Professional Documents
Culture Documents
Class IX Bodo Poetry
Class IX Bodo Poetry
गोरबो न असमफु र
नीले वर म
ख थाइ ग र न सनाय थ:
3. दानाय लुनाय, दामनाय खननायाव मालायनाव गाहाय गैया होनना ख थाइ ग रया सोरखौ
बद
ंु ?
फन.: ख थाइ ग र न जोनोम हादोरा जाद आसामफु र। ख थाइ ग र न जोनोम थ ल
गोरबो न आसामफु रयाव जानाय ल नाय, गाननाय जोमनाय, दानाय लुनाय जे नबो आंखाल
गैया। बेखायनो ख थाइ ग रया गाव न जोनोम थ ल आसामफु रखौ गब
ु न
ु जेबो हादोर न
गाहायाव एबा सङाव नङा होनना बद
ंु । ख थाइ ग र न जोनोमफु र आसाम हादोरा गासैबो
ब थङावनो दोहो न। हा रमु न नेरसोन, दानाय लन
ु ाय, गाननाय-जोमनाय, जानाय-ल नाय,
रं जानाय-मोसानाय, ख नाय बाय द बाय द जेबो िजरादावनो आसामफु रया गुबन
ु न सङाव
गैया।
गब ु हादोर न इ
ु न ु ज न आसामफु रयाव जाय ख-जाया िजरादानो ए े बा े जोबनो
गै य। बे न सब
ु ुंफोर न साननाय हनाय आसार आखुफोराबो गोरलै नोरोम आखु न, फोलानाय,
थगायनाय, सखमानाय दोनखुमानाय जेबो गैया। बेखायनो ख थाइ ग रया गाव न जोनोम
हादोर गोरबो न आसामफु रखौ दानाय लन
ु ाय, दामनाय खननायाव मालायनाव गाहाय गैया
होनना बंद
ु ।
4. ख थाइ ग रया बर’फोरखौ हाजो हायेनाव थानानै माबेयाव गाहाय नङा हो द ख थाइ न
हेफाजाब लाना लर?
फन.: ख थाइ ग रया बर’फोरखौ हाजो हायेनाव थानानै गाननाय-जोमनाय, जानाय-
ल नाय, दानाय-लन
ु ाय, बाय द सना हा रमु न नेरसोन दि थफोराव बर’ हा रया राव नबो
गाहायाव नङा होनना फोरमायद । ख थाइ ग र न बा दयै ला बर’ हा रया हाजो सेर सेर
ं ा न बखायाव थानानै मोजां मन ा हा र। म थग
म थग ं ा न बखायाव थानानैनो बर’ हा रया
जानाय-ल नाय, बाय द सना हा रमु न नेरसोन दि थफोराव इनायनो धो न। मान सफोर न
साननाय हनाय, िजउ खन
ंु ाय आदबाबो इनायनो गोरलै नोरोम।
बर’ हा र न सब
ु ुंफोरा इनायनो अनसुला आरो फोथायसल
ु ा, रावखौबो थगाया, राव नबो
जाखुमाया। बेखायनो ख थाइ ग रया बर’ हा रखौ जेबो ब थङावनो मालाय न सङाव नङा
होननानै बुंद ।
(ख) बन
ंु ो हाया –
मालायनाव गाहाइ,
जेरैबो गोजौ न फा र
बमा आसामफु र।
असम जाथा:
फन.: “बन
ुं ो हाया –
मालायनाव गाहाइ,
जेरैबो गोजौ न फा र
बमा आसामफु र।
असम जाथा:”
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ नीले वर मआ लरनाय ‘गोरबो न आसामफु र’ ख थाइ
आयदा न ाय दखांना लानाय जाद । बे ख थाइ खो दो न गेजेरज ख थाइ ग रया गाव न
जोनोम हादोर आसामफु रखौ राव नबो गेजेन न ङ बा ाखौनो फोरमायद ।
ख थाइ ग र न बा दयै ला गाव न जोनोम हादोर आसामफु रया जे नबो आंखाल गैया। जानाय-
ल नाय, गाननाय-जुनाय, बाय द हा रमु न नेरसोनज लोगोसे रं जानाय-खननायावबो बे हादोर न
सब
ु ङ
ु ा राव नबो गेजेन नङा। जेरै नायो एरै नो द फां लाइफांज बफ ं ाया र
ंु बनाय बे न म थग
नुथायाबो समाइना। बेखायनो बे हादोर न सुबफ
ुं ोर न साननाय हनायाबो इनायनो नोरोम आरो
जोबोर गोरलै। राव नबो जाखुमाया, रावखौबो थगाया। जोनोम हादोर आसामफु र न बखायाव
ब द थासा रखौ बाखनायनानै ख थाइ ग रया गाव न जोनोम हादोरखौ रावबो गब
ु न
ु हादोर न
गेजेन न ङ बा ाखौनो “बन
ंु ो हाया – मालायनाव गाहाइ, जेरैबो गोजौ न फा र बमा आसामफु र।
असम जाथा:” बे ख थाइ खो दो न गेजेरज फोरमायद ।
(ग) अ थाइ िजवै
गोजावबोयोसै
जै न ग र सैथो न फा र
बमा असमफु र।
फन.: “अ थाइ िजवै
गोजावबोयोसै
जै न ग र सैथो न फा र
बमा असमफु र।“
गोजौ न ख थाइ स रखौ नीले वर मआ लरनाय ‘गोरबो न आसामफु र’ मुं न
ख थाइ आयदा न ाय दै खांना होनाय जाद । बे ख थाइ खो दो न गेजेरज ख थाइ ग र बथां
मआ गाव न जोनोमफु र आसाम हादोर न दि थ नेरसोन रायजो न फर फलाखौ अरायबो
जग
ु े जग
ु े थांना थाथ बा ाखौनो फोरमायद ।
ख थाइ ग र न जोनोम हादोरा जाद आसामफु र। गाव न जोनोम हादोर आसामफु र न फारसे
ख थाइ ग रहा इनायनो मोजां मोनहाबनाय दं । गाव न जोनोम हादोरखौ मल
ु ुगाव अरायबो जुगे
जुगे थांना थाजानो लब
ु ैनाया गासैबो सब
ु ुं माहा र ननो लब
ु ैनाय। ज न ख थाइ ग रयाबो लुबय
ै ो
मुलग
ु ाव मोनसे गेरेमसा रायजो महरै गाव न बमाबा द जोनोम थ लखौ अरायबो अ थाय िजउ
लानानै थांना थानायखौ हा थायद । बेखायनो बे हादोर न फर फलाखौ सैथो आरो गोथार न
दि थनेरसोन महरै जे लाबो बय न इ
ु बो जौ सनाव बरहोबाय थानायखौ ख थाइ ग रया
हा थायद । ब द गाव न जोनोम हादोर आसामफु र न फारसे गोथार अननायज गाव न
जोनोम हादोरखौ अराय न थाखाय अ थाय बा द िजउ लानानै थांना थाजानो लुबन
ै ाय
सान खौनो ख थाइ गरा “अ थाइ िजवै गोजावबोयोसै जै न ग र सैथो न फा र बमा
असमफु र” ख थाइ खो दो न गेजेरज फोरमायद ।
उफेरा स थ न फननाय:
2. गाहाय न स थखौ थामिजसो सोदोब न गेजेराव फननाय हो: (गासै नबो न बरआ 2)
(क) ख थाइ ग रया आसामफु रखौ गाव न जोनोम थ ल होनना मानो अनसायद ?
