Wastong Balarila sa Wikang Filipino

•Gamit ng NG at NANG

*NG

- Pantukoy sa pangngalan.

Hal.: 1. Sinaktan ng manloloko.

2. Inutusan ng ina.

- Pagpapahiwatig ng pagmamay-ari

Hal.: 1. Ang payo ng pari.

2. Tuka ng ibon.

*NANG

- Panghalili sa salitang "noon".

Hal.: 1. Nang namatay si Rizal.

2. Nang minahal kita.

- Panghalili sa salitang "para" o "upang".

Hal.: 1. Maligo nang maging mabango.

2. Magbasa nang matuto.

- Sumasagot sa tanong na "paano" o "gaano".

Hal.: 1. Tumakbo nang mabilis.

2. Sumigaw nang malakas.

- Pang-angkop ng pandiwang inuulit.

Hal.: 1. Kanta nang kanta si JB.

2. Talon nang talon ang palaka.

• Gamit ng DIN, DAW, DITO, DOON, DIYAN, RIN, RAW, RITO, ROON, at RIYAN.

*DIN, DAW, DITO, DOON, DIYAN

- Ginagamit at kasunod ng mga salitang nagtatapos sa mga katining maliban sa "d", "w", at "y".

Hal.: 1. Nasasaktan din ako.

2. Pangit daw ang sulat mo.

3. Nasaan dito ang lapis?

4. Malamig doon.

5. May natutulog diyan sa kuwarto.

- Ginagamit at kasunod ng mga salitang nagtatapos sa pantig na may "r".

Hal.: 1. Nakahilera din sa kalsada.

2. Ate, ang posporo daw.

3. May pera dito/doon/diyan sa basura.

*RIN, RAW, RITO, ROON, RIYAN

- Ginagamit at kasunod ng mga salitang nagtatapos sa mga patinig (a, e, i, o, at u) at mala-

patinig na mga katinig (w at y).

Hal.: 1. Masaya rin ako para sa `yo.

2. Ang sabi raw ni mama.

3. Ang buhay rito/riyan/roon sa probinsiya ay mahirap.

4. Ang kalabaw rito/riyan/roon sa bukid ay malaki.

- Ginagamit at kasunod ng mga salitang nagtatapos sa "d".

Hal.: 1. Nakasaad rin sa Bibliya.

2. Nakahubad raw si JB.

 3. Nabibilad riyan/rito/roon ang tsinelas.

•PINTO at PINTUAN

*PINTO

- Ang inilalapat sa pintuan upang madaanan o hindi madaanan.

*PINTUAN

- Ang puwang sa dingding o bakod na kung saan inilalapat ang pinto.

•HAGDAN at HAGDANAN

*HAGDAN

- Ang istrukturang ginagamit upang umakyat o bumaba.

*HAGDANAN

- Puwang kung saan nakalatag ang hagdan.

•BITAWAN at BITIWAN

*BITAWAN

- Lugar kung saan ineensayo ang manok.

Hal.: Si papa ay nasa bitawan kasama ang kaniyang anak na manok.

*BITIWAN

- Paghihiwalay ng kamay sa hawak na bagay.

Hal.: Bitiwan mo ang kamay ko.

•PAHIRAN at PAHIRIN

*PAHIRAN
- Paglalagay ng isang bagay (madalas ay langis).

Hal.: Pahiran mo ng lotion ang aking hita.

*PAHIRIN

- Pag-aalis ng isang bagay (madalas ay langis).

Hal.: Pahirin mo ang aking mga luha.

•Gamit ng SA `YO at SA `KIN

*SA `YO

- Pinaikling "sa iyo".

- Hindi "sayo" ngunit "sa `yo".

*SA `KIN

- Pinaikling "sa akin".

- Hindi "sakin" ngunit "sa `kin".

•BUKOD at LIBAN

*BUKOD

- Kasama ng iba pang pangngalan, pandiwa, o pang-abay.

- Madalas gamitan ng "rin" o "din" bago o pakatapos ng salitang kasama ang "bukod".

- "Aside from" sa wikang Ingles.

Hal.: 1. Bukod sa siya ay guwapo, matalino at mabait din si Benedict.

2. Si Benedict ay nagbabasa rin ng aklat bukod sa pakikinig ng musika.

*LIBAN SA/KAY

- Hindi kasama ng iba pang pangngalan, pandiwa, o pang-abay.

- "Except for/of" o "With the exception of" sa wikang Ingles.

Hal.: 1. Liban sa ina, ang buong pamilya ay kumain na.

2. Liban kay Maria, ang lahat ay matatanda.

*LIBAN KUNG

- Pagbibigay ng kundisyon sa kasalungat na mangyayari.

- "Unless" sa wikang Ingles.

Hal.: 1. Liban na lamang kung umulan, ako ay tutuloy sa pupuntahan ko.

2. Liban kung bumalik ka, ako ay susuko na.

•NA LANG, NA RIN/DIN, NA NAMAN, PA LANG, PA RIN/DIN, PA NAMAN

- "Na lang" ngunit hindi "nalang".

- "Na rin" ngunit hindi "narin".

- "Na din" ngunit hindi "nadin".

- "Na naman" ngunit hindi "nanaman".

- "Pa lang" ngunit hindi "palang".

- "Pa rin" ngunit hindi "parin".

- "Pa din" ngunit hindi "padin".

- "Pa naman" ngunit hindi "panaman".

•PANG, MANG, SING, SANG

- Ginagamit sa mga salitang nagsisimula sa patinig at may gitling bago ang salita.

Hal.: Pang-alok, Mang-alok, Sing-asim, Sang-ayon.

- Ginagamit sa mga salitang nagsisimula sa titik g, h, k, m, n, ng, w, at y.

Hal.: Panggisa, Manghukay, Singkapal, Sangkatauhan.

•PAN, MAN, SIN, SAN

- Ginagamit sa mga salitang nagsisimula sa titik d, l, r, s, at t.

Hal.: Panlalawigan, Mandarayuhan, Sintapang, Sandigan.

•PAM, MAM, SIM, SAM

- Ginagamit sa mga salitang nagsisimula sa titik b at p.

Hal.: Pampaganda, Mambabatas, Simpangit, Sampayan.

•NA, +G, +NG

*NA

- Ginagamit kasunod ng mga salitang nagtatapos sa katinig liban sa "n".

Hal.: Maitim na singit.

*+G

- Ginagamit kasunod ng mga salitang nagtatapos sa "n".

Hal.: Mabalbong dibdib.

*+NG

- Ginagamit kasunod ng mga salitang nagtatapos sa patinig.

Hal.: Maduming ilong.

•R at D

- Katulad ng rin/din, raw/daw, at etc., may ilang salita na napapalitan ng "r" ang "d" sa
pagdaragdag ng mga panlapi sa isang salita.

Hal.: 1. "Karagatan", hindi "kadagatan".

2. "Marami", hindi "madami".

 3. "Nadarama", hindi "nadadama".

4. "Pahiran", hindi "pahidan".

•KAYO at TAYO

*KAYO

- Mayroon.

*TAYO

- Wala.

Proposed by: John Benedict S.

Sarmiento

(Indi Film Talent)