊ မ္က္ေမင္ က္စ စ ံ္ေပ ္က္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ လနုို ိိုင္္ံ
၁၈၅
ုိုတ္လင္င္းႏွင့္စ ံ ႐ိုိုပ္ ံ ိိုင္မ္ံး၏ အစပ္င္ မ
ံ မမ္ံးအ္ စကံ္မ္င္၏ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ၊ ‘ ံိုးေ တ္ ္က္ ၃၄/၂၂- ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ

စစ္စ း နမ္ံး လ္ ႐ိုြံ ံးမ္ံးကိို ံးပန ံး ံလိုပ္ လ္္သည္။ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အစေ အစ ’ (၂၀၁၇ မတ္လ)၊

စကံးမ္ံး လ္္သည္။ ကိစၥမ္ံးကိို မစေပံ္ ္ စေပံ လ္္သည္။ လိမ္ လ္ဟို A/HRC/RES/34/22

စြပ္စြခ လ္္သည္။ ပပးလ္င္ မိုဒိမ္းမမကိို စက္ံ္ေ တ္လံ နမ္ံးအပါအဝင္

၁၈၆
အက္ းလြ ္ ံ္ နမ္ံးကိို လ္ိ ြဝက္ ္က္ကိို Darusman (၂၀၁၇)၊ ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ ္ ိိုငေ္ ပလ္ ယ္္ိ ႐ိုိိုဟင္ဂ္ံ

မုိ ္းုံးစပးခိိုင္စ ံ လနစိုႀကပးုခတင

ြ ္ စမးေမ ္း လ္္သည္။ HRW, မန လင္ လန လ္းစိုခင္င္းႏွင့္ တေ ံးလန လ္းစိုမ္ံး၏ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း

‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ- ခိိုင္ငံစကံ္မ္င္က ္က္စက္မမမ္ံးကိို ေငင္း ိို လ္’ အစေ အစ အစပေ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းစကံင္စပ၏ အုနးစစ္စ းေ င္း

(August 2017), ုိုတ္ေပ ္ ္က္’

https://www.hrw.org/news/2017/08/07/burma-national-
၁၈၇
commission-denies-atrocities; ICJ (2018), ာပမံ- လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း အုနးအ္ံ္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ႐ိုိုးံ ၊
‘တ္ံးမ္တေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ယနေ င္း’, စံမ္က္ခံ- 19-22 ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ္ိကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ၏လြတ္လပ္စ ံခိိုင္ငံ
တကံအ ္က္အလက္္ံစ ြစ္းအ ြခ မစလး္ံး ိိုြ အ ံိုး တ္
၁၇၉
၂၀၁၃ ္ ိိုင္စကံ္မ္င္ အစပ္င္ ံစံ ကိိုၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။ လလ္္ပတ္မမ’ (၂၀၁၇ ဒပးင္ဘံလ ၁၁ ္က္)၊
http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNew
၁၈၀
Nick Cheesman (၂၀၁၅)၊ ‘ာပစဒ၏ အိုပ္ ္ ပ္မမကိို s.aspx?NewsID=22522&LangID=E ္သည္။

္ြက္င္ေ င္း- ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးက ာပစဒခငင္းႏွင့္္ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢလနြအ ြငင္းႏွင့္အ

္ စ္းအုနးအ္ံ္ိကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂ
အမိ ္ြမ္ံးကိို ေပ လိုပ္ပံို’၊ ကမ္းဘ္စ္ ္္ တကၠ ိိုလ္ စံ ယ္းင္း၊ ၢ႐ိုံိုး၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ၏ လြတ္လပ္စ ံ ခိိုင္ငံတကံ
စံမ္က္ခံ- ၂၅၆္သည္။ အ ္က္အလက္္ံစ ြစ္းအ ြခ ဘဂၤလံးစဒ္္ြ ိိုြ အ ံိုး တ္
လလ္္ပတ္မမ’ (၂၀၁၇ စအံက္တိိုဘံလ ၂၇)၊
၁၈၁
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၂၂၇-၂၅၇ တြင္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNew
s.aspx?NewsID=22320&LangID=E

63
၁၈၈
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ ဤေပပံ ္း ္က္ကိို တ္ံး႐ိုံိုးတြင္ အ ံိုးမေပ နးစ ံ္လလ္း
မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိင
ို ္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး ေပပံ ္း ္က္၏ ကြခေပံးစ ံ
(ဒိုတိယအႀကိမ္ပိုခ
ံ ိပ္ေ င္းမတ္လ၂၀၁၇)၊ စံမ္က္ခံ- ၃၃၊ အဓိပၸံယ္စကံက္ယန ္က္တ ္ိ ြကိို စ္ြစ မ္ံးက