फन.: ख थाइ ग रया गाव न जोनोम थ ल आसामफु रखौनो जेरैबो गोजौ न फा र होनना
बद
ुं । मानोना ख थायाव ख थाइ ग रया फोरमायनाय बा दयै ला आसामफु रयाव ं ान
म थग
समाइना महर न ाय लानानै जानाय-ल नाय, हा रमु, गाननाय-जोमनाय, दामनाय-दे नाय,
खननाय मोसानाय जे नबो आंखाल गैया।
सरखार हनजाव
का ल कुमार लाहा र
फन.: का ल कुमार लाहा रया अलंबार मुगा न ख थाइ ग र। बथांआ अलंबार मुगा न
सासे रमाि टक आरो ला सकेल सान न ख थाइ ग र।
गावखौ लानानै बां ाय द ु ग जानो सान ा हनजावआ उनाव उरां फारां जानो गोनां जायो।
नाथाय ख थाइ ग र न गोसोआव स लु जाखाङो एसेबां गोर दे लायमां हनजावआ आवा-फावा
गोसो लाना गोदाव सोराव जानाङो मा नबा थाखाय।
आ सयाव आलथा एबा गाब (नक-प लस) फुनना द े मा े म न सोराङै ओंखारो। सोरखार
हनजावा खानाय बां, मेगन बे ां, बखा फांदां नायनो समाइना। सासे समाइना हनजाव न
मोदोम न दाथाया जेरैबा द जानांगौ सोरखार हनजाव न महरखौबो ख थाइ ग रया ब दयैनो
फोरमायद । आ सयाव गाब गानायज मोखाङाव सन
ु फावदार दाफबनायज सोरखार
हनजाव न महरा इनायनो समायना सन जायो। बेबा दनो ख थाइ ग रया सोरखार हनजाव न
महरखौ समाइना महरै फोरमायद ।
(ख) “थस: थस: आय’लै रिज, द ब फांदा” होननाय रावज ख थाइ ग रया मा फोरमायनो
ना गरद ?
दा न जुगाव सोरखार हनजावबा द गोबां बर’ लाइमोन स लाफोर दं । उरां फारां गोसो
लानानै गानफब-जोमफब दे लायफबनानै बेराय ा नाथाय खामा नयाव जेबो उदायरो ङ िज ोद
आखु न बर’ स लाफोरखौ ख थाइ ग रया जंखायनाय फावज स खा रद । जौमोन जाफुनाय
समाव गोसो हमथा लाबनो हा ययाव उरां फारां जानाय लायमोन स लाफोर न गाि आखख
ु ौ
स खा रनायखौनो ख थाइ ग रया “थस: थस: आय’लै रिज, द ब फांदा” बा ा न गेजेरज
फोरमायनो नाजाद ।
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ का ल कुमार लाहा रया लरनाय ‘सोरखार हनजाव’ मुं न
ख थाइ आयदा न ाय दखांना लानाय जाद । बे बा ा खोनदो न गेजेरज ख थाय ग रया दा न
जुग न दे लायमां स लाफोरखौ स खा रनाय बा ायानो रोखा जाद ।
फन.: सोरखार हनजाव ख थाइ न गेजेरज सोरखार हनजाव न दे लायमां यै बाय द सना
गानफब-जोमफब दे लायनाया ख थाइ न गेजेरज रोखा रोखायै बेरखांद । ख थाइ ग न
बा दयै ला सोरखार हनजावा जेराव ख थाङा मानो सोखो-मोखो खारहां माहां ओंखारलाङो।
जे लाबो खानाय मबांखौ हगार ानानै, आ सयाव गाब गानानै दे लायफब-जोमफब ओंखारो।
मेगनाव ससमा, आखायाव घ र, मोदोमाव स क न फा ा, खाफालाव फोथा जेरावबो जेरैबो
बेसेन बहरा गा नाय जोमनाय गा नानै दे लायफबो।
(ख) ख थाइ ग रया सोरखार हनजावखौ ख थाइ न गेजेरज माबा दयै स खा रद फोरमायना
लर?
फन.: ख थाइ ग रया सोरखार हनजावखौ ख थाइ न गेजेरज स खा रनाय सान या
रोखा जाद । सोरखार हनजाव सोदोबानो जाय ख-जाया खामा नयाव उदायरो ङ स लाखौ
गाबि नाय रावखा।
2. संद
ु यै फन हो-
(क) ख थाइ ग रया हामाखौ माबा द महर लाद होनना फोरमायद ?
फन.: दाउ ख ख लं गाबनायज , बाय द मैया रंखांनायज ख थाइ ग रया हामाखौ बाय द
मैया महर लाद होनना फोरमायद ।
फन.: ं ान
म थग बखायाव दै मा न दै थुनआ दे लाय मालाय मोसानाय आरो अ ां न
बखायाव हाथ ख रथ रथां ज नाय समाइना रमायना सुदेम नुथायखौनो ख थाइ ग रया
गोजोन गोजोन हाबाब दै लो गोजोन होनना बुंद ।
फन.: दै मा न बखायाव दै न दै थन
ु आ दे लाय मालाय, हायला –हुयला मोसानाय, अखां न
बखायाव हाथ ख र थ- रथा ज नाय नुथायखौनो ख थाइ ग रया समाइना रमाइना होनना
बद
ुं ।
(छ) अखाफोर गावदां समाव ख थाइ ग रया मा नुद मोन फोरमायना लर?
