5 6204241741252395128

¯ÖÏú¸üÖ ¤ãüÃÖ¸êü
´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß : ÃÖÓú»¯ÖÖÖ,

Ã¾Ö¹ý¯Ö ¾Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ
1
¯ÖÏú¸üÖ ¤ãüÃÖ¸êü
´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß : ÃÖÓú»¯ÖÖÖ, Ã¾Ö¹ý¯Ö ¾Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ
¯ÖÏŸµÖêú ú»Öê“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ‘Ö™üúÖÓ“ÖÖ ×¾ÖúÖÃÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖê. ú»ÖÖ×ÖÙ´ÖŸÖß Æüß ‹ú Ã¾ÖÖ³ÖÖ×¾Öú
¯ÖÏ×ÎúµÖÖ †ÖÆêü. úÖêÖŸÖßÆüß ú»ÖÖ •Ö´ÖÖ»ÖÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ ŸµÖÖ´Ö¬µÖê †ÖŸ´ÖÖ×¾ÖÂúÖ¸üÖ“Öß ¯ÖÏ¸ê ü ÖÖ †ÃÖÖê Ö¸ü•Öê“Öê šü¸üŸÖê. •µÖÖ
•µÖÖ ¯ÖÏÃÖÓÖß ¾µÖŒŸÖß“Öß ×•Ö–ÖÖÃÖæ ¾Öé¢Öß ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖŸÖê, ŸµÖÖ ŸµÖÖ ¯ÖÏÃÖÓÖß ŸÖÖê ‹úÖ Ö¾µÖÖ ‘Ö™üúÖ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö »ÖÖ¾ÖŸÖÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖÃÖÖšüß ¤êüÖß»Ö ÆüÖ“Ö ×ÖúÂÖ »ÖÖÖæ ¯Ö›üŸÖÖê. ú»ÖÖ×ÖÙ´ÖŸÖß´Ö¬µÖê ÃÖÖÛÆüŸµÖ Æüß †ÖŸ´ÖÖ×¾ÖÂúÖ¸üÖ“Öß ÃÖ¾ÖÔÁÖêÂšü
±ú»ÖÁÖæŸÖß †ÖÆêü.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ •Ö´Ö ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ ¿Ö²¤ü ÃÖÖ¬ÖÖ ´ÆüÖæÖ †¾ÖŸÖ¸üŸÖÖŸÖ †Ö×Ö •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ‹ú ¾ÖêÖôûÖ“Ö †£ÖÔ
¤êü‰úÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ. ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ •Öê¾ÆüÖ¯ÖÖÃÖæÖ ÃÖÖï¤üµÖÖÔ“Öß ¾Ö Ö¾Ö×ÖÙ´ÖŸÖß“Öß “ÖÖÆæ»Ö »ÖÖÖ»Öß ŸÖê¾ÆüÖ¯ÖÖÃÖæÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ ³Ö¸üŸÖß
†ÖêÆüÖê™üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öß. ´ÖÖÖÃÖÖ“µÖÖ †ÓŸÖ:¯ÖÏê¸üÖêŸÖæÖ ¿Ö²¤ü †ÖúÖ¸ü ‘Öê‰ú »ÖÖÖ»Öê †Ö×Ö ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏúÖ¸ü“Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ
•Ö´ÖÖ»ÖÖ µÖê‰ú »ÖÖÖ»Öê.
´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖÖê ÃÖ´Öé¨ü —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆüê. úÖêÖŸµÖÖÆüß ³ÖÖÂÖêŸÖß»Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê •Öê¾ÆüÖ Ö¾µÖÖÖê
‹ÖÖ¤üÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆ ¤üÖÖ»Ö ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖêü, ŸÖê¾ÆüÖ ŸµÖÖ“Öß ¯Öæ¾ÖÔ×¯ÖšüßúÖ †ÖÖê¤ü¸ü“Ö ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»Öß †ÃÖŸÖê. µÖÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ¾Ö¸ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖŸÖ ³Ö¸ü¯Öæ¸ü “Ö“ÖÖÔ ÆüÖŸê Öê, ŸµÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö×¾Ö¬Ö ´ÖŸÖê ´ÖÖÓ›ü»Öß •ÖÖŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖ ´ÖŸÖÖÓ´Öãôêû ŸµÖÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ÆüÖê µÖÖÃÖ ´Ö¤üŸÖ ÆüÖŸê Öê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“ÖÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¯Ö¨üŸÖßÖê †³µÖÖÃÖ ú¸üµÖÖ“µÖÖ ¥üÛÂ™üúÖêÖÖŸÖæÖ Öæ¯Ö
´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß ´ÖÖÖ»Öß •ÖÖŸÖê. ‹ÖÖªÖ ú»ÖÖéúŸÖß“ÖÖ †ÖÃ¾ÖÖ¤ü ‘ÖêµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖ“ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü Öæ¯Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ šü¸üŸÖ
†ÃÖŸÖÖê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Öãôêû ŸµÖÖ ú»ÖÖéúŸÖß“Öê ‹ÖÖ¤êü Ã¾Öºþ¯Ö ÃÖÆü•Ö »ÖÖÖŸÖ µÖêŸÖê. Öª, ¯ÖªÖ´Ö¬µÖê ÃÖÖ×ÆüüŸµÖÖ“Öß
×¾Ö³ÖÖÖÖß ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öß †ÖÆêü. †Ö¿ÖµÖ ¾Ö †×³Ö¾µÖŒŸÖß µÖÖ ¤üÖê Ö ŸÖŸ¾ÖÖ¾Ö¸ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ˆ³ÖÖ¸üÖß ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ
×¤üÃÖŸÖê. ×¾Ö×¾Ö¬Ö †³µÖÖÃÖúÖÓÖß Öª, ¯Öª ¸ü“ÖÖê“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ †ÖÆêü. úÖêÖŸÖÖÆüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ
‘ÖêµÖÖ¯Öæ¾Öá ŸµÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß »ÖÖÖê ¿ÖÖê¬Ö»Öß •ÖÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“µÖÖ »ÖÖÖÖÓ“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ‘Öê¾ÖæÖ
ŸµÖÖ ¾ÖÖ’ËûË´ÖµÖéúŸÖß“Öß †ÖêôûÖ ×Ö´ÖÖÔÖ êú»Öß •ÖÖŸÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêŸÖÖÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü.
2
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ Æêü ¾µÖŒŸÖß, ãú™Óü²ã Ö, ÃÖ´ÖÖ•Ö µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ‘Ö™üúÖÓ¿Öß ²ÖÖÓ¬Öß»Ö †ÃÖŸÖê. úÖêÖŸÖßÆüß ú»ÖÖéúŸÖß •Ö´Ö ‘ÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ
ŸµÖÖ ú»ÖÖéúŸÖß´Ö¬µÖê ŸµÖÖ úÖôûÖ“Öê ¯Ö›üÃÖÖ¤ü ˆ´Ö™üŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ¯Öãœêü ŸÖß ú»ÖÖéúŸÖß ŸµÖÖ úÖôûÖ“ÖÖ ‹ú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ
¤üÃŸÖ‹ê¾Ö•Ö ÆüÖêŸÖê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ÆüÖ ú»ÖÖŸ´ÖúŸÖê“ÖÖ ‹ú ˆ¢Ö´Ö Ö´ÖãÖÖ †ÖÆêü. ¿Ö²¤üÖÓ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß ú¸üŸÖÖÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß»ÖÖ
†Ö×¾ÖÂéúŸÖ ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖú›êü, ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓú›êü ‹ú ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¥ÛÂ™üúÖêÖ †ÃÖÖ¾ÖÖ »ÖÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ ¥üÛÂ™üúÖêÖÖŸÖæÖ“Ö
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê. "ú»Öê“ÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ ÆüÖ ‹ú ¯ÖÏúÖ¸êü ¯ÖÖÆüŸÖÖ ´ÖÖÖ¾Öß •ÖÖ×Ö¾Öê“ÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ †ÖÆêü. ´ÖÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ
´ÖÖÖŸÖ ˆ´Ö»ÖÖÖ·µÖÖ •ÖÖ×Ö¾ÖÖ ¾ÖêôûÖê¾Öêôûß ¾ÖêÖ¾ÖêÖóµÖÖ †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ¯ÖÏú™ü»Öê»µÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôûê ´ÖÖÖ¾ÖÖ“Öß
ú»ÖÖºþ¯Öê Æüß ŸµÖÖÓ“Öß ÃÖÓ–ÖÖºþ¯Öê šü¸üŸÖÖŸÖ. ´ÖÖÖ¾Öß ÃÖÓ–ÖÖ Æüß ×¾ÖúÃÖÖ¿Öß»Ö †ÖÆêü."1 ´ÖÖÖ¾Öß ´ÖÖÖ´Ö¬µÖê ¾ÖêÖ¾ÖêÖóµÖÖ
•ÖÖ×Ö¾ÖÖÓ“Öß “Ö»Ö×²Ö“Ö»Ö ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. “Ö»Ö×²Ö“Ö»Ö —ÖÖ»Öê»µÖÖ µÖÖ •ÖÖ×Ö¾ÖÖÓ´Ö¬ÖæÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü †ÃÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü
†ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖê. »ÖêÖúÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö ŸÖÖê ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü †Öêú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ‘Ö™üú Ã¾ÖŸÖ:´Ö¬µÖê ÃÖÖ´ÖÖ¾ÖæÖ ‘ÖêŸÖÖê. ¯Öãœüê
ŸµÖÖ“Öß ‹ú ¤ü•Öì¤üÖ¸ü ú»ÖÖéúŸÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖŸÖ ¤üÖÖ»Ö ÆüÖêŸÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ êú¾Öôû ú»¯ÖÖê¾Ö¸ü •ÖÖŸÖ ÖÃÖŸÖê. ‹ÖÖ¤üß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß úÖ»¯Ö×Öú †ÖÆêü, †ÃÖê •Öê¾ÆüÖ ´Æü™ü»Öê
•ÖÖŸÖê ŸÖê¾ÆüÖ ŸµÖÖ»ÖÖ ¯ÖÏŸµÖÖ, †¯ÖÏŸµÖÖ×¸üŸµÖÖ ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ×´ÖôûÖ»Öê»ÖÖ †ÃÖŸÖÖê. ²Ö·µÖÖ“Ö¾ÖêôûÖ úÖ»¯Ö×Öú ¾ÖÖ™üÖÖ¸üÖ
×¾ÖÂÖµÖ »ÖêÖúÖÓ¿Öß ÃÖ´Ö¸üÃÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ Øú¾ÖÖ ŸµÖÖÓÖß Ã¾ÖŸÖ: †Öã³Ö¾Ö»Öê»ÖÖ †ÃÖŸÖÖê. ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“Öê †Öú»ÖÖ ¯ÖÏú™ü
ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖ»ÖÖ ú»¯ÖúŸÖê“Öß •ÖÖê›ü ¤êüµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ¯Öãœüê úÖ»¯Ö×Öú †Ö×Ö ¾ÖÖÃŸÖ×¾Öú †ÃÖê ¤üÖê Ö
™ü¯¯Öê ‘Öê‰úÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖŸê Öê.
‹ÖÖ¤üß ú»ÖÖéúŸÖß •Ö´ÖÖÃÖ µÖêµÖÖÃÖÖšüß »ÖêÖúÖ“Öß •ÖÖÖß¾Ö ²Ö¸üß“Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß †ÃÖŸÖê. ²Ö·µÖÖ“Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖßÓ´Ö¬µÖê
»ÖêÖúÖ“µÖÖ •ÖÖ×Ö¾Öê“Öê ¯Ö›üÃÖÖ¤ü ˆ´Ö™ü»Öê»Öê ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ú»ÖÖéúŸÖß“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêŸÖÖÖÖ ŸµÖÖ ú»ÖÖéúŸÖß´Ö¬µÖê
»ÖêÖúÖ“Öê ×Ö¸üßüÖÖ ŸÖ¯ÖÖÃÖÖê †Ö¾Ö¿µÖú šü¸üŸÖê. "»ÖêÖú †Ö¯Ö»µÖÖ ú»ÖÖéúŸÖßŸÖæÖ •Öß •ÖÖÖß¾Ö ¯ÖÏú™ü ú¸üŸÖÖê ŸÖß ŸµÖÖ“µÖÖ
¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“µÖÖ †Öú»ÖÖÖŸÖæÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. Æêü ŸµÖÖ“Öê †Öú»ÖÖ •Öê¾Öœêü ´Öã»ÖÖÖ´Öß †ÃÖê»Ö, ŸÖê¾Öœüß ŸµÖÖ“Öß •ÖÖÖß¾Ö
¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß×¸üŸµÖÖ ŸÖÖê ¯ÖÏú™ü úºþ ¿Öêú»Ö."2 úÖêÖŸµÖÖÆüß ú»ÖÖéúŸÖß´Ö¬µÖê, ×ÖÙ´ÖŸÖß¯ÖÏ×ÎúµÖê´Ö¬µÖê »ÖêÖúÖ“Öß †Öú»ÖÖÖ´ÖŸÖÖ,
•ÖÖÖß¾Ö, ÖêÖß¾Ö, ×Ö¸üßÖÖ †ŸµÖÓŸÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê †ÃÖŸÖê.
‹ÖÖ¤üß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß •Ö´ÖÖ»ÖÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ×ÖÙ´ÖŸÖß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ, †ÓŸÖ´ÖãÔÖŸÖÖ, †ÖŸ´ÖØ“ÖŸÖÖ
µÖÖ»ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ´ÖÆü¢¾Ö †ÃÖŸÖê. ¯ÖÏŸµÖêú ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖ“Öß ú»ÖÖéúŸÖß ‹úÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¯ÖÏµÖÖê•ÖÖÖŸÖæÖ ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öê»Öß †ÃÖŸÖê.
Æêü ¯ÖÏµÖÖê•ÖÖ ú¬Öß ŸµÖÖ »ÖêÖúÖ“µÖÖ †ÖµÖãÂµÖÖŸÖæÖ ˆ³Öê ÆüÖêŸÖê, ŸÖ¸ü ú¬Öß ÃÖ³ÖÖê¾ÖŸÖÖ»Öß ‘Ö›üÖÖ·µÖÖ ‘Ö™üÖÖ‘Ö›üÖ´ÖÖê›üß´Ö¬ÖæÖ
×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖŸê Öê. ú»ÖÖéúŸÖß úÖêÖŸÖßÆüß †ÃÖÖê, ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü úÖêÖŸÖÖÆüß †ÃÖÖê ŸµÖÖ“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ‹ú ×¾Ö×¿ÖÂ™ü
3
¯ÖÏµÖÖê•ÖÖ, »ÖÖÖ ÃÖ´ÖÖê¸ü šêü¾ÖæÖ —ÖÖ»Öê»Öß ×¤üÃÖŸÖê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“µÖÖ •Ö›üÖ‘Ö›üÖß´Ö¬µÖê ²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ ÃÖÖ´ÖÖ×•Öú ÃÖÓ¤ü³ÖÔ
´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê šü¸üŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸÖ¸ü ²Ö·µÖÖ“Ö¾ÖêôûÖ ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓ“µÖÖ ¾ÖÖ™ü¶Ö»ÖÖ †Ö»Öê»Öê †ÖµÖãÂµÖ úÖ¸üÖß³ÖæŸÖ šü¸üŸÖ †ÃÖŸÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß»ÖÖ •ÖÖµÖÖ“Öê ÃÖÓ¤ü³ÖÔ »ÖÖÖæ ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. ÖÏÖ´ÖßÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ, ¤ü×»ÖŸÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ, ÛÃ¡Ö¾ÖÖ¤üß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ
×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ´Ö¬ÖæÖ »ÖêÖúÖÓ“µÖÖ ¾ÖÖ™ü¶Ö»ÖÖ †Ö»Öê»Öê †ÖµÖãÂµÖ ÆüÖ ×¾ÖÂÖµÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê.
¾µÖŒŸÖß“µÖÖ ¾ÖÖ™ü¶Ö»ÖÖ †Ö»Öê»Öß ¾Öê¤üÖÖ •Öê¾ÆüÖ ŸÖÖê úÖêÖÖ¯Öãœêü ¯ÖÏŸµÖÖ ¾µÖŒŸÖ úºþ ¿ÖúŸÖ ÖÖÆüß, ŸÖê¾ÆüÖ ŸµÖÖ“Öß ¾Öê¤üÖÖ
¿Ö²¤üÖŸÖæÖ ¾µÖŒŸÖ ÆüÖŸê Ö †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ‹ÖÖªÖ ¾µÖŒŸÖß“Öß ¯Ö¸üÖúÖê™üß“Öß ¾Öê¤üÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“µÖÖ ×ÖÙ´ÖŸÖßÃÖÖšüß †ŸµÖÓŸÖ
´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß ´ÖÖÖ»Öß •ÖÖŸÖê.
¾µÖŒŸÖß, ãú™Óü²ã Ö, ÃÖ´ÖÖ•Ö, ¯Ö×¸üÛÃ£ÖŸÖß, ×¾Ö“ÖÖ¸ü, ¾µÖ£ÖÖ-¾Öê¤üÖÖ, ¾µÖŒŸÖß“Öê Ã¾Ö¯Ö, ¯ÖÏµÖÖê•ÖÖ, ˆ§êü¿Ö, ÃÖ³ÖÖê¾ÖŸÖÖ»Ö
‘Ö›üÖÖ·µÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ‘Ö™üÖÖ‘Ö›üÖ´ÖÖê›üß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß»ÖÖ úÖ¸üÖß³ÖæŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ´ÆüÖ•Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß
¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêŸÖÖÖÖ ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ‹ÖÖ¤üÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ‘Ö™üú ŸÖÖŸúÖ»Ößú Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ úÖ¸üÖß³ÖæŸÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ×ÖÙ´ÖŸÖß»ÖÖ ²Ö¸üß“Ö ¯Öæ¾ÖÔ¯ÖÖÀ¾ÖÔ³Öæ´Öß »ÖÖ³Ö»Öê»Öß †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ ¯ÖÖÀ¾ÖÔ³Öæ×´Ö»ÖÖ ‹úÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ŸÖÖŸúÖ»Ößú úÖ¸üÖÖ“ÖÖ
†Ö¬ÖÖ¸ü ×´ÖôûŸÖÖê †Ö×Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß •Ö´ÖÖ»ÖÖ µÖêŸÖê.
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß“Öß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ †×¾Ö¸üŸÖ “ÖÖ»ÖŸÖ †ÃÖŸÖê. †Öêú ‘Ö×™üŸÖÖÓ“Öß ÖÖêôûÖ²Öê¸üß•Ö ÆüÖŸê Öê †Ö×Ö ŸµÖÖ´Ö¬µÖê
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ´Öæ»µÖ µÖê‰úÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß •Ö´ÖÖ»ÖÖ µÖêŸÖê. "¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß Æüß êú¾Öôû ÃÖã™ü¶Ö ‘Ö×™üŸÖÖÓ“Öß ‹ú ÖÖêôûÖ
²Öê¸üß•Ö Øú¾ÖÖ ÖÖê¬Ö›üß ÖÃÖæÖ ŸÖß †Öêú ‘Ö×™üŸÖÖÓ“ÖÖ ‹ú ÃÖ´Öã““ÖµÖÖŸ´Öú ¯Ö×¸ü¯ÖÖúü †ÃÖŸÖê. ×ŸÖ“µÖÖ ÛÃ£ÖŸÖß ÖŸÖßŸÖ †Öêú
“Öœü ˆŸÖÖ¸ü, ÖÖÖ´ÖÖê›üß ¾ÖôûÖê †ÃÖŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖ“Öê †³µÖÖÃÖúÖ»ÖÖ ³ÖÖÖ µÖêŸÖê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ¿ÖŒŸÖßÃ¡ÖÖêŸÖ ÆüÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ
‹Óú¤ü¸ü ‘ÖÖ™ü, ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö, Ã¯ÖÓ¤üÖ¿Öß»ÖŸ¾Ö, »ÖµÖúÖ¸üß, ¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ, ¯ÖÏ×ŸÖúê, ¯ÖÖêŸÖ, ŸÖÖÖ ‡ŸµÖÖ¤üà´Ö¬ÖæÖ ¯ÖÏ¾ÖÖ×ÆüŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ
†ÃÖŸÖÖê."3 úÖêÖŸÖßÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ µÖêµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß»ÖÖ ±úÖ¸ü ´ÖÖêšüÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ ú¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÖŸÖÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê †Öêú ´Öæ»µÖ, ×ÖúÂÖ ¯ÖæÖÔ ú¸üÖ¾Öê »ÖÖÖŸÖÖŸÖ, ŸÖê¾ÆüÖ Ö·µÖÖ †£ÖÖÔÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öê †ÛÃŸÖŸ¾Ö ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖŸê Öê.
´ÆüÖ•Öê“Ö †Öêú ‘Ö×™üŸÖÖÓ“Öß ÖÖêôûÖ ²Öê¸üß•Ö ÆüÖê‰úÖ ‹úÖ ¯Ö×¸ü¯ÖÖúÖ“Öß ÃÖ´Öã““ÖµÖÖŸ´ÖúŸÖÖ ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêÖê
†Ö¾Ö¿µÖú †ÃÖŸÖê, ŸÖê¾ÆüÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ µÖêŸÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß —ÖÖ»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †ÖÃ¾ÖÖ¤ü ‘ÖêÖÖ¸üÖ ¸ü×ÃÖú ¾ÖÖÔ ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ
¤ü•Öì¤üÖ¸ü¯ÖÖÖ ×ÃÖ¨ü ú¸üŸÖÖê. úÖ¸üÖ ‹ÖÖ¤üß ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß ¾ÖÖ“ÖúÖ´Ö¬µÖê ¤üß‘ÖÔúÖôû “ÖÙ“Ö»µÖÖ •ÖÖŸÖê. ŸµÖÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öß “Ö“ÖÖÔ —ÖÖ»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ×ŸÖ“ÖÖ ¾ÖÖ“Öú ¾ÖÖÔ ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖŸÖÖê †Ö×Ö ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß
úÖîŸÖãúÖÃÖ ¯ÖÖ¡Ö šü¸üŸÖê. ¾ÖÖ“ÖúÖÖê ×¤ü»Öê»Öß úÖîŸÖãúÖ“Öß £ÖÖ¯Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“µÖÖ µÖ¿ÖÖ“ÖÖ ´ÖÖêšÖü ¾ÖÖ™üÖ šü¸üŸÖ †ÃÖŸÖê."×ÖÙ´ÖŸÖß“ÖÖ
4
µÖÖêµÖ ŸµÖÖ ×¤ü¿ÖêÖê †ÖÃ¾ÖÖ¤ü ‘µÖÖ¾ÖµÖÖÃÖ Æü¾ÖÖ. ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú ¬ÖÖ¸üÖê´Öãôêû ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ †Öú»ÖÖ †ÖÃ¾ÖÖ¤üÖÃÖ †Ö¾Ö¿µÖú
†ÃÖ»Öê»Öß ¸ü×ÃÖúÖŸÖ ÃÖ•ÖÔÖ¿Öß»ÖŸÖÖ Ö×ŸÖ¿Öß»Ö ÆüÖêµÖÖÃÖ ÃÖÖÊ ÆüÖŸê Öê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖÓŸÖÖÔŸÖ ‘Ö™üúÖÓ“Öê ¯Ö¸üÃ¯Ö¸üÖÖã²ÖÓ¬Ö ŸµÖÖ´Öãôê
†×¬Öú Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. Æüß Ã¯ÖÂ™üŸÖÖ †ÖÃ¾ÖÖ¤üÖ ¯ÖÏ×ÎúµÖêÃÖ †×¬Öú ›üÖêôûÃÖ ²ÖÖ¾ÖŸÖê."4 ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß»ÖÖ µÖÖêµÖ ŸÖÖê µÖÖµÖ
×´ÖôûµÖÖÃÖÖšüß †ÖÃ¾ÖÖ¤ü ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ ÆüÖêÖê ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê †ÃÖŸÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ •Ö´Ö —ÖÖ»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ŸÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ¥üÂ™ü¶Ö ŸÖ¸ü ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß †ÃÖŸÖê“Ö ¯Ö¸ÓüŸÖã ŸµÖÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü
ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß»ÖÖ ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú ÃÖÓ¤ü³ÖÔ »ÖÖ³Ö»Öê»Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ. ´ÆüÖ•Öê“Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ •Ö´Ö —ÖÖ»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ŸÖß êú¾Öôû
‹úÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ‘Ö™üúÖÓ¿Öß ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¸üÖÆüŸÖ ÖÖÆüß ŸÖ¸ü ŸÖß ŸµÖÖ úÖôûÖ“ÖÖ ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú ¯Öã¸üÖ¾ÖÖ ÆüÖê‰úÖ •ÖÖŸÖê. "‹ÖÖ¤üß
ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú¥üÂ™ü¶Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß ¯Ö¸ÓüŸÖã ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ¥üÂ™ü¶Ö ¤ãüµµÖ´Ö ÃÖ¾Öºþ¯ÖÖ“Öß †ÃÖµÖÖ“ÖßÆüß ¿ÖŒµÖŸÖÖ †ÃÖŸÖê.
†¿ÖÖ¾Öêôûß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖ“µÖÖ †³µÖÖÃÖúÖÃÖ´ÖÖê¸ü µÖÖ ÖÖîÖ ú»ÖÖéúŸÖß“Öê úÖµÖ ú¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öê †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿Ö ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêŸÖÖê.
µÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖ“Öê ˆ¢Ö¸ü ŸµÖÖ ÖÖîÖ ú»ÖÖéúŸÖß“Öê ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú ´ÖÆüŸ¾Ö ×úŸÖß, µÖÖ¾Ö¸ü †¾Ö»ÖÓ²ÖæÖ šêü¾ÖÖ¾Öê »ÖÖÖŸÖê."5 ÃÖÖ×ÆüŸµÖ
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖ“µÖÖ ¥üÛÂ™üúÖêÖÖŸÖæÖ ²Ö¸êü“Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê †ÃÖŸÖê. ²Ö·µÖÖ“Ö¾ÖêôûÖ ‹ÖÖ¤üß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖßÖ
ÖãÖÖ¯ÖêÖÖ ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú ÖãÖÖÖê ÁÖêÂšü šü¸üŸÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸Ö“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ü×¾Öú×ÃÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. Æêü“Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü
ú×¾ÖŸÖÖ, úÖ¤Óü²Ö¸üß, ÖÖ™üú, ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ¾ÖÖÔÖ, »Ö×»ÖŸÖÃÖÖ×ÆüŸµÖ †¿ÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ÖÖ¾ÖÖÖê †ÖêôûÖ»Öê •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»Öê. "¿Ö²¤üÖÓ“ÖÖ
ú»ÖÖŸ´Öú ˆ¯ÖµÖÖêÖ úºþÖ ´ÖÖÖÃÖÖÖê êú»Öê»Öß Ö¾Ö×ÖÙ´ÖŸÖß, ‘Ö›ü¾Ö»Öê»ÖÖ †ÖŸ´ÖÖ×¾ÖÂúÖ¸ü ´ÆüÖ•Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖú»ÖÖ ÆüÖêµÖ."6
´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ‹ÖÖªÖ ú»ÖÖéúŸÖß×¾ÖÂÖµÖß “Ö“ÖÖÔ ÆüÖŸê ÖÖÖÖ ú¬Öß Æüß “Ö“ÖÖÔ •Öß¾ÖÖ¾ÖÖ¤üß ³Öæ×´ÖêúŸÖæÖ ÆüÖŸê Öê,
ŸÖ¸ü ú¬Öß Æüß “Ö“ÖÖÔ ú»ÖÖ¾ÖÖ¤üß ³Öæ×´ÖêúŸÖæÖ ÆüÖêŸÖê. ¯ÖÏ. êú. †¡Öê †Ö×Ö ×¾Ö. ÃÖ. ÖÖÓ›êüú¸ü µÖÖÓÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖú»ÖÖ Æüß
•Öß¾ÖÖÖÃÖÖšüß †ÃÖŸÖê úß ú»ÖêÃÖÖšüß ú»ÖÖ †ÃÖŸÖê µÖÖ¾Ö¸ü †Ö¯Ö»Öß Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ´ÖŸÖê ´ÖÖÓ›ü»Öß †ÖÆêüŸÖ. ŸÖ¸ü ÃÖÓŸÖ ŸÖãú›üÖê•Öß
´ÖÆüÖ¸Öü•Ö µÖÖÓÖß 'ú»ÖÖ †ÃÖê ´ÖÖÖ¾ÖÖ“Öê ³ÖæÂÖÖ' †¿Öß †Ö¯Ö»Öß Ã¯ÖÂ™ü ³Öæ×´ÖúÖ ´ÖÖÓ›ü»Öß †ÖÆêü. ¯ÖÖÛ¿“Ö´ÖÖŸµÖ ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ×¾ÖÂÖµÖß †Ö¯Ö»Öê ´ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ ú¸üŸÖÖÓÖÖ 'Art is mirror of life' †¿Öß ³Öæ×´ÖúÖ ¾µÖŒŸÖ êú»Öß †ÖÆêü.
´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ. ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ÆüÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ
ˆ»»ÖêÖÖßµÖ †ÖÆêü. ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ú£ÖÖ †ÖÛÖ úÖÓ¤ü²Ö¸üß µÖÖ ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸ¾ÖÖÖê ˆ»»ÖêÖ
êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. úÖôûÖ“µÖÖ †Öê‘ÖÖŸÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏúÖ¸ü ¯Ö›üŸÖ Öê»Öê. ¯Ö×¸üÖÖ´Öß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê †ÃÖÓµÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ
¯ÖÏúÖ¸ü ¤üÖÖ»Ö —ÖÖ»Öê. ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖß»ÖÖ ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê êú¾Öôû ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ“Ö ˆ»»ÖêÖ ÆüÖêŸÖÖÖÖ
×¤üÃÖŸÖÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ¯Öãœêü ú£ÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öß ×¾Ö³ÖÖÖÖß ÆüÖ‰ê úÖ »Ö‘Öãú£ÖÖ †Ö×Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †ÃÖê ¤üÖê Ö ˆ¯Ö¯ÖÏúÖ¸ü †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ
5
†Ö»Öê, ŸÖ¸ü úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ¤êüÖß»Ö ²Ö¤ü»Ö —ÖÖ»ÖÖ †Ö×Ö ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß ¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †¿ÖÖ ¤üÖêÖ
Ö¾µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ˆ¤üµÖÖÃÖ †Ö»µÖÖ. ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß×¾ÖÂÖµÖß †Ö•Ö ˆ‘Ö›ü¯ÖÖê ²ÖÖê»Ö»Öê •ÖÖŸÖ ÖÃÖ»Öê ŸÖ¸üß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÖê
´ÖÖ¡Ö †Ö¯Ö»ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö¯ÖÖê ÃÖãºþ êú»ÖÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôûê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖêÃÖÆü Ã¾Öºþ¯Ö †Ö×Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖÓ“ÖÖ
¿ÖÖê¬Ö ‘ÖêÖê Ö¸ü•Öê“Öê šü¸üŸÖ †ÖÆêü.
úÖêÖŸÖÖÆüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ÆüÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê²Ö¸üÖüê²Ö¸ü“Ö Ã¾Öºþ¯Ö †Ö×Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ¾ÖºþÖ †ÖêôûÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü úê»ÖÖ ŸÖ¸ü µÖÖ ¾ÖÖ’û´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ×¾Ö³ÖÖÖÖß “Ö×¸ü¡ÖÖŸ´Öú, ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú,
ÃÖÖ´ÖÖ×•Öú, ¯ÖÏê´Ö×¾ÖÂÖµÖú, ×¾Ö–ÖÖÖ×¾ÖÂÖµÖú úÖ¤Óü²Ö¸üß †¿Öß —ÖÖ»Öê»Öß †ÖÆêü. ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †¿ÖÖ
¤üÖê Ö Ö¾µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖÖ úÖ¤ü²Ó Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖÃÖÖšüß ¾ÖÖ¯Ö¸ü»µÖÖ •ÖÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ. Ö¸êü ¯ÖÖÆüŸÖÖ ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß
µÖÖ ¤üÖê Æüß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ¯ÖÖ¿“ÖÖŸµÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ±úÖ¸ü ¯Öæ¾Öá¯ÖÖÃÖæÖ“Ö †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ ÆüÖêŸµÖÖ; ¯Ö¸ÓüŸÖã ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê µÖÖ
ÃÖÓú»¯ÖÖÖÓ“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †³µÖÖÃÖ ±úÖ¸ü ˆ×¿Ö¸üÖ ÃÖãºþ —ÖÖ»ÖÖ. †×»Öú›üê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÖê †Ö¯Ö»Öß Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ êú»Öß
†ÃÖ»µÖÖÖê ú´Öß †Ö¿ÖµÖÖ“µÖÖ ú£ÖÖŸ´Öú ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üüÖ»ÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖæÖ †ÖêôûÖ»Öê •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»Öê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¤üÖêÆüß ÃÖÓú»¯ÖÖê“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ ¿ÖÖê¬ÖµÖÖ¯Öæ¾Öá úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ˆ¤ËüÖ´Ö ¾Ö ×¾ÖúÖÃÖ
¿ÖÖê¬ÖÖê Ö¸ü•Öê“Öê šü¸üŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö ‘ÖêŸÖÖÖÖ úÖ¤Ó²Ö¸üß ´ÆüÖ•Öê úÖµÖ? µÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖ“Öê ˆ¢Ö¸ü ¿ÖÖê¬ÖÖê
†Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü.
úÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öß ¯Öæ¾ÖÔ×¯Ö×šüúÖ »ÖÖ³Ö»Öß †ÖÆêü. úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ÆüÖ ´Ö¸üÖšüßŸÖ ¿ÖÓ³Ö¸ü-ÃÖ¾¾ÖÖ¿Öê
¾ÖÂÖÖÔ¯Öæ¾Öá ˆ¤üµÖÖ»ÖÖ †Ö»ÖÖ. †Öêú ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ‡ÓÖÏ•Öß ¸üÖ•Ö¾Ö™üß²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü ˆ¤üµÖÖ»ÖÖ †Ö»µÖÖ“Öê ´ÖŸÖ
´ÖÖÓ›ü»Öê †ÖÆêü, ŸÖ¸ü †Öêú ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß úÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´Ö¸üÖšüß´Ö¬µÖê ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖß¯ÖÖÃÖæÖ“Ö †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ
†ÃÖ»µÖÖ“Öê ´ÖŸÖ ´ÖÖÓ›ü»Öê †ÖÆêü.
úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ Æêü ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖß¯ÖÖÃÖæÖ“Ö †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê Ã¯ÖÂ™ü ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã
†¾¾Ö»Ö ‡ÓÖÏ•Öß úÖôûÖ´Ö¬µÖê úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖ´ÖŸ¾Ö »ÖÖ³Ö»Öê †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öß Ö¸üß †ÖêôûÖ ‡ÓÖÏ•Öß
¸üÖ•Ö¾Ö™üß´Ö¬µÖê —ÖÖ»Öß. ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê µÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ •ÖÃÖ•ÖÃÖÖ ×¾ÖúÖÃÖ ÆüÖ‰ê ú »ÖÖÖ»ÖÖ ŸÖÃÖê úÖ¤Óü²Ö¸üß×¾ÖÂÖµÖß
×¾Ö×¾Ö¬Ö ´ÖŸÖê ´ÖÖÓ›ü»Öß •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»Öß †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö ‘ÖêµÖÖŸÖ µÖê‰ú »ÖÖÖ»ÖÖ. úÖ¤Óü²Ö¸üß Æüß
ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Öê´Öúß ú¿Öß †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ †Ö»Öß ŸÖê ¯Öãœüß»Ö ‘Ö™üúÖÓ¾ÖºþÖ »ÖÖÖŸÖ µÖêŸÖê.
1. 'Novel' µÖÖ ‡ÓÖÏ•Öß ¿Ö²¤üÖ¾ÖºþÖ ´Ö¸üÖšüßŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ¿Ö²¤ü †Ö»ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ´ÖŸÖ †Öêú †³µÖÖÃÖúÖÓÖß
´ÖÖÓ›ü»Öê †ÖÆêü. ÖÖ¾Ö»Ö ´ÆüÖ•Öê Ö¾Ö»Ö, †¤Ëü³ÖãŸÖ, “Ö´ÖŸúÖ×¸üú ¾Ö †¿ÖÖ ¯ÖÏúÖ¸ü“µÖÖ ú£ÖÖÖúÖ»ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÖÖÖµÖÖŸÖ µÖê‰ú
6
»ÖÖÖ»Öê.
2. 'úÖ¤Óü²Ö¸üß' µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ ÃÖÓÃéúŸÖ †£ÖÔ ¯ÖÖÆüµÖÖÃÖÖ¸üÖÖ †ÖÆêü. ú¤Óü²Ö ´ÆüÖ•Öê ¯ÖãÂ¯ÖÖ“Öß ¤üÖ¹ý, ´Ö¬Ö, Æü¢Öß“ÖÖ
´Ö¬Ö,ÃÖ¸üÃ¾ÖŸÖß, úÖêúßôûÖ, ÃÖÖôÓûãúß, ¾ÖÖÖß ‡. ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏúÖ¸ü“Öê †£ÖÔ µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“Öê †ÃÖæÖ ŸÖê úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ
¸Óü•ÖúŸÖê»ÖÖ, ¤êüÆü³ÖÖÖ Æü¸ü¯ÖæÖ ™üÖúÖÖ·µÖÖ ŸÖ»»ÖßÖŸÖê»ÖÖ »ÖÖÖæ ÆüÖêµÖÖÃÖÖ¸üÖê †ÖÆêüŸÖ.
3. '²ÖÖÖ' µÖÖÓÖß ×»Ö×Æü»Öê»µÖÖ 'úÖ¤Óü²Ö¸üß' ÖÖ¾ÖÖ“µÖÖ †ÖµÖÖÖÖŸÖ ¯ÖÏ¤üß‘ÖÔ ú£ÖÖ †ÖÆêü. ×¿Ö¾ÖÖµÖ µÖÖ †ÖµÖÖÖÖ“Öß
ÖÖ×µÖúÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“Ö †ÖÆêü. µÖÖ¾Ö¹ýÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖÃÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖê ÃÖÓ²ÖÖê¬Ö»µÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»µÖÖ“Öê ´ÖÖÖ»Öê
•ÖÖŸÖê.
ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ´Ö¬µÖê ²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ úÖ¤üÓ²Ö¸üß †Ö×Ö ú£ÖÖ µÖÖ ¤üÖê Ö ÃÖÓú»¯ÖÖê´Ö¬µÖê Ö±ú»ÖŸÖ ÆüÖŸê ÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖê.
¯Ö¸ÓüŸÖã ú£ÖÖ ¾Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¤üÖêÆüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê Ã¾Ö¹ý¯Ö •Ö¸üß ú£ÖÖŸ´Öú †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ŸµÖÖÓ“ÖÖ †Ö¿ÖµÖ, ×¾ÖÂÖµÖ,
‘Ö™üÖÖ, ¯ÖÏÃÖÓÖ, ú£ÖÖÖú, ¾µÖÛŒŸÖ¸êüÖÖ, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ, Ã£Öôû, úÖôû Æêü ¯ÖæÖÔŸÖ: ¾ÖêÖôêû †ÖÆêŸü Ö. ŸµÖÖ´Öãôûê Æêü ¤üÖê Æüß ú£ÖÖŸ´Ö
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üü †ÖŸÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †ÖêôûÖ»Öê •ÖÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ. ÖÖ. ÃÖß. ±ú›üêú µÖÖÓÖß ÆüÖ ³Öê¤ü ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê ¾µÖŒŸÖ êú»ÖÖ
†ÖÆêü.
"úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸ü ›üÖêóµÖÖÓÖÖ ¤ãü²ÖáÖ »ÖÖ¾ÖæÖ ¯ÖÖÆüŸÖÖê ¾Ö ú£ÖÖúÖ¸ü ÃÖæ´Ö¤ü¿ÖÔú µÖÓ¡ÖÖŸÖæÖ ¯ÖÖÆüŸÖÖê. ‹ú
•Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ³Ö¾µÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü ¯ÖÖÆüŸÖÖê ¾Ö ¾ÖÖ“ÖúÖÓÖÖ ¤üÖÖ¾ÖŸÖÖê; ¤ãüÃÖ¸üÖ •Öß¾ÖÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ¸üßú-²ÖÖ¸üßú ŸÖãú›ü¶ÖÓ¾Ö¸üü ÖêÆü´Öß »ÖÖ
šêü¾ÖŸÖÖê ¾Ö ŸµÖÖŸÖß»Ö ÃÖÖï¤üµÖÔ ¾ÖÖ“ÖúÖÓ“µÖÖ ×Ö¤ü¿ÖÔÖÖ»ÖÖ †ÖÖŸÖÖê. ¤üÖê‘ÖÖÓ“Öß ¯ÖÖÆüµÖÖ“Öß ŸÖ·ÆÖ“Ö ×Ö¸üÖôûß †ÃÖŸÖê."7
ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¹ý¯Ö ×³Ö®ÖŸÖê¾Ö¸ü ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ “Ö“ÖÖÔ —ÖÖ»Öß †ÖÆêü. µÖÖ
“Ö“Öì´Ö¬ÖæÖ µÖÖ ¤üÖêÆüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö Ã£ÖÖÖ ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»Öê †ÖÆêü. ¯ÖÏÖ. ÖÓÖÖ¬Ö¸ü ÖÖ›üÖßôû
µÖÖÓÖß ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¹ý¯Ö×³Ö®ÖŸÖê¾Ö¸ü ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê ´ÖŸÖ ´ÖÖÓ›ü»Öê †ÖÆêü.
"úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ¸ü“ÖÖÖ ÃÖÓ‘Ö¸üÖ•µÖÖ“µÖÖ ¸ü“ÖÖêÃÖÖ¸üÖß †ÃÖŸÖê †Ö×Ö ¤üß‘ÖÔú£Öê“Öß ¸ü“ÖÖÖ ‹úÖŸ´Ö (µÖã×Ö™üß) ¸üÖ•µÖÖ“µÖÖ
‘Ö™üÖêÃÖÖ¸üÖß †ÃÖŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß †Öêú ëú¦êü †ÃÖŸÖÖŸÖ. Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö¯ÖÖê ×¾ÖúÖÃÖ ¯ÖÖ¾ÖÖÖ¸üß †Öêú ú£ÖÖ²Öß•Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ.
¾ÖêÖ¾ÖêÖóµÖÖ ‘Ö™üúÖŸÖæÖ ¸ü“Ö»Öê»µÖÖ †Öã³Ö¾ÖÖÓ“µÖÖ †Öêú ÃÖÓ‘Ö™üÖÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ."8
ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡ÖŸÖê“Öê ×ÖúÂÖ ¯ÖæÖÔ —ÖÖ»µÖÖÖÓŸÖ¸ü, ŸµÖÖÓÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †ÛÃŸÖŸ¾Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»µÖÖÖÓŸÖ¸ü
¤üÖêÆüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“µÖÖ ˆ¯Ö¯ÖÏúÖ¸üÖÓ¾Ö¸ü “Ö“ÖÖÔ ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü. »Ö‘Öãú£ÖÖ †Ö×Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ µÖÖ ¤üÖê Æüß ˆ¯Ö¯ÖÏúÖ¸üÖÓ²Ö¸üÖê²Ö¸ü
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ‹ú Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü †Ö¯Ö»Öß Ö¾Öß †ÖêôûÖ ×Ö´ÖÖÔÖ ú¸üßŸÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû ú£ÖÖŸ´Ö
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ú£ÖÖ, »Ö‘Öãú£ÖÖ, úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †¿Öß Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ÆüÖêŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖ †ÖÆêü.
7
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÖÖÖÖ¾Öê úß ÖÖÆüß µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ×¾Ö“ÖÖ¸ü¾ÖÓŸÖÖÓÖß †Ö¯Ö»Öß ´ÖŸÖê ´ÖÖÓ›ü»Öß †ÖÆüêŸÖ. †Öêú
†³µÖÖÃÖúÖÓÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÖÖÖµÖÖ“Öß Ö¸ü•Ö ÖÃÖ»µÖÖ“Öß ´ÖŸÖê ´ÖÖÓ›ü»Öß †ÖÆêŸü Ö. ŸÖ¸ü †Öêú ×¾Ö“ÖÖ¸ü¾ÖÓŸÖÖÓÖß