းယံးကြက္ (၂)္သည္။ ဒာ္ တ္မ ံ္ေ င္းကိို တိိုက္ ိိုက္္ ္ လက္ကိိုင္ေပ ုံး လ္္သည္။ တ ္ိ ြစ ံ စ္ြစ မ္ံးက ခိုိင္ငံစတံ္
ငိမ္ဝပ္ပေိ ပံးမမတလ္စ ံက္စ္းအ ြ၊ခ
ကိ္ိယံတစ္ ိုအေ စ္ အႂကြင္းမခင္းႏွင့္တ္ံးစပ္င္ ြငင္းႏွင့္္သည္။္
ခိိုင္ငံစတံ္စအး ္မ္း ံယံစ္းခင္င္းႏွင့္ ြံြ ိ းစ္းစကံင္စပခင္င္းႏွင့္၊
၁၈၉
ခိိုင္ငံတကံၾကံး ံမမ၊ ‘HerveMadeo’၊ (၂၀၁၆ းြ ္လ အစိိုး္အ ြတ
ခ ိိုြမ တိက္စ ံ အ ြဝ
ခ င္မ္ံးကိို
၉္က္တြင္ စ ံက္ ိုးံ မြမ္းမံ လ္)၊ (ေမ မ
္ ံစံစပေအစေ ံ့ပတ္သက္၍) က ြ္ တ္ အဓိပၸံယ္ ြင္င္းႏွင့္ ပပး
https://trialinternational.org/latest-post/herve- စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ စစ္မမုမ္းမ္ံးအစပေ မ က္စ္ံက္စပ္သည္။
madeo/တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။ ခိိုင္ငံတကံၾကံး ံမမ၊ ‘Thierry ိိုြမဟိုတ္ တစ္စယံက္စယံက္က က္ းလြ ္စ ံ
Desmarest’ (၂၀၁၆ းြ ္လ ၉္က္တင
ြ ္ စ ံက္ ံိုး မြမ္းမံ လ္)၊ (ာပစဒေပင္ပတြင္ တ္ေ တ္မမမ္ံးကခင္းႏွင့္ ိိုြစ ံ)
https://trialinternational.org/latest-post/thierry- တ္ံးမဝင္ ေပ လိုပ္မမ
မ ္ံးအစပေလလ္း မ က္စ္ံက္စပ္သည္။ ၂၀၁၁
desmarest/ မတိိုင္မပက စစ္တပ္က က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ေပ လိုပ္မမအံးလံိုးအတြက္
လံို ံ စ ံ လြတ္ ငိမ္း ္မ္း ံ ြငင္းႏွင့္က
္ ိို စပးေ င္းအေ စ္
၁၉၀
ခိိုင္ငံတကံၾကံး ံမမ (၂၀၁၆)၊‘HerveMadeo’္သည္။ အေ ံး နမ္ံးက မတ္ယနၾက ပပး တေ ံးစ ံ နမ္ံးကမန ၁၉၉၈-
၂၀၁၁ ကံလ (ခိုိင္ငံ စတံ္
၁၉၁
ကမၻံင္းႏွင့္ တ္ံးမ္တစ္း စင္တံခင္င္းႏွင့္ တ္ံးမ္တစ္း ငိမ္ဝပ္ပေိ ပံးမမတလ္စ ံက္စ္းအ ြခ
ခ င္င္းႏွင့္
အိုပ္ုိ ္းမမအ ြ၊ခ ‘ေပလ္ုခစ္းဝ ႀ္ ကပးါံ ခင္င္းႏွင့္ လနာပးစ္ခင္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံစတံ္စအး ္မ္း ံယံစ္းခင္င္းႏွင့္ ြံြ ိ းစ္းစကံင္စပ
လနဝင္မမႀကပးၾကပ္စ္းဝ ္ႀကပးါံ ၏ တ္ံးစြခ ိိုေ င္းအတြက္ အိုပ္ ္ ပ္စ ံ ကံလ) အတြက္ ံ ကင္းလြတ္ ြင္င္းႏွင့္စပး လ္ဟို
အေ စ္မ ခ
္ င္င္းႏွင့္ တ္ံးဝင္ အစေ ံ၊ ဒိုတိယဗိိုလ္ ္ ပ္ႀကပး ကိိုကိို၊ အဓိပၸံယ္ ြငင္းႏွင့္္ ိိုၾက လ္္သည္။
စ
ြ ္းံလ ္ခိိုငင
္ ံ ေပစ္မမ ိိုင္္ံ က္င္င္းႏွင့္ုံိုးာပစဒခင္င္းႏွင့္
လာ္းပမ္းခိပ္စက္မမ ိိုင္္ံ စဘံတနလပ ္က္ကိို စလင္းႏွင့္လံ ္က္’၊ ၁၉၅
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ အက္ာပစဒ- ၂၀( )၊ ၃၁၉၊
(၂၀၁၅ ခိိုဝင္ဘံလ)၊ ၃၄၃္သည္။ ကံကြယ္စ္းါံ အက္ာပစဒ ၁၉၅၉၊ ပိုဒ္မ-၇၂
http://www.globaljusticecenter.net/documents/GJC&JC.Fi
တြင္လလ္းၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
nal.KoKoIndictment.11.5.15.pdf

၁၉၂
လိုပ္င ္းခင္င္းႏွင့္ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း ိိုင္္ံ ္င္းေမစ္စင္တံ၊
၁၉၆
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ အက္ာပစဒ- ၃၄၃္သည္။
‘ကယ္လပ ိိုး ပးယံး ပကိုမၸာပမ္ံးအ ြခ အမမ (ေမ ္မံခိိုင္ငံ
အ လ္းငယ္စ႐ိုြးုံးစ ံအမမမ္ံးကိို အ္ပ္ ံး
္လ္လ ္း)၊ (၂၀၁၈ း ္ ဝါ္ပလ ၃၀ ္က္္စ ြတင
ြ ္
တ္ံး႐ိုံိုးမ္ံးတြင္ စစ္စ းစ ံ္လလ္း အစာ္အလံတစ္ ို
အ ံိုးေပ ြင္င္းႏွင့္္ လ္) https://business-
ေ စ္လံ လ္င္းႏွင့္ အ္ိပ္အစယံင္ မ္ိစပ္သည္။ ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မ္င္၊
humanrights.org/en/unocal-lawsuit-re-
‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ တံဝ ္ ံေ င္း’
myanmarတြင္ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။
စံမ္က္ခံ- ၈-၁၁္သည္။

၁၉၃
အံာံ ံိုး ုိ ္း ိမ္းေ င္း ိိုင္္ံ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ၏
၁၉၇
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ အက္ာပစဒ- ၂၀( )
လိုပ္စ ံင္ ခ အ ြခ လ္ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အုနးလိုပ္င ္းစာ္
ေ စ္စ ံ္လလ္း ၎ကိို အစယံင္စ ံင္ တ္ံးစ္း
၁၉၈
စစ္မမုမ္းမ္ံး အက္ာပစဒ ၁၉၅၉၊ ပိုဒ္မ- ၇၂္သည္။
ယခတ္ံးအေ စ္ စာ္းစံး လ္္သည္။

