11.

Iznesite odlike postmodernog doba i kulture

Postmoderna (eng. postmodern) je naziv za umetnost i kulturu zasnovanu na kritici i

prevladavanju značenja, vrednosti, smisla i načina života modernog društva, kulture i umetnosti.
Postmoderna se određuje:
1. kao tehnički termin označavanja različitih tendencija u umetnosti i kulturi 20. veka
kojima se želi prevladati moderna kultura – postmoderno je naziv odnosa metafizičkog
slikarstva u odnosu
2. na futurističko avangardno slikarstvo, povratak redu, kao opšta tendencija u francuskoj
kulturi 30-ih godina, odbacivanje moderne i avangardne umetnosti u fašističkoj Italiji,
nacističkoj Nemačkoj i realsocijalističkom SSSR-u, ali i skup složenih teorijskih,
kulturalnih i umetničkih zbivanja od kraja 70-ih godina 20. veka
2. kao termin periodizacije megakultura 20.veka, postmodernim se označava postistorijski period
nakon dovršenja moderne kulture (po nekim autorima kraj moderne označava 1945. godina i
bacanje prve atomske bombe na Hirošimu, slom utopijskih vizija i pobune mladih 1968. ili
velika energetska kriza ranih 70-ih godina).
Postmodernistička umetnost je ona umetnost koja je nastajala od kasnih 70-ih godina: loše
slikarstvo, new image, patern slikarstvo, transavangarda, neekspresionizam, neokonceptualna
umetnost, tehnoumetnost 90-ih itd.
Termin postmoderna ima različitu istoriju i upotrebu sve do kasnih 70-ih godina. Prvi put
ga je upotrebio Rudolf Panvic u knjizi Krize evropske kulture (1917), govoreći o
postmodernom dobu kao mešavini različitih kulturalnih nastojanja. Postmoderni čovek
treba da prevlada dekadenciju i nihilizam modernog doba, a postmoderna je uzlet koji treba da
nastupi nakon moderne.
Termin postmoderna, na engleskom govornom području, upotrebljava Arnold Tojnbi u
istorijskim studijama da bi označio prelaz s nacionalno-državotvornog mišljenja na globalno
političko misljenje u SAD, krajem 19. veka.
Određenija upotreba termina postmoderna pojavljuje se u američkoj književnosti krajem 50-ih
godina. U njihovim raspravama termin, zapravo, označava kasni modernizam.
Pojam postmoderne, kao oznake za novu istorijsku etapu zapadne civilizacije, utemeljen je
u arhitekturi. Postmoderna arhitektura određena je kao jezik koji eklektički koristi različite
jezike i stilske kodove, spajajući tradicionalni i moderno, estetsko i funkcionalno. Zasniva se na:
1. eklektičnom spoju različitih stilskih, nacionalnih i civilizacijskih arhitektonskih kodova
2. citiranju, kolažiranju i montaži različitih stilskih obrazaca (pravog ugla, ruševine, ornamenata)
3. estetizaciji, tj estetskom uživanju u arhitektonskom prostoru treba nadvladati arhitektonsku
modernističku funkcionalnost.
Postmodernizam ranih 80-ih godina poprima karakteristike tendencije i otvorenog stila. Zasniva
se na:
1. povratku slikarstvu
2. zanimanju za figuraciju
3. simulaciji ekspresionističkog subjektivnog, ličnog, narativnog, fikcionalnog i nesvesnog
likovnog govora
4. zahtevu da slika postane telo slikarevog i posmatračevog estetskog i erotskog uživanja
U postmodernističkom slikarstvu sve postaje dozvoljeno i moguće, a na sličnim osnovama
razvija se i skulptura.
Postmodernizam nije jedinstvena tendencija u umetnosti, vec je mreža istovremenih
međusobno isključujućih pojava i individualnih učinaka. Mogu se izdvojiti 4 tipa umetnosti
postmodernizma:
1. postistorijski postmodernizam prelaza 70ih u 80-te godine, označen povratku slikarstvu,
ekspresiji i likovnoj naraciji
2. postkulturalistički postmodernizam medijskog karaktera – film, fotografija, grafički dizajn,
video, ambijenti
3. postmoderna skuptura, s ishodištima u britanskoj novoj skulpturi 80ih godina
4. modernizam posle postmodernizma, predstavlja kritiku narativnosti, eklektičnosti,
fikcionalnosti i relativizma postmodernizma
Postmoderna je u proizvodnom smislu postindustrijska, a u političkom smislu postblokovska
(posthladnoratovska) era. Osnovna karakteristika je pluralizam, tj sinhrono postojanje
različitih drustvenih, političkih i religioznih sistema.
Razlikuju se tri modela postmodernih društava i kultura:
1. zapadnoevropski postmodernizam,
2. anglosaksonski postmodernizam
3. postsocijalizam