ख थाइ ग र न नोजोराव बे बह
ु ुम बखा न महरआ इनायनो समाइना। दानसोरां हराव
बह
ु ु म बखा न बाय द सना िजउ िज बया िजउ मोनखाङो ला बह
ु ु म न महरा आरोबाव समाइना
महर ला सनो। जेरै दानसोरां हराव दाउ ख ख लं गावनायज , गोजानाव बसोर न गाबनाय
सोदोब रंखांहैनायज बह
ु ु म बखाया सानसहा य, फोरमायसहा य मैया महर लायो। बेनो जाद
नुवाथा र आनान गसाइ न सोरिज। बे सोरिज न मायाखौ फोरमायना फोरमायजुबनो हाया। बे
बा ाखौनो ख थाइ ग रया गोजौ न बे “गजानाव खि लंआ ज’-जाय हुरा हुरा बांबायाव बां बा
थारसो बदे त सनदं , अ हाबाब हामाया मैया मु ी महर लाद हाबाब दनै हराव।” ख थाइ
खो दो न गेजेरज फोरमायद ।
ख थाइ ग र न बा दयै ला बे बह
ु ु म बखा न गासैबो माया न सोरिज ग रया जाद नव
ु ाथा र
आफा आनान गसाइ। आनान गसाइखौ नुनो मोना लाबो इसोरा द बे बुहुम बखा न बबेबा
खनायाव दं बे बा ाखौ ख थाइ ग रया फोथायो। होम लाबो नाथाय ज सब
ु ंु माहा रया मेगन
गोजायै बथांखौ नुनो मोना। बथां गैयामोन ला बे बुहुम बखा न गासैबो दं नायमा न िजराद न
बा ाखौ ज साननो हाया। बेखायनो ख थाइ ग रया बे बह
ु ुम बखा न सोरिज न बा ाखौ
साननानै नुवाथा र आनान गसाइ न बा ाखौ गोसोखांद आरो बथां न सोरिज गोहोखौ
गोसोखांनानै जेराव ख थायामानो बथांखौ खुलुमहरनो गोसो जानाय बा ाखौनो गोजौ न बे
“बव था माखौ बव गमाखो बयो दै खौ? जेरावनो थाथं, जेरैनो खांथ,ं गसखां गुगु ब बखौ
खुलुमो आं, बांबा खमबा दानसरां दनै हराव” ख थाइ खो दो न गेजेरज फोरमायद ।
दानसोरां हराव खोलो खोलो बार बारनायज दै मा न दै थुनआ दे लाय मालाय मोसानो हमो।
हायला-हुयला मोसानाय दै न दै थन
ु ाव र फनाय र थ- रथा ज नाय अ ां न हाथर खफोराबो
दै न दैथुनज लोगोसे ज ि लद माि लद मोसाफानाय नुथाया इनायनो समाइना। ब द बुहुम
ं ा न समाइना-रमाइना महरा बेसेबा गोजोन आरो बेसेबा सद
म थग ु े म। खोलो खोलो बार
बारनायाव द फां लाइफांफोराबो मेथाइ रोजाबो, बसोर न खननाय मेथाइ न दखोआ
गोजान न ाय गोजान समाव रंसारहैयो। फारसे थ ं दाउ ख ख लं न रोजाबनाय दखोआ
ख थाइ ग र न खोमायाव गोबारै रंखांफैयो। बेफोर गासैबो समाइना नुथाया ख थाइ ग र न
नोजोराव बेसेबा सद
ु े म। बेबा दनो दानसोरां हराव ख थाइ न गेजेरज ं ा न समाइना
म थग
रमाइना महरखौ ख थाइ ग रया फोरमायद ।
(ख) दानसोरां हराव ख थाइ न गेजेरज रह य सानथौ सान या माबा दयै बेरखांद न न
रावज फोरमायना लर?
फन.: ‘दानसोरां हराव’ ख थाइ न गेजेरज रह य सानथौ बेरखांनायखौ रोखा रोखा नुनो
मोनो। रह य सानथौआनो जाबाय इसोर न फारसे फोथायनाय ला खनाय आरो बथांखौ
स बनाय। मद च म न ‘दानसोरां हराव’ ख थाइ न गेजेरज बो बे रह य सानथौखौ
बेरखांनाय नुनो मोनो।
आयो दाउ-खि लं
समर म चौधु र
2. संद
ु ’यै फन हो –
(क) ख थाइ ग रया गाव न गोसोआव मा मा जाखांफैयो होनना बंद
ु ?
फन.: ख थाइ ग रया दाउ ख ख लंखौ दागाबसै होननानै खावलायद । मानोना दाउ
ख ख लंआ गाबो ला ख थाइ ग र न गोसोआव गाव न गोमालांनाय अनजा ल न महरा
जाखांफैयो आरो ख थाइ ग र न गोसोआव बां सन दख
ु ु सा फफैयो।
(ग) ख थाइ ग रया दाउ ख ख लं न मेगन थाइनैखौ मानो मु ह न गोनां होनना बुंद ?
(क) नङ न गाबनायाव
ग वम-जंखील मगन थाइनै
जाखांफैयो आं न गसोयाव
हाबाब मो हनी-गोनां मगन थाइनै।
फन.: “नङ न गाबनायाव
ग वम-जंखील मगन थाइनै
जाखांफैयो आं न गसोयाव
हाबाब मो हनी-गोनां मगन थाइनै”
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ चमर म चौधु र न लरनाय ‘दाउ ख ख लं’ मुं न ख थाइ
आयदा न ाय दखांना लानाय जाद । बे ख थाइ खो दो न गेजेरज ख थाइ ग रया दाउ
ख ख लं न नोजोराव गाव न अनजा लखौ गोसोखांनाय बा ाखौनो फोरमायद ।
ख थाइ ग र न बा दयै ला ख थाइ ग र न आंगो नबो आंगो िजउ न अनजा लया मा लाबानो
गावखौ गारनानै बे बह
ु ु म न ाय आन ायलांबाय। बयो दा बबेब नस
ु य फु रयाव दं हैयो।
नाथाय ब द बिु लयाव दाउ ख ख लंआ गं नया दै सा न सेराव गाबफैयो ला ख थाइ ग रया
गाव न गोमालांनाय अनजा ल न बा ाखौ गोसोआव गो लैयो आरो गाव न अनजा लयानो दाउ
ख ख लं जाना गाबफैबायनामा सान लांगारो। बेखायनो ख थाइ ग रया दाउ ख ख लं न
मेगन न नोजोरखौ हायना गोनां होनना बुंद । बेवहाय ख थाय ग रया गाव न गोमालांनाय
अनजा ल न हायना गोनां मेगन न बा ाखौनो गोसोखांद । बेफोर बा ाखौनो ख थाय ग रया
गोजौ न बे “बे मगन थाइनै न बगुमाया सैनाय मायनाव बै बरबोराय न सलो न गम ीमु थ
स लाफोर न बय न इ
ु दइु सन बनानाव” ख थाइ खो दो न गेजेरज फोरमायद ।
ख थाइ ग रया फोरमायनाय बा दयै ला ख थाइ ग रया गाव न अनजा ल दं मोन जाय बे
बह
ु ु म बखा न ाय बबेबा गोजानाव अराय न थाखाय आन ायलांबाय। ख थाइ ग रया गाव न
अनजा लखौ सम सम गोसोखाङो। जे ला गं नया दै सा सेराव सानजौफु समाव दाउ ख ख लंआ
गाबफैयो, खनथाइ ग रया गाव न अनजा लखौ गोसोखांनाया बारा सन जायो आरो गाव न
अनजा लयाबो ब दनो दाउ ख ख लं जाना गाबबाय थानाय सान या खनथाइ ग र न
गोसोआव जायगा लाफैयो। अ ला ख थाइ ग र न गोसोआ दाहा दखारज आबुं जायो आरो
गोसोखौ सहायनो हा य मोनो। बेखायनो ख थाइ ग रया दाउ ख ख लंखौ आरोबाव दागाबसै