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ´Öãôêû ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ú¸üÖê ÃÖÖê¯Öê ÆüÖê‡Ô»Ö, ŸµÖÖ´Öãôûê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÖÖÖÖ¾Öê,
†ÃÖê ´ÖŸÖ ´ÖÖÓÓ›ü»Öê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ †³µÖÖÃÖÖÃÖÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ¯ÖÏúÖ¸ü ÃÖÖêµÖßÃú¸ü šü¸üŸÖÖŸÖ. ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ¯ÖÏúÖ¸ü Ã¾ÖßúÖ¸ü»µÖÖ´Öãôêû
»Ö‘Öãú£ÖÖ, ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ¾ÖêÖôêû ´ÖŸÖ ´ÖÖÓ›æüÖ µÖÖ ¾ÖÖ’û´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †³µÖÖÃÖ ú¸üÖê ¿ÖŒµÖ —ÖÖ»Öê.
ŸµÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÖê“Ö Ö¾µÖÖÖê Ã¾ÖßúÖ¸ü»µÖÖ Öê»Öê»µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖÆüß †³µÖÖÃÖ ú¸üÖê ¿ÖŒµÖ ÆüÖŸê Ö †ÖÆêü. ÃÖÖ×ÆüŸµÖ
¯ÖÏúÖ¸ü Ã¾ÖßúÖ¸ü»µÖÖÖê ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“µÖÖ †³µÖÖÃÖÖ»ÖÖ Ö¾Öß ×¤ü¿ÖÖ ×´ÖôûÖ»Öß †ÖÆêü. ú£ÖÖ, úÖ¤Óü²Ö¸üß, ÖÖ™üú, ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ¾ÖÖÔÖ,
»Ö×»ÖŸÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ †ÃÖÓµÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ú¸üŸÖÖ †Ö»Öß †ÖÆê.ü
úÖêÖŸÖßÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß ¾ÖÖ“ÖúÖÓ“µÖÖ †ÖÃ¾ÖÖ¤üÖ¾Ö¸ü ˆ³Öß ¸üÖÆüŸÖ †ÃÖŸÖê. ´ÆüÖ•Öê“Ö ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß»ÖÖ
¾ÖÖ“Öú ¾ÖÖÔ ×´ÖôûÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ ú»ÖÖÃ¾ÖÖ¤ü ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ ÖÖÆüß ŸÖ¸ü ŸµÖÖ ú»ÖÖéúŸÖß»ÖÖ
µÖÖêµÖ ŸÖÖê µÖÖµÖ ×´Öôæû ¿ÖúŸÖ ÖÖÆüß. ´ÖÖÖ¾Öê¢Ö¸ü ÃÖéÂ™üß´Ö¬µÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öê ´ÖÆü¢¾Ö ÖÖµÖ †ÃÖŸÖê. "ú»ÖÖ×ÖÙ´ÖŸÖß †Ö×Ö
ú»ÖÖÃ¾ÖÖ¤ü µÖÖ ÖÖêÂ™üß ´ÖÖÖ¾Öß ÃÖ´ÖÖ•ÖÖŸÖ“Ö ¿ÖŒµÖ †ÖÆêüŸÖ. ´ÖÖÖ¾Öê¢Ö¸ü ÃÖéÂ™üßŸÖ ŸµÖÖÓ“Öê †ÛÃŸÖŸ¾Ö ¿ÖŒµÖ ÖÖÆüß."9
1960 ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ Ã¾ÖßúÖ¸üÖê Ö¸ü•Öê“Öê ÆüÖêŸÖê. úÖ¸üÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö
ÆüÖê‰úÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÆü Ö¾µÖÖÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖŸÖ ¤üÖÖ»Ö —ÖÖ»Öê. ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ÖÏÖ×´ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ, Ã¡Öß¾ÖÖ¤üß
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ, ×¾Ö–ÖÖÖ×ÖÂšü ÃÖÖ×ÆüŸµÖ µÖÖÃÖÆü †µÖÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ¯ÖÏúÖ¸ü ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖê‰ú »ÖÖÖ»Öê. ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß
ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¾ÖßúÖºþÖ ŸµÖÖÓ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ú¸üÖê ÃÖÖêµÖßÃú¸ü —ÖÖ»Öê.
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“Öê ×ÖúÂÖ šü¸ü»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ
†Ö×Ö »Ö‘Öãú£ÖÖ µÖÖ ¤üÖêÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ¯Ö¸ÓüŸÖã ´Ö¸üÖšüß úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖ´Ö¬µÖê
'»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß' µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ Ö¾µÖÖÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÆüÖê‰ú »ÖÖÖ»ÖÖ. µÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü¾ÖÓŸÖ †Ö¯Ö»Öß ³Öæ×´ÖúÖ ´ÖÖÓ›æü
»ÖÖÖ»Öê. ÃÖÖ×ÆüüŸµÖÖ“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ ŸÖß úÖêÖŸµÖÖ ‘Ö™üúÖ¾Ö¸ü ÆüÖêŸÖê, µÖÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ¤êüÖß»Ö †³µÖÖÃÖú ú¸üßŸÖ
†ÃÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê Ö¾µÖÖÖê ¤üÖÖ»Ö ÆüÖêÖÖ·µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖÓ¾Ö¸ü ×¾Ö×¿ÖÂ™ü Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öß “Ö“ÖÖÔ ú¹ýÖ ŸµÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß
ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ¿ÖÖê¬Ö»Öß •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß“Öê ¯ÖæÖÔŸÖ: Ö¾Öê †ÓÖ, Ö¾Öê ¹ý¯Ö †ÃÖ»µÖÖÖê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö †³µÖÖÃÖúÖÓÖß ¿ÖÖê¬Ö ‘ÖêŸÖ»ÖÖ. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ, †Ö¿ÖµÖ †Ö×Ö
×¾ÖÂÖµÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö ŸµÖÖ“µÖÖ »Ö‘Öã¹ý¯ÖÖ¾ÖºþÖ šü¸ü×¾ÖµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ›üÖò. ‡Ó¤ãü´ÖŸÖß ¿Öê¾Ö›êü µÖÖÓÖß '´Ö¸üÖšüß »Ö‘Öãú£ÖÖ : ˆ¤ËüÖ´Ö
8
†Ö×Ö ×¾ÖúÖÃÖ' µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ ÖÏ£Ó ÖÖ´Ö¬µÖê ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ †ÖÖ´ÖÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ´ÖŸÖ ´ÖÖÓ›üŸÖÖÖÖ µÖÖ ¤üÖêÆüß
ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ ¹ý¯Ö×¾Ö“ÖÖ¸ü ¿ÖÖê¬Ö»ÖÖ †ÖÆêü.
"¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“µÖÖ †Öêú ÃÖÓ³ÖÖ¾µÖ ¿ÖŒµÖŸÖÖ ¸üÖ²Ö¾Ö»µÖÖ •ÖÖ‰úÖ ŸµÖÖŸÖæÖ Ö¾Öê ˆ¯Ö¯ÖÏúÖ¸ü •Ö´ÖÖ»ÖÖ µÖêŸÖÖŸÖ.
ˆ¤üÖÆü¸üÖÖ£ÖÔ - ú£Öê¯ÖÖÃÖæÖ »Ö‘Öã¢Ö´Ö ú£ÖÖ, ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ, úÖÓ¤ü²Ö¸üßŸÖæÖ ÖÓ›üÖŸ´Öú úÖ¤Óü²Ö¸üß, »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ‡. ŸÖ¸ü ú¬Öß
×³Ö®Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ“µÖÖ úÖÖ ‹ú´ÖêúÖÓŸÖ ×´ÖÃÖôæûÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ."10
‹ÖÖ¤üß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ú¿Öß †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ µÖêŸÖê, µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß“Öê ›üÖò. ‡Ó¤ãü´ÖŸÖß ¿Öê¾Ö›êü µÖÖÓ“Öê Æêü ×¾Ö¬ÖÖÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ×¾ÖÂÖµÖß ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê šü¸üŸÖê. úÖêÖŸµÖÖÆüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê †ÖÖ´ÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¹ý¯Ö¸ü“ÖÖê¾ÖºþÖ
ÆüÖêŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ‹ÖÖªÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öß ¹ý¯Ö¸ü“ÖÖÖ ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü šü¸ü×¾ÖµÖÖÃÖÖšüß
´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÖÔ šü¸üŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘Öãú£ÖÖ µÖÖ ¤üÖê Æüß ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»µÖÖÖÓŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö
¤üß‘ÖÔú£Öê“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖê µÖÖÃÖ ´Ö¤üŸÖ ÆüÖêŸÖê.
"úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾Ö »Ö‘Öãú£ÖÖ µÖÖÓ“µÖÖ ¤ü¸ü´µÖÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ¾Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ Æêü †ÖÖÖß ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ˆ³Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ.
»ÖÖÓ²Öß-¹Óý¤üßŸÖ ŸÖê ¯ÖãÂúôûÃÖê ÃÖÖ¸üÖê †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸÖ¸üß ÖÖ¾ÖÖÖãÃÖÖ¸ü ŸµÖÖÓ“µÖÖŸÖ ³Öê¤ü †ÃÖŸÖÖê ¾Ö †Ö¯ÖÖ¯Ö»µÖÖ ´Öæôû ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê
ÖãÖ¬Ö´ÖÔ ŸµÖÖÓÖß ‘ÖêŸÖ»Öê»Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ."11
úÖêÖŸµÖÖÆüß ú»ÖÖéúŸÖß´Ö¬µÖê •Öß¾ÖÖÖ“Öß ´Öæ»µÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. Æüß •Öß¾ÖÖÖ“Öß ´Öæ»µÖ ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“µÖÖ †Öú»ÖÖÖ´Ö¬ÖæÖ
¯ÖÏú™ü ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“µÖÖ †Öú»ÖÖÖ“Öß ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß ´ÖÖÓÓ›üÖß —ÖÖ»Öê»Öß †ÃÖŸÖê. "ÃÖ´ÖÖ•Ö
¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“Öê †Öú»ÖÖ ÆüÖ ú»ÖÖéúŸÖßŸÖß»Ö ¯ÖÏ´ÖãÖ ±ú¸üú †ÃÖ»µÖÖ´Öãôûê ú»ÖÖ¾ÖÓŸÖÖ»ÖÖ Æüê ÃÖÖ¸êü ¬ÖÖêúê ™üÖôæûÖ µÖÖ ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖú›êü
•ÖÖ¾Öê »ÖÖÖŸÖê. †Ö×Ö µÖÖ ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“Öê †Öêú ÓúÖÖê¸êü µÖÖÆüÖôûµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖ»ÖÖ †³µÖÖÃÖÖ“Öß, Ø“ÖŸÖÖÖ“Öß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ
†ÃÖŸÖê."12
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬ÖæÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê “ÖÖ¸ü ™ü¯¯Öê ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖŸê ÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ. µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ÃÖ×¾ÖÃŸÖ¸ü
“Ö“ÖÖÔ '´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏ¸ê üÖÖ ¾Ö Ã¾Öºþ¯Ö' µÖÖ ¯ÖãÃŸÖúÖ´Ö¬µÖê ³ÖÖ»Ö“ÖÓ¦ü Öê´ÖÖ›êü µÖÖÓÖß êú»Öß †ÖÆêü. "»Ö‘Öãú£ÖÖ, ¤üßü‘ÖÔú£ÖÖ,
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ¾Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ “ÖÖ¸ü ×Ö¸ü×Ö¸üÖóµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ ¹ý¯ÖÖ“µÖÖ †ÓÖÖÖê šü¸ü¾ÖŸÖÖ †Ö»Öê
¯ÖÖ×Æü•Öê."13 ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ †³µÖÖÃÖ êú»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖ“Öê “ÖÖ¸ü ¯ÖÏúÖ¸ü ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üŸÖÖÖÖ ú»ÖÖéúŸÖß“Öê
¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö †Ö¾Ö¿µÖú šü¸üŸÖÖŸÖ.
úÖêÖŸÖßÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ †Ö»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ŸÖß ¾ÖÖ“ÖúÖÓ´Ö¬µÖê Ã¾ÖŸÖ:“Öê Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö Ã£ÖÖÖ ×Ö´ÖÖÔÖ
ú¸üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ ú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“µÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ †Ö×Ö †Ö¿ÖµÖÖ´Ö¬ÖæÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ‘Ö™üú †×³Ö¾µÖŒŸÖ ÆüÖŸê Ö †ÖŸÖÖŸÖ.
9
ŸµÖÖ´Öãôêû ¯ÖÏŸµÖêú ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öê ´ÖÖÖ¾Öß ÃÖ´ÖÖ•ÖÖ´Ö¬µÖê †ÖµÖÃÖÖ¬ÖÖ¸üÖ ´ÖÆüŸ¾Ö †ÖÆêü. ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¤üÖêÆüß
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬ÖæÖ ¾µÖÖ¯Öú ´ÖÖÖ¾Öß •Öß¾ÖÖ ˆ»Ö‘Ö›üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¤üÖêÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖÖÓÖÖ µÖÖ¯Öîúß »Ö‘Öãú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü ¤üÖê Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ‡ÓÖÏ•Öß ¸üÖ•Ö¾Ö™üß¯ÖÖÃÖæÖ
´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ ¯Ö×¸ü×“ÖŸÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê ×Ö¤ü¿ÖÔÖÖÃÖ µÖêŸÖê. "»Ö‘Öãú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´Ö¸üÖšüßÖê
‡ÓÖÏ•Öß¯ÖÖÃÖæÖ ‘ÖêŸÖ»Öê."14
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖêü ¯Öãœüß»Ö úÖôûÖŸÖ ÃÖã¹ý —ÖÖ»ÖÖ.ü ŸµÖÖ´Öãôûê ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ
¥üÛÂ™üúÖêÖÖŸÖæÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß “Ö“ÖÖÔ úºþÖ ŸµÖÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. "»Ö‘Öãú£ÖÖ
†ÖÛÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ Æêü ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸ü •Ö¾Öôû“Öê ÖÖŸÖê ÃÖÖÓÖÖÖ¸êü ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü ‹ú¡Ö ²ÖÃÖÖÖ¸êü ¯ÖÏúÖ¸ü
ÆüÖêŸÖ. µÖÖ ¤üÖêÆüß •ÖÖê›ü¶ÖÓ´Ö¬µÖê Ã¯ÖÂ™ü ºþ¯Ö³Öê¤ü †ÖÆêü. ŸÖÖê ¯ÖãÃÖæÖ ™üÖúµÖÖú›êü †Ö•Ö“µÖÖ ´Ö¸üÖšüß ÃÖ´ÖßÖê“ÖÖ ú»Ö †ÖÆêü.
úÖ¸üÖ Æß ÃÖ´ÖßÖÖ »Ö‘Öãú£Öê¾Ö¸ü ¯ÖÖêÃÖ»Öß Öê»Öß †ÖÆêü. »Ö‘Öãú£ÖÖ ÆüÖ ú´Öß »ÖÖÓ²Öß“ÖÖ Ø“Ö“ÖÖêôûÖ ³ÖÖ×ÂÖú †¾ÖúÖ¿Ö
¯Öã¸ü¾ÖÖÖ¸üÖ, ‹úÃÖã¸üß †Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖŸÖæÖ Ã£Ö»ÖúÖ»ÖÖ“Öê ÃÖÓãú×“ÖŸÖ ´ÆüÖæÖ ŸÖß¾ÖÎ, ÃÖÓ¾Öê¤üÖ ¤êüÖÖ¸üÖ ¯ÖÏúÖ¸ü †ÖÆêü. ¤üß‘ÖÔú£ÖêŸÖ
»ÖÖÓ²Öß ¾ÖÖœüŸÖê, †¾ÖúÖ¿Ö ¾ÖÖœüŸÖÖê ŸÖ¸üß †Ö¿ÖµÖÃÖæ¡Ö ‹úÃÖã¸üß“Ö ¸üÖÆüŸÖê. »Ö‘Öãú£ÖÖ ¾Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ µÖÖ ¤üÖêÆüà¾Ö¸ü »ÖÖÓ²Öß“µÖÖ
ú´ÖÖ»Ö ´ÖµÖÖÔ¤üÖ †ÖÆêüŸÖ."15 †¿Öß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ´ÖŸÖê ´ÖÖÓ›üµÖÖ“Öê ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ´ÖÖêšêü úÖ¸üÖ ´ÆüÖ•Öê ´Ö¸üÖšüß †³µÖÖÃÖúÖÓÖß
¯ÖÏÖ¸Óü³Öß“µÖÖ †¾ÖÃ£ÖêŸÖ ²ÖÆãüŸÖÖÓ¿Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖà“ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»Öê»ÖÖ ÖÖÆüß. ¯Öãœüß»Ö úÖôûÖŸÖ
´ÖÖêš¶ü Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖ¾Ö¸ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öê. ŸµÖÖ´Öãôûê ¯Öãœüß»Ö úÖôûÖŸÖ ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖà“ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“µÖÖ
´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üµÖÖŸÖ µÖê‰ú »ÖÖÖ»ÖÖ.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ •ÖÖÖ×ŸÖú ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü ²Ö¸üÖ“Ö ¾ÖÖ¸üÃÖÖ »ÖÖ³Ö»Öê»ÖÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê µÖÖ
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ '¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ×ÖÙ´ÖŸÖßÖÓŸÖ¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÃÖã¹ý —ÖÖ»ÖÖ, Æüß ‹ú ×¾Ö¿ÖêÂÖ ˆ»»ÖêÖÖßµÖ ²ÖÖ²Ö
†ÖÆêü. †¾ÖúÖ¿ÖÖ“Öê ÃŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê»ÖÖ »ÖÖÖæ ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»Öê. ŸÖÃÖê“Ö ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö, »ÖÖÓ²Öß“µÖÖ ×ú´ÖÖÖ
´ÖµÖÖÔ¤üÖ µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ šü¸ü×¾ÖµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. "»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ †¾ÖúÖ¿ÖÖ“ÖÖ ŸÖ¸ü
×¾ÖÃŸÖÖ¸ü †ÃÖŸÖÖê“Ö. ¯ÖÖ †Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖ“Öê ¯Ö¤ü¸ü ¾ÖÖœüŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôûê Ã£ÖôûúÖôûÖ“µÖÖ ×´ÖŸÖß ¾ÖÖœüŸÖÖŸÖ. úÖ¤Óü²Ö¸üß ÊÖ ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ
†Ö¿ÖµÖÃÖã¡Öê ¾Ö ŸµÖÖÓ“Öê ¯Ö¤ü¸ü †Öêú †ÃÖŸÖÖŸÖ, ÊÖ´Öãôêû †¾ÖúÖ¿Ö ¯ÖÏ¤üßü‘ÖÔ ¾Ö ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖê. »Ö‘Öãú£ÖÖ-¤üß‘ÖÔú£ÖÖ
µÖÖÓ“µÖÖ ˆ»Ö™ü úÖ¤Óü²Ö¸üß¾Ö¸ü »ÖÖÓ²Öß“µÖÖ ×ú´ÖÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤ü †ÃÖŸÖÖŸÖ. ¾µÖÖ×´ÖÁÖ †Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖ´Öãôûê ÆüÖ †¾ÖúÖ¿Ö Ã£Öôû ¾Ö úÖô
10
µÖÖÓÖÖû ¾µÖÖ¯ÖæÖ ÊÖ¯Ö»Ößú›ü“Öê ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ÃÖæ“Ö¾ÖßŸÖ †ÃÖŸÖÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ÊÖ úÖ»ÖÖŸÖßŸÖ ÃÖæ“Öú¿ÖŒŸÖß´Öãôûê ×ŸÖ“ÖÖ †¾ÖúÖ¿Ö
×úŸÖßÆüß ´ÖÖêšüÖ †ÃÖæ ¿ÖúŸÖÖê."16 ³ÖÖ»Ö“ÖÓ¦ü Öê´ÖÖ›êü µÖÖÓÖßÆüß úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ ´ÖÖÓ›æüÖ ŸµÖÖ
´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ †ÖÆêü. ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ: úÖêÖŸµÖÖÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß
ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖÓÖß ‹ú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê »ÖÖÖ ÃÖÖÓ×ÖŸÖ»Öê †ÖÆêü. "¯ÖÏŸµÖêú ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖß»Ö ³ÖÖ×ÂÖú
†¾ÖúÖ¿ÖÖ“Öê ×ŸÖ“µÖÖ †Ö¿ÖµÖÖ¿Öß †ÃÖ»Öê»Öê ¯ÖÏ´ÖÖÖ Æêü ¾µÖ¾Ö”êû¤üú »ÖÖÖ šü¸üŸÖê."17 ´ÆüÖ•Öê“Ö ‹ÖÖªÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ
¯ÖÏúÖ¸ü šü¸ü×¾ÖŸÖÖÖÖ Øú¾ÖÖ ŸµÖÖ ÃÖÖÆüŸµÖéúŸÖß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ´ÖÖÓ›üŸÖÖÖÖ ³ÖÖ×ÂÖú †¾ÖúÖ¿Ö ÆüÖ ŸÖ¯ÖÖÃÖ»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê. ŸµÖÖ
´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ µÖêŸÖÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üüß µÖÖ ¾ÖÖ’û´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’û´ÖµÖÖ¿Öß †Ö¤üß ‘Ö¼ü †ÃÖê ÖÖŸÖê †ÖÆêü. Æêü ÖÖŸÖê †ŸÖæ™ü Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ“Öê
†ÖÆêü. ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ Æêü úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÖÔ †ÓÖ †ÖÆêü. Øú²ÖÆãÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß †ÖêôûÖ ×ŸÖ“µÖÖ ú£ÖÖ×²Ö•ÖÖ¾ÖºþÖ“Ö
ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. "úÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ´Ö¬µÖê ´ÖÖê›üÖÖ¸üÖ †ÃÖ»µÖÖÖê ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“µÖÖ µÖÖ
¯Ö¸Óü¯Ö¸êü¿Öß ŸµÖÖ“Öê ÖÖŸÖê ¯ÖæÖÔŸÖ: ŸÖã™ü»Öê»Öê ÖÖÆüß. †Öêú ¿ÖŸÖúÖÓ“Öß ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’ËûµÖÖ“µÖÖ ¯Ö¸Óü¯Ö¸êüú›æüÖ
•Öê Ã¾ÖßúÖ¸ü»Öê †ÖÆêü. †Ö×Ö Ö¾µÖÖ •ÖÖ×Ö¾ÖÖ¯ÖÖê™üß •Öê Ö¾µÖÖÖê ×Ö´ÖÖÔÖ êú»Öê †ÖÆêü. ŸµÖÖŸÖæÖ ×ŸÖ“Öê ¹ý¯Ö ‘Ö›üŸÖ Öê»Öê
†ÖÆêü."18 ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ Æêü úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÖÖÃÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê †ÃÖ»µÖÖ“Öê »ÖÖÖŸÖ µÖêŸÖê.
úÖ»Ö¯Ö¸üŸ¾Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ³Öæ×´ÖúÖ ²Ö¤ü»Öê»Öß ×¤üÃÖŸÖê. ´Ö¬µÖµÖãÖßÖ úÖôûÖŸÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê †¬µÖÖŸ´Ö¾Öé¢Öß ´ÖÖêšü¶Ö
¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ †ÖœüôæûÖ µÖêŸÖê. ³ÖŒŸÖß´Ö¬µÖê ŸÖ»»ÖßÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ³ÖŒŸÖ †Ö×Ö ¤êü¾ÖÖ“ÖÖ †Ö¿Öß¾ÖÖÔ¤ü ×´Öôû×¾ÖµÖÖÃÖÖšüß ŸÖôû´ÖôûÖÖ¸üÖ
³ÖŒŸÖ ÆÖü ×¾ÖÂÖµÖ ´Ö¬µÖµÖãÖßÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê †ÖœüôæûÖ µÖêŸÖÖê. Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ“µÖÖ úÖôûÖŸÖ †¬µÖÖŸ´Ö¾Öé¢Öß ²ÖÖ•Öæü»ÖÖ ¯Ö›æüÖ
¤êü¿Ö³ÖŒŸÖß“Öê ¾ÖÖ¸êü ¾ÖÖÆüæ »ÖÖÖ»Öê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬ÖæÖ ¤êü¿Ö ¯ÖÏ´ê Ö ¾µÖŒŸÖ ÆüÖê‰ú »ÖÖÖ»Öê. µÖÖ úÖôûÖŸÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ ¤êü¿Ö³ÖŒŸÖß“µÖÖ
•ÖÖ×Ö¾ÖÖ ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»µÖÖ. Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖÖÓŸÖ¸ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬ÖæÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö Ö¾Öê ×¾ÖÂÖµÖ, Ö¾µÖÖ •ÖÖ×Ö¾ÖÖ, Ö¾Öê ×¾Ö“ÖÖ¸ü ¾µÖŒŸÖ ÆüÖê‰ú
»ÖÖÖ»Öê. ×ÖÃÖÖÔ, ÃÖ´ÖÖ•Ö, ¯ÖÏê´Ö, Ã¡Öß •ÖÖ×Ö¾ÖÖ, ¯ÖÏ²ÖÖê¬ÖÖ µÖÖÃÖÖ¸üÖê †Öêú ×¾ÖÂÖµÖ µÖê‰ú »ÖÖÖ»Öê. Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖ´Öãôêû
×¿ÖÖÖÖ“ÖÖ ÆüŒú ÃÖ¾ÖÔ ÃŸÖ¸üÖŸÖß»Ö »ÖÖêúÖÓÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. ×¿ÖÖÖ ŸÖôûÖÖÖôûÖ¯ÖµÖÕÓŸÖ ¯ÖÖêÆü“Öæ »ÖÖÖ»Öê. ŸµÖÖ´Öãôêû ¤ü×»ÖŸÖ
†Ö×Ö ÖÏÖ´ÖßÖ ³ÖÖÖÖŸÖß»Ö ¾µÖŒŸÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ¯Ö¸üÖ›ü¯ÖÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü ´ÖÖÓ›æü »ÖÖÖ»ÖÖ. ú£ÖÖ, úÖ¤Óü²Ö¸üß,
11
ÖÖ™üú, ú×¾ÖŸÖÖ, †ÖŸ´Ö“Ö×¸ü¡Ö, »Ö×»ÖŸÖ »ÖêÖÖ µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ×»Ö×Æü»µÖÖ •ÖÖ‰ú
»ÖÖÖ»Öê. †Ö•Ö¯ÖµÖÕŸÖ ¤ãü»ÖÔ×ÖŸÖ †ÃÖ»Öê»ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖµÖ ¾µÖŒŸÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ ÆüÖê‰ú »ÖÖÖ»ÖÖ. †ÖÓŸÖ ¤ãü:Öê, ³ÖÖ¾ÖÖÖ,
×¾Ö“ÖÖ¸ü ×ÖÙ³Ö›ü¯ÖÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖæÖ ´ÖÖÓ›ü»Öê •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»Öê. ŸÖôûÖÖÖôûÖŸÖß»Ö ¾µÖŒŸÖß ÃÖã¨üÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ×»ÖÆæü »ÖÖÖ»ÖÖ.
‹ÖÖ¤üÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ¾ÖÖ’û´ÖµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖ´Ö¬µÖê ¤üÖÖ»Ö —ÖÖ»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ¾Ö¸ü ´ÖÖêšü¶Ö
¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ “Ö“ÖÖÔ ÆüÖêŸÖê. “Ö“Öì“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ ×™üúÖ ¯ÖÏ×ŸÖ×™üúÖÆüß ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öê ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ŸÖ¯ÖÖÃÖæÖ ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ¿ÖÖê¬Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. "ãúšü»µÖÖÆüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß
×ÖúÖê¯Ö ¾ÖÖœü ÆüÖêµÖÖÃÖÖšüß ×™üúÖ-¯ÖÏ×ŸÖ×™üúÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß ³Öæ×´ÖúÖ ²Ö•ÖÖ¾ÖŸÖê. ¾ÖêÖóµÖÖ †Öã³Ö¾ÖÖ“Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ Æêü ¯ÖÖ¸Óü¯ÖÖ×¸üú
“ÖÖîú™üßŸÖ ²ÖÃÖŸÖ ÖÖÆüß. ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ ¾ÖêÖôêû úÖœæüÖ ŸµÖÖ“µÖÖ ¾Öî×¿Ö™ü¶ÖÓ“Öê ´Öã»µÖ´ÖÖ¯ÖÖ ú¸üÖê µÖÖŸÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öß
ÆüÖÖß ÖÃÖæÖ, Æüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ÃÖ´Öé¨ü ú¸üÖÖ¸üß éú¢Öß †ÖÆêü."19
†Ö¬Öã×Öú ×¾Ö“ÖÖ¸üÃÖ¸ü×Ö¿Öß ¾µÖŒŸÖß“ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö †Ö»µÖÖ´Öãôûê Ö¾Öê Ö¾Öê ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖæÖ ´ÖÖÓ›ü»Öê •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»Öê.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ×Ö×´Ö¢ÖÖÖê †Öêú Ö¾Öê ×¾ÖÂÖµÖ ¾µÖŒŸÖ ÆüÖê‰ú »ÖÖÖ»Öê. úÖôûÖ“µÖÖ †Öê‘ÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ²Ö¤ü»Ö ÆüÖŸê Ö
†ÃÖŸÖÖŸÖ. úÖ¸üÖ úÖ»Ö¯Ö×¸üÛÃ£ÖŸÖß“Öê ¯Ö›üÃÖÖ¤ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß¾Ö¸ü ˆ´Ö™üŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ×¾Ö¿ÖêÂÖ ´ÆüÖ•Öê ŸÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß
ŸµÖÖ úÖôûÖ“ÖÖ ÃÖ¾ÖÖì¢Ö´Ö ¯Öã¸üÖ¾ÖÖ ÆüÖê‰úÖ •ÖÖŸÖê. ¯ÖÏŸµÖêú ÃÖÖ×ÆüŸµÖéú¢Öß»ÖÖ ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú †Ö×Ö ŸÖÖŸ¾Ößú †¿Öß ¤üÖêÖ
´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß †ÓÖê »ÖÖ³Ö»Öê»Öß †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß •Ö›üÖ‘Ö›üÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖã¬ÖÖ
•ÖÖê¿Öß µÖÖÓ“Öê ´ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêµÖÖÃÖÖ¸üÖê †ÖÆêü. "¯ÖÏŸµÖêú ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú †Ö×Ö ŸÖÖŸ¾Ößú †¿Öß ¤üÖêÖ
†ÓÖê †ÃÖŸÖÖŸÖ. Æüß ¤üÖê Ö †ÓÖê ÃÖŸÖŸÖ ¯Ö¸üÃ¯Ö¸üÖÓ“Öß •Ö›üÖ‘Ö›üÖ ú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ´ÆüÖ•Öê“Ö ‹ÖÖªÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ
×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêÖÖ·µÖÖ †Öêú ÃÖÖ×ÆüŸµÖéú¢Öß †Ö×Ö ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“µÖÖ †ÖÁÖµÖÖÖê †ÖúÖ¸üŸÖ •ÖÖÖÖ¸üß ŸµÖÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ŸÖÖŸ¾Ößú ÃÖÓú»¯ÖÖÖ µÖÖ ¤üÖê Æüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖßÖ úÖ»ÖÖî‘ÖÖŸÖ ¯Ö¸üÃ¯Ö¸üÖ¾Ó Ö¸ü ÃÖŸÖŸÖ ÃÖÓÃúÖ¸ü ú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ."20
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖæÖ ²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß ×Ö¾Öê¤üÖ ¯Ö¨üŸÖßÖê ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü
‘Öê‰úÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß êú»Öß •ÖÖŸÖê. †Ö×Ö ŸµÖÖŸÖæÖ“Ö ‹ÖÖ¤üÖ ×¾ÖÂÖµÖ †×³Ö¾µÖŒŸÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ú£ÖÖ †Ö×Ö
úÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü ¤üÖêÆüß ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ºþ¯Ö²ÖÓ¬ÖüÖ¾ÖºþÖü Ã¯ÖÂ™ü¯ÖÖê ¾ÖêÖôêû ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. †¾ÖúÖ¿Ö, Ã£ÖôûúÖôû,
¾µÖÖ×´ÖÁÖ †Ö¿ÖµÖÃÖæ¡Ö Æêü ‘Ö™üú ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖÓ¤ü²Ö¸üß“µÖÖ ¾ÖêÖôêû¯ÖÖÖÃÖÖšüß †×ŸÖ¿ÖµÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê †ÖÆêüŸÖ. ú£ÖÖ µÖÖ
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê »Ö‘Öãú£ÖÖ †Ö×Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ µÖÖ ¤üÖê Æüß ÃÖÓ »¯ÖÖÖÓ“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü¾ÖÓŸÖÖÖß, †³µÖÖÃÖúÖÓÖß Ã¯ÖÂ™ü
êú»Öê †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘Öãú£ÖÖ µÖÖ ¤üÖêÖ ú£Öê“µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖß»Ö ³Öê¤ü †ÖŸÖÖ Ã¯ÖÂ™ü —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü. µÖÖ
¤üÖêÆüß ÃÖÓú»¯ÖÖÖÓ¾Ö¸ü †Öêú ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß †Ö¯Ö»Öß Ã¯ÖÂ™ü ³Öæ×´ÖúÖ ¾µÖŒŸÖ êú»Öß †ÖÆêü. ¯ÖÖ¿“ÖÖŸµÖ ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß
12
¤êüÖß»Ö µÖÖ¾Ö¸ü ³ÖÖÂµÖ êú»Öê †ÖÆêü. »Ö‘Öãú£Öê“Öß ¾µÖÖµÖÖ Ã¯ÖÂ™ü êú»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ¤üß‘ÖÔú£Öê“Öß ¾µÖÖµÖÖ ŸÖµÖÖ¸ü ú¸üµÖÖ“Öß
Ö¸ü•ÖÆüß ¯Ö›üŸÖ ÖÖÆüß. †ÃÖê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ¤üß‘ÖÔú£Öê»ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘Öãú£Öê»ÖÖ ¾ÖêÖ¾ÖêÖôêû ×ÖúÂÖ »ÖÖÖæ ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê
†ÖÆêŸÖü. ŸµÖÖ ×ÖúÂÖÖ¾ÖºþÖ µÖÖ ¤üÖêÆüß ÃÖÓú»¯ÖÖÖÓ“ÖÖ †ÖéúŸÖß²ÖÓ¬Ö Ã¯ÖÂ™ü ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †ÖÆêü.
‹ÖÖ¤üß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ¤üÖÖ»Ö ÆüÖêŸÖÖÖÖ ú»ÖÖ¾ÖÓŸÖÖ“Öß †Öã³ÖæŸÖß, †¯Ö×¸üÆüÖµÖÔŸÖÖ, ×ÖÙ´ÖŸÖß´Ö¬Öß»Ö
ˆŸÃ±æúŸÖÔŸÖÖ, •Öß¾ÖÖÖú›êü ¯ÖÖÆüµÖÖ“Öß ¥üÂ™üß µÖÖ ‘Ö™üúÖÖÖ ²Ö¸êü“Ö ´ÖÆü¢¾Ö †ÃÖŸÖê. ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ µÖÖ ‘Ö™üúÖ¾Ö¹ýÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ×ÖÛ¿“ÖŸÖß ú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê.
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê †×»Öú›ü“µÖÖ úÖÆüß ¾ÖÂÖÖÔ¯ÖÖÃÖæÖ ²Ö¸üÖ“Ö ÖÖêÓ¬Öôû ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü. ¯ÖÏÖ¸Óü³Öß“µÖÖ
†¾ÖÃ£ÖêŸÖ ¤üß‘ÖÔú£Öê¾ÖºþÖ †Ö×Ö »Ö‘Öãú£Öê¾ÖºþÖ ²Ö¸êü“Ö ¾ÖÖ¤ü-×¾Ö¾ÖÖ¤ü, ´ÖŸÖ-´ÖŸÖÖÓŸÖ¸êü ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öß. †Ö×Ö ¿Öê¾Ö™üß µÖÖ
¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ“ÖÖ ºþ¯Ö²ÖÓ¬Ö ×ÖÛ¿“ÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ †ÖŸÖÖ Ö¾µÖÖÖê ¾ÖÖ¤ü ÃÖãºþ —ÖÖ»ÖÖ
†ÖÆêü. ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †¿Öß úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ×¾Ö³ÖÖÖÖß ÃÖã¹ý —ÖÖ»Öß †ÖÆêü. Ö¸êü ŸÖ¸ü ÆüÖ ¾ÖÖ¤ü ÆüÖêµÖÖ“Öê
úÖÆüß úÖ¸üÖ ÖÖÆüß. ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖß“µÖÖ †¾ÖÃ£ÖêŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ´ÆüÖÖ¾Öê úß úÖµÖ? †ÃÖÖ ¯ÖÏ¿Ö ˆ³ÖÖ
êú»ÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»ÖÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ¤üß‘ÖÔú£ÖêÃÖÖšüß šü¸ü×¾ÖµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ×ÖúÂÖ Æêü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ »ÖÖÖæ ¯Ö›üŸÖ Ö¾ÆüŸÖê.
ŸµÖÖ´Öãôêû ×ŸÖ»ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖæÖ“Ö †ÖêôûÖ»µÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»Öê. ¯Öãœêü úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ×ÖúÂÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ »ÖÖÖæ ¯Ö›üŸÖ
Ö¾ÆüŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖ´ÖßÖúÖÓÖß µÖÖ ¤üÖêÆüß ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÃÖãºþ êú»ÖÖ. ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß
µÖÖ´Ö¬Öß»Ö ±ú¸üú 'ÃÖÖ×ÆüŸµÖ †¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸'ü µÖÖ ÖÏÓ£ÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß µÖÖÓÖß Ã¯ÖÂ™ü êú»ÖÖ †ÖÆêü. "Öª
ú£ÖÖŸ´Öú ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê úÖÆüß ˆ¯Ö¯ÖÏúÖ¸üÆüß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖŸÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß Øú¾ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ Æêü ¯ÖÏ´ÖãÖ
ÆüÖŸê Ö. ´ÖÖ¡Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ Æüß ¯ÖÏúÖ¸üÖÖê ú£ÖÖ †ÃÖ»µÖÖÖê ×ŸÖ“Öß ÃÖÓ‘Ö™üÖÖ ú£Öê¯ÖÏ´ÖÖÖê ‹úëú¦üß, ‹úÃÖÓ‘Ö, ‹úÖŸ´Ö †ÃÖŸÖê.
µÖÖ‰ú»Ö™ü úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ Æüß †ÖúÖ¸üÖÖê ¤üß‘ÖÔú£Öê¿Öß ŸÖã»ÖÖßµÖ †ÃÖæ ¿ÖúŸÖê. ´ÖÖ¡Ö ¯ÖÏúÖ¸Öü“µÖÖ ¥üÂ™üßÖê ŸÖß ×³Ö®Ö †ÃÖŸÖê.
úÖ¸üÖ ŸµÖÖŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ²ÖÆæüúë ¦üßŸ¾Ö ¬Ö´ÖÔ †ÃÖŸÖÖê,"21
¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ±ú¸üú Ã¯ÖÂ™ü ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ŸµÖÖÓ“ÖÖ †Ö¾ÖÖúÖ, ×¾ÖÂÖµÖ ´ÖÖÓ›ü Öß, †Ö¿ÖµÖÃÖã¡Öê,
ú£ÖÖÖúÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß, ºþ¯Ö²ÖÓ¬Ö, ‘ÖÖ™ü µÖÖÃÖÖ¸üÖê †Öêú ‘Ö™üú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê šü¸üŸÖÖŸÖ. ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ
¾Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“ÖÖ ±ú¸üú »ÖÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ¾ÖêÖôûß †ÖêôûÖ úºþÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖêŸÖê. 'ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê
†¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸'ü µÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ ÖÏÓ£ÖÖ´Ö¬µÖê ˆÂÖÖ ÆüÃŸÖú µÖÖÓÖß ´Æü™ü»Öê †ÖÆêü úß,"úÖ¤Ó²ü Ö¸üß •µÖÖ ¯Ö×¸ü´ÖÖÖÖÓ“ÖÖ
ˆ¯ÖµÖÖêÖ ú¸üŸÖê, ŸµÖÖÓ“ÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖÆüß úºþ ¿ÖúŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã µÖÖ †Öêú×¾Ö¬Ö ¯Ö×¸ü´ÖÖÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÖú»µÖÖÖê ˆ¯ÖµÖÖêÖ
êú»µÖÖÃÖ ¤üß‘ÖÔú£Öê“Öß úÖ¤Óü²Ö¸üß“Ö ÆüÖêŸÖê. ´ÆüÖæÖ ¤üß‘ÖÔú£Öê“ÖÖ ú»Ö êú¾Öôû úÖÆüß ¯Ö×¸ü´ÖÖÖÖÓ“ÖÖ £ÖÖê›üÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸üÖÓ Öê ˆ¯ÖµÖÖêÖ
13
ú¸üµÖÖú›êü †ÃÖŸÖÖê."22
úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ´Ö¬µÖê †×»Öú›ü“µÖÖ úÖôûÖŸÖ ²Ö¸üÖ“Ö ²Ö¤ü»Ö —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü. †×»Öú›êü ¤üß‘ÖÔ»ÖêÖÖÖ´Ö¬µÖê
»ÖêÖú †›üæúÖ Ö ¯Ö›üŸÖÖ ŸÖÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßú›êü ¾ÖôûŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. ú´Öß †Ö¿ÖµÖÖŸÖæÖ ´ÖÖêšüÖ ×¾ÖÂÖµÖ ¾µÖŒŸÖ ú¸üµÖÖ“ÖÖ
¯ÖÏµÖŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ×Ö×´Ö¢ÖÖÖê ÆüÖêŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖ †ÖÆêü. ÖÏÖ´ÖßÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¯ÖÏÖŸÓ ÖÖŸÖ ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö·µÖÖÓ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÖ ²Ö¸êü“ÖÃÖê
ú´Öß ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ŸµÖÖ ŸÖã»ÖÖêŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÖ •ÖÖÃŸÖ ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ›üÖò. Æü×¸ü¿“ÖÓ¦ü £ÖÖê¸üÖŸÖ µÖÖÓÖß
†Ö¯Ö»µÖÖ 'úÖ¤Óü²Ö¸üß×¾ÖÂÖµÖß' µÖÖ ÖÏÓ£ÖÖŸÖ ´ÖÖÓ›ü»Öê»Öß ³Öæ×´ÖúÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß šü¸üŸÖê. "‹úÖ ²ÖÖ•Öã»ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ †ÖúÖ¸ü
¾ÖÖœüŸÖÖê †ÖÆêü ŸÖ¸ü ¤ãüÃÖ·µÖÖ ²ÖÖ•Öã»ÖÖ »Ö‘ÖËãúÖ¤Óü²Ö·µÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖ¾Ö¸ü ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ."23 £ÖÖê¸üÖÓŸÖÖ“µÖÖ
³Öæ×´Öêú¾ÖºþÖ †×»Öú›êü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÖ ¾ÖÖœü»µÖÖ“Öê Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê.