၁၉၉
စစ္မမုမ္းမ္ံး အက္ာပစဒ ၁၉၅၉၊ ပိုဒ္မ- ၃(က)(၁)္သည္။
၁၉၄
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ လ္ ၃၁ း ္ ဝါ္ပ ၂၀၁၁ တြင္
စတင္ အံာံတလ္ လ္္သည္။ ေပပံ ္း ္က္၏ က္ ိိုင္စ ံ ၂၀၀
ေမ ္မံခိိုင္ငံအစိိုး္၊ ‘စတိုတတခင္င္းႏွင့္ ပာၥမ ကံလ
စံပိိုဒ္တင
ြ ္ ိိုုံး လ္မံ- “(ခိုိင္ငံင္းႏွင့္ာပစဒခင္င္းႏွင့္ အမိ ္ြအံာံ အစပ္င္ ံစံမ္ံးကိို စပါင္းစပ္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ
ုိ ္း ိမ္းစ္းစကံင္စခ
ပ င္င္းႏွင့္ ခိိုင္ငံစတံ္ စအး ္မ္း ံယံစ္းခင္င္းႏွင့္ ကိစၥမ္ံးခင္င္းႏွင့္ စမး ြ ္းမ္ံးစံ္င္း- ေမ ္မံခိိုင္ငံ ေပ ၾ္ ကံး ္က္မ္ံး’၊
ြံြ ိ းစ္းစကံင္စပ) ြိုမ
ိ ဟိုတ္ ယင္း၏ အ ြဝ
ခ င္တစ္ာပးာပး ိိုြမဟိုတ္ ၂၀၁၆ စမလ ၃ ္က္၊ CEDAW/C/MMR/Q/4-5/Add.1 အပိိုဒ္-
အစိိုး္အ ဝ
ြခ င္တစ္ာပးာပးကိို ၎တိိုြ၏ က္ ိုိင္္ံ တံဝ ္မ္ံးကိို ၃၄ (“အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္း ပံိုစံအံးလံိုးကိို
ုမ္းစ ံင္စာ္တင
ြ ္ ေပ လိုပ္စ ံ မလ္ လ္င္းႏွင့္ ယ္္ံးေ င္း ိိုင္
္ ံ လိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ိိုင္္ံ ေမ ္မံခိိုင္ငံ
လိုပ္စ ံင္ ္က္အတြက္မ္ တ္ံးစြခ ိိုေ င္းမေပ ္စပ္သည္။” ေပ ၾ္ ကံး ္က္မ္ံး”) ကိို ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။ ဂြမ္္ိ ္း ခင္င္းႏွင့္

64
ေပလ္စုံင္စို မၼတခိိုင္ငံ ၊ ၁၉၅၉၊ B.L.R (H.C) ၁၂၉ https://www.irrawaddy.com/news/military/civilian-
ကိိုၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။ ၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံိုအစေ ံာပစဒအ္ ယ ိုတင
ြ ္ justice-trumps-military-impunity-myanmar.html
က္ဝင္စ ံ တံဝ ္တင
ြ ္ က္ းလြ ္ ခင္းႏွင့္စ ံ ေပစ္မမတစ္ ို လ္
၂၀၆
စစ္တပ္အစပေတလ္ လံး ိို လ္ကိို စ ံက္ ံိုး ံိုးေ တ္ ္က္ WLB (2017), ‘မိ ္းကစလးမ္ံး အ္က္ကိိုုိ ္းုံး လ္’,
(အက္ာပစဒ- ၂၀( ) ခင္င္းႏွင့္ အက္ာပစဒ- ၃၄၃)္သည္။ စံမ္က္ခံ- 2. တ္႐ိုမ္ ္- ICJ, ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ္ိ ပံိုပ္က္စ ံ
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအတြက္ တ္ံးမ္တမမကိို ္္ိေ င္း -
၂၀၁
တ္႐ိုမ္ ္- လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္စ္း၊ ‘တနလပစြံ အစေ ံ စလင္းႏွင့္လံေ င္း’, (January 2018), စံမ္က္ခံ- 9-11,
ဒာ္မစပးေ င္း- မက္စပကိိုတြင္ မနးယစ္စ းဝါးတိိုက္ က္စ္းခင္င္းႏွင့္ https://www.icj.org/wp-
လနုိုလံို ံ စ္း စစ္ င္စ္းမ္ံးတြင္ မတ္ံး ိခိပ္ေ င္းကိို content/uploads/2018/01/Myanmar-GRA-Baseline-Study-
တ္ံးစြ္
ခ ္ စစ္တပ္တ္ံးစပ္င္စ္းကိို လြခမံးစြံ အ ံိုေပ ေ င္း’ Publications-Reports-Thematic-reports-2018-ENG.pdf
(April 2009), စံမ္က္ခံ- 71-79
၂၀၇
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- ၂၀( )၊ ၃၄၃္သည္။
၂၀၂
UN Human Rights Committee,
၂၀၈
‘လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စကံ္မတပ၏ စလင္းႏွင့္လံ ္က္မ္ံးကိို WLB (2017), ‘မိ ္းကစလးမ္ံး အ္က္ကိို ုိ ္းုံး လ္’,
စကံက္ ္က္ ္ေ င္း- ္ပလပခိိုင္ငံ’, CCPR/C/79/Add.104, စံမ္က္ခံ- 2. ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္- UNFPA, (2017), ‘အင္အံး
(1999), အပိိုဒ္. 9. ႀကပးမံးစ ံ ဒ္းက႑ံ္ပ၊ ဝက္ုံးစ ံ လ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး’,
စံမ္က္ခံ- 25; WLB, ‘ ံြ း္ ္ ္ပးစဝး- ေမ ္မံခိိုင္ငံတင
ြ ္
၂၀၃
Commission on Human Rights, တိိုင္း္င္း ံး အမ္ိ း မပးမ္ံးအစပေ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း
‘ဒာ္မစပးေ င္းတိိုက္ ္က္ေ င္း ိိုင္
္ ံ ္ိ းစ ံက္ေ င္းခင္င္းႏွင့္ ေြခ ံး က္ ံေ င္းတိိုြ က္လက္ေ စ္စ ေ င္း,
စဘံတ္ံးမ္ံး အစံိုကိို မြမ္းမံ္ ္ လြတ္လပ္စ ံ CEDAW Shadow Report’, (July 2016), စံမ္က္ခံ- 25,
ကၽြမ္းက္င္ပလံ္င္၏ အစပ္င္ ံစံ- Diane Orentlicher’, (8 http://womenofburma.org/wp-
February 2005), E/CN.4/2005/102/Add.1, ာပစဒ - 29, content/uploads/2016/07/CEDAW_Long-Way-To-Go-
English_for-Web-1.pdf
၂၀၄
အမ္ိ း မပးမ္ံးကိို ေြခ ံး က္ ံေ င္းပံိုစံအံးလံိုးကိို
၂၀၉
ယ္္ံးေ င္း ိိုင္္ံလိုပ္ုံိုးလိုပ္ လ္း ိိုင္္ံ ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ ICJ (2018), ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ္ိ ပံိုပ္က္စ ံ
ေပ ၾ္ ကံး ္က္မ္ံး (2016), CEDAW/C/MMR/Q/4-5/Add.1, လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းအတြက္ တ္ံးမ္တမမကိို ္္ိေ င္း’, စံမ္က္ခံ- 11.
အပိိုဒ္- 35.ဂ္ ္ပလနႀကပးမ္ံးစကံ္မတပ အစပ္င္ ံစံမ္ံး (June
၂၁၀
2017) “က ္င္ေပလ္ ယ္္ိ ေမ ္မံတပ္မစတံ္ တပ္္င္းတစ္ ိုမ Ibid၊ စံမ္က္ခံ- 12္သည္။
အ ြဝ
ခ င္မ္ံးကိို တ္ံးစြစ
ခ ံ လန တ္မမမ္ံးကိို
၂၁၁
လနစေပံ နစေပံအ္ ္ခက အမမ ြငင္းႏွင့္္ လ္္သည္။ စဒ ံမ္ံးက တ္႐ိုမ္ ္- San Yamin Aung, ‘အၾကမ္း က္မမမ
စစ္ ံးမ္ံးကိို က ္င္ေပလ္တြင္းစ ုြက္စေပးတိမ္းစ္ံင္ န အမ္ိ း မပးမ္ံး၊ မိ ္းကစလးကိို ကံကြယ္္ ္ ာပစဒအ စ္’, (17
ံိုးစယံက္ကိို ၂၀၁၇ စမလတြင္ တ္ လ္ဟို စြပ္စြခ လ္္သည္။”: October 2017), The Irrawaddy,
ICJ (2018), ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံ တ္ံး ေ င္င္းႏွင့္ ေ စ္စစေ င္းခင္င္းႏွင့္ https://www.irrawaddy.com/news/burma/new-law-
တံဝ ္ ံေ င္း’, စံမ္က္ခံ- 14. လန တ္မမအတြက္ protect-women-girls-violence.html
စစ္ ံး စေ ံက္စယံက္ကိို စုံင္ဒာ္ ယ္ခစ္စပ စစ္တပ္က
၂၁၂
္မတ္ လ္ဟို 20 January 2018 တြင္ တင္းစပးပိုိြုံး လ္္သည္။ International Crisis Group (2017), ‘ဗိုဒၶဘံ ံခင္င္းႏွင့္
က္စပ္စ ံ တင္းုိုတ္ေပ ္မမ, ‘ေ စ္စတံင္င္းႏွင့္ေ စ္ ခၾကံး ံမမတင
ြ ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ အစိိုး္အံာံ’, စံမ္က္ခံ 13
အ္ပ္ ံးမ္ံးကိို တ္ေ င္းအတြက္
ေမ ္မံစစ္ ံးမ္ံး စုံင္က္’, (20 January 2018), ABC ၂၁၃
Chan Wing Cheong et al (2016), ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ
News, ္ံးဝတ္ာပစဒ’, LexisNexis: Singapore, [24.9]; WLB
http://abcnews.go.com/International/wireStory/myanmar (2017), ‘မိ ္းကစလးမ္ံးအ္က္ကိိုုိ ္းုံး လ္’, စံမ္က္ခံ-
-soldiers-sentenced-killing-kachin-civilians-52481766. 5
အ္ပ္ ံးတ္ံးစြေခ င္း က္လက္ေ စ္မလ္လံးကိို မစ ္ံစပ္သည္။
၂၁၄
Chan (2016), [24.29], cf. မစလး္ံးခိိုင္ငံခင္င္းႏွင့္ စကၤံပနခိိုင္ငံ
၂၀၅
Aileen Thomson, ‘ေမ ္မံခိိုင္ငတ
ံ င
ြ ္ စစ္တပ္ ိိုင္္ံ
၂၁၅
ဒာ္မ တ္ေ င္းကိို အုနးအစြမ္းေပစ ံ အ္ပ္ ံးတ္ံးစ္း’, Ibid၊ စံမ္က္ခံ- (24-28)္သည္။
The Irrawaddy, 13 December 2014,