होननानै खावलायद । सानजौफु समाव ब द बखा खाय सब मोनलायजासे गाबनानै गाव न
गोसोआव आरो दख
ु ु दाहोसै होननानै दाउ ख ख लंखौ खावलाय बा ाखौनो गोजौ न बे “आयो
दाउ ख ख लं, सोना गां न दाउ-ख ख लं -ं ो वान जौफुनायाव, अखरां सायाव दागाबसै,
दागाबसै नङ ग दं ग दं गंनीया िजङाव” ख थाइ खो दो न गेजेरज फोरमायद ।
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ चमर म चौधु र न लरनाय ‘आयो दाउ ख ख लं’ मंु न
ख थाइ आयदा न ाय दै खांना लानाय जाद । बेवहाय ख थाइ ग रया सल’ न आखु गाव मोजां
मोननाय अनजा ल न बा ाखौनो फोरमायद ।
ख थाइ ग रया फोरमायनाय बा दयै ला बर’ बोराय न द से सल’ दं । जेराव
गोम मु थमोन न दइु सन बनानावआबो ब न आखु। बै बइ न इ
ु बो दइ
ु सन बनानावखौ
ख थाइ ग रया इनायनो मोजां मोनो। दाउ ख ख लंआ सानजौफुनाय समाव गं नया दै सा न
सेराव दखार नांहाब गाबफैयो ला गाव न अनजा ल न बा ाखौ गोसोखाङो। बेखायनो दाउ
ख ख लं न मेगनखौनो बै गाव न गोमालांनाय अनजा ल न मेगन सान लांनानै ख थाइ ग र न
गोरबोज दखार नांहाब रावा ओंखारबोयो – हाबाब मु ह न गोनां मेगन थाइनै। बेफोर
बा ाखौनो ख थाइ ग रया गोजौ न बै “बे मगन थाइनै न बगम
ु ाया सैनाय मायनाव बै बर’
बोराय न सलो न गम ीमु थ स लाफोर न बय न ुइ दइ
ु सन बनानाव” ख थाइ खो दो न
गेजेरज फोरमायद ।
उफेरा स थ न फन-
1. गाहाय न स थफोरखौ फंसे सोदोब एबा बा ाज फन – (गासै नबो न बरआ 1)
(क) ं सोदोब न ओं थया मा?
फन.: ं सोदोब न ओं थया जाद - ाय।
(ख) ‘आयो दाउ ख ख लं’ ख थायाव मख
ु ’नाय गम ीमु थया सोर?
फन.: ‘आयो दाउ ख ख लं’ ख थायाव मख
ु ’नाय गम ीमु थया जाद बर’ बोराय न
सल’आव थानाय स लाफोर न आखु।
(ग) ‘आयो दाउ ख ख लं’ ख थायाव ख थाइ ग र न अनजा लया सोर?
फन.: गम ीमु थ स लाफोर न दइ
ु सन बनानाव।
(घ) चमर म चौधु रया माबोला जोनोम मोनद मोन?
फन.: चमर म चौधु रया 1932 माइथायाव जोनोम मोनद मोन।
(ङ) “रादाब” ख थाइ बजाब न लर ग रया सोर?
फन.: चमर म चौधु र
(च) चमर मआ सुजुनाय लाइ स न मङ
ु ा मा?
फन.: चमर म सज
ु न
ु ाय लाइ स न मङ
ु ा जाद ‘बैरा थ’।
(छ) चमर म चौधु रया सज
ु ुनाय सानि नया र खौरांलाय न मुङा मा?
फन.: चमर म चौधु रया सज
ु ुनाय सानि नया र खौरांलाय न मुङा ‘रादाब’।
(ज) ‘बाउ ल’ सोदोब न ओं थया मा?
फन.: ‘बाउ ल’ सोदोब न ओं थया जाद बोदोर।
(झ) दाउ ख ख लं न गाबनाया मा न नेरसोन?
फन.: दाउ ख ख लं न गाबनाया ख थाइ ग र न अनजा ल न दाहा न नेरसोन।
(ञ) ‘आयो दाउ ख ख लं’ ख थायाव मख
ु नाय दै मा न मङ
ु ा मा?
फन.: ‘आयो दाउ ख ख लं’ ख थायाव मख
ु नाय दै मा न मुङा जाद गं नया।
(ग) दाउ ख ख लङा बबेयाव माबोरै गाबो होननानै ख थाइ ग रया फोरमायद ?
फन.: दाउ ख ख लङा ं सानजौफु समाव गं नया दै मा न िजङआव ग दं ग दं गाबो
होननानै ख थाइ ग रया फोरमायद ।
(घ) “अनथाय न हांमाया बखौ फोजानो हाया” – बे ख थाइ स रज ख थाइ ग रया मा
फोरमायनो नाजाद ?
फन.: ख थाइ ग रया दाउ ख ख लं नयाव गाव न बाउ ल जानाय गोसोखौ सोर
गोजोन लायहोनो हागोन होननानै स दावद । दाहा दखारज आबुं जानाय ख थाइ ग र न
िजवाव सोर अननाय न रावज आखाय फोलावहरनानै आय होनफैगोन होननानै ख थाइ ग रया
दाउ ख ख लं नयाव स दावद ।
(ख) “आयो दाउ ख ख लं” ख थाइ न गुबै सानथौखौ न न रावज फोरमायना लर?
दै मा
मनर जन लाहा र
2. संद
ु ’यै फन हो –
(क) ख थाइ ग रया दै मा न सायाव मा मा गो लैयो होनना बुंद ?
फन.: ख थाइ ग रया दै मा न सायाव बां ,ं अखा, सार थाय गासैबो गो लैयो होनना बंद
ु ।
(ख) दै माखौ ख थाइ ग रया सा नो हा य दङा न समां होनना मानो बद
ुं ?
फन.: दै माखौ ख थाइ ग रया सा नो हा य दङा न समां होनना बंद
ु , मानोना,
दै मा थङै मोगथां न दख
ु -ु दाहाफोरखौ बावनो थाखाय रोजा रोजा नौना रफोरा खारलाङो। दै माया
सुबफ
ुं ोर न लोगो मोन लायनाय थाव न।
बेबा दयै दै मा न माखासे आखु न बा ाखौ रायखांनाना ख थाइ ग रया दै माखौ िजउगोनां
महर होनो नाजानाय सान यानो ख थाइ न गेजेरज रोखा जाद ।
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ मनर जन लाहा र न लरनाय ‘दै मा’ मंु न ख थाइ
आयदा न ाय दखांना लानाय जाद । बेवहाय ख थाइ ग रया दै माखौ गासैबो िजराद न लोगो
हम लाय ा थ ल होननानै फोरमायद ।
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ मनर जन लाहा र न लरनाय ‘दै मा’ मुं न ख थाइ
आयदा न ाय दै खांना लानाय जाद । बे ख थाय न गेजेरज ख थाइ ग रया दै मा न बाय द सना
गोहो न बा ाखौनो फोरमायद ।
(ग) मोगथां न दख
ु ु दाहाफोरखौ
बावनो थाखाय न न थङै खारलाङो हाजार- बजार नौना र।
फन.: “मोगथां न दख
ु ु दाहाफोरखौ
बावनो थाखाय न न थङै खारलाङो हाजार- बजार नौना र।”
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ मनर जन लाहा रया लरनाय ‘दै मा’ मुं न ख थाइ
आयदा न ाय दै खांना लानाय जाद । बे ख थाइ खो दो न गेजेरज ख थाइ ग रया बेखौनो
फोरमायद द दै माया रोजा रोजा सब
ु ुं न लोगो मोन लाय ा थ ल।
उफेरा स थ न फननाय-
2. गाहाय न स थफोरखौ सद
ंु यै फन – (गासै नबो न बरआ 2)
(क) मनर जन लाहा रया लरनाय गांनै फाव थना बजाब न मुं लर?