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß ÃÖÓ¤³ÖÖÔŸÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖß¯ÖÖÃÖæÖ“Ö ´ÖŸÖ³Öê¤ü †ÖÆêüŸÖ. '¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ
úÖ¤Óü²Ö¸üßÖÓŸÖ¸ü ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê '»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß' µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü êú»ÖÖ •ÖÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖÖê ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖß»Ö
¾ÖÖ¤ü ÃÖÓ¯ÖãÂ™üÖŸÖ †ÖÖÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. »Ö‘Öãú£ÖÖ, ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ, úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“Öê ºþ¯Ö²ÖÓ¬Ö,
ÃÖÓú»¯ÖÖÖ, †Ö¿ÖµÖÃÖæ¡Ö †Ö×Ö ú£ÖÖÖúÖ“ÖÖ †Ö¾ÖÖúÖ ¿ÖÖê¬ÖÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖÃÖÖšüß Ö¸ü•Öê“Öê —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß
ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üµÖÖÃÖÖšüß úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ Öê´ÖúÖ ‘ÖÖ™ü Ã¯ÖÂ™ü ú¸üÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. ¯ÖÏÖ¸Óü³Öß“µÖÖ †¾ÖÃ£ÖêŸÖ ¤üß‘ÖÔ
ú£ÖÖÖú †Ö×Ö •ÖÖÃŸÖß“µÖÖ ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÖÖÖ»Öê •ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖê. µÖÖ ³Öæ×´Öêú´Öãôêû
¤üß‘ÖÔú£Öê´Ö¬Öß»Ö †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬Öß»Ö ¾ÖÖ¤ü ÃÖÓ¯ÖãÂ™üÖŸÖ †Ö»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ŸÖÖê ¾ÖÖ¤ü •Ö¸üß ÃÖÓ¯Ö»ÖÖ ŸÖ¸üß µÖÖ ¾ÖÖ¤üÖ»ÖÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÖê ¯ÖãÆüÖ ÖŸÖ¯ÖÖÖß ‘ÖÖŸÖ»Öê †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öß ÖÖÃÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê »ÖÖÖŸÖ ‘Öê‰úÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ †ÖéúŸÖß²ÖÓ¬Ö ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üµÖÖ“Öß Ö¸ü•Ö ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öß †ÖÆêü. "×¾Ö¿ÖÖ»Ö •Öß¾ÖÖ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖÖŸÖ ¾µÖŒŸÖßÖŸÖ
ÃÖß´ÖÖ¸êüÂÖê¯ÖÖ¿Öß ÃÖÓ¯ÖÖÖ¸êü •Öê †ÖŸ´Ö×ÖÂšü †Öã³Ö¾Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ, †ÃÖê •Öê ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ †ÃÖŸÖÖŸÖ, úß •Öê ¾µÖŒŸÖß ¯Öã¸üŸÖê ´ÖµÖÖÔ¤üßŸÖ
†ÃÖŸÖÖŸÖ, ŸÖÃÖê“Ö ŸµÖÖÓ“Öß ˆ¢Ö¸êü Æüß ŸµÖÖÓ“µÖÖ ¯Öæ¸üŸÖß“Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸÖê ÃÖÓ¯ÖŸÖÖŸÖÆüß ¾µÖŒŸÖßÖŸÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü. ŸµÖÖ •Öß¾ÖÖÖÖã³Ö¾ÖÖÓ“ÖÖ
¾Öê¬Ö ‘ÖêÖÖ¸üß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖŸÖê. ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ •µÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÖê ¤üß‘ÖÔ †ÃÖæÖÆüß ú£ÖÖ †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÃÖã¨üÖ
»Ö‘Öã †ÃÖæÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖŸÖê. ‹úÃŸÖ¸üßµÖŸÖÖ ÆüÖ ×ŸÖ“ÖÖ ¬Ö´ÖÔ, ¯Öà›ü †ÖÆêü, †ÃÖê ´ÆüÖŸÖÖ µÖêŸÖê. "24
úÖ¤Ó²ü Ö¸üßÃÖÖšüß ´ÖÖêšüê ú£ÖÖÖú †Ö¾Ö¿µÖú †ÃÖŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ±úÖ¸ü ´ÖÖêšü¶Ö ú£ÖÖÖúÖ“Öß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ
ÖÃÖŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸ü ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ß»Öü ú£ÖÖÖú ÃÖÖúÖ¸üŸÖÖÖÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖßÃÖÖšüß
†Öêú ¾µÖÛŒŸÖ¸êüÖÖ †Ö¬ÖÖ¸üÖ»ÖÖ ‘ÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖê. †Ö×Ö ŸµÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ×Ö¾Ö›ü»Öê»µÖÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öê ÃÖÓ¯ÖæÖÔ •Öß¾ÖÖ×“Ö¡ÖÖ
ÃÖÖúÖ¸üŸÖ †ÃÖŸÖÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÖÖ¡Ö †Ö¾Ö¿µÖú ŸÖê¾Öœü¶Ö ¯ÖÖ¡ÖÖ¾Ö¸ü“Ö †Ö¿ÖµÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß ú¸üŸÖê. †Ö×Ö ŸµÖÖ ´ÖÖê•ÖŒµÖÖ
14
¯ÖÖ¡ÖÖŸÖæÖ“Ö ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öê Ã¯ÖÂ™üßú¸üÖ ú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê ú´Öß †Ö¿ÖµÖÖŸÖæÖ ±úÖ¸ü ´ÖÖêšüÖ ×¾ÖÂÖµÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÖÖÓ›üŸÖê.
¯ÖÖ¡ÖÖÓ“Öß ÖãÓŸÖÖÖãÓãŸÖ ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê —ÖÖ»Öß †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ú£ÖÖÖú ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêÖê †¾Ö‘Ö›ü
•ÖÖŸÖê. ŸµÖÖ ŸÖã»ÖÖêŸÖ ±úÖ¸ü¿Öß ÖãÓŸÖÖÖãÓŸÖ ÖÃÖ»µÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘µÖÖµÖ»ÖÖ ÃÖÖê¯Öß •ÖÖŸÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬Öß»Ö ³Öê¤ü Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ ²Ö·µÖÖ“Ö¾ÖêôûÖ ×¾Ö¿ÖÖ»Ö
•Öß¾ÖÖ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ´ÖÖÓ›üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ú£ÖÖÖúÖ»ÖÖ ¤üß‘ÖÔ ú¸üµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏµÖÖê•ÖÖÖŸÖæÖ Öê´ÖúÖ ×¾ÖÂÖµÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ
²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ ×ÖÃÖ™ü»Öê»ÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. ²Ö·µÖÖ“Ö úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ Öê´ÖúÖ •Öß¾ÖÖ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ¿ÖÖê¬ÖµÖÖŸÖ †¯ÖµÖ¿Öß šü¸ü»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ.
¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖßÃÖÖšüß ¯ÖÏÃÖÓÖÖÖã¹ý¯Ö ¯ÖÖ¡Ö ŸÖµÖÖ¸ü êú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. †Ö×Ö ŸµÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖ´Öãôêû ´Öãôû ú£ÖÖÖú ²ÖÖ•Öæ»ÖÖ“Ö
¯Ö›üŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖê. úÖÆüß ´ÖÖê•ÖŒµÖÖ“Ö úÖ¤Óü²Ö·µÖÖÓÖÖ µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ µÖ¿Ö †Ö»Öê †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ †ÃÖê
±úÖ¸üÃÖê ‘Ö›üŸÖ ÖÖÆüß. ´ÖÖê•ÖŒµÖÖ“Ö ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“Öß µÖÖê•ÖÖÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû †Ö×Ö ŸÖê¾Öœü¶Ö“Ö ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ‘Öê¾ÖæÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ
×ÖÙ´ÖŸÖß ú¸üÖµÖ“Öß †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ×¾ÖÂÖµÖÖ»ÖÖ ¬ÖºþÖ“Ö ú£ÖÖÖú †Ö×Ö †Ö¿ÖµÖ ¾µÖŒŸÖ ÆüÖêŸÖÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¾µÖŒŸÖß ÃÖÖ¯ÖêÖŸÖŸÖÖ ÖÃÖŸÖê. ‹ÖÖªÖ ÖÖµÖúÖ“Öß ¾ÖÖ™üÖÖ¸üß úÖ¤Óü²Ö¸üß ´Öã»ÖŸÖ: †Öêú ¾µÖŒŸÖß“Öê,
ÃÖ´ÖÖ•ÖÖ“Öê •Öß¾ÖÖ †¬ÖÖê¸üê×ÖŸÖ ú¸üŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê ŸÖß ‹úÖ ¾µÖŒŸÖß¯Öã¸üŸÖß ´ÖµÖÖÔ¤üßŸÖ Ö ¸üÖÆüŸÖÖ •Öß¾ÖÖÖ“Öê ±úÖ¸ü ´ÖÖêšüê Öê¡Ö±úôû
´ÖÖÓ›üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ ú¸üŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû †Öã³Ö¾ÖÖÓ“Öê ëú¦ü ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö×¸üÖÖ´Öß ‹ÖÖ¤üÖ ×¾ÖÂÖµÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †Ö¿ÖµÖÖŸÖ
²ÖÖÓ¬ÖÖê †¾Ö‘Ö›ü ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖŸÖæÖ“Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ×¾Ö¿ÖÖ»Ö ºþ¯Ö ¬ÖÖ¸üÖ ú¸üÖ¾Öê »ÖÖÖŸÖê. "úÖ¤Óü²Ö¸üß ‹úÖ ¾µÖŒŸÖß¯Öã¸üŸÖß
´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¸üÖÆüŸÖ ÖÖÆüß. úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ •Öê ÃÖÖÓÖÖµÖ“Öê †ÃÖŸÖê, ŸµÖÖ“Öê Öê¡Ö±úôû †×¬Öú ´ÖÖêšêü †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû †Öêú
†Öã³Ö¾ÖÖÓ“Öß ëú¦ü, ŸµÖÖÓ“Öß Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ¾ÖÖœü, ŸµÖÖÓÖÖ ‹úÖ ÃÖã¡ÖÖŸÖ »ÖêÖúÖÖê ²ÖÖÓ¬ÖÖê †Ö×Ö ŸµÖÖŸÖæÖ ¾µÖÖ¯Öú •Öß¾ÖÖ¤ü¿ÖÔÖ,
•Öß¾ÖÖ³ÖÖÂµÖ ¾µÖŒŸÖ ú¸üÖê †ÃÖê ×¾Ö¿ÖÖ»Ö ºþ¯Ö ´ÖÖêšü¶Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê †ÃÖŸÖê."25
úÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖÖú Æü¾Öê †ÃÖŸÖê, ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß »ÖÆüÖÖ ú£ÖÖÖúÖ¾Ö¸ü“Ö ˆ³Öß ¸üÖÆüŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
†Öã³Ö¾ÖÖÓ“Öß ëú¦ü ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôûê †Ö¿ÖµÖ †Ö×Ö ×¾ÖÂÖµÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ÆüÖŸê ÖÖê. •Öß¾ÖÖ¤ü¿ÖÔÖ, •Öß¾ÖÖ³ÖÖÂµÖ µÖÖ¾Ö¸üÆüß
´ÖµÖÖÔ¤üÖ †Ö»Öê»µÖÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ×¾Ö¿ÖÖ»Öºþ¯Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ¬ÖÖ¸üÖ ú¸üÖ¾ÖµÖÖ“Öê ÖÃÖŸÖê“Ö. »Ö‘ÖãŸÖÖ Æêü ×ŸÖ“Öê ÖÖÃÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê
†ÃÖ»µÖÖ´Öãôûê ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †¾ÖÖŒµÖÖ¾Ö¸ü“Ö ú£ÖÖÖúÖ“ÖÖ ‘ÖÖ™ü £ÖÖ™ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. Ö·µÖÖ †£ÖÖÔÖê •Öß¾ÖÖÖ“µÖÖ ‹ÖÖªÖ ‘Ö™üÖê¾Ö¸ü,
¯ÖÏÃÖÓÖÖ¾Ö¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ¯ÖÏúÖ¿Ö ™üÖúµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ ú¸üŸÖê, ŸÖ¸ü •Öß¾ÖÖÖ“µÖÖ †Öêú ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ¾Ö¸ü ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß
¯ÖÏúÖ¿Ö ™üÖúŸÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖß»Ö †Ó×ŸÖ´Ö ™ü¯¯ÖÖ †ÖÆêü. "¯ÖÏÖ“ÖßÖ úÖôûÖ¯ÖÖÃÖæÖ †Ö»Öê»µÖÖ ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öê“Ö
úÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü ‹ú ×¾Öú×ÃÖŸÖ ¾Ö †Ö¬Öã×Öú ºþ¯Ö †ÖÆêü, †ÃÖê ´ÖÖÖ»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê"26 ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖÖ»Ö
15
¯Ö™ü ˆ³ÖÖ ú¸üŸÖÖÖÖ ±úÖ¸ü ´ÖÖêšüÖ úÖ»ÖÖÓ›ü ¾µÖŒŸÖ ÆüÖŸê ÖÖê. ¾µÖŒŸÖß²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö ÃÖ´ÖÖ•ÖÖ“Öê †¯Ö×¸üÆüÖµÖÔ ×“Ö¡ÖÖ êú»Öê •ÖÖŸÖê.
ÃÖÖ´ÖÖ×•Öú, ¸üÖ•ÖúßµÖ, ¬ÖÖÙ´Öú, ÃÖÖÓÃéúŸÖßú, †ÖÙ£Öú µÖÖÃÖÖ¸üÖê ÃÖ¾ÖÔ Öê¡Ö ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß ¾µÖÖ¯ÖµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ ú¸üŸÖê.
´ÖÖ¡Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖÖ»Ö¯Ö™ü µÖêŸÖ ÖÃÖ»µÖÖ´Öãôêû úÖ¤Óü²Ö¸üß‹¾Öœü¶Ö ×¾Ö¿ÖÖ»Ö Öê¡ÖÖ¯ÖµÖÕŸÖ ŸÖß ¯ÖÖêÆü“ÖŸÖ
ÖÖÆüß. êú¾Öôû ¾µÖÛŒŸÖ¸êüÖÖÓ“µÖÖ •Öß¾ÖÖÖ“Öê, †Öã³Ö¾ÖÖ“Öê ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ×“Ö¡ÖÖ †Ö×Ö •Öß¾ÖÖ¯Ö™ü ˆ»Ö‘Ö›üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ
•ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ †Öã³Ö¾Ö, •Öß¾ÖÖ, ×¾ÖÂÖµÖ, †Ö¿ÖµÖ, ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖ, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß µÖÖ ²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö
´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ú£ÖÖÖú †ÃÖ»µÖÖ´Öãôûê ×¾ÖÂÖµÖÖÓ“µÖÖ ‘ÖÖ™üÖ»ÖÖ †¾ÖúÖ¿ÖÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ¹ý¯Ö³Öê¤ü Ã¯ÖÂ™ü ú¸üŸÖÖÖÖ '†¾ÖúÖ¿Ö' ÆüÖ ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ´Öã§üÖ ×Ö¤ü¿ÖÔÖÖÃÖ
µÖêŸÖÖê. µÖÖ †¾ÖúÖ¿ÖÖ¾ÖºþÖ“Ö ú£ÖÖÖúÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê. †Ö×Ö ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ú¿ÖÖ»ÖÖ ´ÆüÖÖµÖ“Öê
†Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß úü¿ÖÖ»ÖÖ ´ÆüÖÖµÖ“Öê? µÖÖ ¯ÖÏ¿ÖÖ“Öê ˆ¢Ö¸ü ÃÖÆü•Ö ¿ÖÖê¬ÖŸÖÖ µÖêŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ×¾Ö¿ÖÖ»Ö ´ÖÖÖ¾Öß
•Öß¾ÖÖÖ“Öê ¾Öê¬Ö »ÖÖÖ»Öê»Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ‹úÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ †Öã³Ö¾ÖÖ“Öê ¾Öê¬Ö »ÖÖÖ»Öê»Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö
µÖÖ ¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ú£ÖÖÖúÖ“Öß †Ö×Ö †¾ÖúÖ¿ÖÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ˆ‘Ö›ü ÆüÖêŸÖê. •Öß¾ÖÖÖ“µÖÖ ‹úÖ ™ü¯¯µÖÖ¾Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿Ö
™üÖúŸÖÖÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ †¾ÖúÖ¿Ö »ÖÆüÖÖ ÆüÖêŸÖÖê ŸÖ¸ü •Öß¾ÖÖÖ“µÖÖ ²ÖÆã×¾Ö¬Ö †ÓÖÖ¾Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿Ö ™üÖúŸÖÖÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ
†¾ÖúÖ¿Ö ´ÖÖêšüÖ ÆüÖŸê ÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß •ÖÖÃŸÖßŸÖ •ÖÖÃŸÖ ¤üß›ü¿Öê ¯ÖéÂšüÖ¯Ó ÖµÖÕŸÖ ¯ÖÖêÆü“ÖŸÖê ŸÖ¸ ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß Æüß Æü•ÖÖ¸ü
¯ÖéÂšüÖÓ¯ÖêÖÖÆüß †×¬Öú ¯ÖéÂšüÃÖÓµÖê¯ÖµÖÕŸÖ †ÃÖŸÖê. 'µÖµÖÖŸÖß', '´ÖéŸµÖãÓü•ÖµÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ ²Ö·µÖÖ“Ö ¤üß‘ÖÔ †ÖÆêüŸÖ, ŸÖ¸ü ¸üÖÖÓÖÖ
Æüß úÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¯ÖéÂšüÖÓ“Öß †ÃÖ»µÖÖÖê ŸÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖ´Ö¬µÖê ´ÖÖê›üŸÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ´Ö¬µÖê †Ö¾ÖÖúÖ, •Öß¾ÖÖ×“Ö¡Ö, ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß µÖÖ´Ö¬µÖê ³Öê¤ü •Ö¸üß †ÃÖ»ÖÖ
ŸÖ¸üß ŸµÖÖ ŸµÖÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü Æêü ¤üÖê Æüß ¯ÖÏúÖ¸ü †Ö¯Ö»µÖÖ ¯Ö¨üŸÖßÖê Öê´ÖúÖ •Öß¾ÖÖ¯Ö™ü ˆ»Ö‘Ö›üŸÖÖŸÖ. úÖ¸üÖ úÖÆüß ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ
µÖÖ ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ×³Ö®ÖŸÖÖ †ÃÖ»Öß ŸÖ¸üß µÖÖ ¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê ¯ÖÏµÖÖê•ÖÖ ´ÖÖ¡Ö ‹ú“Ö †ÖÆêü. ÆêüŸÖæ ‹ú“Ö †ÃÖ»µÖÖÖê
†Öã³Ö¾ÖÖ“Öß ¾µÖÖ¯ÖúŸÖÖ †Ö×Ö ‹ÖÖªÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“ÖÖ Öê´ÖúÖ ÃÖÓ¤êü¿Ö ¤êüÖê µÖÖ ¤üÖêÆüß ´ÖãªÖÓ²ÖÖ²ÖŸÖ µÖÖ ¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸Öü´Ö¬µÖê
ÃÖÖ´µÖŸÖÖ †ÖœüôûŸÖê.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß Æê Ö·µÖÖ †£ÖÖÔÖê úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê“Ö †¯ÖŸµÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû µÖÖ ¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê †Ö×Ö
¯ÖÏµÖÖê•ÖÖ ‹ú“Ö †ÖÆêü. ±úŒŸÖ †×ŸÖ¾µÖÖ¯ŸÖß, †ÃÖÓ³Ö¾ÖÖßµÖŸÖÖ µÖÖ ³ÖÖÖÖ›üßŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †›üúŸÖ ÖÖÆüß.
ŸµÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö ŸÖÖÙúú “Ö“ÖÖÔ ú¸üµÖÖ“µÖÖ ´ÖÖêÆüÖŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †›üæúÖ ¯Ö›üŸÖ ÖÖÆüß. µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖ ›üÖò. ´Ö¤üÖ
ãú»ÖúÖá µÖÖÓ“Öê ´ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêµÖÖÃÖÖ¸üÖê †ÖÆêü. "»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ú£ÖÖ ‹úÖ ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ¬µÖêµÖÖú›êü ¾ÖÖ™ü“ÖÖ»Ö ú¸üßŸÖ
†ÃÖŸÖê."27 †Ö¿ÖµÖ, ×¾ÖÂÖµÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¯ÖéÂšüÃÖÓµÖÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ¾ÖÖ“ÖúÖÓÖÖ ¤êüÖß»Ö ŸÖß ¸üÃÖ¯ÖæÖÔ ¾ÖÖ™üŸÖê. ‹ÖÖ¤üÖ ×¾ÖÂÖµÖ
16
¯Ö™üúÖ ¾ÖÖ“ÖæÖ ´ÖÖêúôêû ÆüÖêµÖÖŸÖ ¾ÖÖ“Öú ¬ÖµÖŸÖÖ ´ÖÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖÃÖÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÃÖÖ¸üÖÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ¾ÖÖ“ÖúÖ“ÖÖ
†Ö¾Ö›üŸÖÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ÆüÖê‰úÖ •ÖÖŸÖÖê. ±úÖ¸ü ´ÖÖêšü¶Ö ×¾ÖÂÖµÖÖ“µÖÖ †Ö×Ö †Ö¿ÖµÖÖ“µÖÖ ³ÖÖÖÖ›üßŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †›üúŸÖ
ÖÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘µÖÖµÖ»ÖÖ ÃÖÖê¯Öß •ÖÖŸÖê. ¯Ö×¸üÖÖ´Öß †»Ößú›êü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ¾ÖÖ“Öú¾ÖÖÔ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖ¾Ö¸ü
×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖ•Öê Öê´Öêú úÖµÖ? Æêü ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêŸÖÖÖÖ, »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üŸÖÖÖÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¾µÖÖµÖÖ »ÖÖÖŸÖ ‘ÖêÖê Ö¸ü•Öê“Öê šü¸üŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ †Ö×Ö ¾µÖÖµÖÖ ¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê
»ÖÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖêŸÖß»Ö.
1) »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß : ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ¾Ö ¾µÖÖµÖÖ :
´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ×¾ÖÁÖÖ´Ö ²Öê›êüú¸ü µÖÖÓ“µÖÖ '¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖÖÃÖæÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü
ÃÖãºþ —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã ¯ÖÖ¿“ÖÖŸµÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ: ‡ÓÖÏ•Öß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê 16 ¾µÖÖ ¿ÖŸÖúÖ¯ÖÖÃÖæÖ“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ
×¾Ö“ÖÖ¸ü —ÖÖ»ÖÖ. ´ÆüÖ•Öê“Ö ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ Æüß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ö¾µÖÖÖê †ÖêôûÖ»µÖÖ •ÖÖŸÖ †ÃÖ»Öß ŸÖ¸üß µÖÖ ÃÖÓÓú»¯ÖÖê»ÖÖ
²Ö¸üÖ“Ö ¯ÖÏÖ“ÖßÖ †Ö¬ÖÖ¸ü †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×Ö¤ü¿ÖÔÖÖÃÖ µÖêŸÖê. êú¾Öôû ‹ÖÖªÖ ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê Ö¾Æêü ŸÖ¸ü ²Ö·µÖÖ“Ö
¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ˆ»»ÖêÖ †ÖœüôæûÖ µÖêŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê '»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß' Æüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ
•ÖÖ¾µÖÖ¯ŸÖ ÃÖÓú»¯ÖÖÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. •µÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÖê úÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü •ÖÖÖŸÖß»Ö ²Ö·µÖÖ“Ö ¤êü¿ÖÖ´Ö¬µÖê
†ÖœüôûŸÖÖê. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü •ÖÖÖŸÖß»Ö †Öêú ¤êü¿ÖÖÓ´Ö¬µÖê Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ
†³µÖÖÃÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ 16 ¾µÖÖ ¿ÖŸÖúÖŸÖ ±Ïúë “Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÏ£Ö´Ö Ã¯ÖÂ™ü ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÖÆêü. ±Ïúë “Ö
³ÖÖÂÖê´Ö¬µÖê ×¾Ö¯Öæ»Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö·µÖÖ †ÖœüôæûÖ µÖêŸÖÖŸÖ. ±Ïëú“Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ ´ÖÖÖÖÔ¸êü™ü Ö¾ÖÖ‹¸ü
µÖÖÓ“µÖÖ 'Æêü¯ŸÖÖÑ ´Öê¸üÖ' †Ö×Ö '²ÖÖêúÖê×¿ÖµÖÖê', ×Ö†Öê¾ÖÖÖß µÖÖÓ“µÖÖ '›êüúÖ´Öê¸üÖòÖ' µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖàÖÖ 'ÖÖò¾Æêü»Öê' µÖÖ ÖÖ¾ÖÖÖê
†ÖêôûÖ»µÖÖ Öê»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ´ÆüÖ•Öê“Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ µÖÖ ¤üÖê Æüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖà“Öß †ÖêôûÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †¿Öß —ÖÖ»Öê»Öß
×¤üÃÖŸÖê.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß ¯ÖÏŸµÖêú ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ³ÖÖÂÖê´Ö¬µÖê ¾ÖêÖ¾ÖêÖôûÖ ¿Ö²¤ü ¾ÖÖ¯Ö¸üµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ“Öê ×Ö¤ü¿ÖÔÖÖÃÖ µÖêŸÖê.
•Ö´ÖÔÖ ³ÖÖÂÖê´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß 'Novelee' †ÃÖÖ ¿Ö²¤ü ¾ÖÖ¯Ö¸ü»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ŸÖ¸ü ‡™ü»Öß ³ÖÖÂÖê´Ö¬µÖê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß 'Novilla' †ÃÖÖ ¿Ö²¤ü ¾ÖÖ¯Ö¸üµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ“Öê Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê. µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“Öß ˆŸ¯ÖŸÖß ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÖÔ †ÖÆêü.
'Novilla' ÆüÖ ¿Ö²¤ü 'Novas' µÖÖ ¿Ö²¤üÖ¯ÖÖÃÖæÖ ˆŸ¯Ö®Ö —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü. †Ö×Ö 'Novas' µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ †£ÖÔ 'Ö¾ÖßÖ'
17
†ÃÖÖ ÆüÖêŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ‹ÖÖªÖ Ö¾ÖßÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ¾Ö¸ü †Ö¬ÖÖ¸üßŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ 'ÖÖêÛ¾Æüü»ÖÖ' ÆüÖ ¿Ö²¤ü
¾ÖÖ¯Ö¸ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖÃÖÖšüß ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÖ ‘Ö™üÖÖ, Ö¾ÖßÖ ×¾ÖÂÖµÖ µÖÖ ÃÖÖ¸üµÖÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ÖÓ“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ´ÖÖÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
‡ÓÖÏ•Öß ³ÖÖÂÖê´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß 'Short Novel' ÆüÖ ¿Ö²¤ü ¾ÖÖ¯Ö¸üŸÖÖÓÖÖ“Ö ¯ÖµÖÖÔµÖß ¿Ö²¤ü ´ÆüÖæÖ
'Novelette' ÆüÖ ¿Ö²¤ü ¤êüÖß»Ö ¾ÖÖ¯Ö¸ü»ÖÖ •ÖÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ¯Öãœüß»Ö úÖôûÖŸÖ ‡Ó»ÖÓ›ü, †´Öê×¸üúÖ
†Ö×Ö •Ö´ÖÔÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ¤êüÖß»Ö ÆüÖ“Ö ¿Ö²¤ü ¯ÖÏ“Ö»ÖßŸÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê.
×¾Ö×¾Ö¬Ö ×›üŒ¿ÖÖ¸üß´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß †Ö¾Ö¿µÖú †ÃÖÖÖ¸êü ¿Ö²¤ü †Ö×Ö ¾µÖÖµÖÖ ¤êüµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ
†ÖÆêŸÖü. †ÖòŒÃÖ±úÖê›Ôü “Öê´²ÖÃÖÔ ×›üŒ¿ÖÖ¸üß´Ö¬µÖê 'ÖÖò¾Æü»Öê™ü' †Ö×Ö '¿ÖÖò™Ôü ÖÖ¾Æê»Ö'ü †ÃÖê ¤üÖêÆüß ¿Ö²¤ ¾ÖÖ¯Ö¸üµÖÖŸÖ
†Ö»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ. µÖÖ¾ÖºþÖ Æêü Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê úß, •ÖÖÖŸÖß»Ö †Öêú ³ÖÖÂÖêŸÖß»Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê '»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß' ÆüÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ †ÖÆêü. ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ÆüÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ±úÖ¸ü ˆ×¿Ö¸üÖ Ã¾ÖßúÖ¸üµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ.
'»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß' µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖêÃÖÖšüß •Ö¾Öôû¯ÖÖÃÖ ü“ÖÖ¸ü ¿ÖŸÖúÖÓ“ÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÖÆêü. ´ÖãôûÖŸÖ 'úÖ¤Óü²Ö¸üß' µÖÖ
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê †ÃŸÖßŸ¾Ö ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ ¯Öæ¾Öá¯ÖÖÃÖæÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ¯Öã¸üÖ¾Öê ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß úÖ¤Óü²Ö¸üß
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öß Ö¸üß †ÖêôûÖ ‡ÓÖÏ•Öß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¯Ö×¸ü“ÖµÖÖÖê“Ö —ÖÖ»Öß †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ˆ×¿Ö¸üÖÖê ÆüÖêŸÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü
‡ÓÖÏ•Öß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ †³µÖÖÃÖÖŸÖæÖ“Ö ¾ÖêÖóµÖÖ ¯Ö¨üŸÖßÖê ÃÖã¹ý —ÖÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ‡ŸÖ¸ü ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö
³ÖÖÂÖê´Ö¬µÖê “ÖÖ¸ü ¿ÖŸÖúÖ“ÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÃÖŸÖÖÓÖÖ êú¾Öôû 70 ŸÖê 80 ¾ÖÂÖÖÔ¯ÖÖÃÖæÖ ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß
†ÖêôûÖ —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ¾ÖÖ“Öú †Ö×Ö †³µÖÖÃÖúÖÓÖÖ Æßü ‹ú †Ö¿“ÖµÖÔ“ÖúßŸÖ ú¸üÖÖ¸üß ²ÖÖ²Ö †ÖÆêü.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ 'úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ' †ÃÖê ¤êüÖß»Ö ÃÖÓ²ÖÖê¬ÖµÖÖŸÖ µÖêŸÖê. ü†»Ößú›êü †Öêú †³µÖÖÃÖúÖÖê »Ö‘ÖãŸÖ´Ö
úÖ¤Óü²Ö¸üàÖÖ 'Ö¾ÖúÖ¤Óü²Ö¸üß' ´ÆüÖæÖÆüß ÃÖÓ²ÖÖê¬Ö»Öê †ÖÆêü. ú£ÖÖÖúÖ“ÖÖ †Ö¾ÖÖúÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ÃÖÖ“µÖÖ´Ö¬µÖê ²ÖÃÖŸÖê, †ÃÖê ‹ú ´ÖŸÖ ´ÖÖÓ›ü»Öê •ÖÖŸÖ †ÖÆêü. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß Öê´Öúß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ
ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêµÖÖÃÖÖšüß µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“µÖÖ ¾µÖÖµÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘µÖÖ¾µÖÖ »ÖÖÖŸÖß»Ö. ¾µÖÖµÖê¾Ö¹ýÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß
ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖê µÖÖÃÖ ´Ö¤üŸÖ ÆüÖê‡Ô»Ö.
1.1 »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¾µÖÖµÖÖ :
¯ÖÖ¿“ÖÖŸµÖ †Ö×Ö ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üŸÖÖÓÖÖ ¯Öãœßü »Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê
¾µÖÖµÖÖ ×¤ü»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ.
•ÖÖêÃÖê±ú ×¿Ö»¯Öê µÖÖÓÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üŸÖÖÓÖÖ úÖÆüß ´ÖÆü¢¾ÖÖ“µÖÖ ¾µÖÖµÖÖ ×¤ü»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ.
18
µÖÖ Ë¾µÖÖµÖÖ´Ö¬µÖê ŸµÖÖÓÖß '»Ö‘ÖãŸ¾ÖÖ'“ÖÖ ×Ö¤ìü¿Ö êú»ÖÖ †ÖÆêü.
1) Novella - 'A kind of short Novel or Novelette, not so tight in plot structure
as the short story.'
('ÖÖ¾Æêü»ÖÖ' - '‹ú ¯ÖÏúÖ¸ü“Öß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß Øú¾ÖÖ ÖÖ¾Æü»Öê™ü, •ÖßŸÖ »Ö‘Öãú£Öê¯ÖÏ´ÖÖÖê ‹úÃÖÓ‘Ö ú£ÖÖ¸ü“ÖÖÖ
ÖÃÖŸÖê.')
2) Novelette (Earlier Novelet) - 'A work of fiction, longer than short story but
shorter than a novel.'
(ÖÖ¾Æü»Öê™ü - 'ú£Öê¯ÖêÖÖ ´ÖÖêšêü †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖêÖÖ »ÖÆüÖÖ †ÃÖê ú£ÖÖŸ´Ö»ÖêÖÖ')
3) Novelle - 'Prose narrative shorter than novel.'28
(ÖÖ¾Æêü»Öß - 'ú£Öê¯ÖêÖÖ »ÖÆüÖÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ Öª ×Ö¾Öê¤üÖ ¯ÖÏúÖ¸ü“Öê úÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖ¥ü¿µÖ »ÖêÖÖ')
•Öê. †ê ãúøüÖ µÖÖÓÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¤üÖêÖ ¾µÖÖµÖÖ ×¤ü»Öê»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ.
1) Novelette- 'A work of fiction shorter than a Novel but longer than a short
story. often used derogatorily of 'cheap' fiction, sentimental, romances and
thrillers of popular appeal but little leterary merit. In America the term applies
to a long short story. Somewhere between the short story and the Novella.'
('ÖÖò¾Æü»Öê™ü' - 'ú£Öê¯ÖêÖÖ »ÖÖÓ²Ö †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖêÖÖ »ÖÆüÖÖ †¿ÖÖ ¯ÖÏúÖ¸ü“Öê ³ÖÖ¾ÖÖÖŸ´Öú »ÖêÖÖ.
ÃÖÖ´ÖÖµÖŸÖ: ÆüÖ ¿Ö²¤ü ÃÖ¾ÖÓÖ úÛ»¯ÖŸÖ ú£ÖÖŸ´Öú »ÖêÖÖ, •Öê ³ÖÖ¾ÖÖÖŸ´Öú, ¿ÖéÓÖÖ¸ü¯ÖÏ“Öæ¸ü †Ö×Ö £Ö¸üÖ¸ü µÖÖ´Öãôêû
ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖµÖÖÓÖÖ †Ö¾Ö›üÖÖ¸êü ¯ÖÖ †»¯Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖßÖ ÖãÖ¾Ö¢ÖÖ †ÃÖ»Öê»Öê †ÃÖê »ÖêÖÖ.')
2) Novella - 'Originally a novella was a kind of short story, a narrative in
prose of the genre developed by Boccaccio. His 'Decameron' was, collection
of such stories.'
Now a days the 'term' is often used to distinguish a long short story
from a short story and a short novel from a full-dress novel Stories which
might be placed in this middle distance cagegory"29
ÖÖ¾Æêü»ÖÖ - '´ÖãôûÖŸÖ ÖÖ¾Æêü»ÖÖ ÆüÖ »Ö‘Öãú£Öê“ÖÖ“Ö ‹ú ¯ÖÏúÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖ. ²ÖÖêúò ×¿ÖµÖÖêÖê Öª ×Ö¾Öê¤üÖÖŸÖæÖ ÃÖÖúÖ¸ü»Öê»ÖÖ ‹ú
19
¾ÖÓ¿Ö ¯ÖÏúÖ¸ü ÆüÖŸê ÖÖ. ŸµÖÖ“Öê ›êüúÖ´Öê¸üÖÖ Æêü †¿ÖÖ ú£ÖÖÓ“Öê ¯ÖãÃŸÖú ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü †ÖÆêü. †»Ößú›êü ú£Öê¯ÖÖÃÖæÖ ¤üß‘ÖÔú£Öê“Öê †Ö×Ö
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ²ÖéÆüŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖÖÃÖæÖ ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ ¤üÖÖ¾ÖµÖÖÃÖÖšüß Æüß ÃÖÓÓ ú»¯ÖÖÖ µÖÖê•Ö»Öß •ÖÖŸÖê. ú£ÖÖŸ´Öú ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ
´Ö¬µÖ³ÖÖÖß ¤ü¿ÖÔ¾ÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö, †ÃÖê µÖÖ »ÖêÖÖÖ“Öê Ã¾Öºþ¯Ö †ÖÆêü.'
5) Donald Hold - 'The short novel falls between the typical story and the typical
novel. In the Death of ival llych. We come to know a single protagonist, as in the
story and in each we concentrate on a single theme. but the narrative develops
charactor and theme fully as in the Novel.'30
('»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê †ÛÃŸÖŸ¾Ö »Ö‘Öãú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“µÖÖ ¤ü¸ü´µÖÖÖ †ÖÆêü. '¤ü ›êü£Ö †Öò±ú ‡¾ÖÖÖ
»Öß“Ö' µÖÖŸÖ ‹úÖ“Ö ¾µÖÛŒŸÖŸ¾ÖÖ“Öß, ‹úÖ“Ö ×¾ÖÂÖµÖëú¦üÖ³ÖÖê¾ÖŸÖß ÖÓ±ã ú»Öê»Öß ú£ÖÖ µÖêŸÖê ¾Ö ŸµÖÖ¾Ö¸ü“Ö †Ö¯Ö»Öê »ÖÖ ëú×¦üŸÖ
ÆüÖŸê Öê. ¯Ö¸ÓüŸÖã úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖß»Ö ¾µÖŒŸÖß †£Ö¾ÖÖ ëú¦ üú£ÖÖ×²Ö•ÖÖÖãÃÖÖ¸ü ŸÖßŸÖ ×Ö¾Öê¤üÖ ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖê'.)
7) ›üÖò. ´Ö¤üÖ ãú»ÖúÖá - "»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê Ã£ÖÖÖ ú£ÖÖ-úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ´Ö¬µÖ³ÖÖÖß †ÃÖæÖ, ŸµÖÖŸÖ ¾µÖŒŸÖßëú¦ü †Ö×Ö
×¾ÖÂÖµÖ¾ÖÃŸÖãëú×¦üŸ¾Ö µÖÖ»ÖÖ ´ÖÆü¢¾Ö †ÃÖŸÖê."31
›üÖò. Ã¾ÖÖŸÖß ú¾Öì µÖÖÓÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ŸÖßÖ ¾µÖÖµÖÖ ¯Öãœüß»Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖê ×¤ü»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ.
1) '•Öß ú£ÖÖŸ´Ö ú»ÖÖéúŸÖß ´ÖÖÖ¾Öß •Öß¾ÖÖÖŸÖß»Ö ¾µÖÛŒŸÖÖŸÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü †×¬Öú ×¾ÖúÖÃÖ ¯ÖÖ¾ÖŸÖê Øú¾ÖÖ ‹úÖ
ÃÖæ¡ÖÖ“µÖÖ ´Ö¤üŸÖßÖê ÃÖ´ÖæÆü•Öß¾ÖÖÖ“Öê ×“Ö¡ÖÖ ú¸üŸÖê, †Ö¯Ö»µÖÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ×¾ÖúÖÃÖÖŸÖ ‹úÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö •Öß¾ÖÖÖÓ¿ÖÖ“Öê, ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔ“Öê
³ÖÖÖ †ÖÖæÖ ¤êüŸÖê, úÖ¤Óü²Ö¸üß ŸÖÓ¡ÖÖÖê ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖ‰ê úÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †¾ÖúÖ¿ÖÖŸÖ ÃÖÓ¯ÖŸÖê (ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÖ¯ÖÖê ¿ÖÓ³Ö¸ü ŸÖê ÃÖ¾¾ÖÖ¿Öê
”ûÖ¯Öß»Ö ¯ÖéÂšüÃÖÓµÖê¯ÖµÖÕÓüŸÖ ÃÖÓ¯ÖŸÖê) ŸÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêµÖ.'
2) '•ÖÖê †Öã³Ö¾Ö ¾µÖÛŒŸÖÖŸÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü †×¬Öú ¸ëüÖÖôûŸÖ †ÃÖŸÖÖê Øú¾ÖÖ ‹úÖ ÃÖã¡ÖÖŸÖ ÃÖ´ÖæÆü•Öß¾ÖÖÖ“Öê ×“Ö¡Ö ˆ³Öê ú¸üßŸÖ
†ÃÖŸÖÖê, •ÖÖê †×¬Öú ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü ú¸üßŸÖ †Öêú ÃŸÖ¸üÖÓ¾Ö¸ü •ÖÖŸÖ ÖÖÆüß, ¯Ö¸ÓüŸÖã †Ö¯Ö»µÖÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¯Ö×¸ü‘ÖÖŸÖ ‹úÖ ÃÖÓ¯ÖæÖÔ
•Öß¾ÖÖÖ“Öê ×“Ö¡Ö ˆ³Öê ú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖÖê; †¿ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖÓ¡ÖÖÖê ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖêÖÖ·µÖÖ ú£ÖÖŸ´Öú »ÖêÖÖ-¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖê ´ÆüÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.
3) '‘Ö™üÖÖ, ¯ÖÏÃÖÓÖ µÖÖÓ“Öß úÖµÖÔúÖ¸üÖ³ÖÖ¾ÖÖÖê ÖÓã±úÖ úºþÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ×ÖÙ´ÖŸÖß µÖÖ ‘Ö™üúÖÓ“µÖÖ ´Ö¤üŸÖßÖê
´ÖÖê•ÖŒµÖÖ ¾µÖÛŒŸÖ¸êüÖÖÓ“µÖÖ •Öß¾ÖÖÖ»ÖÖ ¾µÖÖ¯ÖÖÖ¸üÖ, †×¬ÖúŸÖ¸ü ¾µÖÛŒŸÖëú¦üß †ÃÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖÓ¡ÖÖÖê ×¾Öú×ÃÖŸÖ
ÆüÖêÖÖ¸üÖ, •ÖÖê ú£ÖêÆæüÖ ´ÖÖêšüÖ ¾Ö úÖ¤Óü²Ö¸üßÆæüÖ »ÖÆüÖÖ †ÃÖÖ ú£ÖÖŸ´Ö »ÖêÖÖ¯ÖÏúÖ¸ü †ÖÆêü; ŸµÖÖ»ÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖê
´ÆüÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.'32