65
၂၁၆
ကိိုစဒဝ ခင္င္းႏွင့္ ေပလ္စုံင္စို ိို္ယ္လစ္ မၼတေမ ္မံခိုိင္ငံစတံ္
(မစငြမ) (1976) BLR 57 ၂၂၈
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၃၂၀

၂၁၇ ၂၂၉
Ibid္သည္။ Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၃၂၁၊ စမံင္ဘယံို ခင္င္းႏွင့္ မလ င္
ကိိုးကံး ္က္- လန ိိုးမမအတြက္ အ ံိုးေပ စ ံ ကံးပိိုင္္င္ လ္
၂၁၈
ကိို က္ခိိုင္၊ က္ႀကပး ခင္င္းႏွင့္ ေပလ္စုံင္စိုေမ ္မံခိိုင္ငံစတံ္ခင္င္းႏွင့္ လန ိိုးမမအတြက္ အ ံိုးေပ ္ ္ ိိုြမဟိုတ္ လန ိိုးမမကိို ိိုင္းစစ္ ္ဟို
စဒေယိုယလင္း (2004) ္ံးဝတ္ ိိုင္္ံ စယဘိုယ္ ပံိုစံ (အုနး) မ ိလ္င္ အံးစပးကနလပမမအတြက္ အေပစ္မ္စ
ိ ပ္သည္။ (AIR 1933
214 (Yangon) 14 March 2006 ( တင္းမစပးပိြ)ို Rang 297)

၂၁၉ ၂၃၀
္ံး တ္ႀကပး၊ ပိုဒ္မ- 90္သည္။ Chan (2016), [20.8], စအံင္ ိ ္းခင္င္းႏွင့္
ေပလ္စုံင္စိုေမ ္မံခိုိင္ငံစတံ္ ကိို ကိိုးကံးေ င္း (1956) BLR 1
၂၂၀
Chan (2016), [24.40]္သည္။
၂၃၁
Chan (2016), [20.12]. ံိုးေ တ္ ္က္၏
၂၂၁
စဘံတနလပ ္က္ပါ အ က္ လ္ ၁၄ ခစ္ ေ စ္ ခင္းႏွင့္စ ံ္လလ္း က္စ အစပေ စ ံက္ုပ္ အ ္က္အလက္မ္ံးအတြက္
၎ကိို ္ံး တ္ႀကပးကိို ေပင္ င္ေ င္းာပစဒ ၂၀၁၆ အ္ ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္- Chan (2016), [20.15]-[20.22]
ေပင္ င္ ခင္းႏွင့္ လ္ကိို တိေပ ပါ္သည္။
၂၃၂
္ံး တ္ႀကပး၊ ပိုဒ္မ- ၁၂၀ က
၂၂၂
ICC, ‘ေပစ္မမမ္ံး၏ အစေ ံ စဘံတ္ံးမ္ံး’, (2011), ပိုိဒ္ ြ-ခ
၂၃၃
7(1)(g)(1) ္ံး တ္ႀကပး၊ ပိုဒ္မ- ၁၂၀ က