फन.: मनर जन लाहा रया लरनाय गांनै फाव थना बजाब न मङ
ु ा जाबाय – “आना र”
आरो “रां ख न”।
(ख) मनर जन लाहा रया लरनाय गांनै सल‘मा बजाब न मुं लर?
फन.: मनर जन लाहा रया लरनाय गांनै सल’मा बजाबफोर न मङ
ु ा जाबाय – “हायना
मु ल” “खारल”ुं
(ग) बेसेबांबा हा र न सोदोम या बबेयाव फबजाद होनना ख थाइ ग रया फोरमायद ?
फन.: दै माज ना ोदनानै दोनहरजानाय बाइलुं गुं न बालाबा रयाव बेसेबा हा र न
सोदोम या फबजानानै दं होनना ख थाइ ग रया फोरमायद ।
(घ) “न गुवार गोथौ, गम थ, गोसोम गोथां। न हा समना गैया” – बेवहाय सोर न बा ा
बन
ुं ाय जाद ?
फन.: “न गव
ु ार गोथौ, गम थ, गोसोम गोथां। न हा समना गैया” – बेवहाय
ख थाइ ग रया दै माखौनो थां खनानै दै माखौ गुवार गोथौ, गम थ, गोसोम गोथां आरो
समना गैया होनना बंद
ु ।
(ङ) ख थाइ ग रया गसंखांनाय हाजोज माखौ जुद ?
फन.: ख थाइ ग रया दै थुन जानानै फैनाय दै मा न गोजौ दोहौखौनो गसंखांनाय हाजोज
जुद ।
फन.: “दै मा” ख थायाव ख थाइ ग रया दै मा न महरखौ बाय द सना महर न होननानै
फोरमायद । ख थाइ ग रया दै मा न सायाव हाजार बां ,ं सार थाय, अखा बारहुंखा गासैबो
गो लैयो लाबो दै माया अराय गोजोन लाय होननानै फोरमायद । दै माया अराय
गोजोन लायखायनो बयनोबो गोजोन बलायनो हायो। बेवहाय हाजार हाजार नौना रया
मोगथां न दख
ु -ु दाहाखौ बावगारनो थाखाय खारबोयो।
फन.: मनर जन लाहा र बथाङा “दै मा” ख थायाव दै मा न पखौ बाय द सना रावज सुबुं
िजउगोनां महर होद । ख थाइ ग र न बा दयै ला दै माया जाद रोजा रोजा नौना र न लोगो
मोन लायनाय थ ल। मानोना दै माया बय नबो गोसोआव गोजोन लाबोनो हायो। बेखायनो
मोगथां िजउ न दख
ु ु दाहाखौ बावगारनो थाखाय रोजा रोजा नौना रया दै मा न सेराव सा फफैयो।
बे दै मायावनो मान सफोरा सख
ु -ु दख
ु ु न बा ा आरो िजउ न दख
ु ु दाहाफोरखौ फोरमायलायो आरो
बावगारलांनो नाजायो।
दै मा न सायाव जे लाबो बां ,ं अखा, सारनथाय गासैबो गो लैयो लाबो दै माया अराय
गोजोन। दै माया बेसेबा गोथौ बेसेबा गुवार, गोसोम सोमखोर आरो गोथां आरो बहा जेबो समा
गैया। दै माहा िजउ दं । बे नखायनोथ’ दै मा न हाजोबा द गोजौ जानानै फैनाय दै थन
ु ाव
सफायनाय आरो लु फननाय न गोहो हाबसोखोमानानै दं । दैमाया ना ोदनानै दोनहैनाय
बालाबा रयाव बेसेबांबा सुबुं न सोदोम या फबजानानै दं आरो बे न ायनो गोदान गोदान
हा रमु नबो जोनोम जागा सनो दं । होम लाबो नाथाय दै माया रावखौबो म थ यबा द बं बं
गाव न बोहै लांनांगौ मिजं न फारसे बोहैगा सनो दं ।
बेबा दयै दै मा न माखासे आखु न बा ाखौ रायखांनानै ख थाइ ग रया दै माखौ िजउगोनां
महर होनो नाजानाय सान या ख थाइ न गेजेरज रोखा जाद ।
3. ख थाइ न गब
ु ै सा थौखौ लर-
4. उलथा सोदोब लर –
नखाउ र, सोरां, सान, खा थ, सखाव।
फन.: नखाउ र - दोहो न,
सोरां – खोम स
सान- हर
खा थ- गोजान
सखाव – साद।ु
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ मधरु ाम बर’आ लरनाय ‘ज लाउ र खिु थया’ मंु न ख थाइ
आयदा न ाय दै खांना लानाय जाद । बे ख थाइ खो दो न गेजेरज ख थाइ ग रया हर न
खोम सयाव जानाय माखासे गाि जाथायफोर न सा ख महरै ज लाउ र खिु थयाया नन
ु ाय
बा ाखौनो फोरमायद ।
ख थाइ ग र न बा दयै ला ज लाउ र खुि थयाया जाद गोनोखो, थाम हनबा सोदोम
जौगानाय न आगानसे नेरसोन। नाथाय सब
ु ुं सोदोम या जेसेबां ख जौगायामानो मान सया
गाि सान न ाय दा समबो उदां जानो हायाखै। थाम हनबा सब
ु ंु न सोदोम या गोनोखो
जौगानायज लोगोसे गाहाय सनसो जाबोद । सुबङ
ु ा गाव न मेलेम न गोहोज गाव न िजउ
खन
ुं ायाव नांगौ जानाय िजरादफोरखौ हानाय मा न नांगौबा दयै सोरिजनानै लाद ।
ख थाइ ग रया ज लाउ र खिु थया महरै हर न सा ख जानानै हर न खोम सयाव मावखोमानो
ना गरनाय सब
ु ुं न सखावन आखफ
ु ोरखौ स खा रद । सैथो न सा ख ज लाउ र खिु थयाखौ
गाि आखु न सखावफोरा खहा खालामनो ना गरो। बेनो जाद मान स न आख,ु गाव न
खामा नयाव हथा जागोनबा द मुवा एबा सुबुं न खहा खालामनो ना गरनाय बाय द गाि
आखआ
ु सब
ु ंु नयावनो दं । बेफोर बा ाखौनो ख थाइ ग रया गोजौ न बे “नेनांगौ आं मेगन
मोसेबा हरसेमा न बयनोबो खोम स लामाखौ ां ां थांहोनो बयबो उ दल
ु ाङो आंल’ थायो
हार सं। नाथाय थाफायो मा लाबा खा थयाव गाि सब
ु ंु खोम स न बखनाव थाखोमायो दाखात-
सखाव माबाफोर सेखनो दै खनो खावनो हराव खथेर लायो बेरेखा आं न सायाव” ख थाइ
खो दो न गेजेरज फोरमायनो नाजाद ।
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ मधुराम बर’ न लरनाय ‘ज लाउ र खुि थया’ मुं न ख थाइ
आयदा न ाय दखांना लानाय जाद । बे ख थाइ खो दो न गेजेरज ख थाइ ग रया ज लाउ र
खुि थया जानानै हर न खोम सयाव नुनाय सुबुं न गाि मावथायफोरखौनो फोरमायद ।
गोजौ न ख थाइ खो दोखौ मधुराम बर’ न लरनाय ‘ज लाउ र खुि थया’ मुं न ख थाइ
आयदा न ाय दखांना लानाय जाद । बे ख थाइ खो दो न गेजेरज ख थाइ ग रया सब
ु ुं
माहा र न गावखौल’ साननाय आखख
ु ौ स खा रनाय बा ायानो रोखा जाद ।
उफेरा स थ न फननाय –
2. गाहाय न स थफोरखौ सद
ंु ’यै फन- (गासै नबो न बरआ 2)
(क) ज लाउ र खुि थया ख थायाव ज लाउ र खुि थया न सुथुर होनना सोरखौ फोरमायद ?