20
8) ›üÖò. ‡Ó¤ã´ÖŸÖß ¿Öê¾Ö›ê : "»Ö‘ÖãúÖ¤ÓüÓ²Ö¸üß“Öê ÖãÖ¬Ö´ÖÔ úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê“Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ."33
9) ›üÖò. ³ÖÖ»Ö“ÖÓ¦ü Öê´ÖÖ›êü : "»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ †¾ÖúÖ¿ÖÖ“ÖÖ ŸÖ¸ü ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü †ÃÖŸÖÖê“Ö ¯ÖÖ †Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖ“Öê ¯Ö¤ü¸ü ¾ÖÖœüŸÖÖŸÖ.
ŸµÖÖ́Ö
ôû
ã êÃ£Öô û úÖô ûÖ
“ µÖ
Ö×´ÖŸÖ
ß ¾Ö
Öœü
ŸÖÖŸÖ." 34
10) ›üÖò. ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß : "»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ ²ÖÆãüëú¦üßŸ¾ÖÖ“ÖÖ ¬Ö´ÖÔ †ÃÖŸÖÖê †ÃÖê Ã£Öæ»Ö´ÖÖÖÖÖê ´ÆüÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö."35
›üÖò. ´Ö¤üÖ ãú»ÖúÖá µÖÖÓÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¯Öãœüß»Ö ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÖÔ ¾µÖÖµÖÖ ×¤ü»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ.
1) "²ÖéÆüŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ¸ü“ÖÖÖ ‘Ö™üúÖÓ“µÖÖ ÃÖÆüÖµµÖÖÖê Öê´ÖŒµÖÖ †Ö×Ö ´ÖÖê•ÖŒµÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ¸êü ëú¦ü¾ÖŸÖá ¯ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ †£Ö¾ÖÖ
‹ÖÖªÖ ëú¦üÃÖæ¡Ö †ÃÖ»Öê»µÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ“µÖÖ Øú¾ÖÖ ÃÖ´ÖÃµÖê“µÖÖ †ÖãÂÖÓÖÖÖê, †Öã¸üÖê¬ÖÖÖê ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖêÖÖ¸üÖ, ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ
úÖ»Ö³ÖÖÖ ÃÖÖÓ³ÖÖôæûÖ ¾µÖŒŸÖß †Ö×Ö ÃÖ´ÖÂ™üß“µÖÖ ×ÎúµÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ×ÎúµÖÖÓ´Öãôêû ¯ÖÏÃÖÓÖß ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêÖÖ¸êü ¾µÖÛŒŸÖ³ÖÖÖ, ÃÖ´ÖÖ•Ö³ÖÖÖ
ÃÖÖÓ³ÖÖôûÖÖ¸üÖ, ¤üß‘ÖÔú£ÖêÆæüÖ ´ÖÖêšüÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üßÆæüÖ †ÖúÖ¸üÖÖê »ÖÆüÖÖ †ÃÖÖÖ¸üÖ, ¾µÖŒŸÖß“µÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤üßŸÖ •Öß¾ÖÖ
ÖÓ›üÖ“Öê •Öß¾ÖÖÖÖã³Ö¾Ö †Ö×¾ÖÂéúŸÖ ú¸üÖÖ¸üÖ, ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ŸÖ¯Ö×¿Ö»ÖÖ“ÖÖ »Ö»ÖßŸÖ Öªú£ÖÖŸ´Öú »ÖêÖÖÖ×¾ÖÂúÖ¸ü ´ÆüÖ•Öê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖŸÖÖ µÖê‡»Ô Ö."
2) "´Ö¸Öšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß Æüß ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ´Ö¬µÖê ˆ³ÖÖ †ÃÖÖÖ¸üÖ †ÖéúŸÖß²ÖÓ¬ÖÖŸ´Öú
ú»ÖÖê´ÖêÂÖ †ÖÆêü."
3) "»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ‹ú Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †ÃÖÖ ºþ¯Ö²ÖÓ¬Ö †ÖÆêü. ÃÖÖÓêú×ŸÖúŸÖÖ, ÃÖÓ¾Öê¤üÖ×¿Ö»ÖŸÖÖ, ¯ÖÏ³ÖÖ¾ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ µÖÖ´Öãôêû
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ºþ¯Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. ºþ¯Ö²ÖÓ¬ÖÖ“Öê Ö¾Öê¯ÖÖ Æêü ŸµÖÖ“Öê úÖ¸üÖ †ÖÆêü."36
¾Ö¸üß»Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖê †Öêú †³µÖÖÃÖú, ×¾Ö“ÖÖ¸ü¾ÖÓŸÖ, ÃÖ´ÖßÖú µÖÖÓÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¾µÖÖµÖÖ êú»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ. µÖÖ
¾µÖÖµÖêŸÖæÖ †Öêú ´ÖŸÖê ¾µÖŒŸÖ —ÖÖ»Öß †ÖÆêüŸÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖ¾ÖÔ †³µÖÖÃÖúÖÓÖß úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê »Ö‘Öã¢Ö´Ö ŸÖŸ¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß²ÖÖ²ÖŸÖ
Ã¾ÖßúÖ¸ü»Öê †ÖÆêü. Æêü ŸÖŸ¾Ö Ã¾ÖßúÖ¸üŸÖÖÓÖÖ ¯ÖÖ¡Ö, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ, ´ÖµÖÖÔ¤üßŸÖ ×¾ÖúÖÃÖ, ú£ÖÖŸ´Öú ú»ÖÖéúŸÖß, ÃÖ´ÖæÆü
•Öß¾ÖÖÖ“Öê ×“Ö¡ÖÖ, ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖ, ¾µÖŒŸÖßëú¦ü µÖÖÃÖÖ¸üÖê †Öêú ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ˆ»»ÖêÖßŸÖ êú»Öê †ÖÆêüŸÖ. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß
ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ú¸üŸÖÖÓÖÖ µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö, †ÖéúŸÖß²ÖÓ¬Ö, †Ö¾ÖÖúÖ, ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ú£ÖÖÖú, úÖ¤Óü²Ö¸üß¢¾Ö
µÖÖÃÖÖ¸üÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖ »ÖÖÖŸÖ †Ö»Öê. µÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖÖ¾ÖºþÖ úÖÆüß ´ÖÆü¢¾ÖÖ“µÖÖ ¾µÖÖµÖÖ ¯Öãœüß»Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖê ´ÖÖÓ›üŸÖÖ µÖêŸÖß»Ö.
1) '‘Ö™üÖÖ ¯ÖÏÃÖÓÖ, ú£ÖÖÖú, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ×ÖÙ´ÖŸÖß ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ÃÖÖ¤ü¸ü êú»ÖÖ •ÖÖÖÖ¸üÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ »Ö‘Öã¢Ö´Ö ú£ÖÖŸ´Ö
†Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ´ÆüÖ•Öê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêµÖ.'
2) 'ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“µÖÖ ´Ö¬Ö»ÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖ ´ÆüÖ•Öê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêµÖ.'
3) '¤üß‘ÖÔú£Öê¯ÖêÖÖ ´ÖÖêšêü ú£ÖÖÖú ¾Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖêÖÖ »ÖÆüÖÖ ú£ÖÖÖú †ÃÖ»Öê»ÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖ•Öê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß
21
ÆüÖêµÖ.'
4) '´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¯ÖéÂšüÃÖÓµÖÖ, ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¾µÖÛŒŸÖ¸êüÖÖ, »Ö‘Öã ú£ÖÖÖú †ÃÖ»Öê»ÖÖ ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ÖªÖ×¾ÖÂúÖ¸ü ´ÆüÖ•Öê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêµÖ.'
5) '†¾ÖúÖ¿ÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü, †Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖ“Öê ¯Ö¤ü¸ü, »ÖÖÓ²Öß“µÖÖ ×ú´ÖÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤üÖ, Ã£Öôû, úÖôû, †ÖéúŸÖß²ÖÓ¬Ö, ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö µÖÖÃÖÆü
úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ‘Ö™üú †Ö×Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖÓ“ÖÖ »Ö‘Öã¢Ö´Ö †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ´ÆüÖ•Öê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêµÖ.'
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¾Ö¸üß»Ö ¾µÖÖµÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê Ã¾Öºþ¯Ö †Ö×Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üŸÖÖŸÖ. »Ö‘Öã¢Ö´Ö ÆüÖ
‘Ö™üú µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ »ÖÖÖæ ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ´Öãôêû •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ‹ú“Ö ³ÖÖÖ †¿ÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ
ˆ»Ö‘Ö›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê, ¯Ö¸ÓüŸÖã •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ êú¾Öôû ‹ú ³ÖÖÖ ˆ»Ö‘Ö›µÖÖ´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ µÖ¿Ö µÖêŸÖ †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß
ŸµÖÖ ‹úÖ •Öß¾ÖÖ³ÖÖÖÖŸÖß»Ö •Öß¾ÖÖ¯Ö™üÖ»ÖÖ ¯ÖæÖÔŸÖ: ˆ»Ö‘Ö›üµÖÖ´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß úÖêÖŸÖÖ“Ö úÃÖæ¸ü ÃÖÖê›üŸÖ
ÖÖÆüß. ŸµÖÖ´Öãôêû »Ö‘Öã¢Ö´Ö ÆüÖ ‘Ö™üú •Ö¸üß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü»ÖÖ •ÖÖŸÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß úÖ¤Óü²Ö¸üß‹¾ÖœüÖ“Ö
ŸÖÖú¤üßÖê ×¾ÖÂÖµÖ †Ö×Ö †Ö¿ÖµÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ŸÖã»ÖÖêŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ú´Öß
ÃÖ´Ö•ÖµÖÖ“Öê úÖÆüß úÖ¸üÖ“Ö ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêŸÖ ÖÖÆüß. ˆ»Ö™ü úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“ÖÖ ¤ü•ÖÖÔ ÆüÖ ‹úÖ“Ö
ÃÖÖ“µÖÖ´Ö¬µÖê ²ÖÃÖÖÖ¸üÖ †ÖÆêü. †µÖ£ÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ '»Ö‘Öã' †ÃÖÖ ¿Ö²¤ü »ÖÖÖæ —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ŸÖã»ÖÖêŸÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ×ÆüÖ ¤ü•ÖÖÔ ¤êüµÖÖ“Öß ¤üÖ™ü ¿ÖŒµÖŸÖÖ ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖê‰ú ¿ÖúŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû †³µÖÖÃÖú, ÃÖ´ÖßÖúÖÖê '»Ö‘Öã'
‘Ö™üú ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ úÖêÖŸµÖÖÆüß ¯Ö×¸üÛÃ£ÖŸÖßŸÖ ú´Öß ¤ü•ÖÖÔ ¤êü‰úÖ ‹ú ÖÖµÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü,
†¿Öß †ÖêôûÖ ×Ö´ÖÖÔÖ úºþ ¤êüŸÖÖ úÖ´ÖÖ ÖµÖê.
'»Ö‘Öã' µÖÖ ¿Ö²¤üÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê úÖÆüß ‘Ö™üúÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ »Ö‘Öã¯ÖÖ ×ÃÖ¨ü ÆüÖêŸÖê. Æêü »Ö‘Öã¯ÖÖ êú¾Öôû
¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ÖÓÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ »ÖÖÖæ ÆüÖêŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ‹ú ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ¯ÖÏú¸ü ´ÆüÖæÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ãúšü»Öê“Ö »Ö‘ÖãŸ¾Ö ×¤üÃÖŸÖ
ÖÖÆüß. ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ×¾ÖÁÖÖ´Ö ²Öê›êüú¸ü µÖÖÓ“µÖÖ '¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßÖÓŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö
×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üµÖÖÃÖ ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖ —ÖÖ»Öß. ¯Ö¸ÓüŸÖã ¯ÖÖ¿“ÖÖŸµÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê»ÖÖ “ÖÖ¸ü ¿ÖŸÖúÖ“ÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ
ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÖÆêü. µÖÖ¾ÖºþÖ“Ö µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“Öê ´ÖÆü¢¾Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¥üÛÂ™üúÖêÖÖŸÖæÖ †ÖµÖ ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê Ã¯ÖÂ™ü
ÆüÖêŸÖê.
2)ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê Ã¾Ö¹ý¯Ö ¾Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ :
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¾µÖÖµÖÓ¾ê ÖºþÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖŸê Öê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ŸµÖÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß
ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêµÖÖÃÖÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê Ã¾Öºþ¯Ö †Ö×Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêÖê ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê šü¸üŸÖê. µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖÓ“ÖÖ
22
†Ö×Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖÓ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ¯Öãœüß»Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖê ú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.
1)ü †¾ÖúÖ¿ÖÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ :
ú£ÖÖÖú †Ö×Ö ×¾ÖÂÖµÖ´ÖÖÓ›üÖß“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ ²Ö¸üß“Ö ´ÖµÖÖÔ¤üÖ †ÃÖ»Öê»Öß ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. Æüß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ
'»Ö‘Öã' µÖÖ ¿Ö²¤üÖŸÖæÖ Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ »ÖÖÖæ ¯Ö›üÖÖ¸üÖ †¾ÖúÖ¿Ö ²Ö¸üÖ“Ö ¤üß‘ÖÔ ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß²ÖÖ²ÖŸÖ †¾ÖúÖ¿ÖÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ »ÖÖÖæ ¯Ö›üŸÖê. '¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ Ã£Öôû úÖôûÖ“Öê
³ÖÖÖ šêü¾ÖæÖ ×¾ÖÁÖÖ´Ö ²Öê›êüú¸ü µÖÖÓÖß †Ö¾Ö¿µÖú ŸÖê¾ÖœüÖ“Ö †¾ÖúÖ¿Ö ¾ÖÖ¯Ö¸ü»ÖÖ †Ö×Ö ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö ŸµÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê »Ö‘ÖãŸ¾Ö
×ÃÖ¨ü —ÖÖ»Öê. µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖÖÃÖæÖ ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ '»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß' µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“Öß †ÖêôûÖ ÆüÖêµÖÖÃÖ ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖ
—ÖÖ»Öß. £ÖÖê›üŒµÖÖŸÖ †¾ÖúÖ¿ÖÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ Æêü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ‹ú ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÖÔ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê.
2) ú£Öê¯ÖêÖÖ †Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖ“Öê ¯Ö¤ü¸ü ¾ÖÖœüŸÖÖŸÖ. :
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖ´Ö¬µÖê ¤üß‘ÖÔú£Öê»ÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖÖ¾Öê úÖ, †ÃÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÃÖã¹ý —ÖÖ»ÖÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ¤üß‘ÖÔ
ú£ÖêÖê ú£Öê“Öê ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ¯Ö×¸ü¬ÖÖÖ êú»Öê †ÃÖ»µÖÖ´Öãôûê ŸÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêÖê ¿ÖŒµÖ“Ö Ö¾ÆüŸÖê. úÖ¸üÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
ú£Öê¯ÖêÖÖ †Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖ“Öê ¯Ö¤ü¸ü ¾ÖÖœüŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ‹ÖÖ¤üÖ »ÖÆüÖÖ ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖ ú£Öê´Ö¬µÖê ´ÖÖÓ›æüÖ êú¾Öôû ŸµÖÖ“Ö
‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ¾Ö¸ü úÖÓÆüß ¯ÖÖ¡ÖÖ“ÖÖü †Ö¬ÖÖ¸ü ‘Öê¾ÖæÖ ú£ÖÖ ×»Ö×Æü»Öß •ÖÖŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ´ÖÖ¡Ö ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö
´ÖÖÖ¾Öß •Öß¾ÖÖÖ“µÖÖ †Öã³Ö¾ÖÖ“Öê †Ö×Ö •Öß¾ÖÖÖ“Öê ¬ÖÖÖê¤üÖ¸ê êü •Öãôû×¾ÖµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû †Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖ“Öê
¯Ö¤ü¸ü ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ. †Ö×Ö Æêü †Ö¿ÖµÖÃÖæ¡Ö úÖ¤Óü²Ö¸üßŸ¾Ö ¬ÖÖ¸üÖ ú¸üŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö ŸµÖÖ»ÖÖ ú£ÖÖ Ö ÃÖ´Ö•ÖŸÖÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÃÖ´Ö•ÖÖê ³ÖÖÖ ¯Ö›üŸÖê. Æü.´ÖÖê. ´Ö¸üÖšêü µÖÖÓ“Öß '×ÖÂ¯ÖÖÔ ¾ÖéÖÖ¾Ö¸ü ³Ö¸ü ¤ãü¯ÖÖ¸üß' Æüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß •Öê¾ÆüÖ
'ÃÖÖ¬ÖÖÖ' µÖÖ ×¤ü¾ÖÖôûß †ÓúÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÏúÖ×¿ÖŸÖ —ÖÖ»Öß ŸÖê¾ÆüÖ ×ŸÖ“ÖÖ ‘ÖÖ™ü ú£ÖêÃÖÖ¸üÖÖ ÆüÖŸê ÖÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ¯ÖãÃŸÖú ºþ¯ÖÖÖê ¯ÖÏúÖ×¿ÖŸÖ
—ÖÖ»µÖÖÖÓŸÖ¸ü µÖÖ ú£Öê“Öê †Ö¿ÖµÖÃÖæ¡Ö ¾ÖÖœü»Öê †Ö×Ö ŸÖß ú£ÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖæÖ ¯ÖÏúÖ×¿ÖŸÖ —ÖÖ»Öß. †ÃÖÖ“Ö úÖ×ÆüÃÖÖ
¯ÖÏúÖ¸ü ú´Ö»Ö ¤êüÃÖÖ‡Ô µÖÖÓ“µÖÖ 'úÖôûÖÃÖæµÖÔ †Ö×Ö Æòü™ü ‘ÖÖ»ÖÖÖ¸üß ²ÖÖ‡Ô' µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê.
3) »ÖÖÓ²Öß“µÖÖ ×ú´ÖÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤üÖ :
ú£Öê¯ÖêÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê †Ö¿ÖµÖÃÖæ¡Ö ¾ÖÖœüŸÖ †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß »ÖÖÓ²Öß“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ´ÖÖ¡Ö µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ
²Ö·µÖÖ“Ö ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ‹ÖÖ¤üÖ“Ö †Öã³Ö¾ÖÖŸ´Öú ×¾ÖÂÖµÖ ´ÖÖÓ›üµÖÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ »ÖÖÖæ
¯Ö›üŸÖê. ŸÖÖê ×¾ÖÂÖµÖ •ÖÖÃŸÖßŸÖ •ÖÖÃŸÖ ¤üß›ü¿Öê ¯ÖéÂšüÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖœü»Öê»ÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. •Öê¾ÆüÖ µÖÖ ×¾ÖÂÖµÖÖŸÖ ¯ÖÖ»ÆüÖôû¯ÖÖÖ µÖê‰ú
»ÖÖÖŸÖÖê ŸÖê¾ÆüÖ ŸÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †ÖÆêü, †ÃÖê ´ÆüÖÖê †¾Ö‘Ö›ü ÆüÖŸê Öê †Ö×Ö ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖæÖ ¿Öê¾Ö™ü
ú¸üÖêÆüß †¾Ö‘Ö›ü ÆüÖŸê Öê. ŸµÖÖ´Öãôûê ×¾ÖÂÖµÖ, †Ö¿ÖµÖ, ú£ÖÖÖú, ¯ÖÖ¡Ö, ×Ö¾Öê¤üÖ µÖÖÃÖÆü ÃÖ¾ÖÔ ÖãÖ¬Ö´ÖÖÔ´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ
23
»ÖÖÓ²Öß“µÖÖ ×ú´ÖÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. ×¾Ö. •Ö. ²ÖÖê¸üú¸ü µÖÖÓ“Öß '´ÖÖŸÖß' Æüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ‹úÖ ÖÖ¾ÖÖŸÖß»Ö »ÖÖêúÃÖ´ÖãÆüÖ“Öê
15 ŸÖê 20 ×¤ü¾ÖÃÖÖ“µÖÖ úÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖß»Ö ×“Ö¡ÖÖ ú¸üŸÖê. µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ »ÖÖÓ²Öß“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê.
4) Ã£Öôû - úÖôû :
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê Ã£Öôû †Ö×Ö úÖôûÖ“µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ¾µÖŒŸÖ ÆüÖêÖÖ¸üÖ †Ö¿ÖµÖ ´ÖÖêšüÖ ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖÖê. '»Ö‘Öã' †ÃÖÖ
¿Ö²¤ü µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖÃÖÖšüß ¾ÖÖ¯Ö¸ü»ÖÖ •ÖÖŸÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß Ã£ÖôûúÖôûÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ÆüÖ ¿Ö²¤ü úÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß
•µÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÖê »ÖÖÖæ ¯Ö›üüŸÖÖê ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ »ÖÖÖæ ¯Ö›üŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. †ÃÖê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß Ã£ÖôûúÖôûÖ»ÖÖ
¤êüÖß»Ö ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ¯Ö›üŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ¸üÖ•ÖÖ ÖÖÖ µÖÖÓ“Öß '•ÖÖŸÖ¾ÖÖÖ' Æüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß •ÖÖŸÖßµÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔ“µÖÖ ´ÖÖÖê
†ÃÖÖÖ¸üÖ ¾µÖÛŒŸÖÖŸÖ Ã¾ÖÖ£ÖÔ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üŸÖê. ÖÖ¾ÖÖ´Ö¬µÖê ¤ÓüÖ»Ö ‘Ö›üŸÖê †Ö×Ö ¤ü×»ÖŸÖÖÓ“ÖÖ ‹ú Ö™ü ´ÖãÃ»Öß´Ö ¬Ö´ÖÖÔú›êü
†ÖúÙÂÖŸÖ ¾ÆüÖµÖ»ÖÖ »ÖÖÖŸÖÖê. ÆüÖ ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖ ¸üÖ•ÖÖ ÖÖÖ µÖÖÓÖß ´ÖÖÓ›üŸÖÖÖÖ Ã£Öôû †Ö×Ö úÖôûÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ »ÖÖÖæ
êú»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ŸÖ¸üßÆüß úÖ¤üÓ²Ö¸üß“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ ¤êü¿ÖÖ´Ö¬µÖê ¿ÖŸÖúÖÖã¿ÖŸÖúÖ¯ÖÖÃÖæÖ “ÖÖ»ÖŸÖ †Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÏ£ÖÖ ¯Ö¸Óü¯Ö¸êü¾Ö¸ü
¯ÖÏúÖ¿Ö ™üÖúŸÖÖê. †Ö×Ö ŸÖÖê ×¾ÖÂÖµÖ Ã£ÖôûúÖôûÖ“Öß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ †Öê»ÖÖÓ›æüÖ ¾µÖÖ¯Öú ÆüÖŸê ÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ
µÖêÖÖ¸üÖ Ã£ÖôûúÖôû ú¬Öß ú¬Öß ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ×¤üÃÖŸÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß ²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ ŸÖÖê †´ÖµÖÖÔ¤ü †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê.
5) †Ö¿ÖµÖÖÖã¹ý¯Ö ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“Öß µÖÖê•ÖÖÖ :
¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÏÃÖÓÖÖÖãºþ¯Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ²Ö¸êü“Ö ¯ÖÖ¡Ö †ÖÖ»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ
†Ö¿ÖµÖÃÖã¡ÖÖ»ÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ¯Ö›üŸÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôûê †Ö¿ÖµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖ•ÖŸÖß»Ö ŸÖê¾Öœüß“Ö ¯ÖÖ¡Ö †ÖÖµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. µÖÖ
²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß µÖÖÓ“Öê ´ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö, "¯ÖÖ¡Ö ÆüÖ ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ ‹ú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ´Öã»Ö ‘Ö™üú
ÆüÖµê Ö. ¯ÖÖ¡Ö ´ÆüÖ•Öê úÖµÖ?, ÃÖÓÖê¯ÖÖÖê ÃÖÖÓÖÖµÖ“Öê ŸÖ¸ü ú£ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ ¿Ö²¤üÖŸÖæÖ ´ÖæŸÖÔ êú»Öê»Öß ‹ÖÖªÖ ¾µÖŒŸÖß“Öß ¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ
´ÆüÖ•Öê ¯ÖÖ¡Ö."37 ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖßÃÖÖšüß •ÖÖÃŸÖß“Öê ¯ÖÖ¡Ö †ÖÖµÖÖ“µÖÖ ³ÖÖÖÖ›üßŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤ü²Ó Ö¸üß»ÖÖ ¯Ö›üŸÖÖ µÖêŸÖ ÖÖÆüß.
ŸµÖÖ´Öãôêû †Ö¿ÖµÖÖÖã¹ý¯Ö ¯ÖÖ¡Ö µÖÖê•ÖÖÖ ú¸üÖê Æêü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê †ÖÆêü.
6) ú£ÖÖÖú :
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖÃÖÖšüß ú£ÖÖÖú ÆüÖ †×ŸÖ¿ÖµÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ †ÃÖŸÖÖê. ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ, »Ö‘Öãú£ÖÖ, úÖ¤Óü²Ö¸üß
†Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ ú£ÖÖÖúÖ´Öãôêû“Ö ×ÃÖ¨ü ÆüÖŸê Öê. ŸÖÃÖê ¯ÖÖ×Æü»Öê ŸÖ¸ü úÖêÖŸµÖÖÆüß ú£ÖÖŸ´Ö ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ
'ú£ÖÖÖú' ÆÖü“Ö ¯ÖÏÖÖ †ÃÖŸÖÖê. ×¾Ö¿ÖêÂÖ ´ÆüÖ•Öê ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖæÖ ¾µÖŒŸÖ ÆüÖê ÖÖ¸êü ú£ÖÖÖú ŸµÖÖ ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ
×¾ÖÂÖµÖ ŸÖê¾Öœü¶Ö“Ö ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÖê ´ÖÖÓ›üŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû ú£ÖÖŸ´Öú ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ »ÖÆüÖÖ ú£ÖÖÖú, ×¾ÖÃŸÖéŸÖü ú£ÖÖÖú
†ÃÖê ´ÆüÖÖê µÖÖêµÖ ¾ÖÖ™üŸÖ ÖÖÆüß. ¯ÖÏŸµÖêú ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öê ŸµÖÖ ŸµÖÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü ú£ÖÖÖú ×¾ÖÃŸÖéŸÖ †ÃÖŸÖê“Ö. ¯Ö¸ÓüŸÖã †ÃÖê
24
†ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß '¤üß‘ÖÔ' †Ö×Ö '»Ö‘Öã' µÖÖ ¤üÖêÖ ¿Ö²¤üÖ¾ÖºþÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ú£ÖÖÖúÖ»ÖÖ ¤êüÖß»Ö '»Ö‘Öã' ÆüÖ“Ö ¿Ö²¤ü »ÖÖÖæ
ú¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÖŸÖÖê. ¸ÓüÖÖÖ£Ö ¯ÖšüÖ¸êü µÖÖÓ“Öß '×¤ü¾Öê Öê»Öê»Öê ×¤ü¾ÖÃÖ' Æüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖ»Öß †ÃÖŸÖÖ †Ö×Ö²ÖÖÖß“µÖÖ
úÖôûÖŸÖß»Ö ¿Öê¾Ö™ü“ÖÖ ™ü¯¯ÖÖ †Ö×Ö •ÖÖŸÖÖ ÃÖ¸üúÖ¸ü“µÖÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Öß“µÖÖ úÖôûÖŸÖß»Ö ¯ÖÏÖÓŸÖßú ×Ö¾Ö›üÖãüúÖÓ“ÖÖ úÖôû µÖÖ
úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê Ã¯ÖÂ™ü —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü. ÆüÖ ×¾ÖÂÖµÖ ëú¦ü¾ÖŸÖá šêü¾ÖæÖ ¯ÖšüÖ¸êü µÖÖÓÖß ú£ÖÖÖú ÃÖÖúÖ¸ü»Öê. ¯ÖšüÖ¸êü µÖÖÓÖÖ êú¾Öôû
‹¾ÖœüÖ“Ö ×¾ÖÂÖµÖ ´ÖÖÓ›üÖµÖ“ÖÖ †ÃÖ»µÖÖ úÖ¸üÖÖÖê ŸµÖÖ ×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖßŸÖ †Ö¾Ö¿µÖú ŸÖê¾Öœêü ú£ÖÖÖú ŸµÖÖÓÖß µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
ÃÖÖúÖ¸ü»Öê †ÖÆêü.
7) ×¾ÖÂÖµÖ ëú¦ü :
‹ÖÖªÖ ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ˆ×§üüÂ™üÖÃÖÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ×»Ö×Æü»Öß •ÖÖŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ, ÃÖ´ÖÖ•ÖÖ“ÖÖ ‹ÖÖ¤üÖ
´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ‘Ö™üú ¾µÖŒŸÖ ú¸üµÖÖÃÖÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öê ëú¦ü šü¸ü×¾Ö»Öê •ÖÖŸÖê. ŸµÖÖÃÖÖšüß ¾ÖŸÖÔ´ÖÖÖúÖôûÖŸÖß»Ö
ÃÖ´ÖÃµÖÖ ×Ö¾Ö›üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸ü ú¸üŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. ×¾ÖÂÖµÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ‹ÖÖ¤üÖ †Öã³Ö¾ÖÖŸ´Öú
•Öß¾ÖÖ¯Ö™ü ˆ³ÖÖ ú¸üŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖê. ˆ¤üÖ- ¾µÖÓú™êü¿Ö ´ÖÖ›üÖæôûú¸ü µÖÖÓ“Öß '²ÖÖÖ¸ü¾ÖÖ›üß' Æüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÖÏÖ´ÖßÖ
•Öß¾ÖÖÖ“Öê ÃÖæ´Ö ×Ö¸üßÖÖ ú¸üŸÖê. ÃÖÖîÓ¤üÖßú¸ü ´ÖÖÃŸÖ¸ü ÖÖ¾ÖÖŸÖ µÖêŸÖÖê †Ö×Ö ŸÖê£ÖæÖ“Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖê. ŸÖÖê
ÖÖ¾ÖÖŸÖ †Ö»µÖÖ´Öãôêû ÖÖ¾ÖÖ»ÖÖ ¯ÖÏê¸üÖÖ ×´ÖôûŸÖê. ´ÖÖÃŸÖ¸ü“µÖÖ ÆüÖŸÖæÖ úÖÆüß •Ö¸üß ‘Ö›üŸÖ ÖÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ²ÖÖÖ¸¾ÖÖ›üßŸÖ ´ÖÖ¡Ö
´ÖÖÃŸÖ¸ü“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ‡ŸÖ¸ü †Öêú•ÖÖ ¯ÖÏÖêŸÃÖÖÆüßŸÖ ÆüÖê‰úÖ ²ÖÖÖ¸ü¾ÖÖ›üß“Öê ¹ý¯Ö ²Ö¤ü»ÖŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß
ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ ´ÖÖÃŸÖ¸ü“µÖÖ µÖêµÖÖÖê ÆüÖêŸÖê ŸÖ¸ü úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ¿Öê¾Ö™ü ´ÖÖÃŸÖ¸ü“µÖÖ •ÖÖµÖÖÖê ÆüÖêŸÖÖê. ‹¾ÖœüÖ“Ö ×¾ÖÂÖµÖ ‘Öê¾ÖæÖ ¾µÖÓú™êü¿Ö
´ÖÖ›üÖæôûú¸üÖÓÖß Æüß úÖ¤Óü²Ö¸üß ×»Ö×Æü»Öß. ŸµÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ×¾ÖÂÖµÖ ëú¦ü ×ÖÛ¿“ÖŸÖ šü¸ü»Öê»Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê.
8) ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö †Ö×Ö »ÖµÖ :
‹ÖÖªÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“µÖÖ ÃÖÖï¤üµÖÔ²ÖÖê¬ÖÖ“Öß •ÖÖÖß¾Ö ÆüÖêµÖÖÃÖÖšüß ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ †ÃÖŸÖÖê. †Ö¿ÖµÖÖÖãÃÖÖ¸ü
¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö šü¸ü»Öê»ÖÖ †ÃÖŸÖÖê. ˆ¤üÖ- ÖÏÖ´ÖßÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ, ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖÖŸ´Öú úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ †ÃÖÖ ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö †Ö×Ö
×¾ÖÂÖµÖÖ“Öß »ÖµÖ Ã¯ÖÂ™ü êú»Öß •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖê. ‹ÖÖªÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬ÖæÖ ŸÖÖê ×¾ÖÂÖµÖ úÖêÖŸµÖÖ ÃŸÖ¸üÖÓ“Öß, Öê¡ÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß
ú¸üÖÖ¸üÖ †ÖÆêü, Æêü Ã¯ÖÂ™ü úºþÖ“Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö šü¸ü¾Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖÖÖÖ ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö
†Ö×Ö »ÖµÖß“Öê ‹ú ×¾Ö¿ÖêÂÖ ´ÖÆü¢¾Ö †ÖÆêü. "¸ü“ÖÖê“µÖÖ ‘Ö™üúÖŸÖæÖ »ÖµÖ •ÖÖÖ¾ÖŸÖ †ÃÖŸÖê. ¸üÖÖÓÖÖ †Ö×Ö ÃÖÖ×¾Ö¡Öß“Öê µÖê£Öê
ˆ¤üÖÆü¸üÖ ¤êüŸÖÖ µÖê‡»Ô Ö. †Ö¿ÖµÖÖ“µÖÖ †ÖãÂÖÓÖÖÖê ´ÆüÖ•Öê ¯ÖÏ×ŸÖ¯ÖÖª ×¾ÖÂÖµÖÖ“µÖÖ †ÖãÂÖÓÖÖÖê µÖêÖÖ¸êü ŸÖ¢¾ÖØ“ÖŸÖÖ, ÃÖî¨üÖŸÓ Ößú
×¾Ö¾Öê“ÖÖÖ“Öê ˆŸÖÖ¸êü »ÖêÖú ¤êü¾Öæ »ÖÖÖ»ÖÖ ŸÖ¸ü Æüß »ÖµÖ Ö´ÖÖ¾Ö»Öß •ÖÖŸÖê. Øú¾ÖÖ ëú¦ü×¾ÖÂÖµÖÖ“ÖÖÆüß †ÖÖ¾Ö¿µÖú ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü
—ÖÖ»ÖÖ ŸÖ¸üßÆüß »ÖµÖ Ö´ÖÖ¾ÖŸÖê. ˆ¤üÖ - ×¤üÖÖÖÖ£Ö ´ÖÖÖêÆü¸ü µÖÖÓ“µÖÖ '†ÖÓ¤üÖê»ÖÖ' ´Ö¬µÖê †ÃÖê ‘Ö›ü»Öê †ÖÆêü."38
25
»ÖµÖß“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ›üÖò. ãú»ÖúÖá µÖÖÓÖß ´ÖÖÓ›ü»Öê»Öê ´ÖŸÖ ´ÖÆü¢¾Ö¯ÖæÖÔ †ÖÆêü. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß
¹ý¯Ö²ÖÓ¬ÖÖ“Öß •ÖÖÖß¾Ö šêü¾ÖÖê †ŸµÖÓŸÖ †Ö¾Ö¿µÖú †ÃÖŸÖê. 'úÖôûÖÃÖæµÖÔ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¯Ö¨üŸÖßÖê ÃÖÖúÖ¸ü
—ÖÖ»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ¤üÖÓ›êüú¸üÖÓ“µÖÖ '¯Ö›ü‘Ö¾Ö»Öß' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ ¤êüÖß»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ ¹ý¯Ö²ÖÓ¬ÖÖ“Öß •ÖÖÖß¾Ö ÆüÖêŸÖê.
¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö Æêü“Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÃÖÖï¤üµÖÔ †ÃÖŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ú£ÖÖÖúÖ´Ö¬µÖê ÃÖÖï¤üµÖÖÔ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ¹ý¯Ö²ÖÓ¬ÖÖ“Öß
×ÖŸÖÖÓŸÖ †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ †ÃÖŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¤êüÖß»Ö ÆüÖ ×ÖµÖ´Ö ¯ÖÖôû»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
9) ¾µÖÛŒŸÖ¤ü¿ÖÔÖ :
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖšüß ×ú´ÖÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“Öß µÖÖê•ÖÖÖ êú»Öß •ÖÖŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê ¾µÖŒŸÖß¤ü¿ÖÔÖÖÃÖÖšüß ±úÖ¸üÃÖÖ ¾ÖÖ¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ
×¤üÃÖŸÖ ÖÖÆüß. ‹ÖÖ¤êü ´ÖãµÖ ¯ÖÖ¡Ö ‘Öê¾ÖæÖ ŸµÖÖ ×Ö×´Ö¢ÖÖÖê ‡ŸÖ¸ü úÖÆüß ¯ÖÖ¡Ö µÖÖê•Ö»Öß •ÖÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ‹úÖ ¯ÖÖ¡ÖÖ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ
´ÆüÖÖ¾Öê ŸÖê¾Öœêü ‡ŸÖ¸ü úÖêÖŸµÖÖÆüß ¯ÖÖ¡ÖÖ“Öê ¾µÖÛŒŸÖ¤ü¿ÖÔÖ ÆüÖêŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖ ÖÖÆüß. ˆ¤üÖ - ÖÖ. ¬ÖÖê. ´ÖÆüÖÖÖê¸ü µÖÖÓ“µÖÖ
'ÖÖÓ¬ÖÖ¸üß' µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê '³ÖÖÖ¾ÖŸÖ' Æêü ¯ÖÖ¡Ö ÖŸÖß¿Öß»Ö ×¤üÃÖŸÖê ŸÖ¸ü '²Ö»Ö¤êü¾Ö' Æüê ¯ÖÖ¡Ö ´ÖÖ¡Ö ‹ú´ÖÖÖá ×¤üÃÖæÖ
µÖêŸÖê. †¿ÖÖ †Öêú »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö·µÖÖÓ´Ö¬µÖê ‹ÖÖªÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¯ÖÖ¡ÖÖ»ÖÖ“Ö ÖŸÖß ×¤ü»Öß •ÖÖŸÖê †Ö×Ö ‡ŸÖ¸ü ¯ÖÖ¡ÖÖÓÖÖ ´ÖÖ¡Ö ÛÃ£Ö¸ü
šêü¾ÖµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ¾µÖŒŸÖß¤ü¿ÖÔÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ úÖÆüß“Ö ¯ÖÖ¡ÖÖÓÖÖ
µÖÖµÖ ×´ÖôûŸÖÖê. ŸÖ¸ü úÖÆüß ¯ÖÖ¡Ö ´ÖÖ¡Ö ¤ãü»ÖÔ×ÖŸÖ ¸üÖÆüŸÖÖÖÖ“Ö ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ú£ÖÖÖúÖŸÖ ÃÖÖúÖ¸ü»Öê»Öê ´ÖãµÖ ¯ÖÖ¡Ö ´ÖÖÖ¤Óü›üÖ“ÖÖ
Æüú¤üÖ¸üü šü¸üŸÖê. †Ö×Ö ÃÖÆüÖµµÖÖÃÖÖšüß †Ö»Öê»Öê ¯ÖÖ¡Ö ±úŒŸÖ †Ö¯Ö»Öß ³Öæ×´ÖúÖ ŸÖê¾Öœüß“Ö ×¾ÖÂÖ¤ü ú¸üŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêûü
¾µÖÛŒŸÖ¤ü¿ÖÔÖ µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ‹ÖÖªÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¯ÖÖ¡ÖÖ»ÖÖ“Ö ëú¦üßŸÖ úºþÖ ú£ÖÖÖúÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß êú»Öß •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖê.
10) ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖ :
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖæÖ ×Ö¾Öê¤üÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. µÖÖ ×Ö¾Öê¤üÖÖŸÖæÖ ²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖ µÖêŸÖÖÓÖÖ
×¤üÃÖŸÖê. ±ÏúÖ‡Ô› - µÖãÓÖ µÖÖÓ“µÖÖ ´ÖÖÖÃÖ¿ÖÖÃ¡ÖÖÖê ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ •ÖÖÖ¯Öãœêü ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÖê ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ. »Ö‘Öã
úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ´ÖÖÖÃÖ¿ÖÖÃ¡ÖßµÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ¾Ö¸ü »ÖµÖ ëú¦üßŸÖ ú¸üÖÖ·µÖÖ †Öêú úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ ¤üÖÖ»Ö
—ÖÖ»µÖÖ. µÖÖ úÖ¤Óü²Ö·µÖÖÓÖß ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖÖ»ÖÖ ¯ÖÏÖ¬ÖÖµÖ ×¤ü»Öê. ŸµÖÖŸÖæÖ“Ö †Öêú ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“Öß ´ÖÖÛÃ£ÖŸÖß ¾µÖŒŸÖ ú¸üµÖÖ“ÖÖ
¯ÖÏµÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. 'Æòü™ü ‘ÖÖ»ÖÖÖ¸üß ²ÖÖ‡Ô', 'úÖôûÖ ÃÖæµÖÔ' µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö·µÖÖ´Ö¬ÖæÖ ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖÖŸ´Öú ×“Ö¡ÖÖ —ÖÖ»Öê»Öê
×¤üÃÖŸÖê. ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ“Öß ÖãÓ±úÖ úºþÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖ ú¸üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ —ÖÖ»ÖÖ. '¸üÖ¡Ö úÖôûß ‘ÖÖÖ¸ü
úÖôûß' Æüß úÖ¤Óü²Ö¸üß ¤êüÖß»Ö ´ÖÖÖÃÖ¿ÖÖÃ¡ÖßµÖ ³Öæ×´ÖêúŸÖæÖ“Ö ×»Ö×Æü»µÖÖ Öê»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. †¿ÖÖ úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ“Öê ‹ú ×¾Ö¿ÖêÂÖ
´ÆüÖ•Öê µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ú£ÖÖÖúÖ´Ö¬Öß»Ö ¯ÖÖ¡Öê ÖêÆü´Öß“Ö †ÛÃ£Ö¸ü †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. úÖ¸üÖ ŸµÖÖÓ“Öß ´ÖÖÖ×ÃÖú
