 Πρόταση λέγεται ένα σύνολο λέξεων που εκφράζει ένα πλήρες νόημα. Π.χ Αύριο θα πάμε στην Κρήτη.

Οι προτάσεις ως προς τη σχέση τους με άλλες προτάσεις χωρίζονται στις :

Α) Κύριες ή ανεξάρτητες προτάσεις .

Αυτές εκφράζουν ένα ολοκληρωμένο νόημα και μπορούν να σταθούν μόνες τους .

Π.χ Ο Πέτρος δεν ήρθε στο σχολείο.

Κατεβήκαμε κάτω το απόγευμα μαζί.

Β) Δευτερεύουσες ή εξαρτημένες προτάσεις .

Αυτές δεν εκφράζουν ένα ολοκληρωμένο νόημα, δηλαδή δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο και γι’ αυτό χρειάζονται μια κύρια πρόταση.

Π.χ Ο Πέτρος δεν ήρθε στο σχολείο, επειδή ήταν άρρωστος .

Κατεβήκαμε κάτω το απόγευμα μαζί για να παίξουμε.

Άρα, οι κύριες προτάσεις είναι σαν το ισόγειο μιας πολυκατοικίας. Μπορεί να σταθεί μόνο του χωρίς να χρειάζεται στήριξη
από άλλους ορόφους .
Ενώ οι εξαρτημένες προτάσεις μοιάζουν με τα διαμερίσματα των άλλων ορόφων. Πρέπει να στηρίζονται πάνω στο
ισόγειο και δεν μπορούν να σταθούν από μόνα τους !

 Οι εξαρτημένες προτάσεις ξεκινούν ( εισάγονται ) με τους συνδέσμους. Αυτές οι λέξεις συνδέουν τις κύριες με τις δευτερεύουσες προτάσεις. Οι σύνδεσμοι μας
βοηθούν να καταλάβουμε τι λογής είναι οι εξαρτημένες προτάσεις.

 Ως προς το περιεχόμενό τους χωρίζονται :

Αφού, λοιπόν, οι εξαρτημένες προτάσεις είναι τα διαμερίσματα των πάνω ορόφων μιας πολυκατοικίας,
οι σύνδεσμοι που τις εισάγουν είναι τα κλειδιά ! Χωρίς το κατάλληλο κλειδί δεν μπορούμε να προχωρήσουμε από το ισόγειο και να
μπούμε σε ένα διαμέρισμα του πάνω ορόφου.
Επομένως, κάθε εξαρτημένη πρόταση πρέπει να εισάγεται με έναν σύνδεσμο .

ΚΥΡΙΕΣ / ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Προτάσεις κρίσης Εκφράζουμε μια κρίση (γνώμη) ή δίνουμε πληροφορίες για Π.χ Το νέο σας σπίτι είναι πολύ όμορφο.
κάτι . Αύριο θα πάμε εκδρομή .

Προτάσεις επιθυμίας Εκφράζουμε επιθυμία, προτροπή, ευχή, παράκληση, Π.χ Να με πάρεις και εμένα μαζί σου .
προσταγή κ.ά Έλα να καθίσουμε μαζί.
Να σας ζήσει το μωρό .
Ερωτηματικές προτάσεις Διατυπώνουμε μια ερώτηση. Π.χ Πού ήσουν σήμερα ;
Πέρασες καλά στην εκδρομή ;

Επιφωνηματικές προτάσεις Εκφράζουμε έκπληξη, θαυμασμό ή γενικά ένα έντονο Π.χ Πώς το ήξερες αυτό ;
συναίσθημα . Τι όμορφη μέρα !

 Ως προς τη δομή τους χωρίζονται :

ΚΥΡΙΕΣ / ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Απλές προτάσεις η πρόταση που αποτελείται μόνο από το υποκείμενο π.χ. Ο Μιαούλης ήταν ναύαρχος.
(ονοματική φράση) και το κατηγόρημα (ρηματική φράση). υποκείμενο κατηγόρημα

Σύνθετες προτάσεις όταν μία πρόταση έχει περισσότερα από ένα υποκείμενα. π.χ. Ο Μιαούλης και ο Θεμιστοκλής ήταν ναύαρχοι. Μπορεί να
2 υποκείμενα έχει και 2 ή
περισσότερα
ή Ο Μιαούλης ήταν ναύαρχος και στρατηγός. αντικείμενα