फन.: ज लाउ र खुि थया ख थायाव ख थाइ ग रया हर न खोम सयाव गाि खामा न
माव ा सखाव, दाखात हा र न सब
ु फ
ंु ोरखौनो ज लाउ र खिु थया न सथ
ु रु होनना बंद
ु ।
(ख) “आंहा दं अर न ज थ जुथाव गयान न बा थ” – बेवहाय गयान न बा थज माखौ
जद
ु फोरमाय?
सयान सुबफ
ुं ोरा गाव न मोजां आखुखौल’ सुबुं न गेजेराव दि थसारनानै हर न
खोम सयावन गाि खामा नफोरखौ मावो। नाथाय बैफोर गाि खामा न न सा ख महरै
मोि लब न सोराङा बयखौबो नग
ु ा सनो थायो। रां न खब
ु ेरफोरा हरसे न गेजेरावनो धो न
जानाय न समां सज
ु ुनानै गुदाम न सङाव गोसोम रां खामायनाय न फा दो सायो। सखाव
दाखातफोरा खोम स न साहारा लानानै सेदलाब बोदलाब खालामो। हर न खोम सयाव सखाव
माव ाफोरा मोि लब न सोरांखौ गयो। बेखायनो बसोर ज लाउ र खिु थयाखौ बोफाय बो स
खालामनो ना गरो। बेफोरखौ गाव नखौल’ सान ा सब
ु फ
ंु ोरानो मावो। बेबा दयै सब
ु ंु न
सोदोम या गाि फारसे महर लालांनायखौ ख थाइ ग रया ज लाउ र खिु थया ख थाइ न
गेजेरज फोरमायद ।
(ख) ज लाउ र खुि थयाया हर न खोम सयाव सब
ु फ
ुं ोरनो सोरां होनो नेनायाव मा मा गाि
खामा न मावनायफोरखौ नुयो होनना फोरमायद ?
मिजंक
बने वर म
2. गाहाय न स थफोरखौ सद
ंु ’यै फन हो:-
(क) ख थाइ ग रया मा माखौ थांनानै थाजानो लुबय
ै ो?
फन.: ख थाइ ग रया बे फैलाव बुहुम न बखायाव बर’ बमा न राव-फाव, हा रमु
सोदोम खौ थांनानै थाजानो लुबन
ै ाय बा ाखौनो फोरमायद ।
(ख) ख थाइ ग रया मा माखौ सहायनो हा लया होनना बंद
ु ?
फन.: ख थाइ ग रया बर’ बमा न खुगाखौ मुथुहोनानै दोननाय, ज न बमा न महर
मोखांखौ मालाया नोव सनाय बाय द सनाखौ सहायनो हा लया होनना फोरमायद ।
(ग) ख थाइ ग र न बा दयै ला बमा न रावा माबा द जानांगौ न न रावज फोरमाय।
फन.: ख थाइ ग र न बा दयै ला बमा न रावआ अरायबो रै सम
ु ै जानानै फैलाव बह
ु ुम न
बखायाव बय न इ
ु बो गोदै सन महरै थांनानै थानांगौ।
फन.: ‘ मिजंक’ ख थायाव ख थाइ ग रया गाव न बमा हा रखौ मोजां मोननाय
सान यानो रोखा रोखा बेरखांद । बे ख थाय न बा दयै ला ख थाइ ग रया बे फैलाव बह
ु ुम न
बखायाव बर’ बमा न राव-फाव, हा रमु सोदोम खौ अरायबो थांनानै थाजानो लब
ु ैयो। ब द
होननानै नाथाय ख थाइ ग रया मालाय न राव हा रमुखौबो मुगन
ै ो थाङा। नाथाय बर’ हा रखौ
हेव खालामनाय बुहुमाव गोबां सुबुं दं । बेफोरखौ नाथाय ख थाइ ग रया आरो सहायनानै थानो
हा लया।
(ख) बह
ु ु म बखायाव मोनसे हा र थांना थानो थाखाय मा मा न गोनां थ दं ?