†¾ÖÃ£ÖÖ ÃÖÖúÖ¸ü ú¸üÖê ÆüÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ´Öãôû ×¾ÖÂÖµÖ †ÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê ¯ÖÖ¡Ö ÖêÆü´Öß ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖ ¯Ö¨üŸÖßÖê“Ö ÃÖÖúÖ¸ü»Öß
26
•ÖÖŸÖÖŸÖ.
Í11) ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü :
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬Öß»Ö ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ¯ÖæÖÔ ×¤üÃÖŸÖÖê. ‹ú ´ÖãµÖ ¯ÖÖ¡Ö ¯ÖÏÃÖÓÖÖÖãºþ¯Ö †Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖÓ¿Öß
ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü ÃÖÖ¬ÖŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖê. ¯ÖÏÃÖÓÖÖÖãºþ¯Ö †Ö»Öê»µÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü ´ÖµÖÖÔ¤üßŸÖ †ÃÖŸÖÖê. †Ö×Ö ´ÖãµÖ ¯ÖÖ¡Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ
¿Öê¾Ö™ü¯ÖµÖÕŸÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü ú¸ßüŸÖ †ÃÖŸÖê. µÖÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤üÖ“µÖÖ ×Ö×´Ö¢ÖÖÖê Ã¾ÖÖ³ÖÖ¾ÖßúŸÖÖ †Ö×Ö ÖÖ™ü¶ÖŸ´ÖúŸÖÖ µÖÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö ²Ö·µÖÖ“Ö
¾ÖêôûÖ úÖ¾µÖÖŸ´ÖúŸÖÖ †ÖœüôæûÖ µÖêŸÖê. ×¾Ö¿ÖêÂÖ ´ÆüÖ•Öê ÃÖÓ¾ÖÖ¤üÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“ÖÖ ‹ú´ÖêúÖÓÃÖÖê²ÖŸÖ ÃÖ¸üôû ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö †ÃÖ»µÖÖ“Öê
ˆ‘Ö›ü¯ÖÖê ×¤üÃÖŸÖê.
ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü ú¸üßŸÖ †ÃÖŸÖÖÓÖÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ²ÖÖê»ÖÖê ÆüÖ ×ÖúÂÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖÓÖÖ »ÖÖÖæ ú¸üµÖÖŸÖ
†Ö»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. '“ÖÖÖß' µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê •Öß ¯ÖÖ¡Öê †Ö»Öê»Öß †ÖÆêüŸÖ, ŸÖß †Ö¾Ö¿µÖú ŸÖê¾Öœêü“Ö ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü
ú¸üŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. †Ö¾Ö¿µÖúŸÖê¯ÖêÖÖ •ÖÖÃŸÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü êú»µÖÖÃÖ ŸµÖÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤üÖ´Ö¬µÖê éú¡Öß´Ö¯ÖÖÖ µÖÖµÖ»ÖÖ »ÖÖÖŸÖÖê
†Ö×Ö ¾Öêôû ¯ÖÏÃÖÓÖß ŸÖÖê ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ‘ÖÖŸÖúÆüß šüºþ ¿ÖúŸÖÖê. '¸üÖÖÓÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ' »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
µÖã¨üÖÖÓŸÖ¸ü“µÖÖ ´ÖÖÛÃ£ÖŸÖß“Öê ¾ÖÖÔÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤üÖ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ¾µÖŒŸÖ —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. ¯ÖÏŸµÖêú ÃÖÓ¾ÖÖ¤üÖŸÖæÖ ¯ÖÖ¡ÖÖ“Öß ´ÖÖÖ×ÃÖúŸÖÖ,
³Öæ×´ÖúÖ ×¾Ö¿Ö¤ü —ÖÖ»Öê»Öß ×¤üÃÖŸÖêê.
12) ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß :
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ µÖ¿ÖÃ¾Öß ÆüÖê µÖÖÃÖÖšüß ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ×¾ÖÂÖµÖ ´ÖÖÓ›üµÖÖÃÖÖšüß ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß“Öß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ
†ÃÖŸÖê. ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß´Ö¬µÖê †µÖ¿ÖÃ¾Öß —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß»ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖ´Ö¬µÖê µÖÖêµÖ ÃÖ´ÖÖÖ ×´ÖôûŸÖ
ÖÖÆüß. ¯Ö×¸üÛÃ£ÖŸÖßÖãºþ¯Ö, ¯ÖÏÃÖÓÖÖÖãºþ¯Ö ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¯ÖÏúÖ¸ü“µÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“ÖÖ †¾Ö»ÖÓ²Ö úºþÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß êú»Öß •ÖÖŸÖ
†ÃÖŸÖê.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß ¯ÖÖ¡ÖÖ¾Ö»ÖÓ²Öß †ÃÖŸÖê. ×¾ÖÂÖµÖ ëú¦ü, ú£ÖÖ¾ÖÃŸÖæ µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ
¯ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ ²ÖôûÖ¾Ö¸ü ú£ÖÖÖúÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß ÃÖÖ¬Ö»Öß •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖê. †»ÖÓúÖ¸ü ¯ÖÏ“µÖã¸üŸÖÖ
¾ÖÖ¯Ö¸üµÖÖ“µÖÖ ³ÖÖÖÖ›üß´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸ü ¸ü´ÖŸÖ ÖÖÆüß. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸üÖ“Öê »ÖÖ ¸ü“ÖÖÖ ‘Ö™üúÖ¾Ö¸ü †ÃÖŸÖê.
•Öß¾ÖÖÃÖÓ¾Öê¤üÖÖ, •Öß¾ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Ö µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ¾ÖÖŸÖÖ¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß ÃÖÖ¬Ö»Öß •ÖÖŸÖê. ¾µÖÓú™êü¿Ö ´ÖÖ›üÖæú¸ µÖÖÓ“µÖÖü '²ÖÖÖ¸ü¾ÖÖ›üß'
µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ÖÏÖ´ÖßÖ ¯ÖÖÀ¾ÖÔ³Öæ´Öß ×Ö´ÖÖÔÖ ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ÛÃ£ÖŸÖßÖŸÖß“Öß ×“Ö¡ÖÖê Öê´ÖŒµÖÖ ¿Ö²¤üÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ êú»Öß
†ÖÆêüŸÖ. ¯Ö×¸üÛÃ£ÖŸÖßÖãºþ¯Ö ²ÖÖÖ¸ü¾ÖÖ›üß´Ö¬Öß»Ö ¯ÖÖ¡Öê ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ ú¸üŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔŸÖæÖ“Ö '²ÖÖÖ¸¾ÖÖ›üß' µÖÖ
úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß ÃÖÖúÖ¸üµÖÖŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸ü µÖ¿ÖÃ¾Öß —ÖÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖÖê. ×¿Ö¾ÖÖµÖ '¯Ö›ü‘Ö¾Ö»Öß' µÖÖ
27
úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¤êüÖß»Ö ¯ÖÏÃÖÓÖÖÖãºþ¯Ö ¯ÖÖ¡ÖÖ“Öß µÖÖê•ÖÖÖ úºþÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß ÃÖÖ¬Ö»Öß †ÖÆêü.
13) ³ÖÖÂÖÖ¿Öî»Öß :
³ÖÖÂÖÖ ÆüÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †×¾Ö³ÖÖ•µÖ ‘Ö™üú †ÃÖŸÖÖê. Øú²ÖÆãüÖÖ ³ÖÖÂÖê×¿Ö¾ÖÖµÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ •Ö´ÖÖ»ÖÖ µÖêŸÖ ÖÖÆüß. •ÖÃÖÖ
†Ö¿ÖµÖ †ÃÖê»Ö ŸÖ¿Öß ³ÖÖÂÖÖ ´ÖÖÓ›üÖ¾Öß »ÖÖÖŸÖê. ú£ÖÖÖú šü¸ü¾Ö»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ×¾ÖÂÖµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖ•Öê»Ö †¿Öß ³ÖÖÂÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸üÖê
†Ö¾Ö¿µÖú †ÃÖŸÖê. ÖÏÖ´ÖßÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ¯ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ¾ÖÖ¤üÖ´Ö¬µÖê ²ÖÖê»Öß ³ÖÖÂÖê“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ú¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÖŸÖÖê.
´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖÖŸ´Öú úÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ŸµÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ »ÖÖÖŸÖ ‘Öê¾ÖæÖ ³ÖÖÂÖÖ¿Öî»Öß“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ú¸Öê †Ö¾Ö¿µÖú
†ÃÖŸÖê. ²ÖÖÖ¸ü¾ÖÖ›üß Æüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÖÏÖ´ÖßÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôûê ŸµÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ²ÖÖê»Öß ³ÖÖÂÖÖ †Ö»Öß †ÖÆêü. '¸üÖ¡Ö úÖôûß
‘ÖÖÖ¸ úÖôûß' Æüß ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖÖŸ´Öú úÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖ»µÖÖ´Öãôûê ¯ÖÖ¡Ö •µÖÖ ÃÖ´ÖÖ•ÖÖŸÖæÖ •µÖÖ ÃŸÖ¸üÖŸÖæÖ †Ö»Öê †ÖÆêüŸÖ ŸµÖÖ“Ö
ÃŸÖ¸üÖÓ“Öß †Ö×Ö ÃÖ´ÖÖ•ÖÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê †Ö»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê ‹ÖÖªÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ µÖ¿ÖÃ¾Öß ¾ÆüÖµÖ“Öê
†ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ³ÖÖÂÖ¿Öî»Öß¾Ö¸ü †×¬Öú »ÖÖ ëú¦üßŸÖ ú¸üÖ¾Öê »ÖÖÖŸÖê.
14) ‘Ö™üÖÖ-¯ÖÏÃÖÓÖ :
ú£ÖÖÖúÖ“µÖÖ †Ö¾ÖÖŒµÖÖ¾Ö¸ü †Ö×Ö ×¾ÖÂÖµÖÖ¾Ö¸ü ‘Ö™üÖÖ ¯ÖÏÃÖÓÖ †¾Ö»ÖÓ²ÖæÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ
×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖÖÖÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †Ö¿ÖµÖÃÖæ¡Ö †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ»ÖÖ ¤êüÖß»Ö ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ¯Ö›üŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ‘Ö™üÖÖ
¯ÖÏÃÖÓÖÖ“Öß †¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ´ÖÖÓ›üÖß úºþÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ µÖ¿Ö ×´Öôû¾ÖÖê ¿ÖŒµÖ ÖÖÆüß. úÖ¸üÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öê ëú¦ü šü¸ü»Öê»Öê
†ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû †ÖêœæüÖ-ŸÖÖÖæÖ ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖ ˆ³Öê ú¸üÖê ¿ÖŒµÖ ÖÖÆüß. †Ö¾Ö¿µÖú ŸÖê¾Öœê“ü Ö ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖ ˆ³Öê êú»Öê
•ÖÖŸÖÖŸÖ. †Ö×Ö ŸµÖÖ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ“Ö ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß ÃÖÖ¬Ö»Öß •ÖÖŸÖê. ×¾ÖÁÖÖ´Ö ²Öê›êüú¸ü µÖÖÓ“µÖÖ '¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ
úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ‹úÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ‘Ö™üÖê¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖßŸÖ ‘Ö™üÖÖ ¯ÖÏÃÖÓÖ ÃÖÖúÖ¸ü»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.
²Öê›êüú¸üÖÓÖß †¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß êú»Öß ÖÖÆüß. ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ‘ÖÖ™ü †Ö»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû
×¾ÖÂÖµÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß µÖÖêµÖ ¯Ö¨üŸÖßÖê —ÖÖ»Öê»Öß †ÖÆêü.
15) †Öã³Ö¾ÖÖ“Öê Ã¾Öºþ¯Ö :
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸ü ‹ÖÖªÖ ×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ †Ö¯Ö»Öê †Öã³Ö¾Ö ´ÖÖÓ›üŸÖÖÓÖÖ †Öã³Ö¾ÖÖ“µÖÖ Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ´Ö¬µÖê ¤êüÖß»Ö
´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ¯ÖÖÖ †ÖÖµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ ú¸üŸÖÖê. ×¾Ö×¿ÖÂ™ü †Öã³Ö¾ÖÖ“Öß ×¾Ö×¿ÖÂ™ü †¿Öß †Öã³ÖãŸÖß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬Öê µÖêŸÖ
†ÃÖŸÖê. •µÖÖ ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü ×¾ÖÂÖµÖ ÃÖÖúÖ¸üµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †ÖÆêü, ŸµÖÖ ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü“Öê úÖÆüßê †Öã³Ö¾Ö ´ÖÖÓ›üµÖÖ´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß
µÖ¿ÖÃ¾Öß ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. ú£ÖÖÖúÖŸÖ ¾µÖÖ¯Öú¯ÖÖÖ ÖÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû •ÖÖÃŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ´ÖÖÓ›üµÖÖ“Öß ÃÖÓ¬Öß ÖÃÖŸÖê. ¯Ö×¸üÖÖ´Ößêû
†×¬Öú“Öê ×¾Ö“ÖÖ¸ü ¾µÖŒŸÖ ÆüÖêŸÖ ÖÖÆüßŸÖ. ŸÖ¸üßÆüß ´ÖÖê•ÖŒµÖÖ †Ö¿ÖµÖÖ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß ú£ÖÖÖúÖ“µÖÖ ²ÖôûÖ¾Ö¸ü •ÖÖê
28
×¾ÖÂÖµÖ ´ÖÖÓ›üÖµÖ“ÖÖ †ÖÆêü, ŸµÖÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öê ¯Ö¸üÖ›ü †Öã³Ö¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬Öê µÖêŸÖÖŸÖ. ¸üÖ.¸Óü. ²ÖÖê¸üÖ›êü µÖÖÓ“µÖÖ '¯ÖÖ“ÖÖêôûÖ' µÖÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ±úÖ¸ü ´ÖÖêšêü †Öã³Ö¾Ö×¾ÖÀ¾Ö ÃÖÖúÖ¸üµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê †ÖÆêü. Ø¿Ö¯µÖÖ“µÖÖ •Öß¾ÖÖÖ“Öß ÆüúßúŸÖ ´ÖÖÓ›üŸÖÖÖÖ
²ÖÖê¸üÖ›êü µÖÖÓÖß ‹úÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¾ÖÖÖÔ“Öê †Öã³Ö¾Ö ú£ÖÖ êú»Öê †ÖÆêüŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôûê †Öã³Ö¾ÖÖ“ÖÖ ÃÖ““Öê¯ÖÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ †Ö»ÖÖ
†ÃÖæÖ ÖÏÖ´ÖßÖ •Öß¾ÖÖÖ“Öê ¯ÖÏŸµÖêµÖúÖ¸üß ×“Ö¡ÖÖ ú¸üµÖÖ´Ö¬µÖê Æüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖ¿ÖÃ¾Öß —ÖÖ»Öß †ÖÆêü.
16) ×Ö¾Öê¤üÖ ¯Ö¨üŸÖß :
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ×Ö¾Öê¤üÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß ú¸üŸÖÖÖÖ ŸÖÃÖê“Ö ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ
×ÖÙ´ÖŸÖß ú¸üŸÖÖÓÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸ü ×Ö¾Öê¤üÖ¿Öî»Öß“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ú¸üŸÖÖê. ¯ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ ŸÖÖë›üÖŸÖæÖ µÖêÖÖ¸êü ×Ö¾Öê¤üÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü
³Öæ×´ÖúÖ ´ÖÖÓ›üµÖÖÃÖÖšüß ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê šü¸üŸÖê. µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖ ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß µÖÖÓ“Öê ´ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö. "×Ö¾Öê¤üúÖ“Öê
ú£ÖÖ×¾ÖÀ¾ÖÖŸÖß»Ö ¯ÖÖ¡Ö¯ÖÏÃÖÓÖÖ¿Öß †ÃÖ»Öê»Öê ³ÖÖ¾ÖÃÖÓ²ÖÓ¬Ö ×³Ö®Ö ¯ÖÏúÖ¸ü“Öê †ÃÖæ ¿ÖúŸÖÖŸÖ. ×Ö¾Öê¤üú µÖÖ ÃÖ¾ÖÖÕú›êü
ŸÖ™üÃ£Ö ¾Öé¢ÖßÖê ¯ÖÖÆüÖÖ¸üÖ, †ÃÖÖ †ÃÖæ ¿ÖúŸÖÖê. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê ŸÖÖê ŸµÖÖÓ“µÖÖ¿Öß ³ÖÖ¾Ö×Öú ÖãŸÓ Ö¾ÖÖæú —ÖÖ»Öê»ÖÖ †ÃÖÖÆüß
ÃÖÓ³Ö¾ÖŸÖÖê. ×Ö¾Öê¤üúÖ“Öß Ã¾ÖŸÖ:“Öß †¿Öß ‹ú ´Öæ»µÖ¥üÂ™üß, ×¾Ö“ÖÖ¸ü¯ÖÏÖÖ»Öß †ÃÖæ ¿ÖúŸÖê."39 “ÖÓ¦üúÖÓŸÖ ÖÖêŸÖ µÖÖÓÖß
'ˆ³ÖµÖÖ¾ÖµÖß †¾µÖµÖ' µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ´ÖÖÖÃÖÖ“Öê »ÖîÓ×Öú •Öß¾ÖÖ, ÖîÃÖÙÖú †Öêœü, ŸµÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ¾ÖÖ™üÖÖ¸êü
†ÖúÂÖÔÖ ×Ö¾Öê¤üÖ ¯Ö¨üŸÖßÖê †ŸµÖÓŸÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÖê ´ÖÖÓ›ü»Öê †ÖÆêü. ŸµÖÖÓ“µÖÖ '×²ÖÖ¬ÖÖÃŸÖ' µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖµÖ
ŸÖ¹ýÖÖÓ“µÖÖ ³ÖÖ ÆüÖêŸÖ •ÖÖÖÖ·µÖÖ ³ÖÖ¾Ö×¾ÖÀ¾ÖÖ“Öß, »Öï×Öú •Öß¾ÖÖÖ“Öß úÆüÖÖß †Ö»Öê»Öß †ÖÆêü. µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
×Ö¾Öê¤üÖ ¯Ö¨üŸÖß“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü úºþÖ ú£ÖÖÖú, ×¾ÖÂÖµÖ, ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖ, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ×ÖÙ´ÖŸÖß, ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß ú¸üµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ ÖÖêŸÖ
µÖÖÓÖß êú»ÖÖ †ÖÆêü.
17) •Öß¾ÖÖ×¾ÖÂÖµÖú ¥üÛÂ™üúÖêÖ :
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ ¾ÖŸÖÔ´ÖÖÖúÖôûÖ¿Öß •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖßŸÖ †ÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ‹ÖÖªÖ ‘Ö™üúÖú›êü
¯ÖÖÆüµÖÖ“ÖÖ ¥üÛÂ™üúÖêÖ úÃÖÖ †ÖÆêü, Æêü ¯ÖÖÆüµÖÖÃÖÖšüß úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê µÖêÖÖ¸üÖ •Öß¾ÖÖ×¾ÖÂÖµÖú ¥üÛÂ™üúÖêÖü »ÖÖÖŸÖ ‘µÖÖ¾ÖÖ
»ÖÖÖŸÖÖê. '¯ÖÖ“ÖÖêôûÖ' µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¸üÖ.¸Óü. ²ÖÖê¸üÖ›êü µÖÖÓÖß ¤üÖÖ¾Ö»Öê»ÖÖ •Öß¾ÖÖ×¾ÖÂÖµÖú ¥üÛÂ™üúÖêÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔÖê ¯ÖÏê¸üßŸÖ
†ÃÖ»Öê»ÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. Ø¿Ö¯Öß úÖ´Ö ú¸üŸÖÖÓÖÖ ÃÖÓÃÖÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öê»Öê ¯ÖÏ¿Ö úÃÖê ÃÖÖê›ü¾ÖÖµÖ“Öê ÆüÖ ÃÖÓ‘ÖÂÖÔ úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
µÖêŸÖÖê. •Öß¾ÖÖÖú›êü †Ö¿ÖÖ¾ÖÖ¤üß ¥üÛÂ™üúÖêÖÖŸÖæÖ ¯ÖÖÆÖÖ¸üÖ ÆüÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸ü ¯ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ ×šüúÖÖß ¤êü×Ö»Ö •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ
†Ö¿ÖÖ¾ÖÖ¤üß ¥ÛÂ™üúÖêÖ šêü¾ÖŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²ÖÖ¸üß“µÖÖ ÃÖ¾ÖÖÕÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸ßüŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ ŸµÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
†Ö»Öê»ÖÖ •Öß¾ÖÖ×¾ÖÂÖµÖú ¤üéÛÂ™üúÖêÖ »ÖÖÖŸÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ ¯ÖÖ×Æü•Öê.
18) ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ :
29
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ´ÆüÖ•Öê ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ ÆüÖêµÖ. ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ µÖÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶Ö´Öãôêû“Ö
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏÖŸÓ ÖÖ´Ö¬µÖê ´ÖÖê›üŸÖêêü. ‹ÖÖªÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ¾Ö¸ü ú£ÖÖ ú¸üµÖÖ“µÖÖ ÆêüŸÖãÖê“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß
×»Ö×Æü»Öß •ÖÖŸÖê. ŸµÖÖ ú£ÖÖÖúÖŸÖæÖ ¾µÖŒŸÖß, ÃÖ´ÖÖ•Ö, ãú™ÓüÓã²Ö µÖÖÃÖÖ¸üÖê ×¾ÖÂÖµÖ •Öß¾ÖÓŸÖ êú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. úÖêÖŸµÖÖÆüß
úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üÖ¾ÖµÖÖ“ÖÖ —ÖÖ»ÖÖ ŸÖ¸ü ŸÖÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ ›üÖ¾Ö»ÖæÖ ú¸üŸÖÖ“Ö µÖêŸÖ ÖÖÆüß. '¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖÖÃÖæÖ ŸÖê †Ö•Ö¯ÖµÖÔŸÓ Ö“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ †Ö»Öê»Öß“Ö †ÖÆêü.
19) ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖŸÖÖ :
ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ Æêü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß êú¾Öôû ú»¯ÖÖÖŸ´Öú ×¾ÖÂÖµÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
´ÖÖÓ›ü»Öê •ÖÖŸÖ ÖÖÆüßŸÖ. ŸÖ¸ü ×¾ÖÂÖµÖÖ´Ö¬µÖê, •Öß¾ÖÖ ×“Ö¡ÖÖÖ´Ö¬µÖê, ×Ö¾Öê¤üÖ ¯Ö¨üŸÖß´Ö¬µÖê ±úÖ¸ü ´ÖÖêšüß ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖŸÖÖ
†ÖœüôæûÖ µÖêŸÖê. ÃÖÖ´ÖÖ×•Öú ÃŸÖ¸üÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö ¾µÖŒŸÖßÖŸÖ •Öß¾ÖÖ ´ÖÖÓ›üŸÖÖÖÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›ü Öß ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö •Öß¾ÖÖÖ¿Öß, ‘Ö™üÖÖ
‘Ö›üÖ´ÖÖê›üß¿Öß ÖÖŸÖê †¬ÖÖê¸êü×ÖŸÖ ú¸üŸÖê. '¯ÖÖ“ÖÖêôûÖ' µÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê †Ö»Öê»ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ÛÃ£ÖŸÖß¿Öß ÖÖŸÖê
•ÖÖê›üŸÖê. ´ÖãôûÖŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ“Ö ¾ÖŸÖÔ´ÖÖÖ úÖôûÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖßŸÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôûê •Ö¾Öôû¯ÖÖÃÖ ÃÖÖóµÖÖ“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö·µÖÖ
¾ÖÖÃŸÖ¾Ö •Öß¾ÖÖ ´ÖÖÓ›üŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖŸÖÖ ÆüÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ šü¸üŸÖÖê.
20) †Ö¬Öã×ÖúŸÖÖ †Ö×Ö “ÖÖ»Öæ ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖ :
úÖôûÖ“µÖÖ †Öê‘ÖÖŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÖê †Ö¯Ö»ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ †Ö¬Öã×Öú úÖôûÖ¿Öß ŸÖÃÖê“Ö “ÖÖ»Öæ ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ¿Öß
•Öãôû×¾Ö»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. †Ö¬Öã×Öú úÖôûÖŸÖ ÆüÖêÖÖ¸êü ²Ö¤ü»Ö “ÖÖ»Öæ ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖÖ“ÖÖ ˆ»»ÖêÖ úºþÖ ´ÖÖÓ›üµÖÖ“Öß ‹ú
Ö¾Öß ¯Ö¨üŸÖ ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÖê ÃÖã¹ý êú»Öê»Öß †ÖÆêü. †Ö¬Öã×Öú ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ¾ÖêÖôûÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üÖê ³ÖÖÖ ¯Ö›üŸÖ †ÖÆêü. “ÖÖ»Öæ úÖôûÖ“Öê ÃÖÓ¤³ÖÔ ×™ü¯ÖµÖÖ´Ö¬µÖê µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ
µÖ¿Ö †Ö»Öê †ÖÆêü.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ Ã¾Öºþ¯Ö †Ö×Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖÓ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ ´ÖÖê•ÖŒµÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ ²ÖôûÖ¾Ö¸ü ú´Öß
ú£ÖÖÖúÖ“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ‘Öê¾ÖæÖ, ú´Öß ¯ÖéÂšüÖ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ †Öêú ×¾ÖÂÖµÖ ÃÖÖúÖ¸üµÖÖ´Ö¬µÖê µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ
µÖ¿Ö †Ö»Öê †ÖÆêü. †Öêú ¾Öî×¿ÖÂ™üü¶ÖÓÖß ÆüÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ¾µÖÖ¯Ö»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ¤üß‘ÖÔúÖ¤Óü²Ö¸üß ‹¾Öœêü“Ö ×¾ÖÂÖµÖ
´ÖÖÓ›üµÖÖ“Öê ÃÖÖ´Ö£µÖÔ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸Öü´Ö¬µÖê †ÖœüôæûÖ µÖêŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ“Ö ÖãÖ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ÖÓÖÖ ¯ÖÖ¡Ö šü¸üµÖÖ“Öê
ÃÖÖ´Ö£µÖÔ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê †ÖÆêü. ‹¾Öœêü“Ö Ö¾Æêü ŸÖ¸ü •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ úÖêÖŸÖÖÆüß ×¾ÖÂÖµÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÖê ´ÖÖÓ›üµÖÖ“Öß
ŸÖÖú¤ü ¤êü×Ö»Ö †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê ´ÖÆü¢¾Ö ×¤ü¾ÖÃÖë×¤ü¾ÖÃÖ ¾ÖÖœüŸÖ “ÖÖ»Ö»Öê †ÖÆêü. ¾Ö¸üß»Ö Ã¾Öºþ¯Ö †Ö×Ö
¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ ×ÃÖ¨ü ú¸üŸÖÖŸÖ.
30
†Öã³Ö¾Ö, ×¾ÖÂÖµÖ, †Ö¿ÖµÖ, ú£ÖÖÖú, ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖ×“Ö¡ÖÖ, ´ÖÖÖê×¾Ö¿»ÖêÂÖÖ, ÃÖÓ¾ÖÖ¤ü, ×Ö¾Öê¤üÖ ¯Ö¨üŸÖß, ‘Ö™üÖÖ¯ÖÏÃÖÓÖ,
•Öß¾ÖÖ×¾ÖÂÖµÖú ¥üÛÂ™üúÖêÖ, †Öã³Ö¾Ö×¾ÖÀ¾Ö µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ‘Ö™üúÖÓÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ÃÖÆü•Ö †×³Ö¾µÖŒŸÖ
ú¸üŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö×¸üŸµÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üµÖÖ“Öß Ö¸ü•Ö †ÖÆêü. ‡ŸÖ¸ü ³ÖÖÂÖê´Ö¬Öß»Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ
Öê»µÖÖ “ÖÖ¸ü¿Öê ¾ÖÂÖÖÔ¯ÖÖÃÖæÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ ÃÖãºþ †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö
‘ÖêŸÖÖÓÖÖ ±úÖ¸ü ú´Öß ¾ÖÂÖÖÔ“ÖÖ úÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß ˆ¯Ö»Ö²¬Ö †ÖÆêü. ´ÖãôûÖŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ÆüÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü“Ö ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ
×¾ÖÀ¾ÖÖŸÖ ˆ×¿Ö¸üÖ ¤üÖÖ»Ö —ÖÖ»ÖÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö ÆüÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ˆ×¿Ö¸üÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö —ÖÖ»ÖÖ. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ
‘ÖêŸÖ»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ µÖêÖÖ·µÖÖ úÖôûÖ´Ö¬µÖê µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê †ÛÃŸÖŸ¾Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ †ÖÆêü.
3) ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß :
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖ×¾ÖÃŸÖ¸ü ´ÖÖ×ÆüŸÖß ‘ÖêµÖÖ¯Öæ¾Öá ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘ÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú šü¸üŸÖê. ŸµÖÖ¯Öæ¾Öá
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ »ÖÖÖŸÖ ‘ÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÖÖÖÖ¾Öê úß, ´ÖÖÖæ ÖµÖê µÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ²Ö¸üÖ“ÖÃÖÖ
¾ÖÖ¤ü ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÖÖÖ»µÖÖÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ú¸üÖê ÃÖÖê¯Öê ÆüÖ‡ê Ô»Ö, †ÃÖê ‹úÖ Ö™üÖ“Öê
´ÖŸÖ †ÖÆêü. ŸÖ¸ü ¤ãüÃÖ·µÖÖ Ö™üÖ“µÖÖ ´ÖŸÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ú¸üŸÖÖÓÖÖ ŸÖÖê ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Ó µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ú¸üÖê µÖÖêµÖ ÖÖÆüß.
úÖ¸üÖ ú»ÖÖ Æüß Ö·µÖÖ †£ÖÖÔÖê ´ÖÖÖ¾Öß •Öß¾ÖÖÖ“Öê ´Öæ»µÖ ¿ÖÖê¬ÖŸÖ †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖ“Öß ×¾Ö³ÖÖÖÖß ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ú¸üŸÖÖ
úÖ´ÖÖ ÖµÖê.
µÖÖ×Ö×´Ö¢ÖÖÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ´ÆüÖ•Öê úÖµÖ †Ö×Ö ŸµÖÖ“Öê ¯ÖÏúÖ¸ü úÖêÖŸÖê, µÖÖ×¾ÖÂÖµÖß “Ö“ÖÖÔ ú¸üÖê †Ö¾Ö¿µÖú šü¸üŸÖê.
'ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß ×»Ö×Æü»Öê»µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ´ÆüÖÖ¾Öê' †¿Öß œüÖê²Öôû ¾µÖÖµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ú¸üµÖÖŸÖ
†Ö»Öß †ÖÆêü. ¯ÖÖ¿“ÖÖŸµÖ †³µÖÖÃÖú µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ †Ö¯Ö»Öê ´ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ ú¸üŸÖÖÓÖÖ ´ÆüÖŸÖÖŸÖ úß, 'literature is mirror
of life' ´ÆüÖ•Öê“Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖæÖ •Öß¾ÖÖÖ“Öê ¯ÖÏ×ŸÖØ²Ö²Ö ¯ÖÏ×ŸÖŸÖ ÆüÖŸê Ö †ÃÖŸÖê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÖÖÖ»µÖÖÖê ¿Ö²¤ü×ÖÂšü ú»Öê“Öê
¾ÖêÖ¾ÖêÖôêû †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö¯ÖÖê †³µÖÖÃÖŸÖÖ µÖêŸÖÖŸÖ. ¿Ö²¤üÖÓ“ÖÖ ú»ÖÖŸ´Ö ˆ¯ÖµÖÖêÖ úºþÖ •Öß¾ÖÖÖŸÖß»Ö ÃÖÖÓî¤üµÖÖÔ“ÖÖ,
Ö¾Ö×ÖÙ´ÖŸÖß“ÖÖ ‹ú ¾ÖêÖôûÖ †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖæÖ ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ú»ÖÖŸ´Öú¥üÂ™üß †Ö×Ö ú»ÖÖ×ÖÙ´ÖŸÖß“µÖÖ
¯ÖÏê¸üÖêÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖú»ÖÖ ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ¯ÖÏúÖ¸ †³µÖÖÃÖÖ“µÖÖ ¥üÂ™üßÖê ÃÖÖêµÖß“Öê šü¸üŸÖÖŸÖ. ‹¾Öœêü“Ö Ö¾Æêü ŸÖ¸ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÖÖÖ»µÖÖ´Öãôêû
ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß»ÖÖ µÖÖêµÖ µÖÖµÖ ×´ÖôûŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê ú£ÖÖ, ú×¾ÖŸÖÖ, úÖ¤Óü²Ö¸üß, ÖÖ™üú, ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ¾ÖÖÔÖ, †ÖŸ´Ö“Ö×¸ü¡Ö ‡ŸµÖÖ¤üß
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öß ×¾Ö³ÖÖÖÖß úºþÖ ŸµÖÖ“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö¯ÖÖê †³µÖÖÃÖ ú¸üÖê ÃÖÖêµÖßÃú¸ü ÆüÖêŸÖê. '³ÖÖ¸üŸÖßµÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¿ÖÖÃ¡Ö' µÖÖ ÖÏÓ£ÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ¯ÖÏúÖ¸ü ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ Ã¾ÖßúÖ¸ü»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ Ö. ¡µÖÓ. ¤êü¿Ö¯ÖÖÓ›êü
31
´ÆüÖŸÖÖŸÖ úß, "¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öê Öª ¾Ö ¯Öª †ÃÖê ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸,ü ÃÖÓÃéúŸÖ, ¯ÖÏÖéúŸÖ, †¯Ö³ÖÏÓ¿Ö †ÃÖê ŸÖßÖ ¯ÖÏúÖ¸ü. ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú,
úÖ»¯Ö×Öú, ¿ÖÖÃ¡ÖÖÁÖêµÖ, ú»ÖÖÁÖêµÖ †ÃÖê “ÖÖ¸ü ¯ÖÏúÖ¸ü †Ö×Ö ÃÖÖÔ²ÖÓ¬Ö, ÖÖ™ü¶, ú£ÖÖ, †ÖµÖÖ×µÖúÖ †Ö×Ö ´ÖãŒŸÖú †ÃÖê
¯ÖÖ“Ö ¯ÖÏúÖ¸ü †ÃÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ×¾Ö³ÖÖÖ ³ÖÖ´ÖÆüÖÖê úÛ»¯Ö»ÖÖ †ÖÆêü. ¤Óü›üßÖê ÃÖ¾ÖÔ ×¾Ö³ÖÖÖ ‘Öê¾ÖæÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖŸÖ ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ
»ÖÖ¾ÖµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ êú»ÖÖ †ÖÆêü. Öª, ¯Öª ¾Ö ×´ÖÁÖ †ÃÖê ŸÖßÖ ¯ÖÏúÖ¸ü“Öê ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ †ÖÆêü."40
¤êü¿Ö¯ÖÖÓ›üê µÖÖÓ“µÖÖ µÖÖ ×¾Ö¬ÖÖÖÖ¾ÖºþÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ¯Öæ¾Öá¯ÖÖÃÖæÖ“Ö †ÃÖ»µÖÖ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ×´ÖôûŸÖê. ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü
´ÖÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ ‹ú ºþ¯Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖê †Ö×Ö ¹ý¯ÖÖ“ÖÖ ÃÖ×¾ÖÃŸÖ¸ü¯ÖÖê ¿ÖÖê¬Ö ‘ÖêŸÖÖ µÖêŸÖÖê. ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Öãôêû
úÖêÖŸÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ úÖêÖŸµÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖŸÖæÖ ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖê, Æêü »ÖÖÖŸÖ µÖêŸÖê. "¯ÖÏŸµÖêú ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“µÖÖ ºþ¯ÖÖÖê ú¸üÖ¸ü
×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖê."41 ´ÆüÖ•Öê“Ö ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß ×Ö´ÖÖÔÖ êú»µÖÖÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“Öê Ã¾Öºþ¯Ö
šü¸ü×¾Ö»Öê»Öê †ÃÖŸÖê, ŸÖê Ã¾Öºþ¯Ö ‹úÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸Öü¿Öß ú¸üÖ¸ü²Ö¨ü ÆüÖŸê Öê.
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêŸÖÖÓÖÖ ¾ÖÖÖß“Öê ¤üÖêÖ †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêÖê ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê šü¸üŸÖê. ³ÖÖÂÖê“Öê
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖßÖ ˆ¯ÖµÖÖê•ÖÖ ´ÖÖî×Öú ³ÖÖÂÖÖ †Ö×Ö ×»Ö×ÖŸÖ ³ÖÖÂÖÖ †¿ÖÖ ¤üÖê Ö ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. ´ÖÖî×Öú ³ÖÖÂÖê“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü
ú¸ßüŸÖ †ÃÖŸÖÖÖÖ µÖÖ ³ÖÖÂÖê“Öê ¤êü×Ö»Ö ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ †Ö×Ö »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ †ÃÖê ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ×¾Ö³ÖÖ•ÖÖ
—ÖÖ»Öê †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã ×»Ö×ÖŸÖ ³ÖÖÂÖê“Öê ´ÖÖ¡Ö ŸÖßÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ×¾Ö³ÖÖ•ÖÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ, ¿ÖÖÃ¡Ö³ÖÖÂÖÖ
†Ö×Ö ÃÖÖ×ÆüüŸµÖÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ †ÃÖê ŸÖßÖ ´ÖãµÖŸÖ: ¯ÖÏúÖ¸ü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. ´ÖÖÖ¾ÖÖÖê ÃÖ¾ÖÔ ¯ÖÏ£Ö´Ö ÃÖÖ¬Ö»Öê»ÖÖ ³ÖÖÂÖê“ÖÖ †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü
´ÆüÖ•Öê ´ÖÖî×Öú ³ÖÖÂÖÖ ÆüÖµê Ö. ŸµÖÖÖÓŸÖ¸ü ´ÖÖÖ¾ÖÖ»ÖÖ ×»Ö×ÖŸÖ ³ÖÖÂÖÖ †¾ÖÖŸÖ —ÖÖ»Öß. ŸµÖÖ´Öãôêû ´ÖÖî×Öú ³ÖÖÂÖÖ Æüß ¯Ö×Æü»Öß
³ÖÖÂÖÖ ´ÖÖÖ»Öß •ÖÖŸÖê ŸÖ¸ü ×»Ö×ÖŸÖ ³ÖÖÂÖÖ Æüß ¤ãüÃÖ¸üß ³ÖÖÂÖÖ ´ÖÖÖ»Öß •ÖÖŸÖê. 1850 ÃÖÖ»Öß ”û¯ÖÖ‡Ô µÖÓ¡ÖÖ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö »ÖÖÖ»ÖÖ
†Ö×Ö ŸµÖÖÖÓŸÖ¸ü ´Öã¦üÖ †¾ÖÃ£Öê´Ö¬µÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ÆüÖê‰ú »ÖÖÖ»Öê. ‡£ÖæÖ“Ö Ö·µÖÖ †£ÖÖÔÖê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ ´Öã¦ü ÖÖ“µÖÖ
´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ¾ÖÖ“ÖúÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¯ÖÖêÆü“Ö×¾ÖµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏµÖŸÖ ÆüÖê‰ú »ÖÖÖ»ÖÖ. ¾ÖÖÖß“Öê ´ÖãµÖ ¤üÖê Ö ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ Öª †Ö×Ö ¯Öª
µÖÖÓ“ÖÖ ˆ»»ÖêÖ ú¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÖê»Ö. Öª †Ö×Ö ¯Öª Æêü ¾ÖÖÖß“Öê ¤üÖêÖ †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ. ×¾Ö¿ÖêÂÖ ´ÆüÖ•Öê Æêü ¤üÖêÆüß
†Ö×¾ÖÂúÖ¸ü †Ö¤üß ¯ÖÏÖ“ÖßÖ úÖôûÖ¯ÖÖÃÖæÖ ¹ýœü †ÖÆêüŸÖ. µÖÖ ¤üÖêÆüß †Ö×¾ÖÂúÖ¸üÖÓÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ³ÖÖÂÖê“Öê ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ
†ÖêôûÖ»Öê •ÖÖŸÖê. ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ÖªÖ“µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ´ÖÖê›üÖÖ¸êü †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû Öª ´ÆüÖ•Öê úÖµÖ Æêü ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêÖê
†Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. Öª ÆüÖ ¿Ö²¤ü Ö¤Ëü µÖÖ ´Öãôû ÃÖÓÃéúŸÖ ¬ÖÖŸÖæ¯ÖÖÃÖæÖ ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖæÖ ŸµÖÖ“ÖÖ †£ÖÔ ²ÖÖê»ÖÖê †£Ö¾ÖÖ
²ÖÖê»ÖµÖÖ“Öê úÖµÖÔ ú¸üÖê †ÃÖÖ ÆüÖêŸÖÖê. £ÖÖê›üŒµÖÖŸÖ '²ÖÖê»ÖµÖÖ“µÖÖ ¯Ö¨üŸÖß»ÖÖ †ÖãÃÖºþÖ ×»Ö×ÆüÖêê ´ÆüÖ•Öê Öª ÆüÖêµÖ.'
32
³ÖÖÂÖê“Öê ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖßÖ ˆ¯ÖµÖÖê•ÖÖ
¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸ü
´ÖÖî×Öú ³ÖÖÂÖÖ ×»Ö×ÖŸÖ ³ÖÖÂÖÖ
1) ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ 2) »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ 1) ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß 2) ¿ÖÖÃ¡Ö 3) »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß

³ÖÖÂÖÖ ³ÖÖÂÖÖ ³ÖÖÂÖÖ
ÖªÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ÃÖ¾ÖÖì¢Ö´Ö ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö. ŸµÖÖ´Öãôêû
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ †×¬Öú ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêµÖÖÃÖÖšüß ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘ÖêÖê
†Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. ¯ÖÏÖ¸Óü³Öß ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ úÖÆüß ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ
ÃÖ×¾ÖÃŸÖ¸ü †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘ÖêŸÖ»µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê Ã¾Öºþ¯Ö ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ µÖêÖÖ¸ü ÖÖÆüß. "ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ
¿Ö²¤üÖ£ÖÖÔ“µÖÖ«üÖ¸êü úÛ»¯ÖŸÖ ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖŸê Ö †ÃÖŸÖê. ‘Ö™üÖÖ, ¯ÖÖ¡Öê †Ö×Ö Ã£Ö»ÖúÖ»Ö²Ö¨ü ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ µÖÖ úÛ»¯ÖŸÖ
×¾ÖÀ¾ÖÖ“Öê ´ÆüÖ•Öê“Ö ú£ÖÖ ×¾ÖÀ¾ÖÖ“Öê ´Öæ»Ö ‘Ö™üú †ÃÖŸÖÖŸÖ."42
¯ÖÏÖ¸Óü³Öß“µÖÖ †¾ÖÃ£ÖêŸÖ ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ×¾Ö³ÖÖÖÖß ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¤üÖêÖ ´ÖãµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ“Ö
—ÖÖ»Öê»Öß ×¤üÃÖŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖªÛÃ£ÖŸÖß´Ö¬µÖê ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ´ÖŸÖ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß
×¾Ö³ÖÖÖÖß “ÖÖ¸ü ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö¯ÖÖê ÆüÖêµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öß †ÖÆê. úÖ¸üÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ, »Ö‘Öãú£ÖÖ †ÃÖê
ú£Öê“Öê ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ¯ÖÖ›ü»Öê •ÖÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ, ŸÖ¸ü úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖê úÖ¤Ó²ü Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“Öê ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸ü
´ÖÖÖ»Öê •ÖÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôûê †ÖŸÖÖ ú£ÖÖŸ´Öú ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ×¾Ö³ÖÖÖÖß “ÖÖ¸ü ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ÆüÖêµÖÖ“Öß ×“ÖÆêü ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖ
†ÖÆêüŸÖ. 1) ú£ÖÖ
2) »Ö‘Öãú£ÖÖ
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖ 3) úÖ¤Óü²Ö¸üß
4) »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß
¯Ö×¸üÖÖ´Öß ú£ÖÖ ´ÆüÖ•Öê úÖµÖ Æêü ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêŸÖÖÖÖÓ“Ö ú£Öê“µÖÖ ¤üÖê Ö ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ¾Ö ŸÖÃÖê“Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖ•Öê úÖµÖ
33
Æêü ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêŸÖÖÓÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üÖê ¸üÖÃŸÖ šü¸êü»Ö.
ú£ÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ :
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê †Ö¤üß ¯ÖÏÖ“ÖßÖ úÖôûÖ¯ÖÖÃÖæÖ ºþœü †ÃÖ»Öê»ÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖ•Öê ú£ÖÖ ÆüÖêµÖ.
ú×¾ÖŸÖÖ •µÖÖ ¯ÖÏ´ÖÖÖê ´Öãôû ´ÖÖŸÖßŸÖ •Ö´ÖÖ»ÖÖ †Ö»Öß. ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ´ÖÖÖê ú£ÖÖ ¤êüÖß»Ö ´Öãôû ´ÖÖŸÖßŸÖ •Ö´ÖÖ»ÖÖ †Ö»Öß †ÖÆêüê.
´ÆüÖ•Öê“Ö ú£ÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ÆüÖ ¿Öã¨ü ¤êü¿Öß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü †ÖÆêü. †Ö¤üß ¯ÖÏÖ“ÖßÖ úÖôûÖ¯ÖÖÃÖæÖ ú£ÖÖ ÆüÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü
ºþœü †ÖÆêü.
úÖ»¯Ö×Öú ú×£ÖŸÖÖ¾Ö¸ü †Ö¬ÖÖ¸ü»Öê»ÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖ•Öê ú£ÖÖ ÆüÖêµÖ, †¿Öß ú£Öê“Öß ¾µÖÖµÖÖ ú¸üŸÖÖ
µÖê‡Ô»Ö. ´Ö¸üÖšüß ú£ÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ»ÖÖ ±úÖ¸ü ´ÖÖêšß ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ »ÖÖ³Ö»Öê»Öß †ÖÆêü. ´ÆüÖ‡Ó³Ö¼üÖÓ“µÖÖ '»ÖßôûÖ “Ö×¸ü¡ÖÖ´Ö¬µÖê'
†Öêú ¯ÖÏÃÖÓÖ ÖÖêÂ™üß“µÖÖ ¹ý¯ÖÖŸÖæÖ ÃÖÖÓ×ÖŸÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ŸµÖÖ“Ö ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ¾Öî•ÖÖÖ£ÖÖÖê '¾Öî•ÖÖÖ£Ö ú»ÖÖ×Ö¬Öß'
ÆüÖ ÖÏÓ£Ö ×»Ö×Æü»ÖÖ †ÃÖæÖ ´Ö¸üÖšüßŸÖß»Ö ŸÖÖê †Öª ú£ÖÖÖÏÓ£Ö ´ÖÖÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ´ÖÖê¸Öêü¯ÖÓŸÖ, ÁÖß¬Ö¸ü, ´Ö×Æü¯ÖŸÖß, ¾ÖÖ´ÖÖ¯ÖÓ›üßŸÖ
,¸ü‘ÖãÖÖ£Ö ¯ÖÓ×›üŸÖ µÖÖÓ“Öê úÖ¾µÖ ú£Öê“µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ †Ö×¾ÖÂéúŸÖ —ÖÖ»Öê †ÃÖê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß †¾ÖÖÔ“ÖßÖ úÖôûÖŸÖß»Ö ¯Ö×Æü»ÖÖ
´Öã×¦üŸÖ ú£ÖÖÃÖÓÖÏÆü ´ÆüÖæÖ 1806 ÃÖÖ»Öß ŸÖµÖÖ¸ü ú¸üµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ '²ÖÖ»Ö²ÖÖê¬Ö ´ÖãŒŸÖÖ¾Ö»Öß' ÆüÖ ú£ÖÖ ÃÖÓÓÖÏÆü ´ÖÖÖ»ÖÖ
•ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖÖÓŸÖ¸ü ú£Öê“µÖÖ ¯Ö¸Óü¯Ö¸êü´Ö¬µÖê ³Ö¸ü ¯Ö›üŸÖ Öê»Öß. ×ÖµÖŸÖúÖ×»ÖúÖ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ÖÖêÂ™üß Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ú£ÖÖ
¯ÖÏúÖ×¿ÖŸÖ ÆüÖê‰ú »ÖÖÖ»µÖÖ. –ÖÖÖÖê¤üµÖ, ×¤ü¤ü¿ÖÔÖ µÖÖ ×ÖµÖŸÖúÖ×»ÖúÖŸÖæÖ ²Ö·µÖÖ“Ö ÖÖêÂ™üß ¯ÖÏúÖ×¿ÖŸÖ —ÖÖ»µÖÖ.
ú¸ü´ÖÖæú ×ÖµÖŸÖúÖ×»ÖúÖ“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö úÖ»ÖÖÓ›ü ´ÖÖÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. Æ¸üß ÖÖ¸üÖµÖÖ †Ö¯Ö™êü µÖÖÓ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ
ú£Öê“Öß Æüß Ã¾ÖŸÖÓÓ¡Ö ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ ÃÖã¹ý —ÖÖ»Öß. Öãôû“Ö™ü ¯ÖÖÆæüÖÓ, Ö´ÖŸµÖÖ Ö›üß, úÖµÖ ³ÖµÖÓú¸ü ¯ÖÏÃÖÓÖ µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ
×úŸÖßŸÖ¸üß ú£ÖÖ ¯ÖÏÃÖÖ×¸üŸÖ ÆüÖ‰ê ú »ÖÖÖ»µÖÖ. 'ú¸ü´ÖÖæú' µÖÖ ×ÖµÖŸÖúÖ×»ÖúÖÓ“µÖÖ ÃÖÖ×£Ö»ÖÖ ´ÖÖÖê¸üÓ•ÖÖ Æêü ´ÖÖ×ÃÖú ÃÖã¹ý
—ÖÖ»Öê. †Ö×Ö ú£ÖÖ »ÖêÖúÖ“Öß ‹ú ×¯Öœüß“Ö ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öß. µÖÖ´Ö¬µÖê úÖ¿Öß²ÖÖ‡Ô úÖÖê™üú¸ü,é. êú. ÖÖêÖ»Öê, ³ÖÖ»Ö“ÖÓ¦ü
µÖÖÃÖÖ¸üÖê ú£ÖÖúÖ¸ü ŸµÖÖ“Ö ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ¾ÖÖ. ´Ö. •ÖÖê¿Öß, ÁÖß éú. úÖê»Ö™üú¸ü, Ö. “Öß. êúôûú¸ü, ÖÖ£Ö ´ÖÖ¬Ö¾Ö, Æü. ÖÖ. †Ö¯Ö™êü
µÖÖÃÖÖ¸üÖê ú£ÖÖúÖ¸ü †Ö¯Ö»Öê µÖÖêÖ¤üÖÖ ¤êü¾Öæ »ÖÖÖ»Öê. ¯Öãœêü ÖÖ. ÃÖß. ±ú›üêú, ×¾Ö. ÃÖ. ÖÖÓ›êüú¸ü, µÖ.ÖÖê. •ÖÖê¿Ößü, ¾ÖÖ´ÖÖ
“ÖÖê¸ü‘Ö›êü, ÖÓÖÖ¬Ö¸ü ÖÖ›üÖßôû, †¸üØ¾Ö¤ü ÖÖêÖ»Öê, ¾µÖÓú™êü¿Ö ´ÖÖ›üÖæôûú¸ü, ¯Öã. ³ÖÖ. ³ÖÖ¾Öê µÖÖÃÖÖ¸üÖê Ö¾Öú£ÖÖúÖ¸ü
ŸµÖÖ“Ö²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü ¤ü. ´ÖÖ. ×´Ö¸üÖÃÖ¤üÖ¸ü, •Öß. ‹. ãú»ÖúÖá, ²Öß. ¸ü‘ÖãÖÖ£Ö µÖÖÃÖÖ¸üÖê †ÃÖÓµÖ ú£ÖÖúÖ¸ü 'ú£ÖÖ' µÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ
¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê †Ö¯Ö»Öê µÖÖêÖ¤üÖÖ ¤êü¾Öæ »ÖÖÖ»Öê †Ö×Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ µÖÖêÖ¤üÖÖÖ´Öãôûê“Ö ú£Öê“Öß ÃÖ´Öé¨ü ¯Ö¸Óü¯Ö¸üÖ ¯Öãœüê ×¾Öú×ÃÖŸÖ —ÖÖ»Öß.
ú£ÖÖ µÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖÖÖÖ úÖÆüß úÖôûÖÖÓŸÖ¸ü µÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘Öã
ú£ÖÖ †¿Öß ×¾Ö³ÖÖÖÖß —ÖÖ»Öê»Öß ×¤üÃÖŸÖê. µÖÖ ×¾Ö³ÖÖÖÖß´Öãôêû“Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖ ¯Öê“Ö ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ
34
×¤üÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘Öãú£ÖÖ ´ÆüÖ•Öê úÖµÖ Æêü ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú šü¸üŸÖê.
¤üß‘ÖÔú£ÖÖ :
•Öê¾ÆüÖ ú£ÖÖ ×»Ö×ÆüµÖÖÃÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Ö —ÖÖ»ÖÖ ŸÖê¾ÆüÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Öß“µÖÖ †¾ÖÃ£ÖêŸÖ ú£Öê“Öê Ã¾Öºþ¯Ö ¤üß‘ÖÔ †ÖÆêü úß, »Ö‘Öã µÖÖ¾Ö¸ü
ãúšü»Öß“Ö “Ö“ÖÖÔ —ÖÖ»Öê»Öß ×¤üÃÖŸÖ ÖÖÆüß. ŸÖ¸üß ¯ÖÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ´ÆüÖ•Öê Öê´Öêú úÖµÖ, Æêü ÃÖ´Ö•ÖæÖ ‘ÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü.
'¯ÖÖ¡ÖÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÖ £ÖÖê›êüÃÖ •ÖÖÃŸÖ šêü¾ÖæÖ ‹ÖÖªÖ ´Ö¬µÖ¾ÖŸÖá ×¾ÖÂÖµÖÖ¾Ö¸ü ÃÖÖúÖ¸ü»Öê»Öê ú£ÖÖÖú ´ÆüÖ•Öê ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ÆüÖêµÖ'
†¿Öß ¤üß‘ÖÔú£Öê“Öß œüÖê²Öôû ´ÖÖÖÖÖê ¾µÖÖµÖÖ ú¸üŸÖÖ µÖê‡»Ô Ö. ¤üß‘ÖÔú£Öê´Ö¬µÖê ¯ÖÖ¡Ö, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ×ÖÙ´ÖŸÖß ÃÖÖ¬ÖµÖÖÃÖÖšüß ‹ú
´Ö¬µÖ¾ÖŸÖá ×¾ÖÂÖµÖ ×Ö¾Ö›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. †Ö×Ö ŸµÖÖŸÖæÖ“Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. ¤üß‘ÖÔú£Öê“Öê ˆ¤üÖÆü¸üÖ ´ÆüÖæÖ
¯ÖÏ³ÖÖú¸ü ¯ÖÖ¬µÖê µÖÖÓ“Öß 'ÃÖŸµÖúÖ´Ö', •Öß. ‹. ãú»ÖúÖá µÖÖÓ“Öß ¯ÖÏ¤ü×ÖÖÖ, úÖ•Öôû ´ÖÖµÖÖ, Æü.´ÖÖê. ´Ö¸üÖšêü µÖÖÓ“Öß '´ÖÖú›üßÖ
†Ö×Ö ×¯Ö»»Öæ' µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ ú£ÖÖÓ²Ö¸üÖê²Ö¸ü Æü. ÖÖ. †Ö¯Ö™êü µÖÖÓ“µÖÖ Ã±ãú™ü ÖÖêÂ™üß, ×“Ö. ¡µÖ. ÖÖÖÖê»Öú¸ü µÖÖÓ“Öß ¸üÖÖæ“Öß
ÖÖêÂ™ü, ú´Ö»Ö ¤êüÃÖÖ‡Ô µÖÖÓ“ÖÖ úÖôûÖ ÃÖæµÖÔ, ³ÖÖ¸üŸÖ ÃÖÖÃÖÖê µÖÖÓ“Öß “Öß¸ü¤üÖÆü µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ ú£ÖÖÓ“ÖÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ´ÆüÖæÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü
ú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.
»Ö‘Öãú£ÖÖ :
'±úÖ¸ü ú´Öß ¯ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ ²ÖôûÖ¾Ö¸ü ÃÖÖúÖ¸ü»Öê»Öê ”ûÖê™êüÖÖÖß ú£ÖÖÖú ´ÆüÖ•Öê »Ö‘Öãú£ÖÖ ÆüÖêµÖ', †¿Öß
»Ö‘Öãú£Öê“Öß ¾µÖÖµÖÖ ú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö. ×ÖµÖŸÖúÖ×»ÖúÖÓ“µÖÖ ¯Ö¸Óü¯Ö¸êüŸÖæÖ »Ö‘Öãú£Öê“ÖÖ ˆÖ´Ö —ÖÖ»Öê»ÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. ´ÆüÖ•Öê“Ö
»Ö‘Öãú£ÖÖ Æüß ×ÖµÖŸÖúÖ×»ÖúÖÓ“Öê †¯ÖŸµÖ †ÖÆêü. 1926 ÃÖÖ»ÖÖ¯ÖÖÃÖæÖ »Ö‘Öãú£Öê“ÖÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Ö —ÖÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. 1926
ÃÖÖ»Öß '¸üŸÖÖú¸ü' Æêü ´ÖÖ×ÃÖú ÃÖãºþ —ÖÖ»Öê †Ö×Ö ŸµÖÖ“Ö²Ö¸üÖê²Ö¸ü 1928 ÃÖÖ»Öß µÖ¿Ö¾ÖÓŸÖ Æêü ´ÖÖ×ÃÖú ÃÖãºþ —ÖÖ»Öê. µÖÖ
´ÖÖ×ÃÖúÖÓ´Ö¬ÖæÖ »Ö‘Öãú£ÖÖ ×»Ö×Æü»µÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»Öß. µÖ¿Ö¾ÖÓŸÖÃÖÖ¸üÖê ´ÖÖ×ÃÖú ŸÖ¸ü ¯ÖæÖÔŸÖ: »Ö‘Öã ú£Öê»ÖÖ“Ö ¾ÖÖ×Æü»Öê»Öê
×¤üÃÖŸÖê. 1926 ŸÖê 1940 µÖÖ úÖ»ÖÖÓ›üÖ´Ö¬µÖê ×ú»ÖÖìÃú¸ü, ¯ÖÏ×ŸÖ³ÖÖ, •ÖÖêŸÃÖÖ, ÃÖ´ÖßÖú µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ ´ÖÖ×ÃÖúÖÓÖß ú£Öê»ÖÖ
ÃÖ´Öé¨ü êú»Öê †ÖÆêü. ÖÖ. ÃÖß. ±ú›üêú ¾Ö ×¾Ö. ÃÖ. ÖÖÓ›üê ú¸ü µÖÖÓ“Öê µÖÖ úÖ»ÖÖÓ›üÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ µÖÖêÖ¤üÖÖ †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ×¤ü¾ÖÖú¸ü
µÖÖÓÖß ´ÖÖÖê¸Óü•ÖÖ úÖ»Ö ¾Ö ¸üŸÖÖú¸ü úÖ»Ö µÖÖÓÖÖ •ÖÖê›üµÖÖ“Öê úÖ´Ö êú»Öê. †ÓÖÖÖŸÖ»ÖÖ ¯ÖÖê¯Ö™ü, ÃÖÓúÂ™ü “ÖŸÖã£Öá,
´ÖéÖÖ»ÖßÖß“Öê »ÖÖ¾ÖµÖ, ¾Öê›ü¶Ö“Öß úÆüÖÖß µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ »Ö‘Öãú£ÖÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü ÆüÖê¾Öæ »ÖÖÖ»µÖÖ. ÖÖ. ÃÖß. ±ú›üêú, ×¾Ö. ÃÖ.
ÖÖÓ›êüú¸ü µÖÖÓÖß ¤êü×Ö»Ö µÖÖ´Ö¬µÖê ×¾Ö¿ÖêÂÖ µÖÖêÖ¤üÖÖ ×¤ü»Öê. »Ö‘Öãú£Öê“Öß ¾µÖÖµÖÖ ú¸üŸÖÖÖÖ ÖÖ. ÃÖß. ±ú›üúê ´ÆüÖŸÖÖŸÖ
úß,"ú´ÖßŸÖ ú´Öß ¯ÖÖ¡Öê †Ö×Ö ú´ÖßŸÖ ú´Öß ¯ÖÏÃÖÓÖ ¾ÖÖ¯ÖºþÖ £ÖÖê›ü¶Ö ¾ÖêôûÖŸÖ ¯Ö×¸üÖÖ´ÖúÖ¸üú ¸üßŸÖßÖê ÃÖÖÓ×ÖŸÖ»Öê»Öß ¾Ö
‹êúÖÖ·µÖÖÓ“µÖÖ ´ÖÖÖ¾Ö¸ü ‹ú“Ö ‹ú šüÃÖÖ ˆ´Ö™üü×¾ÖÖÖ¸üß ÆüúßúŸÖ ´ÆüÖ•Öê »Ö‘Öãú£ÖÖ ÆüÖêµÖ."43 ÖÖ. ÃÖß. ±ú›üúê µÖÖÓ“Öß
'´ÖêÖÖ“ÖÖ šüÃÖÖ' Æüß ¯Ö×Æü»Öß ú£ÖÖ 1912 ´Ö¬µÖê 'êú¸üôû úÖêúßôû' µÖÖ ´ÖÖ×ÃÖúÖŸÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü —ÖÖ»Öß. 1926 “µÖÖ †ÖÃÖ¯ÖÖÃÖ
35
ŸµÖÖÓ“µÖÖ ú£ÖêÖê ú£Öê“Öê ŸÖÓ¡Ö ×Ö´ÖÖÔÖ êú»Öê †Ö×Ö ŸµÖÖŸÖæÖ“Ö »Ö‘Öãú£ÖÖ ×»Ö×Æü»µÖÖ •ÖÖ¾Öæ »ÖÖÖ»Öß. ×Ö¸üÖÖšü, ÖãÓŸÖÖÖãÓŸÖ ¾Ö
ˆú»Ö †ÃÖê ŸÖÓ¡Ö šü¸ü¾ÖæÖ ŸµÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ“Ö ú£ÖÖ ×»Ö×Æü»Öß •ÖÖ¾Öæ »ÖÖÖ»Öß. ×¾Ö. ÃÖ. ÖÖÓ›êüú¸ü µÖÖÓ“Öß 1923 ÃÖÖ»Öß
'‘Ö¸ü ãúÖÖ“Öê' Æüß ¯Ö×Æü»Öß ú£ÖÖ ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü ÃÖÖ×ÆüŸµÖ µÖÖ ´ÖÖ×ÃÖúÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü —ÖÖ»Öß. ¯Öãœêü »Ö‘Öãú£Öê´Ö¬µÖê ŸµÖÖÓÖß †Ö¯Ö»Öê
×¾Ö¿ÖêÂÖ µÖÖêÖ¤üÖÖ ×¤ü»Öê. †Ö•ÖÆüß »Ö‘Öãú£ÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ ×»Ö×Æü»Öß •ÖÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öß ×¤üÃÖŸÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß :
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖß»Ö ‹ú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßú›êü ¯ÖÖ×Æü»Öê •ÖÖŸÖê. ÆüÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ‡ÓÖÏ•Öß
¸üÖ•Ö¾Ö™üßŸÖ ÃÖãºþ —ÖÖ»µÖÖ“Öê ´ÖŸÖ ´ÖÖÓ›üµÖÖŸÖ µÖêŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã †ÃÖê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ú£ÖÖŸÖŸ¾Ö ´Ö¸üÖšüß
ÃÖÖ×ÆüüŸµÖÖ»ÖÖ ±úÖ¸ü †ÖÖê¤ü¸ü ¯ÖÖÃÖæÖ“Ö –ÖÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. 'úÖ¤Óü²Ö¸üß' µÖÖ ¿Ö²¤üÖ“ÖÖ ÃÖÓÃéúŸÖ †£ÖÔ ¯ÖãÂ¯ÖÖ“Öß ¤üÖºþ,
´Ö¬Ö, úÖê×úôûÖ, ÃÖÖôãûÓ úß, ¾ÖÖÖß †ÃÖÖ ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖÖê. '×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÖ¡ÖÖÓ“Öß ÃÖ¸ü×´ÖÃÖôû úºþÖ ÃÖÖúÖ¸ü»Öê»Öê ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ¤üß‘ÖÔ
ú£ÖÖÖú ´ÆüÖ•Öê úÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêµÖ', †¿Öß ‹ú úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ¾µÖÖµÖÖ êú»Öß •ÖÖŸÖê. ³ÖÖÂÖÖÓŸÖ¸üßŸÖ úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ, †¤Ëü³ÖæŸÖ¸ü´µÖ
úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ, ‹ê×ŸÖÆüÖ×ÃÖú úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ, ÃÖÖ´ÖÖ×•Öú úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ, Æü. ÖÖ. †Ö¯Ö™êü µÖÖÓ“ÖÖ úÖ»ÖÖÓ›ü ŸµÖÖ“Ö²Ö¸üÖê²Ö¸ü ÖÖ£Ö´ÖÖ¬Ö¾Ö,
×¾Ö÷ü»Ö ×ÃÖŸÖÖ¸üÖ´Ö Öã•ÖÔ¸ü, ¾ÖÖÃÖã¤üê¾Ö ÖÖêØ¾Ö¤ü †Ö¯Ö™ü,ê éú. êú. ÖÖêÖ»Öê, éúÂÖÖ“Öß †ÖÖÓ¤ü ‹ú²ÖÖê™êü, ÖÖ. Æü. †Ö¯Ö™êü, ¾ÖÖ´ÖÖ
´Ö»ÆüÖ¸ü •ÖÖê¿Öß, ÁÖß¬Ö¸ü ¾µÖÓú™êü¿Ö êúŸÖú¸ü, ÖÖ. ÃÖß. ±ú›üêú. ×¾Ö. ÃÖ. ÖÖÓ›êüú¸ü, Ö•ÖÖÖÖ ´ÖÖ›üÖÖê»Öú¸ü, ¾Ö¸êü¸üú¸ü,
¤êü¿Ö¯ÖÖÓ›üê, ×¾Ö³ÖÖ¾Ö¸üß ×¿Öºþ¸üú¸ü, ÃÖÖÖê Öã¹ý•Öß, ×¾ÖÁÖÖ´Ö ²Öê›üêú¸ü, ÁÖß. ÖÖ. ¯Öë›üÃÖê, ×“Ö. ¡µÖ. ÖÖÖÖê»Öú¸ü µÖÖÓ“µÖÖ¯ÖÖÃÖæÖ
†Ö•Ö¯ÖµÖÕŸÖ“µÖÖ †Öêú úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸üÖÓ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ÃÖ´Öé¨ü —ÖÖ»Öê †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. ÆüÖ
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ‡ÓÖÏ•Öß ¸üÖ•Ö¾Ö™üß¯ÖÖÃÖæÖ ÃÖãºþ —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ¿Öê¾Ö™ü“ÖÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ
úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖú›êü ¯ÖÖ×Æü»Öê •ÖÖŸÖê.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß :
´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê '¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖÖÃÖæÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸ¾ÖÖÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÆüÖêµÖÖÃÖ
ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖ —ÖÖ»Öß. úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü †¯ÖŸµÖ †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã †ÃÖê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ²Ö¸üÖ“Ö •Ö¾Öôû“ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖÖê. 'úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ŸÖÖê›üß“Öß ¯ÖÖ¡Ö µÖÖê•ÖÖÖ úºþÖ ¾µÖŒŸÖß“µÖÖ
†Öã³Ö¾ÖÖ¿Öß ëú¦üßŸÖ †ÃÖ»Öê»Öê ú£ÖÖÖú ´ÆüÖ•Öê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêµÖ.' µÖÖ ¾µÖÖµÖê¾ÖºþÖ Æêü Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê úß,
¤üß‘ÖÔú£Öê“Öê †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê •Ö¾Öôû“Öê ÖÖŸÖêÃÖÓÓ²ÖÓ¬Ö ÃÖÖÓÖµÖÖŸÖ µÖêŸÖ †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ú£ÖÖ²Öß•Ö Æêü
úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê“Ö †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×Ö¤ü¿ÖÔÖÖÃÖ µÖêŸÖê. ×¾ÖÁÖÖ´Ö ²Öê›êüú¸ü, ¾µÖÓú™êü¿Ö ´ÖÖ›üÖæôûú¸ü, ›üÖò. ÖÖÖÖÖ£Ö úÖêŸÖÖ¯Ö»»Öê, ›üÖò.
¾ÖÖÃÖã¤êü¾Ö ´Öã»ÖÖ™êü, ›üÖ.ò †ÖÖÓ¤ü ¯ÖÖ™üß»Ö, ÃÖ¸ü¤üÖ¸ü •ÖÖ¬Ö¾Ö, ›üÖ.ò éúÂÖÖŸÖ ÖÖêŸÖ, ˆ¢Ö´Ö ŸÖã¯Öê, ´ÖÖÖêÆü¸ü ¬ÖÖê¡Öê, †¿ÖÖêú úÖêôûß,
36
²ÖÖ²ÖÖ¸üÖ¾Ö ´Ö›üÖ¾Öß, ¸üÖ. ¸ü.Ó ²ÖÖê¸üÖ›êü, ´ÖÆëü¦ü ú¤ü´Ö, ¸üÖ•ÖÖ ÖÖÖ, ×¾Ö•ÖµÖ •ÖÖ¾Öôêû µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ †Öêú »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ¸üÖÓ Öß
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß £ÖÖê¸ü ¯Ö¸Óü¯Ö¸Öü ×Ö´ÖÖÔÖ êú»Öß †ÖÆêü.
4) ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß :
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †³µÖÖÃÖ êú»µÖÖÖÓŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß¾ÖºþÖ ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ¾ÖêÖ¾ÖêÖóµÖÖ
¾ÖÖ¤üÖÓ“ÖÖ, ´ÖŸÖ³Öê¤üÖÓ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü úºþÖ ŸµÖÖ´Ö¬Öß»Ö ±ú¸üú Ã¯ÖÂ™ü úºþÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ú¿Öß
†ÖÆêü, Æêü ×ÃÖ¨ü ú¸üÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ¾ÖÖ¤ü ¤üß‘ÖÔú£ÖêÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê.
ŸµÖÖ´Öãôêû ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÖê»Ö.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ µÖÖ´Ö¬Öß»Ö ¾ÖÖ¤ü Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêµÖÖÃÖÖšüß µÖÖ ¤üÖêÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê
†ÃÖ»Öê»Öê ±ú¸üú, ³Öê¤ü Ã¯ÖÂ™ü ú¸üÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. ú£ÖÖ Æüß †Ö×¤ü´Ö úÖôûÖ¯ÖÖÃÖæÖ ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ˆ¯Ö»Ö²¬Ö
†ÖÆêü, ŸÖ¸ü Öê»µÖÖ 70 ŸÖê 80 ¾ÖÂÖÖÔ¯ÖÖÃÖæÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê †ÛÃŸÖŸ¾Ö ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêü. "ú£ÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê“ÖÖ »Ö¾Ö“Ößú
¾ÖÖ¯Ö¸ü ÆüÖêŸÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“µÖÖŸÖß»Ö ×ÃÖ´ÖÖ ¸êüÂÖÖ †Ö•Ö ¯ÖãÃÖ™ü —ÖÖ»Öê»µÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ."44
¤üß‘ÖÔú£ÖÖ Æüßü †Öã³Ö¾ÖÖ“Öê ‹êú¸üß ¯Ö¸ÓüŸÖã ¤üß‘ÖÔ †ÃÖê ×“Ö¡ÖÖ ú¸üŸÖê, ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ¾µÖŒŸÖß ëú¦üßŸÖ ¾Ö ¾µÖŒŸÖß×ÖÂšü
•Öß¾ÖÖÖÖã³Ö¾ÖÖ“Öê ×“Ö¡ÖÖ Ã¯ÖÂ™ü ú¸üŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖê. ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ Æüß ¯ÖÏÖ“ÖßÖ ¯ÖÏÃÖÓÖÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö †Öêú úÛ»¯ÖŸÖ ¾Ö ÃÖªÛÃ£ÖŸÖßŸÖß»Ö
¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ‘Ö™üúÖÓ¾Ö¸ü †Ö¬ÖÖ¸üü»Öê»Öß †ÖÆêü. ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÖêÆüß ¾ÖŸÖÔ´ÖÖÖÖ¿Öß ÃÖÖÓÖ›ü ‘ÖÖŸÖ»Öê»Öß †ÖÆêü.
¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ‹úëú¦üß ×¤üÃÖŸÖê ŸÖ¸ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ú£Öê²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß¿Öß ÖÖŸÖê •Öãôû¾ÖŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖê. ¤üß‘ÖÔú£Öê´Ö¬µÖê
†Öã³Ö¾ÖÖ“Öß ‹úÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ´ÖÖÖÖÔÖê ¾ÖÖ™ü“ÖÖ»Ö ÆüÖŸê Öê ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †Öã³Ö¾ÖÖ“Öß ¾µÖÖ¯Öú ²ÖÖ•Öæ ÃÖÖ¤ü¸ü ú¸üŸÖê. ŸÖÓ¡ÖÖ“µÖÖ
²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖÆüß µÖÖ ¤üÖêÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ±ú¸üú †ÖÆêü. ÃÖÓ£ÖÖŸÖßÖê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ŸÖÓ¡Ö ×¾Öú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖê ŸÖ¸ü ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ £ÖÖê›üß
•Ö»Ö¤ü ÖŸÖßÖê †Ö¯Ö»Öê ŸÖÓ¡Ö ×¾Öú×ÃÖŸÖ ú¸üŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖê. ¤üß‘ÖÔú£Öê´Ö¬µÖê ‹ú ´Ö¬µÖ¾ÖŸÖá ú£ÖÖ²Öß•Ö †ÃÖŸÖê ŸÖ¸ü
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê †Öã³Ö¾ÖÖ¿Öß ëú¦üßŸÖ †ÃÖ»Öê»Öê ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ²Öß•Ö ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖê. •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ³ÖÖÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ
ˆ»Ö‘Ö›üŸÖê ŸÖ¸ü ŸµÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ²Ö¸üÖ“ÖÃÖÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ³ÖÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ ˆ»Ö‘Ö›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. Ã£ÖôûúÖôûÖ“ÖÖ ‹ú
”ûÖê™üÖ ™ü¯¯ÖÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖêŸÖ Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖÖê. ŸÖ¸ü úÖ¤Óü²Ö¸üßÃÖÖ¸üÖÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ×¾ÖÂÖµÖ ‘Ö™üú »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
¾µÖŒŸÖß¸êüÖê²ÖÖ²ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖÖÓÖÖ ¤üß‘ÖÔú£Öê»ÖÖ ‹ú“Ö ú£ÖÖ ÖÖµÖú †ÃÖŸÖÖê †Ö×Ö úÖ×ÆüÃÖê ´ÖÖê•Öêú“Ö ÃÖÆüÖµµÖ³ÖæŸÖ ¯ÖÖ¡Öê
†ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ‹ú ÖÖµÖú †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß ŸµÖÖ“Ö ŸÖÖê›üß“Öß ‡ŸÖ¸ü ²Ö¸üß“Ö ¯ÖÖ¡Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö
ú£ÖÖÖúÖ»ÖÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ¯ÖÖÖ µÖêŸÖÖê. ¹ý¯Ö²ÖÓ¬ÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †¾ÖÖŒµÖÖŸÖ ¤üß‘ÖÔú£Öê“ÖÖ ºþ¯Ö²ÖÓ¬Ö ¾ÖÖœüŸÖÖê.
ŸµÖÖŸÖã»ÖÖêŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß‹¾ÖœüÖ“Ö ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ µÖêŸÖÖê. †¾ÖúÖ¿ÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ‹úÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ×¾ÖÂÖµÖÖ¾Ö¸ü
37
Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖê, ŸÖ¸ü •Öß¾Ö¤ü¿ÖÔÖÖ“ÖÖ ²Ö¸üÖ“Ö ³ÖÖÖ µÖêŸÖú †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ´ÖÖêšüÖ †¾ÖúÖ¿Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖê.
¤üß‘ÖÔú£Öê´Ö¬µÖê ëú¦ü¾ÖŸÖá ¾µÖŒŸÖß¸êüÖê“Öê ×¾ÖÃŸÖÖ¸üßŸÖ •Öß¾ÖÖ †ÖœüôûŸÖê. ŸÖ¸ü ëú¦ü¾ÖŸÖá ¾µÖŒŸÖß¸êüÖê²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö †µÖ ¾µÖŒŸÖß¸êüÖê“Öê
¯Ö×¸üÖÖ´ÖúÖ¸üú •Öß¾ÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ ¾µÖŒŸÖ ÆüÖêŸÖê. ¤üß‘ÖÔú£Öê¯ÖêÖÖ •Öß¾ÖÖÖ“Öê ²Ö¸êü“Ö ¯Ö¤ü¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ˆ»Ö‘Ö›üŸÖê.
¾Ö¸üß»Ö ±ú¸üúÖÓ¾ÖºþÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ ×ÃÖ¨ü ÆüÖŸê Öê. ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ
¾ÖÖ¤ü ×Ö´ÖÖÔÖ ú¸üÖê ÆüÖÃµÖÖÃ¯Ö¤ü ¾ÖÖ™üŸÖê. úÖ¸üÖ µÖÖ ¤üÖêÆüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ÃÖÖ“ÖÖ šü¸ü»Öê»ÖÖ †ÖÆêüê. ¤üß‘ÖÔú£ÖêŸÖ
ú£ÖÖ †ÖÆêü ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê Ã¾Ö³ÖÖ¾ÖÖãÖ †ÖÆêüŸÖ. ‹¾Öœü¶Ö“Ö ±ú¸üúÖ¾ÖºþÖ µÖÖ ¤üÖêÆüß“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ
×ÃÖ¨ü ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû µÖêÖÖ·µÖÖ úÖôûÖ´Ö¬µÖê ÆüÖ ¾ÖÖ¤ü £ÖÖÓ²ÖÖ¾ÖÖ †Ö×Ö µÖÖ ¤üÖêÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †ÛÃŸÖŸ¾Ö
´ÖÖµÖ êú»Öê •ÖÖ¾Öê. ‹ÖÖ¤üÖ ¤üÖêÖ ´Öã§üÖ ¾ÖÖôûŸÖÖ ãúšü»µÖÖ“Ö ¯ÖÏúÖ¸ü“Öê ÃÖÖ´µÖ µÖÖ ¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖ ÖÖÆüß.
ŸµÖÖ´Öãôêû ÆüÖ ¾ÖÖ¤ü“Ö ¾µÖ£ÖÔ ×¤üÃÖŸÖÖê. úÖÆüß ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ¯Öãœüê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß —ÖÖ»µÖÖ †ÃÖ»µÖÖ ŸÖ¸üß ŸµÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÖãÖ
¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê Ã¾ÖßúÖºþÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖêÖê ÖÖ¾ÖÖ¹ý¯ÖÖ»ÖÖ †Ö»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ. ¯Ö×¸üÖÖ´Öß ŸµÖÖ ŸµÖÖ ×šüúÖÖß µÖÖ
¤üÖê Æüß ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê Ã¾Ö³ÖÖ¾ÖÖãÖ ´ÖÖµÖ úºþÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ †ÛÃŸÖŸ¾ÖÖ»ÖÖ ´ÖÖµÖ ú¸üÖê µÖÖêµÖ šü¸ü»ê Ö.
¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü ‹ú´ÖêúÖÓÖÖ †ŸµÖÓŸÖ •Ö¾Öôû †ÃÖ»Öê»Öê ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ŸµÖÖ´Ö¬µÖê
²Ö¸Öü“Ö ±ú¸üú †ÖÆêü. ŸÖÖê ±ú¸üú ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß µÖÖÓÖß 'ÃÖÖ×ÆüŸµÖ †¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸'ü µÖÖ ÖÏÓ£ÖÖ´Ö¬µÖê Ã¯ÖÂ™ü ú¸üŸÖÖÓÖÖ
´Æü™ü»Öê †ÖÆêü úß, "¤üß‘ÖÔú£Öê“ÖÖ ¾µÖÖ¯Ö ¾Ö †Ö¾ÖÖúÖ ú£ÖêÆüæÖ ´ÖÖêšüÖ †ÃÖŸÖÖê ŸÖ¸ü, úÖ¤Óü²Ö¸üßúÖ Æßü †ÖúÖ¸üÖÖê ¤üß‘ÖÔú£Öê¿Öß
ŸÖã»ÖÖßµÖ †ÃÖæ ¿ÖúŸÖê, ´ÖÖ¡Ö ¯ÖÏúÖ¸üÖ“µÖÖ ¥üÂ™üßÖê ŸÖß ×³Ö®Ö †ÃÖŸÖê. úÖ¸üÖ ×ŸÖ“µÖÖŸÖ úÖÓ¤ü²Ö¸üß“ÖÖ ²ÖÆãüëú¦üßŸ¾Ö ¬Ö´ÖÔ
†ÃÖŸÖÖê."45 ¤üß‘ÖÔú£Öê»ÖÖ êú¾Öôû ú£Öê“Öß ²Öß•Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÖãÖ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê
†ÃÖŸÖÖŸÖ. £ÖÖê›üŒµÖÖŸÖ Æêü ¤üÖê Æüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ¯ÖæÖÔŸÖ: ×³Ö®Ö †ÖÆêüŸÖ.
5) úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß :
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ¤ãüÃÖ¸üÖ ¾ÖÖ¤ü ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêŸÖÖê ŸÖÖê úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖÃÖÖê²ÖŸÖ. ‡ÓÖÏ•Öß ¸üÖ•Ö¾Ö™üß“µÖÖ
†ÖÖ´ÖÖÖÖÓŸÖ¸ü ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ´Öãôû ºþ¯ÖÖŸÖ ¯Ö×¸ü“ÖµÖ —ÖÖ»ÖÖ. ²Ö¸üÖ“Ö úÖôû »ÖÖê™ü»µÖÖÖÓŸÖ¸ü úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê“Ö
†¯ÖŸµÖ ´ÆüÖæÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ˆ¤üµÖ —ÖÖ»ÖÖ. úÖôûÖ“µÖÖ †Öê‘ÖÖŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÖê Ã¾ÖŸÖ:“Öê Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †ÛÃŸÖŸ¾Ö ×Ö´ÖÖÔÖ