၂၂၃ ၂၃၄
စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္- Isabelle Lassée and Eleanor က္စ ံာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- ၁၀၅
Vermunt (2016), ’ာပစဒမနၾကမ္းကိို ေ လ္င္းႏွင့္စြက္ေ င္း-
၂၃၅
ပ္ိလကၤံာပစဒုခ ြိို ခိိုင္ငံတကံေပစ္မမမ္ံးကိို ုလင္းႏွင့္္ င
ြ ္းေ င္း’, ္ံး တ္ႀကပး၊ ပိုဒ္မ- ၈၆

South Asian Centre for Legal Studies,

၂၃၆
Chan (၂၀၁၆)၊ စံမ္က္ခံ- ၂၈၂
http://sacls.org/resources/publications/reports/fitting-
the-bill-incorporating-international-crimes-into-sri-lankan-
၂၃၇
ပယံမတ္ ္ ခင္င္းႏွင့္ ဘို္င္မ (1883) PR No 17 of 1883,
law
စံမ္က္ခံ- 29 per Rattigan J, တိိုက္႐ိုိုိက္ကိိုကံးေ င္း- Chan
(2016), စံမ္က္ခံ- 288
၂၂၄
အစိိုး္စ္ြစ ခင္င္းႏွင့္ Erdemovic (IT-96-22),
ၾကံး ံစ္းအ ္း၊ 29 November 1996, အပိိုဒ္- 64-65 ၂၃၈
ICRC, ‘ကစလး နငယ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ ုိ ္း ိမ္းေ င္း’, (November
2014), စံမ္က္ခံ- 7,
၂၂၅
၎ လ္ ယံိုၾကလ္္ေ င္းပံိုစံမ္ံး၏ အဓိက
https://www.icrc.org/eng/assets/files/publications/icrc-
အစၾကံင္း္ပ္ေ စ္စ ံ္လလ္း လက္စတြြအ ိတြင္ ၎ လ္
002-4201.pdf
မလ္ ိိုြ ေပစ္မမမ္ံးကိို အႀကံ္ လ္ခင္္င္းႏွင့္ မလ္ ိိုြ က္စ မ္ံးကိို
စိုစ ံင္း လ္စ လ္တိိုြ၏ အစၾကံင္း္ပ္တစ္ ိုလလ္းေ စ္ လ္္သည္။ ၂၃၉
Ibid

၂၂၆
တ္႐ိုမ္ ္- PriyaGopalan (2016), ‘လမပ္္ံး္ ္ အ ္ိ ္- ၂၄၀
္ံး တ္ႀကပး၊ ပိုဒ္မ- ၈၂-၈၃၊ စအံက္ပါ ုင္္ံးစ ံ
ိ္ိလကၤံ္ိ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ
စဝ စ
္ ္းအတြက္ ေပစ္မမ ိိုင္္ံ တံဝ ္ယနေ င္း၏
လိင္အၾကမ္း က္မမအတြက္ တံဝ ္ယနေ င္း’,
အငယ္ ံိုးအ က္ကိို ၁၀ ခစ္ ိိုြ တိိုးေမင္င္းႏွင့္္ ္ ေမ ္မံခိိုင္ငံအစိိုး္က
ပဋိပကၡခငင္းႏွင့္္ က္စပ္စ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမကိိုတ္ံးစြေခ င္း,
ံိုးေ တ္ ပပး ေ စ္ လ္ကိို တိေပ ပါ္သည္။
http://www.iap-association.org/PSV/News/Accountability-
for-Conflict-Related-Sexual-Vio-(2) ၂၄၁
၂၀၀၈ ြစ
ခ လ္းပံို အစေ ံာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- ၄၄၅္သည္။
ဤအပိိုင္းတြင္ စ ံ္ေပုံးစ ံ္လလ္း ြင္င္းႏွင့္ေပ ုံးစ ံ
၂၂၇
Chan (2016), စံမ္က္ခံ- 320္သည္။ တိက္စ ံ
ကင္းလြတ္ ြင္င္းႏွင့္၏ အက္ယ္ကိို ေငင္း ံိုေ င္းမ္ံး ္ိ လ္္သည္။
ေပစ္မမ
မ ္ံးအတြက္ င္င္းႏွင့္ပြံးတံဝ ္္ိေ င္း၏ တိက္စ ံ
ပံိုစံမ္ံးကိိုလလ္း ္ံး တ္ႀကပးက ေပပံ ္းုံး လ္္သည္။

66
၂၄၂
ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္ ာပမံ- OHCHR, တ္ံး႐ိုံိုး ြငင္းႏွင့္ေ္ ပ ္က္လိိုအပ္ ပပး အစြပ္စြခ ံ္ နကိို ဝ္မ္းမပါဘခ
‘စ္းကပဋိပကၡေပလ္ ယ္မ္ံးအတြက္ ာပစဒက္ိယံမ္ံး၏ မ မ္းခိိုငစ
္ ပ္သည္။(CrPC, ပိုဒ္မ- 155)
စလ္းကမ္း-လြတ္ ငိမ္း ္မ္း ံ ြငင္းႏွင့္မ
္ ္ံး’, (2009), စံမ္က္ခံ- 11,
၂၅၄
http://www.ohchr.org/Documents/Publications/Amnesties ေပစ္မမ ိိုင္္ံ က္င္င္းႏွင့္ုံိုးာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- 157
_en.pdf
၂၅၅
Ibid၊
၂၄၃
Chan (2016), [24.12]
၂၅၆
ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္-
၂၄၄
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- (၂၄-၁၃)္သည္။ ္ကံ စ ေ စိိုးစငြ ခငင္းႏွင့္္ http://www.unionsupremecourt.gov.mm/?q=content/tow
ေပလ္စုံင္စို ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံစတံ္ (1996) BLR 66;ာပးပ ္းစအး ခင္င္းႏွင့္ nship-courts
ေပလ္စုံင္စို ေမ မ
္ ံခိိုင္ငံစတံ္ (1966) BLR 527;စမံင္လြ ြလ
္ င
ြ ္
ခင္င္းႏွင့္ ေပလ္စုံင္စို ိို္ယ္လစ္ မၼတ ေမ ္မံခိိုင္ငံစတံ္ (1976) ၂၅၇
ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္-
BLR 35 တိုိြကိို ကိိုးကံးေ င္း္သည္။ http://www.unionsupremecourt.gov.mm/?q=content/dist
rict-courts
၂၄၅
Chan (2016), [24.13], ေပလ္စုံင္စို ေမ ္မံခိိုင္ငံစတံ္ ခင္င္းႏွင့္
ဝင္းေမင္င္းႏွင့္ ကိို ကိိုးကံးေ င္း (1991) BLR 74. ၂၅၈
ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္-
http://www.unionsupremecourt.gov.mm/?q=content/hig
၂၄၆
Ibid၊ h-courts-region-and-state