गाव न हा र न बमा रावा गोदै बदै जायो लासो आरो बयज बो अनसायजायो ला बह
ु ु माव
गेरेमसा महरै थांना थानो हायो। बेखायनो ज न ख थाइ ग रयाबो गाव न बमा न रावखौ
रै सुमै जानानै बुहुमाव ज लाव मा लावै थांना थाजानायखौ हा थायद ।
फन.: बे बुहुम बखायाव बयबो सुबुं माहा रयानो गावबा गाव न बमा हा र न राव,
थुनलाइ आरो हा रमु-सोदोम दं । बयबो हा रयानो गाव न बेफोर राव-थुनलाइ, हा रमु
सोदोम खौ अरायबो गेरेमसा महरै थांना थाजानायखौ हा थायो। ज न ख थाइ ग रयाबो
मिजंक’ ख थाय न गेजरे ज गाव न बमा हा रखौ मोजां मोननाय सान खौनो रोखा रोखा
फोरमायद । बे ख थाय न बा दयै ला ख थाइ ग रया बे फैलाव बह
ु ु म न बखायाव बर’ बमा न
राव-फाव, हा रमु सोदोम खौ अरायबो थांनानै थाजानो लुबय
ै ो। ब द होननानै नाथाय
ख थाइ ग रया मालाय न राव हा रमख
ु ौबो मग
ु न
ै ो थाङा। नाथाय बर’ हा रखौ हेव खालामनाय
बह
ु ु माव गोबां सब
ु ुं दं । बेफोरखौ नाथाय ख थाइ ग रया आरो सहायनानै थानो हा लया।
ख थाइ ग रया फोरमायनाय न गेजेरज बेयो रोखा द ख थाइ ग रया गाव न बर’ हा रखौ
गोसो गोरबोज इनायनो मोजां मोनहाबनाय दं । बेखायनो ख थाइ ग रया गाव न बमा न राव-
थुनलाइ, हा रमु सोदोम खौ जे लाबो स बनो लब
ु ैनाय सान या ख थाइ न गेजेरज रोखा
रोखा बेरखांद । ख थाइ ग रया गब
ु न
ु जौगानाय हा र न राव हा रमफ
ु ोरबा द ज न बर” बमा न
राव थुनलाइ, हा रमु सोदोम खौबो बह
ु ु माव अराय न थाखाय थांनानै थाजानो लुबय
ै ो। बेखौनो
गोजौआव होनाय बे “बे फैलाव, बह
ु ुम न बखायाव, गाव न बमा न राव फाव सोदोम
थांनानै थाजानो लब
ु ैयो ज ” ख थाइ खो दो न गेजेरज फोरमायनो नाजाद ।
(ख) ज न बमा न खग
ु ा खाथेनाय,
महर मोखां मालाय नेव सनाय,
अराय सहायनो हा लया ज ।
फन.: “ज न बमा न खग
ु ा खाथेनाय,
महर मोखां मालाय नेव सनाय,
अराय सहायनो हा लया ज ।”
ख थाइ ग रया गाव न बमा हा रखौ इनायनो गोसो गोरबोज मोजां मोनो। बेखायनो
बमा न राव-थुनलाइ, हा रमु सोदोम खौ बह
ु ु माव ज दा मादायै आरो अराय रै सुमै महरै थांना
थानायखौ हा थायद । ख थाइ ग रया बर’ बमा न रावखौ इनायनो मोजां मोनो। बेखायनो
बह
ु ु माव गब
ु ुन गब
ु ुन जौगानाय हा र न रावफोरा ज लावखांनाय महरै थांना थानायबा दनो
ज न बर’ बमा न रावखौबो रै सुमै महरै थांना थाजानो लुबन
ै ाय सान खौनो फोरमायद ।
बथां न बा दयै ला बमा रावज समान आरो रै सम
ु ै गारां बह
ु ु माव गै लया। बमा राव न ब द
रै सुमै गारांखौ फोथांना ला खनाया गासैबो फसा ननो मावनांगौ बबान। मानोना राव, हा रमुवा
थांनानै थायो लासो मोनसे हा रयाबो गेरेमसा महरै थांना थानो हागोन। बेफोर बा ाखौनो
ख थाइ ग रया गोजौ न बे “ज न बमा न रै सुमै गारां, ज लाउनाय हायना महर, खोनाफा,
माफा मलौहाब” ख थाइ खो दो न गेजेरज फोरमायद ।
उफेरा स नाय न फन –
1. गाहाय न स थफोरखौ फंसे सोदोब एबा बा ाज फन हो:- (गासै नबो न बरआ 1)
(क) ‘ मिजंक’ ख थायाव फोरमायनाय बा दयै ला सोदोम न ओं थया मा?
फन.: ‘ मिजंक’ ख थायाव फोरमायनाय बा दयै ला सोदोम न ओं थया जाद जानाय-
ल नाय, थानाय न जौगा गुन।
(ख) ख थाइ ग रया बबेयाव बमा न रावखौ थांना थाजानो लब
ु य
ै ो?
फन.: ख थाइ ग रया बे फैलाव बुहुम न बखायाव बमा न रावखौ थांना थाजानो लब
ु ैयो।
(ग) ‘ मिजंक’ ख थाइखौ बबे ख थाइ बजाब न ाय लानाय जाद ?
फन.: बारदै स ला ख थाइ बजाब न ाय।
(घ) बीने वर मआ बबे गा मयाव जोनोम मोनद मोन लर?
फन.: ककराझार िज ला न सङाव थानाय भातारमा र गा मयाव जोनोम मोनद मोन।
(ङ) ‘बारदै स ला’ ख थाइ बजाब न लर ग रया सोर?
फन.: बीने वर म।
(च) ख थाइ ग रया सोर न गारांखौ रै सुमै होनना बद
ुं ?
फन.: बमा न रावखौनो रै सुमै होनना बुंद ।
(छ) ‘ मिजंक’ ख थायाव ख थाइ ग रया माखौ मुगय
ै ा होननानै फोरमायद ?
फन.: ‘ मिजंक’ ख थायाव ख थाइ ग रया मालाय न राव-फावखौ मुगय
ै ा होननानै बुंद ।
2. गाहाय न स थफोरखौ सद
ंु यै लर – (गासै नबो न बरआ 2)
(क) बीने वर मआ लरनाय गांनै ख थाइ बजाब न मुं लर?
फन.: बीने वर मआ लरनाय गांनै ख थाइ बजाब न मङ
ु ा जाबाय – “बारदै स ला”
आरो “आइ न मोदै ”।
(ख) मिजं ख थाइ न गेजेरज मा सान बेरखांद ?
फन.: मिजं ख थाइ न गेजेरज ख थाइ ग रया गाव न बर’ बमाखौ इनायनो गोसो
गोरबोज मोजां मोननाय सान यानो रोखा बेरखांद । ख थाइ ग रया बर’ हा र न राव,
आव-फाव, हा रम-ु सोदोम खौ बे बुहुम बखायाव जे लाबो थांना थाजानो हा थायो।
(ग) ख थाइ ग रया बमा न रावखौ मानो बे बह
ु ु म बखायाव थांना थाजोनो हा थायद ?