êú»Öê. ŸÖ¸üßÆüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ¾Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖÖ ³Öê¤ü ´ÖÖÖæ ÖµÖê, †ÃÖê ´ÖŸÖ ´ÖÖÓ›üÖÖ¸üÖ ‹ú ¾ÖÖÔ ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»ÖÖ. †Ö×Ö
ŸµÖÖ´Öãôêû“Ö µÖÖ ¤üÖêÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ×¾ÖÂÖµÖß ´ÖŸÖ³Öê¤ü †Ö×Ö ¾ÖÖ¤ü ¾ÖÖœüßÃÖ »ÖÖÖ»ÖÖ. ¤üÖêÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ±ú¸üú
¯Öãœüß»Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖê Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖê‡Ô»Ö.
úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ú£ÖÖÖú ²Ö¸êü“Ö¿Öê ¤üß‘ÖÔ †ÃÖŸÖê ŸÖ¸ü '»Ö‘Öã' µÖÖ ¿Ö²¤üÖ¯ÖÏ´ÖÖÖê“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ú£ÖÖÖú †ÖúÖ¸üÖÖê
38
»ÖÆüÖÖ †ÃÖŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ‹ú ±úÖ¸ü ´ÖÖêšüÖ ¯Ö™ü ˆ»Ö‘Ö›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê, ŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¾µÖŒŸÖß“µÖÖ
†ÖµÖãÂµÖÖŸÖß»Ö †Öã³Ö¾ÖÖÓ“ÖÖ ‹ú ¯Ö™ü ˆ»Ö‘Ö›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †Ó×ŸÖ´Ö ™ü¯¯ÖÖ ´ÆüÖ•Öê úÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖµê Ö, ŸÖ¸ü
ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ¤ãüÃÖ¸üÖ ™ü¯¯ÖÖ ´ÆüÖ•Öê »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ÆüÖêµÖ. úÖ¤Óü²Ö¸üß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ²ÖÆãüúë ¦üß †Öêú ‘Ö™üÖÖÖê ¾µÖÖ¯Ö»Öê»Öê
†ÃÖŸÖê, ŸÖ¸ü ‹úÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ †Öã³Ö¾ÖÖŸÖæÖ ‹ÖÖ¤üß“Ö ‘Ö™üÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üßÖê ¾µÖÖ¯Ö»Öê»Öß †ÃÖŸÖê. ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÖÖê»Ö
¯Ö×¸ü“ÖµÖ úºþÖ ¤êüµÖÖ“Öß ÃÖÓ¬Öß úÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ †ÃÖŸÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÖÖê»Ö ¯Ö×¸ü“ÖµÖÖŸÖ †›üæúÖ ¯Ö›üÖê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ´ÖÆüÖÖÖŸÖ ¯Ö›æü ¿ÖúŸÖê. ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖßÃÖÖšüß úÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ •ÖÖÃŸÖß“µÖÖ ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖê‰ú
¿ÖúŸÖÖŸÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã •ÖÖÃŸÖß“µÖÖ ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖ ‘ÖêŸÖ»µÖÖÃÖ ú£ÖÖÖúÖ´Ö¬µÖê éú¡Öß´ÖŸÖÖ ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ †ÃÖŸÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¾µÖŒŸÖß²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö ÃÖ´ÖÖ•Ö †Ö×Ö úÖ»ÖÖÓ›üÖ“Öê ×“Ö¡ÖÖ ú¸üŸÖÖ µÖê¾Öæ ¿ÖúŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê
´ÖÖ¡Ö µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ´ÖµÖÖÔ¤üÖ ¯Ö›üŸÖê. ¾µÖŒŸÖß²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö ÃÖ´ÖÖ•Ö, ÃÖÓÃéúŸÖß, ¸üÖ•ÖúÖ¸üÖ, †£ÖÔ ¾Ö ¬ÖÖÙ´Öú Öê¡Ö úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ
´ÖÖÓ›üŸÖÖ µÖê¾Öæ ¿ÖúŸÖÖŸÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ²Ö¸üßü“Ö¿Öß ²ÖÓ¬ÖÖê µÖêŸÖÖŸÖ. ‹ÖÖªÖ ÃŸÖ¸üÖ“ÖÖ ÃÖÖÖê»Ö ×¾ÖÂÖµÖ
¯Ö×¸üÖÖ´ÖúÖ¸üú ¾Ö ×¾ÖÃŸÖÖ¸üßŸÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖ ´ÖÖÓ›ü»ÖÖ •ÖÖ‰ú ¿ÖúŸÖÖê. ¯Ö¸ÓüŸÖã »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖê£ÖêÆüß ²ÖÓ¬ÖÖÖŸÖ
×¤üÃÖŸÖê. †¾ÖúÖ¿ÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ´ÖÖ¡Ö ²Ö¸üÖ“ÖÃÖÖ ÃÖÖ´µÖ¯ÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üßÆüß ŸµÖÖ»ÖÖ ´ÖµÖÖÔ¤üÖ •ÖÖÖ¾ÖŸÖê“Ö. †´ÖµÖÖÔ¤ü
×“Ö¡ÖÖ †¾ÖúÖ¿Ö †ÃÖ»µÖÖÖê úÖ¤Óü²Ö¸üßŸÖæÖ †×¬Öú ¾µÖÖ¯ÖúŸÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê. ´ÖÖ¡Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ µÖê£ÖêÆüß ´ÖµÖÖÔ¤üÖ
¯Ö›üŸÖê. 'µÖµÖÖŸÖßê', '´ÖéŸµÖãÓ•ÖµÖ' µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ ¤üß‘ÖÔ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ †Öêú ‘Ö™üú ×ÃÖ¨ü ú¸üŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ŸÖ¸ü
'ÖÖã¸üÖµÖÖ', '²ÖÖÖ¸ü¾ÖÖ›üß' µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö·µÖÖ ‹ú ×¾Ö¿ÖêÂÖ ‘Ö™üú ´ÖÖÓ›üŸÖÖÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß,
¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö, ³ÖÖÂÖÖ¿Öî»Öß, ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖ, •Öß¾ÖÖ¯Ö™ü, ¾µÖÖ¯ŸÖß, †Öã³Ö¾ÖÖ“Öê ëú¦ü, †Ö¿ÖµÖ, ×¾ÖÂÖµÖ, ×Ö¾Öê¤üÖ ¯Ö¨üŸÖß, †ÖéúŸÖß²ÖÓ¬Ö
µÖÖÃÖÖ¸üµÖÖ †Öêú ×¾ÖÂÖµÖÖ´Ö¬µÖê ¤üÖêÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ŸÖ±úÖ¾ÖŸÖ †ÖœüôûŸÖê.
†Ö•Ö“µÖÖ ¬ÖÖ¾Ö¯Öôûß“µÖÖ úÖôûÖŸÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖêÖÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÖ ¾ÖÖœüŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû µÖêÖÖ¸üÖ
úÖôû ÆüÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ †ÃÖµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ †ÖÆêü. "úÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ †ÖúÖ¸ü ¾ÖÖœüŸÖÖê †ÖÆêü ŸÖ¸ü, »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö·µÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö
¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ ×Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêŸÖÖÓÖÖ ×¤üÃÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ."46 £ÖÖê¸üÖŸÓ ÖÖ“µÖÖ µÖÖ ´ÖŸÖÖ¾ÖºþÖ µÖêÖÖ¸üÖ úÖôû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ †ÃÖê»Ö Æêü Ã¯ÖÂ™ü
ÆüÖêŸÖê.
úÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ¯ÖéÂšüÃÖÓµÖê¾ÖºþÖ µÖÖ ¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖß»Ö ³Öê¤ü ÃÖÆü•Ö Ã¯ÖÂ™ü ÆüÖêŸÖÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß •ÖÖÃŸÖßŸÖ
•ÖÖÃŸÖ ¤üÖêÖ¿Öê ¯ÖéÂšüÖÓ¯ÖµÖÕŸÖ †ÖœüôûŸÖê ŸÖ¸ü, úÖ¤Óü²Ö¸üß Æü•ÖÖ¸ü ¯ÖéÂšüÖÓ¯ÖêÖÖÆüß •ÖÖÃŸÖ ¯ÖéÂšüÖ¯ÖµÖÕŸÖ †ÖœüôûŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû µÖÖ
¤üÖêÆüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †ÛÃŸÖŸ¾Ö ´ÖÖµÖ úºþÖê ¸üÖÃŸÖ šü¸üŸÖê. úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“Öê Ã¾Ö³ÖÖ¾ÖÖãÖ
×ÖÛ¿“ÖŸÖ¯ÖÖê ×³Ö®Ö †ÖÆêüŸÖ. µÖÖ ¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ“Öê ¾ÖêÖôêû¯ÖÖ †Öêú ´ÖãªÖÓ¾Ö¸ü ×ÃÖ¨ü ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê ¾ÖÖ¤ü †Ö×Ö ³Öê¤ü
39
ÃÖÓ¯ÖãÂ™üÖŸÖ †ÖÖæÖ µÖÖ ¯Öãœüß»Ö úÖôûÖŸÖ µÖÖ ¤üÖêÖ ÃÖÓú»¯ÖÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÖê ´ÖÖÓ›üÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. "†Ö•Ö ´ÖãµÖŸÖ: ú£ÖÖ
†Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¤üÖêÖ Öª ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆŸµÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¯ÖÏÖ¤ã³ÖÖÔ¾Ö ×¤üÃÖæÖ µÖêŸÖÖê. ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß
Æêü ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü ¾ÖÖ ¾µÖÖ¯ŸÖß †Ö×Ö ¾µÖÖ×´ÖÁÖŸÖÖ µÖÖ ŸÖŸ¾ÖÖÖãÃÖÖ¸ü úÛ»¯Ö»Öê»Öê Æêü ŸµÖÖÓ“Öê ˆ¯Ö¯ÖÏúÖ¸ü ÆüÖêŸÖ. µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ †Ö¿ÖµÖÖ“µÖÖ
¾Ö ¸ü“ÖÖê“µÖÖ †ÓÖÖÖßÆüß ú£ÖÖ ¾Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖÓ“µÖÖ ˆ¯Öú£ÖÖ ´ÖÖÓ›üŸÖÖ µÖêŸÖÖŸÖ.ü"47
‹Óú¤ü¸ßüŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ, Ã¾Öºþ¯Ö †Ö×Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖÖÓ“ÖÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘ÖêŸÖÖÓÖÖ †ÃÖê ×Ö¤ü¿ÖÔÖÖÃÖ µÖêŸÖê úß,
ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“ÖÖ ‹ú Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÆüÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. úÖ¸üÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ú£ÖÖ²Öß•Ö »ÖÖ³Ö»Öê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê“Ö †¯ÖŸµÖ †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß µÖÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ ±úÖ¸ü úÖôûÖ¯ÖÖÃÖæÖ ÃÖãºþ †ÖÆêü. ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ»ÖÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ˆ×¿Ö¸üÖÖê
×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÖ»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ¯ÖÏÖ¸Óü³Öß“µÖÖ †¾ÖÃ£ÖêŸÖ ×úŸÖßŸÖ¸üß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üàÖÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ ´ÆüÖæÖ ÃÖÓ²ÖÖê¬ÖµÖÖŸÖ †Ö»Öê
†ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖÖ ¯ÖÖ¿“ÖÖŸµÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ±úÖ¸ü ¯Öæ¾Öá¯ÖÖÃÖæÖ ¯Ö×¸ü“ÖµÖ —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ ŸÖ¸ ×ÖÛ¿“ÖŸÖ¯ÖÖê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ±úÖ¸ü ¯Öæ¾Öá¯ÖÖÃÖæÖ ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü —ÖÖ»ÖÖ †ÃÖŸÖÖ. ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖß»Ö Öê´ÖúÖ ±ú¸üú
´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Öß“µÖÖ †¾ÖÃ£ÖêŸÖ ú¸üŸÖÖ †Ö»Öê»ÖÖ ÖÖÆüß. ´ÖãôûÖŸÖ“Ö ú£Öê¿Öß ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö †ÃÖ»ÖÖ
ŸÖ¸üß úÖ¤Óü²Ö¸üß¿Öß ±úÖ¸üÃÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö ÖÃÖ»µÖÖ´Öãôêû †ÃÖê ‘Ö›üÖê Ã¾ÖÖ³ÖÖ×¾Öú †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã µÖÖ¯Öãœêü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö
×¾Ö“ÖÖ¸ü ÆüÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü.
'¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßÖÓŸÖ¸ü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“µÖÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß“Öß ¯ÖÏ¸ê üÖÖ ¿ÖÖê¬Ö»Öß •ÖÖ‰ú »ÖÖÖ»Öß. ú£ÖÖŸ´Ö ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ´Ö¬µÖê
'¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üßÖÓŸÖ¸ü“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ²ÖÖ²ÖŸÖ Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÃÖ¸üÖß ×Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öß. ¯Ö¸ÓüŸÖã »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê
†ÛÃŸÖŸ¾Ö ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ±úÖ¸ü úÖôûÖ¯ÖÖÃÖæÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ÆüÖêŸÖê. ²Öôûß²ÖÖ ¯ÖÖ™üß»Ö, ×¯Ö¸üÖ•Öß ¯ÖÖ™üß»Ö µÖÖ úÖ¤Óü²Ö·µÖÖÓ“ÖÖ
×¾Ö“ÖÖ¸ü êú»ÖÖ ŸÖ¸ü µÖÖ úÖ¤Óü²Öü·µÖÖ ¸üÖÖÓÖÖ“µÖÖ ±úÖ¸ü ¯Öæ¾Öá“Ö ´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê ¤üÖÖ»Ö —ÖÖ»Öê»µÖÖ †ÖÆêüŸÖ. ´ÖÖ¡Ö µÖÖ
úÖ¤Óü²Öü·µÖÖú›êü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖæÖ úÖêÖß“Ö »ÖÖ ×¤ü»Öê»Öê ÖÖÆüß, µÖÖ“Öê Ö¾Ö»Ö ¾ÖÖ™üŸÖê.
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß“Öß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ †ÖÓŸÖ ¿ÖŸÖúÖ¯ÖÖÃÖæÖ ÃÖãºþ“Ö †ÖÆêü. Ö¾µÖÖ Ö¾µÖÖ úÖôûÖ´Ö¬µÖê Ö¾Öê Ö¾Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü
¤üÖÖ»Ö —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ. ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ“Öê Ã¾ÖÖÖŸÖ ¤êüÖß»Ö —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. "¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖ Æüß ‹úÖúß ‘Ö™üÖÖ ÖÖÆüß.
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ»ÖÖ ÃÖ´ÖÖÏ ÃÖÖÓÃéúŸÖßú, ÃÖÖ´ÖÖ×•Öú, ¸üÖ•ÖúßµÖ ‡ŸµÖÖ¤üà“Öß ¯ÖÖÀ¾ÖÔ³Öæ´Öß †ÃÖŸÖê. µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ‘Ö™üúÖÓ“Öß µÖ£ÖÖµÖÖêµÖ
¾Ö úÖ»ÖÃÖÓÖŸÖ †Öú»ÖÖ úºþÖ ‘ÖêŸÖÖ µÖÖ¾Öê ´ÆüÖæÖ úÖ»Ö¯Ö™üÖ“Öß ú»¯ÖÖÖ ¯Öãœüê †Ö»Öß †ÖÆêü."48 ¯Ö¸ÓüŸÖã »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ
Ö¾µÖÖÖê ¤üÖÖ»Ö —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖê»ÖÖ ´ÆüÖÖ¾Öê ŸÖê¾Öœü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÖÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêµÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê ÖÖÆüß. ú£ÖÖŸ´Ö
»ÖêÖÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü ²Ö¸üÖ“Ö ´ÖÖêšüÖ †ÖÆêü. ÃÖ´ÖÖ•Ö •Öß¾ÖÖÖ“Öê ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ¤ü¿ÖÔÖ ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖæÖ ‘Ö›üŸÖê. ÃÖ´ÖÖ•Ö, ¾µÖŒŸÖß,
40
¸üÖ•ÖúÖ¸üÖ, ÃÖÖÓÃéúŸÖßú, ¬ÖÖÙ´Öú, ¿ÖîÖ×Öú Öê¡ÖÖ¿Öß ×ÖÛ¿“ÖŸÖ¯ÖÖê ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Ö¬µÖê
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ¯Ö¤üÖ¯ÖÔÖ ²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖÂÖÖÔ¯ÖÖÃÖæÖ —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. ¯Ö×¸üÖÖ´Öß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ µÖÖêµÖ ŸÖÖê µÖÖµÖ ×´ÖôæûÖ µÖÖ
ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ †ÖéúŸÖß²ÖÓ¬Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖÖê ÃÖ´ÖÖÖÖÖê Ã¾ÖßúÖ¸üÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬ÖæÖ •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ‹ú ±úÖ¸ü ´ÖÖêšüÖ †Öã³Ö¾Ö ÃÖÖúÖ¸ü êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ¯ÖÏŸµÖêú »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ¯ÖÏŸµÖêú
Öê¡ÖÖ“Öê •Öß¾ÖÖ¤ü¿ÖÔÖ ±úÖ¸ü ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÖê ¾µÖŒŸÖ ú¸üŸÖê. •Öß¾ÖÖ ¾ÖÖÃŸÖ¾ÖÖ“ÖÖ ¾µÖÖ¯Öú †Öã³Ö¾Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß´Ö¬µÖê ¾ÖÖ“ÖúÖ“µÖÖ
×Ö¤ü¿ÖÔÖÖÃÖ µÖêŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ, ×ŸÖ“µÖÖ ¹ý¯Ö²ÖÓ¬ÖÖ»ÖÖ, ×ŸÖ“µÖÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶Ö»ÖÖ ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖúÖÓÖß ´ÖÖÖê³ÖÖ¾Öê
Ã¾ÖßúÖ¸ü»Öê ¯ÖÖ×Æü•Öê.
†Öêú »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö·µÖÖÓÖß ¾µÖŒŸÖß ×“Ö¡ÖÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü“Ö ¯ÖÏŸµÖêú ‘Ö™üú †Ö×Ö Öê¡ÖÖŸÖß»Ö ×“Ö¡ÖÖÖ»ÖÖ µÖÖµÖ ×¤ü»µÖÖ“Öê
×¤üÃÖŸÖê. »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Öü·µÖÖÓ´Ö¬ÖæÖ ¾µÖŒŸÖßÖŸÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸üß»Ö •Öß¾ÖÖÖ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö ‘ÖêµÖÖŸÖ †Ö»ÖÖ †ÃÖ»ÖÖ ŸÖ¸üß ÆüÖ ¿ÖÖê¬Ö ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö
¾µÖŒŸÖß“µÖÖ •ÖÖ×Ö¾ÖÖ ¾µÖŒŸÖ ú¸üÖÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ‹úÖ ×ÖÛ¿“ÖŸÖ †Öã³Ö¾ÖÖ“Öß ´ÖÖÓ›üÖß ú¸üŸÖ †ÃÖ»Öß
ŸÖ¸üß •Öß¾ÖÖÖ“µÖÖ ¾µÖÖ¯Öú Öê¡ÖÖ“Öê ÃÖÖÖê»Ö Ø“ÖŸÖÖ ú¸üŸÖê.
¤üß‘ÖÔú£ÖÖ †ÖÛÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß µÖÖ ¤üÖêÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ×ÖÙ´ÖŸÖß ‹úÖ“Ö úÖôûÖŸÖ ÃÖãºþ —ÖÖ»Öê»Öß
×¤üÃÖŸÖê. êú¾Öôû µÖÖ ¤üÖêÆüß ¯ÖÏúÖ¸üÖ“ÖÖ ¾ÖêÖôûÖ ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»ÖÖ ×¤üÃÖŸÖ ÖÖÆüß. µÖêÖÖ·µÖÖ úÖôûÖŸÖ
'¸üÖÖÓÖÖ' µÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß¯ÖÖÃÖæÖ“Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ´ÖÖÖÖê¾ÖÖ ‘ÖêµÖÖ‹ê¾Ö•Öß ŸµÖÖ¯Öæ¾Öá »Ö‘ÖãŸ¾Ö ¬ÖÖ¸üÖ êú»Öê»µÖÖ ¯ÖÏŸµÖêú
úÖ¤Óü²Ö·µÖÖ¯ÖÖÃÖæÖü »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ †ÖœüÖ¾ÖÖ ‘ÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. ¾µÖÖ¯Öú •Öß¾ÖÖÖÖã³Ö¾ÖÖ¿Öß ÖÖŸÖê ÃÖÖÓÖÖÖ¸üÖ, ¾µÖÖ¯Öú
†Ö¿ÖµÖ ´ÖÖÓ›üÖÖ¸üÖ ¯Ö¸ÓüŸÖã ú´Öß ú£ÖÖÖú »ÖÖ³Ö»Öê»ÖÖ ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖŸÖß»Ö ‹ú ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ´ÆüÖæÖ
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÆüÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü.
»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ Ã¾ÖŸÖ:“ÖÖ †ÖéúŸÖß²ÖÓ¬Ö, ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö, ×¾ÖÂÖµÖ, ú£ÖÖÖú, ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ ×ÖÙ´ÖŸÖß, ¾µÖŒŸÖß¸êüÖÖ,
†Ö¿ÖµÖ, ×¾ÖÂÖµÖ »ÖÖ³Ö»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß»ÖÖ ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ Øú¾ÖÖ úÖ¤Óü²Ö¸üß ´ÆüÖæÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ×¾ÖÂÖµÖß
¾ÖÖ¤ü ‘ÖÖ»ÖµÖÖ¯ÖêÖÖ Øú¾ÖÖ ¤üßü‘ÖÔú£Öê¿Öß µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öê ÖÖŸÖê †¬ÖÖê¸êü×ÖŸÖ ú¸üµÖÖ¯ÖêÖÖ µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ»ÖÖ
Ã¾ÖŸÖ:“Öê Ã¾ÖŸ¾Ö Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö¯ÖÖê ×¤ü»Öê •ÖÖ‰úÖ µÖÖµÖ ×´ÖôûÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. ¯Öãœüß»Ö úÖôûÖŸÖ »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“ÖÖ ´Ö¸üÖšüß
ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ´Ö¬µÖê Ã¾ÖŸÖÓ¡Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÆüÖêÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü. ú£ÖÖŸ´Ö ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ú£ÖÖ †Ö×Ö úÖ¤Óü²Ö¸üß Æêü ¤üÖêÖ ´ÖãµÖ
¯ÖÏúÖ¸ü ´ÖÖÖµÖÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü“Ö »Ö‘Öãú£ÖÖ, ¤üß‘ÖÔú£ÖÖ, úÖ¤Óü²Ö¸üß †Ö×Ö »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß †ÃÖÖ ³Öê¤ü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘Öê‰úÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖÓ ÖÖ
Ã¾ÖßúÖ¸üÖê †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆêü.
†ÃÖŸÖÖê."27
41
ÃÖÓ¤ü³ÖÔÃÖæ“Öß
1) ´Ö.ÃÖæ. ¯ÖÖ™üß»Ö-ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ÃÖÖ´ÖÖ×•Öú ¾Ö ÃÖÖÓÃéú×ŸÖú †Öã²ÖÓ¬Ö-¿Ö²¤üÖ»ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ÁÖß¸üÖ´Ö¯Öæ¸ü-2001-¯Öé.7
2) ›üÖ.ò ÖÖÖÖÖ£Ö úÖê¢ÖÖ¯Ö»»Öê-ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †¾ÖµÖÖ£ÖÔ-´ÖêÆüŸÖÖ ¯ÖÛ²»ÖØ¿ÖÖ ÆüÖ‰úÃÖ, ¯ÖãÖê-1996-¯Öé.5
3) ÖÖê. ´Ö. ãú»ÖúÖá/ ¤ü¢ÖÖ¡ÖµÖ ¯ÖãÓ›êü -¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖê×ŸÖÆüÖÃÖ ÃÖª:ÛÃ£ÖŸÖß †Ö×Ö †¯ÖêÖÖ -´ÖêÆüŸÖÖ ¯ÖÛ²»ÖØ¿ÖÖ ÆüÖ‰úÃÖ, ¯ÖãÖê-
1995-¯Öé.111
4) ŸÖ¡Öî¾Ö-¯Öé.18
5) ŸÖ¡Öî¾Ö-¯Öé.121
6) ›üÖò. Ã¾ÖÖŸÖß ú¾Öì -»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ Ã¾Öºþ¯Ö-¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-2011-¯Öé.11
7) ÖÖ. ÃÖß. ±ú›üêú- ´Ö¸üÖšüß »Ö‘Öãú£ÖÖ: ŸÖÓ¡Ö †Ö×Ö ´Ö¡Ö -†Ó•Ö»Öß ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ ×»Ö×´Ö™êü›ü, ´ÖãÓ²Ö‡Ô-1952-¯Öéü.68
8) ¯ÖÏÖ. ÖÓÖÖ¬Ö¸ü ÖÖ›üÖßôû- ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öê ´ÖÖÖ¤Óü›ü-¯ÖÖò¯µÖæ»Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´ÖãÓ²Ö‡Ô-1962-¯Öé.207
9) ›üÖ.ò ¸üØ¾Ö¦ü šüÖæú¸ü- ´Ö¸üÖšüß úÖ¤Óü²Ö¸üß:ÃÖ´ÖÖ•Ö¿ÖÖÃ¡ÖßµÖ ÃÖ´ÖßÖÖ-×¤ü»Öß¯Ö¸üÖ•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-2007-¯Öé.8
10) ‡Ó¤ãü´ÖŸÖß ¿Öê¾Ö›êü- ´Ö¸üÖšüß »Ö‘Öãú£ÖÖ ˆ¤ËüÖ´Ö †Ö×Ö ×¾ÖúÖÃÖ-ÃÖÖê´ÖµÖÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´Öã²Ó Ö‡Ô-1988-¯Öé.538
11) ŸÖ¡Öî¾Ö-¯Öé.539
12) ›üÖò. ÖÖÖÖÖ£Ö úÖê¢ÖÖ¯Ö»»Öê-ÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“ÖÖ †¾ÖµÖÖ£ÖÔ -´ÖêÆüŸÖÖ ¯ÖÛ²»ÖØ¿ÖÖ ÆüÖ‰úÃÖ, ¯ÖãÖê -1996-¯Öé.5
13) ³ÖÖ»Ö“ÖÓ¦ü Öê´ÖÖ›êü-´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏê¸üÖÖ ¾Ö Ã¾Ö¹ý¯Ö-ÃÖÓ¯ÖÖ-ÖÖê.´ÖÖ ¯Ö¾ÖÖ¸ü/ ´Ö.¤ü. ÆüÖŸÖúÖÓÖ»Öêú¸ü -¯ÖÖò¯µÖæ»Ö¸ü
¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-1986-¯Öé.23
14) †“µÖãŸÖ ¤êü¿Ö¯ÖÖÓ›üê-†Ö¬Öã×Öú ´Ö¸üÖšüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖ“ÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ-¾ÆüßÖÃÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-1954-¯Öé.59
15) ³ÖÖ»Ö“ÖÓ¦ü Öê´ÖÖ›êü -´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏê¸üÖÖ ¾Ö Ã¾Öºþ¯Ö- ÃÖÓ¯ÖÖ. ÖÖê. ´ÖÖ. ¯Ö¾ÖÖ¸ü/´Ö.¤ü. ÆüÖŸÖúÖÓÖ»Öêú¸ü-
¯ÖÖò¯µÖæ»Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-1986-¯Öé.23
16) ŸÖ¡Öî¾Ö-¯Öé.23
17) ŸÖ¡Öî¾Ö-¯Öé.23
18) ˆÂÖÖ ÆüÃŸÖú-ÃÖÖ×ÆüŸµÖ †¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸ü : ¯ÖÖò¯µÖæ»Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´Öã²Ó Ö‡Ô-1987-¯Öé.263
19) ¿Ö¸üÖãú´ÖÖ¸ü Ø»Ö²ÖÖôêû-´Ö¸üÖšüß ¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖÖŸÖß»Ö Ö¾ÖßÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü-´Ö¬Öã¸üÖ•Ö ¯ÖÛ²»Öêú¿ÖÖ-¯ÖãÖê-1993-¯Öé.7
20) ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß-ú£ÖÖ: ÃÖÓú»¯ÖÖÖ †Ö×Ö ÃÖ´ÖßÖÖ-´ÖÖî•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´ÖãÓ²Ö‡Ô-2000-¯Öé.11
42
21) ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß-´Ö¸üÖšüß“Öê †¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸ü:ú£ÖÖ:‹ú ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü-ÃÖÓ¯ÖÖ ÁÖß. ¯Öã. ³ÖÖÖ¾ÖŸÖ, ÃÖã¬Öß¸ü
¸üÃÖÖôû-´ÖÖî•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖÖéÆü-´ÖÓ²ãÓ Ö‡Ô-1987-¯Öé.285
22) ˆÂÖÖ ÆüÃŸÖú-ÃÖÖ×ÆüŸµÖ †¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸ü : ¯ÖÖò¯µÖæ»Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ ´ÖãÓ²Ö‡Ôü-1997-¯Öé.263
23) ×Æü¸ü¿“ÖÓ¦ü £ÖÖê¸üÖŸÖ-úÖ¤Óü²Ö¸üß×¾ÖÂÖµÖß-¯Ö©ÖÓÖÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-2006-¯Öé.58
24) ›üÖò. Ã¾ÖÖŸÖß ú¾Öì-»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖ Ã¾Ö¹ý¯Ö-¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-2011- ¯Öé.66
25) ŸÖ¡Öî¾Ö-¯Öé.11
26) ¾ÖÖÃÖã¤êü¾Ö ÃÖÖ¾ÖÓŸÖ-ˆ¤üÖÆüÖÖ£ÖÔ úÖêÃÖ»ÖÖ-¿Ö²¤üÖ»ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ,ÁÖß¸üÖ´Ö¯Öæ¸ü-1999-¯Öé.11
27) ›üÖò.´Ö¤üÖ ãú»ÖúÖá-´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß: ºþ¯Ö²ÖÓ¬Ö †Ö×Ö †ÓŸÖ¸ÓüÖ-×¾Ö•ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ-ÖÖÖ¯Öæ¸ü-2004-¯Öé.66
28) Joseph Shipley-Dictionary of World Literary Terms- Publishers:Boston Re-
printed: 1979-Page-214
29) J. A. Cuddon-The Dictonary of Literary Terms-Indian Book Companey,
New Delhi, andre deustsch limited London, 1877-page-443
30) Donald Hall-To read fiction-Printed in U.S.A. Published-1987-Page -166
31) ›üÖò. ´Ö¤üÖ ãú»ÖúÖá-´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö †Ö×Ö †ÓŸÖ¸ÓüÖ- ×¾Ö•ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ÖÖÖ¯Öæ¸ü-2014-¯Öé.27
32) ›üÖ.ò Ã¾ÖÖŸÖß ú¾Öì-»Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÃÖÖ×ÆüŸµÖÃ¾Öºþ¯Ö- ¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-2011-¯Öé.104
33) ›üÖò. ‡Ó¤ãü´ÖŸÖß ¿Öê¾Ö›êü-´Ö¸üÖšüß ú£ÖÖ ˆ¤ËüÖ´Ö †Ö×Ö ×¾ÖúÖÃÖ-ÃÖÖê´ÖµÖÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´ÖãÓ²Ö‡Ô-1988-¯Öé.538
34) ›üÖò. ³ÖÖ»Ö“ÖÓ¦ü Öê´ÖÖ›êü-´Ö¸üÖšüß ÃÖÖ×ÆüŸµÖ ¯ÖÏê¸üÖÖ ¾Ö Ã¾Öºþ¯Ö-úÖ¤Óü²Ö¸üß-ÃÖÓ¯ÖÖ. ÖÖê.´ÖÖ. ¯Ö¾ÖÖ¸ü/
´Ö.¤ü.ÆüÖŸÖúÖÓÖ»Öêú¸ü-¯ÖÖò¯µÖæ»Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê. 1986-¯Öé.23
35) ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß-ÃÖÖ×ÆüŸµÖ †¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸ü-ú£ÖÖ-‹ú ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü-ÃÖÓ¯ÖÖ. ÁÖß. ¯Öã. ³ÖÖÖ¾ÖŸÖ †Ö×Ö
‡ŸÖ¸ü-¯ÖÖò¯µÖæ»Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´Öã²Ó Ö‡Ô-1987¯Öé.23
36) ›üÖ.ò ´Ö¤üÖ ãú»ÖúÖá-´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß:¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö †Ö×Ö †ÓŸÖ¸ÓüÖ-×¾Ö•ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ÖÖÖ¯Öæ¸ü-2014-
¯Öé.44,84,77
37) ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß-ú£ÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖÖ †Ö×Ö ÃÖ´ÖßÖÖ-´ÖÖî•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´ÖãÓ²Ö‡Ô-2000-¯Öé.5
38) ›üÖò. ´Ö¤üÖ ãú»ÖúÖá-´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß ¹ý¯Ö²ÖÓ¬Ö †Ö×Ö †ÓŸÖ¸ÓüÖ-×¾Ö•ÖµÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ÖÖÖ¯Öæ¸ü-2014-¯Öé.50
39) ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß-ú£ÖÖ ÃÖÓú»¯ÖÖÖ †Ö×Ö ÃÖ´ÖßÖÖ-´ÖÖî•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ,´ÖÓã²Ö‡Ô-2000¯Öé.8
43
40) Ö.¡µÖÓ. ¤êü¿Ö¯ÖÖÓ›êü-³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¿ÖÖÃ¡Ö-¯ÖÖò¯µÖæ»Ö¸ü ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´Öã²Ó Ö‡Ô-1963-¯Öé.101
41) ›üÖò. ×´Ö»Öà¤ü ´ÖÖ»ÖÃÖê-ÃÖÖ×ÆüŸµÖ †¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸ü-ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸üÖ“Öß ÃÖÓú»¯ÖÖÖ-ÃÖÓ¯ÖÖ. ÁÖß.¯Öã. ³ÖÖÖ¾ÖŸÖ-
ÃÖã¬Öß¸ü ¸üÃÖÖôû-´ÖÖî•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´Öã²Ó Ö‡Ô-1987-¯Öé.151
42) ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß-ú£ÖÖ:ÃÖÓú»¯ÖÖÖ †Ö×Ö ÃÖ´ÖßÖÖ-´ÖÖî•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´ÖãÓ²Ö‡Ô-2000-¯Öé.7
43) ÖÖ.ÃÖß.±ú›üúê -»Ö‘Öãú£ÖÖ:ŸÖÓ¡Ö †Ö×Ö ´ÖÓ¡Ö-¾ÆüßÖÃÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-1952-¯Öé.27
44) ›üÖò. †Ó•Ö»Öß ÃÖÖê´ÖÖ-´Ö¸üÖšüß ú£Öê“Öß ÛÃ£ÖŸÖßÖŸÖß-¯ÖÏ×ŸÖ´ÖÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-1995-¯Öé.276
45) ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß-ÃÖÖ×ÆüŸµÖ †¬µÖÖ¯ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÏúÖ¸ü-ú£ÖÖ ‹ú ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü-ÃÖÓ¯ÖÖ. ÁÖß. ¯Öã. ³ÖÖÖ¾ÖŸÖ ¾Ö ‡ŸÖ¸ü-
´ÖÖî•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´Öã²Ó Ö‡Ô-1987-¯Öé.285
46) Æü×¸ü¿“ÖÓ¦ü £ÖÖê¸üÖŸÖ-úÖ¤Óü²Ö¸üß×¾ÖÂÖµÖß- ¯Ö©ÖÓÖÖ ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ¯ÖãÖê-2006-¯Öé.58
47) ÃÖã¬ÖÖ •ÖÖê¿Öß-ú£ÖÖ:ÃÖÓú»¯ÖÖÖ †Ö×Ö ÃÖ´ÖßÖÖ-´ÖÖî•Ö ¯ÖÏúÖ¿ÖÖ, ´Öã²Ó Ö‡Ô-2000-¯Öé.11
48) ¤ü¢ÖÖ¡ÖµÖ ¯ÖãÓ›êü-¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖê×ŸÖÆüÖÃÖ ÃÖª:ÛÃ£ÖŸÖß †ÖÛÖ †¯ÖêÖÖ-¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖê×ŸÖÆüÖÃÖÖ“Öß ŸÖŸ¾Ö–ÖÖÖ †ÖÛÖ ´Ö¸üÖšüß
¾ÖÖ’Ëû´ÖµÖê×ŸÖÆüÖÃÖ-ÃÖÓ¯ÖÖ. ÖÖê. ´Ö. ãú»ÖúÖá/¤ü¢ÖÖ¡ÖµÖ ¯ÖãÓ›üê-´ÖêÆüŸÖÖ ¯ÖÛ²»ÖØ¿ÖÖ ÆüÖ‰úÃÖ, ¯ÖãÖê-1995-¯Öé.143
44