၂၄၇ ၂၅၉
Chan (2016), [24.15]. WLB (2017), ‘မိ ္းကစလးမ္ံး အ္က္ကိို ုိ ္း လ္’,
စံမ္က္ခံ 5.
၂၄၈
တ္ံးမ္တစ္းအ ြခ (REDRESS)ကိို စပးုံးစ ံ
၂၆၀
တင္းအ ္က္အလက္မ္ံး၊ February 2018. Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၁၁

၂၄၉ ၂၆၁
WLB (2017), ‘မိ ္းကစလးမ္ံး အ္က္ကိို ုိ ္း လ္’, ေပစ္မမ ိိုင္္ံ က္င္င္းႏွင့္ုံိုး ာပစဒ၊ ပိုဒ္မ- 208, 247
စံမ္က္ခံ- 5. တ္႐ိုမ္ ္- Chan (2016), [24.10],
ကိိုကံး ္က္-စမံင္တင္စမံင္ ခင္င္းႏွင့္ ေပလ္စုံင္စို ိို္ယ္လစ္ ၂၆၂
WLB (2017), ‘မိ ္းကစလးမ္ံး အ္က္ကိို ုိ ္း လ္’,
မၼတ ေမ ္မံခိိုင္ငံစတံ္ (1976) BLR 40; စံမ္က္ခံ- 11
ေပလ္စုံင္စိုေမ ္မံခိိုင္ငံစတံ္ခင္င္းႏွင့္ စအးစ ံင္းႏွင့္ (2009) MLR 48.
၂၆၃
Ibid၊ စံမ္က္ခံ-၁၁
၂၅၀
တ္ံးမ္တစ္းအ ြခ (REDRESS)ကိို စပးုံးစ ံ
၂၆၄
တင္းအ ္က္အလက္မ္ံး၊ February 2018. Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၁၁

၂၅၁ ၂၆၅
စ္ြစ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ REDRESS လနစတြြစမးေမ ္းေ င္း, December Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၁၁
2017. အုက္တင
ြ ္ ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္- အ ္း-၃
၂၆၆
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံးမ္တစ္း ဗဟိို
၂၅၂
ICJ (2018), ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ တ္ံးမ္တစ္းခင္င္းႏွင့္ အိုပ္ ္ ပ္စ္း
(၂၀၁၆)၊ ‘တ္ံးမ္တေ င္းကိို အမ္ိ း မပးမ္ံး ံိုးပိိုင္ ြငင္းႏွင့္’္ ၊
ာပစဒကိို ္ေ င္း’, စံမ္က္ခံ- 24
စံမ္က္ခံ- ၆၅
၂၅၃
ေပစ္မမ ိိုင္္ံ က္င္င္းႏွင့္ုံိုးာပစဒ (“CrPC”), ပိုဒ္မ- 154 ၂၆၇
UNFPA (၂၀၁၇)၊ ‘စြမ္းအံးႀကပးစ ံ ဒ္းက႑ံ္ပ၊ ဝက္ုံးစ ံ
(ဤအ ္းတြင္ စ ံ္လ ္းုံး လ္င္းႏွင့္ ေပစ္မမအမ္ံးစို ပါဝင္စ ံ
လ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး’၊ စံမ္က္ခံ- 21
က္ ိိုင္ လ္င္းႏွင့္ ္ံးဝတ္မမမ္ံးခင္င္းႏွင့္ က္စပ့္ပတ္သက္၍)္သည္။ မ က္ ိိုင္ဟို
ယန စ ံ ေပစ္မမမ္ံးတြင္ ပိုဒ္မ ၃၂၃ (မိမိ စဘံအစလ္ံက္ ၂၆၈
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္
ံက္င္စစမမ)ခင္င္းႏွင့္ ပိုဒ္မ ၅၀၉(အမ္ိ း မပးတစ္စယံက္၏ အိစေခၵကိို
မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိင
ို ္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး
ပ္က္ေပံးစစ္ ္ ္လ္႐ိုြယ္စ ံ စကံး၊ အမနအယံ
(ဒိုတိယအႀကိမ္ပိုခ
ံ ိပ္ေ င္း မတ္လ၂၀၁၇)၊ စံမ္က္ခံ- ၈၅
ိိုြမဟိုတ္ ေပ လိုပ္မမ) တိိုြ ပါဝင္ လ္္သည္။ မ က္ ိိုင္စ ံ
ပိုဒ္မ ိိုင္္ံ အမမမ္ံးကိို စစ္စ းေ င္းမ္ံးကိို လိုပ္စ ံင္္ ္