फन.: ख थाइ ग रया बमा न रावखौ बे बुहुम बखायाव थांना थाजानायखौ जे लाबो
हा थायद । मानोना बह
ु ु म न बयबो हा रयानो गाव न सनाय थखौ गुबुन न सेराव
दि थनानै गेरेमसा हा र महरै थांना थानो लुबय
ै ो। ज न ख थाइ ग र बीने वर मआबो
गाव न हा र न फारसे गोसो गोरबोज मोजां मोनहाबनाय थानायखायनो बर’ हा रखौ
अराय न थाखाय बह
ु ु म बखायाव थांना थाजानायखौ हा थायद ।
फन.: ‘ मिजंक’ ख थाइ न गेजेरज ख थाइ ग रया गाव न बर’ हा रखौ बे फैलाव बह
ु ुम न
बखायाव अरायबो गेरेमसा महरै थांना थाजानो लुबन
ै ाय मिजंआनो रोखा रोखायै बेरखांद ।
ख थाइ ग रया गाव न बर’ हा र न फारसे गोथौ आरो गोथार गोसोज मोजां मोनहाबनाय दं ।
बह
ु ु म न गासैबो हा रयानो गावबा गाव न सनाय थखौ गुबन
ु न सेराव गेरेमसा महरै
दि थनानै थांना थानो लब
ु ैयो। ज न ख थाइ ग रयाबो मिजं दं , बर’ हा रखौ बह
ु ु म बखायाव
गेरेमसा हा र महरै सनाय थ होनाय न। सब
ु ुं माहा रया बयबो गावखौ सो ोम दि थनानै थांना
थानो लब
ु ैयो। ज न ख थाइ ग रयाबो लुबद
ै गावखौ सासे सो ोम सुबुं महरै सनाय थ होनो।
नाथाय गाव न सनाय थखौ होनो हायो गाव न बमा राव आरो गाव न हा र न हा रमु
सोदोम न गेजेरज सो। बेखायनो ख थाइ ग रया बर’ हा रखौ मोनसे समाव बे फैलाव बुहुम न
बखायाव गेरेमसा हा र महरै गुबन
ु न सेराव सनाय थ होनाय न मिजं सज
ु न
ु ायखौ ज नन
ु ो
मोनो।
(ख) मिजंक ख थायाव ख थाइ ग रया गाव न हा रखौ मोजां मोननाय सान या माबा दयै
बेरखांद ?
फन.: ‘ मिजंक’ ख थाइ न गेजेरज ख थाइ ग रया गाव न बर’ हा रखौ गोसो गोरबोज
गोथार मोजां मोननाय सान या रोखा रोखा बेरखांद । मिजंक ख थाया द से हा र
फोजाखांनाय सान न ख थाय। बेवहाय बीने वर मआ गाव न आंगो बर’ हा र न फारसे
थानाय गोथौ मोजां मोननाय सान या रोखा रोखायै बेरखांद ।
ख थाइ ग रया गाव न बर’ हा रखौ गोथौ गोरबोज मोजां मोननायखायनो गाव न हा रखौ
बे फैलाव बह
ु ु म बखायाव अरायबो थांना थाजानो हा थायद । ख थाइ ग रया मालाय न राव-
हा रमख
ु ौबो मग
ु ैया, नाथाय बर’ हा रखौ गब
ु न
ु ा नासयनाय, सोबखनायखौ नायनानै मा लाबाबो
सहायनानै थानो हानाय नङा होनना फोरमायद । ख थाइ ग र न नोजोराव बर’ बमा न रावआ
इनायनो रै सुमै आरो गोदै । गाव न हा र न फारसे गोथार गोसोज मोजां मोननाय
थानायखायनो ख थाइ ग रया बमा न रावखौ जे लाबो रै सुमै गारांज हमदांनो हाद । बेबा दयैनो
मिजंक ख थाइ न गेजेरज ख थाइ ग र बीने वर म न बर’ हा र न फारसे थानाय मोजां
मोननाय सान या रोखा रोखा बेरखांद ।
न अ ां बेसे हावार
बजय बा ला र
(ख) “ बबार न म न गै य
उदां समाय थ न
जोङो अरायबो सुबस
ुं ा
ब न गेजेराव न अ ां
ं सा र दखो म थंगा न।”
फन.: “ बबार न म न गै य
उदां समाय थ न
जोङो अरायबो सुबस
ुं ा
ब न गेजेराव न अ ां
ं सा र दखो म थंगा न”
उफेरा स थ न फन:
1. गाहायाव होनाय स थफोरखौ फंसे सोदोब एबा बा ाज फन – (गासै नबो न बरआ 1)
(क) “न अ ां बेसे हावार” ख थाइ न लर ग रया सोर?
फन.: बजय बा ला र।
(ख) “न अ ां बेसे हावार” ख थायाव बर’सा होननानै ख थाइ ग रया सोरखौ बद
ुं ?
फन.: “न अ ां बेसे हावार” ख थायाव बर’सा होनना ख थाइ ग रया बर’ फसाफोरखौनो
बद
ुं ।
(ग) “न अ ां बेसे हावार” ख थायाव ख थाय ग रया सोरखौ अल सया होनना बंद
ु ?
फन.: “न अ ां बेसे हावार” ख थायाव ख थाइ ग रया बर’ हा र न फसाफोरखौनो
अल सया होननानै फोरमायद ।
(घ) “न अ ां बेसे हावार” ख थायाव ख थाइ ग रया हा रमु न लाइ स होनना सोरखौ बद
ुं ?
फन.: “न अ ां बेसे हावार” ख थायाव ख थाइ ग रया अ ांखौनो हा रमु न लाइ स
होनना फोरमायद ।
(ङ) “न अ ां बेसे हावार” ख थाइखौ माबे बजाब न ाय लानाय जाद ?
फन.: “न अ ां बेसे हावार” ख थाइखौ ‘आं न अनजा लया मोसा फा ' ख थाइ
बजाब न ाय लानाय जाद ।
(च) बजय बा ला रया बबेयाव जोनोम मोनद मोन?
फन.: का ब आंलं िज ला न बासुगाव मुं न गा मयाव।
2. गाहाय न स थफोरखौ सद
ंु ’यै फन हो – (गासै नबो न बरआ 2)
(क) “न अ ां बेसे हावार” ख थायाव ख थाइ ग रया बर’ फसाफोरखौ माबा द रायजो न
होनना फोरमायद ?
फन.: “न अ ां बेसे हावार” ख थायाव ख थाइ ग रया बर’ हा रखौ खोम स गाब गै य
सोरां रायजो न होनना फोरमायद ।
(ख) बजय बा ला रया लरनाय गांनै बजाब न मुं लर?
फन.: बजय बा ला रया लरनाय गांनै बजाबफोर न मुङा जाबाय – “आं न अनजा लया
मोसा फा ” (ख थाइ) आरो “सुंद’यै थुनलाइ बिजरनाय” (सावरायथाय)।
(ग) ख थाइ ग रया बर’ हा र न सोमो दै मा मा बद
ुं ?
फन.: ख थाइ ग रया बर’ हा र न जा र मनखौ ब द था न फाखनाव गोदोलांहां जानानै दं
होनना बुंद । बे गोदोलांहां बर न जा र मनखौ ख थाइ ग रया अ ांखौ बरु खांनो
खावलायद ?
(घ) ख थाइ ग र न िजउ न फंसेल’ बा ाया मा?
फन.: ख थाइ ग र न िजउ न फंसेल’ बा ाया जाद अ ां न फारसे बर’ हा र न
जा र मनखौ बरु खांनो थाखाय खावलायनाय। मानोना ख थाइ ग र न बा दयै ला अ ांआ
जाद जुग जुग माया न सा ख। बेखायनो अ ाङा गासैबो बा ाखौ म थयो। बेखायनो
बर’ न जा र मन न बा ाखौबो ख थाइ ग रया अ ांखौ ख ु सारनानै होजानो फंसेल’
बा ाज खावलायद ।