HLAU SUH

ATC-a kan thawhpui pakhatin, “Pu Chuau, Bible-ah hian ‘Hlau suh’ tih hi vawi
365 a awm an ti a; chu chu ni tin hlau lo tùrin min hrilh nawn tihna a ni an ti bawk a, thu
dik a ni em?” tiin min zâwt thut mai a. Chuti mai chuan ka chhâng thei lo. Chutih lai
chuan Vâna Pa Hall bul vêla kawng kama an lehkhabu zawrh zîngah sâwn ‘Hlauh Suh’ tih
lehkhabu ni àwm tak hi motor a\angin ka hmu a; belh chian tum erawh chuan ka chhuk
lêm hlei lo a. Kan thawhpui pakhatin min zawhna chu chhâng tùrin ka inbuatsaih ta a ni.
Pathian thu hi a hausa a; a hausakna tak hi thuhriltute leh zir mite pawh hian hman sual
awl tak a ni. Khawvêlah hian Pathian thu lam zirna emaw thusawi emaw tam tak a chhuak
tawh a; lehkhabu \ha àwm taka lang, mahse belh chian dâwl lêm si lo leh thu taka innghat
tak tak lo a tam hle. Chuvàngin, lehkhabu chhiar tùr thlan chungchângah pawh fîmkhur
thiam a \ûl hle a ni.

‘Hlau’ tih Bible-a awm zât hre tùr chuan Bible Concordance \ha tâwk hmanga en
chhuah a ngai a. Bible Concordance-ah hian Strong’s Exhaustive Concordance hi a lianin a
lâr hle a. Mahse kei chuan BD ka zir laia Book Grant ka dawna ka lei ngat, Young’s
Analytical Concordance hi ka la duh ber thung a. A chhan chu thumal tin chungah a
\awng bul Hebrai emaw Grik emaw hman kha dah zêl a ni a; chu chuan Hebrai emaw Grik
emaw thumal hrang eng zât nge hman a nih a tichiang bîk a ni. Young’s Analytical
Concordance a\anga ka chhiar dàn chuan Bible-ah hian ‘hlau’ tih, Sâp\awnga ‘fear’ an tih
lam hawi hrim hrim hi chu vawi 517 a awm a. Hêng zînga vawi 403 chu Thuthlung Hluia
hman a ni a; vawi 114 chu Thuthlung Thara hman a ni thung. Lehlin dàn hrang hrang a
awm thei a; hmanna tam takah ‘hlau suh u’ tih te, ‘hlau rawh u’ tih te a ni nuai thung.
Chumi ‘hlau’ sawi nân chuan Thuthlung Hluiah Hebrai thumal chi hrang 20 aia tam mah
hman a ni a; Thuthlung Tharah erawh chuan Grik thumal pahnih a\anga lo kal hman a ni
ber thung. Sâp\awnga ‘fear’ an tih zawng zawng hi Mizo \awngin ‘hlau’ tih vek tùr a ni lo a;
hmun tam takah chuan ‘\ih, zah, pawisa’ tihna a ni. Pathian \ih tùra thupêkah pawh ‘hlau’
sawina thumal tho kha hman a ni \hin.

‘Hlau suh’ tih vawi 365 a awm tih sawitute sawi chhan ber chu Pathianin ni tin
hlau lo tùrin min hriat nawntîr (remind) \hin tih a ni. Chuti a nih chuan Leap Year kum,
February 29-ah Pathian hian ‘hlau suh’ ti-a min hriat nawntîr a ngai lo tihna em ni ang?
Thuthlung Hluia ‘hlau’ tih lo lanna hmasa ber chu Pathianin Adama a koha Adama
chhànna, “Huana i thâwm ka hria a, saruaka awm ka nih avàngin ka ‘hlau’ ta a, tichuan, ka
biru ta a ni” (Gen 3.9) tih kha a ni. ‘Hlau suh’ tih hmanna hmasa ber chu Pathianin
Abrahama hnênah, “Abram, hlau suh, kei hi i phâw leh i làwmman nasa tak mai ka ni
asin” (Gen 15.1) tih kha a ni a. He thu hi Abrama hnêna sawi a ni a, mi dang chungah
hman remchâng a ni hran lo ang. Chutianga chuan mi mal, tu hnênah emaw ‘hlau suh’ tih
apiang kha mi dang chungah hman vek chi a ni lo bawk ang. ‘Hlau’ tih lanna hnuhnung
ber chu Thup 11.11-ah, “a hmutute chuan an hlau ta êm êm a” tih kha a ni.

Bible-ah Pathianin ‘Hlau suh’ tiin thupêk vawi khat chauh pawh min pe ni se, ni
tin daih a ni a, pêk nawn a ngai lo. Thu sàwm pêkte pawh hi sawi nawn awn awn a ni
chuang lo; Exod 20.1-17 leh Deut 5.6-11-ah tlêma danglam hretin ziah a ni. Chuvàngin,
kum khata ni awm zât, ni tin daih tùr ‘hlau suh’ tih hi Bible-a a awm kher a \ûl lo a; a titu
Pathian kha a pângngai reng a, a thupêk pawh a pângngai reng a ni. Ni tina ‘hlau suh’ tih
thupêk hi pêk nawn ngai anga kan inngai a nih chuan Pathian laka kan rinawmna kha
inenfiah a ngai zâwk tihna a ni hial ang. Hetianga han sawi tákah chuan Bible-a thupêk
\henkhat hi kan hre thiam tâwk lo fo. Lal Isua leh a zirtîrten zanriah hnuhnung an kîl lai
khán an hnênah, ‘Min hriat reng nân hei hi ti \hin rawh u’ (Do this in remembrance of
me) tih kha ‘\hin’ tih a tel lo ti tâwk an awm a. Mahse Grik Text-ah chuan Present
Imperative a ni a; Grik \awnga Present Imperative chu vawi khat tiha tâwk ta mai ni loin
tihzui zèl tùr tihna a ni zâwk a, Grik Text awmzia ang takin letling dâwn ta ila, ‘Continue
to do this in remembrance of me’ tih tùr a ni.