67
၂၆၉
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္ အခတ္ံယ္ စက္ံ္လြ ္ ခင္းႏွင့္ နမ္ံးကိို ကနလပ္ ္ လိိုအပ္စ ံ
မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိင
ို ္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး ္ာ္းကပ္ လ္း အ စ္မ္ံး’၊ (၁၄္က္၊ းြ ္လ၊ ၂၀၁၄)္သည္။
(ဒိုတိယအႀကိမ္ပိုခ
ံ ိပ္ေ င္း မတ္လ၂၀၁၇)၊ စံမ္က္ခံ- ၈၅ http://www.dvb.no/news/new-approaches-needed-to-
help-survivors-of-rape-in-burma-myanmar/41502
၂၇၀
WLB (2004), ‘ဒာ္မ တ္စ ံ စ စ္’, စံမ္က္ခံ 1, 7, 10-
၂၇၉
ကစလး နငယ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္
11, 13, 19; WLB (2014),‘တနစ ံ ဒာ္မ တ္ေ င္း၊ တနစ ံ
လက္ က္ကိိုင္ပဋိပကၡ စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္စံ္င္း (၂၀၀၉)၊
ပံိုစံမ္ံး’, စံမ္က္ခံ- 11; WLB (2000), ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ
‘စ ံက္ုပ္ပိတ္ပင္ေ င္းမ္စ
ိ တံင္းႏွင့္’၊ စံမ္က္ခံ- ၃၀
ပဋိပကၡစ ္ံမ္ံးမ အမ္ိ း မပးမ္ံး’, စံမ္က္ခံ- 34.;
ကစလး နငယ္မ္ံးခင္င္းႏွင့္ လက္ က္ကိိုင္ပဋိပကၡ စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္စံ္င္း ၂၈၀
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း စစံင္င္းႏွင့္ၾကလ္င္းႏွင့္မမ (၂၀၁၇)၊
(၂၀၀၉)၊ ‘စ ံက္ုပ္ပိတပ
္ င္ေ င္းမ္ိစတံင္းႏွင့္’၊ စံမ္က္ခံ- 5, 17, “တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္”၊ စံမ္က္ခံ- ၃၃
31; ာပစဒစုံက္ပံင္းႏွင့္စ္းကြ ္
္ က္ခင္င္းႏွင့္ ုိိုင္းခိိုင္ငံ္ိ
က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း (၂၀၁၆)၊ ‘စခံင္င္းႏွင့္စခးစ ံ ၂၈၁
ကယံးေပလ္ ယ္္ိ ဝ ္စ ံင္မမ
မ ္ံး၊ UNFPA (၂၀၁၇)၊
တ္ံးမ္တမမ၊ ပိတ္ပင္စ ံ တ္ံးမ္တမမ’၊ စံမ္က္ခံ- 36 ‘စြမ္းအံးႀကပးစ ံ ဒ္းက႑ံ္ပ၊ ဝက္ုံးစ ံ လ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး’၊
စံမ္က္ခံ- ၂၂-၂၄
၂၇၁
ုိိုင္းခိိုင္ငံ္ိ က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း (၂၀၁၃)၊
၂၈၂
‘စ ္ံက္ကမ္းပါးစြ ္း ိိုြ တြ ္းပိိုြ လ္’၊ စံမ္က္ခံ- ၈္သည္။ ကယံး (က္င္ ပ)ေပလ္ ယ္္ိ ဤကိစၥ္ပ္မ္ံးတြင္
စယဘိုယ္အံးေ င္င္းႏွင့္ Ibid တြင္ ၾကလ္င္းႏွင့္ပါ္သည္။ က္င္ေပလ္ ယ္ခင္င္းႏွင့္
က္စပ့္ပတ္သက္၍ Ibid စံမ္က္ခံ- ၄၁-၄၂
၂၇၂
္မ္းအမ္ိ း မပးမ္ံး လမပ္္ံးမမကြ ္္က္ (2002) ‘မိုဒမ
ိ ္းက္င္င္းႏွင့္ ြငင္းႏွင့္’္ ၊
၂၈၃
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၂၄
စံမ္က္ခံ- 4; ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံးမ္တစ္း
ဗဟိို (၂၀၁၆)၊ ‘တ္ံးမ္တေ င္းကိို အမ္ိ း မပးမ္ံး ံိုးပိိုင္ ြင္င္းႏွင့္’၊ ၂၈၄
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၂၃
စံမ္က္ ံ- 80
၂၈၅
၂၇၃
ေမ ္မံခိုိင္ငံအစပေ ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အုနးအစလ္းအစဝး
WLB (2016), ‘ ံြ း္ ္ ္ပးစဝး’, စံမ္က္ခံ- 22
ုိုတ္ေပ ္ ္က္ (စက္တင္ဘံလ၊ ၂၀၁၇)၊ က/၇၂/၃၈၂၊ အပိိုဒ္- ၅၃
၂၇၄
HRW (2017), “တစ္ကိိုယ္လံိုး ံစ တယ္”၊ စံမ္က္ခံ- ၃၃္သည္။

၂၈၆
၂၇၅ Ibid
Ibid၊ စံမ္က္ခံ- ၁၇

၂၈၇
၂၇၆ ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္
မိဘမ္ံးာပစဒ၏ အစ္းစပေ ေပ စိုေ င္း (2014). ၾကလ္င္းႏွင့္္ ္- UN
မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိင
ို ္္ံ ခိိုင္ငတ
ံ ကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး
Secretary General, ‘ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္ က္စပ္စ ံ
လိင္အၾကမ္း က္မမအစပေ အတြင္းစ္းမ း ္ ပ္၏ အစပ္င္ ံစံ’, (15 (ဒိုတိယအႀကိမ္ပိုခ
ံ ိပ္ေ င္း မတ္လ၂၀၁၇)၊ စံမ္က္ခံ- ၁၀၅