Επαυξημένες προτάσεις η πρόταση που, εκτός από το υποκείμενο και το
κατηγόρημα, περιέχει και προσδιορισμούς.
Ελλειπτικές προτάσεις η πρόταση από την οποία παραλείπονται οι κύριοι όροι.
2 κατηγορούμενα
π.χ. Ο ήλιος λάμπει στα βουνά και τους κάμπους.
υποκείμενο κατηγόρημα προσδιορισμοί
Ο Μιαούλης ήταν ναύαρχος στη Σαλαμίνα.
π.χ. Χρόνια πολλά (εννοείται να ζήσεις)
π.χ. Βρέχει (εννοείται ο καιρός)
Ήταν ναύαρχος. (εννοείται ο Μιαούλης)
 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ / ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ειδικές Πλάγιες ερωτηματικές

Ενδοιαστικές Αναφορικές

Χρονικές Βουλητικές

Υποθετικές Εναντιωματικές

Τελικές Αιτιολογικές

Αποτελεσματικές / Συμπερασματικές

 Τελικές (από την αρχαία λέξη « τέλος » = σκοπός ) προτάσεις ονομάζονται οι εξαρτημένες προτάσεις που φανερώνουν το σκοπό για τον οποίο γίνεται αυτό που
δηλώνεται στην πρόταση την οποία προσδιορίζουν (και που συνήθως είναι κύρια ) .
Θυμήσου
Για να ξεχωρίσουμε τις τελικές
 Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους « για να » και « να » . προτάσεις από τις δευτερεύουσες
προτάσεις σε θέση αντικειμένου
ρήματος δοκιμάζουμε αν μπορούμε
να βάλουμε το (για να ) στη θέση
 Οι τελικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα από τις προτάσεις τις οποίες προσδιορίζουν , του (να).
εκτός αν αρχίζουν με το « να » . Π.χ.
Θέλω να φάω θέλω για να
Π.χ Έτρεχε , για να μη χάσει το τρένο .  (με κόμμα) Έτρεχε να μη χάσει το τρένο .  (χωρίς κόμμα) φάω .
Άρα η δευτερεύουσα πρόταση είναι
αντικείμενο του ρήματος θέλω.

 Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές ονομάζονται οι εξαρτημένες προτάσεις που φανερώνουν αποτέλεσμα ή συμπέρασμα που έχει αυτό που δηλώνεται
στην πρόταση την οποία προσδιορίζουν (και που συνήθως είναι κύρια ) .

 Εισάγονται με τους αποτελεσματικούς / συμπερασματικούς συνδέσμους: « ώστε », « άρα », « επομένως ».

Μία πρόταση αποτελείται από:

την ονοματική φράση ή ονοματικό σύνολο (υποκείμενο): δηλαδή το υποκείμενο της πρότασης.

τη ρηματική φράση ή ρηματικό σύνολο (κατηγόρημα): δηλαδή το ρήμα και τις λέξεις που πάνε μαζί του.
π.χ. Ο γιατρός έγραψε τη συνταγή.

ονοματική ρηματική
φράση φράση

Η ονοματική φράση σχηματίζεται γύρω από το ουσιαστικό ενώ η ρηματική φράση σχηματίζεται γύρω από το ρήμα.
π.χ. Ο αδερφός του Πέτρου διάβαζε τα μαθήματά του κατά το μεσημέρι.

ονοματική φράση ρηματική φράση

Οι ονοματικές φράσεις ή ονοματικά σύνολα σχηματίζουν συνήθως:

1. υποκείμενα του ρήματος: δείχνουν ποιος κάνει κάτι ή παθαίνει αυτό που λέει το ρήμα.
π.χ. Η μητέρα του Γιώργου αγαπάει τη λαϊκή μουσική.

2. αντικείμενα του ρήματος: δείχνουν σε ποιον ή σε τι πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος.

π.χ. Η μητέρα του Γιώργου αγαπάει τη λαϊκή μουσική.

3. κατηγορούμενα του ρήματος: τα χρησιμοποιούμε μαζί με συνδετικά ρήματα.

π.χ. Ο Κώστας είναι σπουδαίος επιστήμονας.

Οι ρηματικές φράσεις ή ρηματικά σύνολα αποτελούνται συνήθως από:

1. ένα μόνο ρήμα αμετάβατο
π.χ. Κοιμάμαι.

2. Ένα ρήμα μεταβατικό και ένα αντικείμενο

π.χ. Παίζω μπάλα.

3. Ένα ρήμα μεταβατικό και δύο αντικείμενα

π.χ. Χαρίσαμε στο Νίκο ένα βιβλίο.

4. Ένα ρήμα συνδετικό και το κατηγορούμενο

π.χ. Είμαι σίγουρος.