Bible pum puiah hian ‘hlau suh’ tihna, Sâp\awngin ‘Fear not’ emaw ‘Do not be
afraid’ emaw ‘Do not fear’ emaw ‘Be not afraid’ emaw chu vawi 110 vêl a awm a. Chûngte
chu Pathian sawi vek pawh a ni lo; mihringin mi dang hnêna an sawi eng emaw zât a awm
a ni. |henkhat chu Boaza’n a bialnu Ruthi hnêna a sawi te (Rut 3.11); \henkhat chu
Absaloma’n a unaupa Amnona thah tuma a phiar laia a mi rawihte hnêna sawi te (II Sam
13.28); \henkhat chu Lal Saula mangangin Endor aienthiam hnêna a sawi te (I Sam 28.13)
a ni a. Hêngte phei hi ni tina hriat nawn \ûl lêm lo tak a ni ang.
Pathian thu kan sawi hian thu tak chin sawi mai hi a him ber. A bàwl phawnna tùr
(chaw\ani) thu ngaihnawm sawi tam lutuk te pawh hi ngaithlatu tihlim hle mah se,
\hatpuina a tam lêm lo thei. Pulpit tlânga fiamthu thawh huai tak nihte pawh hi sim a ngai.
Mizote hian Pathian thu kan sawiin a tìra a awmzia phawrh chhuak hmasa loin kan ngaih
dàn hi Bible-ah kan thun tam hle mai a. Hetiang hi evangelist (revival speakers), kohhran
upa leh pastor tam tak pawhin an sawi dàn a ni fo. Chutiang ai chuan a tìra a thu awmzia
chhui chhuaka tûnlai huna hman \angkai theih dàn zawn chhuah hi Pathian thu sawi dàn
tùr him zâwk chu a ni. Kan ngaih dàn mil tùr Bible thu zawng chhuaka sawi chiam hi
Pathian thu pawh fàn dàn \ha tâwk lo a ni.

Kum 1990 lai vêl khân thusawitu \henkhatin Isua lo kal lehna an sawi uar lutukna
lamah Jerusalem temple sak \hatna tùr hmanrua an la ngah vek tawh tih te, temple thara
inthâwinaa hman tùr bâwngla sen an vulh tawh tih te, Mosia tui thuhrûk an hmu chhuak
tawh tih te, LALPA lo kal huna phel phawk tùr anga sawi (Zak 14.4), Olive tlâng pawh a
khi \an tawh tih te kha an vawrh lâr hle a. Hei – \hangkhat lian a liam ta a, Jerusalem
temple sak \hat hmuh tùr a la awm lo a, an bawngla sen vulh pawh a upa tawh ngawt ang
a, bawngla pawh a ni tawh lo ang a, a la thi lo a nih pawhin bâwngpui tar tak a ni tawh
ngei ang. Olive tlâng khi \an tawh anga an sawi pawh a khîk belh lo emaw ni tehrêng ni,
eng mah sawi zui a awm ta lo. Kan ramah chuan Ramhlun Vêngtharah a ni emaw Ramthar
Vêngah a ni emaw, Mamitah a ni emaw lei a khîk chuan a khaw nâwtin kan buai mur mur
a ni bawk si a. Jerusalem-ah erawh chuan an buai thâwm hriat tùr a awm ve hauh lo. Kum
1990 August thlaah khân Olive tlâng tan tlang zawng hian ke leh motor-in vawi eng emaw
zât kan kal a, lo khi \an tawh chu ni se, motor kal pawh khap àwm tak a ni. Mahse
chutiang thâwm a awm dèr si lo. Kum 1998 November thlaah khán Jerusalem-ah kâr khat
ka châm a; Olive tlângah ngei pawh vawi 4/5 lai ka chuang kai chho a. Ni khat chu
(10.11.1998-ah) Olive tlâng chhim lam Bethphage a\angin hmàr lam hawi zâwngin
tlângdung tan tlang zâwngin ka kal a; mahse khawi laiah mah Zakaria sawi anga chhak leh
thlang zâwnga khi hmuh tùr a awm lo a; tlâng khîk avànga thlabâr tu mah hmuh tùr an
awm bawk lo. Olive tlâng hi chhak leh thlang zâwnga phel tùr a nih pawhin LALPAn a
rawn rah veleha phel chawp tùr niin a lang a, a hmaa lo khi lâwk tùr a ni lo ang.
Chuvàngin Pathian thu kan sawi hian uar lutukna lamah dâwt belh loh hrâm a \ha ber a,
thu dik chin sawi hi a him ber bawk.

‘Hlau’ tih lam hawi hrim hrim chu Bible-ah vawi 500 chuang zet a awm a nih
pawhin ‘hlau suh’ tih chu vawi 365 a awm lo tih hriat a \ha. Pathianin ‘hlau suh’ ti-a vawi
khat a sawi hi kan dam chhûng atân a tâwk êm êm a. Chutih laiin ‘hlau’ sawina \awngkam
tho hmangin Pathian \ih tùra thupêk kan ni tih hi hriat reng tùr a ni bawk.
23.11.2013