April 2017), S/2017/249, အပိိုဒ္- 52,

၂၈၈
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္
http://www.stoprapenow.org/uploads/advocacyresources
မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိင
ို ္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး
/1494280398.pdf
(ဒိုတိယအႀကိမ္ပိုခ
ံ ိပ္ေ င္း မတ္လ၂၀၁၇)၊ စံမ္က္ခံ- ၁၀၅
၂၇၇
Kishali Pinto-Jayawardena & Jeannine Guthrie (၂၀၁၆)၊
၂၈၉
လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္းမ္ံး ိိုင္္ံ မတ္တမ္းတင္ေ င္းအတြက္
‘ ိဒါ ္း’၊ တ္ံးမ္တမမအတြက္ ္ံစ ြေ င္း- ပ္ိလကၤံစံ႐ိုြက္မ္ံး
ကြ ္္က္ - ေမ ္မံခိိုင္ငံ၊ ‘ေမ မ
္ ံခိိုင္င္
ံ ိ လနြအ ြင္င္းႏွင့္အစ္း
(၂၀၁၆)၊ Kumali Jayawardena &Kishali Pinto-Jayawardena
အစေ အစ ိိုင္္ံ အစပ္င္ ံစံ္သည္။ း ္ ဝါ္ပလ - ဒပးင္ဘံလ၊
(eds.)၊ ယနးစဒလပ၊ းနးဘ ္း၊ လက္ က္ကိိုင္ ပဋိပကၡခင္င္းႏွင့္
၂၀၁၆’၊ (၂၀၁၇ ခ
ို စ္)၊ စံမ္က္ခံ - ၄၊
က္စပ္စ ံ လိင္အၾကမ္း က္မမခင္င္းႏွင့္ တ္ံးမ္တမမအတြက္
https://www.burmalink.org/wp-
စ ေ ံမ္ံး၊ အပိိုဒ္- ၁၇
content/uploads/2017/02/hrsituation2017.pdf
၂၇၈
ာပမံ- ုိိုင္းခိိုင္ငံ္ိ က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း
၂၉၀
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္
(၂၀၁၃)၊ ‘စ ္ံက္ကမ္းပါးစြ ္း ိိုြ တြ ္းပိိုြ လ္’၊ စံမ္က္ခံ- ၁၉္သည္။
မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိင
ို ္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး
WakhuShee ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ မိုဒိမ္းမမ
(ဒိုတိယအႀကိမ္ပိုခ
ံ ိပ္ေ င္း မတ္လ၂၀၁၇)၊ စံမ္က္ခံ- ၁၀၅

68
၂၉၁
UNFPA (၂၀၁၇)၊ ‘စြမ္းအံးႀကပးစ ံ ဒ္းက႑ံ္ပ၊ ဝက္ုံးစ ံ
လ္ိ ြဝက္ ္က္မ္ံး’၊ စံမ္က္ခံ- ၂၅

၂၉၂
ပဋိပကၡအတြင္း လိင္အၾကမ္း က္မမကိို စံိုစမ္းစစ္စ းေ င္းခင္င္းႏွင့္
မတ္တမ္းတင္ေ င္း ိင
ို ္္ံ ခိိုင္ငံတကံ စလ္းမ္ာ္းစလ္းကမ္းမ္ံး
(ဒိုတိယအႀကိမ္ ပံိုခိပ္ေ င္း မတ္လ၂၀၁၇) စံမ္က္ခံ- ၁၁၅

၂၉၃
က္စ ံာပစဒ ၁၈၇၂၊ ပိုဒ္မ- ၆၀္သည္။

၂၉၄
က္စ ံာပစဒ ၁၈၇၂၊ ပိုဒ္မ- ၆၀ (ဂ)္သည္။

၂၉၅
က္စ ံာပစဒ ၁၈၇၂၊ ပိုဒ္မ- ၃၂္သည္။

၂၉၆
ဝပ္စင္းေ င္း (၂၀၁၄)၊ ‘ေမ ္မံခိိုင္ငံ္ိ တ္ံးမ္တစ္းခင္င္းႏွင့္
အိုပ္ ္ ပ္စ္း ာပစဒကိို ္ေ င္း’၊ စံမ္က္ခံ- ၁၇္သည္။ မပဒပယံာပစဒ
(ာပစဒ ံပါတ္- ၁၂၆၂/ ၂၀၁၄)မံ ( တင္းစံ ္ံမ္ံး လ္
“ က္ ိိုင္္ံါံ မ္ံး ိိုြမဟိုတ္ အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံး၏
စလ္းမ္ာ္းမ္ံးအ္ တင္း္ယန္ ္၊ စ ္ံုိုိင္ င္း္္္
ိ ္၊
ုိိုုိိုစ ံ ႐ိုံိုး ္းမ္ံး၊ ါံ မ္ံးခင္င္းႏွင့္ အ ြအ
ခ စလ္းမ္ံးအတြင္းကိို
ဝင္စ္ံက္္ ္” အ ြငင္းႏွင့္္
္ ိ္မလ္ဟန လ္မ္ံး အပါအဝင္)
တင္းစံ ္ံမ္ံးက တင္း္ယန ြင္င္းႏွင့္ ိိုင္္ံ ေပပံ ္း ္က္တ ္ိ ြ
ပါ လ္္သည္။

၂၉၇
ာပစဒစုံက္ပံင္းႏွင့္စ္းကြ ္္က္ခင္င္းႏွင့္ ုိိုင္းခိိုင္ငံ္ိ
က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း (၂၀၁၆)၊ ‘စခံင္င္းႏွင့္စခးစ ံ
တ္ံးမ္တမမ၊ ပိတ္ပင္စ ံ တ္ံးမ္တမမ’၊ စံမ္က္ခံ- ၁၈-၂၀

၂၉၈
တ္ံးမ္တစ္းအ ြခ (REDRESS)ကိို စပးုံးစ ံ
တင္းအ ္က္အလက္မ္ံး၊ ၅ ္က္စ ြ၊ ဒပးင္ဘံလ၊ ၂၀၁၇္သည္။

၂၉၉
တ္ံးမ္တစ္းအ ြခ (REDRESS)ကိို စပးုံးစ ံ
တင္းအ ္က္အလက္မ္ံး၊ ၅ ္က္စ ြ၊ ဒပးင္ဘံလ၊ ၂၀၁၇္သည္။

၃၀၀
္ခလက္စြခ (၂၀၀၁)၊ အပိိုဒ္- ၁၇၄၇-၁၇၅၃

၃၀၁
ာပစဒစုံက္ပံင္းႏွင့္စ္းကြ ္္က္ခင္င္းႏွင့္ ုိိုင္းခိိုင္ငံ္ိ
က ္င္အမ္ိ း မပးမ္ံး အ ြအ
ခ စလ္း (၂၀၁၆)၊ ‘စခံင္င္းႏွင့္စခးစ ံ
တ္ံးမ္တမမ၊ ပိတ္ပင္စ ံ တ္ံးမ္တမမ’၊ စံမ္က္ခံ- ၁၆-၁၇

၃၀၂
ကမၻံင္းႏွင့္ကိုလ မဂၢ အမ္ိ း မပးမ္ံးခင္င္းႏွင့္ တ္ံးမ္တစ္း ဗဟိို
(၂၀၁၆)၊ ‘တ္ံးမ္တေ င္းကိို အမ္ိ း မပးမ္ံး ံိုးပိိုင္ ြင္င္းႏွင့္’၊
စံမ္က္ခံ- ၆၁

69