5 6204241741252395128

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5 6204241741252395128

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

¯ÖÏú¸üÖ ¤ãüÃÖ¸êü

´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß : ÃÖÓú»¯ÖÖÖ,

´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ µÖêŸÖÖê.

†ÖÆêü."18 ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ Æêü úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÖÖÃÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê †ÃÖ»µÖÖ“Öê »ÖÖÖŸÖ µÖêŸÖê.

´ÖÖî×Öú ³ÖÖÂÖÖ ×»Ö×ÖŸÖ ³ÖÖÂÖÖ

1) ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ 2) »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ 1) ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß 2) ¿ÖÖÃ¡Ö 3) »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß

You might also like

5 6204241741252395128

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5 6204241741252395128

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

¯ÖÏú¸üÖ ¤ãüÃÖ¸êü

´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß : ÃÖÓú»¯Ö­ÖÖ,

´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ­Ö ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ×­ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ µÖêŸÖÖê.

†ÖÆêü."18 ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ Æêü úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÖÖÃÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê †ÃÖ»µÖÖ“Öê »ÖÖÖŸÖ µÖêŸÖê.

´ÖÖî×Öú ³ÖÖÂÖÖ ×»Ö×ÖŸÖ ³ÖÖÂÖÖ

1) ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ 2) »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ 1) ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß 2) ¿ÖÖÃ¡Ö 3) »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß

You might also like

¯ÖÏú¸üÖ ¤ãüÃÖ¸êü

´Ö¸üÖšüß »Ö‘ÖãúÖ¤Óü²Ö¸üß : ÃÖÓú»¯ÖÖÖ,

´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæÖ ŸµÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖéúŸÖß“ÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ¯ÖÏúÖ¸ü ×ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ µÖêŸÖÖê.

†ÖÆêü."18 ú£ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ Æêü úÖ¤Óü²Ö¸üß“Öê ÖÖÃÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê †ÃÖ»µÖÖ“Öê »ÖÖÖŸÖ µÖêŸÖê.

´ÖÖî×Öú ³ÖÖÂÖÖ ×»Ö×ÖŸÖ ³ÖÖÂÖÖ

1) ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ 2) »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß ³ÖÖÂÖÖ 1) ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖ“Öß 2) ¿ÖÖÃ¡Ö 3) »ÖÖêúÃÖÖ×ÆüŸµÖÖ“Öß